FMT gezondheidszorg 3 INHOUD VOORWOORD Challange Tomorrow Samen met de Technische Universiteit Eind- hoven is FMT het initiatief Challenge Tomor- row gestart, Challenge Tomorrow is het ver- volg op de Nationale Brainstormsessie waar- van de eerste editie in 2007 is gehouden en die bezocht werd door ruim 400 deelnemers. Challenge Tomorrow kiest voor een zelfde verfrissende aanpak als de Nationale Brain- stormsessie. Het eerste kennisdebat van de ambitieuze organisatie heeft als onderwerp zorgtechnologie en huisvesting en staat ge- pland voor 4 december 2012 in het Audito- rium van de Technische Universiteit Eindho- ven. De doelstelling van Challenge Tomorrow is wetenschap en bedrijfsleven te inspireren in- novatieve facilitaire voorzieningen te ontwik- kelen en te realiseren die bijdragen aan het voor iedereen beschikbaar stellen en houden van kwalitatief goede zorg en zorghuisvesting. Challenge Tomorrow wil deze doelstelling re- aliseren door middel van het organiseren van congressen, debatten en workshops. Daar- naast zal de organisatie een (wetenschappe- lijk) tijdschrift uitgeven. Kennisoverdracht zal ook plaatsvinden via de website www.challengetomorrow.org. Een belangrijke activiteit voor de organisatie wordt de uitreiking van de Challenge Tomor- row Award; een prijs die door een (internati- onale) jury wordt toegekend aan een product, project of dienst passend binnen de doelstel- ling van Challenge Tomorrow. Op dit moment zijn diverse organisaties uit de wetenschap, overheid en het bedrijfsleven op inhoudelijke basis betrokken bij Challenge Tomorrow. Uiteraard houden we u de komende maanden op de hoogte van de ontwikkelingen. Voor meer informatie over Challenge Tomorrow kunt u vanaf 1 juli terecht op de website www.challengetomorrow.org. Cor van Litsenburg hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg 14 25 44 IN DEZE UITGAVE 17 Eerste indruk: Eerste indruk van Antonius Abt in Terheijden 4 Vastgoedbeheer: Huren als vorm van risicomanagement 8 Innovatief ontwerpen: Fable Hospital: Een business case 10 Hedy d’Anconaprijs: ACTA en Ronald McDonald Centre winnen Hedy d’Anconaprijs 2012 14 Hobart Nederland: Bespaar door efficiënter afwassen 16 Internationaal: Congres IFHE 2012 Noorwegen 17 Huisvesting: Máxima Medisch Centrum Veldhoven; Flexibel en toekomstgericht bouwen 20 De Jong Gortemaker Algra: Máxima zet de trend 23 VCM Medical: VCM Medical distributeur van Nihon Kohden neurologie 24 Innovatie in huisvesting: Het nieuwe verpleeghuis 25 Brandveiligheid: Ziekenhuizen verminderd brandveilig 28 Tijdelijke voorzieningen: Bussman realiseert tijdelijke OK-afdeling St. Anna Ziekenhuis 31 Grootkeukeninrichting: Waarheen met de keukens in de gezondheidszorg? 34 Kort Nieuws 38 NVTG Info 40 Regeer Grootkeukentechniek: No nonsens aanpak voor innovatieve grootkeukeninrichtingen 41 BRITA Professional: Uw partner voor individuele optimalisering van water 42 Medische technologie: Medisch technologische gevaren: een top tien 44 Bedrijvenindex 48 Agenda 50 Advertentie-index 50 ACTA en Ronald McDonald Center winnen Hedy d’Anconaprijs TD VTDV
FMT Gezondheidszorg magazine voor de maanden juni en juli
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
FMT gezondheidszorg 3
I N H O U DV O O R W O O R D
Challange Tomorrow
Samen met de Technische Universiteit Eind-
hoven is FMT het initiatief Challenge Tomor-
row gestart, Challenge Tomorrow is het ver-
volg op de Nationale Brainstormsessie waar-
van de eerste editie in 2007 is gehouden en
die bezocht werd door ruim 400 deelnemers.
Challenge Tomorrow kiest voor een zelfde
verfrissende aanpak als de Nationale Brain-
stormsessie. Het eerste kennisdebat van de
ambitieuze organisatie heeft als onderwerp
zorgtechnologie en huisvesting en staat ge-
pland voor 4 december 2012 in het Audito-
rium van de Technische Universiteit Eindho-
ven.
De doelstelling van Challenge Tomorrow is
wetenschap en bedrijfsleven te inspireren in-
novatieve facilitaire voorzieningen te ontwik-
kelen en te realiseren die bijdragen aan het
voor iedereen beschikbaar stellen en houden
van kwalitatief goede zorg en zorghuisvesting.
Challenge Tomorrow wil deze doelstelling re-
aliseren door middel van het organiseren van
congressen, debatten en workshops. Daar-
naast zal de organisatie een (wetenschappe-
lijk) tijdschrift uitgeven.
Kennisoverdracht zal ook plaatsvinden via de
website www.challengetomorrow.org.
Een belangrijke activiteit voor de organisatie
wordt de uitreiking van de Challenge Tomor-
row Award; een prijs die door een (internati-
onale) jury wordt toegekend aan een product,
project of dienst passend binnen de doelstel-
ling van Challenge Tomorrow.
Op dit moment zijn diverse organisaties uit
de wetenschap, overheid en het bedrijfsleven
op inhoudelijke basis betrokken bij Challenge
Tomorrow.
Uiteraard houden we u de komende maanden
op de hoogte van de ontwikkelingen. Voor
meer informatie over Challenge Tomorrow
kunt u vanaf 1 juli terecht op de website
www.challengetomorrow.org.
Cor van Litsenburg
hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg
14
25
44
I N D E Z E U I T G A V E
17
Eerste indruk: Eerste indruk van Antonius Abt in Terheijden 4
Vastgoedbeheer: Huren als vorm van risicomanagement 8
Innovatief ontwerpen: Fable Hospital: Een business case 10
Hedy d’Anconaprijs: ACTA en Ronald McDonald Centre
winnen Hedy d’Anconaprijs 2012 14
Hobart Nederland: Bespaar door efficiënter afwassen 16
Internationaal: Congres IFHE 2012 Noorwegen 17
Huisvesting: Máxima Medisch Centrum Veldhoven;
Flexibel en toekomstgericht bouwen 20
De Jong Gortemaker Algra: Máxima zet de trend 23
VCM Medical: VCM Medical distributeur van Nihon
Kohden neurologie 24
Innovatie in huisvesting: Het nieuwe verpleeghuis 25
ACTA en Ronald McDonald Center winnen Hedy d’Anconaprijs
TDVTDV
E E R S T E I N D R U K
Eerste indruk van Antonius Abt in Terheijden
In deze editie van FMT de eerste indruk van woonzorgcen-trum van Antonius Abt midden in de historische kern van Terheijden.
DOOR: COR VAN LITSENBURG
FMT Gezondheidszorg4
FMT Gezondheidszorg 5
Surplus Zorg biedt mensen in West- en Mid-
den-Brabant een gevarieerd aanbod op het
gebied van zorg, wonen en welzijn. Wie bij Sur-
plus Zorg aanklopt kan rekenen op een zorgar-
rangement op maat. Zo lezen we op de website.
De eerste indruk die we van Antonius Abt krij-
gen via de website van Surplus Zorg is tweeledig.
De site biedt uitgebreid informatie en is duidelijk,
maar biedt niet zoveel visuele kwaliteiten.
OP LOCATIE
Hoe anders ervaren we Antonius Abt als we in
Terheijden arriveren. Aan een pleintje vlakbij
een groot, beeldbepalend historisch kerkgebouw
zien we het nieuwe woonzorgcentrum. Een mo-
dern gebouw (van luijten smeulders architecten,
lezen we elders) dat gekenmerkt wordt door een
gevel in verschillende tinten (stucwerk
en bakstenen), veel glas en een boeiend
lijnenspel. De beeldkwaliteit van dit ge-
bouw draagt bij aan de dorpskern. Met
slechts twee verdiepingen integreert
het gebouw goed in de historische omgeving. We
kunnen hier spreken van een gebouw dat qua
schaalgrootte een menselijke maat uitstraalt.
Parkeren is geen probleem op het moment dat
wij Antonius Abt bezoeken (rond 13.00 uur). Dit
kan wellicht op andere tijden problematischer
zijn door de directe nabijheid van winkels, waar-
onder een Lidl. De ingang van Antonius Abt ligt
aan het pleintje. Het gebouw naderend zien we
in een hoekruimte een fitness met daarin diverse
toestellen. Een goede uitstraling voor een zorgin-
stelling die op de website meldt dat de facilitaire
voorzieningen zoals de winkel, kapsalon en het
bruin café ook bedoeld zijn voor mensen uit de
omgeving.
LEVENDIGE SFEER
Vanuit het pleintje zien we door de grote raam-
partijen dat het druk is in het restaurant. Direct
bij binnenkomst wordt dat bevestigd. Aan de lin-
kerzijde van de hal is zonder afscheiding het res-
taurant gehuisvest. Aan de rechterzijde zien we
een receptie, achterin een leestafel en een kapsa-
lon. Er hangt een gezellige, levendige sfeer. Achter
in het restaurant zien we tegen de ramen shirtjes
van diverse sportverenigingen hangen. Een grap-
pig accent tussen de stijlelementen van het inte-
rieur. De keuken staat in open verbinding met
het bezoekersgedeelte. Voor het buffet is donker
houtmateriaal gebruikt. In het restaurant is het
zo druk dat we een plaatsje moeten zoeken aan de
leestafel in de centrale hal, waar tevens een com-
puterhoek en twee displays met informatiebro-
chures zijn te vinden. Bij de receptie, met aan de
achterzijde een rode muur met een bloemschil-
dering, is het een drukte van belang. We hebben
er begrip voor de receptiemedewerker het bezoek
van FMT niet opmerkt. Dat doen wel de nodige
bewoners met wie we een praatje maken.
INRICHTING
Op de vloer van de centrale hal en het restaurant
liggen grote grijze tegels. In de hal is er sprake
van twee kleuren grijs. In het restaurant is onder
diverse tafels kleurig tapijt verwerkt.
Slim. Het draagt bij aan een huiselijke,
warm beeld in deze ruimte, terwijl de
voordelen van de tegelvloer behouden
blijven. Mooi vinden we ook het meu-
bilair. Donker bruin houtmateriaal met een ei-
gentijds karakter, hetgeen ook geldt voor de com-
fortabele stoelen met een (kunst)lederen zitting.
Aan de muren zien we fotografische kunst. Rela-
ties tussen de beelden en de regio halen we er niet
We kunnen hier spreken van een gebouw dat qua schaalgrootte een menselijke
maat uitstraalt.
FMT Gezondheidszorg6
E E R S T E I N D R U K
uit. Op diverse plaatsen zien we mooie planten.
Ook fraai zijn de bewegwijzeringbordjes. Uiter-
mate netjes zijn de toiletten, jammer is wel dat de
zeepdispenser leeg is.
Naast de leestafel, achterin de hal is een ruimte
gecreëerd voor rollators en rolstoelen. Naast deze
ruimte is een flauw oplopende hellingbaan naar
een woonafdeling in het aangrenzende gereno-
veerde gebouw. De verlichting door daglichtlam-
pen met op enkele plaatsen extra bijverlichting
door spotjes is niet alleen goed, je kunt makkelijk
de krant lezen aan de leestafel, maar ook sfeervol.
CONCLUSIE
Antonius Abt is een eigentijds gebouw met een
prima uitstraling. Zowel aan de buiten- als bin-
nenzijde. Het is een gebouw dat niet snel geda-
teerd zal raken. Door de schaal heeft het een men-
selijke maat. De eerste indruk is dat Antonius Abt
een fijn gebouw zal zijn om in te wonen, te ver-
blijven en te werken
Eerder in deze rubriek verschenen:
Ter Reede In Vlissingen
Lemborgh in Sittard
Dommelhoef in Eindhoven
Malderburch in Malden
Huis Ter Leede in Leerdam
Q
Door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen in de zorg zijn
verbouwingen, renovaties en uitbreidingen aan de orde van de dag. De Meeuw
biedt tijdelijke en permanente oplossingen voor uw huisvestingsvraag.
Of het nu gaat om een extra vleugel bij een ziekenhuis, een compleet woon-,
zorgcomplex of een poliklinische ruimte. Dankzij de jarenlange ervaring in de
zorgsector levert De Meeuw huisvesting die in dienst staat van zorgverlening
op het allerhoogste niveau.
www.demeeuw.com/zorg
www.demeeuw.com
Ruimte voor de beste zorgflexibele huisvestingsoplossingen op maat
T +31 (0)499 57 20 24 Postbus 18 5688 ZG Oirschot
FMT Gezondheidszorg8
V A S T G O E D B E H E E R
Huren als vorm van risicomanagementWoonZorgcentra Haaglanden (WZH) kiest bij nieuwbouwpro-jecten voor haar cliënten liever voor huur dan voor bouwen in eigendom. Het doet dit overeenkomstig het uitgangspunt dat andere partijen beter geëquipeerd zijn tot het uitonder-handelen van die bouwzaken en dat het zelf primair verstand heeft van zorg. Maar WZH is wel nadrukkelijk betrokken bij hoe de opzet van het gebouw achter de buitenmuren wordt vormgegeven.
Waar is de zorg nodig en wat voor zorg
moet dat dan zijn? Op basis van deze
kernvraag kijkt WZH naar zijn verzorgingsgebied
en naar mogelijke uitbreiding daarvan. En op ba-
sis hiervan kwam WZH bijvoorbeeld aan tafel bij
woningcorporatie WoonInvest, om te spreken
over de ontwikkeling van zorgaanbod binnen de
gemeente Zoetermeer. De gemeente Zoetermeer
is zoals bekend opgebouwd uit meerdere stads-
wijken en in een van die stadswijken, de locatie
Oosterheem, ontstond behoefte aan een woon-
zorgcentrum. WoonInvest is de opdrachtgever,
Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de
Bruijn is de architect en Bouwcombinatie Cam-
pus VOF (gevormd door Ballast Nedam en Era
Contour) is de aannemer. En WZH is de huurder
die de zorg gaat leveren. De bouw van het zorg-
centrum is al gestart, in het tweede kwartaal van
2011, en naar verwachting zal die bouw in het
vierde kwartaal van dit jaar worden afgerond.
WERKEN VANUIT DE KETENGEDACHTE
Maar WZH gaat meer doen dan alleen zorg bie-
den in de nieuwbouwlocatie die aan het einde
van dit jaar in Oosterheem haar deuren zal ope-
nen. Locatiemanager Gharty Filemon legt uit:
‘We willen als organisatie vanuit de ketengedach-
te de opbouw maken naar de zorglocatie. Dit be-
tekent dat we beginnen met zorg thuis en van
daaruit de volgende stap zetten naar dagverple-
ging in een ontmoetingshuis of met hulp van een
ambulant geriatrisch team. Op basis van deze ge-
dachte zijn we op zoek gegaan naar partners met
dezelfde visie en drijfveren. Thuiszorg bieden we
zelf, aanbod in het ontmoetingshuis ook. In Zoe-
termeer is al Stichting Piëszo actief, een welzijns-
en participatie-organisatie voor mensen van nul
tot zestig jaar, daaraan zijn wij complementair.
Daarnaast speelt de gemeente voor ons natuur-
lijk een belangrijke rol, want we zijn nieuwkomer
als zorgaanbieder in Zoetermeer en we creëren
zorg waaraan behoefte bestaat en we zorgen voor
werkgelegenheid.’
Die behoefte aan zorg in Zoetermeer is niet he-
lemaal nieuw. WZH en de gemeente Zoetermeer
zijn al geruime tijd met elkaar in gesprek over het
ontwikkelen van een zorgaanbod voor een spe-
cifieke groep inwoners van de gemeente: oude-
ren met dementie. ‘De eerste gesprekken hierover
dateren al van tien jaar geleden’, zegt Filemon.
‘Zo lang duren bouw- en ontwikkeltrajecten in
de zorg nu eenmaal. Inmiddels hebben we geen
Bouwcollege meer dat voorwaarden schetst waar-
aan we moeten voldoen, maar we hebben wel te
maken met een gemeente die vragen op het ge-
bied van de omgevings- en huisvestingscompo-
DOOR: FRANK VAN WYCK
FMT Gezondheidszorg 9
nent beantwoord moet zien voordat daadwer-
kelijk stappen in het proces kunnen worden ge-
zet.’ De eerste verkenning werd overigens verricht
door een collega van Filemon, die als kwartier-
maker optrad voor het in kaart brengen van de
behoefte en de mogelijkheden in Zoetermeer. Fi-
lemon nam het stokje over toen die behoefte en
mogelijkheden duidelijk waren en aan de invul-
ling van het concept kon worden begonnen.
LEEFGEMEENSCHAP VOOR INTENSIEVE ZORG
Wat nu gebouwd wordt, is een woonvoorziening
in een leefgemeenschap voor 114 bewoners in
de categorie intensieve zorg. ‘Deze mensen ko-
men te wonen in woongroepen die ieder zes, ze-
ven of acht personen tellen’, vertelt Filemon. ‘In
die woongroepen willen we de randvoorwaarden
creëren die ervoor zorgen dat mensen zich uitge-
nodigd voelen om mee te doen. In iedere woon-
groep wordt bijvoorbeeld gekookt en familiele-
den en naasten van de bewoners kunnen daarin
participeren. Omdat het bouwkundig nodig is
rekening te houden met de veiligheid van de be-
woners, werken we met tags op liften en trappen.
In de inrichting van de zorggroepen willen we
natuurelementen zoals aardetinten en de kleur
groen gebruiken om binnen en buiten met elkaar
te verbinden. We hebben Studio Linse ingehuurd
voor de inrichting en vormgeving. De uitstraling
moet warm en modern zijn. Studio Linse creëert
harmonie in het gebouw, zodat mensen er pret-
tiger werken en bewoners een beter welzijn erva-
ren. In het kader van dit laatste willen we voor de
styling elementen als bloemprinten of afbeeldin-
gen van dieren gebruiken, basaal en herkenbaar
zodat ze de bewoners rust en herkenning geven.
Ook gaan we natuurkamers inrichten met bos-
elementen, een volière en aquarium, en met dy-
namische verlichting voor een natuurlijk dag-/
nachtritme. De individuele kamers van de bewo-
ners meten inclusief de huiskamer en eigen sa-
nitair 33 m!. De bewoners krijgen de ruimte om
deze kamers naar eigen inzicht in te richten.’ In-
dien de oplevering in december plaatsvindt, is
het de bedoeling – omdat december een drukke
familiemaand is – de eerste bewoners in januari
2013 een plek te geven in deze nieuwe locatie.
VERBINDING MET DE WIJK
Natuurlijk kent Zoetermeer al andere zorgvoor-
zieningen, maar het familie- en wijkconcept dat
WZH hanteert is volgens Filemon uniek voor de
gemeente. ‘Het gebouw komt in een jonge wijk
te staan en we willen ook zorgen voor verbin-
ding met die wijk’, zegt ze. ‘Hiertoe voorzien we
bijvoorbeeld in een grand café/kooktheater, waar
mensen uit huis kunnen eten en dat ook men-
sen uit de wijk moet trekken. In het pand komt
verder ook een voorziening voor fysio- en ergo-
therapie. En in de directe omgeving ervan bevin-
den zich veel winkels. Voor een plaats middenin
de wijk is bewust gekozen. Het was de gemeente
die deze beslissing heeft genomen.’
Voor WZH is de gemeente dus een belangrijke
speler. Filemon bevestigt dit: ‘Ze heeft ons wel-
kom geheten en heeft ons middels een eenmali-
ge subsidie ondersteund in het opzetten van het
ontmoetingshuis. Die dagvoorziening is ontwik-
keld in een flat van de woningcorporatie waarin
focuswoningen voorzien zijn voor jongeren met
een handicap en waarin ook redelijk veel senio-
ren wonen. Deze voorziening is gericht op men-
sen die de zorg nog niet heel goed weten te vinden
en is toegankelijk voor de verschillende culturele
en etnische achtergronden die de gemeente Zoe-
termeer kent. We willen immers niet verdelen,
maar mensen juist in verbinding brengen met el-
kaar.’
LIEVER HUREN DAN ZELF BOUWEN
Waarom heeft de gemeente de keus op WZH la-
ten vallen? Volgens Filemon heeft dit veel te ma-
ken met de proactieve houding van WZH. ‘We
willen bewegen’, zegt ze, ‘we hebben ook in de ge-
meente Den Haag al de stap naar buiten – uit de
zorggebouwen en de wijk in – gedaan. En mis-
schien heeft de gemeente ook gedacht dat het
toelaten van een nieuwkomer de bestaande aan-
bieders uitdaagt om hun zorgconcepten weer
eens kritisch tegen het licht te houden en om na
te denken over mogelijkheden voor innovatie.’
Dat WZH voor de woonvoorziening huurt van
WoonInvest in plaats van zelf te investeren in
bouw, vindt Filemon logisch. ‘We doen dat voor
alle nieuwe zorgvoorzieningen die we ontwikke-
len’, zegt ze, ‘en dat sluit ook aan bij de tendens
in de zorg. We zijn zorgaanbieder, geen woning-
corporatie. Bouwen is een ingewikkeld traject en
woningcorporaties zijn daarin simpelweg beter
ingevoerd dan zorgaanbieders. Als je niet zorg-
vuldig bent en je wilt na goedkeuring van je pro-
gramma van eisen nog extra’s, dan kost dat ook
extra geld. Dat deel van het proces laten we dus
liever aan WoonInvest over. Het is een kwestie
van risicomanagement. En het beperkt ons niet in
het zorgaanbod dat we willen ontwikkelen, want
WoonInvest zorgt voor het gebouw, maar wij be-
palen de invulling van de functionaliteit. En als
je daar in een vroeg stadium bij betrokken bent
– en dat waren we dus – kun je op basis van dat
uitgangspunt mooie resultaten bereiken. Onze fa-
cilitaire dienst, die verantwoordelijk was voor de
uitwerking van de plannen, heeft bij die uitwer-
king onder andere gekeken naar het nieuwe wer-
ken. Een groot deel van het gebouw heeft Wifi. De
zorgprofessionals kunnen dus in de huiskamers
ook het administratieve deel van hun werk doen,
zonder dat dit ten koste gaat van het toezicht op
de bewoners en zonder een vaste werkplek te heb-
ben. Ook is gekeken naar de opties voor onom-
keerbaar bouwen. Je moet immers geen last krij-
gen van de infrastructuur als je op een gegeven
moment een andere gebruiksbestemming aan het
gebouw wilt geven.’
Ondertussen gaan de bouwplannen van WZH
gewoon door. Momenteel werkt het ook in de
wijk Transvaal in Den Haag aan een huis voor in-
tensieve zorg. De eerste paal van die nieuwbouw
gaat in 2013 de grond in.
Q
FMT Gezondheidszorg10
I N N O V A T I E F O N T W E R P E N
Fable Hospital:
Een business case Veranderingen in de architectuur, het ontwerp en de inrich-ting van ziekenhuizen, kunnen de patiëntenzorg aantoon-baar verbeteren. Maar dat niet alleen. Op de lange termijn kunnen deze veranderingen zorgen voor aanzienlijk minder kosten. En dat is in een tijd waarin de zorgkosten blijven stij-gen, een interessante plus. Er is al veel gezegd en geschreven over Evidence Based De-sign (EDB). Recente ontwikkelingen maken het desondanks interessant om nog eens te kijken naar het zogeheten Fable Hospital. De 2.0-versie welteverstaan.
Het Fable Hospital (2004) was een eerste po-
ging om de economische impact van het
ontwerpen en bouwen van het optimale zieken-
huis te analyseren. Een denkbeeldig amalgaam
van de beste designinnovaties die tot dan toe
door vooruitstrevende organisaties waren geïm-
plementeerd en geëvalueerd. Fable Hospital be-
vatte ontwerpinnovaties die weliswaar in eer-
ste instantie kostbaar leken maar de meerkosten
bleken binnen een jaar terugverdiend te kunnen
worden door het gunstige effect op de operatio-
nele kosten. Managers in de zorg en architecten
vonden in de publicatie een stimulans om anders
te gaan denken over eenmalige bouwkosten en
het effect daarvan op de operationele kosten. Er
was ook scepsis en een roep om meer bewijs.
Dat bewijs is er nu. Tegenwoordig is het Fable
Hospital geen fabeltje meer. De afgelopen jaren
zijn er in en binnen- en buitenland ziekenhuizen
geweest die veel aspecten van het idee hebben ge-
implementeerd en de impact van die veranderin-
gen hebben geëvalueerd. Pionierorganisaties die
de stap hebben gemaakt naar maatregelen zoals
grote(re) eenpersoonskamers, ruimere en toe-
gankelijke badkamers, verbeterde luchtkwaliteit,
effectievere verlichting en meer hydraulische til-
liften. Zo maar wat voorbeelden die hun vruch-
ten afwerpen. Aanleiding voor een frisse kijk op
Fable Hospital.
FABLE HOSPITAL 2.0: DE BUSINESS CASE
Net als zijn voorganger uit 2004 is ook Fable 2.0
een denkbeeldig ziekenhuis in een middelgrote
stad in De VS. Een compleet nieuw regionaal me-
disch centrum met 300 bedden, gebouwd om een
vijftig jaar oud gebouw te vervangen. Het zieken-
huis biedt een scala aan zowel klinische als ambu-
lante diensten. Fable 2.0 is ongeveer 56.000 vier-
kante meter groot (186 vierkante meter per bed)
en kost 350 miljoen dollar (2011) om te bouwen.
Die kosten liggen nu een stuk hoger dan in 2004.
Het gebouw staat op een stuk grond dat gedo-
neerd is.
Bij het opstellen van Fabel Hospital 2.0 werden
zorgbestuurders, medisch personeel, manage-
ment en architecten actief betrokken. De meer-
kosten van de voorgestelde innovaties worden
geschat op 7,2% van het totaal. Dat lijkt veel, en
de economische voordelen van deze evidente ver-
beteringen variëren, maar uit berekeningen blijkt
dat die meerkosten binnen drie jaar zijn terugver-
diend. En daarna beginnen ze geld op te leveren.
DOOR: FLOOR SCHOLTEN
Atrium met binnentuin.
FMT Gezondheidszorg 11
BEWEZEN INNOVATIES
De business case voor het bouwen van betere fa-
ciliteiten is nu nog krachtiger dan in 2004. De de-
signprincipes en innovaties die in Fable Hospital
2.0 worden beschreven, hebben zich de afgelopen
jaren stuk voor stuk bewezen. Uit diverse onder-
zoeken en publicaties, maar ook en vooral uit de
praktijk blijkt dat deze toepassingen daadwerke-
lijk tot optimale zorg leiden en bovenal hun in-
vestering ruimschoots terugverdienen.
IEDERE PATIËNT EEN EIGEN KAMER
In steeds meer nieuwbouwziekenhuizen is de
eenpersoonskamer meer standaard dan uitzon-
dering. En terecht. Eenpersoonskamers zijn zeer
effectief en dragen bij aan betere klinische resul-
taten. Patiënten met een eigen kamer herstellen
sneller. Daarnaast dragen eenpersoonskamers bij
aan het voorkomen van ziekenhuisinfecties, me-
dicatiefouten, ongelukken en diagnostische fou-
ten.
Ongelukken kunnen onder meer worden voorko-
men door een grotere, goed toegankelijke badka-
mer op de kamer. Verplegend personeel kan dan
gemakkelijker helpen. Dat geldt ook voor aan het
plafond gemonteerde tilliften. Die zorgen niet
alleen voor minder ongelukken maar ook voor
minder uitval van personeel door overbelasting
en ziekte. Kortom: kostenbesparing.
MINDER TRANSFERS, MEER MONITOREN
Diagnostische fouten en infectierisico’s kunnen
worden gereduceerd door minder patiënttrans-
fers. Dat vergt wel aanpassingen aan de inrichting
van de kamers. Door die zo in te richten dat ze
aan te passen zijn aan de veranderende toestand
van de patiënt (acuity-adjustable). Een patiënt
kan dan gedurende de hele opname op dezelfde
kamer verblijven. Iedere kamer uitrusten met
monitoring-apparatuur is weliswaar kostbaar,
maar leidt tot minder transfers.
Een elektronische intensive care unit kan een
oplossing bieden. Het mobiele e-ICU systeem is
een high-tech bewakingssysteem met real-time
elektronische verbindingen naar de IC’s. Zelfs
vitale functies kunnen ermee worden gemoni-
tord. Artsen kunnen met behulp van dit systeem
meerdere patiënten tegelijk monitoren en effec-
tief communiceren met personeel en patiënt.
In diverse ziekenhuizen is al gebleken dat mobiele
ICU-systemen aantoonbaar bijdragen aan een la-
ger overlijdensrisico. Daarnaast wordt de gemid-
delde verblijftijd op de IC ingekort. En ook dat
drukt de kosten.
Ziekenhuizen werken traditioneel met een cen-
trale post en één verpleegunit per verdieping.
In Fable 2.0 zijn er meerdere units en decentrale
posten zodat verpleegkundigen beter zicht heb-
ben op de patiënt en sneller kunnen reageren bij
problemen. Daardoor gebeuren er minder onge-
lukken en heeft verplegend personeel meer direct
contact met de patiënt.
LICHT, GELUID, ENERGIE, WATER EN LUCHT
Geluid
Lawaai is storend voor zowel patiënten en per-
soneel. Gevolg: slaaptekort, langzamer herstel en
meer stress. Daarom zijn innovaties zoals akoes-
tische plafondtegels, vloerbedekking, een geluids-
absorberende afwerking, goed geïsoleerde techni-
sche ruimtes, draadloze communicatie en stillere
alarmfuncties een goede investering. In ruimtes
en op plekken waar medicatie wordt toegediend
is vooral verlichting heel belangrijk. Goede ver-
Bestralingskamer met healing art.
Healing environment.
FMT Gezondheidszorg12
I N N O V A T I E F O N T W E R P E N
circuleren maar slechts eenmalig te gebruiken.
Kunst
Kunst in publieke ruimtes en op patiëntkamers
heeft een gunstig effect op de gezondheid. Kal-
merende afbeeldingen reduceren angst, nervosi-
teit en versnellen de genezing. Dat geldt ook voor
kalmerende muziek. Goed ontworpen binnen-
en buitentuinen hebben soortgelijke effecten: een
kortere verblijfsduur, minder stress, minder de-
pressieve gevoelens en een snellere genezing.
HET VERANDERENDE ZORGLANDSCHAP
Een paar belangrijke trends in de gezondheids-
zorg zijn de moeite waard om te benoemen bij
lichting voorkomt fouten omdat medische perso-
neel secuurder kan werken.
Milieu
Milieumaatregelen, daar ontkomt niemand meer
aan. Minder aanspraak maken op fossiele brand-
stoffen is in de huidige tijd een must en bespaart
operationeel kapitaal. Daarnaast verlaagt het de
CO2-uitstoot. Een efficiënte gebouwschil met
goede beglazing, energiebesparende mechanische
apparatuur en systemen voor warmteterugwin-
ning zijn voorbeelden van goede maatregelen.
Water
Op het vlak van waterverbruik valt er in zieken-
huizen nog veel te winnen. Ziekenhuizen zijn nu
eenmaal grootgebruikers van water maar kun-
nen kosten besparen met het opvangen van re-
genwater, met intelligente kranen (low-flow) en
waterbesparende foodservice-systemen. Minder
watergebruik moet echter niet ten koste gaan van
hygiëne. Goede handhygiëne is een van de be-
langrijkste maatregelen voor het voorkomen van
verspreiding van ziekteverwekkers. En daarbij is
water wel nodig evenals goed sanitaire voorzie-
ningen op elke kamer.
Lucht
Een goede luchtkwaliteit draagt bij aan minder
infecties. HEPA-filtratie is 99,97% effectief in het
verwijderen van schadelijke deeltjes en verlaagt
het aantal ziekenhuisgerelateerde infecties. Daar-
naast is het verstandig om buitenlucht niet te re-
de business case voor Fable Hospital 2.0: de op-
komst van Evidence Based Design, de toegeno-
men vraag om veiligheid en kwaliteit, hogere ei-
sen van de cliënt, oplopende zorgkosten en de fo-
cus op groen en duurzaam.
Patiënten worden kritischer. Ziekenhuizen spelen
hierop in door de omgeving vriendelijker te ma-
ken zodat patiënten zich sneller thuis voelen. Ook
is er meer aandacht voor de kwaliteit van zieken-
huizen. Er is nogal wat negatieve publiciteit ge-
weest omtrent bacteriën (MRSA), medische fou-
ten en kruisinfecties. Dit plaatst de aandacht op
het functioneren van de zorg en de architectoni-
sche kwaliteit van de zorgomgeving. Duurzaam-
heid en oog voor milieu in ontwerp, bouw en be-
drijfsvoering is meer praktijk dan uitzondering.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is
trending topic en dat zal alleen maar toenemen.
En tot slot: de oplopende kosten van de zorg. Ie-
dereen zoekt manieren de kosten van de zorg te
verlagen, zonder op kwaliteit te hoeven inleveren.
CONCLUSIE: EEN BEWEZEN BUSINESS CASE
Er is steeds meer aantoonbaar bewijs dat de ge-
noemde designinnovaties betere zorginstellin-
gen opleveren. Vanzelfsprekend zullen de kosten
en baten verschillen per land, regio en patiënten-
Bron: de informatie in dit artikel is gebaseerd op
een artikel dat gepubliceerd werd in The Hasting
Center Report. Op www.hastingcenter.org is meer
informatie te vinden, inclusief referenties naar we-
tenschappelijk onderzoek en cijfers. The Hasting
Center is een onafhankelijk onderzoeksinstituut.
Q
Eenpersoonskamers.
Een mooi voorbeeld van een Nederlands ziekenhuis dat veel designprincipes uit het Fable Hospital heeft geïncorporeerd in de nieuwbouw is het Erasmus MC in Rotterdam. De nieuwbouw is nog in volle gang en wordt in 2017 opgeleverd. Opvallende, naast de in het artikel genoemde toepassingen, zijn principes als de impact van verlichting op patiënt, medewer-ker en veiligheid en stressverminderende principes zoals verbeterde wayfinding en aandacht-afleidende Sky-ceilings op afdelingen als radiologie en radio-therapie.Meer informatie over de nieuwbouw is in bijgaande illustraties verbeeld en eveneens te vinden in het artikel van EGM architecten ‘ De architectuur van het ontwerpproces’ en navolgende artikelen die ver-schenen in FMT Magazine 11, december 2011.
adviseurs
advertentie FMT 2012-6.indd 1 6/12/2012 9:02:08 AM
FMT Gezondheidszorg14
H E D Y D ’ A N C O N A P R I J S
ACTA en Ronald McDonald Centre winnen Hedy d’Anconaprijs 2012Vrijdagmiddag 1 juni 2012 ontvingen de winnaars, Ben-them Crouwel Architekten, Fact Architects en opdrachtge-vers Vrije Universiteit en Stichting Ronald McDonald, de ge-deelde prijs van elk 10.000 euro uit handen van mevrouw Hedy d’Ancona.
De jury onder leiding van architect Koen
van Velsen selecteerde de winnaars uit zes
genomineerde projecten. De jury, die alle geno-
mineerde projecten heeft bezocht, noemt ‘beide
projecten in hoge mate excellent, zij het op ver-
schillende vlakken. Waar het ene project de uit-
komst is van een bewonderenswaardige en unieke
ontdekkingsreis, daar is het andere project het ge-
polijste resultaat van een zeer nauwgezet en pro-
fessioneel uitgewerkt idee. De projecten beslaan
samen de breedte van de discussie die draait om
betrokkenheid en professionele houding van zo-
wel opdrachtgevers als architecten van gebouwen
voor zorgfuncties.’
UIT HET JURYRAPPORT:
Het ACTA is volgens de jury exceptioneel goed
uitgewerkte architectuur; een gebouw van inter-
nationale allure. Tot in de kleinste details is het
thema, een gestroomlijnde omgeving voor zorg,
onderwijs en onderzoek, doorgevoerd. Het ge-
bouw imponeert direct bij binnenkomst en dat is
volgens de jury precies wat patiënten, studenten
en onderzoekers vertrouwen geeft in het hoog-
staande vak tandheelkunde dat in het gebouw
wordt uitgevoerd, onderwezen en onderzocht.
Van het Ronald McDonald Centre gaat volgens
de jury een sterke voorbeeldfunctie uit.
‘Het sportcomplex voor gehandicapte kinderen
laat zien hoe de droom van één persoon kan uit-
groeien tot een indrukwekkend en origineel ge-
bouw. Het valt te prijzen dat het gebouw een plek
is waar kinderen met veel plezier komen om re-
creatief en competitief te sporten, zonder dat het
een zorgfunctie uitstraalt. De totstandkoming
van het Ronald McDonald Centre acht de jury op
alle vlakken uitmuntend.’
INITIATIEF EN DOELSTELLING
De Hedy d’Anconaprijs is een gezamenlijk initia-
tief van het Stimuleringsfonds voor Architectuur
(SfA) en TNO. Atelier Rijksbouwmeester en het
ministerie van VWS ondersteunen het initiatief.
De prijs en de eraan gekoppelde communicatie
en publiciteit beogen de kwaliteit van zorggebou-
DOOR DE REDACTIE
Ronald MCDonald Centre (foto: Lukk Kramer).
Ronald MCDonald Centre (foto: Lukk Kramer).
FMT Gezondheidszorg 15
wen in alle facetten te verbeteren. De prijs is geen
doel maar een middel om:
1. Voorbeeldige architectuur in de zorgsector be-
kendheid te geven bij alle betrokken partijen
(opdrachtgevers, architecten, zorgprofessio-
nals, overheden, gebruikers en ontwerponder-
wijs);
2. Kennis te verzamelen en delen over de tot-
standkoming van de genomineerde projecten.
Tweede editie
De Hedy d’Anconaprijs voor excellente zorgar-
chitectuur gaat niet over een mooi gebouw zon-
der meer. Professioneel opdrachtgeverschap, visi-
onaire architectuur, gevarieerde interieurs en in-
novatieve zorgconcepten zijn noodzakelijk voor
een volgende generatie zorggebouwen. Uit de 101
inzendingen blijkt dat bouwen met respect voor
de patiënt, cliënt, medewerker en familie, en met
een meerwaarde voor de wijk en het omringende
landschap, geen eenvoudige opgave is. Niettemin
laat deze tweede editie van de prijs zien, dat de
variatie aan oplossingen toeneemt. Slechts en-
kele bijzondere projecten zijn voorbeeldstellend
en inspirerend. Bovendien maken medici, zorg-
professionals en architecten nog veel te weinig
gebruik van elkaars expertise. De tweede ronde
van de Hedy d’Anconaprijs toont aan dat streven
naar kwaliteitsverbetering in de zorgarchitectuur
nodig blijft.
Q
Acta (foto: Jannes Linders).
Ronald MCDonald Centre (foto: Lukk Kramer).
Acta (foto: Jannes Linders).
Acta (foto: Jannes Linders).
FMT Gezondheidszorg16
H O B A R T N E D E R L A N D
Bespaar door efficiënter afwassenIn de grootkeuken wilt u aan het afwassen zo min mogelijk tijd en geld besteden. Afwassen is tenslotte niet uw ‘core business’. Wat kunt u doen om zo efficiënt mogelijk af te wassen? Onderstaand treft u vijf handvatten aan, waarmee u veel tijd en geld kunt besparen.
1. SORTEER DE VAAT
De meest efficiënte manier om een vaatwasma-
chine te beladen, is door verschillende types vaat
te verzamelen en deze per soort te reinigen. Sor-
teren is hierbij het toverwoord. Als de vuile vaat
binnenkomt in de spoelkeuken, dan is het ver-
standig om een locatie in te richten als sorteer-
ruimte. Hier kan de vaat worden verzameld, ont-
kliekt en vervolgens worden gesorteerd. Een ef-
ficiënte belading zorgt voor minder wasbeurten
en/of een lager aantal draaiuren van de vaatwas-
machine.
2. SELECTEER EEN VAATWASMACHINE MET DE
JUISTE CAPACITEIT
De vaat is gesorteerd en staat klaar om in de vaat-
wasmachine te worden gezet. Het komt nu aan op
de tijd waarin de vaatwasmachine de gesorteerde
vaat kan reinigen, zodat u het gewenste wasresul-
taat behaalt. Er zijn verschillende modellen pro-
fessionele vaatwasmachines; van voorladers tot
geautomatiseerde transportband vaatwasmachi-
nes. Voor een goed wasresultaat dient de vaat een
bepaalde tijd in contact te komen met het waswa-
ter. Kies in ieder geval een vaatwasmachine die de
juiste capaciteit heeft om uw vaat te reinigen met
het normale wasprogramma.
3. SELECTEER EEN VAATWASMACHINE MET
EEN ZO LAAG MOGELIJKE ‘TOTAL COSTS OF
OWNERSHIP’
De nieuwste vaatwasmachines verbruiken al een
stuk minder water. Echter het kan altijd beter.
Vaatwasmachinefabrikant Hobart gaat zelfs voor
het ultieme doel; wassen zonder water! Belang-
rijk omdat een lager waterverbruik automatisch
het verbruik van energie en vaatwasmiddelen
reduceert. Er hoeft minder waswater te worden
opgewarmd en er wordt minder vaatwasmiddel
gebruikt. (Dit wordt gedo-
seerd met aantal gram per
liter water) Aan u de vraag:
“Weet u wat u per jaar be-
taalt aan exploitatiekos-
ten zoals energie, water en
vaatwasmiddelen?”
Uit ervaring blijkt dat in
de ‘total cost of ownership’
de exploitatiekosten vele
malen hoger liggen dan de
aanschafprijs. Gaat u een
nieuwe vaatwasmachine aanschaffen? Kijk dan
vooral naar de ‘total cost of ownership’!
Uit vergelijkingen blijken de nieuwste PREMAX
vaatwasmachines de meest zuinige vaatwasma-
chines op de markt. Dit resulteert tot besparin-
gen die wel kunnen oplopen tot 30% op uw ex-
ploitatiekosten. Besparingen tot wel duizenden
euro’s per jaar!
Een voorbeeld van een PREMAX techniek is de
vaatdetectie op de transportbandvaatwasmachi-
ne. De machine herkent automatisch het soort
vaat en de mate van vervuiling en past hier het
waterverbruik op aan. Zo verbruikt u nooit meer
water dan noodzakelijk. De PREMAX vaatwas-
technologie bestaat uit een pakket verschillende
gepatenteerde technieken. Elk model vaatwasma-
chine van Hobart heeft een PREMAX uitvoering.
4. ZORG VOOR REGELMATIG ONDERHOUD
Een vaatwasmachine draait meerdere keren per
dag. Net als bij andere machines kunnen onder-
delen door slijtage minder goed gaan presteren.
Een minder functionerend onderdeel kan gevol-
gen hebben voor: het uiteindelijke wasresultaat,
storingen of voor uitval van andere (soms dure)
onderdelen. Regelmatig onderhoud houdt de
machine in optimale conditie, het geeft extra be-
drijfszekerheid en u heeft minder dure reparaties.
DOOR: P.G. KAMP EN A.W. BOEKE Het IFHE (International Federation of Hospital Engineering) congres in Noorwegen richtte zich op de interactie tussen verschillende professi-onals werkzaam in de bouw, gebouwtechniek en facilitair management van ziekenhuizen. Speciale aandacht werd gegeven aan architectuur.
Congres IFHE 2012 Noorwegen
Op het congres was een delegatie van bestuursleden van
de NVTG aanwezig, die het voor elkaar hebben gekre-
gen om het internationale congres in 2016 naar Nederland
te halen. Dit is heel bijzonder te noemen mede vanwege de
enigszins teleurstellende omstandigheid dat er in Noorwe-
gen geen enkele bijdrage vanuit Nederland is geweest. Dat
moet in 2016 en liefst ook al in 2014 (Buenos Aires) anders!
PLAATS EN BETEKENIS VAN HET IFHE
Voor sommige landen is ‘Hospital Engineering’ een facet
van ziekenhuis(-gebouw) architectuur. Voor andere lan-
den is de ziekenhuistechniek de geïntegreerde kennis en
aandacht voor medisch technische apparatuur en gebou-
winstallaties. Voor weer andere landen is de ziekenhuis-
techniek een onderdeel van facilitair management (FM).
Waar specifiek medische apparatuur veelal intrinsiek veilig is
ontworpen en bovendien tegenwoordig veel extra aandacht
krijgt (o.m. de Leidraad van de OMS van 2008), groeit het in-
zicht dat ook de ziekenhuisgebouwtechniek een belangrijke
impact heeft op de veiligheid en de kwaliteit van het medisch
functioneren. Dit heeft ertoe geleid dat er in sommige lan-
den specifieke scholing op academisch niveau voor bestaat.
Noorwegen, Duitsland en Denemarken exporteren FM
(met inbegrip van de specifieke kennis van gebouwtech-
niek) op wetenschappelijk niveau naar andere landen (Iran,
Slovenië).
Scholing op academisch niveau krijgt onder meer vorm en
betekenis bij het geïntegreerd interpreteren en omgaan met
normen op basis van het gezag van wetenschappelijk on-
derzoek. Hierdoor zouden bijvoorbeeld onevenwichtig gro-
te investeringen gericht op het vermijden van één specifiek
risico (bijv. brand) kunnen worden vermeden door samen-
hang aan te brengen met maatregelen tegen risico’s binnen
andere domeinen.
FMT Gezondheidszorg18
I N T E R N A T I O N A A L
HUIDIGE SITUATIE WERELDWIJD
Uit de verschillende presentaties blijkt dat er een wereldwij-
de tendens is van groei van de ziektekosten.
Als vuistregel kan worden gesteld dat 20% van de zieken-
huiskosten zijn toe te rekenen aan facilitair management en
daarvan is de helft voor rekening van het vastgoedbeheer
met de daarin opgenomen installaties die, direct dan wel in-
direct, kritisch zijn voor de kernprocessen van het zieken-
huis. Het ziekenhuis is als gebouw in toenemende mate één
groot medisch instrument.
Technologie in de gezondheidszorg, in het bijzonder in zie-
kenhuizen, groeit sterk en is ook nodig. Deels betreft het
nieuwe medische technieken, maar het betreft voor een an-
der deel ook technieken die zich richten op het verminderen
van de personele lasten en de (energie-) kosten. Ondertus-
sen kan techniek soms ook een onnodig grote kostenveroor-
zaker zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige medische
technieken als onevenredig hoge kosten gemoeid zijn met
het beperken van slecht beoordeelde patiëntenrisico’s. Als
voorbeeld werd de ruggenprik genoemd: Voorheen werd die
nooit onder ultrasound geleiding gegeven, terwijl dit tegen-
woordig vaak wel het geval is, zonder dat hiermee evenre-
dig grote voordelen worden bereikt. Kostenreductie wordt
vooral daar bereikt waar de techniek wordt ingezet om vroe-
ge diagnoses te kunnen stellen en waar de techniek goed ge-
integreerd wordt ingezet.
SITUATIE NOORWEGEN
In Noorwegen waren de ziekenhuizen tot 2006 in handen
van de gemeenten. Het beleid was zeer versnippert en er
werd eigenlijk over de gehele linie verlies geleden. In 2006
is besloten de ziekenhuizen in handen van de staat te geven.
In de regio noord heeft dit er toe geleid dat de ziekenhui-
zen na een aanloopperiode van drie jaar weer winstgevend
zijn geworden. De noordelijke regio kenmerkt zich door een
zeer lage bevolkingsdichtheid (9,5% van de bevolking leeft
op 45% van het oppervlak van Noorwegen). Dit resulteert
in kleine ziekenhuizen van vaak minder dan 100 bedden.
Voor de kosten geldt dat vooral de salariskosten in de toe-
komst niet houdbaar lijken. Dit leidt tot een sterke focus op
personeelsbesparende technieken.
ARCHITECTUUR
Tijdens het congres hebben verscheidene architecten ont-
werpen van ziekenhuisgebouwen laten zien. Terugkerende
onderwerpen in alle ontwerpen waren energieverbruik en
patiëntbeleving.
De gebouwen worden in koude gebieden heel compact ge-
bouwd en in warme gebieden juist meer open. Beide met de
filosofie om energie te besparen, op de verwarming, dan wel
koeling van het gebouw. Zeker in de koudere gebieden was
er ook veel aandacht voor de oriëntatie van het gebouw ten
opzichte van de zon om zo veel mogelijk daglicht en instra-
lingswarmte toe te laten.
Lange(re) loopafstanden door gangen zijn vaak onvermijde-
lijk maar de beleving (van medewerkers en patiënten) van
afstand kan door afwisselingen en verspringende wanden
worden beperkt. Het gevoel voor de menselijke maat wordt
verder verbeterd door de techniek buiten het zicht van de
patiënten te houden. Eén van de architecten koos er ook be-
wust voor om de stromen van patiënten en medewerkers
niet te scheiden. Op die manier ontstond er een vorm van
informeel contact tussen patiënten en medisch personeel.
ONTWERPEN MET BIM
BIM staat voor Building information Modelling.
Hierbij worden 3D-tekeningen gemaakt van een te ont-
werpen gebouw en al zijn installaties. Mogelijke knelpun-
ten kunnen zo al voor de daadwerkelijke realisatie worden
opgespoord en aangepakt. Bovendien kunnen de klanten
en gebruikers al voor de bouw een idee krijgen van hoe een
ruimte er uit komt te zien en of deze aan de verwachtin-
gen voldoet. Een ander groot voordeel van het werken met
BIM is dat alle partijen met de zelfde tekeningenset werken.
Dus veranderingen worden meteen bij alle partijen inzich-
telijk. Ruimtenummers en namen, oppervlaktes en inrich-
ting worden telkens gesynchroniseerd. Ook is het mogelijk
om aan de hand van het model energieberekeningen uit te
voeren.
Het (digitale) model kan vervolgens de bouwplanning, de
ingebruikname (commissioning) en het onderhoud en be-
heer geïntegreerd ondersteunen. Hierdoor wordt enorm op
faalkosten bespaard evenals op onderhouds- en beheerskos-
ten. De kosten en investeringen aan manuren die in BIM
worden gestoken blijken daardoor royaal terug te worden
verdiend.
Het werken met BIM vereist wel vanaf het eerste prille begin
van een project strikte werkafspraken waar alle betrokken
partijen zich nauwkeurig moeten houden. De verdiensten
van het werken met BIM zitten hem niet direct in een kos-
tenbesparing bij de bouw, maar in een verhoging van de ge-
leverde kwaliteit. Des te meer verschillende disciplines deel-
nemen, des te groter de toegevoegde waarde van een BIM
project is. Momenteel wordt er in opdracht van de ZGT te
Hengelo een nieuw laboratorium gebouwd volgens deze
methode.
Het werken met BIM brengt grote databestanden met zich
mee, tegelijkertijd dient er door de multidisciplinaire sa-
menwerking door verschillende partijen gelijktijdig aan ge-
werkt te kunnen worden. Dit betekent dat er een oplossing
gevonden moet worden om grote bestanden te kunnen de-
len, iets wat in het begin van het project geregeld dient te
worden.
Uiteindelijk kan de klant “zien” wat hij krijgt opgeleverd
voordat het daadwerkelijk is gerealiseerd. Des te complexer
het project des te meer winst valt er te behalen met BIM.
FMT Gezondheidszorg 19
GEBOUWBEHEER
Momenteel heeft de (technisch) facilitair manager in het
algemeen geen goed overzicht en een gebrek aan geaggre-
geerde en evenwichtige (technische) managementinforma-
tie over de gebouwen. De verwachting is dat hier winst te
behalen valt. Door strategisch om te gaan met de gebouwen
kan een kostenreductie en een efficiëntieverbetering van de
zorg worden gerealiseerd.
Voorwaarden voor deze verbeteringen zijn goede communi-
catie met en begrip van de core business en een uitgebreide
analyse van de gebouwen.
Bij het opzetten van life cycle beheer voor (ziekenhuis-) ge-
bouwen blijken deze gebouwen geschaald te kunnen wor-
den op hun bruikbaarheid en hun aanpasbaarheid. Hiermee
kan bepaald worden hoe de gebouwen in de toekomst inge-
zet zullen worden en hoe onderhoudsplannen hier op afge-
stemd kunnen worden.
In Noorwegen blijkt 40% van de gebouwen in de gezond-
heidszorg niet te voldoen aan de eisen die er aan gesteld
worden.
Bij het Facility Management ligt de focus vaak te eenzijdig
op kosten en efficiency terwijl de afdeling FM nauwelijks in-
zicht heeft in de feitelijke behoeften van de “klant”, dat wil
zeggen, de core business van het ziekenhuis.
In toenemende mate is er inzicht in de waarde en voorde-
len van life cycle beheer in relatie met lange termijn huis-
vestings- / onderhoudsplanning (LTHP/LTOP; Programma
Multimap van Larssen (Multiconsult)). Interessant is ook de
presentatie van Jensen over de MI (staat voor ‘management
index’): Hiermee beoordeelt men de procurement costs*)
als percentage van het onder beheer staande wagenpark,
waarbij men de inspanningen voor het bijhouden van his-
torische aanschafkosten en indexering kan worden verme-
den. Wat betreft onderhoud is het Priorita project van de
Fin Pietarinen interessant en ook LCCweb van Multicon-
sult (Listerud Integratie van normen op basis van gezag we-
tenschappelijk onderzoek: geen eenzijdige investeringen ter
vermijding van één risico terwijl dat binnen andere domei-
nen andere risico’s vergroot).
TOEKOMST
In 2014 wordt het IFHE congres in Buenos Aires gehouden
en in 2016 in Den Haag.
*)Totale kosten van verwerving: Uitschrijven tenders, onder-
handeling, inkoop, commissioning, contractering (ook voor
onderhoud), etc.)
Q
The viability model (adapted from Larssen and Bjørberg, 2004).
De auteursIng. Ir. P.G. Kamp is sinds 2008 werkzaam als Biomedisch tech-noloog in de ZGT. Hij is kandidaat voor de nieuw op te zetten op-leiding tot ziekenhuisingenieur.Co-auteur Drs. A.W. Boeke is ziekenhuisapotheker/farmaceu-tisch technoloog. Hij werkte van 1978 tot 2011 als ziekenhuis-apotheker in Emmen en ZGT Hengelo.
FMT Gezondheidszorg20
H U I S V E S T I N G
Máxima Medisch Centrum Veldhoven
Flexibel en toekomstgericht bouwen
Máxima Medisch Centrum (MMC) in Veldhoven legt medio april de laatste hand aan een forse uitbreiding. Alle patiën-ten zijn al verhuisd naar de nieuwe afdelingen, terwijl de werkzaamheden aan de back-office, de huisvesting voor de klinische genetica en de entree versterkende functies in de vrijgevallen afdelingen op de begane grond al zijn begonnen. Achter het gebouw komt de nieuwe afdeling GGZ (PAAZ) net boven het maaiveld uit. Deze moet in 2013 klaar zijn. FMT is in Veldhoven om te praten met Hans Brands, projectleider van onder meer deze nieuwbouw.
Brands, van oorsprong verpleegkundige, is
al sinds de eeuwwisseling betrokken bij de
nieuwbouw van het MMC. Na een dienstverband
van 23 jaar in het MMC, werkt hij sinds oktober
2011 als zelfstandig adviseur en projectmanager:
“Ik kom van de werkvloer en kan daardoor met
artsen praten, weet waarover ze het hebben, wat
ze nodig hebben of bedoelen. Dat scheelt een
stuk.” Zijn lessen uit 23 jaar betrokkenheid: con-
trole op de regie houden, budgetten niet over-
schrijden, continuïteit in bouwteam en organisa-
tie waarborgen en het projectmanagement in één
hand houden. “Waarbij de financiële controle let-
terlijk naast me zit, als een luis in de pels.”
De Veldhovense nieuwbouw meet 14.500 m2, bij-
na een derde van het bestaande gebouw uit 1990
en is flexibel van opzet, ingevuld in nauw over-
leg met de gebruikers. Hans Brands voegt daar
meteen een waarschuwing aan toe: “Je kunt men-
sen volop de ruimte geven maar ga nooit aan de
slag met ‘schuivende panelen’. Laat de tekeningen
DOOR: GABRIËL VAN NEERVENFOTO’S: MMC
FMT Gezondheidszorg 21
“rusten” en houdt vast aan de grote lijn. Dat kan
wanneer je ervoor zorgt dat de plannen flexibel
genoeg zijn.”
In de nieuwe vleugel vinden onderdak: het
Vrouw Moeder Kind-centrum, Kinderpsycho-
logie, SportMáx en het Cardiologisch Centrum.
De eerste afdelingen zijn in november vorig jaar
verhuisd naar de nieuwbouw. De overige verhui-
zingen waren afgelopen april/mei en de officiële
opening volgt medio september.
UITBREIDING PRIORITEIT
Máxima Medisch Centrum is gevestigd op twee
locaties, één tegen het centrum van Eindhoven en
een tweede tussen Veldhoven en de autosnelweg.
Locatie Eindhoven richt zich daarbij op planbare
en laagcomplexe zorg, terwijl in Veldhoven com-
plexe, intensieve zorg, spoedeisende hulp, eerste
harthulp en zorg voor vrouw, moeder en kind ge-
concentreerd zijn. Beide locaties samen vormen
het grootste medisch centrum van Zuidoost-
Brabant, met ruim drieduizend medewerkers en
tweehonderd specialisten. MMC is in 2001 ont-
staan uit de fusie tussen het Diaconessenhuis in
Eindhoven en het Sint Joseph Ziekenhuis in Veld-
hoven. Terugkijkend constateert Hans Brands:
“Alle ziekenhuizen die in die periode gebouwd
zijn, zijn als gevolg van ministeriële besluiten fei-
telijk te klein. Vandaar dat uitbreiding al snel een
prioriteit werd.”
In 2006 kwam de bouwvergunning af, nog onder
het regime van het intussen opgeheven College
Bouw Ziekenhuisvoorzieningen. Nu ziekenhui-
zen in de nieuwe bekostigingsstructuur risicovol
moeten bouwen, diende de financiële kant van de
bouw overgedaan te worden en moest het MMC
met de banken aan tafel. “Dat was niet langer een
kwestie van een kop koffie drinken en een kwar-
tiertje praten om de zaken te regelen. Om van een
bank geld te lenen, moesten we een compleet lan-
getermijnhuisvestingsplan, inclusief financieel
plan, op tafel leggen. Toch hebben we de beno-
digde 75 miljoen euro kunnen lenen (53 miljoen
voor Veldhoven, 22 miljoen voor de vestiging
Eindhoven). Dit mede omdat MMC financieel
gezond is en 25 ha eigen grond in het eigen ver-
mogen heeft opgenomen.”
Andere perikelen hadden ook invloed op de
bouwplannen. Aanvankelijk zou Psychiatrie sa-
men gaan met de GGzE, maar die laatste haakte
vanwege nieuw beleid af. MMC heeft dat opge-
lost door de afdelingen in Eindhoven en Veldho-
ven te combineren tot één nieuwe afdeling GGZ
met polikliniek en dagbehandeling in Veldhoven.
“Al valt die heel wat kleiner en soberder uit dan
aanvankelijk gedacht,” zegt Brands.
SAMENWERKEN OM TE INNOVEREN
Het MMC kiest er ook voor om alle specialismen
zoveel mogelijk rond één thema te concentreren.
Zo omvat het Vrouw, Moeder en Kind-centrum
onder meer gynaecologie, verloskunde, perina-
tologie, kindergeneeskunde en alle andere zorg
voor deze doelgroep. Waarbij aanstaande moe-
ders bovendien hun eigen verloskundige mee
kunnen brengen naar een van de zestien nieuwe
kraamsuites.
Bijzonder daarbij is dat de kamers in de nieuw-
bouw voor meerdere functies inzetbaar zijn. De
technische infrastructuur is overal aanwezig,
waardoor apparatuur simpelweg kan worden
binnengereden en aangesloten. Dat garandeert
maximale flexibiliteit. “We hebben in de nieuw-
bouw alleen één- en tweepersoonskamers, die al-
lemaal qua functie uitwisselbaar zijn. Geen con-
ventionele verloskamers maar ‘suites’ die van een
woon- en slaapkamer kunnen worden omgeto-
verd in een medische behandelkamer door de be-
nodigde apparatuur naar binnen te rollen en in
te pluggen.”
Deze inrichting is en wordt ontwikkeld in nauwe
samenwerking met Philips die als partner en le-
verancier van bijna alle apparatuur in de nieuw-
bouw fungeert. “Doordat intensive zorg voor
neonaten in eenpersoonskamers plaatsvindt, kun
je zo een kamer ook benutten voor experimenten
met bijvoorbeeld verlichting of andere nieuwe
ontwikkelingen.” TU/e en MMC werken hierbij
intensief samen, bijvoorbeeld met het ontwikke-
len van een ‘smartjacket’ waardoor bewaking van
neonaten minimaal belastend is of met camera’s
die het gelaat van baby’s in een couveuse vastleg-
gen en bewaken.“Innovatie in nauwe samenwer-
king met ontwikkelaars krijgt hier daadwerkelijk
vorm,” vat Brands samen.
FMT Gezondheidszorg22
H U I S V E S T I N G
ten laste te brengen van de primaire zorg?” Als ge-
zegd: het MMC heeft het geluk dat het in totaal
25 hectare grond bezit die sinds 2009 op de ba-
lans mogen staan en als onderpand zorgen voor
17% van het eigen vermogen. In Eindhoven bezit
het ziekenhuis zeven hectare waarvan ongeveer
de helft nog beschikbaar is, in Veldhoven zelfs
achttien hectare waarvan ruim tien hectare ver-
markt kunnen worden. En daar is Brands al hard
mee bezig: eind dit jaar moeten de plannen voor
een Health Technolgy Park rond zijn, waarin ge-
zondheidszorg, onderzoek, onderwijs, en innova-
tie van medische apparatuur samenkomen.
ZORGCONCEPT MET UITSTRALING
De nu gerealiseerde nieuwbouw is toonaange-
vend voor het nieuwe zorgconcept van het MMC.
De basis daarvan is family centered care, oftewel
het gezin zo veel mogelijk intact laten. Dat kan
door alle functies rond vormen van zorg te cen-
traliseren. Wat weer makkelijk gemaakt wordt
door een flexibel gebouw waarin met name door
de overal aanwezige medisch-technische infra-
structuur veel functies uitwisselbaar zijn. “We
zouden zelfs de hele afdeling Cardiologie een ver-
dieping omhoog kunnen verhuizen als een ande-
re afdeling meer ruimte nodig heeft.”
De achterliggende visie vat Hans Brands als volgt
samen: “Ik ben ervan overtuigd dat ons zorgcon-
cept in combinatie met veel aandacht voor het
comfort van de patiënten succesvol zal blijken te
zijn. We zijn het aan ons zelf en aan de (Brain-
port)regio verplicht een internatonale uitstraling
te hebben. In kwaliteit, onderzoek, vernieuwing,
en aandacht voor patiënten. Een nieuw zieken-
huis trekt de eerste jaren sowieso vijf tot acht pro-
cent meer patiënten. Ons streven is die toename
Het MMC wil haar cardiologische zorg optimali-
seren door concentratie van alle kennis en kunde
op één bouwlaag/afdeling. Thematisch werken
is dan ook de boodschap van cardiologie. Deze
richt zich in de nieuwbouw niet alleen op pri-
maire hartziekten maar werkt ook nauw samen
met sportgeneeskunde, een groot specialisme
waar het MMC veel groei in verwacht. Niet alleen
voor het behandelen en voorkomen van sportlet-
sel maar ook voor bijvoorbeeld onderzoek naar
beter (sport)schoeisel of kleding.
EIGEN VERMOGEN
Hoewel het MMC financieel min of meer een uit-
zondering is, kijkt Hans Brands verder om zich
heen: “Nieuwbouw van ziekenhuizen verkeert
ernstig in mineur. Wat in zekere zin een zegen is:
we moeten voortaan veel efficiënter omgaan met
onze gebouwen en vierkante meters. Deze geen
tien maar vijftien of zestien dagdelen gebruiken,
dus ook ’s avond en in weekeinden.”
“Het bestuur van MMC had als snel in de gaten
dat er op financieel gebied het een en ander stond
te gebeuren. Daarom zijn we al in 2004 begonnen
om de lange termijn huisvestingsplannen op de
rails te zetten. Tegenwoordig wordt van zieken-
huizen minstens 18% eigen vermogen gevraagd.
Welk ziekenhuis kan dat opbrengen, zonder het
vast te houden.”
Groei ziet hij met name in het aantal bevallin-
gen, dat kan stijgen van 2.500 naar 3.000 per jaar.
Brands ziet daarnaast grote kansen in de vergrij-
zing: “Onze regio trekt wat dat betreft ‘profijt’ van
de dubbele vergrijzing, die in Zuidoost-Brabant
de hoogste groei van Nederland laat zien. Alle
zorg die met vergrijzing te maken heeft, biedt dus
volop kansen.”
Het nieuwe drie verdiepingen hoge gebouw biedt
ruimte aan 171 bedden en meet per verdieping
ongeveer 4.500 m2. De investering bedraagt circa
! 40 miljoen. Voor de bouw tekenen onder meer
huisarchitect de Jong Gortemaker Algra architec-
ten die ook het oorspronkelijke gebouw tekende.
Adviseur is Deerns raadgevende ingenieurs. Met
de nieuwbouw breidde ‘Veldhoven’ ook onder
meer de warmte-koude-opslag uit en is energie-
zuiniger geworden.
In de nieuwbouw is veel aandacht geschonken
aan de inrichting. Ruime poliklinieken, warme
kleuren, leuke zithoekjes en voornamelijk één- en
enkele tweepersoonskamers. Ook aan de familie-
leden wordt gedacht. Die kunnen blijven slapen
omdat er veel mogelijkheden voor rooming in
zijn gerealiseerd.
Flexibel is een van de trefwoorden in Veldhoven
en dat geldt ook in een ander opzicht: de bouw
is zo uitgevoerd, dat daar desgewenst in de toe-
komst nog een bouwlaag bovenop kan komen.
Dat zal niet snel nodig zijn, want in de nieuwe
vleugel staat zelfs een forse ruimte leeg die la-
ter naar behoefte ingevuld kan worden. Door de
nieuwbouw wordt 3.400 m2 tijdelijke huisvesting
opgeruimd. Na alle verhuizingen zullen de af-
delingen in de bestaande bouw een ruimer jasje
kunnen krijgen.
Het MMC is hiermee nog niet uitgebouwd. De
43 jaar oude vestiging in Eindhoven wordt voor
!22 miljoen gerevitaliseerd en voor de bestaande
bouw van het ziekenhuis in Veldhoven staan nog
grotere ontwikkelingen in de steigers. Over bei-
de onderwerpen kunt u meer lezen in komende
nummers van FMT Gezondheidszorg.
Q
D E J O N G G O R T E M A K E R A L G R A
Máxima zet de trendVeldhoven biedt een Europees unicum: gezinsgerichte zorg, óók als de ernstig zieke moeder of pasgeboren baby inten-sive care nodig heeft. Het Máxima Medisch Centrum (MMC) opent in september 2012 officieel de deuren van de nieu-we vleugel die behalve het Vrouw-Moeder-Kind-centrum ook Cardiologie en Sportgeneeskunde huisvest.
Kenmerkend voor de Jong Gortemaker Algra
(dJGA) is het ontwerpen van kwalitatieve,
heldere architectuur, met oog voor innovaties in
de zorg en de wens van de patiënt. Het bureau is
al jarenlang architect van het MMC, eerst van de
nieuwbouw, later van de vele verbouwingen. Dé
reden dat MMC het architecten- en ingenieurs-
bureau bijna tien jaar geleden vroeg voor de rea-
lisatie van de nieuwbouw.
Hoe spannender de weg erheen, des te trotser
zijn alle partijen op het eindresultaat. Het Máxi-
ma Cardiologisch Centrum op de tweede ver-
dieping omvat alle disciplines rondom ‘het hart’.
Wat goed combineert met het specialisme Sport-
cardiologie, onderdeel van afdeling Sportgenees-
kunde op de derde verdieping. SportMáx speelt
in de Nederlandse eredivisie als het gaat om de
begeleiding van (top)sporters en de behandeling
van blessures.
De verpleegafdelingen van het Vrouw-Moeder-
Kind-centrum (Kindergeneeskunde, Gynaeco-
logie/Verloskunde en Perinatologie) zijn gericht
op ‘family centered care’: de zorg organiseert zich
rond het gezin in plaats van de behandelaar. De
huidige medische wetenschap onderstreept het
belang van vroege hechting. En daarbij vertaalt
een betere en snellere genezing zich weer in eco-
nomische winst, doordat de ziekenhuisopname
korter is.
REVOLUTIONAIR
Uniek voor Europa is dat de gezinsgerichte zorg
in MMC zich uitstrekt tot de ‘neonatale inten-
sive care unit’ (NICU) – voor ernstig zieke, veel te
vroeg geboren baby’s, en voor vrouwen met een
risicovolle zwangerschap of verlossing die ‘obste-
trische high care’ (OHC) behoeven. Door nauwe
samenwerking tussen de medische professionals
en dJGA zijn zowel zowel zorg en veiligheid, als
privacy en comfort voor moeder en kind gega-
randeerd. In álle stadia tussen heel ziek en ge-
zond, en met steun van de vader.
De NICU-kamers en OHC-kamers hebben de-
zelfde afmetingen als de kraamsuites en verpleeg-
kamers. Behalve voor een ziekenhuisbed en een
couveuse, is er plaats voor een bedbank. De high-
tech die in een kritieke situatie noodzakelijk is,
kan worden weggewerkt zodra het gevaar is ge-
weken. Dan oogt der ruimte weer als een gezel-
lige hotelkamer. En als een van de ernstig zieken
op de kamer opknapt, verandert diens rol van
patiënt(je) in gast.
De medische techniek is volledig ten dienste ge-
bracht van de werkprocessen en het personeel is
bijgeschoold. De vader krijgt pantry-instructies;
met zelf- en mantelzorg ontlast hij op zijn beurt
het personeel. Zo draagt ieder zijn steentje bij in
de uitvoer van een revolutionair concept.
Q
DOOR: DE JONG GORTEMAKER ALGRA
FMT Gezondheidszorg 23
FMT Gezondheidszorg24
V C M M E D I C A L
VCM Medical distributeur van Nihon Kohden neurologie
VCM Medical in Leusden verkoopt en onderhoudt medische diagnostische apparaten en accessoires op het gebied van Cardiologie, Neurologie, Gastro-enterologie en Urologie.
Wij laten de apparatuur werken bij de klant.
Wij beschikken daartoe over de benodig-
de technische en functionele kennis over de ap-
paraten en de systemen; de ICT-kennis om de
apparatuur goed te laten aansluiten op de ICT-
omgeving van de klant; de gebruikerskennis om
de verpleegkundige op de juiste wijze te kunnen
adviseren.
Wij installeren alle apparaten zodanig dat sto-
ringsgevoeligheid minimaal is en dat de stabi-
liteit maximaal is. Daarnaast instrueren wij alle
betrokkenen voor langdurig en efficiënt gebruik.
Wij willen hoogstaande dienstverlening koppe-
len aan uitstekende productlijnen. Op het gebied
van neurologie zijn dat de producten van Nihon
Kohden, een toonaangevende Japanse producent
met distributeurs in vrijwel elk land van de we-
reld. De apparatuur van Nihon Kohden is bekend
door zijn kwaliteit en gebruiksgemak.
Nihon Kohden draagt actief bij aan de ontwik-
keling van de medische techniek. Researchmede-
werkers van het bedrijf hebben gepubliceerd in
vooraanstaande medische, technische en weten-
schappelijke tijdschriften.
Wij willen deze hoge standaard doorzetten naar
de klant.
Op neurologisch gebied verkopen en installeren
wij diagnostische apparaten voor:
Daarnaast leveren wij alle benodigde accessoires,
die daarbij horen.
Vanuit onze doelstelling om hoge service te bie-
den leveren wij servicecontracten, telefonische
ondersteuning en waar nodig klantenbezoek.
Vaste protocollen worden gevolgd, waardoor ga-
ranties kunnen worden afgegeven. De protocol-
len worden zorgvuldig bewaard.
VCM Medical zorgt voor state of the art kennis.
Daartoe organiseren wij samen met onze leveran-
ciers regelmatig workshops en seminars voor alle
gebruikers.
Adresgegevens VCM Medical
VCM Medical
Hamersveldseweg 135, 3833 GN Leusden
Telefoon: 033 4345060
Email: info@vcmmedical
www.vcmmedical.nl
DOOR: VCM MEDICAL
FMT Gezondheidszorg 25
I N N O V A T I E I N H U I S V E S T I N G
Het nieuwe verpleeghuisDe discussie binnen de ouderenzorg heeft zich de laatste ja-ren vooral toegespitst op kleinschalige versus grootschalige voorzieningen. Kleinschalig wonen wordt, in ieder geval voor de doelgroep dementie, sterk gestimuleerd. Volgens som-migen is het zelfs het enige juiste model. Toch zijn er nog steeds ouderenzorgorganisaties die bewust kiezen voor het realiseren van een verpleeghuis, maar dan wel in een nieuw jasje: eenpersoonskamers en kleine groepen in een geclus-terde vorm.
TNO Centrum Zorg en Bouw denkt na over de
vraag hoe zorggebouwen in positieve zin kun-
nen bijdragen aan het welbevinden en de veilig-
heid van cliënten, medewerkers en bezoekers. Een
belangrijk middel bij het beantwoorden van die
vraag zijn gebouwevaluaties. Uit een zogenaamde
‘post occupancy evaluation’ (POE) kunnen we le-
ren wat werkt, en wat niet. De kennis die hiermee
wordt gegenereerd kan worden ingezet voor het
verbeteren van het bestaande gebouw, maar ook
voor nieuwe bouwplannen.
Zowel AxionContinu in Utrecht als Zorgcombi-
natie Zwolle waren geïnteresseerd in een evalua-
tie van hun nieuwe verpleeghuis nieuwe stijl. Bei-
de organisaties zijn innovatief en onderzoekend,
gedreven om steeds te zoeken naar manieren om
het zorgaanbod te verbeteren in een veranderen-
de omgeving. En, niet onbelangrijk, niet bang
voor de kritische blik van een buitenstaander.
Aan de feestelijke opening van een nieuw gebouw
gaan jaren van voorbereiding en hoge investerin-
gen vooraf. Dan is het spannend om te zien of de
investeringen het waard zijn geweest.
TNO heeft in De Ingelanden van AxionContinu
en in Het Zonnehuis van Zorgcombinatie Zwolle
een POE uitgevoerd. De kern van het onderzoek
bestond uit een enquête onder bewoners, familie
van bewoners met dementie, medewerkers, vrij-
willigers en bezoekers. Daarnaast zijn interviews
gehouden met managers en bestuurders en zijn
documenten en tekeningen bestudeerd. In dit ar-
tikel worden de resultaten van de onderzoeken
besproken. Hoewel de gebouwen heel verschil-
lend zijn, zowel qua opzet, omgeving en architec-
tuur, zijn er ook overeenkomsten tussen de twee
gebouwen. Er is in beide gevallen gekozen voor
kleinschalig groepswonen in een grootschalige
setting, er is gebouwd op een Vinex-locatie en er
is betonkernactivering toegepast om mee te ver-
warmen én te koelen.
KENMERKEN GEBOUWEN
In 2008 is het verpleeghuis De Ingelanden in
Leidsche Rijn in gebruik is genomen. Het gebouw
bestaat uit 5 bouwlagen, waarbij een deel van de
begane grond als parkeergarage fungeert. In het
gebouw wonen en verblijven ruim 100 mensen.
AxionContinu biedt zorg aan psychogeriatrische
bewoners, somatische bewoners en mensen die
tijdelijk in De Ingelanden verblijven voor reac-
tivering of revalidatie. Iedere bewoner heeft een
eigen kamer die binnen een groepswoning voor
7 of 8 bewoners ligt. Het sanitair wordt gedeeld.
Daarnaast wordt door een andere zorgorganisatie
een groepswoning gehuurd voor mensen met een
verstandelijke beperking. De Ingelanden heeft
ongeveer 250 medewerkers.
Het Zonnehuis is een verpleeghuis in de Zwol-
se Vinex-wijk Stadshagen dat sinds 2007 in ge-
bruik is. Het gebouw heeft 3 bouwlagen. In het
DOOR: IR. PAULINE MOURITS, ONDERZOEKER BIJ TNO CENTRUM ZORG EN BOUW
FMT Gezondheidszorg26
I N N O V A T I E I N H U I S V E S T I N G
de protestantse gemeente die binnendoor bereik-
baar is. In Het Zonnehuis werken ongeveer 450
mensen.
RAPPORTCIJFER
De gebouwen werden door de gebruikers goed
beoordeeld. Het gemiddelde rapportcijfer dat
werd gegeven was een 7,5. Het merendeel van
de gebruikers vindt het gebouw mooi, vindt het
goed in de omgeving passen en prettig om in te
wonen en te werken. Beide verpleeghuizen be-
schikken over een café of restaurant. Dit is een
van de meest gewaardeerde onderdelen van het
gebouw.
Het binnenklimaat (temperatuur en ventilatie)
wordt minder positief ervaren. Het zelf goed
kunnen regelen van de temperatuur en de ven-
tilatie scoort in de voorzieningen onvoldoende.
Daarnaast worden nog veel verbetermogelijkhe-
den gezien voor de buitenruimte.
KLEINSCHALIGHEID IN GROOTSCHALIGHEID
Een belangrijke overeenkomst tussen beide or-
ganisaties is dat bewust is gekozen voor het con-
cept ‘Kleinschalige zorg in een grootschalige set-
ting’. Dit concept zou de voordelen van een hui-
selijke omgeving, waar cliënten zich thuis voelen,
combineren met een veelheid aan voorzieningen.
Daarnaast is het een manier om kleinschaligheid
betaalbaar te maken en te houden. Maar worden
de groepen ook gebruikt en ervaren als ‘echte’
woningen? En wat is de meerwaarde van de voor-
zieningen in het gebouw voor de cliënten?
Gezien de hoge waardering van de gebruikers
voor de voorzieningen in zowel Het Zonnehuis
als de Ingelanden lijkt de keuze voor clustering in
een gebouw met een hoog voorzieningenniveau
een goede te zijn geweest .
Het grand café in De Ingelanden wordt door veel
gebruikers met name genoemd als onderdeel van
het gebouw dat zeker moet blijven, vooral door
de familie van de psychogeriatrische bewoners. In
een evaluatieonderzoek van kleinschalige woon-
vormen voor ouderen met dementie werd gecon-
stateerd dat bewoners in de stand-alone voorzie-
ningen in de wijk relatief het minst bezoek kre-
gen. Als mogelijke verklaring werd geopperd dat
in groepen van 8 personen. In de groepen voor
de psychogeriatrische bewoners is het sanitair op
de gang, in de andere groepen is er een badkamer
per twee bewonerskamers. In het gebouw bevindt
zich ook het behandel- en expertisecentrum van
Zorgcombinatie Zwolle. Bijzonder is de kerk van
gebouw wonen ruim 100 psychogeriatrische be-
woners en wordt zorg geboden aan 70 somati-
sche cliënten waaronder revalidatie en palliatief
terminale zorg. Ook in dit verpleeghuis is geko-
zen voor kleinschalig wonen voor zowel de bewo-
ners met dementie als somatiek. Cliënten wonen
Compacte energiezuinige trafo(verdelers) voor medischelektrische scheiding in geclassificeerde ruimtenvolgens NEN1010-7/A3 en netwerkisolatoren voorscheiding van data-installaties volgens IEC60601-1
tiepatiënten heeft het kleinschalige concept waar-
schijnlijk niet zoveel meerwaarde. AxionContinu
realiseert in nieuwe projecten dan ook een zorg-
hotel voor deze doelgroep.
BETONKERNACTIVERING
Al jaren is er veel aandacht voor koeling in zor-
ginstellingen. Bij nieuwbouw wordt dan ook al-
tijd een vorm van koeling aangebracht. Beton-
kernactivering wordt steeds meer toegepast in
de gezondheidszorg, zo ook in deze twee ver-
pleeghuizen. Energiebesparing staat hierbij voor-
op maar ook het verwachte thermisch comfort
speelt een rol. Voor cliënten en personeel heeft dit
systeem als voordeel dat het koeling in de zomer
biedt. Uit deze onderzoeken blijken de gebruikers
de voordelen van het systeem nog onvoldoende te
ervaren. De medewerkers vinden het te warm, of
te koud. Dit komt overigens overeen met het lan-
in de stand-alone voorzieningen minder afleiding
voor familie is in de vorm van aparte ruimten zo-
als een activiteitenruimte, restaurant en derge-
lijke en familie dus eerder is aangewezen op de
huiskamer (Van Liempd e.a., Evaluatieonderzoek
naar de kwaliteit van de huisvesting van klein-
schalige woonvormen voor ouderen met demen-
tie, 2009). En hoewel het concept van kleinschalig
groepswonen door de respondenten zeker wordt
gewaardeerd, wordt ook in deze POE opgemerkt
dat het prettig is om ergens naar toe te kunnen
gaan buiten de afdeling.
De Plaza in Het Zonnehuis trekt veel bezoekers,
ook uit de wijk. Koffie en thee zijn
gratis, dit heeft een aantrekkende
werking op mensen van buiten.
Eén van de redenen om voor een
nieuwe locatie in de Vinex-wijk
te kiezen was de wens om het gebouw een maat-
schappelijke inbedding te geven. Door de Plaza
is deze opgave geslaagd. Ook in De Ingelanden is
het de bedoeling dat het gebouw een buurtfunc-
tie krijgt. Door de crisis en de vertraging in de
woningbouwproductie ligt het gebouw nu nog
vrij geïsoleerd.
Bij de kleinschalige groepswoningen zijn nog wel
wat kanttekeningen te plaatsen. De architect heeft
in Het Zonnehuis een grote rol gespeeld. De ar-
chitectuur, de buitenkant, de gebruikte materia-
len en in het bijzonder de leistenen, wordt hoog
gewaardeerd. Maar in de groepswoningen heb-
ben de keuzes van de architect minder goed uit-
gepakt. De gangen en huiskamers worden door
de gebruikers te steriel gevonden, de gangen
zijn nog teveel onderling uitwisselbaar. De Inge-
landen is een modern en licht gebouw, de grote
‘De plaza is perfect, gezellig, daar is altijd veel bezoek, het is een ontmoetingsplek.’
Vrijwilligster Het Zonnehuis
FMT Gezondheidszorg28
B R A N D V E I L I G H E I D
EGM adviseurs luiden de noodklok
Ziekenhuizen verminderd brandveiligEen brand is een van de ergste rampen die een ziekenhuis kan overkomen. Het is nog maar de vraag of de Nederlandse zorginstellingen goed tegen brand zijn beveiligd. Na de inge-bruikname van een project gaat er veel mis.
Een bezoek aan een willekeurig ziekenhuis
op een willekeurige dag. Op de afdeling ver-
loskunde is het een drukte van belang. Bedden
worden door de gangen gereden, en één leeg bed
blijft tussen de schuifdeuren staan, die daardoor
niet meer dicht kunnen. Op de afdeling kinder-
geneeskunde opent een klein jongetje met gemak
de deur van de toiletten. In het trappenhuis staan
twee papiercontainers klaar om naar de afval-
stortplaats te worden gebracht en in één van de
ruime gangen is een monteur bezig een gat in een
muur te boren, waardoor een elektriciteitsdraad
moet lopen. Een doodgewone dag dus, waar de
gemiddelde bezoeker of patiënt nog niet eens zijn
schouders over zou ophalen.
Zo niet EGM adviseurs Pim van der Vliet en Cees
Dirks, specialisten op het gebied van brandveilig-
heid. Als zij dit willekeurige ziekenhuis op deze
willekeurige dag zouden binnenstappen, zouden
bij hen alle alarmbellen gaan rinkelen. Mocht er
namelijk brand uitbreken, dan zou dat een ramp
kunnen betekenen.
“De brand is nog niet het ergste, maar de rook-
ontwikkeling die eruit voortkomt, is het grootste
probleem,” zegt bouwfysisch adviseur Pim van
der Vliet van EGM. “Rook kan veel schade berok-
kenen aan de longen van de patiënten, personeel
en bezoekers.”
Rook ontwikkelt en verspreidt zich snel, vandaar
dat de meeste veiligheidsmaatregelen erop gericht
zijn rookontwikkeling en verspreiding tegen te
gaan. Dat gebeurt onder meer met (schuif)deu-
ren die zich meteen moeten sluiten op het mo-
ment dat een brandalarm afgaat. Staat er een bed
tussen, dan is dat niet mogelijk. Drangers op deu-
ren voorkomen dat een deur onverhoeds open
blijft staan, waardoor een volgende ruimte zich
- in geval van een calamiteit - met rook kan vul-
len. Dat die deuren dan door kleine kinderen niet
gemakkelijk zijn te openen, is minder van belang.
Vanzelfsprekend moeten vluchtroutes als trap-
penhuizen goed begaanbaar zijn en mogen daar
in geen geval obstakels als papiercontainers staan.
En gaten boren in brandwerende muren doet de
functie van zo’n muur teniet, omdat eventuele
rook er alsnog doorheen kan komen.
VEILIGHEIDSMAATREGELEN WORDEN NIET
NAGELEEFD
Van der Vliet en Dirks vinden het tijd de nood-
klok te luiden. Het willekeurige ziekenhuis is niet
voor niets willekeurig. Verplichte periodieke in-
specties van brandweer of installateur ten spijt,
hebben Dirks en Van der Vliet in een onderzoek
bij een aantal zorginstellingen in het land gecon-
stateerd dat noodzakelijke veiligheidsmaatre-
gelen in de praktijk niet worden nageleefd. “De
brandweer kijkt vooral naar hoe je een gebouw
moet ontruimen,” zegt senior adviseur Van der
Vliet van EGM. “Installateurs controleren of de
installaties werken, de gaten vallen dan op de
raakvlakken van die specialisaties. Niemand kijkt
bijvoorbeeld of er achter het systeemplafond een
open gat zit dat zich in geval van brand met rook
kan vullen. De regelgeving geldt tot de opleve-
ring, daarna wordt die veel minder gecontroleerd.
Terwijl in de praktijk gezondheidscentra continu
worden verbouwd. Dan boort een monteur een
gat in een muur die daar voor de brandveiligheid
is neergezet en sluit hij die niet brandwerend af.
Maatregelen tegen ziekenhuizen die onvoldoende
brandveilig zijn, bestaan nauwelijks. Je kunt een
ziekenhuis niet sluiten. Gelukkig gebeurt er niet
vaak een calamiteit, maar het zou ons niet verba-
zen als het een keer uit de hand loopt.”
De bouwkundig adviseurs maken zich zo’n zor-
gen omdat een brand een van de ergste rampen
is die een gezondheidsinstelling kan overkomen.
Je moet er niet aan denken dat vuur en rook een
gebouw treft waarin veel niet-zelfredzame men-
sen, ouderen, kinderen en hulpverleners samen-
komen. Om maar niet te spreken over welk effect
zo’n ramp heeft in de samenleving.
“Dat willen wij voorkomen. Het is een ondank-
baar vak, want vaak gebeurt er niets. Het is als een
airbag in de auto. Je hoopt hem niet nodig te heb-
ben, maar als je tegen de vangrail knalt, ben je blij
dat ie erin zit,” zegt Dirks.
BEWUSTWORDING EN PERIODIEKE CONTROLE
Om de onveilige situatie in zorginstellingen tegen
te gaan, pleiten Van der Vliet en Dirks voor een
aantal maatregelen. Op de eerste plaats moet het
personeel bewust worden gemaakt van brandvei-
ligheid, zodat ze geen bedden meer tussen schuif-
DOOR: KATJA MEERTENSFOTO’S: EGM ARCHITECTEN
Dubbele deur in brandscheiding tussen gang en maga-zijn waarvan de drangers zijn losgekoppeld.
FMT Gezondheidszorg 29
deuren zetten of papiercontainers in trappenhui-
zen. “De gebruikers van het gebouw zouden re-
gelmatig een toelichting moeten krijgen over hoe
het gebouw in elkaar zit en hoe ze ervoor kunnen
zorgen dat het brandveilig blijft. Dat kan bijvoor-
beeld na de jaarlijkse ontruimingsoefening en bij
de aanstelling van nieuw personeel,” zegt Van der
Vliet.
Daarnaast moeten de installaties die ervoor zor-
gen dat deuren dicht gaan zodra er een rookmel-
der afgaat, periodiek worden getest. “Het liefst
twee keer per jaar”, zegt Dirks. “Alles heeft on-
derhoud nodig, dus ook dat soort installaties. Nu
worden die vaak niet of te weinig getest, vanuit
economisch oogpunt. Maar op veiligheid zou je
niet moeten besparen.” Ook zouden de EGM ad-
viseurs graag zien dat er jaarlijks een brandrisico-
inventarisatie plaatsvindt. Zitten de drangers nog
op de deuren, zijn de nieuwe gaten in de brand-
werende muren wel op de juiste wijze afgesloten,
wat zit er achter het systeemplafond? Tot slot zien
Van der Vliet en Dirks nog een technische oplos-
sing voor het geval installaties niet of onvoldoen-
de werken. “Hang sprinklers in het gebouw. Dan
ben je minder afhankelijk van installaties of nala-
tig handelen. Nu gebeurt dat vaak niet, omdat het
duur is en omdat ziekenhuisbesturen bang zijn
dat ze plotseling afgaan met enorme waterscha-
de tot gevolg. Sprinklers gaan niet spontaan af en
bij een beginnende brand worden hooguit enkele
sprinklerkoppen geactiveerd”
VAN ONTWERPFASE TOT OPLEVERING
BETROKKEN
EGM adviseurs maakt deel uit van EGM archi-
tecten, een van de grootste architectenbureaus
van Nederland die zich heeft gespecialiseerd in
het bouwen van gezondheidsinstellingen. EGM
is onder meer verantwoordelijk voor de nieuw-
bouw en renovatie van het Erasmus MC in Rot-
terdam, de nieuwbouw van het Jeroen Bosch Zie-
kenhuis in Den Bosch en ontwerpt binnenkort
een groot oncologisch ziekenhuis in Changyuan,
China. EGM adviseurs is vaak vanaf de ontwerp-
fase tot de oplevering bij de bouw of renovatie
van een zorginstelling betrokken, bij opdrachten
van EGM architecten, maar ook bij die van an-
dere architectenbureaus.
“Een architect kiest een bepaald materiaal, de
bouwkundig adviseur controleert of dat mate-
riaal aan de (brand)veiligheids- en duurzaam-
heidseisen voldoet,” zegt Van der Vliet. “Steen en
bepaalde soorten hout bijvoorbeeld, geven bij
brand minder rook af dan kunststof materialen.”
Omdat in zorginstellingen minder zelfredzame
mensen verblijven, zijn vluchtroutes enorm be-
langrijk. Daarover wordt bij het ontwerp al nage-
dacht. Zijn gangen niet te lang, is er een horizon-
schillende disciplines een belangrijke rol spelen.
Daarin zijn wij onafhankelijk. We verkopen geen
systemen, we verkopen kennis waarmee een vei-
lig gebouw kan worden gerealiseerd, zowel bij de
oplevering als tijdens de gebruiksfase.”
Q
EGM adviseurs maakt deel uit van EGM architecten en is in 1980 opgericht.
De werkzaamheden van EGM adviseurs bestaan uit bouwfysica, brandveiligheid, bouwtechnische advisering, bouwpathologie (bouwschade), bestekken, calculaties en toezicht. Vanuit deze verschillende disciplines is recent de advisering over het verduurzamen van gebouwen geprofes-sionaliseerd. Twee medewerkers zijn inmiddels opgeleid tot BREEAM expert. Kennis over duurzaam bouwen is al jaren opgebouwd binnen het bureau. Om invulling te geven aan deze ambitie is in 2011 een project gestart van opleiding en certificering. Dit heeft onder andere geleid tot een ISO 14001 certificering voor EGM, de imple-mentatie van een standaard nieuwe werkwijze in projecten door gebruik te maken van de unieke EGM-DUBOtool (DUurzaam BOuwen tool), betrokkenheid bij de normontwikkeling van duurzame gebouwen in de gezondheidszorg bij Greencalc (BREEAM-light) en GPR, een aantal concrete duurzame projecten en tot slot de verduurzaming van onze eigen bedrijfsvoering.
EGM adviseurs werkt letterlijk en figuurlijk dicht bij het ontwerp. De adviseurs hebben ieder hun specialisatie maar hebben vooral aandacht voor advisering in de breedte. In een vroeg stadium van het ontwerp wordt inter-disciplinair meegedacht.
Vluchtdeur belemmerd door materiaalopslag.
Containers met brandbaar materiaal in vluchttrappen-huis.
Moeilijk te dichten gaten door wirwar aan doorvoeringen van kabels en leidingen in brandscheiding.
U BENT GESPECIALISEERD IN DE ZORG
WIJ IN BRANDVEILIGHEID.Vetrotech ontwikkelt hoogwaardig brandwerend glas met als optie multifunctionele eigenschappen, zoals stralings-, geluids- en in- of uitbraakwering. Met onze verdiepingshoge glazen brandscheidingen, bijvoorbeeld in kleur, creëert u een overzichtelijke en herken-bare zorgomgeving. Ons standaard geharde glas leidt tot besparing en, belangrijker nog, tot minder letsel, dus tot extra veiligheid. Meer informatie over ons brede programma, uitgebreid getest in de meest voorkomende pro!elen vindt u op www.vetrotech.nl.
FMT Gezondheidszorg 31
T I J D E L I J K E V O O R Z I E N I N G E N
Bussman realiseert tijdelijke OK-afdeling St. Anna ZiekenhuisHet St. Anna Ziekenhuis in Geldrop is met een ingrijpend renovatieproces bezig. Daar maakt ook de OK-afdeling deel van uit. Recent is daarom een tijdelijk OK-complex in ge-bruik genomen. Deze interim afdeling, die gesitueerd is op een deel van het parkeerterrein achter het ziekenhuis, is ge-realiseerd door Bussman, leverancier van flexibele huisves-ting voor onder andere de zorgsector.
De tijdelijke twee bouwlagen tellende OK-af-
deling van het St. Anna Ziekenhuis beschikt
naast vier kleine en twee grote OK’s, over alle ne-
venvoorzieningen zoals een recovery, holding,
steriele opslag en technische ruimten. De 1000 m2
OK’s zijn gehuisvest op de tweede bouwlaag die
aansluit op de beddenafdeling van het ziekenhuis.
Op de eerste bouwlaag vinden we 1000 m2 aan
kantoren en andere ondersteunende afdelingen.
De bouw van het OK-complex is gestart in janu-
ari 2012 in de fabriek van Bussman in Beuningen.
Half maart zijn de bouwactiviteiten begonnen op
het terrein van het ziekenhuis. Zes weken later
kon de OK-afdeling worden opgeleverd. Uiter-
aard is er veel tijd geïnvesteerd in de engineering.
De planning is dat het ziekenhuis gedurende ne-
gen maanden van de voorziening gebruik maakt.
Daarna worden de verschillende onderdelen weer
gebruikt voor een tijdelijke OK-afdeling van een
andere zorginstelling. Arjan de Rijke van Buss-
man vertelt dat de OK-afdeling weliswaar een
tijdelijke huisvesting is, maar dat dit niet in de
kwaliteit is terug te zien. ‘De voorschriften zijn
dermate streng dat een tijdelijk OK-complex aan
DOOR: COR VAN LITSENBURG
U BENT GESPECIALISEERD IN DE ZORG
WIJ IN BRANDVEILIGHEID.Vetrotech ontwikkelt hoogwaardig brandwerend glas met als optie multifunctionele eigenschappen, zoals stralings-, geluids- en in- of uitbraakwering. Met onze verdiepingshoge glazen brandscheidingen, bijvoorbeeld in kleur, creëert u een overzichtelijke en herken-bare zorgomgeving. Ons standaard geharde glas leidt tot besparing en, belangrijker nog, tot minder letsel, dus tot extra veiligheid. Meer informatie over ons brede programma, uitgebreid getest in de meest voorkomende pro!elen vindt u op www.vetrotech.nl.
FMT Gezondheidszorg32
T I J D E L I J K E V O O R Z I E N I N G E N
een duidelijke meerwaarde. ‘Wij zijn gespeciali-
seerd in huisvesting waar de techniek een belang-
rijke rol speelt. Engineering, in samenwerking
met partners, is een belangrijk aspect van onze
producten.’
Voor Bussman is het OK-complex in het St. Anna
Ziekenhuis de eerste complete, groots opgezette
OK-afdeling. Al eerder realiseerde het bedrijf de
huisvesting met OK’s voor Oogziekenhuis Zon-
nestraal in Hilversum en dialyse- en MRI-afde-
lingen. Arjan de Rijke is ervan overtuigd dat het
bedrijf een steeds belangrijkere rol gaat spelen in
het realiseren van OK-afdelingen. Voor zowel tij-
delijke en permanente voorzieningen. De Rijke:
‘De kwalificaties voor een tijdelijke OK-afdeling
zijn niet minder dan die voor een permanente
huisvesting. Vanuit die optiek doen wij niet on-
der voor reguliere voorzieningen. Ik durf te stel-
len dat de modulaire opbouw zelfs veel voorde-
len biedt, juist ook voor permanente huisvesting.
We kunnen met diverse gevelmaterialen werken
en ook zijn wij in staat OK’s met daglichtvoor-
zieningen te maken. Daarnaast is het natuurlijk
de vraag waarom er voor grote bedragen geïnves-
teerd moet worden in een “betonoplossing” met
een levensduur van 30 jaar, als de techniek en re-
gelgeving elke 10 jaar veranderd en een upgrade
van de OK noodzakelijk maakt. Modulaire bouw
is niet alleen aanmerkelijk goedkoper, en dus
sneller terug te verdienen, maar is ook impliciet
beter geschikt voor technologie-upgrades tijdens
de gebruikstermijn van het complex. Tijdens de
engineering is hier ook rekening mee gehouden.
Een complete OK kan binnen zeer korte tijd om-
dezelfde veiligheidsvoorwaarden moet voldoen
als een reguliere voorziening. Overigens is deze
OK-afdeling bedoeld voor een gebruikstermijn
van negen maanden, hij zou echter net zo goed
20 jaar kunnen blijven staan. Door de modulaire
opbouw kan de voorziening eenvoudig aan ver-
anderende capaciteitseisen worden aangepast. We
kunnen bijvoorbeeld OK’s van 18, 36 of 54 m2
maken. Dat is tamelijk uniek, evenals de binnen-
hoogte die wij realiseren. Voor deze OK’s is geko-
zen voor een hoogte van 3,5 meter. We kunnen
zelfs tot 3,8 meter.’
PERMANENTE HUISVESTING
Flexibiliteit in combinatie met de hoge kwaliteit
is voor zorginstellingen steeds vaker aanleiding
om deze bouwwijze ook in de overwegingen te
betrekken voor permanente huisvesting’, aldus
De Rijke die aangeeft dat de zorg een belangrijke
markt is voor Bussman. Hij tekent daarbij aan dat
daarbij wel gestreefd wordt naar huisvesting met
gewisseld worden voor een nieuwere, ge-upgrade
versie. Een plug and play concept voor modulaire
OK’s.
IPAD
Door het modulaire systeem dat Bussman heeft
ontwikkeld zijn alle componenten uitwisselbaar
en kunnen in betrekkelijk weinig tijd aanpassin-
gen worden gerealiseerd. Voor een onderdeel van
het ziekenhuis dat zo onderhevig is aan snelle
technologische ontwikkelingen en veiligheidsei-
sen die steeds strenger worden, is dat erg belang-
Het Bussman Universeel Verplaatsbaar OK ComplexIn ziekenhuizen of klinieken vinden regelmatig bouwwerkzaamheden plaats. Deze werkzaamheden hebben een enorme impact op de bedrijfsvoering. Juist in een ziekenhuisomgeving is de overlast, denk daarbij aan lawaai en stof, die bouw-werkzaamheden met zich meebrengen, zeer ongewenst. Als het om een OK afdeling gaat, zelfs onacceptabel.
Bussman, al jaren een prominente aanbieder van tijdelijke en semipermanente accommodatie in de gezondheidszorg, heeft een "universeel verplaatsbaar OK complex" ontwikkeld en biedt nu een oplossing voor het optimaal uitvoeren van bouw-werkzaamheden. U bouwt uw permanente voorziening terwijl de bedrijfsvoering zijn voortgang vindt in het verplaatsbare OK complex.In dit complex zijn alle benodigde voorzieningen, zoals plenums, luchtbehandelingskasten, pendels, OK lampen, hermetisch sluitende deuren, scheidingstrafo's, etc, etc.) opgenomen. Hiervoor worden uitsluitend gerenommeerde merken toegepast.
Bel of mail ons snel voor meer informatie of een afspraak.
FMT Gezondheidszorg34
G R O O T K E U K E N I N R I C H T I N G
Waarheen met de keukens in de gezondheidszorg?
Verschillende wegen leiden naar RomeProductiekeuken, assemblagekeuken, compactkeuken, sa-tellietkeuken, pantry’s, uitgiftepunten, frontcoocking, buf-fetwagens en selfservice. Er lijkt heel wat aan de hand in keukenland. Nieuwe concepten duiken op terwijl tegelij-kertijd de hand steeds vaster op de knip gehouden wordt. Versterken of bestrijden deze ontwikkelingen elkaar en wat zijn de huidige trends? Met die vragen ging FMT Gezond-heidszorg naar twee specialisten: Judith Wichard, specialist grootkeukens bij Royal Haskoning en Uwe Reimer, directeur Gram Nederland B.V. (koeling) en voorzitter van de NVLG, de Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Grootkeuken-apparatuur.
De hoofdvraag is: ga je als instelling de keu-
ken in eigen beheer nemen of uitbesteden;
zelf produceren of alleen assembleren? Dat stelt
mevrouw Wichard. “Voor beide keuzes zijn goe-
de argumenten te vinden, altijd afhankelijk van
wat de instelling wil, hoe deze georganiseerd is
en welke visie die aanhangt. Daarnaast maakt het
een groot verschil of je denkt vanuit nieuwbouw
of binnen bestaande gevels wat wilt of moet
doen. En natuurlijk heb je – binnen en buiten de
gezondheidszorg - te maken met zaken als vei-
ligheid, beheer, logistiek en, niet te vergeten, een
trend naar gezonder, biologischer en ecologischer
koken en eten.“
In het bijzonder in de gezondheidszorg ziet Ju-
dith Wichard de scheiding tussen bereiding en
consumptie steeds groter worden (ontkoppe-
ling), doordat het aantal zorgplaatsen buiten de
instelling stijgt. Ook het aantal maaltijden dat
vanuit de instelling wordt gefinancierd neemt af,
terwijl het aantal maaltijden dat door de klant
zelf wordt betaald zal toenemen. Dat heeft een
aantal gevolgen:
-
behandelingen, neemt het aantal externe be-
zoekers toe en worden de restaurants in toe-
nemende mate door meerdere doelgroepen ge-
bruikt;
het eten moeten halen. Bijvoorbeeld doordat
de voedingsassistenten met een buffetwagen
op de kamers komen en de patiënten een keuze
kunnen maken uit het assortiment. Of doordat
op de verpleegafdeling een uitgiftepunt met
DOOR: GABRIËL VAN NEERVEN;FOTO’S: ROYAL HASKONING / NVLG
Renovatie Franciscus Ziekenhuis Roosendaal - expeditie en orderpick ruimte.
FMT Gezondheidszorg 35
zitgedeelte wordt ingericht;
-
ting, al dan niet met een eigen vaatwaskeuken
en praktisch meestal voor grotere afdelingen of
eenheden. Hierdoor komt meer verantwoor-
ding op de werkvloer te liggen;
-
verd door de toeleverancier en uitgegeven via
broodbuffetwagens;
de compactkeuken en uitgegeven via een uit-
giftebuffet, buffetwagen of serveerwagen;
-
gifte en in het zicht van de restaurantbezoe-
ker), koelwanden en ‘uitgifte’ door restaurant-
bezoeker zelf (zelfbediening);
voor andere doeleinden gebruikt, voor verga-
deringen of presentaties, als flexibele werkplek
of bedienen de buurt of wijk, worden meer
openbaar. Dat vereist meer flexibiliteit, in in-
richting en gebruik.
ONTKOPPELING
“Ruwweg kun je stellen dat ontkoppeling aan-
trekkelijk wordt vanaf ongeveer zeshonderd
maaltijden. Dan beginnen de aantallen waarin
vooruitwerken en warmhouden tijdens trans-
port economisch verantwoord worden. Als com-
ponenten niet meer binnen een redelijke tijd tot
maaltijden kunnen worden samengesteld en/of
geleverd bij de consument, heeft het ontkoppeld
bereidingssysteem de voorkeur. In de praktijk is
het redelijk de warme maaltijden af te leveren,
c.q. te serveren binnen een periode van 90 mi-
nuten. Bij een bereidingscapaciteit van meer dan
zeshonderd maaltijden duurt het portioneren en
samenstellen van de maaltijden 75 tot 100 minu-
ten. De kwaliteit van met name groente zal dan
snel achteruitgaan. Dit betekent dat er in charges
bereid moet worden en de portioneerruimte in
charges bevoorraad moet worden en is het nood-
zakelijk over te gaan op het ontkoppeld berei-
dingssysteem.
Mede door die ontkoppeling zie je op dit moment
dat de compact- of assemblagekeuken een trend
is. Ik vraag me echter wel af of dit zo blijft. Een
aantal ontwikkelingen gaat juist de tegenoverge-
stelde kant op: gezonder of meer biologisch ko-
ken; verse producten gebruiken, liefst van dicht
bij huis; koken in open keukens en eten bereiden
op bestelling.”
VERSOBERING
De heer Reimer van zijn kant legt de nadruk op
de kostenkant: “De grootkeukenbranche wordt
de laatste drie, vier jaar geconfronteerd met ver-
soberingen in de cateringbranche en het uit- of
zelfs afstellen van noodzakelijke investeringen. In
2008 heeft de NVLG samen met de overheid ‘cri-
teria duurzaam aanbesteden voor de overheid”
ontwikkeld. De bedoeling is dat de overheid het
goede voorbeeld geeft voor duurzaam werken. De
realiteit is echter anders dan deze wens, ook bij
de overheid.”
Aanbestedingen in onze branche worden tot
het laatste moment uitgesteld, waardoor de sec-
tor vaak voor problemen komt te staan die ver-
oorzaakt zijn door andere disciplines. Denk aan
het ontbreken van de nodige nutsvoorzieningen
en bouwtechnische tegenwerpingen om te vol-
doen aan wet- en regelgeving. Voor grootkeukens
zijn op dit gebied met name van belang de Ha-
zard Analysis Critical Control Points (HACCP),
Warenwetregeling Hygiëne van levensmiddelen
(WHL) en Arbo-besluit. In de praktijk zijn duur-
zaam en financieel verantwoord werken daardoor
erg lastig.”
Renovatie Franciscus Ziekenhuis Roosendaal - warme keuken.
Nieuwbouw Gelre ziekenhuizen Zutphen - uitgifte.
Vertrouw de zorg voor een gezond klimaat toe aan de specialist
turn to the experts
Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar
ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke
welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel.
Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn
van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond
klimaat. Carrier is ‘s werelds grootste expert. Als uitvinders van de
airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u
in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer
op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle
Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to
the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?
T (071) 341 71 11, www.carrier.nl
002car Adv225x285 ZORG.indd 1 11-01-12 10:24
FMT Gezondheidszorg 37
zien zelfs goedkope, soms huishoudelijke, inves-
teringen, welke binnen één a twee jaar vervan-
gen dienen te worden omdat deze niet geschikt
zijn voor professioneel gebruik. Daarom heeft de
NVLG kwaliteitscriteria gedefinieerd, die een toe-
No nonsens aanpak voor innovatieve GrootkeukeninrichtingenRegeer Grootkeukentechniek is, mede door haar jarenlange ervaring in succesvolle en toonaangevende horeca-projec-ten, in staat om het gastvrijheidconcept in de zorg tot uiting te laten komen. Door een innovatieve, flexibele en nuchtere benadering worden de concepten écht op maat uitgevoerd: van afdelingskeuken tot complete productiekeuken.
De nieuwste technieken worden door Re-
geer Grootkeukentechniek toegepast. In het
gastvrijheidconcept past bijvoorbeeld uitgifte-
meubilair, al dan niet met frontcooking.
Vooropgesteld dat de beleving van de gast leidend
is. Uiteraard is duurzaam ondernemen bij Regeer
Grootkeukentechniek zeer belangrijk: Toeleve-
ranciers worden bijvoorbeeld geselecteerd op het
feit of men al dan niet ISO 14001 gecertificeerd
is. Ook worden zoveel mogelijk materialen toege-
past die tegemoet komen aan de duurzaamheid-
visie van Regeer Grootkeukentechniek.
Ontwerp, advies, een goed geregisseerde project-
begeleiding waarborgen een kwalitatief hoog-
waardig eindresultaat. Uiteraard heeft Regeer
Grootkeukentechniek de montage en after sales
in eigen regie en beheer.
Regeer Grootkeukentechniek houdt rekening met
de toenemende behoefte aan moderne keukenin-
richtingen waarin zeer efficiënt en rendabel ge-
werkt kan worden. Door de eisen en wensen van
niet alleen de investeerder, maar ook van de ge-
bruiker centraal te stellen, worden er geen over-
matige investeringen gedaan.
Door een goede selectie aan kwalitatief hoog-
waardige fabrikantenmerken, in het strategisch
assortiment, en de veelzijdigheid ervan, die in het
DOOR: BRITA Water is van groot belang voor de gastronomie-, catering- en vendingsec-tor. Er kan vrijwel geen warme drank of gerecht worden bereid zonder toevoeging van water. Filtersystemen van BRITA Professional brengen het beste uit het water naar boven. Stoffen zoals kalk, metalen die in de leidingen kunnen voorkomen en andere geur- en smaakverstorende stof-fen worden uit het water gefilterd.
BRITA Professional:
Uw partner voor individuele optimalisering van water
Dit alles heeft niet alleen een positief effect op de wer-
king van de machines maar ook op de smaak van het
eindproduct. Een oplossing voor elke toepassing, dat is het
doel dat BRITA Professional zich stelt. Zo ontstond in de
loop der jaren de PURITY productlijn met producten voor
elke toepassing. De naam PURITY staat gelijk aan de hoog-
ste productveiligheid, gebruiksgemak en een optimale wa-
terkwaliteit.
De moderne BRITA waterfilters beschermen niet alleen de
gevoelige techniek van de apparaten, maar dragen ook bij
aan smakelijke gerechten, dranken en glanzend glaswerk. En
dat is nu juist zo belangrijk in de gastronomie en catering.
KOFFIE
Over een punt zijn bijna alle Nederlanders het eens: ze hou-
den van een goede kop koffie. Warme dranken bestaan tot
wel 98% uit water. Het lijdt dan ook geen twijfel dat dit in-
grediënt bij de bereiding een cruciale rol speelt.
Bij de kwaliteit van het water kan er sprake zijn van regi-
onale verschillen. Als bijvoorbeeld de samenstelling van de
in het water aanwezige mineralen niet uitgebalanceerd is,
kan het aroma van de koffie zich niet optimaal ontwikkelen.
Uitgebalanceerd water ontwikkelt een stabiele crêma en
voorkomt de onaangename sluier op thee.
Ook voor de machine is de waterkwaliteit doorslaggevend.
Want hoe hoger het aandeel kalkvormende ionen in het wa-
ter, des te sneller slaat er kalk neer waardoor de machine aan
kwaliteit zal inleveren.
Het ideale water voor koffie is vers en puur van smaak en
heeft geen merkbare geur. Het moet rijk zijn aan mineralen,
maar in dat opzicht ook evenwichtig zijn. Ideaal is een car-
bonaathardheid van 3-4 °dH en een pH van 6,5 – 7,5. Alleen
dan behoudt de koffie zijn volle aroma. BRITA Professional
sponsort o.a. SCAE Nederland.
COMBISTEAMERS
Combisteamers en bakovens in professionele keukens zijn
geavanceerde apparaten die met hoge investeringen gepaard
gaan en die dagelijks worden gebruikt. Ze moeten dag in dag
uit betrouwbaar functioneren.
Maar kalk kan ook hier problemen veroorzaken. Niet alleen
in de gaarruimte kan kalk zich afzetten, maar ook op ver-
warmingselementen en andere, meer fijngevoelige machi-
neonderdelen.
Gevolg: de machine slijt sneller. Bak- en kookprogramma’s
verlopen niet meer zonder problemen. De gaarruimte moet
voor veel kosten worden gereinigd. Het kost meer energie
om de benodigde verwarmingstemperaturen te bereiken.
Voor het apparatuur en de bereide gerechten is een laag ge-
halte aan mineralen in het water het beste. Alleen zo kunnen
gerechten hun natuurlijke versheid en hun geurige smaak
FMT Gezondheidszorg 43
behouden. Ze zien er smakelijk en vers uit en bakproducten
worden knapperig en glanzend.
BRITA Professional is lid van de NVLG. Nederlandse Ver-
eniging van Leveranciers Grootkeukenapparatuur.
VAATWASSER
De weg naar een glanzend resultaat begint al voordat de
vaatwasser wordt ingeschakeld. Want als het water een voor
deze toepassing optimale samenstelling heeft, valt er veel
tijd en geld te besparen.
Verantwoordelijk voor uitval of schade aan de machine,
maar ook voor vlekken en strepen op de schone vaat zijn in
de meeste gevallen mineralen die bij heet water aanslag vor-
men. Dezelfde mineralen zorgen er ook voor dat glas en fijn
porselein dof en onooglijk wordt.
Ook de machine lijdt schade als er kalk op de machineon-
derdelen neerslaat. De machine moet dan per spoelbeurt
meer reinigingsmiddel en naglansmiddel gebruiken en niet
op de laatste plaats verbruikt de machine meer energie.
De kwaliteit van het water is een bepalende factor voor een
perfect vaatwasresultaat. Het door de vaatwasser gebruikte
water moet „zacht“ zijn en kalkvormende mineralen en zou-
ten moeten uit het water zijn gefilterd. Er hoeven dan min-
der chemische reinigingsmiddelen te worden gebruikt, de
machines slijten minder snel en leveren optimale prestaties.
DUURZAAM ONDERNEMEN
Wij hebben MVO tot een centraal element van onze be-
drijfsstrategie gemaakt. Daartoe behoren voor BRITA zui-
nig waterverbruik, de toepassing van milieuvriendelijke en
energiezuinige productiemethoden en het zoveel mogelijk
voorkomen van afval. Recycling is sinds 1992 een vast on-
derdeel van de bedrijfsfilosofie van BRITA en zal ook in de
toekomst een belangrijk aspect van onze verantwoordelijk-
heid blijven.
Contactadres:
BRITA Professional GmbH & Co. KG
Kanaaldijk Noord 109 G
5642 JA Eindhoven
Tel: +31 (0) 40 - 281 39 59
Fax: +31 (0) 40 - 281 84 36
http://professional.brita.nl
FMT Gezondheidszorg44
M E D I S C H E T E C H N O L O G I E
Medisch technologische gevaren: een top tien
Het schier onophoudelijk gepiep, gebliep en gerinkel van bewakingsapparatuur en patiëntmonitors, ofwel alle akoes-tische alarmsignalen, vormen ironisch genoeg het grootste veiligheidsrisico in ziekenhuizen en zorginstellingen. Aldus het ECRI Institute*) dat jaarlijks een rapport uitbrengt met een top tien medisch-technologische risico’s.
Medische technologie biedt veel voordelen
en brengt tegelijkertijd risico’s met zich
mee. Die risico’s kunnen grotendeels tot een mi-
nimum worden beperkt maar in een omgeving
die zo veranderlijk is, is het lang niet altijd even
eenvoudig om te weten waar je op moet letten.
Het tackelen van gevaren die medische techno-
logie met zich meebrengt en het stellen van prio-
riteiten op dat vlak zijn dooropende uitdagingen
voor zorgaanbieders.
Nieuwe veiligheidsvoorschriften, herziene wet-
en regelgeving, een fout die de krantenkoppen
heeft gehaald: allemaal voorbeelden van momen-
ten die vragen om een herziening van de prio-
riteiten omtrent veiligheid. De jaarlijkse top-10
kan helpen bij het opnieuw focussen op de meest
dringende veiligheidsissues van het moment.
RICHTLIJNEN
Zorgaanbieders die hun prioriteiten op het ge-
bied van risicomanagement willen bijstellen, zul-
len een aantal afwegingen moeten maken op basis
van enkele factoren en vragen die ook zijn gesteld
bij het opstellen van deze top tien. Ze dienen als
richtlijn voor het beoordelen van hoe kritiek elk
genoemd risico is voor uw specifieke situatie:
-
lijden of ernstig letsel veroorzaken?
slechts zelden?
-
doet, zal het dan een groot aantal mensen tref-
fen? Of zijn de effecten beperkt?
de publiciteit geweest en is het waarschijnlijk
dat u onder druk staat om het snel en duidelijk
op te lossen?
DE TOP TIEN VAN 2012
1. Akoestische alarmsignalen
Ventilatoren, infuuspompen, patiëntmonitors,
dialyseapparaten: allemaal technische hulpmid-
delen met een alarmfunctie. Het zijn er zoveel
dat het voortdurend gepiep en gerinkel bij ver-
plegend personeel ‘alarmmoeheid’ kan veroor-
zaken. Door de toenemende druk van alle gelui-
den, wordt men domweg minder oplettend. En
dat heeft gevolgen: men reageert niet of te laat,
men weet niet meer welk alarm prioriteit te ge-
ven, men zet het volume tijdelijk zachter of, en
dat is misschien nog wel het grootste risico, wij-
zigt de alarminstellingen naar een ruimere marge.
Een patiënt die in de problemen komt, wordt dan
te laat geholpen.
Om de risico’s tot een minimum te beperken, is
het opstellen van een bedrijfsbreed alarmma-
nagementprogramma een van de oplossingen.
Dat programma bestaat onder meer uit proto-
collen die waarborgen dat elk alarmsignaal wordt
herkend en er snel en juist gehandeld wordt.
2. Blootstellingsgevaar straling radiotherapie en CT
Vorig jaar de nummer één in de risico-top-10, dit
jaar van de eerste plaats gestoten door de alarm-
signalen. Desalniettemin vormt blootstelling aan
straling nog immer een groot gevaar voor de vei-
ligheid en gezondheid van patiënten. Voor zowel
behandelingen als diagnoses is straling een essen-
tieel hulpmiddel, maar ernstig letsel bij de patiënt
kan het gevolg zijn wanneer er fouten worden ge-
maakt of door onnodige blootstelling aan teveel
straling. Om de kans op fouten te verminderen
zijn voldoende adequaat personeel, goede kwali-
teitscontroleprocedures en quality assurance een
must.
DOOR: FLOOR SCHOLTEN
FMT Gezondheidszorg 45
3. Fouten bij het toedienen van medicatie via in-
fuuspompen
Patiënten kunnen zeer gevoelig zijn voor de hoe-
veelheid vocht of medicatie die wordt toegediend
via infuuspompen. En helaas gebeurt dat (nog)
vaak. Krijgt een patiënt de verkeerde medicatie
toegediend, dan kan dat tot levensbedreigende
situaties leiden. Fouten bij het toedienen kun-
nen het gevolg zijn van onleesbare recepten, ver-
keerd geprepareerde medicijnen. Ook komt het
voor dat de verkeerde patiënt medicatie krijgt
toegediend. Om zulke fouten te voorkomen is
het zeer aan te bevelen (en zelfs een must) om in-
fuuspompen op te nemen in een overkoepelend
medicatietoedieningsprotocol dat geïntegreerd
wordt met andere informatiesystemen zoals bij-
voorbeeld de elektronische patiëntendossiers.
4. Kruiscontaminatie door flexibele endoscopen
Het komt voor in grote en kleine ziekenhuizen
en is nog immer actueel: kruisbesmetting van pa-
tiënten door onjuist gereinigde of niet goed ge-
desinfecteerde flexibele endoscopen. De gevolgen
kunnen fataal zijn. Wanneer de sterilisatiericht-
lijnen niet correct worden opgevolgd of wanneer
er beschadigde apparatuur wordt gebruikt, dan
heeft dat schadelijke gevolgen voor de patiënt.
Goede en gedetailleerde protocollen voor elke
type en model endoscoop zijn daarom zeer be-
langrijk.
5. Weinig aandacht voor verandermanagement bij
gekoppelde medische apparatuur
IT-systemen en medische apparatuur zijn steeds
vaker aan elkaar gekoppeld en dus van elkaar af-
FMT Gezondheidszorg46
M E D I S C H E T E C H N O L O G I E
goed communiceren aan hun personeel en dat
er een helder preventieplan is voor branden door
medisch-technisch handelen.
8. Risico’s van naalden en scherpe voorwerpen
Het gevaar van naalden en scherpe voorwer-
pen is bij iedereen bekend. Patiënten, maar ook
personeel, lopen bij verkeerd gebruik (of bij het
gebruik van niet-steriele naalden) het risico op
overdraagbare aandoeningen zoals HIV en He-
patitis C. Ziekenhuizen en zorginstellingen doen
er goed aan het huidige toepassingsbeleid te eva-
lueren en een actieplan te implementeren waarin
bijvoorbeeld training van het personeel is opge-
nomen.
9. Anesthesierisico’s als gevolg onvolledige inspecties
Inconsistente of onvolledig uitgevoerde inspec-
ties van anesthesieapparatuur kan leiden tot
problemen of fouten met verkeerd aangesloten
ademhalingssystemen, ventilatorlekken en lege
gascilinders. Een complete inspectie voorafgaand
aan de eerste behandeling van de dag is daarom
een must. Die inspectie dient te voldoen aan de
modelspecifieke check zoals die is voorgeschre-
ven door de fabrikant. Voor elke volgende pati-
ent dient op zijn minst een korte voorgeschreven
check plaats te vinden.
10. Gebruiksonvriendelijke medische hulpmiddelen
voor thuisgebruik
De populatie ouderen die thuis zorg nodig heeft
stijgt en daarmee ook het gebruik van hulpmid-
delen in huis. Medische hulpmiddelen voor thuis-
gebruik zijn vaak niet specifiek ontworpen met
de gebruiker in het achterhoofd en zijn moeilijk
hankelijk. Veranderingen in de ene component
hebben gevolgen voor de werking van een andere
component. Wijzigingen in een bestaand systeem
dienen dus goed en gecontroleerd uitgevoerd te
worden om letsel bij patiënten door softwarefou-
ten of implementatieproblemen, te voorkomen.
IT-afdelingen en medische teams zullen dus goed
moet communiceren. Upgraden van hardware en
software, nieuwe applicaties, nieuwe werkproces-
sen en onderhoud, vereisen allen goed verander-
management.
6. Onjuist toedienen enterale voeding
Sondevoeding, ofwel het toedienen van voedings-
stoffen via een tube in het maag-darmkanaal, kan
gevaarlijk zijn wanneer er fouten worden ge-
maakt met intuberen of de tube niet goed is aan-
gesloten. Het gevolg kan zijn dat voedingstoffen
per ongeluk elders terechtkomen (bijvoorbeeld in
het vaatstelsel) of dat de verkeerde voedingstof-
fen in het gastrointestinale (GI) stelsel terechtko-
men. Patiënten lopen het risico te overlijden als
gevolg van zulke fouten. Het is daarom aanbevo-
len om enterale pompen enkel te gebruiken voor
sondevoeding en daarbij kleurcodes te gebruiken
waarmee je zowel de tube als de aansluitingen van
begin tot eind goed kunt traceren. Daarnaast is
het goed om de zogeheten Luer-spuit nooit te ge-
bruiken voor mondelinge toediening en enterale
voeding.
7. Brand op de operatiekamer
In een zuurstofrijke omgeving (bijvoorbeeld de
OK) is een brand gauw ontstaan. Kennis van ont-
stekingsbronnen en brandbare stoffen is daarom
onontbeerlijk. Een chirurgisch team moet dus
goed op de hoogte zijn van de brandgevaren tij-
dens hun handelen. Het is daarom aanbevolen
dat zorgaanbieders deze risico’s en gevaren van
apparatuur en middelen in de operatiekamer
te hanteren of te complex voor mensen zonder
medische kennis. Patiënten vooraf trainen in het
gebruik van hulpmiddelen is daarom aanbevolen.
Evenals het opleiden van verzorgers.
*)Dit artikel is gebaseerd op het rapport 2012 top
10 Health Technology Hazards van het ECRI Insti-
tute. Dit rapport bevat nog veel meer tips en aanbe-
velingen en is te downloaden via www.ecri.org Het
ECRI Institute is een onafhankelijke non-profitor-
ganisatie dat onderzoek uitvoert naar de beste aan-
pak voor het verbeteren van veiligheid, kwaliteit en
kosteneffectiviteit in de patiëntenzorg.
Q
Algemene aanbevelingen Naast de specifieke adviezen bij de in dit artikel be-
schreven risico’s, zijn er algemenere aanbevelingen voor zorgaanbieders als het gaat om veiligheid en medische technologie:
een bedrijfsprioriteit is;
ficeerd om te werken met de apparatuur en voor de behandelingen die ze uitvoeren;
paratuur worden gedocumenteerd in een bedrijfs breed systeem;
ën goed naar informatie omtrent gevaren, risico’s en andere veiligheidsissues.
Top 10 in het kort
koppelde apparatuur;
spectie;
voor thuisgebruik.
Kennis is macht is het credo van Bacon, al gefor-
muleerd in de 16e eeuw. Kennis over parkeren is
echter zeer beperkt, ook bij zorginstellingen. Dit
is zorgwekkend want zorginstellingen zijn voor hun
bereikbaarheid buitengewoon afhankelijk van hun
parkeervoorzieningen. Zorginstellingen hebben
controle over hun terreinen en bieden hiervan grote delen voor
exclusief gebruik aan autobezitters. Het is belangrijk om effi ciënt
met ruimte om te gaan. Ruimte, en dus ook parkeerruimte,
is duur. Een van de problemen is dat veel parkeerplaatsen
alleen gebruikt worden tijdens de piekmomenten. Wat is nou een
goede oplossing voor dit probleem? Uit onderzoek bij Bronovo,
een ziekenhuis in Den Haag, komt naar voren dat het mogelijk is
om de ziekenhuisuitgaven aan parkeren te verminderen door op
piekdagen werknemers te laten betalen voor parkeren. Door
slechts één euro per dag te vragen voor parkeren aan werknemers,
kan het aantal parkeerplaatsen al met 2% verminderd worden.
Kennis over parkeren Door Jos van Ommeren
De Amsterdamse Zuidas wordt dé beste ont-
moetingsplaats voor mensen en bedrijven, een
plek waar stedelijke dynamiek en zakelijke
ambities elkaar treffen. In het hart van de
Zuidas ligt het Kenniskwartier, de plaats waar de
Vrije Universiteit (VU) en het VU medisch
centrum (VUmc) zijn gevestigd. De ambities van beide
instellingen zijn aanzienlijk. VUmc verwacht een toenemende
concentratie van voorzieningen en bij de VU start in 2012 de
ontwikkeling van een lifescience-/beta-cluster. Deze ambities
hebben hun weerslag op het parkeervraagstuk. Parkeren kan
alleen in gebouwde vorm worden gerealiseerd en VU en
VUmc zullen in de komende jaren oplossingen moeten vinden
om het parkeren verantwoord in de ontwikkelingen in te passen.
Parkeerbeleid bevordert effectief ruimtegebruik in het Kenniskwartier
Spark analyseert parkeervraagstukken. Van auto’s en fi etsen. Wij ontwikkelen
samen met de opdrachtgever een oplossing die duurzaam is. Oplossingen
die haalbaar zijn. Functioneel, technisch, organisatorisch, en natuurlijk ook
fi nancieel. Bij het ontwikkelen van onze visies, plannen en oplossingen houden
wij altijd de (latente) wensen en verlangens van parkeerders in ons achter-
hoofd. Want als we voor deze groep de beste oplossing bedenken, is dat
automatisch ook de beste oplossing voor onze opdrachtgevers.
Nieuwstraat 4 | 2266 AD Leidschendam | T 070 317 70 05
Raadgevend Technies Buro Van HeugtenA company of Royal HaskoningPostbus 305, 6500 AH NijmegenT: +31 (0)24 3667667E: [email protected]: www.van-heugten.nl
OK Consultancy NederlandPostbus 2101 5202 CC 's-Hertogenbosch T: +31 (0)73 62 34 381 E: [email protected]: www.okcn.nl
A. P. (Alex) de Blockde Block ConsultantDuizendblad 16 - 8607 EA SneekT: +31 (0)6 417 480 88F: +31 (0)8 471 990 78E: [email protected]: www.deblockconsultant.nl
Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine
FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. de NVTG en VTDV.
FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.
Uitgever: Cor van Litsenburg
Eindredactie:Wim van Gurp
Bureauredactie:Gabriël van Neerven
NVTG Redactieraad:
Mw. B. (Barry) S. van der GraafW. (Wim) van GurpIng L. (Leo) van NamenIng. G. (Fred) T.J.M. PendersIr. H. (Henk) C. Postema
FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Drs. L. (Leendert) van der EntIr. G. (Geert) GeleijnseProf. dr. ir. J (Jos) LichtenbergA. (Astrid) MelgerDr. ir. M. (Masi) MohammadiG. (Gabriël) van NeervenDrs. F (Floor) ScholtenDrs. A. (Alinda) WolthuisF. (Frank) van WijckW. (Wim) Wijdenes
Fotografie: Jasper Scheffers, Peter Bouritius. e.a.
Abonnementen:Nederland: " 107,50België " 117,50Buiten Europese Unie: " 169,50
Losse nummers " 15,95
Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd.
Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samen-gesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissin-gen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.
COLOFON
ADVERTENTIE-INDEX
AGENDASEPTEMBERNVTG Golf Event7 september 2012, De Scherpenbergh, LierenInlichtingen: www.nvtg.nl
Installatie Vakbeurs11 - 13 september 2012, Evenementenhal, HardenbergInlichtingen: www.evenementenhal.nl
HET Instrument 201225 - 28 september 2012, RAI, AmsterdamInlichtingen: www.hetinstrument.nl
iMaintain Congres Prestatie Management aan zet!26 september 2012, GlazenRuimte te MaarssenInlichtingen: www.nvdo.nl
VBOI congres 27 september 2012, NBC, NieuwegeinInlichtingen: www.vboi.nl
OKTOBERNVTG najaarsstudiedag, Nazorg bij calamiteiten in instellingen4 oktober 2012, Reehorst, EdeInlichtingen: www.nvtg.nl
ICT vakdagen9 - 11 oktober 2012, Evenementenhal, VenrayInlichtingen: www.evenementenhal.nl/venray
Vakbeurs Energie 20129 - 11 oktober 2012, Brabanthallen, Den BoschInlichtingen: www.energievakbeurs.nl
Jaarcongres ‘Zorg en Techniek’11 oktober 2012, Universiteit TwenteInlichtingen: www.kiviniria.nl
NOVEMBERBeurs Elektrotechniek België14 - 15 november 2012, Tour & Taxis BrusselInlichtingen: www.elektrotechniekbelgie.be
DECEMBERChallenge Tomorrow, kennisdebat over technologie en huisvesting in de zorg4 december 2012Technische Universiteit EindhovenInlichtingen: www.challengetomorrow.org
Elektro Vakbeurs11 - 13 december 2012, Evenementenhal, HardenbergInlichtingen: www.evenementenhal.nl/hardenberg
Topics in Intensive Care12 - 13 december 2012, de Werelt, LunterenInlichtingen: www.topicsinic.nl
JANUARI 2013Vakbeurs Facilitair16 - 18 januari 2013, Brabanthallen, Den BoschInlichtingen: www.holapress.com
FEBRUARIInternationale Bouwbeurs 20134 - 9 februari 2013, Jaarbeurs, UtrechtInlichtingen: www.bouwbeurs.nl