29.09.2017 1 FİNANSAL YÖNETİM 01. TEMEL KAVRAMLAR Finans kavramı • Bir işletmenin firma değerini ve ortaklarının işletmeye koymuş oldukları sermayeyi (serveti) maksimum seviyeye çıkarmak amacıyla, işletme için gerekli olan fonların elde edilmesi ve bu fonların işletme amaçları doğrultusunda etkin bir şekilde kullanılarak verimli aktiflere yatırılması anlamına gelmektedir. Güz 2014 Finansal Yönetim 2 Finans ve yatırım tercihleri • Elinde fazla nakdi bulunan veya fon fazlası bulunan bir yatırımcı, bu tasarrufunu menkul kıymetler piyasasında en fazla getiri sağlama ihtimali olan hisse senetlerine yatırma gibi bir tercihte bulunabilecektir. • Ya da bu kişi, biriktirmiş olduğu tasarruflarını hazine bonosu satın alarak güvenli bir gelir sağlamayı tercih edebilecektir. • Finans, potansiyel yatırımcıların, hangi alanlara yatırım yapacağının belirlenmesi konusunda önemli bir görev almaktadır. Güz 2014 Finansal Yönetim 3 Kişisel servet maksimizasyonu • Kişilerin finansal alandaki sorunu, sahip olduğu mevcut kaynakları rasyonel bir şekilde kullanarak kendi servetlerini maksimize edebilmektedir. • Finans, tüketim (yiyecek giyim v.b.) ile yatırım (hisse senedi, tahvil, gayrimenkul vb.) arasında gelirlerin nasıl dağıtıldığını, yatırım seçenekleri arasından nasıl seçim yapıldığını ve artan tüketim ile yatırım eğilimleri için gerekli olan fonların nasıl sağlandığını ve bunların hangi alanlara yatırıldığını ele almaktadır. Güz 2014 Finansal Yönetim 4 İşletme finansı • İşletme finansı işletme için gerekli fonların uygun koşullarda ele geçirilmesi ve bu fonların işletme içerisinde etkin bir şekilde dağıtımını konu edinmektedir. • Yani, işletme finansı, işletmenin bilançosunda yer alan dönen ve duran varlıklar, kısa vadeli ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynakların yönetilmesidir. Güz 2014 Finansal Yönetim 5 Finans fonksiyonunu etkileyen gelişmeler 1. İşletmelerin büyük ölçekte faaliyet göstermeleri, 2. İşletmelerin çeşitli tür mamul üretmeleri ve çeşitli piyasalarda faaliyette bulunmaları, 3. Ekonominin değişme temposunu hızlandıran araştırma geliştirme harcamalarındaki artış, 4. Ekonomide ve ekonominin birçok kesiminde büyümeye daha fazla önem verilmesi Güz 2014 Finansal Yönetim 6
108
Embed
FİNANSAL YÖNETİM - s4d4939f3943df59b.jimcontent.com · 29.09.2017 1 FİNANSAL YÖNETİM 01. TEMEL KAVRAMLAR Finans kavramı •Bir işletmenin firma değerini ve ortaklarının
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
29.09.2017
1
FİNANSAL YÖNETİM01. TEMEL KAVRAMLAR
Finans kavramı
• Bir işletmenin firma değerini ve ortaklarının işletmeye
koymuş oldukları sermayeyi (serveti) maksimum seviyeye
çıkarmak amacıyla,
işletme için gerekli olan fonların elde edilmesi ve
bu fonların işletme amaçları doğrultusunda etkin bir
şekilde kullanılarak
verimli aktiflere yatırılması anlamına gelmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 2
Finans ve yatırım tercihleri
• Elinde fazla nakdi bulunan veya fon fazlası bulunan bir yatırımcı, bu tasarrufunu menkul kıymetler piyasasında en fazla getiri sağlama ihtimali olan hisse senetlerine yatırma gibi bir tercihte bulunabilecektir.
• Ya da bu kişi, biriktirmiş olduğu tasarruflarını hazine bonosu satın alarak güvenli bir gelir sağlamayı tercih edebilecektir.
• Finans, potansiyel yatırımcıların, hangi alanlara yatırım yapacağının belirlenmesi konusunda önemli bir görev almaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 3
Kişisel servet maksimizasyonu
• Kişilerin finansal alandaki sorunu, sahip olduğu mevcut kaynakları rasyonel bir şekilde kullanarak kendi servetlerini maksimize edebilmektedir.
• Finans, tüketim (yiyecek giyim v.b.) ile yatırım (hisse senedi, tahvil, gayrimenkul vb.) arasında gelirlerin nasıl dağıtıldığını, yatırım seçenekleri arasından nasıl seçim yapıldığını ve artan tüketim ile yatırım eğilimleri için gerekli olan fonların nasıl sağlandığını ve bunların hangi alanlara yatırıldığını ele almaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 4
İşletme finansı
• İşletme finansı işletme için gerekli fonların uygun
koşullarda ele geçirilmesi ve bu fonların işletme
içerisinde etkin bir şekilde dağıtımını konu
edinmektedir.
• Yani, işletme finansı, işletmenin bilançosunda yer
alan dönen ve duran varlıklar, kısa vadeli ve uzun
vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynakların
yönetilmesidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 5
Finans fonksiyonunu etkileyen gelişmeler
1. İşletmelerin büyük ölçekte faaliyet göstermeleri,
2. İşletmelerin çeşitli tür mamul üretmeleri ve
çeşitli piyasalarda faaliyette bulunmaları,
3. Ekonominin değişme temposunu hızlandıran
araştırma geliştirme harcamalarındaki artış,
4. Ekonomide ve ekonominin birçok kesiminde
büyümeye daha fazla önem verilmesi
Güz 2014 Finansal Yönetim 6
29.09.2017
2
Finans fonksiyonunu etkileyen gelişmeler
5. İşletmeler arasında birleşmelere gidilmesi ve
diğer işletmelerin aktif ve pasifinin satın
alınması
6. İletişim imkanlarının hızla yaygınlaşmasının
uluslararası para ve sermaye piyasalarının
gelişmesine katkıda bulunması ve söz konusu
piyasalardan fon sağlama imkanlarının artması,
7. Teknolojik ilerlemeler,
8. Bazı sektörlerde şiddetli rekabet sonucu kar
marjlarının daralması.
Güz 2014 Finansal Yönetim 7
İşletme finansının amaçları
a. İşletmenin birinci amacı kar maksimizasyonudur yani işletmenin marjinal gelir ile marjinal maliyetin eşit olduğu noktada faaliyet göstermesidir.
b. İkinci önemli amaç, işletmedeki ortakların servetini maksimize etmektir. Ortakların servetinin maksimizasyonu, işletmedeki hissedarların gelecekte elde etmeyi beklediği tüm getirilerin net bugünkü değerinin maksimizasyonunu ifade etmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 8
İşletme finansının amaçları
oOrtakların serveti, şirket hisse senetlerinin piyasadaki
değerine göre ölçülmektedir.
oOrtakların sahip olduğu hisse senetlerinin piyasa değeri
borsada işlem gördüğü fiyata göre belirlenir.
oHisse senetlerinin borsa fiyatı ise, işletme yönetimine,
finansman kaynaklarına, işletmenin kar payı dağıtım
politikasına vb. faktörlere bağlıdır.
oHisse senetlerinin piyasa fiyatının yükselmesi ve düşmesi,
yönetimin başarı ya da başarısızlığını göstermektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 9
Finans yöneticisini işletmedeki rolü
Finans yöneticisinin, işletmeye fon arz eden finans
piyasaları ile işletme faaliyetleri arasında bir aracıdır.
Finansal yönetim, işletme için gerekli fonların en uygun
fiyattan sağlanması ve elde edilen bu fonların
maliyetinden daha fazla getiri sağlayan aktiflere
yatırılması sürecidir.
Finans yöneticisinin bu süreci doğru bir şekilde işletmesi,
işletmenin borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyatını
arttıracaktır.
Artan hisse senedi fiyatları da ortakların servetini
yükseltecektir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 10
Güz 2014 Finansal Yönetim 11
Finans yöneticisinin amaçları
Finans yöneticisinin amacı, işletmenin değerini maksimize edecek fonları elde etmek ve elde edilen bu fonları verimli üretken yatırım alanlarında kullanmaktır.
Finans yöneticisinin bu amaca ulaşmak için başlıca üç fonksiyonu yerine getirmesi gerekmektedir:
a. Finansal analiz ve planlama,
b. Aktif yönetimi,
c. Finansal yapının yönetimi.
Güz 2014 Finansal Yönetim 12
29.09.2017
3
Finans yöneticisinin görevleri
• Finansal analiz ve planlama
• Önemli finansman ve yatırım kararları
• Aktif yönetimi
• Koordinasyon ve kontrol
• Finans piyasalarıyla ilgilenme
• İşletmenin karşılaştığı özel sorunların
çözümü
Güz 2014 Finansal Yönetim 13
Finansal analiz ve planlama
• Finans yöneticisi, geçmiş yıllara ait verileri
incelemek ve farklı ekonomik olaylar
karşısında karşılaştırmalarda bulunmak,
işletmenin diğer yöneticileriyle ilişki kurarak
işletmenin gelecekteki hedefini
öngörümlemek ve
bu konudaki plan ve programları geliştirmek
zorundadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 14
Önemli finansman ve yatırım kararları
• Finans yöneticisi, optimum satış oranının belirlenmesinde
pazarlama departmanı ile yakın bir ilişki içinde olmalıdır.
• Ayrıca hangi aktiflere yatırım yapacağını ve bu yatırımı
nereden finanse edeceğini de belirlemesi gereklidir.
• Yani yapılacak olan yatırımlar özkaynaklarla mı yoksa
yabancı kaynaklarla mı finanse edilecektir?
• Eğer yabancı kaynağa başvurulacaksa bunun süresi ve
maliyeti ne olacaktır?
• İşte finans yöneticisinin, bu soruların cevaplarını
işletmenin karlılığını ve sürekliliğini sağlayacak şekilde
vermeye çalışması gerekmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 15
Aktif yönetimi
• Finans yöneticisi, işletmenin likit kaynaklarının ne kadarını nakit olarak tutulacağından ve bu kaynakların ne kadarını menkul kıymetlere veya maddi duran varlıklara yatırılacağından birinci derecede sorumludur.
• Finans yöneticisinin, nakit giriş ve çıkışları arasında düzenli bir dengenin kurulmasına da özen göstermesi gerekir.
• Bunun için kredili satışlara ayrı bir özen gösterilmeli ve stok düzeyleri ile maddi duran varlıkların türü ve miktarı hakkında da doğru kararlar alınmalıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 16
İşletmenin karşılaştığı özel sorunların
çözümü
İşletmenin başka bir işletmeyi satın alması,
işletmenin başka işletmelerle birleşmesi,
işletmenin tamamının veya bir bölümünün
satılması, konkordato önerilerinin kabulü ya da
konkordato teklif edilmesi, halka açılma ve tasfiye
işlemleri, işletmelerin ekonomik ömrü boyunca
karşılaştığı özel sorunlardır.
Finans yöneticisi, yukarıda belirtilen sorunlarla
ilgili kararların alınmasında önemli rol oynar.
Güz 2014 Finansal Yönetim 17
Konkordato
• Elinde olmayan sebeplerle işleri iyi gitmeyen ve mali
durumu bozulmuş olan dürüst borçluları korumak için
kabul edilmiş bir müessesedir.
• Buna göre konkordato, borçlunun alacaklılarının (en az
2/3) çoğunluğu ile yaptığı ve ticaret mahkemesinin tasdiki
ile hüküm ifade eden öyle bir anlaşmadır ki, bununla
imtiyazsız alacaklılar borçluya karşı alacaklarının belirli bir
yüzdesinden feragat ederler ve borçlu, borçlarının
konkordatoda kabul edilen kısmını (yüzdesini) ödemekle,
öngörümleme tekniklerini geliştirme çabalarına karşın
doğru tahminler yapmayı güçleştirmekte, hatta imkansız
hale getirmektedir.
• Bu durum finansal planlamanın ekonomide artan
belirsizliği yansıtacak şekilde daha esnek olması
gerektiğini ortaya çıkarmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 21
Kaynak talebindeki artış
Enflasyon dönemlerinde işletmelerin reel olarak aynı
düzeyde iş hacmini sürdürebilmeleri için daha fazla
miktarda fon kaynağına ihtiyaçları bulunmaktadır.
Enflasyon nedeniyle yatırım malları fiyatlarının
yükselmesi, maliyet unsuru olan kalemlerin
fiyatlarının yüksek oluşu, finans yöneticisini yeni
kaynaklar bulmaya zorlar, öte yandan bu dönemlerde
enflasyon hızını düşürmek için devlet para arzını
kısar ve fonları daraltma yoluna gider.
Alınan tüm bu önlemler işletmelerin finansman
güçlüklerini arttırır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 22
Tahvil fiyatlarındaki düşüş
Faiz oranlarındaki artış, sabit gelir sağlayan uzun vadeli tahvil fiyatlarında düşüşe neden olmaktadır.
Değer kaybına uğrama riskine karşı tasarruf sahipleri, enflasyon dönemlerinde uzun vadeli borç verme yerine, kısa vadeli borç vermeyi tercih etmekte ve bu tercih, uzun vadeli fonlardan kısa vadeli fonlara doğru bir kaymaya yol açmaktadır.
Tasarruf sahipleri, uzun vadeli borç verirken tahvil faizlerinin de genel fiyat düzeyine paralel olarak yükselmesini istemektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 23
Yatırım planlarında ihtiyatlı davranılması
• Enflasyonun işletmeler üzerinde yaptığı önemli bir etki de
yatırım yapma konusunda ortaya çıkan belirsizlik
ortamıdır.
• Artan kredi maliyetleri, fon arzındaki daralmalar, geleceğin
belirsizliği gibi nedenlerle işletmeler yatırım yapmak
istememektedirler.
• Uzun vadeli planlama güçlükleri de yatırımların
yapılmasını önemli ölçüde zorlaştırmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 24
29.09.2017
5
Muhasebe sorunları
Muhasebe kayıtlarında klasik muhasebe ilkelerinin uygulanması, enflasyon dönemlerinde gerçek olmayan fiktif kar hesaplamalarına neden olmaktadır.
Çünkü, klasik muhasebede stoklar maliyet bedeli ile değerlendirilmekte, amortismanlar da tarihsel maliyetler üzerinden ayrılmaktadır.
Düşük maliyetli stoklar yüksek kar hesaplamasına yol açarken, yaratılan nakit akışları stokların yenilenmesinde yetersiz kalmaktadır.
Aynı şeyler amortismanlar içinde söylenebilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 25
29.09.2017
1
FİNANSAL YÖNETİM02. FİNANSAL PİYASALAR
Finans kurumları ve piyasaları
• Finans kurumları, mevduat kabul eden ve daha
sonra başkalarına ödünç para veren veya
toplamış olduğu bu mevduatları yatırım yaparak
değerlendiren bankalar gibi örgütlerdir.
• Finans piyasaları ise, fon arz edenler ile fon talep
• Sermaye piyasası, fon arz eden tasarruf sahipleri
ile fon talep eden girişimcilerin karşılaştığı bir
ekonomik pazardır.
• Bu pazarda, kısa vadeli fonların arz ve talebinin
karşılaştığı piyasalar para piyasası, uzun ve
sonsuz vadeli fonların arz ve taleplerinin
karşılaştığı piyasalar ise sermaye piyasası
olarak adlandırılmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 4
YATIRIM SÜRECİ
Finans Kurumları
Bankalar
Ticaret ve İhtisas Bankaları
Yatırım ve Kalkınma Bankaları
Kredi Kurumları
Sigorta Şirketleri
Sosyal Güvenlik Kuruluşları
Fon
Arz EdenlerFon
Talep Edenler
Finans Piyasaları
Para Piyasası
Sermaye Piyasası
Güz 2014 Finansal Yönetim 5
Finans piyasalarının işlevleri
a. Bireysel tasarrufları özendirerek sermaye
birikimini sağlamak
b. Fonların etkin kullanımını mümkün kılmak
• Finans piyasaları örgütlenip kurum ve kurallarıyla
işlerlik kazandığı ölçüde ekonomiye kaynak
aktarımı hızlanmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 6
29.09.2017
2
Finans piyasaları ve ekonomi
Gelişmiş bir finans piyasası sistemi, ekonomideki refah düzeyinin daha da yükselmesini sağlar.
Finans piyasalarının mevcut olmaması ya da iyi işlememesi durumunda tasarruflar, bu fonlara ihtiyaç duyan ekonomik birimlere aktarılamayacaktır.
Böylece, aktif duruma geçemeyen veya yatırım alanlarına yönelmeyen bu fonlar, o ülkenin ve ülke içinde faaliyet gösteren işletmelerin gelişmesini engelleyeceğinden ekonomik kalkınma gerçekleşmeyecektir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 7
Para Piyasası
• Kısa vadeli fonların arz ve talebinin karşılaştığı
yerdir.
• Fon arz edenler: ticari bankalar, finans kuruluşları
ve kredi kurumları.
• Sistem bankalar aracılığı ile işlediğinde organize
olmuş, bankalar dışında işletmelerin birbirleri
veya müşterileri ile olan kredi ilişkileri ise
organize olmamış para piyasasını oluşturur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 8
Para piyasası araçları
• Para piyasasının ana kaynağı, tasarruf
sahiplerinin bankalara yatırmış oldukları
mevduatlardır.
• Para piyasası araçları: poliçe, bono, çek gibi
kambiyo senetleri ile kredi anlaşmaları, ticari
mevduat hesapları ve kredi kartlarıdır.
• Bu piyasada süre kısa olduğu için risk ve faiz
oranları sermaye piyasasına oranla daha
düşüktür.
Güz 2014 Finansal Yönetim 9
Ticari Bankalar
• Para piyasasının en önemli kuruluşları ticari
bankalardır.
• Ticari bankalar, toplamış oldukları tasarrufları,
kısa vadeli fon ihtiyaçları bulunan kuruluşlara
borç vermek ve karşılığında faiz almak suretiyle
gelir elde ederek para piyasasının etkin
çalışmasında rol oynamaktadır.
• Ayrıca, bu bankaların kambiyo senetlerini iskonto
ederek işletmelere bir tür kaynak sağlama yoluna
gitmesi de oldukça önemlidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 10
Net Getiri
• Fon arz edecek veya tasarruflarını
değerlendirecek olan kişi ya da kurumların,
mevcut fazla fonlarını nereye yani hangi piyasaya
aktaracakları konusunda belirleyici olan kriterlerin
başında vergi ve faiz oranları gelmektedir.
• Fon ihtiyacı olan kişiler de bu ihtiyaçlarını,
bankaların vermiş olduğu kredi faiz oranlarını
dikkate alarak yapacaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 11
Organize olmuş para piyasası
Organize olmuş para
piyasası, işlemlerin belirli
kurallara göre yapıldığı
piyasalardır. Bu piyasalara
en iyi örnek ticari
bankalardır.
Bankaların para
piyasasında yapmış
oldukları işlemler:
• Havale
• Çek, senet ıskontosu ve
tahsili
• Kredi verme
• Akreditif açma
• Tasarruf toplama
• Mevduat sahiplerine kredi
kartı verme
• Maaş ve ikramiye
ödenmesi
• Döviz alıp satma
• Emekli, dul ve yetim
aylıklarının dağıtımı
• Vergi ve SSK tahsilatı
yapma
• Kiralık kasa hizmeti verme
Güz 2014 Finansal Yönetim 12
29.09.2017
3
Organize olmamış para piyasası
Bu piyasanın aracıları, kişiler (tefeciler) veya piyasa
bankerlik kuruluşlarıdır.
Bu piyasa türünün belirli kuralları yoktur.
Genellikle bu piyasadan sağlanacak fonun maliyeti,
organize para piyasasına oranla daha pahalıdır.
Organize olmamış para piyasasından fon talep edenler,
genellikle, organize para piyasasından fon sağlayamayan
küçük ve orta büyüklükteki işletmelerdir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 13
Sermaye piyasası
• Orta, uzun ve sonsuz vadeli fonların arz ve
talebinin yardımcı kuruluşlar aracılığıyla ve
menkul kıymetlere dayalı olarak karşılaştığı
piyasa.
• Uzun vadeli fonlar: tahviller
• Sonsuz vadeli fonlar: hisse senetleri
Güz 2014 Finansal Yönetim 14
Sermaye piyasasına neden başvurulur?
• İşletmeler, para piyasasına genellikle geçici nakit
sıkıntılarını gidermek ve işletme sermayesi
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla başvururken,
sermaye piyasasına uzun vadeli yatırım
projelerini finanse etmek ve sermayelerini
arttırmak üzere başvururlar.
• Bir çok ülkede sermaye piyasalarının gelişimi ile
ekonomik kalkınma birlikte görülmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 15
Sermaye piyasasının avantajları
1. Sermayenin çok sayıdaki tasarruf sahipleri
arasında paylaştırılması nedeniyle, ülkedeki gelir
dağılımının düzelmesine yardımcı olabilir,
2. Küçük tasarruf sahipleri için karlı finansal yatırım
olanaklarını ortaya çıkartarak tasarrufların
artmasına yardımcı olabilir,
3. Öz kaynakları yeterli olmayan işletmelerin uzun
vadeli finansman sorunlarına uygun çözümler
getirebilir,
4. Fon arz edecek kişilerin kaynakları, verimli-üretken
yatırım alanlarına aktarılabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 16
Para Piyasası Sermaye PiyasasıAraçlar
Çek, senet, poliçe ve hazine
bonosu gibi kıymetli evraklar
Hisse senedi ve tahvil gibi
menkul kıymetler
Vade
Kısa; risk ve faiz oranı düşük Uzun; risk ve faiz oranı
yüksek
Başvuru nedeni
Geçici ve rutin nakit
sıkıntılarının giderilmesi
Sermayenin ve uzun vadeli
projelerin finansmanı
Kaynaklar
En fazla bir yıl vadeli veya
vadesiz tasarruflar
Devamlılık gösteren
tasarruflar (BES)
Güz 2014 Finansal Yönetim 17
Sermaye piyasası türleri
• Birincil piyasa
• Doğrudan çıkarım
• Dolaylı çıkarım
• İkincil piyasa
• Üçüncül piyasa
• Dördüncül piyasa
Güz 2014 Finansal Yönetim 18
29.09.2017
4
Birincil piyasa
Tasarruf sahiplerinin tahvil ve hisse senedi gibi
menkul kıymetleri doğrudan doğruya ihraç eden
anonim şirket şeklinde kurulmuş olan kuruluşlardan
veya bunlara ihraçta aracılık eden kurumlardan
alabildikleri piyasa.
Doğrudan çıkarım: menkul kıymetlerin doğrudan
ihraç eden kurum ya da kuruluştan alınması
Dolaylı çıkarım: çıkarıma aracılık eden kurumlardan
• Bu durumda, 800 TL, 140 TL faiz getirdiği için faiz oranı
%14 den %17,5 a yükselmiş olacaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 17
APİ
• Enflasyon döneminde piyasadaki fazla parayı
çekmek amacıyla uygulanan açık piyasa
işlemleri, aynı şekilde ekonomide paranın kıt
olduğu deflasyon dönemlerinde de kullanılır.
• Bu durumda da MB piyasadan tahvil satın alarak,
aldığı miktar kadar parayı piyasaya sürmüş olur.
• Bu operasyonun etkileri, enflasyon döneminde
açıkladığımız operasyonun aksinedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 18
29.09.2017
4
Reeskont Politikası
• Reeskont politikasının yürütücüsü MB’dir.
• MB dışındaki diğer bankalar, kendilerine kırdırılmak üzere kişi ve şirketlerce getirilen ticari senetleri MB götürerek kırdırırlar.
• Bu işleme senetlerin MB reeskontu denir.
• Örneğin A şirketi B’ye 10.000 liralık mal satsın ve B mal karşılığını A’ya 10.000 liralık bir ticaret senedi vererek ödemiş olsun.
• A nakit paraya ihtiyacı olduğu için senedi vadesinden önce herhangi bir bankaya götürerek belli bir iskonto karşılığında kırdırabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 19
Reeskont Politikası
• Eğer iskonto oranı %5 ise banka 10.000 liralık
senet karşılığında A’ya 9.500 lira öder.
• Bu senedi alan banka MB’ye giderek senedi belli
bir iskonto karşılığında kırdırabilir.
• Buna senedin reeskontu denir.
• Eğer reeskont oranı %3 ise MB 10.000 liralık
senet karşılığında bankaya 9.700 lira öder.
• Banka reeskonta verdiği senet için 200 lira
kazanmış olur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 20
Reeskont Politikası
• MB reeskont oranını yükselterek veya düşürerek
piyasaya az veya çok para çıkmasını (para
arzının artıp azalmasını) etkileyebilir.
• Enflasyon dönemlerinde, MB reeskont oranlarını
yükseltir, reel gelire kıyasla büyümüş olan
nominal geliri, para arzını kısarak gidermeye
çalışır.
• Deflasyon dönemlerinde ise reeskont oranlarını
düşürür, piyasaya daha fazla para arz etmiş olur.
Böylece ekonomiyi canlandırmaya çalışır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 21
Zorunlu (Munzam) Karşılıklar
• Disponibilite: "kullanılabilirlik; elde bulunan ve
kullanılabilecek durumda olan para; tasarruf;
açığa çıkarılmış, bakanlık emrine alınmış" gibi
anlamlar taşımaktadır.
• Sözün bankacılık alanındaki "Bankalarda mevcut
nakit ve derhâl paraya çevrilebilecek kıymet"
anlamındaki kullanımı için hazır para karşılığı
önerilmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 22
Zorunlu (Munzam) Karşılıklar
• Zorunlu Karşılıklar, Türk Lirası yükümlülükler için
Türk Lirası olarak, yabancı para yükümlülükler
için ise ABD Doları ve/veya Euro olarak T.C
Merkez Bankası'ndaki hesaplarda tesis
edilmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 23
Zorunlu karşılık oranları
TÜRK LİRASI YABANCI PARA
Tebliğ No OranıYürürlük
DevresiTebliğ No Oranı
Yürürlük
Devresi
2002/1 6,0 10.05.2002-
15.12.2005
2002/1 11,0 10.05.2002-
27.11.2008
2005/1 6,0 16.12.2005-
01.10.2009
2008/7 9,0 28.11.2008-
29.04.2010
2009/7 5,0 02.10.2009-
30.09.2010
2010/5 9,5 30.04.2010-
05.08.2010
2010/9 5,5 01.10.2010-… 2010/7 10,0 06.08.2010-
30.09.2010
2010/9 11,0 01.10.2010-…
Güz 2014 Finansal Yönetim 24
29.09.2017
5
TCMB’nin temel yetkileri
Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.
1) Banka, Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Banka, para politikasının uygulanmasında tek yetkili ve sorumludur.
2) Banka, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla Kanunda belirtilen para politikası araçlarını kullanmaya, uygun bulacağı diğer para politikası araçlarını da doğrudan belirlemeye ve uygulamaya yetkilidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 25
TCMB’nin temel yetkileri
3) Banka, olağanüstü hallerde ve Tasarruf Mevduatı Sigorta
Fonunun kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması durumunda,
belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Fona avans
vermeye yetkilidir.
4) Banka, nihai kredi mercii olarak bankalara kredi verme
işlerini yürütür.
5) Banka, bankaların ödünç para verme işlemlerinde ve
mevduat kabulünde uygulayacakları faiz oranlarını
bankalardan istemeye yetkilidir.
6) Banka, mali piyasaları izlemek amacıyla bankalar ve diğer
mali kurumlardan ve bunları düzenlemek ve denetlemekle
görevli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgileri istemeye ve
• Türkiye'de ihracatın kurumsallaşmış tek asli teşvik unsuru olan Türk Eximbank, bu amaca yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayri nakdi kredi, sigorta ve garanti programları ile desteklemektir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 43
Sosyal güvenlik kurumları (SGK)
• SGK sermaye piyasasının en önemli
kurumlarından biridir.
• Bu kurumlar, üyelerinden sağlamış oldukları
kaynakları önemli miktarda hisse senedi, kısmen
de kamu ve özel kesim tahvil, senet ve bonolarını
satın alarak, üyelerinin paralarını verimli bir
şekilde değerlendirmeye çalışmaktadır.
• Türkiye´de sosyal güvenlik kuruluşları niteliğinde
faaliyet gösteren kamu kurumları, Emekli Sandığı,
Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu´dur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 44
T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
• Bunlar T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı
altında toplanmıştır.
• Bkz. http://www.sgk.gov.tr kurumun temel amacı;
sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil,
kolay erişilebilir, aktüeryal ve malî açıdan
sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal
güvenlik sistemini yürütmektir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 45
Sigorta şirketleri
• Sigorta şirketleri belirli bir ücret karşılığında, gelecekte
karşılaşılabilecek beklenen veya istenmeyen bir olay
karşısında (tedbirli olmak amacıyla) sigorta sahibine belli
bir ödeme yapmayı yükümlenen finansal kurumlardır.
değiştirmek• Piyasadaki borç verenlerin genel eğilimi kısa
vadeyi tercih etmek yönündedir.
• Buna karşın borç arayanlar gelecekteki
yatırımlarını gerçekleştirebilmek için mümkün
olan en düşük faizle en uzun vadeli kaynağı
bulmayı arzularlar.
• Bu iki tarafın aynı noktada buluşturulması finansal
piyasalarda; her iki tarafı birden memnun etmese
de koşullarda anlaştırabilecek olan finansal
kurumlar aracılığıyla gerçekleşir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 55
Finansal varlıkların vadelerini
değiştirmek
• Aracı kurumlar borç verenlerin sunduğu kısa
vadeli fonları uygun bir faiz ve anaparalarının bu
sürenin sonunda geri ödenmemesi riskini ortadan
kaldıran bir garanti ile yatırımcılar için uzun vadeli
kaynağa dönüştürürler.
Güz 2014 Finansal Yönetim 56
Yatırım çeşitlendirmesi yoluyla riski
en aza indirmek• Aracı kurumlar ellerinde küçük çapta birikimleri bulunan
yatırımcıların kaynaklarını bir havuzda toplayıp, değişik
seçeneklere yatırım yaparak riski en aza indirebilirler.
• Küçük yatırımcılar; hangi seçeneklerin bir araya
geldiklerinde riski en aza indirilmiş bir portföy (yatırım
cüzdanı) oluşturacaklarını bilemeyebilirler. Bilseler de bu
portföyü oluşturabilecek yeterli birikimleri genellikle yoktur.
• Aracı kurumların daha riskli finansal varlıkları, daha az
riskli finansal varlıklara dönüştürerek yaptıkları bu
çeşitlendirme aynı zamanda finansal piyasaların daha
etkin çalışmasını sağlar.
Güz 2014 Finansal Yönetim 57
Arama, bilgi edinme ve işlem
maliyetlerini en aza indirmek• Piyasadaki tüm yatırımcı adaylarının,
yatırım yapabilecekleri seçenekleri tam isabetle bulmaları,bu seçeneklerle ilgili piyasadaki tüm bilgiye mümkün olan en kısa sürede ulaşabilmeleri ve bilgiyi en iyi biçimde analiz ederek yapılabilecek en doğru yatırımı, en düşük işlem maliyetiyle gerçekleştirebilmeleri teorik olarak olası gözükse de bunun gerçek yaşamda karşılaşılması en düşük olasılıklardan biri olduğu herkesin malumudur.
• Aracı kurumlar yasal çerçeve içinde kalmak koşuluyla müşterilerine tüm bu hizmetleri makul bir ücret karşılığında sunarlar.
Güz 2014 Finansal Yönetim 58
Bir ödeme mekanizması yaratmak
• Günümüzde finansal piyasalardaki ödemelerin
çoğu nakit dışındaki ödeme araçlarıyla ve hatta
elektronik fon transferi yoluyla yapılmaktadır.
• Aracı kurumlar müşterilerine ait hesaplardan bu
ödeme işlemlerini gerçekleştirebildikleri gibi;
onlara belli limitler dahilinde kredi de
kullandırabilirler.
Güz 2014 Finansal Yönetim 59
Yatırım Ortaklıkları (YO)
• YO, sermaye piyasası araçları ile ulusal ve
uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize
piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli
madenler portföyü işletmek üzere, kayıtlı sermaye
esasına göre anonim ortaklık şeklinde kurulan,
hisse senetlerini satın aldıkları ortaklıkların
herhangi bir şekilde sermayesine ve
yönetimlerine hakim olma amacını taşımayan
sermaye piyasası kurumlarıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 60
29.09.2017
11
Yatırım Ortaklıkları (YO)
• YO ile bireylerin tasarruflarını riske karşı korumak
amacıyla farklı finansal araçlara bilimsel
yöntemler dahilinde yatırılarak portföy
oluşturulmakta ve böylece fon arz edenlerin tek
başlarına edinemeyecekleri finansal uzmanlık
sayesinde hem bireysel yatırım riskleri dağıtıp,
sınıflandırılmakta hem de tasarrufların yatırım
portföyü biçiminde sermaye piyasasına
aktarılması ve yönetimi sağlanmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 61
YO işlevleri
• Ortaklık portföyünü oluşturmak, yönetmek ve
gerektiğinde portföyde değişiklikler yapmak,
• Portföy çeşitlendirmesiyle yatırım riskini, faaliyet
alanlarına ve ortaklıkların durumlarına göre en aza
indirecek şekilde dağıtmak,
• Menkul kıymetlere, finans piyasası ve kurumlarına,
ortaklara ilişkin gelişmeleri sürekli izlemek ve portföy
yönetimiyle ilgili olarak gerekli önlemleri almak,
• Portföyün değerini korumaya ve arttırmaya yönelik
araştırmalar yapmaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 62
Yatırım Fonları (YF)
• Sermaye Piyasası Kanun hükümleri uyarınca halktan
katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla, belge
sahipleri hesabına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı
mülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları,
gayrimenkul, altın ve diğer kıymetli madenler portföyü
işletmek amacıyla kurulan malvarlığına "Yatırım Fonu" adı
verilmektedir.
• Yatırım fonunun tüzel kişiliği yoktur; fakat malvarlığı
kurucunun malvarlığından ayrıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 63
Yatırım Fonları (YF)
• YF, bankalar, sigorta şirketleri, aracı kurumlar,
kanunlarında engel bulunmayan emekli ve yardım
sandıkları tarafından kurulabilir.
• Fon kurmak isteyen banka ve aracı kurumların, sermaye
piyasaları faaliyetlerinde bulunmak üzere SPK’dan izin
almış olmaları, aracı kurum ve sigorta şirketlerinin
tamamen veya belirli faaliyet alanları itibariyle sürekli ya
da 6 aya kadar geçici olarak durdurulması kararı
verilmemiş olması, kurucuların yetkilileri hakkında
sermaye piyasası ve ilgili mevzuata aykırılıktan dolayı
mahkumiyetlerinin bulunmamış olması gerekmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 64
Yatırım Fonları (YF)
• YF kuran banka, katılma belgeleri çıkararak halka arz
eder. YF, kendi ortakları için yatırım yöneticisi şeklinde
hareket ederler ve tıpkı yatırım ortaklıkları gibi menkul
kıymet alıp satarlar. Menkul kıymet alım satımındaki
başarı ve başarısızlıklara göre, katılma belgelerinin
fiyatı artar veya azalır.
• YF, küçük tasarruf sahipleri için oldukça çekicidirler.
Çünkü küçük tasarruf sahiplerinin tek başlarına
yapamayacakları, menkul kıymet çeşitlendirilmesi,
muhasebe kayıtlarının tutulması vb. işlemleri kurucular
en iyi şekilde yapmaya çalışırlar .
Güz 2014 Finansal Yönetim 65
Menkul Kıymet Borsaları (MKB)
• Alıcı ve satıcıların, belirli kural ve yönetmelikler
çerçevesinde menkul kıymetler üzerine alım satım
yapmak amacıyla bir araya geldikleri ve belirli bir yerleşim
yeri bulunan pazarlara “MKB” adı verilmektedir.
• MKB’de alım satım yapan tasarruf sahibinin, kar elde
etmek gibi bir amacı vardır. Kar amacı, özellikle menkul
kıymet borsalarının temelini oluşturan hisse senetleri alım
ve satımında önemli bir belirleyici unsurdur.
• Hisse senedi satın alan kişi, yatırımına temettü almak
veya yatırımını daha yüksek bir fiyatla satarak sermaye
kazancı sağlamak amacıyla hareket eder.
Güz 2014 Finansal Yönetim 66
29.09.2017
12
MKB
• Anglosakson finans piyasalarında oluşmuş bir
deyim olan iyimser hava boğa davranışı (bullish
attitude), kötümser hava ise ayı davranışı
(bearish attitude) olarak nitelendirilir ve iyimser
düşünenlerin kötümserlerden fazla olması
durumunda boğalar hakim denilir.
• Kısaca ifade etmek gerekirse, "borsaya boğalar
hakim olduğunda fiyatlar yükselir, ayılar hakim
olduğu zaman fiyatlar düşmektedir".
Güz 2014 Finansal Yönetim 67
MKB işlevleri
• Likitide Sağlama ve Sürekli Bir Pazar
Oluşturma
• Piyasada Tek Fiyat Oluşumunu Mümkün
Kılma
• Güvence Sağlama
• Mülkiyetin Tabana Yayılmasına Yardımcı
Olma
• Ekonomiye Kaynak Sağlama
Güz 2014 Finansal Yönetim 68
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 1
FİNANSAL YÖNETİM04. PARANIN ZAMAN DEĞERİ
Paranın Zaman Değeri (PZD)
PZD bugün alınan 1TL’nin yarın alınacak 1TL’den
daha değerli olduğu yaklaşımıdır. Bunun nedeni
yarın gelecek olan paranın bugün alınamamasının
riskidir. Doğal olarak riskli para garanti paradan daha
az değer taşır. Bunların yanı sıra para ne kadar
erken ele geçerse o kadar fazla yatırım için kullanma
imkanı doğar. Bugün elde bulunan para faiz
kazanacağı için çoğalacaktır. Ne kadar erken elde
edilirse o kadar çok faiz getirir. Bu nedenle; zaman,
kararlarda ve değerlendirmelerde göz önüne
alınması gereken önemli bir faktördür.
Güz 2014 Finansal Yönetim 2
Paranın Gelecekteki Değeri
• Basit Faiz Hesaplama:
• Gelecekteki Değer (FV)
• Bugünkü Değer (PV)
• Faiz Oranı (i)
FV= (PV) x (1+i)
Güz 2014 Finansal Yönetim 3
Bileşik Faiz
FV= (PV) x (1+i)n
FV= 400 x (1+0.12)3
FV= 400 x 1.123
FV= 400 x 1.405
FV=562
Bu formülde bileşik faiz varsayımı vardır yani, kazanılan
faizin yatırımda kullanıldığı kabul edilmiştir. Bileşik faiz
kavramını Benjamin Franklin’in “Para parayı çeker ve
paranın çektiği para daha çok para çeker “ sözü güzel bir
şekilde açıklamaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 4
Faiz ödemeleri yılda 1 defadan fazla yapılıyorsa, gelecek değer şöyle hesaplanır
Örneğin, yatırımcı, 1.000 lirasını, bir bankaya, 3 yıl için,faiz oranı yıllık %60’dan 6 ay vadeli olarak yatırmıştır.Yatırımcının 3. yıl sonunda parası kaç lira olacaktır?
Güz 2014 Finansal Yönetim 5
6 6
n m
nm
3×2
nm
nm
nm
1
1.000 1
1.000 1 0,30 1.000 1,30
1.000 4,827 4.827
iFV =PV×
m
0,60FV
2
FV
FV
N zaman dilimi sonunda 1 TL’nin GD’si
• PZD problemini çözmede kullanılabilecek uygun araç
kitabın sonundaki N ZAMAN DİLİMİ SONUNDA 1 TL’NİN
GELECEKTEKİ DEĞERİ tablosudur. Bu tablo (kitapta
tablo 3) yatay olarak uygun faiz oranının ve dikey olarak
uygun dönem sayısının belirlenmesi ile bir katsayıya
ulaşmak için kullanılır. Bu katsayıya gelecekteki değer
katsayısı adı verilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 6
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 2
72 kuralı
• Bu kural paranın belirli bir faiz oranıyla ne kadar
zamanda iki katına çıkacağını hesaplamakta
kullanılır. Kurala göre bu zaman faiz oranı 72’ye
bölünerek bulunur. Örneğin bir işletme %10 temettü
dağıtıyorsa yatırılan paranın iki katına çıkması 72 / 10
=7,2 yıl içinde gerçekleşecektir. Kural ayrıca belirli bir
süre içinde paranın iki katına çıkması için gerekli
faizin hesaplanmasında da kullanılabilir. Örneğin 5 yıl
içinde belli miktardaki paranın iki katına çıkması için
72 / 5 = %14,4 faiz getirmesi gerekmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 7
GD’nin özellikleri
• GD pozitif faiz oranları uygulandığında bugünkü değerden
fazla olduğu için gelecekteki değer katsayıları her zaman
1’den büyüktürler.
• Belirli dönem sayısı için faiz oranı arttıkça gelecekteki
değer katsayısı artar. Aynı şekilde gelecekteki değer de
artar.
• Yatırımın faiz kazandığı dönem sayısı arttıkça GD
katsayısı ve GD artar.
Güz 2014 Finansal Yönetim 8
5
4
3
2
1
6
2 4 6 8 10 12 14 16 zaman,t
%0
%10
%20
%30
Gelecek Zaman Değeri
Katsayısı
Güz 2014 Finansal Yönetim 9
Paranın Bugünkü Değeri (PV)FV= (PV) * (1+i)n
PV =FV / (1+i)n
PV =FV * (1+i)-n
PV =FV * (1 / (1+i) n)
Formüle göre bugün elde olsaydı 1000TL üç yıl sonunda
%10 faiz ile 1331 TL olacağı için 1000 TL %10 faizle 3 yıl
sonraki 1331 TL’nin bugünkü değeridir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 10
ÖRNEK
Bugün bir bankaya üç ay vadeli olarak yatırılan birmevduat karşılığında 2 yıl sonunda hesapta 5600 YTLbirikmiş olduğu görülmektedir. Üç aylık faiz oranı %10 iseacaba hangi miktarda mevduat yatırılmıştı?
Güz 2014 Finansal Yönetim 11
2 12n 8
3
x
8
1 1
1 1 0,10PV =FV× =5600×
nni
ÖRNEK
Bugün bir bankaya altı ay vadeli olarak yatırılan birmevduat karşılığında 3 yıl sonunda hesapta 7200 YTLbirikmiş olduğu görülmektedir. Altı aylık faiz oranı %18 iseacaba hangi miktarda mevduat yatırılmıştı?
Güz 2014 Finansal Yönetim 12
3 12n 6
6
x
6
1 1 1
2,6991 1 0,18
1
2,699
PV =FV× =7200× 7200×
PV 7200× 7200×0,370=2667
nn
n
i
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 3
ÖRNEK
Bugün bir bankaya 4 ay vadeli olarak yatırılan birmevduat karşılığında 2 yıl sonunda hesapta 5200 YTLbirikmiş olduğu görülmektedir. Yıllık faiz oranı %12 iseacaba hangi miktarda mevduat yatırılmıştı?
Güz 2014 Finansal Yönetim 13
2 12n 6
4
x
6
1 1
1 1 0,03PV =FV× =5200×
nni
%12%4
3i
PV
• Bugünkü değerin kullanıldığı diğer problem türü ise farklı
zamanlarda ele geçecek farklı miktarların bugünkü
değerlerinin karşılaştırılmasıdır. Bu değerlendirme iki nakit
akışının bugünkü değerinin karşılaştırılması ile mümkün
olur. Çünkü iki miktarın karşılaştırılması ancak aynı
zamandaki değerlerin karşılaştırılması ile sağlanabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 14
PV
Örneğin, iki yıl sonundaki 5000TL mi üç yıl sonundaki
5500 TL mi tercih edilmelidir? Burada faiz oranı
bilindiğinde bu miktarların bugünkü değerleri
karşılaştırılarak cevaba ulaşılabilir. Eğer faiz oranı %12
• Yıllık ödemeler zaman içinde eşit aralıklarla ortaya çıkan
eşit nakit akışlarıdır. Bu nakit akışları yatırımların getirisi
olan gelirler veya gelecekte gelir elde etmek için yatırılan
fonlar yani giderler olabilir. Genelde yıllık ödemeler her yıl
sonunda ortaya çıkan nakit akışları için kullanılır.
• Ayrıca artan yıllık ödemeler de vardır. Birçok işletme
gerek büyümelerinin sonucunda gerek enflasyondan
dolayı temettülerini ve benzer ödemelerini her yıl belirli
oranlarla arttırırlar. Bu durumda artan yıllık ödeme
formülleri kullanılarak gelecekteki ve bugünkü değer
bulunur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 23
YILLIK ÖDEMELERİN (ANUİTE)
GELECEKTEKİ DEĞERİ• Yıllık ödemeler genelde yıl sonunda, yani dönem sonunda
gerçekleşir. Konuyu bir örnek üzerinde açıklamak yararlı
olacaktır. Örneğin; “Her yıl sonunda 10.000 TL alınarak 3
yıl boyunca %30 faize yatırılırsa bu miktarın gelecekteki
değeri nedir?” sorusu iyi bir açıklama örneğidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 24
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 5
YILLIK ÖDEMELERİN (ANUİTE)
GELECEKTEKİ DEĞERİ• FVn : n yılın sonunda gelecekteki değeri
• PMT : Yıllık ödemeler
• FVAi,n : Yıllık ödemelerin gelecekteki değer katsayısı
Güz 2014 Finansal Yönetim 25
(1 ) 1FV =PMT
n
n
i
i
• FVn= 10.000 x ((1+0,30)3 – 1)/0,30)
• FVn= 10.000 x ((1,3)3 – 1)/0,30)
• FVn= 10.000 x (2,197– 1)/0,30)
• FVn= 10.000 x (1,197/0,30)
• FVn= 10.000 x 3,99
• FVn= 39.900
Güz 2014 Finansal Yönetim 26
ÖRNEK
• Bir işletmenin 10 ay sonra ödemesi gereken borcu için her
ay sonunda bankaya 50.000 YTL yatırması
gerekmektedir. Bu işletmenin 10 ay sonunda borcu ne
kadardır. Aylık faiz oranı %3 tür.
Güz 2014 Finansal Yönetim 27
10
10
10
10
(1 ) 1 (1 0,03) 1FV =PMT 50000
0,03
(1,03) 1 1,344 1FV =50000 50000
0,03 0,03
0,344FV =50000 50000 11,467 573.350
0,03
n
n
ix
i
x x
x x
ÖRNEK
• Bir işletmenin 3 ay sonra ödemesi gereken borcu için her
ay sonunda bankaya 6.000 YTL yatırması gerekmektedir.
Bu işletmenin 3 ay sonunda borcu ne kadardır. Aylık faiz
oranı %6’dır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 28
3
3
3
3
(1 ) 1 (1 0,06) 1FV =PMT 6000
0,06
(1,06) 1 1,191 1FV =6000 6000
0,06 0,06
0,191FV =6000 6000 3,183 19.098
0,06
n
n
ix
i
x x
x x
ÖRNEK
• Bir işletmenin 4 ay sonra ödemesi gereken borcu için her
ay sonunda bankaya 700 YTL yatırması gerekmektedir.
Bu işletmenin 4 ay sonunda borcu ne kadardır. Aylık faiz
oranı %9 dur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 29
4
4
4
4
(1 ) 1 (1 0,09) 1FV =PMT 700
0,09
(1,09) 1 1,41 1FV =700 700
0,09 0,09
0,41FV =700 700 4,56 3.192
0,09
n
n
ix
i
x x
x x
VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN
GELECEKTEKİ DEĞERİ
(1 ) 1FV =PMT (1 )
n
n
ii
i
Güz 2014 Finansal Yönetim 30
Genelde yıllık ödemeler yıl sonunda gerçekleşir. Ancak
bazı zamanlarda dönem başında da ortaya çıkabilirler.
Buna vadesi gelmiş ödeme denir. Aynı örnek ödemelerin
yılın başında yapıldığı varsayılırsa bu duruma örnek
oluşturur. Zaman çizgisi açısından her ödeme sola kayar.
Yani ilk ödeme yıl=0’da gerçekleşir. Bu durumda her
ödeme fazladan bir yıl faiz kazanmış olur. Formül değişir:
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 6
ÖRNEK
• Her yıl sonunda (başında) 8.000 TL 4 yıl boyunca %20
faize yatırılırsa bu miktarın gelecekteki değeri nedir?
• Her yıl başında 6.000 TL 5 yıl boyunca %5 faize yatırılırsa
bu miktarın gelecekteki değeri nedir?
• Her yıl başında 4.000 TL 6 yıl boyunca %3,3 faize
yatırılırsa bu miktarın gelecekteki değeri nedir?
Güz 2014 Finansal Yönetim 31
VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN
GELECEKTEKİ DEĞERİ• Vadesi gelmiş yıllık ödemelerin gelecekteki değeri yıl
sonunda gerçekleşen yıllık ödemelerin gelecekteki
değerinden daha fazladır. Çünkü her ödeme fazladan bir
yıl faiz kazanır. Bu nedenle, bu tür ödemeler de dönem
sonlu ödemelere göre daha yüksek ödeme tutarı
hesaplanır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 32
YILLIK ÖDEMELERİN BUGÜNKÜ
DEĞERİ• Gelecekteki Değerin
bulunması gibi yıllık
ödemelerin bugünkü
değerinin bulunması
da mümkündür. Üç
yıl boyunca %30
faizle her yıl sonunda
10.000 TL ödeme
gerçekleşen örnek
ele alındığında bu
ödentilerin bugünkü
değeri yandaki
şekilde
hesaplanabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 33
YILLIK ÖDEMELERİN BUGÜNKÜ
DEĞERİ
n
0 n
(1+i) -1PV =PMT×
(1+i) ×i
Güz 2014 Finansal Yönetim 34
Formül:
3
0 3
0
(1+0.3) -1PV =10.000×
(1+0.3) ×0.3
PV =10.000×1.816 18.160
VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN
BUGÜNKÜ DEĞERİ
0
(1 ) 1PV =PMT (1 )
(1 )
n
n
ii
i i
Güz 2014 Finansal Yönetim 35
Vadesi gelmiş yıllık ödemelerin bugünkü
değerinin hesaplanmasında ise, bulunan sayı
(1+i) ile çarpılır. Çünkü ödemeler bir yıl fazla faiz
kazanmaktadırlar. Buna göre, formül aşağıdaki
şeklini almaktadır.
ÖRNEK
• Devre faiz oranı %6 iken, 5 yıl boyunca her dönem
sonunda (başında) alınacak olan 1000 YTL’nin bugünkü
değeri ne olacaktır?
Güz 2014 Finansal Yönetim 36
0
5
0 5
0
(1 ) 1PV =PMT
(1 )
(1 0,06) 1 1,339 1PV =1000 1000
(1 0,06) 0,06 1,339 0,06
0,339PV =1000 1000 4,238 4238
0,08
n
n
i
i i
x
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 7
ARTAN YILLIK ÖDEMELER
• İşletmelerin nakit akışları işin büyümesi veya enflasyon
sonucunda artar. Belirli sayıda dönem için artan yıllık
ödemelere artan yıllık ödemeler adı verilir.
• PMT: ilk dönem sonunda gerçekleşen ödeme
• g: büyüme oranı
• i: faiz oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim 37
n1 1 1+g
PV=PMT× -i-g i-g 1+i
Örnek olarak bir çalışanın maaşı ele alınabilir. Çalışan
kişiye belirli bir iş karşılığı önerilen yıllık maaş 5.000 YTL
ve bu maaşın artma oranı yılda %9 olsun. Kişi 40 yıl
sonra emekli olacaktır. Yıllık faiz oranı %20’dir. Bu kişinin
40 yıl boyunca alacağı maaşının bugünkü değeri nedir?
Problemin çözümünün basitleştirilmesi için maaşın birinci
yıl sonunda verilmeye başlanacağı ve her yıl yıllık
ödeneceği varsayımı kabul edilmiştir. Buna göre, 40 yıllık
maaşın bugünkü değeri;
Güz 2014 Finansal Yönetim 38
401 1 1+0.09
PV=5000× -0.20-0.09 0.20-0.09 1+0.20
40
40
1 1 1.09PV=5000× -
0.11 0.11 1.20
PV=5000× 9.091 9.091 0.908
PV=5000× 9.091-9.091×0.021
PV=5000× 9.091-0.191
PV 5000 8.9 44500
Güz 2014 Finansal Yönetim 39
ÖRNEK
Çalışan kişiye belirli bir iş karşılığı önerilen yıllık maaş
9.000 YTL ve bu maaşın artma oranı yılda %8 olsun.
Kişinin 4 yıl boyunca çalışacağı varsayılsın. Yıllık faiz
oranı %18 ise kişinin 4 yıl boyunca alacağı maaşının
bugünkü değeri nedir? Problemin çözümünün
basitleştirilmesi için maaşın birinci yıl sonunda verilmeye
başlanacağı ve her yıl yıllık ödeneceği varsayımı kabul
edilmiştir. Buna göre, 4 yıllık maaşın bugünkü değeri;
Güz 2014 Finansal Yönetim 40
4
4
1 1 1.08PV=9000× -
0.1 0.1 1.18
PV=9000× 10 10 0.915
PV=9000× 10 10 0.701
PV=9000× 10-7.01 26.910
Güz 2014 Finansal Yönetim 41
41 1 1+0.08
PV=9000× -0.18-0.08 0.18-0.08 1+0.18
BİR YILDAN FAZLA ARALIKLARLA
YAPILAN ÖDEMELERHer iki yılda bir 450.000 TL ödeme yapılacaktır.
Ödemeler 20 yıl sürecek ve ilk ödeme ikinci yıl yapılacaktır. Yıllık faiz oranı %6 olarak belirlenmiştir.
Burada önemli olan iki yıllık dönem için faiz oranını belirlemektir. Faiz oranı
1,06 x 1,06 -1= %12,36’dır.
Yani iki yıl vadeli yatırılan 100 TL iki yıl sonunda ana para ve faiz olarak 112,36TL getirecektir.
Problemde yapılması istenen 450.000 TL’lik iki yılda bir yapılan ödemelerin 10 yıl boyunca yapılmışçasına yıllık %12,36 faiz ile bugünkü değerinin bulunmasıdır. Formül uygulandığında;
PV= 450.000 TL x PVA 10, 0,1236
Güz 2014 Finansal Yönetim 42
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 8
Güz 2014 Finansal Yönetim 43
10
10
(1+0.1236) -1PV=450000×
(1+0.1236) ×0.1236
3.207-1PV=450000×
3.207×0.1236
2.207PV=450000×
0.396
PV=450000×5.573=2.507.850
• Her iki yılda bir 60.000 TL ödeme yapılacaktır. Ödemeler
8 yıl sürecek ve ilk ödeme ikinci yıl yapılacaktır. Yıllık faiz
oranı %4 olarak belirlenmiştir. Ödemelerin bugünkü
değerini hesaplayınız?
Güz 2014 Finansal Yönetim 44
4
4
(1+0.0816) -1PV=60000×
(1+0.0816) ×0.0816
1.369-1PV=60000×
1.369×0.0816
0.369PV=60000×
0.112
PV=60000×3.295=197.700
• Her üç yılda bir 4.000 TL ödeme yapılacaktır. Ödemeler 6
yıl sürecek ve ilk ödeme üçüncü yıl yapılacaktır. Yıllık faiz
oranı %9 olarak belirlenmiştir. Ödemelerin bugünkü
değerini hesaplayınız?
Güz 2014 Finansal Yönetim 45
SONSUZ ÖDEMELER
• Yıllık ödemelerin sonsuza kadar devam ettiği yani dönem
sayısının olmadığı durumlarda sonsuz ödemeler ortaya
çıkar. Bunlara “Consol” adı verilmektedir.
• PV ( Sonsuz ödenek) = C / i
• Örneğin; sonsuza kadar her yıl 100.000 TL ödeme
yapılacağı belirlenmiş ve faiz oranı %40 olarak saptanmış
ise, bu nakit akışının bugünkü değeri nedir? Bu soru
yukarıdaki formül ile kolaylıkla çözülebilir.
• PV = 100.000TL / 0,40 = 250.000 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim 46
Yıllık ödemelerde olduğu gibi sonsuz ödemeler de artan bir trend izleyebilir. Artan trend yaklaşımında önemli olan nakit akışının sonsuza kadar aynı oranda artmasıdır. Bu durumda artan (büyüyen) sonsuz ödeme elde edilmiş olur. Büyüyen sonsuz ödeme için bugünkü zaman formülü ise;
PV = C / ( i-g)
Burada dikkat edilmesi gereken konu, birinci ödeme C, 0. yılda değil 1. yıl sonunda yapılan ödemedir.
Örneğin bugün 3.000TL ödeyecek olan ve sonsuza kadar olan ödemeleri içeren bir tahvil %5 büyüme hızına sahip ve faiz oranı %10 ise PV aşağıdaki şekilde hesaplanmalıdır:
66.000 TL hem bugün alınan ödeneği hem de gelecek yıldan itibaren elde edilecek ödemelerin bugünkü değerini içermektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 47
Örneğin bugün 2.600TL ödeyecek olan ve sonsuza kadar
olan ödemeleri içeren bir tahvil %12 büyüme hızına sahip
ve faiz oranı %20 ise PV aşağıdaki şekilde
hesaplanmalıdır:
C=2.600+(2600 *1,12) / (1,20-1,12)
C=2.600+2912 / 0,08
C=2600+36400 = 39000
Güz 2014 Finansal Yönetim 48
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 9
Örneğin bugün 2000 TL ödeyecek olan ve sonsuza kadar
olan ödemeleri içeren bir tahvil %9 büyüme hızına sahip
ve faiz oranı %12 ise PV aşağıdaki şekilde
hesaplanmalıdır:
C=2000+(2000 *1,09)/(1,12-1,09)
C=2000+2180 /0,03
C=2000+72667 = 74667
Güz 2014 Finansal Yönetim 49
YATIRIM YAPILIR VE SONSUZA KADAR HER YIL
EŞİT ÖDEMELER ELE GEÇER
• Bir kişi bir projeye sonsuza kadar her yıl 10.000 TL
kazanacağı beklentisi ile 100.000 TL yatırım yapıyorsa
beklenen faiz oranı nedir?
• PV = PMT / i ise,
• i = PMT / PV
• denklemidir. PV, bugünkü değeri; PMT, yıllık ödemeleri; i,
faiz oranını göstermektedir. Problemin çözümü i = 10.000
TL / 100.000 TL = %10 olacaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 50
Yatırım yapılır ve bir yıl veya daha uzun bir süre
içinde tek bir ödeme ile geri alınır
Örneğin; 100.000 TL’lik yatırımın bir yıl sonunda 10.000
TL’lik getiri sağlayarak geri alındığı düşünülürse faiz
oranının bulunması için aşağıdaki formülün kullanılması
gerekir:
FV= PV ( 1+i) n n= 1 olduğunda,
FV= PV ( 1+i)
1+i = FV / PV
i = ( FV / PV ) – 1
Yani faiz oranı, i = (110.000 / 100.000 ) - 1 = %10 olarak
hesaplanır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta
gelecekteki değerin 10.000 TL’lik getiri tutarı ile yatırım
miktarı olan 100.000TL’nin toplamı olduğudur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 51
• Bu örnekte ödeme bir yıl sonra yerine 5 yıl sonra
yapılsaydı aynı denklem kullanılacaktı. Ancak denklem
çözülürken n = 5 olarak işlem yapılacaktı.
• (i + 1)5 = 110.000 / 100.000 = 1.10 olarak
hesaplandıktan sonra tablodan n= 5 sırasında katsayısı
1.10 olan faiz oranı bulunarak i= %2 olarak belirlenebilir.
• (Bkz. Tablo 3 5. yılda katsayısı 1.10 olan faiz oranı
%2’dir.)
Güz 2014 Finansal Yönetim 52
• Başka bir örnek; bir kişinin belli bir süre sonra belli
miktarda bir paraya ihtiyacı olması ve elindeki parayı nasıl
değerlendirmesi gerektiği sorusudur. Örneğin, bir kişi 6 yıl
sonra koleje başlayacak olan çocuğunun okul masrafının
6 yıl sonra 8.000.000 TL olacağını tahmin etmektedir. Bu
kişinin şu anda elinde 4.000.000 TL’si bulunmaktadır.
Eğer bu para senede % 3 faiz getiren bir yatırımda
kullanırsa, bu kişi 6 yıl sonra bu para ile çocuğunun okul
taksitini ödeyebilir mi? Bunun gerçekleşmesi için faiz
oranı ne kadar olmalıdır? Öncelikle 4.000.000 TL’nın 6 yıl
sonraki değerinin hesaplanması gereklidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 53
FV= 4.000.000TL ( 1. 03 ) 6 = 4.776.000 TL
Bu durumda 6 yıl sonunda kişinin yeterli parası olmayacaktır. 8.000.000 TL’yi elde edebilmek için gerekli minimum faiz oranı aşağıdaki şekilde hesaplanabilir.
FV= 4.000.000 TL ( 1 +i ) 6 = 8.000.000
( 1 +i ) 6 = 8.000.000 TL / 4.000.000 = 2
Gelecekteki değer katsayısı 2’dir. Tablodan 6 yıl için katsayısı 2 olan faiz oranı bulunur. Tablodan bakıldığında 6 yıl için %12 faizin katsayısının 1,9738 %13 faizin katsayısının 2,0820 olduğu görülmektedir. Yani bu kişi %12’den fazla faiz getiren bir yatırımda bulunursa bugünkü 4.000.000TL’si 6 yıl sonra 8.000.000 TL olacaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 54
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 10
4.000.000 TL ( 1 +i ) 6 = 8.000.000
( 1 +i ) 6 = 8.000.000 TL / 4.000.000
• ( 1 +i ) 6 =2
Güz 2014 Finansal Yönetim 55
• Bu problem cebirsel olarak çözüldüğünde de faiz oranı
• ( 1 +i )6 = 8.000.000 TL / 4.000.000
• ( 1 +i )6 = 2
• (1+i) = 2 1/6
• (1+i) = 2 0,167
• (1+i) = 1,122
• i = 0,122
• i= %12,2
Güz 2014 Finansal Yönetim 56
EŞİT YILLIK ÖDEMELER
Örneğin 2.000.000 TL’lik bir kredi beş yıl boyunca her yıl
500.000TL ödenmesini gerektiriyorsa alınan faiz ne
kadardır? Bilindiği üzere kredi ödemesi yıllık ödenek
katsayısı ile bulunabilir.
PV = PMT ( Yıllık Ödeme Katsayısı)
2.000.000=500.000 ( Yıllık Ödeme Katsayısı )
Yıllık Ödeme Katsayısı = 4
5 yıl için yıllık ödeme katsayısı 4 olan faiz oranı tablodan
Alınan kredi veya borç belli bir sürede eşit taksitlerle
ödenecek ise bu amorti edilmiş borç olarak adlandırılır.
Bu durum bir örnekle daha iyi açıklanabilir.
Örneğin, bir işletme 2 eşit taksitte her yıl sonunda
ödenmek üzere 1.000.000 TL borç almıştır. İşletme kalan
borç üzerinden % 10 faiz ödeyecektir. Burada ilk
yapılacak olan işlem yıllık ödemelerin hesaplanmasıdır.
Bu da yıllık ödenek formülü kullanılarak kolayca bulunur.
Not: Bu soruda katsayı için kitabın arkasındaki Tablo 2
kullanılacak.
Güz 2014 Finansal Yönetim 60
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 11
• PV0 = PMT ( PVA i,n )
• 1.000.000 TL= PMT (PVA %10, 2 yıl )
• 1.000.000 TL = PMT ( 1,7355 )
• PMT = 576.200 TL
• Eğer borçlu her yıl sonunda 576.200 TL öderse alacaklının
getiri oranı %10, borçlunun faiz oranı %10 olacaktır. Her yıl
sonunda yapılan ödeme hem faizi hem ana paranın bir
kısmından oluşmaktadır. Ödemelerin bu iki bölümünün açık
olarak görülmesi amorti şeması ile mümkün olur. Faiz ilk
yıllarda yüksekken daha sonra borçlu olunan ana para
azaldıkça azalır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 61
n
0 n
2
2
2
2
(1+i) -1PV =PMT×
(1+i) ×i
(1+0,1) -11.000.000 ×
(1+0,1) ×0,1
(1,1) -11.000.000 ×
(1,1) ×0,1
1,21-11.000.000 ×
1,21×0,1
1.000.000 ×1,7355
576.200
PMT
PMT
PMT
PMT
PMT
Güz 2014 Finansal Yönetim 62
Güz 2014 Finansal Yönetim 63
ÖRNEK
• Araba satın alırken 15.000 TL kredi alarak borçlandınız,
bu krediyi %15 faizle 4 yılda geri ödeyeceksiniz;
ödemelerinizin amorti şemasını oluşturunuz.
Güz 2014 Finansal Yönetim 64
0 i,n
%15,4
PV =PMT*(PVA )
15.000=PMT*(PVA )
15.000=PMT*2,855
5.253,94=PMT
n
0 n
4
4
(1+i) -1PV =PMT×
(1+i) ×i
(1+0,15) -115.000 ×
(1+0,15) ×0,15
15.000 ×2,855
5.253,94
PMT
PMT
PMT
Güz 2014 Finansal Yönetim 65
Yıl
(Ay)
Başlangıç
MiktarıÖdeme Faiz
Ödenen
Ana ParaKalan
1 15.000 5.253,94 2.250 3.004 11.996
2 11.996 5.253,94 1.799 3.455 8.542
3 8.542 5.253,94 1.281 3.973 4.569
4 4.569 5.253,94 685 4.569 0
21.015,8 6.015,96 15.000
Güz 2014 Finansal Yönetim 66
Ödeme = Hesaplanan PMT değeri
Faiz = Başlangıç Miktarı x Faiz oranı
Ödenen Ana Para = Ödeme – Faiz
Kalan = Başlangıç Miktarı - Ödenen Ana Para
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 12
ÖRNEK
• Bir işletme 1.000 YTL’lik bir krediyi yıllık eşit taksitlerle 4
yılda geri ödeyecektir. Yıllık faiz oranı %18 olduğuna göre
eşit taksitler ve her devre ödenecek faiz miktarı ne
olacaktır?
• Çözüm:
• Önce yıllık eşit taksitler hesaplanacak sonra da
amortisman şeması oluşturulacak.
Güz 2014 Finansal Yönetim 67
0 i,n
%18,4
PV =PMT*(PVA )
1.000=PMT*(PVA )
1.000=PMT*2,690
371,75=PMT
Yıl
(Ay)
Başlangıç
MiktarıÖdeme Faiz
Ödenen
Ana ParaKalan
1 1.000 371,75 180 191,75 808,25
2 808,25 371,75
3 371,75
4 371,75 0
Güz 2014 Finansal Yönetim 68
Ödeme = Hesaplanan PMT değeri
Faiz = Başlangıç Miktarı x Faiz oranı
Ödenen Ana Para = Ödeme – Faiz
Kalan = Başlangıç Miktarı - Ödenen Ana Para
ÖRNEK
• Araba satın alırken 27.000 TL kredi alarak borçlandınız,
bu krediyi %18 faizle 5 yılda geri ödeyeceksiniz;
ödemelerinizin amorti şemasını oluşturunuz.
Güz 2014 Finansal Yönetim 69
0 i,n
%11,5
PV =PMT*(PVA )
17000=PMT*(PVA )
17000=PMT*3,696
4600=PMT
Yıl
(Ay)
Başlangıç
MiktarıÖdeme Faiz
Ödenen
Ana ParaKalan
1 17000 4600 1870 2730 14270
2 14270 4600 1569,7 3030,3 11239,7
3 11239,7 4600 1236,4 3363,6 7876,1
4 4600
5 4600 0
Güz 2014 Finansal Yönetim 70
Ödeme = Hesaplanan PMT değeri
Faiz = Başlangıç Miktarı x Faiz oranı
Ödenen Ana Para = Ödeme – Faiz
Kalan = Başlangıç Miktarı - Ödenen Ana Para
ÖRNEK
• Çeyizinize koymak üzere satın aldığınız beyaz eşya için
4000 TL kredi kullandınız. Bu krediyi %11 faizle 4 yılda
geri ödeyeceksiniz. Ödemelerinizin tamamen bitmesini
gösteren tabloyu oluşturunuz?
Güz 2014 Finansal Yönetim 71
Bir yatırımcı, 1.000 lirasını, %40 faiz üzerinden 3 yıllığına
bir bankaya yatırmıştır. Yatırımcının 3. yılın sonundaki
parası ne kadar olacaktır?
FVn = PV ( 1 + i )n
FVn = 1.000 (1+0,40)3
FVn = 2.744 TL olur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 72
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 13
Yatırımcı, 3.000 lirasını, bir bankaya, 2 yıl için, faiz oranıyıllık %80’den 3 ay vadeli olarak yatırmıştır. Yatırımcının2. yıl sonunda parası kaç lira olacaktır?
FVnm = PV( 1 + i / m )nm
FVnm = 3.000 (1+0,80/4)2*4
FVnm = 3.000 (1+0,20)8
FVnm = 12.899,45 TL olur.
Güz 2014 Finansal Yönetim 73
Bir yatırımcının 6 yıl sonra eline geçecek 5.000 TL’nin,
yıllık %60 bileşik faiz oranı ile şimdiki değeri kaç TL’dir?
PV =FV * (1 / (1+i)n)
PV = 5.000 * (1/(1+0,60)6)
PV = 298,023 TL’dir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 74
Bir yatırımcı, %30 faiz üzerinden, her yıl sonunda 4 yılboyunca, 4.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırımtutarı ne kadar olur?
Güz 2014 Finansal Yönetim 75
(1 ) 1FV =PMT
n
n
i
i
4(1 0,30) 1 2,8561 1FV =4.000 4.000
0,30 0,30
FV =4.000 6,187 24.748
n
n
• 4 yıl boyunca, her yıl sonunda elde edilen 100 TL’nin,
%30 faiz oranı üzerinden bugünkü değeri kaç TL’dir?
Güz 2014 Finansal Yönetim 76
n
0 n
(1+i) -1PV =PMT×
(1+i) ×i
4
0 4
0
(1+0,30) -1 2,8561-1PV =100× 100×
(1+0,30) ×0,30 2,8561×0,30
1,8561PV =100× 100 2,16624 216,6
0,85683
• 4 yıl boyunca, her yıl sonunda elde edilen 100 TL’nin,
%11,2 faiz oranı üzerinden bugünkü değeri kaç TL’dir?
Güz 2014 Finansal Yönetim 77
n
0 n
(1+i) -1PV =PMT×
(1+i) ×i4
0 4
0
0
(1+0,112) -1 1,529 1PV =100× 100
(1+0,112) ×0,112 1,529×0,112
1,529 1 0,529PV 100 100 100 3,094
1,529×0,112 0,171
PV 309,4
Bir yatırımcı, %40 faiz üzerinden, her yıl başında 3 yıl
boyunca, 300 TL yatırırsa, 3. yılın sonundaki yatırım
tutarı ne kadar olur?
Güz 2014 Finansal Yönetim 78
0
(1 ) 1FV =PMT (1 )
nii
i
3
0
0
0
(1 0,4) 1FV =300 (1 0,4)
0,4
2,744 1 1,744FV =300 1,4 300 1,4
0,4 0,4
FV =300 4,36 1,4 1.831,2
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 14
• 200.000 YTL’yi aylık %3 faiz getirecek biçimde 5 ay için
bankaya yatırıyorsunuz. 5. ay sonunda toplamda ne kadar
paranız olacağını bileşik faiz tablosu oluşturarak
hesaplayınız?
Güz 2014 Finansal Yönetim 79
Ay PV 1+i FVt PVi (Kazanılan Faiz)
1 200.000 1,03 206.000 6.000
2 206.000 1,03 212.180 6.180
3 212.180 1,03 218.545 6.365
4 218.545 1,03 225.102 6.556
5 225.102 1,03 231.855 6.735
31.855
• Bir finans kurumuna her ay yatırılan 300 YTL’lik eşit
ödemelerle 3 yıl sonunda %48 faizle ne kadar para birikir?
• i = 0,48/12 = 0,04
• n = 3 x 12 = 36
Güz 2014 Finansal Yönetim 80
(1 ) 1FV =PMT
n
n
i
i
36(1 0,04) 1FV =300
0,04n
• Bir finans kurumuna her ay yatırılan 400 YTL’lik eşit
ödemelerle 2 yıl sonunda %12 faizle ne kadar para birikir?
• i = 0,12/12 = 0,01
• n = 2 x 12 = 24
Güz 2014 Finansal Yönetim 81
(1 ) 1FV =PMT
n
n
i
i
24(1 0,01) 1FV =400
0,01n
• 3 yıl önce %25 bileşik faizle bankaya yatırılan bir miktar
para dönem sonunda 97.656 YTL olmuştur. Bankaya kaç
YTL yatırılmıştır.
• PV = FV * (1 / 1+i)n
• PV = 97.656 * (1 / 1+0,25) 3
• PV = 49.999,9 YTL
Güz 2014 Finansal Yönetim 82
• Bir finans kurumundan her ayın sonunda 2.000 YTL taksit
ödenmek üzere bir kredi alınmıştır. Vade 3 yıldır. Yıllık faiz
oranı %72 ise bugün alınan kredi kaç liradır?
• n = 3 x 12 = 36
• i = 0,72 / 12 = 0,06
Güz 2014 Finansal Yönetim 83
n 36
0 n 36
36
0 36
(1+i) -1 (1+0,06) -1PV =PMT× 2.000×
(1+i) ×i (1+0,06) ×0,06
(1,06) -1 7,147PV =2.000× 2.000× 29.231,1
(1,06) ×0,06 0,489
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 1
FİNANSAL YÖNETİMÖRNEKLER
Örnek
• 1000 TL %10 faizden kaç yıl süreyle yatırıldığında 1600
TL olur?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 2
PV=1000 TL, FV=1600 TL, i=0.1
(1 )
1600(1 ) (1 0.1)
1000
1.6 (1.1) log1.6 log1.1
0.20412 0.0413927
0.204124.93 5
0.0413927
n
n n
n
FV PV i
FVi
PV
n
n
n n
Örnek
• 2000 TL %5 faizden kaç yıl süreyle yatırıldığında 3000 TL
olur?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 3
PV=2000 TL, FV=3000 TL, i=0.05
3000(1 ) (1 0.05)
2000
1.5 (1.05) log1.5 log1.05
0.1761 0.0212
0.17618.3
0.0212
n n
n
FVi
PV
n
n
n n
Örnek
• Herhangi bir miktar para %12,5 faizle ne kadar süreyle
yatırılırsa iki katı olur?
• FV=2PV
• FV=PV(1+i)n
• 2PV=PV(1+0,125)n
• 2=(1,125)n
• log2=nlog1,125
• log2/log1,125=n
• 0,301/0,051=n
• 5,9 yıl
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 4
Örnek
• Herhangi bir miktar para %8,5 faizle ne kadar süreyle
yatırılırsa dört katı olur?
• FV=4PV
• FV=PV(1+i)n
• 4PV=PV(1+0,085)n
• 4=(1,085)n
• log4=nlog1,085
• log4/log1,085=n
• 0,602/0,035=n
• 17,2 yıl
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 5
Örnek
• 3000 TL iki yıl boyunca yatırıldığında 3600 TL olmaktadır.
Dönem faizi yüzde kaçtır?
• FV=PV(1+i)n
• 3600=3000(1+i)2
• 3600/3000=(1+i)2
• 1,2=(1+i)2
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 6
1,2 1
1,095 1
1,095 1
0,095
i
i
i
i
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 2
Örnek
• 100.000 TL’lik yatırımın 5 yıl sonunda 10.000 TL’lik getiri
sağlayarak geri alındığı düşünülürse faiz oranı kaçtır?
• FV=PV(1+i)n
• 110000=100000 (1+i)5
• 110000/10000=(1+i)5
• 1,10=(1+i)5
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 7
1
5
0,2
1,10 1
1,10 1
1,019 1
0,019
i
i
i
i
Örnek
• 2000 TL 3 yıl boyunca yatırıldığında 2800 TL olmaktadır.
Dönem faizi yüzde kaçtır?
• FV=PV(1+i)n
• 2800=2000(1+i)3
• 2800/2000=(1+i)3
• 1,4=(1+i)3
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 8
3
3
1,4 1
1,4 1
i
i
Örnek
• Bir yatırımın net bugünkü değeri (NPV), yatırım dönemi
boyunca sağladığı getirinin piyasa faizi veya kendi faizi ile
iskonto edilmesi, bugüne indirgenmesi sonucu ulaşılan
değerdir. NPV > 0’dan büyük olması gerekir.
• 600 TL’lik bir ilk harcama içeren bir yatırım projesi beş yıl
içinde 1000 TL’lik bir geri dönüş vaat etmektedir. Dönem
faizi %9 olduğuna göre NPV nedir?
• PV= FV * (1/(1+i)n) = 1000 * (1/(1,09)5)
• PV= 1000 * (1/1,539)=1000*0,650= 650
• NPV= 650 – 600 = 50
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 9
Örnek
• Bir yatırımcı aşağıdaki üç seçeneğe yatırım yapabilir:
• Proje A’nın şimdiki maliyeti 2000 TL’dir ve 4 yılda 3000 TL
geri ödemektedir.
• Proje B’nin şimdiki maliyeti 2000 TL’dir ve 6 yılda 6000 TL
geri ödemektedir.
• Proje C’nin şimdiki maliyeti 3000 TL’dir ve 5 yılda 4800 TL
geri ödemektedir.
• Dönem faiz oranı %10 ise hangi proje tercih edilmelidir?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 10
Örnek
• Bir yatırımcı aşağıdaki üç seçeneğe yatırım yapabilir:
• Proje A’nın şimdiki maliyeti 2200 TL’dir ve 4 yılda 3300 TL
geri ödemektedir.
• Proje B’nin şimdiki maliyeti 3000 TL’dir ve 6 yılda 5200 TL
geri ödemektedir.
• Proje C’nin şimdiki maliyeti 3000 TL’dir ve 5 yılda 4900 TL
geri ödemektedir.
• Dönem faiz oranı %8 ise hangi proje tercih edilmelidir?
• Bir yatırım için bugün 40000 TL ödeme yapılmalıdır.
Yatırım sırasıyla ilk yıl için 10000 TL, ikinci yıl için 30000
TL ve üçüncü yıl için 20000 TL getiri vaat etmektedir.
Dönem faizi %10 ise bu yatırımı yapmak mantıklı mıdır?
• 1 yıllık 10000 TL’nin PV’si= 10000 * (1/(1+0,1)1)=9091
• 2 yıllık 30000 TL’nin PV’si= 30000 * (1/(1+0,1)2)=24793,4
• 3 yıllık 20000 TL’nin PV’si= 20000 * (1/(1+0,1)3)=15026,3
• Yatırımdan elde edilecek toplam getiri= 48910,7
• NPV= 48910,7 – 40000= 8910,7
• NPV > 0 olduğundan yatırım yapılabilir.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 13
Örnek
• Bir yatırım için bugün 45000 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl için 8000 TL, ikinci yıl için 25000 TL, üçüncü yıl için 30000 TL ve dördüncü yıl için 15000 TL getiri vaat etmektedir. Dönem faizi %7 ise bu yatırımı yapmak mantıklı mıdır?
• Bir miktar para 10 Ekim 1994’den 10 Ocak 2002’ye kadar
% 8 bileşik faiz ve üçer aylık dönemler itibarıyla
yatırılmıştır. Uygulanacak faiz oranını ve kaç dönem için
uygulanacağını bulunuz.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 20
Soru
• Bir işadamı %30 faizle ve faizin 6 aylık dönemler itibarıyla
hesaplanması koşuluyla 500.000 TL. borçlanmıştır.
Dördüncü yılın sonundaki toplam borç miktarı ne
kadardır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 21
Soru
• % 60 bileşik faizle aylık olarak yatırılan 250.000 TL 5 yıl 3
ay sonra ne kadara ulaşır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 22
Soru
• Bankadaki hesabına 6 aylık dönemler itibarıyla bileşik faiz
hesaplanan bir kişi, ilk üç yılda % 60 faizle 100 TL
yatırmış, faiz oranı 4. yıldan itibaren %50’ye düşmüştür.
Bu kişi hesabına para yatırdıktan 9 yıl sonra hesabını
kapatmıştır. Bu anda eline ne kadar para geçmiştir?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 23
Soru
• 3 aylık dönemlerle ve % 60 faizle yatırılan 2.500 TL ne
kadar zamanda 13.500 TL’ye ulaşır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 24
PV=2500 TL, FV=13500 TL, i=0.60/4=0.15
13500(1 0.15)
2500
5.4 (1.15) log5.4 log1.15
0.732 0.061
0.73212
0.061
n
n n
n
n n
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 5
Soru
• Emekliliğine 2 yıl kalan bir memur 100.000 peşin, 450.000
TL emekli olduğunda ödenmek üzere bir ev satın almıştır.
Yıllık faizin % 60 ve yılda 2 kez faiz hesaplanması
durumunda evin bugünkü değerini hesaplayınız.
• Sonuç: 257.558 TL
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 25
Soru
• Bir şahıs % 5 faiz dönem faizi ile ve 6 aylık dönemlerle
faizlendirme yapılarak 50.000 TL. borçlanmıştır. Bu şahıs
ilk yılın sonunda 10.000 TL, ikinci yılın sonunda 20.000 TL
yatırmıştır. 3. yılın sonunda ödenmesi gereken kalan borç
miktarı ne kadardır?
• 50000 n=2*3=6
10000 n=2*2=4
20000 n=2*1=2
• Sonuç= 32.780
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 26
Soru
• Bir şahıs % 8 faiz dönem faizi ile 6 aylık dönemlerle
faizlendirme yapılarak 40.000 TL. borçlanmıştır. Bu şahıs
ilk yılın sonunda 10.000 TL, ikinci yılın sonunda 20.000 TL
yatırmıştır. 3. yılın sonunda ödenmesi gereken kalan borç
miktarı ne kadardır?
• Sonuç= 26.560
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 27
Soru
• 8 yıl vadeli ve 20 bin TL. nominal değerli bir borcun vade
bitimine kadar amorti edilebilmesi için, %5 faiz oranı
üzerinden her yılın sonunda yatırılacak taksit miktarını
bulunuz.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 28
20000
PMT= 3094 TL
AFV
Soru
• % 5 faiz oranı üzerinden senelik devre sonlarında yatırılan
746 TL. tutarında eşit taksitlerle 7 bin TL. nominal
değerdeki bir borç kaç taksitle amorti edilir?
• Sonuç yaklaşık olarak 13
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 29
Soru
• Bir şahıs emekli olduktan sonra 10 yıl süreyle, her altı
ayda bir 500 TL. almayı istemektedir. Bu şahıs 18 yıl
sonra emekli olacaktır. Altı aylık faiz oranı % 9 olduğuna
göre;
• a) Şahsın emekli olduğunda bu taksitleri finanse
edebilmesi için emekli olduğunda ne kadar paraya ihtiyacı
vardır?
• b) İhtiyacı olan bu para bugün bankaya ne kadar para
yatırılarak sağlanabilir?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 30
36
) ?
) *(1 )
4.564 *(1 0,09)
A
n
a PV
b FV PV i
PV
)4.564
)205
a
b
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 6
Soru
• Bir şahıs emekli olduktan sonra 5 yıl süreyle, her altı
ayda bir 6000 TL. almayı istemektedir. Bu şahıs 10 yıl
sonra emekli olacaktır. Altı aylık faiz oranı % 5 olduğuna
göre;
• a) Şahsın emekli olduğunda bu taksitleri finanse
edebilmesi için emekli olduğunda ne kadar paraya ihtiyacı
vardır?
• b) İhtiyacı olan bu para bugün bankaya ne kadar para
yatırılarak sağlanabilir?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 31
Soru
• Bir şahıs çocuğunun okul masrafını karşılamak amacıyla
6 yıl sureyle ve her 3 ayın sonunda 1.000 TL. almayı arzu
etmektedir. Üç aylık faiz oranı % 8 olduğuna göre:
• a) Bu şahsın bugün bankaya ne kadarlık bir sermaye
yatırması gerektiğini,
• b) Süre boyunca ne kadar faiz ödendiğini bulunuz.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 32
) ?
)Toplam ödemeler=?
Aa PV
b
)10.529
)13.471
a
b
Soru
• Bir işadamı 7.000 TL. peşin, her altı ayda bir 2.000 TL.
taksit ve 25 yıl süreyle bir makina satın almıştır. Altı aylık
faiz oranı % 8 olduğuna göre;
• a) Bu makinanın peşin değerini bulunuz.
• b) Bu makina için ne kadar fazla para ödendiğini bulunuz.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 33
(1 ) 1Makinenin bugünkü değeri=Peşin ödeme + PMT
(1 )
Toplam taksitler 100.000
a) 31.467
b) 75.533
n
n
i
i i
Soru
• 10 yıl süreyle her ay başında 1500 TL.’lik gelir elde etmek
isteyen bir kişinin bugün bankaya yatırması gereken
parayı bulunuz. Aylık faiz oranı % 3.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 34
A
120
A 120
A
A
(1 ) 1PV =PMT (1 )
(1 )
(1 0,03) 1PV =1500 (1 0,03)
(1 0,03) 0,03
34,711 1PV =1500 (1,03)
34,711 0,03
33,711PV =1500 (1,03)=1500 32,383 1,03
1,041
50.031
n
n
ii
i i
Sonuç
Soru
• Bir sigorta şirketi yaptığı sigorta karşılığında ya peşin
olarak 10.000 TL. ya da ilk ödemesi hemen yapılması
koşuluyla, 10 eşit taksit tahsil etmek istiyor. Faiz oranı % 6
olduğuna göre yıllık ödemeler ne kadar olmalıdır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 35
10.000
(1 0,06)
10000 7,36 1,06
10000 7,8
A
A
PV
PV PMT katsayi
PMT
PMT
1.282Sonuç
Soru
• 5 sene ertelenmiş bir borç, her yıl 5.000 TL. ödenerek 10
senede ödenecekse borcun bugünkü değeri ne kadardır?
Faiz oranı % 8.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 36
(1 ) 1
(1 )
n
Ag n g
g geciktirme süresi
iPV PMT
i i
22.834Sonuç
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 7
Soru
• 3 yıl sonra başlamak üzere her yıl sonunda 1.500 TL. lik
taksitleri 8 yıl süreyle tahsil edebilmek için % 12 faiz veren
bir bankaya bugün kaç lira yatırılmalıdır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 37
5.304Sonuç
Soru
• % 13 faiz veren bir bankaya bugün kaç TL yatırılsın ki her
yıl başında 5.000 TL. elde edilsin?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 38
*(1 )A
PMT iPV
i
Soru
• % 12 faiz veren bir bankaya 15.000 TL. yatıran bir kişi her
yılbaşında, devamlı olarak ne kadar liralık taksitler
alabilir?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 39
*(1 )
*(1 0,12)15000
0,12
A
PMT iPV
i
PMT
140.000Sonuç
Soru
• Sürekli olarak her yılın sonunda 2.500 TL. almayı
düşünen bir kimse, bugün % 12 veren bir bankaya kaç TL.
yatırmalıdır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 40
A
PMTPV
i
Soru
• Bir makina 50.000 TL. peşin ve her yıl sonunda ödenecek
5.000 TL. taksitle satılmıştır. Yıllık faiz oranı % 12, kalan
borcun vadesi 10 yıl olduğuna göre, bu makinanın
bugünkü değeri ne kadardır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 41
(1 ) 1
(1 )
n
A n
iPV PMT
i i
Soru
• 5 yıl 10 ay süreyle, her ay 250 TL. elde edebilmek için,
yıllık faiz oranı % 12 ise, bugün kaç TL. yatırılmalıdır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 42
70
70
(1 ) 1
(1 )
(1 0,01) 1250
(1 0,01) *0,01
1250 250*50 12500
0,02
n
A n
A
A
iPV PMT
i i
PV
PV
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 8
Soru
• Peşin fiyatı 120.000 TL. olan bir arabayı taksitle satın
almak istemektesiniz. Satıcı ile vadeli anlaşma yaptınız.
Anlaşmaya göre hiç peşinat ödemeyecek ve 36 ay
ödemede bulunacaksınız.
• a) Yıllık faiz oranı % 24 ise, aylık ödemeler ne olur?
• b) Yıllık faiz oranı % 12’ye inerse, aylık ödemeler ne olur?
• c) Aylık taksit ödemeleri 5.000 TL. ve faiz oranı %12 ise,
hangi fiyata otomobili satın alırsınız?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 43
(1 ) 1
(1 )
n
A n
iPV PMT
i i
Soru
• Bir bankadan konut kredisi olarak 150.000 TL. alan bir
kişi, yıllık %16 faizle 25 senede bu borcu ödeyecektir.
Krediyi alan kişinin yıllık ödemeleri ne kadar olacaktır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 44
(1 ) 1
(1 )
n
A n
iPV PMT
i i
Soru
• Bir bankadan konut kredisi olarak 150.000 TL. alan bir
kişi, yıllık %12 faizle 10 senede bu borcu ödeyecektir.
Krediyi alan kişinin yıllık ödemeleri ne kadar olacaktır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 45
(1 ) 1
(1 )
n
A n
iPV PMT
i i
Soru
• Kardeşiniz bu yıl liseden mezun oldu. Sizden geleceği ile ilgili yaptığı plan hakkında tavsiyelerinizi öğrenmek istiyor. Kardeşiniz, yaptığı plana göre, eğer hemen işe başlarsa 40 yıl sureyle her yıl 90.000 TL. kazanacağını tahmin etmektedir. Ancak üniversiteye başlarsa, 4 yıllık üniversite eğitiminden sonra işe başlayacağından 36 yıl süreyle her yıl 180.000 TL. kazanacaktır. Yine üniversitede 4 yıl boyunca her yıl 40.000 TL. harcama yapacaktır. Yıllık faiz oranı % 14.
• a) Eğer hemen işe başlarsa, toplam kazancının bugünkü değeri ne olur?
• b) Üniversiteye giderse, toplam kazancının (üniversite masrafları çıktıktan sonra) bugünkü değeri ne olur?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 46
Çözüm
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 47
40
40
4
4
36
36
4
(1 ) 1) 90.000
(1 )
(1 ) 1) 40.000
(1 )
(1 ) 1180.000
(1 )
Elde edilen değer 4 yıl sonraki olduğundan bugüne dönüştürülmeli
FV=PV*(1+i)
Net şimdiki kaza
A
A
A
ia PMT PV PMT
i i
ib PMT PV PMT
i i
iPMT PV PMT
i i
nç=?
Soru
• Kardeşiniz bu yıl liseden mezun oldu. Sizden geleceği ile ilgili yaptığı plan hakkında tavsiyelerinizi öğrenmek istiyor. Kardeşiniz, yaptığı plana göre, eğer hemen işe başlarsa 30 yıl sureyle her yıl 11.000 TL. kazanacağını tahmin etmektedir. Ancak üniversiteye başlarsa, 4 yıllık üniversite eğitiminden sonra işe başlayacağından 26 yıl süreyle her yıl 24.000 TL. kazanacaktır. Yine üniversitede 4 yıl boyunca her yıl 20.000 TL. harcama yapacaktır. Yıllık faiz oranı % 10.
• a) Eğer hemen işe başlarsa, toplam kazancının bugünkü değeri ne olur?
• b) Üniversiteye giderse, toplam kazancının (üniversite masrafları çıktıktan sonra) bugünkü değeri ne olur?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 48
Finansal Yönetim Örnek Sorular Güz 2015
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 9
Soru
• Bir işveren çalıştırdığı işçisi için bir emeklilik planı
hazırlamıştır. Plana göre işçi emekli olduğunda 250.000
TL. almaya hak kazanacaktır. Ancak bu para kendisine 10
yıl süreyle ve yılda 2 kez olmak üzere, eşit taksitlerle
ödenecektir. Faiz oranı % 12 ve faizlendirme dönemi 6 ay
ise, her 6 ayda bir işçinin eline geçecek emekli aylığı kaç
TL. olacaktır?
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 49
(1 ) 1
(1 )
n
A n
iPV PMT
i i
Soru
• Araba almak isteyen bir kişi bugün bir bankaya 15.000 bin
TL. yatırırken her ay sonunda da 5.000 TL yatırmayı
düşünmektedir. Kişi 18 ay sonra hangi fiyattan araba satın
alabilir? Faiz oranı % 36 olup, aylık faizlendirme söz
konusudur.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 50
(1 ) 1
Peşin ödemenin 18 ay sonraki değeri (1 )
Biriken para=?
n
A
n
iFV PMT
i
FV PV i
Soru
• Araba almak isteyen bir kişi bugün bir bankaya 10.000 bin
TL. yatırırken her ay sonunda da 1.000 TL yatırmayı
düşünmektedir. Kişi 24 ay sonra hangi fiyattan araba satın
alabilir? Faiz oranı % 12 olup, aylık faizlendirme söz
konusudur.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 51
Soru
• 500.000 TL. lik bir borç her altı ayda bir devre sonlarında
yapılacak 5 eşit ödemeyle ödenmek isteniyor.
Amortisman şeması yaparak her devrenin faizleriyle
anaparadan yapılan ödemeleri bulunuz. Faiz oranı % 6.
Güz 2015 Finansal Yönetim Örnek Sorular 52
500.000
%6 / 2 %3
(1 ) 1
(1 )
A
n
A n
PV
i
iPV PMT
i i
Çözüm
• 80.000 TL. lik bir borç her 3 ayda bir devre sonlarında
yapılacak 6 eşit ödemeyle ödenmek isteniyor.
Amortisman şeması yaparak her devrenin faizleriyle
anaparadan yapılan ödemeleri bulunuz. Faiz oranı % 20.
4. Finansal planda belirlenen hedeflere göre ulaşılan
performansı ölçme aşamalarından oluşan bir süreçtir.
FP’nin amacı; riski minimize etmek değildir aksine
hangi risklerin yüklenilmeye değer, hangilerinin de
yüklenilmeye değer olmadığını saptamaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
FP’nin KAPSAMI
FP’de üzerinde durulan temel faktörler:
1. Nakit akımları
2. Bölümlere ayrılmış analiz
3. Senaryo analizi (iyimser ya da kötümser)
4. Uzun ve kısa vadeli zaman dilimleri: FP hem kısa (1 yıldan daha az) hem de uzun vadeli (1 yıldan daha uzun) olarak yapılabilmektedir. Kısa dönemde işletmenin esnekliğini korurken nakit ihtiyaçlarını en etkili şekilde nasıl karşılayacağı (ya da nakit fazlasını nasıl değerlendireceği) konusu üzerinde durulmaktadır. Daha uzun zaman dilimlerinde ise, maruz kalınan riske göre getirinin maksimizasyonu, likitide ve esneklik problemlerine daha fazla dikkat çekilmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
FP’nin ÇIKTILARI
1. Nakit akım tahminleri: FP süreci sonunda hem kısa hem de
uzun vadeli nakit akım tahminleri ortaya konacaktır.
2. Açık bir işletme stratejisi: Hesaplanan risk ve getiri
oranlarına göre belirli genişleme noktaları saptanacaktır.
Ayrıca tasarruf yapılacak ya da tasfiye edilecek bölgeler de
belirlenecektir.
3. Kısa ve uzun vadeli sermaye bütçeleri: Planlanan
sermaye harcamaları bölümler arasında genişleme ve
tasarruf alanlarına göre dağıtılacaktır.
4. İhtiyaç duyulan finansman miktarı ve zamanlaması:
İşletmenin cari finansman durumu, planlanan ödemeleri,
hedeflenen sermaye yapısı, tahminlenen finansal pazar
koşulları bu planlar oluşturulurken gözönüne alınır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
FP’nin BOYUTLARI
• Planlama ufku: Planlama yapılırken geleceği uzun vade
ya da kısa vade, genelde 12 ayla sınırlandırılırken
finansal planlamada daha fazla önem verilen uzun vade
ise, ortalama 5 yıl ile ifade edilmektedir.
• Toplanma: Bir finansal plan oluşturulurken, işletmenin
tüm proje ve yatırımları bir araya getirilerek ihtiyaç
duyulan toplam yatırım miktarı belirlenir. Diğer bir deyişle
her bir faaliyet biriminin yatırım teklifleri biraraya getirilir ve
bir büyük proje olarak kabul edilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim Güz 2014 Finansal Yönetim
Planlama ufku ve toplanma derecesi belirlendikten sonra,
önemli, değişkenler hakkında alternatif varsayımlar seti
halinde hazırlanmış girdilerin finansal plana eklenmesi
gerekecektir.
1. En Kötü Durum Planı: İşletmenin mamülleri ve
ekonominin durumu hakkında olası en kötü
varsayımların dikkate alınmasını gerektirir.
2. Normal Durum Planı: İşletme ve ekonomik koşullarla
ilgili gerçekleşme olasılığı en yüksek olan varsayımların
dikkate alınmasıyla oluşmaktadır.
3. En İyi Durum Planı: Genelde büyük sermaye
yatırımları, yeni mamüller, mevcut pazarlarda hızlı
büyüme, yeni pazarlara girme gibi konuları içermektedir.
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 2
FP SÜRECİ
• FP sürecinin iki temel konusu nakit planlaması ve kar
planlamasıdır. Nakit planlaması işletmenin nakit
bütçesinin hazırlanması ile ilgiliyken, kar planlaması
proforma finansal tablolar yoluyla yapılmaktadır.
• FP süreci, uzun vadeli veya stratejik finansal planlar ile
başlar. Stratejik planlar, kısa vadeli faaliyet plan ve
bütçelerinin hazırlanması için bir rehber görevi görür.
Genelde, kısa vadeli plan ve bütçeler işletmenin uzun
2. Bütçe rakamları ile fiili rakamlar arasında farklılıklar
olması durumunda düzeltici önlemlerin alınması için
temel oluşturmak,
3. Performans değerlemesi için temel oluşturmak.
Bütçeler, planları uygulamakla sorumlu kişilerin
performansını değerlendirmek için birer ölçüt görevini
yerine getirirler.
Güz 2014 Finansal Yönetim
BÜTÇE TÜRLERİ
Fiziksel bütçeler, fiziksel birimler cinsinden düzenlenmiş
bütçelerdir. Örneğin; satış miktarı, personel sayısı, üretim
miktarı, stoklar v.b. Fiziksel bütçeler, gider ve kar
bütçelerinin hazırlanmasında temel olarak kullanılır.
Gider bütçeleri, bir işletmedeki her bir temel harcama
kategorisi için hazırlanan bütçelerdir. Örneğin; bir imalat
işletmesi üretim, satış, yönetim, araştırma-geliştirme ve
finansman giderleri için gider bütçeleri hazırlayacaktır. Bu
gider bütçeleri satış bütçesi ile birlikte kar bütçesinin
hazırlanabilmesi için temel oluşturur. Son olarak tüm
bütçe bilgilerinin nakit esasına dönüştürülmesi sonucu
hazırlanan bütçe ise, nakit bütçesi olarak adlandırılır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 3
BÜTÇELEME SİSTEMİ
Güz 2014 Finansal Yönetim
BÜTÇELEME SİSTEMİ
Güz 2014 Finansal Yönetim
NAKİT AKIM DÖNGÜSÜ
• İşletmenin nakit girişleri; faaliyetler, (satış ve alacak
tahsili) menkul kıymet ve bağlı ortaklıklara yaptığı
yatırımlar ve tahvil, hisse senedi veya kredi yoluyla
sağladığı finansmandan oluşmaktadır. Nakit çıkışları ise
faaliyetler, (materyal, maaş ve ücretler, kira, vergiler v.b.)
işletme sermayesi ve uzun vadeli yatırım ihtiyaçları; faiz
ve kar payı ödemeleri ile kredi ve tahvil geri ödemeleri
nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
NAKİT AKIM DÖNGÜSÜ
Güz 2014 Finansal Yönetim
NAKİT PLANLAMASI
Nakit bütçeleri, işletmelerin likidite durumlarını ortaya
koydukları için finansal planlama sürecinde büyük önem
taşımaktadır. Nakit bütçesi belirli bir zaman dönemi içinde
işletmenin nakit akışlarını gösteren detaylı bir plandır.
Haftalık, aylık ya da yıllık olarak düzenlenmiş nakit
bütçeleri birçok işletmede sıkça kullanılan araçlar
olmaktadır. İşletmelerin nakit akışları mevsimlere göre
değişme özelliği taşıyorsa, nakit bütçesinin
düzenleneceği zaman aralıkları kısalacaktır. Çoğu
sektörde mevsimsel nakit akışlarında değişikliğe
rastlandığından, nakit bütçeleri genellikle aylık olarak
hazırlanmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim Güz 2014 Finansal Yönetim
Nakit bütçesinin doğruluğu;
(1) satış tahminlerinin ve
(2) bütçe hazırlanırken kullanılan varsayımların
doğruluğuna bağlıdır.
Satış tahminleri doğru değilse, bütçede yer alacak satış
tutarları da yanlış olacaktır. Benzer şekilde, kredili satışlar,
maaş ve ücretler gibi gider kalemlerine ait varsayımlarda
yapılacak hatalar nakit çıkışlarında da hatalara yol
açacaktır. Bu gibi nedenlerden dolayı, diğer finansal
planlama araçlarının olduğu gibi nakit bütçesinin de bazı
sınırlamaları bulunmaktadır.
Temel sınırlama, geleceğin taşıdığı belirsizliktir. Bu
sınırlama, belirsizliği dikkate alan tahminleme teknikleri
tarafından bir ölçüde ortadan kaldırılabilmektedir.
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 4
BİR NAKİT BÜTÇESİNDE YER ALAN
BELLİ BAŞLI KALEMLER
Güz 2014 Finansal Yönetim
Nakit Girişleri Nakit Çıkışları
Peşin Satışlar Peşin Alışlar
Alacakların Tahsili Borçların Ödenmesi
Yatırım Gelirleri Maaş ve Ücretler
Uluslar arası ortaklıklardan ve
yavru şirketlerden gelirlerKira ve Sigorta giderleri
Varlıkların satışı Reklam, satış vb. nakdi giderler
Menkul kıymet satışı Vergiler
Alınan krediler Sermaye yatırımları
Faiz ve kar payları
Kredilerin geri ödenmesi
Doğrusal regresyon ve satış tahminlemesi
• Satış tahminleme yöntemleri arasında en fazla
kullanılanlardan bir tanesi doğrusal regresyon yöntemidir.
Sözkonusu yöntemde satışlar dönemlerin bir fonksiyonu
olarak kabul edilir. Diğer bir ifadeyle; dönemler bağımsız
değişken satışlar da bağımlı değişken olarak ele alınır.
Aşağıda doğrusal regresyon yöntemi ve satış gücünden
elde edilen bilgilerin makine parçaları üreten X
işletmesinin gelecek dönem satışlarının
tahminlenmesinde ne şekilde kullanıldığı sunulmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
X İŞLETMESİNİN GEÇMİŞ ALTI
DÖNEME İLİŞKİN SATIŞ VERİLERİ
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar (Yt) Dönemler (Xt)
1983 2,10 TL 1
1984 1,85 TL 2
1985 3,00 TL 3
1986 2,90 TL 4
1987 4,05 TL 5
1988 4,15 TL 6
Güz 2014 Finansal Yönetim
• Satışlar (Y) bağımlı değişken ve dönemler de (X)
bağımsız değişken olduğuna göre regresyon
denklemi şu şekilde ifade edilir:
• Yt=a+b Xt
• Yt=t dönemindeki tahminlenen satışlar
• a=Regresyon katsayısı
• b=Regresyon denkleminin eğimi
• Xt=Dönem
• 1983 yılı 1 olarak kabul edildiğinde, 1988 yılı 6
değerini alacaktır.
AŞAMALAR
1. Satışların toplamını al
2. Dönemlerin toplamını al
3. Satışlarla dönemleri çarp toplamını al
4. Dönemlerin (bağımsız değişkenin) karesini al ve topla
Güz 2014 Finansal Yönetim
X İŞLETMESİNİN TAHMİNLENEN
REGRESYON DENKLEMİ
Güz 2014 Finansal Yönetim
Satışlar (Yt) Dönemler (Xt) (Yt) x (Xt) (Xt2)
2,10 TL 1 2,10 1
1,85 TL 2 3,70 4
3,00 TL 3 9,00 9
2,90 TL 4 11,60 16
4,05 TL 5 20,25 25
4,15 TL 6 24,90 36
18,05 TL 21 71,55 91
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 5
Güz 2014 Finansal Yönetim
Ortalamalar:
ΣYt 18,050Satışlar=Y= = =3,008
n 6
Xt 21Dönem=X= = =3,50
n 6
• b’nin hesaplanması:
Güz 2014 Finansal Yönetim
22
2
b
71,55 6 3,008 3,50b
91 6 3,50
71,55 63,168 8,382b
91 73,500 17,500
b 0,479
YtXt nY X
Xt n X
• a’nın hesaplanması
Güz 2014 Finansal Yönetim
a=Y-bX=3,008-0,479×3,5=1,332
Bu verilere göre regresyon denklemi
Yt=a + b*Xt
Yt=1,332 + 0,479*Xt
1989 dönemi için satışlar tahminleneceğinden
(1989 = 7. dönem)
1989 tahmini satışlar;
1,332 + 0,479*7 = 4,685 YTL
Güz 2014 Finansal Yönetim
Örnek: Aşağıdaki tabloda X işletmesine dair
satış rakamları verilmiştir. Buna göre 2007 yılı
satış rakamını doğrusal regresyon yöntemi ile
tahminleyiniz?
Yıllar Satışlar (Yt)
2003 7,800.0 TL
2004 8,200.0 TL
2005 9,400.0 TL
2006 10,100.0 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar (Yt) Dönemler (Xt) (Yt) x (Xt) (Xt2)
2003 7,800.0 TL 1 7,800.0 TL 1
2004 8,200.0 TL 2 16,400.0 TL 4
2005 9,400.0 TL 3 28,200.0 TL 9
2006 10,100.0 TL 4 40,400.0 TL 16
35,500.00 TL 10.00 92,800 30
X İŞLETMESİNİN TAHMİNLENEN REGRESYON DENKLEMİ
• b’nin hesaplanması:
Güz 2014 Finansal Yönetim
22
2
b
92800 4 8875 2,50b
30 4 2,50
92800 88750 4050b
30 25 5
b 810
YtXt nY X
Xt n X
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 6
• a’nın hesaplanması
Güz 2014 Finansal Yönetim
a=Y-bX=8875-810×2,5=8875-2025=6850
Bu verilere göre regresyon denklemi
Yt=6850 + 810*Xt
2007 dönemi için satışlar tahminleneceğinden
(2007 = 5. dönem)
2007 tahmini satışlar;
6850 + 810*5= 10900 YTL
DOĞRUSAL REGRESYON YÖNTEMİ
• Bu yöntemde, bilanço kalemleri satışların bir fonksiyonu
olarak ele alınır. Diğer bir deyişle, bilanço kalemleri
bağımlı değişken, satışlar bağımsız değişken olarak
kabul edilir. Regresyon yönteminin temelinde bilanço
kalemleri ile satışlar arasında geçmiş yıllarda bir ilişki
olduğu ve bu ilişkinin bir regresyon denklemiyle ifade
edilmesi düşüncesi yaratmaktadır. Bu şekilde bulunacak
regresyon denklemi, gelecek yıllara ait satış tahminleri ile
birlikte kullanılınca bilanço kalemlerinin gelecek yıllarda
alacağı değerler hesaplanabilir. Aşağıdaki örnek bu
amaçla düzenlenmiştir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar Alacaklar
1985 175 33
1986 200 38
1987 215 44
1988 185 35
1989 235 43
1990 265 45
1991 300 52
1992 280 47
1993 350 61
1994 420 71
1995 500 85
Bir işletmenin 1985-1995 dönemine ait satış ve alacak tutarları
aşağıda verilmiştir. 1996 yılı satışlarının 750 TL olması tahmin
edildiğine göre, bu yıla ait alacak tutarını doğrusal regresyon yöntemi
ile tahminleyiniz.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) X*Y X2
1985 175 33 5.775 30.625
1986 200 38 7.600 40.000
1987 215 44 9.460 46.225
1988 185 35 6.475 34.225
1989 235 43 10.105 55.225
1990 265 45 11.925 70.225
1991 300 52 15.600 90.000
1992 280 47 13.160 78.400
1993 350 61 21.350 122.500
1994 420 71 29.820 176.400
1995 500 85 42.500 250.000
3125 554 173.770 993.825
Güz 2014 Finansal Yönetim
• Alacaklar ve satışlar arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu
kabul edildiğine göre regresyon yöntemi aşağıdaki
biçimde ifade edilecektir.
• Y=a+bX
• Y= bağımlı değişken (alacaklar)
• X= bağımsız değişken(satışlar)
• a= X’in sıfır olduğu noktada y değişkeninin alacağı değer
• b= regresyon katsayısı
Güz 2014 Finansal Yönetim
• Ortalamalar:
Güz 2014 Finansal Yönetim
ΣY 554Alacaklar=Y= = =50,36
n 11
X 3125Satışlar=X= = =284,09
n 11
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 7
• b’nin hesaplanması:
Güz 2014 Finansal Yönetim
22
2
b
173.770 11 50,36 284,09b
993.825 11 284,09
173.770 157.375 16.395b
993.825 887.778 106.047
b 0,15
YX nY X
X n X
• a’nın hesaplanması
Güz 2014 Finansal Yönetim
a=Y-bX=50,36-0,15×284,09=7,75
Bu verilere göre regresyon denklemi
Y=7,75 + 0,15*X
1996 yılının alacak tutarı bu denkleme göre
şu biçimde hesaplanabilir:
1996 yılı tahmini satışları= 750 TL
Y=7,75 + 0,15*X
Y=7,75 + 0,15*750 = 120,25
Bir işletmenin 2002-2006 dönemine ait satış ve alacak
tutarları aşağıda verilmiştir. 2007 yılı satışlarının 275 TL
olması tahmin edildiğine göre, bu yıla ait alacak tutarını
doğrusal regresyon yöntemi ile tahminleyiniz.
Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y)
2002 175 33
2003 200 38
2004 215 44
2005 185 35
2006 235 43
Güz 2014 Finansal Yönetim Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) X*Y X2
2002 175 33 5,775 30,625
2003 200 38 7,600 40,000
2004 215 44 9,460 46,225
2005 185 35 6,475 34,225
2006 235 43 10,105 55,225
1010 193 39,415 206,300
• Ortalamalar:
Güz 2014 Finansal Yönetim
ΣY 193Alacaklar=Y= = =38,6
n 5
X 1010Satışlar=X= = =202
n 5
• b’nin hesaplanması:
Güz 2014 Finansal Yönetim
22
2
b
39415 5 38,6 202b
206300 5 202
39415 38986 429b
206300 204020 2280
b 0,19
YX nY X
X n X
Finansal Yönetim 29.09.2017
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 8
• a’nın hesaplanması
Güz 2014 Finansal Yönetim
a=Y-bX=38,6-0,19×202=0,22
Bu verilere göre regresyon denklemi
Y=0,22 + 0,19*X
2007 yılının alacak tutarı bu denkleme göre
şu biçimde hesaplanabilir:
2007 yılı tahmini satışları= 275 TL
Y=0,22 + 0,19*X
Y=0,22 + 0,19*275 = 52,47
Bir işletmenin 2005-2008 dönemine ait satış ve alacak
tutarları aşağıda verilmiştir. 2009 yılı satışlarının 1450 TL
olması tahmin edildiğine göre, bu yıla ait alacak tutarını
doğrusal regresyon yöntemi ile tahminleyiniz.
Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y)
2005 780 33
2006 820 38
2007 940 44
2008 1,010 35
Güz 2014 Finansal Yönetim
DOĞRUSAL REGRESYON YÖNTEMİ
İLE SATIŞ TAHMİNİ
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yıllar Satışlar
2006 3.75 TL
2007 4.00 TL
2008 3.20 TL
2009 3.80 TL
2010 4.30 TL
Yandaki verilere
göre 2011 yılı
satışlarını doğrusal
regresyon yöntemi
ile hesaplayınız?
Yıllar Satışlar(Y) Dönemler (X) Y*X X2
2006 3.75 TL 1 3.75 1
2007 4.00 TL 2 8 4
2008 3.20 TL 3 9.6 9
2009 3.80 TL 4 15.2 16
2010 4.30 TL 5 21.5 25
19.05 15 58.05 55
Güz 2014 Finansal Yönetim
• b’nin hesaplanması:
Güz 2014 Finansal Yönetim
22
2
b
58,05 5 3,81 3b
55 5 3
58,05 57,15 0,9b
55 45 10
b 0,09
YtXt nY X
Xt n X
• a’nın hesaplanması
Güz 2014 Finansal Yönetim
a=Y-bX=3,81-0,09×3=3,54
Bu verilere göre regresyon denklemi
Yt=a + b*Xt
Yt=3,54 + 0,09*Xt
2011 dönemi için satışlar tahminleneceğinden
(2011 = 6. dönem)
2011 tahmini satışlar;
3,54 + 0,09*6 = 4,08 YTL
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 1
FİNANSAL YÖNETİM06. KAR PLANLAMASI ve KONTROLU
BAŞABAŞ NOKTASI MODELİ
• Başabaş analizinin amacı, işletmenin gider yapısı, satış hacmi ve karı arasındaki ilişkiyi inceleyerek, kara geçiş noktasındaki satış miktarını belirlemektir. İşletme başabaş analizi yoluyla kara geçiş noktasındaki satış hacmine karşı gelen satış tutarını da belirleyebilir.
• Kara geçiş noktasındaki satış miktarı, faiz ve vergiden önceki karın (FVÖK) sıfır olduğu satış miktarı olarak tanımlanabilir. Bu açıdan başabaş modelinin kullanımı finansal yöneticinin;
• Tüm faaliyet giderlerini karşılayacak satış miktarını belirlemesine,
• Değişik satış düzeylerinde elde edilecek FVÖK tutarlarını hesaplamasına olanak sağlar.
Güz 2014 Finansal Yönetim 2
BAŞABAŞ NOKTASININ KULLANIM
ALANLARI1. Sermaye harcama analizi: Bir projeyi işletme için
ekonomik olarak faydalı kılacak satış hacmini ortaya
koyabilmektedir.
2. Fiyatlandırma politikası
3. İşgücü ücretleri
4. Gider yapısı: Değişken giderlerin azaltılması sonucu
sabit giderlerde ortaya çıkacak artış arasında bir tercih
yapılabilmesidir.
5. Finansman kararları
Güz 2014 Finansal Yönetim 3
BAŞABAŞ NOKTASI MODELİNİN
GEREKLİ ELEMANLARI1. Sabit giderler: satış hacmindeki ya da üretim
miktarındaki değişikliklere karşı sabit kalan giderlerdir.
Toplam sabit giderler üretim miktarından bağımsızdırlar.
Üretim miktarı arttıkça sabit giderler daha büyük üretim
miktarlarına dağıtılacağından birim başına sabit
giderler azalacaktır.
2. Değişken giderler: üretim miktarı başına sabit fakat
üretim miktarındaki değişikliklere göre toplam olarak
değişen giderlerdir. Toplam değişken giderler şu şekilde
hesaplanabilir:
Toplam değişken giderler= Birim değişken gider x Üretim
miktarı
Güz 2014 Finansal Yönetim 4
BAŞABAŞ NOKTASI MODELİNİN
GEREKLİ ELEMANLARI3. Toplam Satışlar ve Üretim Hacmi
Sabit ve değişken giderlerin yanısıra başabaş modelinin
diğer elemanları; toplam satış gelirleri ve üretim hacmidir.
Toplam satış gelirleri şu şekilde hesaplanabilir :
Toplam satış gelirleri= Birim satış fiyatı x Satış miktarı
Üretim hacmi ise işletmenin faaliyet düzeyi ile ilgilidir ve
miktar ya da satış tutarı olarak ifade edilebilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 5
BAŞA BAŞ ANALİZİNDE VARSAYIMLAR
1. İşletmenin giderleri sabit ve değişken giderler olarak ayrılabilmektedir.
2. Birim satış fiyatı değişmemektedir.
3. Maddi duran varlıklar çeşitli üretim düzeylerinde aynı kalmaktadır.
4. Genel fiyat düzeyi kararlıdır.
5. Önemli stok değişmeleri olmamaktadır.
6. İşletme tek bir mal veya hizmet üretmektedir. Birden fazla mal veya hizmet üretiliyorsa üretimin bileşimi değişmemektedir.
7. Üretim faktörlerinin verimliliği sabit kalmaktadır.
8. İşletmenin izlediği politikalarda değişiklik yoktur.
9. Birim değişken giderler tüm üretim düzeylerinde aynı kalmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 6
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 2
BAŞABAŞ ANALİZİNDE KULLANILAN
YÖNTEMLER• Başabaş modeli işletmenin gelir tablosunun aşağıdaki
analitik formda ifade edilmiş halinden öte bir şey değildir:
Satışlar – (Toplam değişken giderler + Toplam sabit
giderler)= Kar
• Üretim miktarı temel alındığında;
1. her bir birimin satış fiyatının
2. birim değişken giderlerin bilinmesi gerekmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 7
BAŞABAŞ ANALİZİNDE KULLANILAN
YÖNTEMLER• Başabaş modelinde incelenen kar rakamı faiz ve vergiden
önceki kar (FVÖK) tutarıdır. Üretim miktarına göre
• Cebirsel yöntem başabaş noktası belirleme yöntemleri
arasında belki de en kullanışlı olanıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 9
Qb=Miktar olarak başabaş noktası
P=Birim satış fiyatı
F=Toplam sabit giderler
V=Birim Değişken Giderler
b
FQ =
P-V
• Örnek: Ege işletmesi tek bir ürün üretmektedir. Bu ürüne
ilişkin veriler şöyledir:
• Birim değişken gider : 5 TL/ birim
• Birim satış fiyatı : 10 TL/birim
• Toplam sabit giderler : 50.000 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim 10
b
F 50.000Q = 10.000 _ birim
P-V 10 5
BAŞABAŞ NOKTASININ SATIŞ TUTARI
CİNSİNDEN HESAPLANMASI• Birden fazla mal veya hizmet üreten işletmelerde başabaş
noktasını her mamül için miktar olarak hesaplamak güç
olmaktadır. Bu tür işletmelerde başabaş noktasını miktar
yerine satış tutarı cinsinden hesaplamak daha uygun
olacaktır.
• S: Satışlar (TL)
• V: Birim değişken gider
• Q: Miktar
• P: Satış fiyatı
Güz 2014 Finansal Yönetim 11
FS=
V1-
P
• Yukarıdaki denklem Ege İşletmesine uygulandığında
başabaş noktasındaki satış gelirleri şu şekilde
hesaplanabilir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 12
F 50.000S= 100.000 _ TL
V 51- 1-
P 10
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 3
SATIŞ KARIŞIMI ANALİZİ
• Buraya kadar yapılan açıklamalar tek bir mal veya hizmet
üreten işletmeleri temel almaktaydı. Ancak uygulamada
işletmeler genellikle birden fazla mal veya hizmet
üretmektedirler. Birden fazla mal veya hizmet üreten
işletmelerde, başabaş noktasının hesaplanması birkaç
biçimde yapılabilir. Bunun için en azından;
1. Her bir mal veya hizmetin genel satış hacmi içindeki
payının,
2. Her mal ve hizmete ait birim değişken giderin ve birim
satış fiyatının,
bilinmesi gerekmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 13
• Örnek: Y İşletmesinin iki mamül ürettiği ve sattığı
bilinmektedir. Mamüllere ilişkin veriler şöyledir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 14
A B
Satış Fiyatı 30.000 20.000
Değişken Giderler 24.000 10.000
Satış Karışımı % 60 % 40
Sabit Giderler 152.000.000 TL
• Birim Katkı Payı (A)= Satış Fiyatı – Giderler
• Birim Katkı Payı (A)= 30.000 – 24.000= 6.000 TL
• Birim Katkı Payı (B)= Satış Fiyatı – Giderler
• Birim Katkı Payı (B)= 20.000 – 10.000= 10.000 TL
• Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı
Yüzdesi
• Ort Birim Katkı Payı= (6.000x0,6) + (10.000x0,4)
• Ort Birim Katkı Payı= 7.600 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim 15
SabitGiderlerToplamB.B.N.=
Ort.BirimKatkıPayı
152.000.000ToplamB.B.N.= =20.000_birim
7.600
• Örnek: Y İşletmesinin iki mamül ürettiği ve sattığı
bilinmektedir. Mamüllere ilişkin veriler şöyledir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 16
A B
Satış Fiyatı 360 600
Değişken Giderler 240 400
Satış Karışımı % 45 % 55
Sabit Giderler 492.000 TL
• Birim Katkı Payı (A)= Satış Fiyatı – Giderler
• Birim Katkı Payı (A)= 360 – 240= 120 TL
• Birim Katkı Payı (B)= Satış Fiyatı – Giderler
• Birim Katkı Payı (B)= 600 – 400= 200 TL
• Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı
Yüzdesi
• Ort Birim Katkı Payı= (120x0,45) + (200x0,55)
• Ort Birim Katkı Payı= 163 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim 17
SabitGiderlerToplamB.B.N.=
Ort.BirimKatkıPayı
492000ToplamB.B.N.= =3.000_birim
164
Çözüm
• A malı 3000 x 0,45= 1350
• B malı 3000 x 0,55= 1650
• A malı fiyatı 360 x 1350= 486000
• B malı fiyatı 600 x 1650= 990000
• 486000 + 990000 =1476000 toplam satış hasılatı
Güz 2014 Finansal Yönetim 18
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 4
• Örnek: FB işletmesinin üç mamül ürettiği ve sattığı
bilinmektedir. Mamüllere ilişkin veriler şöyledir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 19
A B C
Satış Fiyatı 20,000 TL 16,000 TL 24,000 TL
Değişken Giderler 6,000 TL 8,000 TL 18,000 TL
Satış Karışımı 20% 50% 30%
Sabit Giderler 22,000,000 TL
• Birim Katkı Payı (A)= 20000 – 6000= 14000 TL
• Birim Katkı Payı (B)= 16000 – 8000= 8000 TL
• Birim Katkı Payı (C)= 24000 – 18000= 6000 TL
• Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı
Yüzdesi
• Ort Birim Katkı Payı= (14000x0,2) +
(8000x0,5)+(6000x0,3)
• Ort Birim Katkı Payı= 2800 + 4000 + 1800= 8600
Güz 2014 Finansal Yönetim 20
SabitGiderlerToplamB.B.N.=
Ort.BirimKatkıPayı
22.000.000ToplamB.B.N.= =2558_birim
8.600
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
Başabaş noktası gelir ve giderlerin eşit olduğu dolayısıyla karın sıfır olduğu bir satış hacmidir. İşletme yöneticilerinin belirli miktarlarda kara ulaşmayı hedeflemeleri durumunda hedeflenen kara ne kadarlık bir satış hacmiyle ulaşılacağının hesaplanması da daha önce açıklanan yöntemler ile mümkün olabilmektedir.
Örnek: Bir işletme öz sermayesi üzerinden %20 net kar elde etmeyi planlamaktadır. İşletme ile ilgili aşağıdaki verilere göre bu kar tutarını gerçekleştirebilecek satış hacmini hesaplayınız.
Özsermaye = 4.500.000 TL
Sabit Giderler = 1.650.000 TL
Değişken Giderler = 300 TL/Birim
Satış Fiyatı = 1.200 TL/birim
Vergi Oranı = % 40
Güz 2014 Finansal Yönetim 21
• Öz sermaye üzerinden %20 kar elde edebilmek için
gerekli satış miktarı şu şekilde hesaplanabilir:
• Net Kar Hedefi= 4.500.000 x %20=900.000 TL
• İşletmenin 900.000 TL'lik kara ulaşabilmesi için yapılması
gereken satış miktarı şöyle hesaplanabilir:
• Satışlar - Değişken Giderler - Sabit Giderler =
Hedeflenen Kar
• 1200 Q - 300 Q - 1.650.000 = 900.000
• 900 Q = 2.550.000
• Q = 2833 birim
Güz 2014 Finansal Yönetim 22
• Vergi gözardı edildiğinde işletmenin hedeflediği kara 2833 adet satarak ulaşacağı görülmektedir. Aynı tutardaki kara %40 vergi ödedikten sonra ulaşılması için gerekli satış miktarı şöyle hesaplanabilir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 23
Satışlar - Değişen Gid - Sabit Gid.= Hedeflenen VÖK;
1200Q-300Q-1.650.000= 1.500.000
900Q= 3.150.000TL
Q= 3.500 birim
VergidenSonrakiKarVergidenÖncekiKar=
1-VergiOranı
900.000VergidenÖncekiKar= =1.500.000_TL
1-0.4
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
• Örnek: Bir işletme öz sermayesi üzerinden %30
net kar elde etmeyi planlamaktadır. İşletme ile
ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı
gerçekleştirebilecek satış tutarını hesaplayınız.
• Özsermaye = 6.000.000 TL
• Sabit Giderler = 1.450.000 TL
• Değişken Giderler = 450 TL/Birim
• Satış Fiyatı = 1.600 TL/birim
• Vergi Oranı = % 20
Güz 2014 Finansal Yönetim 24
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 5
• Net Kar Hedefi= 6.000.000 x %30=1.800.000 TL
• Satışlar - Değişken Giderler - Sabit Giderler = Hedeflenen
Kar
• 1600 Q - 450 Q - 1.450.000 = 1.800.000
• 1.150 Q = 3.250.000
• Q = 2826 birim
Güz 2014 Finansal Yönetim 25
Satışlar - Değişen Gid - Sabit Gid.= Hedeflenen
VÖK olduğundan;
1600 Q - 450 Q - 1.450.000 = 2.250.000
1.150Q= 3.700.000TL
Q= 3.217 birim
3.217 x 1600= 5.147.200 TL satış tutarına ulaşması
gerekir.
VergidenSonrakiKarVergidenÖncekiKar=
1-VergiOranı
1.800.000VergidenÖncekiKar= =2.250.000_TL
1-0.2
Güz 2014 Finansal Yönetim 26
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
• Örnek: Bir işletme öz sermayesi üzerinden %20
net kar elde etmeyi planlamaktadır. İşletme ile
ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı
gerçekleştirebilecek satış tutarını hesaplayınız.
• Özsermaye = 1.200.000 TL
• Sabit Giderler = 500.000 TL
• Değişken Giderler = 400 TL/Birim
• Satış Fiyatı = 1.200 TL/birim
• Vergi Oranı = % 25
Güz 2014 Finansal Yönetim 27
• Net Kar Hedefi= 1.200.000 x %20=240.000 TL
• Satışlar - Değişken Giderler - Sabit Giderler = Hedeflenen
Kar
• 1200 Q - 400 Q - 500.000 = 240.000
• 800 Q = 740.000
• Q = 925 birim
Güz 2014 Finansal Yönetim 28
Satışlar - Değişen Gid - Sabit Gid.= Hedeflenen
VÖK olduğundan;
1200 Q - 400 Q - 500.000 = 320.000
800 Q = 820.000
Q = 1025 birim
1025 x 1200= 1.230.000 TL satış tutarına ulaşması
gerekir.
VergidenSonrakiKarVergidenÖncekiKar=
1-VergiOranı
240.000 240.000VergidenÖncekiKar= = =320.000_TL
1-0.25 0.75
Güz 2014 Finansal Yönetim 29
• Örnek: Ege işletmesi tek bir ürün üretmektedir. Bu ürüne
ilişkin veriler şöyledir:
• Birim değişken gider : 8 TL/ birim
• Birim satış fiyatı : 12 TL/birim
• Toplam sabit giderler : 80.000 TL
Bu verilere göre miktar ve satış geliri bazında başabaş
noktasını hesaplayınız?
Güz 2014 Finansal Yönetim 30
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 6
Güz 2014 Finansal Yönetim 31
b
F 80.000Q = 20.000 _ birim
P-V 12 8
F 80.000S= 240.000 _ TL
V 81- 1-
P 12
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
• Örnek: Bir işletme öz sermayesi üzerinden %20
net kar elde etmeyi planlamaktadır. İşletme ile
ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı
gerçekleştirebilecek satış tutarını hesaplayınız.
• Özsermaye = 600.000 TL
• Sabit Giderler = 145.000 TL
• Değişken Giderler = 475 TL/Birim
• Satış Fiyatı = 1600 TL/birim
• Vergi Oranı = % 30
Güz 2014 Finansal Yönetim 32
• Net Kar Hedefi= 600.000 x %20=120.000 TL
Güz 2014 Finansal Yönetim 33
VergidenSonrakiKarVergidenÖncekiKar=
1-VergiOranı
120.000VergidenÖncekiKar= =171.429_TL
1-0.3
Satışlar - Değişen Gid - Sabit Gid.= Hedeflenen VÖK
olduğundan;
1600 Q - 475 Q - 145.000 = 171.429
1.125Q= 316.429TL
Q= 282 birim
282 x 1600= 451.200 TL satış tutarına ulaşması gerekir.
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
• Örnek: Bir işletme öz sermayesi üzerinden %20
net kar elde etmeyi planlamaktadır.
• Özsermaye = 100.000 TL
• Sabit Giderler = 20.000 TL
• Değişken Giderler = 80 TL/Birim
• Satış Fiyatı = 120 TL/birim
• Vergi Oranı = % 20
Güz 2014 Finansal Yönetim 34
HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI
• İşletme ile ilgili yukarıdaki verilere göre
A. Vergi ihmal edildiğinde bu karı
gerçekleştirebilecek satış miktarını,
B. Vergi dahil edildiğinde bu karı
gerçekleştirebilecek satış miktarını,
C. Vergi dahil edildiğinde bu karı
gerçekleştirebilecek satış tutarını hesaplayınız?
Güz 2014 Finansal Yönetim 35
Soru
• Y İşletmesinin iki mamül ürettiği ve sattığı bilinmektedir.
Mamüllere ilişkin veriler şöyledir:
Güz 2014 Finansal Yönetim 36
A B
Satış Fiyatı 36 60
Değişken Giderler 28 46
Satış Karışımı % 30 % 70
Sabit Giderler 60.000 TL
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 7
Soru (dvm)
• Bir önceki slaytta yer alan verilere göre
a) Her bir malın birim katkı payını
b) Ortalama birim katkı payını
c) Toplam başabaş noktasını
d) Başabaş noktasındaki mal bileşimi
e) Başabaş noktasındaki toplam satış hasılatını bulunuz?
Güz 2014 Finansal Yönetim 37
29.09.2017
1
FİNANSAL YÖNETİM07. SERMAYE BÜTÇELEMESİ VE YATIRIM
KARARLARI
Yatırım
• İşletme açısından belirli bir üretim gücünün elde edilmesi
için yapılan her türlü harcamaya yatırım denir. Bu
harcamalar ister dönen varlıklara isterse duran varlıklara
yapılmış olsun işletme açısından yatırım sayılır.
• Ancak dönen varlıklara yapılan harcamalarla duran
varlıklara yapılan yatırımlar bir çok farklılık göstermektedir.
• Yatırım, gelecek dönemlerde oldukça uzun süre devam
edebilecek yarar sağlama bekleyişiyle, kaynak ayrılması
anlamında kullanılmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 2
Sermaye bütçelemesi
• Bir işletmede duran varlıklara yapılan yatırımlar sermaye
harcamaları olarak adlandırılmaktadır.
• Yatırım planları (sermaye harcamalarının planlanması) ise
Sermaye Bütçelemesi olarak bilinmektedir.
• Sermaye bütçelemesi;
uygun ve verimli yatırım alanlarının araştırılması ve
• A projesinin ortalama karlılığı % 59’dur. Eğer sadece bu
proje hakkında karar verilecekse bu rakam yatırımın ort.
maliyeti ile karşılaştırılmalıdır. Bu oran, yatırımın ort.
maliyetinden büyükse yatırımın yapılması uygun olur. Eğer
başka proje alternatifleri de söz konusu ise, yatırımın ort.
karlılığı hem ort. yatırım maliyetini aşan, hem de en büyük
olan proje seçilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 37
Net Bugünkü Değer (NBD) Yöntemi
• Aşamaları:
1. Paranın zaman değerini yansıtmak için uygun bir
iskonto oranı seçilir.
2. Varlığın başlama maliyetinin bugünkü değeri hesaplanır.
3. Yatırımın yaşam süresi boyunca, her bir yıl için
faydalarını ya da yıllık net nakit akışları hesaplanır.
4. Yıllık net nakit akışlarının bugünkü değeri hesaplanır.
5. Net bugünkü değeri saptanır.
6. Proje kabul ya da reddedilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 38
Net Bugünkü Değer (NBD) Yöntemi
• NBD yönteminde, gelecekte,
her bir dönemde meydana gelmesi beklenen nakit
girişleri-nakit çıkışları farkı (net nakit akış tutarı) belirli bir
iskonto oranıyla (faiz oranı ya da sermaye maliyeti oranı)
bugüne indirgenir
ve her dönemin indirgenmiş değerleri toplanarak projenin
net bugünkü değeri hesaplanır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 39
Net Bugünkü Değer (NBD) Yöntemi
• NBD sıfırdan düşük olan projeler kabul edilmezken, NBD
0 olan projelerin seçilmesi ya da seçilmemesi söz konusu
mümkün olabilecektir.
• NBD 0 olan projeler, istihdam yaratması ve atıl fonların
kullanılmasını sağlaması bakımından tercih edilebilecektir.
• Değeri 0'dan büyük olan projeler, NBD’ye göre
seçilebilecek projelerdir.
• Birden çok proje olması durumunda, NBD daha yüksek
olan proje tercih edilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 40
NBD Yönteminde Kararlar
Güz 2014 Finansal Yönetim 41
NBDFaydalar -
Maliyetler
En az, en düşük geri
dönüş oranımız kadar
kazanç ummalı mıyız?
Yatırım Kabul
Edilmeli midir?
Pozitif Faydalar > Maliyetler Evet, daha fazla Kabul
Sıfır Faydalar = Maliyetler Eşit Farksızlık
Negatif Faydalar < Maliyetler Hayır, daha az Red
NBD formül
• NBD: Net bugünkü değer
• NAt: Söz konusu dönemdeki (t) net nakit akımı
• k: İskonto oranını (faiz oranı ya da sermaye maliyeti oranı)
• n: Projenin kapsadığı dönem sayısı
• 𝑁𝐵𝐷 = σ𝑡=0𝑛 𝑁𝐵𝐷
1+𝑘 𝑡
Güz 2014 Finansal Yönetim 42
29.09.2017
8
Örnek
• Sermaye maliyetinin %16 olduğu varsayımı altında,
aşağıda, başlangıç yılı olan ve indirgeme yapılmayacak
olan 2007 yılı ile 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 ve 2013
yıllarındaki net nakit akış tutarları verilen Proje A ve Proje
B'nin net bugünkü değerlerini hesaplayarak, net bugünkü
değer yöntemine göre hangi projenin seçilmesi gerektiğini
belirleyeniz.
Güz 2014 Finansal Yönetim 43
Yıllar
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430
Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670
Çözüm
• NBD yöntemine göre hem Proje A, hem de Proje B, net bugünkü
değerleri 0'dan büyük olduğundan, fizibıl, yani yapılabilirdir. Fakat iki
projenin birbirini dışlıyor olması durumunda (yani bir proje yapılırken
diğer proje yapılamıyorsa, örneğin kaynaklar sadece bir projenin
yapılmasına izin veriyorsa) net bugünkü değeri daha yüksek olan
Proje A seçilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 44
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Proje A -33.220 17.770 13.970 9.970 5.540 1.450 430
Proje B -42.870 7.720 12.360 17.620 15.500 12.180 6.670
İskonto 1 1,16 1,3456 1,5609 1,8106 2,1003 2,4364
Proje A'nın NBD'leri -33.220 15.319 10.382 6.387 3.060 690 176
Proje B'nin NBD'leri -42.870 6.655 9.185 11.288 8.561 5.799 2.738
NBD A 2.795
NBD B 1.356
Kârlılık Endeksi Yöntemi
• Fayda-maliyet oranı olarak da adlandırılan bu yöntemde,
projenin sağlayacağı nakit girişlerinin bugünkü değeri,
projenin gerektireceği nakit çıkışlarının bugünkü değerine
bölünmektedir.
• Dolayısıyla, kârlılık endeksi, bir projenin ekonomik ömrü
boyunca sağlayacağı nakit girişlerinin, projenin doğurduğu
nakit çıkışlarının bugünkü değerinin yüzde kaçı kadar
olduğunu ifade eder.
Güz 2014 Finansal Yönetim 45
Kârlılık Endeksi Yöntemi
• Alternatif projelerde, kârlılık endeksi bire eşit veya birden
daha büyük olmak koşuluyla, kârlılık endeksi daha büyük
olan proje seçilirken, bağımsız projelerde bir projenin
kabul edilebilmesi için kârlılık endeksinin birden büyük
veya bire eşit olması gerekir.
• Kârlılık endeksinin, birden büyük olduğu projelerde net
bugünkü değer sıfırdan büyüktür.
• Bire eşitse, net bugünkü değer sıfırdır.
• Birden küçükse net bugünkü değer negatiftir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 46
Kârlılık Endeksi Yöntemi
• Kârlılık endeksi yöntemi, aşağıdaki koşullar altında, net
bugünkü değer yöntemiyle aynı sonucu vermektedir:
• 1. Başlangıçta yalnızca bir nakit çıkışı olduğunda,
• 2. Sadece bir proje değerlendirilirken.
• Kârlılık endeksini aşağıdaki gibi formülleştirmek
mümkündür.
• Kârlılık Endeksi = Nakit Girişlerinin Net Bugünkü Değeri /
Nakit Çıkışlarının Net Bugünkü Değeri
Güz 2014 Finansal Yönetim 47
Örnek
• Aşağıdaki verilere göre ve bu projelerden yalnızca birinin
seçilmesi gerekiyorsa, kârlılık endeksi yöntemine göre
hangi proje yapılabilirdir?
Güz 2014 Finansal Yönetim 48
Yıllar
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430
Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670
29.09.2017
9
Çözüm
• Proje A'nın nakit çıkışlarının bugünkü değeri, 33220 iken Proje B'nin
nakit çıkışlarının bugünkü değeri de 42870'dir.
• Proje A'nın, 2008 yılından 2013 yılına kadar gerçekleşecek nakit
girişlerinin bugünkü değerlerini hesaplanıp toplandığında 36015
değerine ulaşıyoruz. Aynı şekilde Proje B için nakit girişlerinin
bugünkü değeriyse 44226'dır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 49
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Proje A -33.220 17.770 13.970 9.970 5.540 1.450 430
Proje B -42.870 7.720 12.360 17.620 15.500 12.180 6.670
İskonto 1 1,16 1,3456 1,5609 1,8106 2,1003 2,4364
Proje A'nın NBD'leri -33.220 15.319 10.382 6.387 3.060 690 176
Proje B'nin NBD'leri -42.870 6.655 9.185 11.288 8.561 5.799 2.738
NBD A 2.795
NBD B 1.356
Çözüm
• Proje A'nın kârlılık endeksi;
• 36015/33220 = 1,084
• Proje B'nin kârlılık endeksi;
• 44226/42870 = 1.032'dir.
• Bir projenin kârlılık endeksinin birden büyük olması, bu projenin yapılabilir (fizibil) olduğunu göstermektedir.
• Dolayısıyla, bu sonuçlara göre, hem Proje A, hem de Proje B, bağımsız projeler olmaları durumunda, yapılabilirdir.
• Fakat -yetersiz kaynak ve benzeri gerekçelerle- bu projelerden yalnızca birinin seçilmesi gerekiyorsa, kısaca projeler birbirini dışlayan projelerse, kârlılık endeksi görece yüksek olan Proje A seçilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 50
Ekonomik Katma Değer Yöntemi
• Bir projenin finansman kaynaklarının maliyeti (sermaye
maliyeti), o projenin sağladığı getiri oranından küçükse,
proje, ekonomik katma değer (economic value added)
sağlamaktadır.
• Ekonomik katma değer yöntemiyle diğer yöntemler
arasındaki fark, sermaye maliyetinin hesaplanmasında
ortaya çıkmaktadır.
• Bu yöntemde sermaye maliyeti, ağırlıklı ortalama sermaye
maliyetidir.
• Dolayısıyla özkaynakların maliyeti de hesaplanmaktadır.
• Ekonomik anlamdaki kâr, özkaynak maliyetlerini de göz
önünde bulundurulması yoluyla saptanan kârdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 51
Ekonomik Katma Değer Yöntemi
• Ekonomik katma değeri daha yüksek olan proje
seçilmelidir.
• Ekonomik Katma Değer (EVA) = (PGO%-SM%)*YT
• PGO: Projenin yüzde getiri oranı
• SM: Projenin finansmanında kullanılan sermayenin
maliyet yüzdesi
• YT: Projenin gerektirdiği yatırım tutarı
Güz 2014 Finansal Yönetim 52
Örnek
• Kullanılan kaynakların maliyeti %21 iken aşağıdaki
projeleri ekonomik katma değer yöntemine göre
değerlendiriniz.
• A projesiyle ilgili değerler şu şekildedir:
• Getiri oranı: %23,
• Yatırım tutarı: 15.000YTL
• B projesiyle ilgili değerlerse şöyledir:
• Getiri oranı: %25
• Yatırım tutarı: 17.000YTL
Güz 2014 Finansal Yönetim 53
Çözüm
• A projesinin bugünkü değeri =
(0.23-0.21)*15.000 = 300YTL
• B projesinin bugünkü değeri =
(0.25-0.21)*17.000 = 680YTL
• B projesinin bugünkü değeri, A projesinin bugünkü
değerinden yüksek olduğundan, B projesi seçilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 54
29.09.2017
10
İç Getiri Oranı Yöntemi
• İç getiri oranı, projenin gelecekte sağlayacağı dönemsel net nakit akımlarının bugünkü değerleri toplamını, söz konusu projenin yatırım tutarının bugünkü değerine eşitleyen iskonto oranıdır.
• İç getiri oranı, projeleri karşılaştırmak için kullanılan bir orandır. Birden çok proje içerisinde, iç getiri oranı en yüksek olan proje seçilir.
• Bir projenin iç getiri oranının yüksek olması, o projenin sağladığı nakit akımlarını bugünkü değerini sıfıra eşitlemek için daha yüksek bir iskonto oranı kullanılması gerektiğini göstermektedir.
• Bir projenin nakit akımlarının büyük olması o projenin yapılabilirliğini artırır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 55
İç Getiri Oranı Yöntemi
• NÇt: t dönemindeki net nakit çıkışları
• NGt: t dönemindeki net nakit girişleri
• IRR: İç getiri oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim 56
İç Getiri Oranı Yöntemi
• Bir projenin net bugünkü değeriyle iç getiri oranı
arasındaki ilişki yukarıdaki gibidir. İç getiri oranı
yükseldikçe projenin net bugünkü değeri azalmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 57
Örnek
• Aşağıdaki verilere göre ve bu projelerden yalnızca birinin
seçilmesi gerekiyorsa, iç getiri oranı yöntemine göre hangi
proje yapılabilirdir?
Güz 2014 Finansal Yönetim 58
Yıllar
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430
Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670
Çözüm
• Formülü, Proje A ve Proje B'ye uygulayarak gerekli
yöntemlerle çözümlemeyi yaptığımızda,
Proje A'nın iç getiri oranını % 20,85,
Proje B'nin iç getiri oranını ise % 17,16 olarak buluruz.
• Buna göre, iç getiri oranı daha yüksek olan Proje A
seçilmelidir.
Güz 2014 Finansal Yönetim 59
Düzeltilmiş İç Getiri Oranı Yöntemi
• Düzeltilmiş iç getiri oranı yönteminde (modified internal
rate of return - MIRR), proje yatırımının bugünkü değerini,
nakit girişlerinin proje ömrü sonundaki gelecek değerine
eşitleyen iskonto oranı hesaplanmaya çalışılır.
Güz 2014 Finansal Yönetim 60
29.09.2017
11
Düzeltilmiş İç Getiri Oranı Yöntemi
• Eşitliğin sol tarafı proje maliyetinin bugünkü değerini, sağ
tarafıysa her dönemdeki nakit girişlerinin n dönemi
sonundaki değerleri toplamını proje maliyetine eşitleyen
MIRR'yi gösterir
Güz 2014 Finansal Yönetim 61
9/29/2017
1
FİNANSAL YÖNETİM08. SERMAYE BÜTÇESİ TEKNİKLERİ VE YATIRIM KARARLARI
SERMAYE BÜTÇESİ TEKNİKLERİ
VE YATIRIM KARARLARI
Bir ülkenin ekonomik gelişiminin en temel göstergelerinden biri o ülkenin büyüme hızıdır.
Büyüme hızını attıran en önemli faktörlerden biri
de özellikle uzun vadeli ve alt yapıya dönük yatırımlardır.
İşletmeler içinde aynı durum söz konusudur. İşletmelerin en temel hedeflerinden biri mümkün
olduğu kadar sağlıklı olarak büyüyebilmektir.
Sağlıklı büyümeyi sağlayacak en belirgin faktör de duran varlıklara olan yatırımlardır.
Guz 2015Finansal Yonetim
2
SERMAYE BÜTÇESİ TEKNİKLERİ
VE YATIRIM KARARLARI
Sermaye bütçesi kavramı da işletmenin
duran varlıklara yaptığı yatırımların finansal açıdan incelenip analiz edildiği
ve yatırımlara ilişkin gelir ve giderlerin belirlendiği bir süreçtir.
Bir çok faktörün bir arada ele alındığı yatırım projesi kararı, finansman
yöneticilerinin almak zorunda olduğu en önemli kararlardan biri olmaktadır.
Guz 2015Finansal Yonetim
3 SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Bu faktörlerden en önemlisi yatırım projelerinin süresidir. Yatırım kararlarının sonucu uzun bir
zaman sürecini kapsadığı için, bu geçen zaman
içerisinde finansman yöneticisi, karar verme konusunda bazı esnekliklerini yitirebilmektedir.
Örneğin; 10 yıllık kullanım süresi olan bir makinadan elde edilecek sonuç, kullanım
süresine bağlı olarak uzun olacağından bu
sürede karar vericinin makina ile ilgili karar verme esnekliği gittikçe azalır, eğer makina üretimle ilgili
bir makina ise makinanın alımı gelecekteki
satışları da etkileyeceği için 10 yıllık bir satış tahmini yapmak oldukça zor olacaktır.
Guz 2015Finansal Yonetim
4
SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Yatırım kararları genel olarak uzun bir kullanım süresine sahip ve değer olarak oldukça yüksek
tutarlarla ifade edilen aktiflerle ilgili olduğundan,
aktiflerin işletme için gerekliliği ve satın alınması ile ilgili kararların sonuçları da son derece önemli
olmaktadır.
Eğer işletme bir aktif kalemi için çok fazla yatırım
yapmışsa yeni bir tesis kurma gibi bu yatırımla ilgili
maliyetlere de katlanmak zorunda kalmış demektir.
Guz 2015Finansal Yonetim
5 SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Sabit aktifler için yeterince yatırım yapılmaz ise, işletmeler 2 tip problemle karşılaşabilir:
1) İşletmenin makina ve tesisleri yeterince modern olmadığı için mamuller kalitesiz olabilir ve
işletme rekabet gücünü yitirebilir.
2) Eğer işletmenin üretim kapasitesi yetersizse,
pazardaki talep artışına bağlı olarak işletme mevcut pazar payının bir kısmını rakip işletmelere
kaptırabilir ve kaybedilen müşterilerin tekrar
kazanılması çok fazla satış, promosyon gideri gibi pazarlama giderleri gerektireceğinden
maliyetlerde bir artış gözlenebilir.
Guz 2015Finansal Yonetim
6
9/29/2017
2
SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Yatırım kararlarına etki eden diğer bir önemli faktörde bu kararların zamanlanmasıdır.
Erken veya geç alınmış bir yatırım kararının maliyeti beklenenden çok yüksek olabilir. Geç
alınmış bir kararın maliyeti ile ilgili çarpıcı bir
örnekte verilebilir;
Örneğin: Bir ayakkabı üreticisi işletme, bir yıldan beri mamullerine olan talepte belli bir artış trendi
gözlemlemesine rağmen, üretim kapasitesinin
yetersizliği nedeni ile bu taleplere cevap verememiştir.
Guz 2015Finansal Yonetim
7 SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Daha sonra kapasite artırmak için, yeni bir ek tesis kurma kararı alır, ancak bu tesisin bitirilmesi yaklaşık 2 yıl alacaktır.
İşletme bu kararı alıp tesisi kurmaya başlar, ancak bu tesisin kurulma aşamasında, ayakkabı pazarına yeni işletmeler girer ve işletmenin daha önceden karşılayamadığı taleplere cevap verirler ve satışlarını arttırırlar.
Buna bağlı olarak, işletmenin kaçırılan bu talep sonucu pazar payında önemli bir düşme gözlemlenir.
Bu durumda geç kalmış bir yatırım kararının maliyeti ya da alternatif maliyeti oluşturur.
Guz 2015Finansal Yonetim
8
SERMAYE BÜTÇESİNİN ÖNEMİ
Bunun yanında erken verilmiş bir yatırım kararının maliyeti de çok yüksek olabilir.
Örneğin; Tire Kutsan A.Ş 1990 yılında yeterince araştırma yapmadan işletmenin bir aylık ihtiyacını
bir saatte karşılayabilen bir baskı makinası ithal
etmiştir. Makinenin amortisman, bakım ve faiz giderleri o kadar yüksek olmuştur ki, işletmenin bir
kaç yıllık sonuçlarını olumsuz yönde etkilemiştir.
Guz 2015Finansal Yonetim
9 SERMAYE BÜTÇELEMESİ
SÜRECİ
Sermaye bütçelemesi süreci birbirini takip eden aşamalardan oluşmaktadır. Yatırım kararları uzun
vadeli kararlar olup oldukça büyük bir finansman
yükü getirmektedir.
Özellikle ilk yatırım tutarı ve yatırım sırasında
oluşacak diğer giderlerin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.
Guz 2015Finansal Yonetim
10
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
1-Fikir Üretme:
İşletmedeki bütün kademelerde çalışanlardan
gelen öneriler değerlendirilir.
İşletme, karlı ve verimli projelere ilişkin önerileri teşvik etmek için bu önerileri getirenleri nakit
para, ücret artışı, prim, terfi gibi yollar ile
ödüllendirebilir.
Guz 2015Finansal Yonetim
11 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
Bu önerilerin değerlendirilmesi örgüt yapısına ve yapılacak yatırımın tutarına bağlı olarak
işletmeler arasında farklılık gösterebilir.
Karar verme yetkisi alt kademelere yüksek
derecede verilmiş işletmelerde, yatırımın
değerlendirilmesi daha alt kademelerde olabilmektedir.
Yatırım tutarı da düşük ise, bu durumda yatırım
projeleri daha alt örgüt kademelerinde
değerlendirilebilir.
Guz 2015Finansal Yonetim
12
9/29/2017
3
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
Merkeziyetçi örgüt yapısına sahip işletmelerde yatırım kararı ve yatırımların değerlendirilmesi üst
düzey yönetim tarafından gerçekleştirilmektedir.
Büyük işletmelerde yatırım projeleri ile ilgili ayrı
komisyon ve komiteler oluşturulmaktadır.
Guz 2015Finansal Yonetim
13 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
2-Analiz
Yatırım projeleri ile ilgili öneriler özellikle yüksek
yatırım tutarı gerektiren projelerde bu projelerin işletmenin genel amaçlarına ve planlarına
uygunluğu ve ekonomik geçerliliği açısından
detaylı bir şekilde gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir.
Guz 2015Finansal Yonetim
14
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
Ekonomik analiz (Maliyet-Fayda analizi), yatırım projesinden sağlanacak fayda ve maliyetlerin
değerlendirilmesi ile başlar.
Bu değerlendirmeler sonucu tahmin edilen fayda
ve maliyetler yatırım süreci sırasında kullanılacak
mali tabloların oluşturulmasında, özellikle nakit akım tablosunun oluşturulmasında
değerlendirilecektir.
Guz 2015Finansal Yonetim
15 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
3-Karar Verme:
Karar verme aşamasında değerlendirilmesi
gereken en önemli 2 kriter:
yatırımın toplam tutarı ve
gerekliliğidir.
Guz 2015Finansal Yonetim
16
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
a-Yatırım Tutarı:
Yatırım tutarına bağlı olarak yatırım kararı örgüt
içinde farklı kademelerde verilebilmektedir.
Yeni bir fabrika yapımı, yeni bir işletme merkezinin yapımı veya başka bir işletmeyi satın alma
kararları büyük parasal kaynak gerektiren
yatırımlardır.
Bu tür yatırımlara ilişkin kararlar üst düzey komite ve komisyonlar tarafından verilir.
Guz 2015Finansal Yonetim
17 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
b-Gereklilik:
Özellikle iflas durumuna gelmiş olan işletmeler,
yeniden yapılanma süreci içerisinde, mevcut durumu iyileştirmek için yatırım tutarına
bakılmaksızın yatırım kararı vermek durumunda
kalabilirler.
Guz 2015Finansal Yonetim
18
9/29/2017
4
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
İflas durumunda olan işletmeler, yatırım kararlarını hızlı bir şekilde vermek durumundadırlar.
Üretim için alınan bir makine ile bu makinenin bozulması ile oluşacak bakım ve tamir
maliyetlerinin yüksek olması durumunda işletme
bu makinenin değiştirilebilme olasılığını ve değiştirme gerekliliğini göz önünde
bulundurmalıdır.
Guz 2015Finansal Yonetim
19 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
4-Uygulama
Küçük yatırımlarda uygulama aşaması oldukça
rutindir, çünkü yatırım tutarı düşüktür ve ödemeler düzenli olarak yapılmaktadır.
Guz 2015Finansal Yonetim
20
SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
Büyük yatırımlar için ise, yatırım bütçesinde oluşturulan rakamlarla gerçek rakamlar arasında
çok büyük bir sapma olmaması için sıkı bir kontrol
mekanizmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Yatırım devam ederken oluşan gerçek
maliyetlerin tahmin edilen maliyetlerden çok fazla sapması durumunda yatırımın
durdurulmasına karar verilebilir.
Guz 2015Finansal Yonetim
21 SERMAYE BÜTÇELEMESİNİN
AŞAMALARI
5-Kontrol
Uygulanan yatırım kararlarının önceden
belirlenen hedefler ve prosedürlere uygunluğu denetlenir.
Bu denetleme sürecinde en çok kullanılan kontrol
araçları ise, oluşturulan bütçe ve proforma mali
tablolar ile yatırımların fizibilitesi araştırılırken belirlenen standartlar ve amaçlardır.
Guz 2015Finansal Yonetim
22
UZUN VADELİ HEDEFLER
Yatırım bütçelemesi sürecindeki aşamaların planlı bir şekilde uygulanabilmesi ve kontrolü için uzun
vadeli hedeflerin de oluşturulması gerekmektedir,
çünkü oluşturulan uzun vadeli hedefler, yönetici kararları için bir yol gösterici olacaktır.
Guz 2015Finansal Yonetim
23 UZUN VADELİ HEDEFLER
İşletmelerin en önemli hedeflerinden biri de işletmenin hisse değerini ve ortakların kazancını
maksimize etmektir.
Yatırım bütçelemesinin amacı da, işletmenin bu
amacı ile paralellik göstermektedir.
İşletme yaptığı yatırımlarda katlandığı riski de göz
önüne alarak en yüksek getiri sağlama yoluna gider, bu da işletmenin finansal açıdan en önemli
uzun vadeli hedeflerinden biridir.
Guz 2015Finansal Yonetim
24
9/29/2017
5
UZUN VADELİ HEDEFLER
Bir çok yatırım projesi sadece parasal gelir ve giderleri açısından değerlendirilmeyebilir.
Örneğin, bir işletme çalışanları için bir yemekhane açmak isteyebilir ve işletmenin bu hizmeti parasal
açıdan hiçbir getiri sağlamayabilir.
Çalışanlara sosyal bir hizmet sağlaması açısından
önem taşımaktadır.
Burada esas amaç, çalışanların rahat ve huzurlu olmasını sağlamaktadır.
süreleri, stoklara olan bağımlılık ve diğer faktörler dikkate
alınmalıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 3
Dönen Varlıklar - StoklarAsit-Test Oranı=
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
2.318.781 949.703 1.369.078Asit-Test Oranı= 0,60
2.270.883 2.270.883
*
Hazır Değerler + Menkul Değerler+
Asit-Test Kısa Vadeli Alacaklar=
Oranı Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
51.651 379.364 625.553 174.360Asit-Test Oranı=
2.270.883
1.230.928Asit-Test Oranı= 0.54
2.270.883
*Kıs
a Vadeli Alac Kısa Vd Alac + Diğer Kısa Vd Alac
Güz 2014 Finansal Yönetim
Stok bağımlılık oranı
• Asit-test oranının 1'den küçük çıkması, işletmenin
stoklarının dönen varlıklar içinde büyük tutarda yer
aldığını ve dolayısıyla kısa vadeli yabancı kaynakların
ödenmesinin stokların kullanılması ile yapılabileceğini
göstermektedir. Bulunan bu oran büyüdükçe, kısa vadeli
borçların ödenmesi için elden çıkarılması gereken stok
miktarı da artar.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vadeli Hazır Değerler+Menkul Kıymetler
Stok Bağımlılık Yabancı Kaynaklar +Kısa Vadeli Alacaklar=
Oranı Stoklar
Kısa Vadeli Hazır Değerler+Menkul Kıymetler
Stok Bağımlılık Yabancı Kaynaklar +Kısa Vadeli Alacaklar=
Oranı Stoklar
2.270.883 51.651 379.364 625.553 174.360Stok Bağımlılık Oranı
94
9.703
2.270.883 1.230.928Stok Bağımlılık Oranı
949.703
2.270.883 1.230.928 1.039.955Stok Bağımlılık Oranı 1.09
949.703 949.703
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vadeli Hazır Değerler+Menkul Kıymetler
Stok Bağımlılık Yabancı Kaynaklar +Kısa Vadeli Alacaklar=
Oranı Stoklar
2.238.000 562.010 578.940 925.789 84.000Stok Bağımlılık Oranı
96
6.000
87.261Stok Bağımlılık Oranı 0.09
966.000
Güz 2014 Finansal Yönetim
Finansal yapı oranları (mali oranlar)
• İşletmenin varlıklarını hangi kaynaklardan elde ettiğini;
kaynakların yapısını, dağılımını; uzun vadedeki
borçlarının ödeme gücünü analiz eden oranlar bu başlık
altında toplanır. İşletmenin özkaynak, yabancı kaynak
dengesinin sağlanması yabancı kaynak finansmanındaki
anapara ve faiz ödemelerinde işletmenin güçlü bulunması
anlamına gelir.
• Kaynak kullanımında özkaynakların ön plana çıkması
durumunda, işletmenin finansal yapısı güçlenecek ve az
miktarda kullanılan yabancı kaynakların kolaylıkla
ödenmesi gerçekleşeceğinden borç verenlerin riski
azalacaktır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yabancı kaynakların (borçların), aktif
toplamına oranı (finansal kaldıraç oranı)• İşletmenin kısa vadeli ve uzun vadeli yabancı
kaynaklarının aktif (pasif) toplamına oranını gösteren bir
orandır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vadeli Uzun Vadeli
Finansal Kaldıraç Yabancı Kaynaklar Yabancı Kaynaklar=
Oranı Aktif (Pasif) Toplamı
Bu oran pasif açısından yazılacak olursa;
Kısa Vad Uzun Vad
Fin. Kaldıraç Yabancı Kay Yabancı Kayn=
Kısa Vad Uzun VadOranı Öz
Yabancı Kayn Yabancı Kayn Kayn
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 4
Finansal Kaldıraç Oranı
• Bu oran yabancı kaynakların, toplam kaynaklar içindeki
payını göstermektedir. Finanal kaldıraç oranının yüksek
çıkması özkaynakların yetersiz olduğu anlamına geldiği
için, kredi verenlerin alacaklarının tahsili riskli duruma
gelebilir. Yani işletmenin borçlarını ödeyememe riskinin
yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır.
• Batı ülkelerinde bu oranın 50/100 oranında olması
normaldir. Oranın 1/2'den büyük çıkması tehlike işareti
anlamındadır. Ancak gelişmekte olan ülkelerde
sermayenin yetersizliği nedeniyle bu oranın %60'a kadar
yükselmesi kabul edilebilir
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vad Uzun Vad
Fin. Kaldıraç Yabancı Kay Yabancı Kayn=
Kısa Vad Uzun VadOranı Öz
Yabancı Kayn Yabancı Kayn Kayn
2.270.883 142.063Fin. Kaldıraç Oranı
2.270.883 142.063 2.527.2
47
2.412.946Fin. Kaldıraç Oranı 0.49
4.940.193
Güz 2014 Finansal Yönetim
Özkaynakların, Aktif Toplamına Oranı
(Özsermaye Oranı)• Bu oranın yüksek çıkması kredi verenlerin güvenini
sağlayacak ve sağlamlığını arttıracaktır. Ancak bu oranın
yüksek çıkması işletmenin düşük faizli uzun vadeli
kredilerden en düşük düzeyde yararlanabildiği anlamına
da gelir. Düşük faizli uzun vadeli krediler mevcut olması
durumunda işletme bu yabancı kaynaklardan yararlanmak
isteyebilir. Düşük faizli uzun vadeli kredinin kullanılması
durumunda özsermayenin karlılık oranı artacaktır. Ancak
bu kullanım nereye kadar olacaktır? Bu sınır, hem karlılığı,
hem de borç ödeme gücünü dengede tutabilecek toplam
kaynak maliyetinin minimum olduğu noktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Özsermaye Oranı
• Özkaynaklar/Aktif Toplamı oranı, Yabancı Kaynaklar/Aktif
Toplamı oranıyla paralel olarak ortaya çıkar. Bu durumda
oranın %50 olması normaldir. Ancak, Yabancı
Kaynaklar/Aktif Toplamı'nın %60 olarak kabul edildiği
ülkelerde Özkaynaklar/Aktif Toplamı oranının %40
düzeyinde olması normal kabul edilebilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Özkaynakların, Özkaynaklar = veya
Aktif(Pasif)ToplamıAktif Toplamına Oranı
Özkaynaklar
Yabancı Kaynaklar+Özkaynaklar
Öz
Özkaynakların, Kayn =
Kısa Vad Uzun Vad ÖzAktif Toplamına Oranı
Yab Kayn Yab Kayn Kayn
Özkaynakların, 2.527.247
2.270.883 142.063 2.527.247Aktif Toplamına Oranı
Özkaynakların,
Aktif
2.527.2470.51
4.940.193Toplamına Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Özkaynakların, toplam yabancı kaynaklara oranı
(özsermaye / borçlar oranı) (finansman oranı)
• Bu oran özkaynaklar ile yabancı kaynaklar
arasındaki dengeyi belirleyebilmek amacıyla dikkate
alınır. Oranının yüksek çıkması işletmenin finansal
açıdan bağımsız olduğunu ve işletmeye kredi
verenlerin baskısının olmadığı anlamındadır. Düşük
bir oran ise, kredi verenlerin baskısı sonucunda
işletmenin finansal açıdan zora düşmesi demektir.
Oranın 1/1 olması normaldir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
ÖzkaynaklarFinansman Oranı=
Toplam Yabancı Kaynaklar
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 5
Güz 2014 Finansal Yönetim
ÖzkaynaklarFinansman Oranı=
Toplam Yabancı Kaynaklar
2.257.247Finansman Oranı= 1.04
2.412.946
• Bunun yanında, işletmenin özkaynakları arasında
ödenmemiş sermaye bulunmuyorsa, ödenmemiş
sermayenin ödenmesi durumunda kaynak
ihtiyacının tamamen karşılanıp karşılanmayacağını
ölçmek için aşağıdaki orandan yararlanılır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Oran =Özkaynaklar + Ödenmemiş Sermaye
Yabancı Kaynaklar - Ödenmemiş sermaye
Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların,
Toplam Kaynaklara Oranı• Varlıkların karşılanmasında kullanılan kaynakların, ne
kadarının kısa vadeli yabancı kaynaklar tarafından
oluştuğunu gösteren orandır. Bu oranın %30 çıkması
normal kabul edilir. Oranın %30'dan yüksek çıkması
durumunda varlıkların finansmanında gereğinden fazla
kısa vadeli yabancı kaynak kullanıldığı ortaya çıkar. Bu
istenen bir durum değildir. Kısa vadeli yabancı kaynaklarla
duran varlıkların karşılanması durumunda, dönen
varlıkların değerleri düşecek ve dolayısıyla net işletme
sermayesi negatif değer alacaktır. Bu durum işletmeyi
kısa vadeli yabancı kaynaklarının ödenmesi sırasında zor
duruma düşürecektir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların,
Toplam Kaynaklara Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Vadeli Yabancı KaynaklarOran=
Toplam Kaynaklar (Aktif) (Pasif)
Kısa Vadeli Yabancı KaynaklarOran=
Toplam Pasif
2.270.883Oran= 0.45
4.940.193
Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların,
Toplam Kaynaklara Oranı• Varlıkların karşılanmasında kullanılan kaynakların ne
kadarının uzun vadeli yabancı kaynaklar tarafından
oluştuğunu gösteren orandır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Uzun Vadeli Yabancı KaynaklarOran=
Toplam Kaynaklar (Aktif) (Pasif)
Uzun Vadeli Yabancı KaynaklarOran=
Toplam Pasif
142.063Oran= 0.02
4.940.193
İç Kaynaklar (Otofinansman) Oranı
• İşletmenin ödenmiş sermayesinin ne ölçüde sermaye dışı
özkaynaklarla karşılandığını gösteren orandır.
• Oranın yüksek çıkması istenen bir durumdur. Oranın
oldukça yüksek çıkması, işletmenin kârlılığının yüksek
olduğunu ve elde ettiği kârlarını işletmede bırakarak
özkaynaklarını arttırdığını gösterir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 6
İç Kaynaklar (Otofinansman) Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yeniden DeğerlemeEmisyon Primi + Yedekler
ArtışlarıOtofinansman Oranı=
Çıkarılmış Sermaye
11.257+1.163.559+401.252Oran= 5.61
280.800
Emisyon Primi
• Ortaklıkların hisse senetlerini nominal değerinin üzerinde
bir fiyatla ihraç etmeleri sonucunda satış fiyatı ile nominal
değer arasında oluşan farktır. Emisyon primi sadece hisse
senetlerinin ihraç edilişinde oluşur. Ortakların ellerinde;
bulundurdukları hisse senetlerini veya kurumların
iştiraklerine ait hisse senetlerini, maliyet bedellerinin veya
nominal değerlerinin üzerinde bir bedelle satmaları
durumunda oluşan olumlu fark emisyon primi olarak kabul
edilemez. Primli hisse senedi ihraç edilmesi halinde
oluşacak emisyon primleri vergiye tabi olmaktadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların, Devamlı
Sermayeye Oranı
• Uzun vadeli yatırımların uzun vadeli kaynaklarla
karşılanma oranının 1/1 olması arzu edilen bir durumdur.
Oranın yeterliliğinde, duran varlıkların, amortismanları
dolayısıyla tutulacak fonların zaman içindeki dağılımı ile
uzun vadeli kredilerin geri ödemelerinin zaman içindeki
dağılımı arasındaki ilişki de etkili olur. Duran varlıkların
amortisman süreleri kısa, yabancı kaynakların
vadeleri uzun olan işletmelerde 1/1'in altındaki oranlar
da yeterli olabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların, Devamlı
Sermayeye Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Uzun Vadeli Yabancı KaynaklarOran=
Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar
142.063Oran=
142.063 2.527.247
142.063Oran= 0.05
2.669.310
Maddi Duran Varlıkların, Özkaynaklara Oranı
• İşletmenin maddi duran varlıklarının (arazi, arsa, bina,
tesis, makine) ne kadarının özkaynak aracılığı ile
karşılandığını gösteren orandır. Bu oranın 1/1 olması,
maddi duran varlıkların tamamen özkaynaklar aracılığı ile
karşılandığını gösterir. Bu da yabancı kaynakların
ödenmesi anında üretimi veya hizmeti götüren maddi
duran varlıklara dokunulamayacağı anlamındadır. Bu kredi
verenlerin açısından olumlu bir durumdur. Ancak, sanayi
işletmelerinde maddi duran varlık tutarları oldukça yüksek
rakamlara ulaştığı için, bu ek maddi duran varlıkların
sadece özkaynaklar aracılığı ile finanse edilmesi mümkün
olmayabilir. Bu nedenle sanayi işletmelerinde bu oranın
65/100 olması normal kabul edilebilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Maddi Duran Varlıkların, Özkaynaklara Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Maddi Duran VarlıklarOran=
Özkaynaklar
2.185.190Oran= 0.86
2.527.247
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 7
Maddi Duran Varlıkların, Özkaynaklar ve
Yatırım Kredileri Toplamına Oranı
• Özkaynaklarla finanse edilemeyen maddi duran varlıkların
ek olarak yatırım kredileri kullanılarak finanse edilmesi
durumunda sözkonusudur. Bu durumda oranın 1/1 olması
gerekir. 1/1'den yüksek çıkan oran, maddi duran
varlıkların özkaynaklar ve yatırım kredileri yanında diğer
kısa vadeli veya uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse
edildiği anlamına gelir. Oranın değerlendirilmesinde;
yatırım kredilerinin vadeleri ve kredilere ödenen faizler de
gözönünde bulundurulmalıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Maddi Duran Varlıkların, Özkaynaklar ve Yatırım
Kredileri Toplamına Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
*
Maddi Duran VarlıklarOran=
Özkaynaklar+Yatırım Kredileri Toplamı
2.185.190Oran= 0.86
2.527.247 8.539
*Finansal Borçlar
Maddi Duran Varlıkların, Uzun Vadeli
Yabancı Kaynaklara Oranı• Maddi duran varlıkların ne şekilde finanse edildiğinin
analiz edilmesinde kullanılan diğer oranlarla birlikte ele
alınan bu oran, maddi duran varlıkların ne kadar uzun
vadeli yabancı kaynak aracılığı ile finanse edildiğini
göstermektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Maddi Duran VarlıklarOran=
Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
2.185.190Oran= 15.38
142.163
Yabancı Kaynakların, Maddi Öz Varlığa
Oranı• Maddi özvarlık; öz kaynak toplamından maddi olmayan
duran varlıkların çıkarılması suretiyle bulunur. Maddi
olmayan duran varlıklar, herhangi bir tasfiye durumunda
paraya dönüşemeyeceği için söz konusu varlıkların öz
kaynak toplamından çıkarılması uygun görülmektedir.
• Oran 1/1'den küçük olmalıdır. Bu durumda maddi öz
varlıkların daha az yabancı kaynak aracılığı ile finanse
edildiği sonucu çıkar.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Yabancı Kaynakların, Maddi Öz Varlığa Oranı
Güz 2014 Finansal Yönetim
Toplam Yabancı KaynaklarOran=
Maddi Öz Varlıklar
Toplam Yabancı KaynaklarOran=
Maddi Olm. DiğerÖzkaynaklar-
Duran Var. Duran Var.
2.270.883 142.063Oran=
2.527.247 919 12.334
2.412.946Oran=
2
0.96.513.994
Duran Varlıkların, Özkaynaklara Oranı
• Bu oran, özkaynakların ne kadarının duran varlıkların
finansmanında kullanıldığını göstermektedir. Oranın 1’den
küçük olması istenir. Oranın birden büyük olması
durumunda, duran varlıkların bir kısmının özkaynaklar
yanında yabancı kaynaklar aracılığı ile finanse edilmiş
olduğunu gösterir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Duran VarlıklarOran=
Özkaynaklar
2.621.412Oran= 1.03
2.527.247
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 8
Duran Varlıkların, Devamlı Sermayeye Oranı
• Duran varlıkların, ne ölçüde devamlı (özkaynaklar + uzun vadeli yabancı kaynaklar) sermaye tarafından karşılandığını gösteren bu oranın mutlaka birden küçük olması istenir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Duran VarlıklarOran=
Devamlı Sermaye
Duran VarlıklarOran=
Uzun Vad Yab Kayn + Özkaynaklar
2.621.412Oran= 0.98
142.063 2.527.247
Varlıklar Arasındaki İlişkilerde Kullanılan
Oranlar• Bu oranlar işletmenin varlık yapısının analizinde kullanılırlar.
Bunun yanında varlıkların arasındaki ilişkilerin ele alınması,
daha önce ele alınan varlıklar ile kaynaklar arasındaki oranların
daha anlamlı bir şekilde yorumlanmalarına neden olur.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Dönen VarlıklarOran=
Toplam Varlıklar
2.318.781Oran= 0.47
4.940.193
Duran VarlıklarOran=
Toplam Varlıklar
2.621.412Oran= 0.53
4.940.193
Maddi Duran VarlıklarOran=
Toplam Varlıklar
2.185.190Oran= 0.44
4.940.193
• Yukardaki oranın ticari işletmelerde 1'den küçük
olması istenirken, üretim işletmelerinde (özellikle
yatırımda bulunan üretim işletmelerinde) 1'den
büyük olabilir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Duran VarlıklarOran=
Dönen Varlıklar
2.621.412Oran= 1.13
2.318.781
Nakit Oranı (Disponibilite Oranı)
• İşletmenin cari oranı ve asit testi oranına göre daha
kısa vadeli dönen varlıklarının ele alındığı orandır. Bu
oranın hesaplanmasında; vadesi gelen, kısa vadeli
yabancı kaynakların en çabuk şekilde ödenmesi
amaçlandığı için işletmenin acil şekilde nakit elde
edebileceği hazır değerler ele alınır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Nakit Oranı = Hazır Değerler
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Kasa+Banka+Diğer Nakit DeğerlerNakit oranı =
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Güz 2014 Finansal Yönetim
Hazır DeğerlerNakit Oranı =
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
51.561Nakit Oranı = 0.02
2.270.883
• Nakit oranı, faaliyetlerden sağlanan fon girişlerinin
durması ve alacakların tahsil edilmemesi durumunda
işletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarının
durumunu yansıtmaktadır.
• Nakit oranının %20'nin altına düşmemesi istenen bir
sonuçtur. Nakit oranının bu sonucun altına düşmesi
durumunda işletmenin nakit sıkıntısı içinde bulunduğu
ortaya çıkar. Oranının yüksek olması ise, işletmenin
atıl nakit mevcudunun bulunduğunu gösterir.
İşletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarını ödeme
tarihleri farklı ise, bu oranın %50 olması yeterli
görülebilmektedir.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Finansal Yönetim Güz 2014
Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 9
• Oranının dikkate alınması nakit oranının daha
sağlıklı yorumlanmasına yardımcı olur. Bu oranın
büyük olması, daha düşük bir nakit akışı oranını
yeterli kılabilir.
• Bu oranlar yanında işletme likiditesinin
belirlenmesinde yararlanılabilecek diğer oran:
Güz 2014 Finansal Yönetim
Faaliyetlerden Sağlanan Nakit Kaynaklar
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Faaliyetlerden Sağlanan Fon Kaynakları
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Bu oran asit-test oranının yorumlamasına yardımcı
olmaktadır. Bu oranın yüksek olması, daha küçük
asit-test oranının yeterli olması demektir.
• Bu oran asit-test oranına benzemektedir.
Aralarındaki fark; asit-test oranında paydada kısa
vadeli yabancı kaynakların, bu oranda ise yıllık
beklenen nakdi giderlerin yer almasıdır. Bu oranda
ölçülmek istenen, yıllık yapılması beklenen nakit
giderlerinin, proforma tablolarından elde edilebilecek
çok kısa sürede paraya çevrilebilir değerleri ile
karşılanıp karşılanmayacağıdır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Kısa Sürede Paraya
Çevrilebilir
Değerlerin,Yıllık
Nakit Giderlerini
Karşılama Oranı
=
Kasa + Banka + Diğer Nakdi değerler +
Hisse Senedi ve Tahviller +
Alacaklar (Ticari ve Diğerleri)
Yıllık Beklenen Nakdi Giderler
• Bu oranda faaliyetlerden sağlanan fonların, dönen
varlıkların kısa vadeli yabancı kaynakları aşan kısmı
olan net işletme sermayesinin ne kadarını
karşıladığını göstermektedir.
• Bir işletmede faaliyetlerden sağlanan fon, net
çalışma sermayesini karşıladıktan sonra, duran
sermaye ne kadar fazla katkıda bulunursa o kadar
iyidir. Bu durumda işletme, üçüncü kişilerin baskısı
altına girmeden, borçlarını ödeyebilecek ve
faaliyetlerini genişletebilecektir
Güz 2014 Finansal Yönetim
Faaliyetlerden Sağlanan Fonların,
Net Çalışma Sermayesini
Karşılama Oranı
= Faaliyetlerden Sağlanan Fonlar
Net Çalışma Sermayesi
• Bu oran, net işletme sermayesinin ne kadarının stoklara
bağlı olduğunu gösterir. Bu oranın yüksek çıkması,
stokların net işletme sermayesi içindeki oranının yüksek
olması, düşük çıkması ise net işletme sermayesi içinde,
stokların değil diğer dönen varlıkların oranının yüksek
olması anlamını taşır. Aşırı yüksek oran işletmenin
likidite yapısının güçsüz olması demektir. Bu durumda
işletme kısa vadeli ödemeler sırasında ödeme
güçlüğüne düşebilir. Aşırı düşük oran ise, stok
miktarının, yani üretimin, yani satışın az olması
nedeniyle yetersiz dönen varlık girişinin ortaya çıkması
dönen varlıkların gücünün düşmesi anlamındadır.
Güz 2014 Finansal Yönetim
Stokların, Net İşletme Sermayesine Oranı =Stoklar
Net İşletme Sermayesi
Örnek 1
• Alacaklar 2.000.000
• Net Satışlar 10.000.000
• Stoklar 3.000.000
• SMM 7.000.000
• Kredili Satışlar 8.000.000
• Maddi Duran Varlıklar 5.000.000
• a- Yukarıdaki bilgilere göre stok devir hızını hesaplayınız.