-
Nr. 294 Hósdagur 29. mai 2003 10,-
Landsstýrið hevursjálvt gjørt fakfeløgtil mótpartar
Fiskasøluframsýning í Brüssel:
Føroyskur saltfiskurvæl umtóktur
Søgan hjáOnnu Evensen
Anna Evensen var dóttirtann fyrsta Lützen í Før-oyum og mamma A.
C.Evensen, sum var við tilat stovna FF. Vit fara atendurprenta
hennaralívssøgu, sum er einfongur hjá øllum, sumhava áhuga fyri
siðsøgu.
Á fakfelags-fundi í Lapp-landiSamar ella lappar er eittlítið
fólk eins og vit. Vithava stóra frásøgn frávitjan í finska
Lapplandi. Flóttamaður á gomlu "Norrønu"
Hvussu var at vera flóttafólk umborð á gomlu "Norrønu". Vit hava
frásøgn frá flóttamanni.
Tað er hugaligt at frætta, at okkara aldargamla framleiðsla av
saltfiskiframvegis er "second to none".
Síða 11
Síða 13
Síða 26
Síða 8
Síða 24
-
Sum kunnugt hevur al-tingsval júst verið í Ís-landi. Sum øllum
kunnugtfekk stjórnin afturgongd,men varðveitti meirilutaná tingi og
kemur at haldaáfram.
Tað, sum hevði ein serl-igan áhuga fyri okkum íFF, var, hvussu
tað fórat ganga hjá FrjálslyndaFlokkinum. Hetta er avtveimum
orsøkum. Tannfyrra er, at júst hesinflokkur er farin til valuppá at
fáa broytt kvota-skipanina, sum flokkurinmetir vera skaðiliga.
Hin orsøkin er, at annarav tingmonnunum undanvalinum var ein
serligurvinur hjá Føroya Fiski-mannafelag.Hetta er Gúð-jón
Kristjansson, sum ergamal trolaraskipari, ogsum tí veit, hvat hann
tos-ar um, tá hann tosar umkvotur.Hann hevur í fleiriár verið
formaður í Far-manna- og Fiskimanna-samband Íslands, sum erfelagið
hjá navigatørum.Feløgini bæði hava í
mong ár havt neyvt sam-starv innan fiskimanna-deildina í ITF.
Vit kennasttí sera væl frá fundum avymiskum slagi. Sigastkann, at
tað verður viður-kent í Íslandi, at Guðjóner ein framúr
skilamaður,og tað er eitt kvetti fyriíslendskar fiskimenn, atteir
hava hann sum um-boð fyri teirra áhugamál-um á tingi.
Tá Guðjón varð valdurá ting í 1999, fór hann úrumrødda
formanssessi.Tað hevur verið spenn-ingur um hansara flokkurfór at
koma inn aftur. Menhetta varð eingin trupul-leiki. Flokkurin
tvífaldaðisítt tingmannatal frá 2 til4,og tað restaðu bert
heiltfáar atkvøður í, til at teirteir fingu fimta mannin.
Ein av teimum valdu erMagnus Thor Hafsteins-son, sum er sera
kendur íFF og hjá FF-blaðnum,sum blaðmaður á
norskafiskivinnublaðnunm Fiska-ren!
Hóast hesa stóru fram-
gongdina verður neyvanpilkað við íslendsku kvota-skipanina.
Serstakliga táhugsað verður um, at ívalskeiðnum skal leiðariní
FramsóknarflokkinumHaldór Asgrimsson verð-ur forsætisráðharri
seinnií skeiðnum. Hann hevur
verið ein av ítarstu for-sprákarunum fyri
verandikvotaskipan.
Vit ynskja Guðjón oghansara feløgum góðaeydnu við at
umboðaíslendskar fiskimenn áAltingi.
Gúðjón tvífaldaði sínaumboðan á Altingi
Guðjón á skrivstovu síni sum felagsformaður.Hann er giftur við
Barbaru, sum er polsk.
-
Síða 3Nr. 294 - 29. mai 2003
Um dagarnar kom frá-greiðingin frá LøgtingsinsUmboðsmanni fyri
ár 2002.Tað kann ikki sigast ann-að enn, at hetta er einprýðilig
bók, heilar 350síður við stívari permu,sum vil pynta á
hvørjaribókahill.
Hetta er onnur frágreið-ingin hjá umboðsmanni-num,sum byrjaði
sítt virkifyri júst tveimum árumsíðani.
Hetta er eitt gott høvi atgera eina meting av, umumboðsmaðurin
veruligahevur livað upp tað, sumvarð væntað av honum.Hetta kundi
undirritaðiverið tann rætti maðurinat gjørt. Lutvíst sum ein
iðmeira enn nakar hevurverið talsmaður fyri, at vitfingu ein
umboðsmann.Og lutvíst sum ein “brúk-ari” hjá honum.
Tað er óneyðugt atnevna, at vit hava fyrineyðini á “onkrum”,
sumkann fáa støðið á okkaraumsiting uppá tað støði,sum hoyrir heima
í einumrættarsamfelagi. Tí er taðein sera átroðkandi spur-ningur,
um umboðsmað-urin hevur gjørt nakranmun á hesum øki.
Hetta kann eg lættligastgreiða frá út frá egnumroyndum, bæði av
um-boðsmanninum sjálvumog sum “brúkari” av al-mennu
umsitingini.
Umboðsmaðurinskuldi roynastEg havi av nevndu orsøk-um viljað
roynt umboðs-mannin fyri at kunna stað-festa nyttuna av honum.Tey
mál, sum umboðs-maðurin hevur viðgjørtav mínum ávum eru
vegnaútvarpið. At tað gjørdistútvarpið var nærum av til-vild, men
rættarfatanin íútvarpinum samsvararnøkulunda við hana, iðannars er
galdandi í al-mennu Føroyum. Og støð-ið á tíðindaflutninginumer
eisini her nakað taðsama sum hjá hinum fjøl-miðlunum. Tí kundi
taðfyri so vítt eins væl veriðsjónvarpið, sum varð
við-gjørt.Bløðini falla jú uttan-
fyri økið hjá umboðs-manninum.
Viðhald uttan nyttuEg havi í trimum førumfingið viðhald frá
umboðs-manninum viðvíkjandi út-varpinum. Men í øllumførunum er
hetta viðhald“skorið til” á ein slíkanhátt,at tað als eingin
nyttaer í hesum viðhaldum.Heldur er støðan verri,enn um málini als
ikkivóru tikin upp.
Er FF-blaðið eitttíðindablað?Her skal verða greitt fráeinum av
hesum málum:
Útvarpið hevði ein tátt ímorgunsendingini, harbløðini, sum vóru
útkom-in tann dagin, vórðu “pre-senterað” við teirra
yvir-skriftum.
Vit varnaðust, at tað varheilt tilvildarliga, um FF-blaðið varð
nevnt í hesumtátti, meðan tað ikki komfyri at t.d. Dimmalættingog
Sosialurin lógu eftir.Hetta mettu vit sum eingreiðan mannamun,
sumvit ikki vildu góðtaka.
Umboðsmaðurin tókmálið upp. Útvarpið greid-di frá, at í
veruleikanumskuldi FF-blaðið als ikkiverið nevnt. Tí samb.ásettu
reglunum skuldubert tíðindabløð nevnast.FF-blaðið var “bert”
eittfakfelagsblað og fall uttan-fyri hesa áseting. Um FF-blaðið
kortini varð nevnt,so var hetta bert av væl-vild hjá viðkomandi
morg-unverti.Tískil átti FF-blað-ið ongan rætt her.
Hetta sjónarmið góð-tóku vit als ikki.Tað kun-du nevnast fleiri
grund-gevingar fyri, at FF-blaðiðvar líka frægt tíðindablaðsum
hini. Ein av teimumvar, at í løgtingsuppskoti-num hjá Bjarna
Djurholmum stuðul til blaðútber-ing, sum tó fall burturaftur, leyk
FF-blaðið treyt-irnar fyri at vera eitt tíð-indablað.
Umboðsmaðurin:FF-blaðið ertíðindablað, men...Tá niðurstøðan hjá
um-
boðsmanninum kom, gavhann okkum eisini við-hald. FF-blaðið var
eitttíðindablað.
Men:Útvarpið hevði longu
við byrjan av málinumtryggjað sær, at ein slíkavgerð onga
ávirkan skul-di fáa við at strika hendantáttin í morgunsending-ini.
Heldur ikki á nakranannan hátt hevur hendanavgerðin havt nakra
sumhelst ávirkan á valið hjáútvarpinum av tíðinda-keldum.
Men tað var eisini greitt,at niðurstøðan hjá um-boðsmanninum var
virðis-leys. Tað var bert grund-gevingina um,at FF-blaðiðikki var
tíðindablað, sumumboðsmaðurin undir-kendi. Hevði tað bert ver-ið
nýtt ein onnur grund-geving, sum t.d. at talanvar um eina
journalistiskameting, so hevði umboðs-maðurin góðkent hetta.
Viðhald ikki verteitt 5 oyraVit kunnu enntá gera hettaviðhaldið
frá umboðs-manninum upp í kontant-um virði.
Fyri ta morgunsending,sum gav høvi til hesakæru, varð kunngerð
settí útvarpið, sum lýsti taðviðvíkjandi FF-blaðnum,sum hini
bløðini finguókeypis sama dag.
Vit fingu sjálvsagt rokn-ing,men boðaðu frá, at vit
ikki vildu gjalda hana,fyrrenn niðurstøðan varkomin frá
umboðsmanni-num.
Endaliga niðurstøðankom 17. desember. Tann30. desember vildu
vitlýsa okkara landsfund íútvarpinum.Men vit finguat vita, at vit
vóru bloker-aðir at lýsa vegna um-drøddu rokning. Tískil
noyddust vit at lova atgjalda fyri yvirhøvur atsleppa at
lýsa.
Hervið kann staðfest-ast, at eitt viðhald fráumboðsmanninum er
ikkivert so mikið sum eitt 5oyra.
Tíðindaflutningureftir leistinum hjáumboðsmanninumTað fyrsta,
sum umboðs-maðurin gjørdi, tá hannfór at viðgera málið við-víkjandi
útvarpinum, var,at hann staðfesti, at hannhevði heimild til at
við-gera útvarpið og sjón-varpið. Síðani hevur hannvið sínum
niðurstøðumsett ein leist, sum almen-nu tíðindastovnarnir havaat
virka eftir.
Í næstseinasta blaðigreiddu vit frá málinumum eygleiðaran, og
erhetta eitt mál, sum vittríva í aftur í hesum blað-num.
Tilvildarliga er hettamál eitt gott høvi til atlýsa, hvussu
útvarpið fatarávísingarnar frá umboðs-manninum.
Hetta mál er nógvarferðir lýst í FF-blaðnumfrá ársbyrjan 2002,
uttanat útvarpið ella annarshinir fjølmiðlarnir yvir-høvur hava
nevnt málið.
Útvarpið nevnir fyrstuferð málið tann 20. des-ember ella 3 dagar
eftirumrøddu niðurstøðu hjáumboðsmanninum.
Tá verður umrøtt lógar-uppskotið, sum JørgenNiclasen legði fram
um atlata lógina um sjúkravið-bót eisini galda eygleiðar-um. Her
verður Jørgenlýstur, sum tann fyri fiski-menn umsorgsfulli
lands-stýrismaður, sum unnirøllum fiskimonnum sjúkra-viðbót.
Veruleikin var tann, sum
tað seinni er staðfesti viðdómi, at Jørgen ólógligahevði noktað
fiskimannisjúkraviðbót. Og uppskot-ið var bert gjørt fyri atkáva
útyvir hesa ólógligu“málsviðgerðina”, ið vildiverið avdúkað við
rættar-sakini. Jørgen royndi ann-ars at taka grundarlagiðundan
rættarsakini við atpressa tingið til at av-greiða málið, áðrenn
taðkom til dómsviðgerðar.Tað vóru greiðar ábend-ingar um, at ikki
alt rugg-aði rætt í viðmerkingun-um til
lógaruppskotið,harFiskivinnuráðið metti, atlógin var óneyðug, tí
eyg-leiðarar longu áttu hendarættin samb. galdandi lóg.
Men hetta hevði als ikkiáhuga fyri úvarpið, sumpúra einsíðugt
lýsti máliðtil gagns fyri landsstýris-mannin, uttan yvirhøvurat
lýsa málið sum taðveruliga var, nevniligasum eitt greitt
rættarbrotmóti privatum borgara.
Hetta merkir, at fjølmið-larnir stórt sæð onga av-marking hava í
teirra tíð-indaflutningi, tó sæð burt-ur frá beinleiðis
ófólkalig-heitum.
Tí er tað eisini púrameiningsleyst við setanav nógv umrødda
fjøl-miðlaráðnum. Kann einkivæntast frá umboðsmann-inum, so kann
enn minnivæntast frá einum ráði,har fjølmiðlarnir skuluansa eftir
sær sjálvum.
Umboðsmaðurinhvørki gjørt frá ella tilAnnars kann sigast, at
tað,at ein umsiting sum tannvið eygleiðaranum fram-vegis kann fara
fram, ereitt prógv fyri, at virkiðhjá umboðsmanninumgjøgnum tvey ár
hevurhvørki gjørt frá ella til. Ogtað fer tað heldur ikki at
gera við hesum arbeiðs-hátti. Umboðsmaðurin ernevniliga
“løgtingsins” ogikki “fólksins” maður.
Hava ikki hoyrt umArthur AndersenÍ veruleikanum er støðaní dag
verri enn uttan um-boðsmann. Løgtingsmennhava greitt blakað
allaábyrgd frá sær í málumum rættartrygd. Teir havaopinbart hildið,
at við atlata hesa uppgávu til eindómara, var heilaga grøv-in væl
forvarað, og hægrarættvísið tryggjað av særsjálvum.
Tað er greitt, at einginløgtingsmaður hevur lisiðHans Scherfig
ella CarlMadsen. Teir hava heldurikki hoyrt um ArthurAndersen ella
Troels G.Jørgensen fyri at haldaokkum til dómarar
innanríkismark.
Sjálvir fari eg ikki atvenda mær til umboðs-mannin aftur. Ei
heldurfari eg at mæla øðrum tiltess. Tað einasta forum,har tað í
dag kann heint-ast hjálp, er hjá donskurættarskipanini.
Virkið hjá umboðs-manninum er fyrr við-gjørt her í blaðnum.
Vístvarð á, at umboðsmaður-in, í tí í hesi grein um-rødda máli,
heilt greittikki hevur fylgt síni egnureglugerð um, at kærarinskal
kunnast so hvørt umgongdina í málinum.
Hann hevur enntá nokt-að at útgreinað heilt greið“hol”í síni
frágreiðing,hartað er eyðsýnt, at tað ikkier samsvar millum
veru-leikan, og tað sum stend-ur í frágreiðingini umgongdina í
málinum. Um-boðsmaðurin hevur boð-að frá, at hann als ikkiætlar at
svara mær aftur,hóast hann hevur fingiðítøkiligar spurningar,
sumskuldu verið lættir atsvara, um alt ruggaði rætt.
Nærri er greitt frá hes-um parti av málinum í FF-blaði nr.287,
sum eisini erá heimasíðuni hjá FF:www.fiskimannafelag.fo
Tíverri má ásannast, atLøgtingsins Umboðsmað-ur gjørdist ikki
loysnin.Hann hevur bert givið løg-tingsmonnum ein koddaá hesum øki
og borgarun-um ein falskan tryggleika,sum stórt sæð einki
erverdur.
Óli Jacobsen
Eygleiðari fekk ongar dagpengarfríggjadagur, 20. desember 2002
09.29 Innland
Lønjavningarstovan hevur víst aftur einari umsókn frá eygleiðara
á fiskiskipi,sum søkti um sjúkratrygd. Eygleiðarar eru ikki nevndir
í lógini um pengar tilfiskimenn, sum gerast sjúkir ella fáa skaða.
Men nú koma teir í lógina.
Jørgen Niclasen, landsstýrismaður, skjýtur upp at broyta lógina,
so eygleiðararverða nevndir har.
Eingin ivi skal vera um, at eisini teir hava rætt til pengar,
gerast teir sjúkir ella fáaskaða, sigur Fiskimálaráðið.
Frágreiðingin hjá umboðsmanninumTað kann staðfestast, at viðhald
frá honum ikki er vert eitt 5 oyra!Frágreiðingin fyllirnógv og sær
gott út.Tíverri samsvararhetta ikki við taávirkan, ein kundivænta
av hesumstovni.
“Málið um eygleiðaran” er ein framúr góð lýsing av okkara
politisk/umsiting-arligu skipan viðvíkjandi tí manglandi
rættarstøðuni hjá borgaranum, soleið-is sum longu greitt frá her í
blaðnum nógvar ferðir.Hetta mál hevur verið púratagt burtur í
føroysku fjølmiðlunum. Tey einastu tíðindi, sum útvarpið hevurhavt
um hetta mál fram til málsviðgerðina, eru hesi tíðindini, sum bert
lýsirannan partin av málinum, og sum tí í mesta lagi er hálvur
sannleiki.Hesin tíðindaflutningur er beinleiðis eftir leisti hjá
umboðsmanninum.
-
Síða 4 Nr. 294 - 29. mai 2003
Minningarhald fyri teir á"Riddaranum" á Seyðisfirði
25. september í fjør vórutað 75 ár síðan, at sjeymans á føroysku
sluppini“Riddaranum”druknaðu áEysturlandinum í Íslandi.
Hetta er ein hending írøðini av sorgartilburðum,sum hava verið
føroysk-um fiskimonnum fyri, ikkiminst undir Íslandi.
Vit umrøddu hending-ina seinasta og næstsein-asta ár, tá vit
vóru á vitjaní Seyðisfjørðinum og vórueisini á kirkjugarðinum,har
fimm av hesum monn-unum eru grivnir.
Í FF-blaðnum tann 26.september 2002 høvduvit eina gjølliga
frágreið-ing um hendan sorgartil-burðin.
Greitt varð frá tí góðasambandi, sum var mill-um føroysku
fiskimennin-ar og bóndurnar á leiðini.Men í hesum førinumfekk hetta
samband tó einsyrgiligan enda, tá farastskuldi í land við
skipsbáti-num at avrokna við bónd-an á Fagranesi, nú farastskuldi
heim eftir væleydn-aðan túr. Komnir uppundir land kom eitt brot,og
báturin holvdist. Sjeyav monnunum komu ífyrsta umfari á kjøl,
meneitt nýtt brot skolaði teirtil sjós aftur, og spurdustteir tá
ikki aftur. Ein avmonnunum,Petur í Lopra,komst undan, og hetta
mámetast at vera eitt undurog annars eitt gott dømium, hvat ein
sterkur lívs-vilji kann geva sum úrslit.
Tá báturin ikki kom
aftur til ásettu tíðina,gjørdust teir ótolnir um-borð á
“Riddaranum” ogfóru at sigla aftur og framvið landinum, men bátsóðu
teir ongan. Teirvórðu varugir við tveirmenn inni á landi,
sumveittraðu og róptu tilteirra at sigla á Finna-
fjørðin, og komnir hagarfrætta teir, hvussu vorðiðvar.
Stýrimaðurin á Riddara-num,sum gjørdist skipari,nú skiparin
Mortan vardruknaður, var PeturAnthoniussen, sum varættaður av
Morskranesi.Hann var giftur við konuúr Sumba, men búði áTvøroyri.
Erling Poulsensigur um Petur, at hannvaskaði sjálvur øll líkiniog
legði tey í lastina, harein “flagermús”, innilokaðpetroleumslampa,
varðsett at lýsa yvir deyðuskipsfeløgunum.
Teir, sum doyðu, vóru:
Mortan Nielsen, skipari,40 ár, 5 børn.
Johan Nielsen, sonur skip-arans, 21 ár.
Niklas Nielsen, bróðurskiparans, 38 ár.
Sofus Kristiansen, 21 ár.
Poul Kjærbo, Eystan Á, 31ár, giftur, 2 børn.
Tummas Stenberg í Jóan-stovu, 20 ár.
Sigurd Hansen, Tvøryri,24 ár, giftur, 2 børn, annaðvarð føtt
eftir at hannfórst.
Allir vóru úr Sumba uttanSigurd.
MinningarhaldTað var uppá tal at skipafyri minningarhaldi í
Seyð-isfirði í samband við 75ára dagin, men hetta gjør-dist av
ymiskum orsøkumav ongum.
Men eftirkomarar hjáskiparanum, Mortani Niel-
sen, hava nú fyrireikaðeina ferð til Íslands í ár.Tað er ætlanin
at vitjastaðið uppi á Fagranesi,har hendingin fór fram.Her er tað
so heppið, attað er eydnast at koma ísamband við abbadóttirbóndan á
umrødda bónda-
garðinum. Hon eitur JúlíaImsland og hevur verið sobeinasom at
fáa til vegaallar upplýsingar, ið brúkhevur verið fyri at
gerahendan túrin. Hon hevureisini skrivað grein ííslendskum bløðum
umhendingina. Júlía býr áHornafjørðinum og arb-eiðir fyri
útvarpsstøðina“Støð 2”.
Samstundis er ætlanin,meðan Norrøna liggur, atskipa fyri einum
minn-ingarhaldi fyrst í kirkjuni,haðani jarðarferðin var,ogsíðani á
kirkjugarðinum íSeyðisfirði,har 5 av monn-unum eru jarðaðir, menhar
nøvnini á teimumøllum standa á gravsteini-num.
Ætlanin er at fara við“Norrønu” av Havnini 30.juli kl. 18. Komið
verður áSeyðisfjørðin morgunineftir kl.8.Her liggur “Norr-øna” til
kl. 12. Ætlanin erat hava eina drekkamunnaftaná fyri tey, sum
lut-taka.
Tey, sum hava hug tilbert at luttaka í minning-arhaldinum á
Seyðisfjørði-num, kunnu koma afturog fram sera bíliga. Prísir-nir
eru frá kr. 800 til kr.1.700 fyri vaksin og kr.500 til kr. 1.400
fyri børn.Tey, sum eru áhugað, eigaat venda sær beinleiðis
tilSmyril Line. Eru annarsspurningar, kunnu teirsetast Óla Jacobsen
tlf. 3115 69 ella heima tlf. 31 5769.
Hetta er jarðarferðin fyri 75 árum síðani.
Hetta er tað, sum FF-blaðið skrivar umjarðarferðina.
Her liggja 5 avteimum 7 monn-
unum av “Riddara-num” grivnir.
-
Síða 5Nr. 294 - 29. mai 2003
Júlía hevur staðfest, hvar vanlukkan hendi, og sæst tað á hesum
kortinum.Báturin er komin at rættuliga fitt, einar 5 km, sunnan
fyri bóndagarðin áFagranesi. Líkindini hava ikki verið tey bestu,
so helst hevur ikki verið møgu-ligt at lenda nærri.
Herfyri kom út ein fitt andaktsbók hjáTorleifi Johannesen við
eini andakt fyrihvønn dag í mánaðinum.
Torleif er jú ein kendur pesónur mill-um okkara siglandi sum
sjómanstrúboð-ari gjøgnum nógv ár. Hann hevur sumfáur hjarta fyri
teimum, sum balast ásjónum, og hetta duga teir eisini
atvirðismeta.
Torleif hevur eisini trúliga skrivaðandaktirnar í FF-blaðnum, og
vit vita, atokkara lesarar dáma væl at fáa einaandaligan “dropa”
saman við øllum tíverðsliga, sum vit annars borðreiða við.
Tað eru hesar andaktir, ið nú eru kom-nar út í bók undir
heitinum “Dropar avnáði”. Og sum kann fáast fyri kr. 89.
Tað er óneyðugt at siga, at framtíðarandaktir frá Torleifi kunnu
fáast við atlesa FF-blaðið!
Dropar hjá Torleifi
FF-blaðið og Fiskimanna-felagið verður sjálvandivið á ferðin.Vit
ætla eisiniá ferðini at vitja nøkur avteimum plássum á
Eystur-landinum, har føroyingarhava verið til lands. Ser-
liga hugsa vit um Bakka-fjørðin, sum liggur viðBakkaflóa eins og
Fagra-nes.Her er ætlanin, samanvið staðkendum, at vitjastøð, har
føroyingar havahildið til, og vit fara at
royna at hitta fólk, summinnast føroyingar.
Vit vóna at kunna gevaenn eitt íkast til søgunaum føroyska
fiskimanniná hesi ferð.
Bóndahjúnini á Fagranesi kallaðust Jón og Stefania.Tey vóru omma
og abbiJúlíu Imsland, sum hevur verið sera hjálpsom at fáa til vega
upplýsingar ísamband við ætlaðu minnisferðina. Hetta er mynd av
henni.
Tíðindaskriv
Notio Framtaksfelag P/Fhavt sín fyrsta ársaðalfundFríggjadagin -
23. mai 2003 - hevðiNotio Framtaksfelag P/F sín fyrsta
árs-aðalfund.
Notio Framtaksfelag P/F varð sett ástovn hin 7. mai 2002 sum
fyrsta ogeinasta privata framtaksfelag í Føroy-um.
Endamálið við felagnum er at geraíløgur í feløg, sum verða mett
at havagóð og burðardygg framtíðarútlit.
Felagið hevur í árinum gjørt íløgur ítvey feløg. Talan er um
telefelagiðKALL og P/F Auxillior Technology, iðarbeiðir við
kunningartøkni til menn-ingartarnað. Felagið hevur síðan árs-byrjan
2003 gjørt íløgir í íbirtingar-felagið (Seedkapitalfelag) P/F Set
um-framt at felagið arbeiðir við fleirispennandi verkætlanum.
Almenn partabrøvFelagið hevur boðið uppá partabrøv íalmennir
grunnar eiga, men enn er tóeinki hent á hesum økinum.
ÁrsúrslitiðEinasta inntøkukelda felagsins í ári-num var
rentuinntøka frá tøkum pen-ingi og gjørdist ársúrslitið frá
stovn-anini 7. mai og til ársenda 2002 eitthall upp á
tkr.374.Eginpeningur felagsinsvar pr. 31.12.2002 kr. 24,9
mió.kr.
Vanliga inntøkan í einum slíkum
framtaksfelagi er útbýti frá feløgum,ið felagið eigur
partapening í ogvinningur, tá partabrøvini verða seld.
NevndarvalØll nevndin í felagnum varð afturvaldá
ársaðalfundinum, í henni sita Wil-helm Petersen, formaður,
KristoffurLaksá og Anfinn Olsen.
ÚtlitiniFelagið metir,at útlitini eru góð fyri,atfelagið kemur
at verða ein týðandipartur av føroyska vinnulívinum. Fyriat felagið
skal hava møguleika til atstyrkja um kapitalgrundarlagið í
verk-ætlanum, sum verða mettar at veralívførar og har ein munandi
vøksturkann væntast, er neyðugt at kapitalur-in verður øktur so við
og við. Felagiðhevur í ár økt kapitalin við 15 mió.kr.og er
kapitalurin í felagnum nú góðar41 mió.kr. Ætlanin er at
kapitalurinskal økjast til millum 75 og 100 mió.kr. innan 3 til 5
ár somuleiðis er ætl-anin, at Notio skal skrásetast á
einumføroyskum partabrævamarknaði, táhesin gerst veruleiki.
At felagið hevur eitt gott kapitalgrund-arlag hevur eisini sera
stóran týdning,nú Landsstýrið hevur boða frá, at ávís-ar almennar
fyritøkur skulu einskilj-ast. Í hesi tilgongd ætlar Notio at
havaein virknan leiklut.
Wilhelm Petersen, formaður
-
Síða 6 Nr. 294 - 29. mai 2003
Deildarleiðari tilFiskimálaráðið
Í Fiskimálaráðnum verður starvið sum deildarleiðarifyri
fíggjar-starvsfólka- og umsitingarstápinum her-við lýst leyst til
setan skjótast gjørligt.
Deildin er nýskipað og er bygnaðarliga ein stápseindí
Fiskimálaráðnum. Talan er um starv við spennandiavbjóðingum har ein
týðandi partur verður at standafyri menningini av virkisøkinum.
Starvið inniber m.a. hesar upppgávur:Dagligu leiðsluna av
deildini, herundir hava ábyrgdfyri:
· Fíggjar- og roknskaparviðurskiftunum í Fiski-málaráðnum
· Starvsfólkamálum í Fiskimálaráðnum· Umsitingarmálum í
Fiskimálaráðnum· At samskipa uppgávur, ið eru tvørgangandi ella
hava felags endamál innan virkisøkið· At samskipa felags stevið
í innan- og uttanhýsis
samskiftinum innan virkisøkið· Ráðgeva í tvørgangandi málum í
Fiskimála-
ráðnum og til landsstýrismannin· Samstarva um tvørgangandi
uppgávur í
Fiskimálaráðnum annars
Førleikakrøv:· Viðkomandi útbúgving frá hægri lærustovni · Duga
at samskifta á føroyskum, norðurlendskum
og enskum máli· Hollan kunnleika til almenna umsiting· Royndir
at umsita fíggjarmál og starvsfólkamál· Kunnleiki til fíggjar- og
búskaparskipan landsins
er ein fyrimunur· Kunnleika til edv skipanir· Leiðsluroyndir·
Góð samskiftisevni og hegni at fyriskipa· Duga væl við fólki
Setanartreytir:Løn- og setanarviðurskifti eru sambært avtalu
millumavvarðandi yrkisfelag og Fíggjarmálaráðið. Setanar-økið
fevnir um Fiskimálaráðið og stovnar undir tí,umframt hini
aðalráðini og Løgmannsskrivstovuna.Tænastustaðurin í løtuni er
Aðalskrivstovan.
Starvsheitið er deildarleiðari og tann, ið settur verður,hevur
beinleiðis tilvísing til aðalstjóran.Tann, ið settur verður, má
kunna tola broytingar ístarvinum, og at økið verður umskipað til
eisini atfevna um aðrar uppgávur í Fiskimálaráðnum.
Umsóknir:Umsóknir, saman við avriti av prógvum og møgulig-um
viðmælum, skulu vera Fiskimálaráðnum í hendi íseinasta lagi
mánadagin 16. juni 2003 kl. 15.30.
Umsóknir skulu sendast til:FISKIMÁLARÁÐIÐ, POSTSMOGA 347, 110
TÓRSHAVN
Upplýsingar viðvíkjandi starvinum fáast við at ringjatil
Fiskimálaráðið á tlf. 353030 og tosa við Kaj P.Mortensen,
aðalstjóra.
FISKIMÁLARÁÐIÐYVIRI VIÐ STROND 17 · POSTSMOGA 347 · 110
TÓRSHAVN
Telefon 35 30 30 · Telefax 35 30 35 · E-mail: [email protected]
FISKIMÁLARÁÐIÐ- AÐALSKRIVSTOVAN
-
Síða 7Nr. 294 - 29. mai 2003
Tað var ein stórhending,tá Føroyar í seinastu vikufingu ein
russiskan konsul.Sum kunnugt gjørdist ÁrniDam, sum er kendur
frásínum virksemi á Skipa-felagnum, konsul. Tað erkanska eitt
sindur løgið,at hetta ikki er hent fyrr.Føroyar hava havt
sam-skifti við russar í meiraenn hálva øld. Alla hesatíð hava
russisk fiskiskipfiskað á okkara leiðum oghava havt samband
viðland, tá tað hevur veriðneyðugt.Teir fiskaðu mill-um føroysk
sildaskip í sínitíð í Eysturdjúp, sum silda-leiðin norðanfyri
kallað-ist. Teir hava ligið inni áføroysku firðunum ogkrokað, og
teir hava veriðinni í føryskum havnumfyrst og fremst eftir vatni.Tá
teir hava verið sjúkir,eru teir komnir á sjúkra-hús í Føroyum
o.s.fr.
Alla hesa tíð hevur taðverið Skipafelagið, sumhevur verið teirra
umboð,og tann, sum hevur havthesa umboðan um hend-ur seinastu nærum
30árini, er Árni. Sum virkan-di russiski sendiharrin
segði í síni røðu í sam-band við tilnevningina, sohevur júst
Árni teir per-sónligu eginleikar, sumgera hann sjálvskrivaðantil
hetta starv,hóast, ja, taðljóðar ótrúligt, hann ervið at fara um
pensjóns-aldur.
Árni er ættaður úr Vest-manna, sonur tann kendaskiparan Viggo í
Skúla-num og Matildu. Árni byrj-aði eisini sítt vaksna lívsum
fiskimaður. Seinnitók hann prógv sum navi-gatørur og fór at sigla
hjáSkipafelagnum, til hannlegðist upp á land og tókvið sínum
núverandi starvi.
“Konsulinnan” skal ikkiverða gloymd her. Árni ergiftur við
Mariannu, sumer ættað av Sandi.Tað varhugtakandi, tá Árni í típarti
av síni takkarrøðu,sum var á russiskum,takk-aði konuni fyri tað,
sum
hon hevði lagt rygg til íhansara ofta meira buldr-uta arbeiði.
Tað er einginivi um, at uttan eina konu
við einum slíkum mildumsinnalagi hevði tað alsikki borið
til.
Tí vilja vit ynskja teim-
um báðum hjartaliga til-lukku við heiðrinum!
Virkandi sendiharrin, Vladimir P.Ulasjevitj, heldur røðu fyri
Árna, har hann grundgevur fyri avgerðini atútnevna Árna til konsul.
Í miðjuni er tað tulkurin, Ivan Moskalenko, sum eins ræði tulkar
frá russiskumtil føroyskt sum hin vegin.
Nýggi russiski konsulinÚtnevningin verður handað Árna
Kvinnurnar vóru eisini væl umboðaðar. Frá høgru Oddvør, einkja
eftir JohnDam beiggja Árna, Julianna Leonsson og Ingrid
Midjord.
Marinna, kona Árna, ímiðjuni lurtar, meðanÁrni takkar henni
árussiskum.
Russiska fiskivinnan vareisini umboðað. Her ertað Juri
A.Piskarov, sumarbeiðir við fiskivinnu-málum á russisku
sendi-stovuni í Keypmanna-havn.
Tað er munur á monnum: Meðan Poul Mohr bertumboðar 250.000
íslendingar umboðar Árni 150milliónir russarar. Citat: Poul
sjálvur.
Her síggja vit sendiharran við tulki saman við Valdimari
Dalsgaard og konuniBosenu. Her er tó ikki neyðugt við tulking, tí
Valdimar og Bosena eru millumtey fáu í Føroyum, sum duga
russiskt.
-
Síða 8 Nr. 294 - 29. mai 2003
Teir, ið skipaði fyri før-oyska partinum av fram-sýningini, vóru
Petur &Petur vegna útflutnings-deildina hjá Menningar-stovuni.
Her er Áki Johan-sen deildarleiðari, og taðvar hann, sum saman
viðAnnleyg Lamhauge um-boðaði Menningarstovunaá framsýningini.
Menningarstovan er einstovnur undir Vinnumála-ráðnum at stuðla
menn-ingini av føroyskum ídn-aði, handverki og tæn-astuvirksemi við
ráðgev-ing og upplýsing innantøkni, búskap, leiðslu ogútflutning og
fyriskipanog luttøku í vinnumenn-andi átøkum innan nevnduøki.
Virksemið hjá stovunieigur í serligan mun atvera málrættað móti
átøk-um,sum fremja og mennaútflutningsførleikan hjáføroyskum
fyritøkum
Altjóða heitið fyri Menn-ingarstovuna er Faroe Is-lands Trade
Council, iðber í sær menning av al-tjóða handilssamvinnuFøroya, tó
við serligumdenti á føroyskan útflutn-ing. Í 2002 varð serstøkdeild
stovnað við serlig-um atliti til at menna am-boð til
útflutningsfyritøkurog at marknaðarføra før-oyskan útflutning.
Menn-ingin er framd í neyvumsamstarvi við vinnuna -m.a. við eini
tørvskann-ing, har føroyskar útflutn-ingsfyritøkur, ið ikki
erufiskaútflytarar, tóku lut.
Altjóðaframsýningar Menningarstovan tryggjarfyritøkum básøki á
altjóðaframsýningum, har fyri-tøkur vilja gera seg sjón-ligar á
tjóðarbásum. Fram-
sýningarnar eru innan t.d.fiskavørur, fiskivinnutøkniog nýggjar,
nichukendarmarknaðir. Fyrireikinginav luttøku verður í
størstmøguligan mun latin re-klamufyritøkum í sam-starvi við
vinnuna.
MarknaðarføringMenningarstovan gevurút smá rit og
upplýsanditilfar um Føroyar og før-oyskt fyritaksemi, ið kannverða
nýtt við eitt oghvørt høvi, har møguligter at marknaðarføra
Før-oyar.
Onnur tiltøkuttanlandsMenningarstovan skiparfyri kunnandi ferðum
fyrifyritøkur, har dentur verð-ur lagdur á at fáa íblásturtil
nýggja tøkni og inn-keyp.Tá ið høvi býðst, ferstovan eisini at
skipa fyrivinnuligari luttøku á al-
mennum ferðum hjá løg-manni og landsstýri uttan-lands.
ÚtflutningsmenningAt veita almenna og ítøki-liga vitan um
marknaðirog útflutning.
Skipa fyri fundum, skeið-um og kunningar-/kann-ingarferðum.
Ráðgeva um praktisk út-flutningsviðurskifti.
Beinleiðis marknaðarfør-ingsuppgávur.
At vera samskipandi liðiðinnan ymisk øki, t.d. táfyritøkur ganga
samanum útlendskan marknað.
Tann sum vil vita meiraum virkið hjá Menningar-stovuni kann fara
inn áheimasíðuna hjá teimum:www.trade.fo
Føroyskir luttakarará European SeafoodExposition 2003 íBrüssels
6. - 8. maivóru í ár:
[email protected]
Faroe [email protected]
Faroe [email protected]
[email protected]
[email protected]
JFK [email protected]
[email protected]
Faroe Islands [email protected]
PRG [email protected]
United Seafood(Fiskavirking)[email protected]
[email protected]
Færri føroyingarÁki Johansen letur hampi-liga væl at
framsýninginihesa ferð.Tó heldur hannat færri føroyingar vóruenn
undanfarin ár.Kanskahevur tað havt týdning, at
tað júst hevði verið tannstóra messan í Runavík.
Tað vóru eisini færri fráøðrum londum.Mett varð,at 6.000 asiatar
vóru settiraftur orsakað av SARS sjú-kuni.
Sum kunnugt sær taðikki so ljóst út við fiska-prísum, sum tað
hevurgjørt. Føryingar merktu tóein stóran áhuga fyri salt-fiski.
Tað tykist, sum taðer eydnast føroyingum atfáa saltfiskin í ein
serliganklassa, sum spurt verðureftir.
Tað tyktist eisini at veraein stórur áhugi fyri før-oyskum
sílum. Tað at teyverða strokin seint merk-ir, at tey fáa ein
serliganreyðan lit, sum keyparar-nir eru sera áhugaðir fyri.Tíverri
er tað so, at ESkvotur og tollur setirmark fyri, hvussu nógv vití
løtuni kunnu fáa burturúr hesum áhuganum.
Fiskasøluframsýning í BrüsselsÍ døgunum 6-8.mai var árliga
fiskasølaframsýningin í Brüssels. Føroyar vóru sum rímiligt er
við.
Áki Johansen, 34 ár, erættaður úr Vestmanna,har hann eisini býr.
Ákier so “internationalur”sum nakar. Hann fórsum ungur til Mexicoat
lesa. Her hitti hanngentuna, sum hanngiftist við.Tey eiga tveybørn,
og málið heimaer føroyskt og spanskthvørt um annað. Ákikom at
arbeiða ádonsku sendistovuni íMexico í fleiri ár, oghevur hann her
fingiðeitt dygt innlit í útflutn-ingsviðurskifti, sum núkemur okkum
til góðar.Nú er hann leiðari áútflutningsdeildini
hjáMenningarstovuni.
Føroyska flaggið veitrar eisini á framsýningarøkinum saman við
fløggunumhjá øðrum framsýningarlondum.
Her síggja vit samskifti tvørtur um allan knøttin. Her eru
føroyingar og NewZealendarar við eitt “fiskaborð”, har øll møgulig
“eksotisk” fiskasløg vóru atsíggja. Kvinnurnar á myndini eru
føroyskar. Tann t.v. er Viviann Slyne. T.h. erKaris við Brúgv.
Hetta er básurin hjá Menningarstovuni. Í miðjuni Annleyg
Lamhauge, sumsaman við Áka arbeiðir á útflutningsdeildini hjá
Menningarstovuni.Vitjandi eru Regin Mikkelsen t.v. og Per frá
fyritøkuni Rainbow.
-
Síða 9Nr. 294 - 29. mai 2003
Áki sigur, at tað, sumeyðkennir føroyska part-in av
framsýningini í muntil aðrar, er, at vit havastórt sæð bert rávørur
atbjóða fram, meðan hinilondini fyri tað mesta havagrýtuklárar
vørur.
Hesi londini ásanna tó,at tað er ov dýrt at foredlafiskin heima
hjá sær sjálv-
um. Ein møguleiki er atfinna møguleikar fyri atfáa gjørt tað
“grova arb-eiðið” í londum við bílig-ari arbeiðsmegi. Hóasthetta
tískil ikki beinleiðisgevur arbeiðstímar heima,so er tað hóast
hetta av-gjørt nakað, ið loysir segkortini eisini fyri
heima-vinnuna. Ein annar møgu-
leiki er at útvega tøknisum kann gera hetta arb-eiðið uttan ov
nógvar arb-eiðstímar ella at satsauppá, at grýtuklár vøraeigur at
kunna geva sonógv, at hetta uppvigareykakostnaðin.
Loysir seg atluttaka á slíkumframsýningumStjóri á
Menningarstovunier Kjartan Kristiansen.Hann heldur, at hóast
taðkanska ikki kann tykjastat vera so nógv nýtt áhvørji einstakari
framsýn-ing, so er tað umráðandiat vera við, og at vísa
flaggið. Gera vit ikki tað,kunnu vit skjótt smokkaniður ímillum.
Hesum erÁki samdur við hann í.
Her kann verða skoyttuppí, at Annleyg Lam-hauge er við at gera
einaútflutningshandbók, sumskal kunna geva okkara út-flytarum enn
betri møgu-leikar at koma út í hvønn
krók úti í heimi, har vitkunnu hava møguleika atsleppa av við
okkara fram-leiðslu til kappingarførarprísir.
Vit koma at frætta meiraum hesa handbók seinni.
Hetta er básurin hjá fiskavirkinum í Gøtu.
Aftanfyri síggjast t.v. Regin Jacobsen og t.h. MartinJacobsen á
Bakka. Frammanfyri t.v. Hans JacobMikkelsen og “okkara maður í
London” John Raja-ni. Gud viti um hann mundi sita og ynskja
segaftur í semingsmannastólin, sum júst í heusm døg-um gjørdist
rættiliga heitur!
Helgi Jacobsen sær út til at senda eina reportaguheim.
Hetta er básurin hjá JFK.Vit síggja stjóran Hanus Hansen,
hvítklæddan.
Og her er tað Fiskasølan.
Eitt ítøkiligt, sum hendi á messuni, var, at avtala varð gjørd
millum Farex ogbelgisku fyritøkuna PEFA um sølu av fiski á alnótini
umvegis portalin hjáPEFA. Her síggja vit partar í hesi avtalu. Frá
vinstru: Rói Egholm, umboð fyriPEFA, Kári Danielsen, umboð fyri
PEFA, Kaj Leo Johannesen og Rúna D.Christiansen.
-
Síða 10 Nr. 294 - 29. mai 2003
ReingerðarfólkFyri starvsfólk, ið fer frá vegna aldur, verður
lýsteftir fólki at gera reint á Løgmansskrivstovuni frá 1.august
2003 ella skjótast gjørligt.
Talan er í fyrsta lagi um alla reingerð í Sjóð-
ogVektarbúðini.
Tann, ið settur verður, skal vera røkin, álítandi ogduga at
arbeiða sjálvstøðugt.
Starvið verður sett sambært sáttmálanum millumFíggjarmálaráðið
og Havnar Arbeiðs-kvinnu-felag.
Arbeiðstíðin er sett til 20 tímar um vikuna og er van-liga eftir
kl 16 yrkadagar. Broytingar kunnu tó gerasteftir nærri avtalu
millum partarnar.
Møguligir umsøkjarar eru vælkomnir at seta seg ísamband við
Petur Simonsen, deildarleiðara, tlf.351010 at hoyra nærri um
starvið.
Umsóknir við møguligum viðmælum skulu sendast
Løgmansskrivstovuni Postsmogu 64 FO-110 Tórshavn
Umsóknir skulu vera Løgmansskrivstovuni í hendi íseinasta lagi
fríggjadagin 6. juni 2003.
Løgmansskrivstovan fyrireikar mál løgmans og ráðgevur løgmanni í
sínumarbeiði at sita fyri landsstýrinum. Løgmansskrivstovan er
skipað í stjór-nardeild, uttanríkisdeild og ritaraeind og hevur í
høvuðsheitum samski-pandi, eftirlits og tvørvegis uppgávur, eitt nú
landsstýrisfundir, uttanríkis-mál, umboðan og fyrisiting.
LØGMANSSKRIVSTOVANPrime Minister’s Office
FF-blaðið- á sjógvi og á landi
Lýsing fráSjóvinnufyrisitingini
Sjóvinnufyrisitingin er frá 1. mai 2003 løgd samanvið
Skipaeftirlitinum. Øll skrivstovu avgreiðsla ogalt samskifti viðv.
sjóvinnubrøvum, manningarskjø-lum, undantaksloyvum og øðrum
viðurskiftum Sjó-vinnufyrisitingin tekur sær av, verður framyvir
av-greitt á Skipaeftirlitinum í Miðvági.
Adressa:Skipaeftirlitið/SjóvinnufyrisitinginPostsmoga 26370
Miðvágur
Tlf. 35 56 00 Fax 35 56 01 Teldupostur: [email protected]
Ynskja tygum nærri upplýsingar, kunnu tygum ring-ja á tlf. nr.
35 56 00 ella 35 30 30 og spyrja eftir Johild Ziskason,
fulltrúa
Postboks 26 · FO 370 Miðvágur · Tlf: 355600Fax: 355601 ·
Teldupostur: [email protected]
FiskimálaráðiðSKIPAEFTIRLITIÐFAROESE MARITIME AUTHORITY
Sum kunnugt fall dómurtann 22. apríl í FøroyaRætti í trimum
málum,sum vit hava havt mót-vegis Fiskimálaráðnum.
Í tveimum av hesummálum fingu vit viðhald,og hava fingið
staðfestokkara meting av rættar-fatanini í føroysku
umsit-ingini.
Vit taptu eitt av málun-um, og tað var viðvíkjandifiskimanninum,
sum rind-aði fullan skatt í Føroy-um, men kortini ikki
fekkinntøkutrygd, tí hannhevði bústað í Danmark.Dómarin ásannaði,
at taðhevði verið ætlanini hjátinginum, at tað skuldivera
skattaskyldan, sumvar avgerandi her. Menhetta stóð ikki beinleiðis
í
lógini, og tað var hetta,sum var avgerandi.
Freistin at kæra til lands-rættin var 20. mai. Menhvørgin
parturin hevurkært. Hetta merkir, atdómurin er endaligur, ogtí eru
okkara viðmerking-ar til dómin eisini stað-festar.
Viðvíkjandi málinum,sum vit taptu, er støðaneins órímilig.Vit
fara nú atroyna onnur stig, at fáahetta mál loyst. Ein møgu-leiki
kundi verið, at ting-menn rætta lógartekstintil tað, sum ætlanin
var í1997: Nevniliga, at treytinfyri at fáa inntøkutrygd úrføroyska
landshúsarhaldi-num var, at viðkomandieisini rindaði til tað.
Dómurin endaligur
Eftirlønargjaldið ferupp 1. juli 2003Sum kunnugt fingu fiskimenn
eina eftirlønarupp-sparing í seinasta sáttmálanum við
Reiðarafelagið.
Frá 1. juli 2002 var inngjaldið kr. 15 pr. dag hjáreiðara og kr.
10 hjá fiskimanni.
Frá 1. juli komandi verður hendan upphæddinbroytt til kr.27
pr.dag hjá reiðara og kr.20 hjá fiski-manni.
Fiskimenn eiga sjálvir at fylgja við, at teir fáa
røttuupphæddina.
Asbjørn er úr SandavágiÍ frásøgnini um føroyingar í Hirtshals í
seinastablaði komu vit av gáloysni at skriva, at AsbjørnMagnussen
er úr Miðvági. Hann er er ættaður úrSandavági.
-
Síða 11Nr. 294 - 29. mai 2003
Framhald á næstu síðu
I foråret og sommeren1925 kom jeg ofte i be-søg hos provstinde
Even-sen i Bregninge. Underdisse besøg i det lillehjem med de
smukkegamle mahognimøbler,faldt talen ofte på Fær-øerne, hvor
provstindener født for mange år sidenog hvor hun har levet såmange
lykkelige år sompræstekone. Da jeg syn-tes at der iblandt det
for-talte, var mangt og megetder havde interesse, badjeg
provstinden fortællemig hendes levnedsløb.Det vilde hun gerne.
Ogmedens jeg sad i dengamle mahognisofa ogskrev det ned
provst-inden fortalte, sad hun,iført sin sorte silkeblusemed
guldbroschen, påden anden side af bordetog fibrede. Og den 84-årige
provstinde fortalte:
Min FaderMin faders forældre dødemedens fader var lille ogfader,
der var født i 1813,blev da opdraget hos hansældre søster, der var
giftmed en gårdejer i Sønder-jylland. Fader måtte væremed ved
landbruget, menmå næppe have arbejdetmed særlig lyst eller
inte-resse, thi en dag da hanhavde besøg af en af fade-rens venner,
sagde dennetil ham: “Hør sig migAndreas, bryder du digegentlig om
at blive land-mand?”“Nei, jeg vil megethellere læse”, svaredefader.
- Vennen tog sig såaf fader og betalte forham på Skaarup
Semi-narium. - Efter at faderhavde taget lærerexa-men, blev han
huslærerhos en greve. - Engang dahan var på vej hjem for atholde
juleferie, traf hanpå en kro, hvor han vartaget ind,nogle
seminarie-kammerater. Som de nusidder allerbedst og talerom alt
muligt, er derpludselig et af de ungemennesker der i spøgsagde til
fader: “Hør du,Andreas Lützen, der er etlærerembede med orgel-spil
ledigt oppe på Fær-øerne,det må jo lige værenoget for dig. Du
skuldesøge det”. - “Jeg! Det kanikke nytte noget, der gårjo ingen
skibe derop nu,så inden min ansøgningnår derop, er embedetnok besat
- men jeg kan
jo gerne søge det forspøgs skyld.” - Dermedskrev fader en
ansøgningog sendte afsted. Da derom foråret kom skib fraFærøerne,
var der svar tilfader. Han var antaget.Greven, som han var
hos,mente, at han havde godtaf at komme derop, hanfik jo så i hvert
fald set sigom.
Mit BarndomshjemDet var den 5. maj 1837fader kom til
Thorshavn,der den gang var en dej-lig og såre fredelig bymod hvad
den nu er.Fader lejede sig ind i etpensionat, der lå i nærhe-den av
kommuneskolen,hvortil han jo var kaldettil lærer.
Pensionatsvært-inden havde en kusine,
Vit fara nú at endurprentafrásøgnina hjá Onnu Even-sen. Hon var
fødd í 1841,og var dóttir A.C. Lützen,sum var tann fyrsti Lützení
Føroyum.Vit fingu frá Esther Djur-huus, fødd Lützen,
einamaskinskrivaða útgávu avhesi frásøgn. Her sæst, atfrásøgnin er
skrivað avChristiani Olsen, Torpe-lund í Eskebjerg í
Vestur-sælandi. Tað sæst eisini,at við í frásøgnini eru
fleirimyndir. Frásøgnin er niður-skrivað í 1926, tá Anna
Evensen var 85 ára gomul.Tí høvdu vit áhuga fyri atfinna sjálvan
originalin tilhesa frásøgnina. Vit komuí samband við
Lokalhisto-risk Forening og Arkiv íEskebjerg. Hetta felagiðhevur so
verið í sambandvið arvingin eftir ChristianiOlsen, ið eitur Louis
Helth.Christian Olsen var út-búgvin tónleikari og søgu-liga
áhugaður, og hannsavnaði eisini fólkaminniog tónleik.Tað vísti seg
eisini, atbókin fanst heima í gomlu
húsunum hjá ChristianiOlsen, og vit hava fingiðfotokopi av
upprunabókini.Harvið hava vit eisini fing-ið myndirnar, sum í
flestuførum eru gomul postkort.Fleiri av teimum eru heiltáhugaverd,
tí tey lýsa líviðtá. Tilsamans er talan um140 hondskrivaðar
síðuríroknað myndir.Samstundis sæst, at herer talan um ein
listamann,sum hevur skrivað. Skrift-in er ótrúliga vøkur, og
umhvørt síðutal er teknaðein ella fleiri blómur.
Men tað áhugaverda er,at í frumhandritinum ermunandi meira
tilfar enn ítí maskinskrivaðu útgáv-uni, sum fleiri hava í
Før-oyum. Tað, sum restar í,er serliga um tíðina áNesi, har Jens
Chr. Even-sen, maður Onnu, gjørdistpróstur.Tí er her talan um
eittrættiligt kvetti at havafingið hesa frásøgnina íheilum líki.
Hon lýsir seravæl lívið í Føroyum í 19.øld, og hon ger tað áeinum
løttum máli.
Um onkur spyr, um hend-an frásøgnin hevur nakaðsamband við FF,
so er taðavmarkað. Men tó so.Anna Evensen var mammaA.C. Evensen,
prest áSandi, sum var í fyrireik-ingarnevndini til stovn-anina av
FF í 1911.Frásøgnin vísir til fleirikendar persónar tá í tíð-ini.
Vit hava loyvt okkumat taka umrøðu av hesumpersónum úr bókunumhjá
Hans Jacobi Debes,sála. Hann var altíð sobeinasamur, so tað
hevði
hann neyvan havt nakaðímóti. Onkur av hesumlýsingum er á
donskum, tíhon er úr "FæringernesLand", sum var seinastabókin hjá
Hans Jacobi.
Vit halda, at okkara lesar-ar hava nakað at gleðaseg til.
Frásøgnin hjá Onnu Evensen
Anna Evensen greiðirvæl frá ættini í síni frá-søgn. Men í
tilfarinumer eisini ein ættartalvavið áhugaverdum upp-lýsingum, sum
tó ikki íøllum førum eru heiltneyv við árstølum v.m.Tað er greitt,
at hon ergrundað á tað, sum honminnist.
Tann ovasti í talvunieitur Poul. Um hannverður sagt, at “han
rejs-te med en bayersk Tu-rist, der kom til Færøer-ne, og som vilde
haveen Færing til Fører. Hanlod bygge et hus, derblev kaldt
“Bayernstue”,og det fik Poul efterham. Hetta er eftir øll-um at
døma søganaftanfyri Bajanstovu.
Ein sonur Poul varJacob Poulsen, sum var“en Arbejder, der
vildeeje alt”, og sum vargiftur við Anna Marie.
Tey eiga Evu MargrethaJacobsen (1814-1879,sum giftist við
AndreasiChristian Lützen (1813-1874).
Teirra børn vóru:
1. Nicels Lützen, doyrhálvt ára gamal.
2. Anna Maria NicolineLützen, (1841-1927)
3.Nicels Lützen,handels-fuldmægtig i Klaksvig(9 børn)
4. Jacob Lützen, handels-mand i Thorshavn (12børn)
5. Lütje Lützen, f. 1848,Kontormand hos Soren-skriveren. Dansk
juri-disk Eksamen.Fuldmæg-tig i Korsør. Atter paaFærøerne.
6. Andreas ChristianLützen. Rejste til Ameri-ka for at grave
Guld.Der hørtes fra ham i etPar Aar. Da han sidstegang skrev vilde
hanrejse til Australien.
7. Georg Flemming Lüt-zen. Opkaldt efter ensorenskriver der
vargod mod Faderen. Døde12 Aar gammel af Difte-ritis.
8. Vilhelm Lützen, døde8 Aar gammel af Difte-ritis.
9. Edvard Ægideus Lüt-zen. Præst. Søgte afskedi 1924. Bor i
Fredericia.
Anna giftis við JensChristian Evensen (1840-1904). Pápi hansara
varJohan Christian Evensenog mamman ElsebethSusanne Larsen.
Pápi Johan Christian varOle Even Olsen, norð-maður sum búsetist
íHvalba.
Anna og Jens Christianfáa børnini:
1. Jens, død som lille påViderejde.
2. Andreas ChristianEvensen, provst paa Fær-ørne.
3. Margrethe Elisabethgift med lærer SørensenBregninge.
4. Margrethe Frederikkeg.m. KolonibestyrerEvensen paa
Grønland.
5. Johan Edvard Even-sen, Uldvarefabrikant iThorshavn
6. Johannes Evensen(Evens), Overrevisor iLandbrugsministeriet
iKøbenhavn.
Søgan um ættinaAnna Evensen"Fra Færøerne"
med 33 illustrationerved
Christian OlsenTorpelund pr. Eskebjerg
1925-26
Denne bog er skrevet i 3 exemplarer, nemlig dette, fru Evensens
og mit eget exemplar.
Hetta er Eva, mamma Onnu.
Anna Evensen.
-
Síða 12 Nr. 294 - 29. mai 2003
Framhald á síðu 17
Eva Margrethe Jakobsen,der hjalp hende og hendeblev fader
forlovet med.Inden året var omme, fej-rede de deres bryllup den10.
marts 1938. - Efterbrylluppet flyttede mineforældre ind i deres
lejlig-hed der var beliggende iselve skolebygningen.Lejligheden
bestod af 2større værelser i stueeta-gen og 2 mindre oppe påloftet.
Møblerne var afmahogni: I dagligstuen,sofa, spillebord og
stole,samt et bornholmsk stue-ur. I spisestuen var derspisebord,
stole og småborde ved vinduerne. Ifaders værelse stod detgamle
taffelformede kla-ver som han øvede sig på,skrivebord og
bogreoler.Det var møbler der stam-mede fra Danmark. Deembedsmænd
der komdernedefra, medbragte ireglen selv møbler.Når desenere atter
søgte ned tilDanmark, var der næstenaldrig plads til deres møb-ler
på de tre små skon-nerter (det var alle deskibe der dengang gik
tilDanmark om året) - derskulde jo så mange færøs-ke varer med.Men
på denmåde blev det jo i årenesløb mange danske møblerderoppe.
-
Amtmand Pløyenindretter VævestueDengang var den fortræf-felige
amtmand Pløyen påFærøerne,som han gjordemeget for. Pløyen
havdelænge gået og syslet meden plan, der gik ud på, atalle de unge
skulde læreat væve (bls. 3), der var joså mange får og så megetuld
på Færøerne, kortsagt, ungdommen skuldelære forskellige
husflids-arbejder, der kunde blivedem til nytte senere hen ilivet.
- Da morbroder Mag-nus gik i skole, havdePløyen og provst Gadelagt
mærke til, at hanhavde et godt “håndelag”,så da morbroder var
kon-firmeret og vel var en 16-17 år, kom de og spurgteham,om han
havde lyst tilat rejse til Danmark oglære at væve m.m. - Detvilde
morbroder gerne oghan rejste så ned tilKøbenhavn, hvor hanlærte
almindelig vævning,kunstvævning og farv-ning. Efter 4 års ophold
iDanmark, rejste han tilba-ge til Færøerne, med-bringende hele 4
væve. -Pløyen og Gade fik ind-rettet en art husflidsskolehvor
vævene (bls. 4) blevstillet op og hvor morbro-der begyndte at
undervi-se de unge. Morbroderhavde lært i Danmarkhvilke blomster og
plan-ter han skulde bruge til at
farve i, og han sendte såbørnene ud på landet forat plukke
disse.
Fru Pløyens DødvarslesOppe i vævstuen sad derfire unge og vævede
ogblandt dem var min mod-er (der dengang var ungpige). Det var i
reglen omaftenen der blev vævet ogbelysningen bestod gerneaf et
tællelys på hver væv.Han standsede straks for-an moder og sagde:
“Duer rigtignok en slem en tilat bruge lys, du brænderjo hele tre.”
- “ Å! Jeg kanda ikke væve uden at jegkan se”, svarede mor
frej-digt. Han sagde ikke vide-re. En aften blev modersiddende
længere ved sinvæv end de andre - dervar et stykke hun absolutvilde
være færdig med.Som hun nu sidder aller-bedst, hørte hun noglemeget
mærkelige lyde fraloftet ovenover hvor deropbevaredes tømmer
ogbrædder. Moder kundeikke forklare sig hvad detvar for lyde, men
da detblev værre og værre, blevhun så uhyggelig tilmode,at hun gik
ned. - Dagenefter fik hun at vide, atamtmand Pløyens konevar død på
samme klok-keslæt den foregåendeaften (hvor hun havdehørt lydene)
og, mærke-ligt nok, blev fru Pløyenskiste lavet af netop debrædder
hvorfra lydenevar kommet.
Det daglige LivEfter endt læretid, fortsat-te eleverne
vævningen(dog ikke kunstvævning)i hjemmene, og i de flestehjem på
Færøerne er derendnu en væv. Det var vir-kelig også en god ide
afPløyen at indføre væv-ning, thi der var jo enmasse får deroppe,
og ide lange vinteraftenerderoppe, kunde tiden joså godt udnyttes
til kar-ting, spinden, vævningo.s.v. Fåretællen blev derstøbt lys
af. I Thorshavnvar der et par familier derstøbte lys for folk,
dekunde ofte have et parhækker fulde.
Fader var middelhøj,som regel var han i jævnt
godt humør, ikke bangefor at sige sin mening tilhvem det så end
var.Undertiden kunde hanblive meget heftig, mendet var snart over.
- Modervar også middelhøj,blond,der blev sagt at hunhavde været
meget køn.Efter at moder var blevetgift, fik hun sat sin vævop, og
der sad hun så omaftenen og vævede, nukunde hun så rart nøjesmed et
lys. Hun vævedegulvtæppe og vævedemeget fint kjoletøj forfolk. Mine
forældre fikefterhånden 9 børn. Løn-nen var kun lille, så detvar
intet under, at modergerne vilde tjene lidt selv,ved væven.Fader
var ogsåmeget flittig og søgte påsin vis at tjene lidt ekstra.Efter
endt skolegerninggik han i byen og gavtimer til embedsmands-børn,
der skulde læsevidere, der kom også etpar hjem og læste tyskhos
ham. Om morgenen,når hele familien havdedrukket the, gik fader indi
skolen, der om somme-ren begyndte kl. 8 og omvinteren kl. 9. Der
vardengang ca. 148 skole-pligtige børn i Thorshavn,skolen var delt
i klasserog fader havde en yngrelærer eller “ungt mennes-ke”, til
at hjælpe sig, samten ældre mand der “så”lidt til.
Dagen begyndte meden salme og dereftertoges der fat på
dealmindelige skolefag. Kl.12 fik børnene fri en timeog så løb de
hjem for atspise til middag.Når faderhavde spist, havde hanendnu så
megen tid tilo-vers, at han kunde hvilesig lidt inden han
atterskulde ind og herse medbørnene. Skolen holdt opom vinteren kl.
3 og omsommeren kl. 4. Når dervar examen, kom præstenog to andre af
byens“spidser” og hørte på det.Der var også tidt nogle afbørnenes
forældre nær-værende. Om søndagenspillede fader orgel i kir-ken og
hver anden søn-dag, når præsten var iannexet, måtte fader
læseprædikenen. Der var i dethele taget meget merekirkegang
(dengang) der-oppe end her nede i Dan-mark og der skulde megettil
for at hindre folk i at gåi kirke. Om aftenen læsteeller skrev
fader, kun toaftener om ugen tog hansig fri for at spille whistog
lhombre, som hanholdt meget af, der komda nogle af hans vennerog
spillede med ham. Dervar nok at tage fat på formoder og hun
arbejdedealtid, enten med hushold-
ningen eller med væven.Når der var faldet sne, varmine brødre
for detmeste ude med deres slæ-der og vi måtte altidhente dem hjem
til spise-tid - de skulde dog ogsålæse over på deres lektier.Om
aftenen spillede viofte “sorteper” og blevsværtede. For det
mestelegede jeg med mindukke “Eva”, der var op-kaldt efter moder.
Under-tiden hændte det, at derkom nogle småpiger påbesøg, og så var
jeg såglad for at lege med dem,.men det var nu alligevelmorsomt at
lege medmine brødre og dereskammerater. Alle dedrenge kunde finde
på såmeget, og jeg gik med påden værste. - Mine brødrehavde en
kammerat, somjeg særlig godt kundelide, han hed Jens Chris-tian
Evensen. - Da jeg var10 år gammel, var jegengang i maj måned medvor
pige,oppe i en lille by“Saksen” på Strømø. Byenlå meget smukt ved
enlille bugt og høje klipper.
Provst Djurhuuspaa SejlturEn dag da vi var ude at
sejle med provst Djur-huus og hans datter komvi i nærheden af en
klip-pe hvori der var en hulesom man kunde sejle
igennem. Provstedatterenfik i al hemmelighed over-talt
fiskerne,der roede foros, til at sejle os ind gen-nem fjeldet. Da
vi nåedehulen og sejlede ind, blevprovsten meget bange ogsagde:“Va'
nu,go'e mand?”- “Vi skal ind under fjeldeti dag” - “Nej, nej, nej,
go'emand” - “Jo, i dag er detsådan et godt vejr, hvemved hvornår vi
atter fårlejlighed til at kommegennem fjeldet”. Derpådrev de med
nogle raskeåreslag båden ind i hulen.Det var en vidunderligsejltur
ind gennem fjeldethvor alt var hemmelig-hedsfuldt og hvor
detmystiske lurede omkringi mørket.Var det derinde idet sortblå
vand at nøk-ken levede, og var detderinde på de
usynligeklippeafsatser huldreneboede? Hændte det at enaf os sagde
noget, runge-de stemmen som var denhundredefold forstærket,det
kastedes fra klippe-væg til klippevæg og lødtil sidst som en
forfærde-lig dump, uhyggelig tor-den. Jeg gad vidst hvor-dan provst
Djurhuushavde det under sejlad-sen. Endelig kunde vilangt forude
skimte enlysende tåge, der blevstørre og større jo nær-mere vi kom.
Det varhulens udgang og snart
var vi atter ude i det dejli-ge solskin og under denblå himmel.
Medens jegopholdt mig i “Saksen”blev alle fårene og lam-mene drevet
sammen ogmændene sluttede kredsudenom dem. Pludseligtvar der et
lille lam,der løbudenfor mændenes kreds.Jeg løb efter det og
fange-de det. Så var det en dag idet påfølgende efterår, atder kom
en mand til faderi Thorshavn. Mandenhavde et dejligt stort lammed
og det afleveredehan til fader med hilsenfra Johannes ved
Svartaaved Saxen. Fader kundeikke forstå hvad han skul-de med det
lam, thi hanhavde ikke bestilt nogetlam og han kendte ikkeJohannes
ved Svartaa. Jo,forklarede budet, det vardet lille lam som jeghavde
fanget da jeg i forå-ret var deroppe. Johanneshavde sagt dengang,
atlevede det lam, skuldeden lille pige der havdefanget det,have
det.Og såfik fader det, han varmeget glad og rørt overdet.
Fader faarLandbrugAmtmand Pløyen,der syn-tes, at faders løn var
forlille, gav ham et stykkejord til afbenyttelse (dentidligere
bruger af det var
Jens Christian Evensen.
-
Síða 13Nr. 294 - 29. mai 2003
Vitjan í lappabygdum
Á fakfelagsfundi í Lapplandi
Í døgunum 12-14. maiskipaði sjóvinnudeildinhjá Nordisk
Transport-arbejder Federation fyrisínum hálvárliga fundi.Skift
verður millum lond-ini, og hesaferð átti Finn-land tørn sum
vertur.
Roynt verður at leggjafundin á onkrum forkunn-igum staði, har
tað eisiniber til at kunna seg á einserligan hátt um landið
og økið. Tískil høvdu fin-sku vertirnir valt at leggjafundin í
Lapplandi.
Hetta var sera áhuga-vert, ikki minst fyri einføroying,sum
vanliga bertkemur til Helsingfors oglíknandi býir, um tað
yvir-høvur verður komið tilFinnlands.
Sigast kann um Lapp-land, at tað umfatar norð-asta triðingin av
Finn-
landi, sum røkkur heiltupp ímóti norðasta Nor-egi. Økið í
Lapplandi eruml. 100.000 ferkilometr-ar, og fólkatalið í
hesumøkinum er 190.000. Sam-anborið við Føroyar vildihetta merkt,
at tað bertbúðu 2.500 fólk í øllumFøroyum, so her er nógmikið av
plássi. “Høvuðs-staðurin” í Lapplandi erRovaniemi, har umleið
35.000 fólk búgva.Fundurin varð lagdur í
Levi-økinum í lítla býnumSirkka, har tað serligakoma nógv
ferðafólk atstanda á skí á vetri. Fastaíbúgvaratalið er 450, mentað
eru 16.000 gesta-sengur í býnum. Hettamerkir, at ferðavinnan ersera
týdningarmikil í øki-num. Fundurin varð hild-in á Hotel
Levintunturi,
sum finsku fakfeløginieiga, og har tað eisini varsera gott at
vera.Her kannvera pláss fyri upp til1.000 fólkum í senn.
Hvussu við lappumí Lapplandi?Tað, sum hevði serliganáhuga hjá
undirritaða, var,at síggja nakað til lapparella samar, orðini
verðanýtt hvørt um annað, og
at kunna seg um, hvussuteir liva ella hava livað.Hetta var ikki
heilt líkatil,tí í veruleikanum eru bertfáir lappar,og sjávt í
Lapp-landi eru teir bert ein lítilpartur av fólkatalinum.Mett
verður, at teir eruuml. 7.000 í Finnlandi,men teir flestu av
teimumliva longur norðuri í landi-num.
Men kortini vísti tað
Tað er stak vakurt í Lapplandi.
Hetta eru hjúnini Jukka og Erja, sum reka lappa-bygdina Levin
Lapinkyla. Tey eru bæði hálvlappar,men tey tosa ikki málið, eins og
abbar og ommurteirra gjørdu. Bygdin stavar upprunaliga frá 1700
-talinum, og hetta er eisini aldurin á elsta bygningi-num.Tey bæði
eru fimta ættarliðið í bygdini.Vit hittu Erja, sum dugdi væl at
greiða frá um-støðunum hjá lappunum. Og at hetta hevur áhugasæst
eisini av gestatalinum, sum var eini 20.000 ífjør.Tað er langt
millum húsini í Lapplandi.Tískil ertað bert fá ár síðani, tey fingu
vegasamband ogravmagn.Her ber til at uppliva samiska lívið m.a. við
at fáasamiskar máltíðir, hoyra samiskan tónleik og nógvannað.
Hetta er upprunaligi skúlin, sum varð nýttur fram til 1961. Í
dag verða børn-ini hjá Erja koyrd í grannaskúlan.
Hetta er hoyggjhúsið á garðinum.
Framhald á næstu síðu
-
Síða 14 Nr. 294 - 29. mai 2003
seg, at minni enn 10 kilo-metrar frá Sirkka vórutvær varðveittar
lappa-bygdir, nevniliga LevinLapinpyla og SammunTupa.So ein
seinnapart, táhinir luttakararnir fórueina aðra útferð, varðgjørt
av at fara at vitjahesar bygdir.
Fyrst eitt sindur umsamar og lapparSamar ella lappar eru
um-framt í Finnlandi eisini íNoregi, Svøríki og á Kola-hálvoynni í
Russlandi.Roknað verður við, at teirtilsamans eru 50-70.000.
Teir flestu búgva í Noregiog í Svøríki.
Tað er óvissa um, hvað-ani samarnir eru komnir,men elsta
búseting, sumkann staðfestast við vissu,er um ár 0.
Í nýggjari tíð og heiltfram til 50-ini var samiskamentanin
kúgað, og hettamerkti, at stórur partur avsamisku mentanini fórfyri
skjeyti, tí samarnirfingust at fáa ta fatan, atteirra mentan var
minni-verd. Hjá nógvum fórmálið sama veg av somuorsøk.Tí tosa
lappar t.d. íFinnlandi bert finskt.
Men hetta er so broyttrættiliga nógv seinna part-in av farnu
øld. Samiskamentanin er viðurkend,og nógv er gjørt fyri atvarðveita
málið hjá teim-um.
Men har teir eru meiri-luti í teirra øki, hava teirtó varðveitt
sítt mál. Ogtað er eisin alment málsaman við finskum í
“teirra”økjum.Tískil kunnu lapp-arnir samskifta á sam-iskum við
myndugleikar-nar. Eisini hava samarnireitt ávíst heimastýri t.d.
ímentunarligum spurning-um.
Samarnir í teimum ym-isku londunum hava eisinievnað at gjørt
vart við segog hava sett krøv. Seinna-partin í farnu øld
vórðusamating sett á stovn,sumhava verið ráðgevandi hjáteimum
ymisku stjórnun-um. Finska samatingiðvarð sett á stovn í 1973og
hevur 19 limir, valdirvið beinleiðis vali millumsamar. Samatingið
fekk í1996 størri heimildir ennáður. Samstundis hevurSamatingið
enntá ein for-seta.
Tað, sum verður roknaðsum tann mest eyðkendavinnan hjá samum,
erreinsdjóravinnan. Í Finn-landi er tað eisini onnur,sum hava
reinsdjór. Harrokna tey við, at tað finn-ast umleið 200.000
reins-djór í Lapplandi.Ein onnurvinna hjá samum er eisiniat gera
lutir til ferðafólk,og annars at luttaka íteirri vinnu sum annars
er
Inni í fínustovu.
Her sæst ein "typiskur" ovnur í einum samahúsi. Tað kann eisini
gerast brúkfyri honum, tí kuldin kann gerast meira enn 50 stig. Og
brenni finst í teimumstóru skógunum, sum dekka stóran part av
Finnlandi.Á vegginum sæst reiðskapur av ymiskum slagi.
Hetta er eitt dømi um,hvussu samar hava lag-að seg til tað
tilfeingiðsum var nevniliga nógv-ur viður og lítið av met-alli.
Hesin spakin ergjørdur úr viði. Tað erbert sjálvur kanturin,sum er
metall, og sumger tað, at spakin kannbrúkast.Her sæst ein kota
(smátta) innan. Fýrstaður er mitt á gólvinum. Runt kotuna eru
beinkir við
reinsdjórskinnum, og her verður sovið.
Hetta er ein kota, sum er ein samisk smátta.
Framhald av undanfarnu síðu
-
Síða 15Nr. 294 - 29. mai 2003
á staðnum.Annars verðurroknað við, at helvtin avlappunum í
Finnlandi lív-bjarga sær við reinsdjóra-haldi.
Hjá samum er eitt ríktmentunarlív við list og
skaldskapi. Men eisini viðfólkatónleiki, og her ertað serliga
“joiken”, sumer serligur sangur ogtrummusláttur, sum
erueyðkend.
Vitjan ílappabygdumTað var tískil spennandiat fara at vitja
varðveittulappabygdirnar, sum lógurættiliga fjarskotnar. Av-rátt
var við hýruvogns-
førara, at hon skuldi koyrameg til ta fyrru bygdina.Hon skuldi
so koma 2tímar seinni og koyra tilta seinni bygdina, um honikki
fekk onnur boð ítelefonini.
Tá bíðað varð eftir hýru-vogninum eftir tveimumtímum, og hann
ikki komfram, skiltist at onkur mis-skiljing var hend. Honhevði
skilt tað, sum athon ikki skuldi ikki komaaftur, fyrr enn ringt
varðeftir henni.
Farið varð so aftur til“lappahúsini” at ringja, ogtá upplivdi eg
verstu marruhjá øllum ferðandi. Teyvóru farin av bygdini, ogher var
eingin annar.Tískil bar als ikki til uttanfartelefon at geva boð
frásær. So tað var ikki annaðat gera enn at fara tilgongu at finna
alfaraveg.Vanlukkan var nú ikki sostór. Veðrið var av tíbesta, og
eftir einum tímavar komið fram til hinalappabygdini, sum so
eis-
ini kemur við í hesa frá-søgnina.
Men tað, sum tó sigurnakað um, hvussu tunttað er við fólki her á
leið-ini, er, at hendan tímantað tók at ganga, sást bertein einasti
bilur.
Vit hava eina myndafrá-søgn úr Lapplandi oglappabygdunum.
Sigastkann, at hendan vitjan varstak áhugaverd. Tað kannundra eitt
sindur, at vithava so lítið samband viðsamasamfeløgini, tá hugs-að
verður um okkara lag-nufelagsskap sum smáartjóðir.
Her kann verða skoyttuppí,at meira fæst at vita
áwww.laplandfinland.com
Bátur hoyrir eisini til í eini lappabygd, hóast hetta er langt
inni í landinum.Tað eru ríkiligt av áum og vøtnum. Finnland verður
jú kallað "de 1000 søersland".Veruliga talið er omanfyri 100.000.
Hetta merkir, at 10% av Finnlandieru vøtn og áir. Hetta svarar
nærum til støddina av Danmark. Her ber væl tilat fiska og tí er
brúk fyri bátum. Á sumri, tá alt frystir til, verður eisini
fiskað.Tá verður hol borað í ísin, og tráðan verður stungin í
holið. Tað eru nógvumferðafólki, sum dáma hetta sera væl.
Reinsdjór eru ímyndin av lappum/samum. Og Jukki og Erja hava
sjálvsagteisini reinsdjór. Reinsdjór “safari” er sera væl umtókt
millum ferðafólk. Her bertil at velja at ríða á einum reinsdjóri.
Hetta kostar 75 kr. Ella tað ber til at faraútferð heilan dag at
hyggja at reinsdjórum, og kostar hetta einar 8-900 kr.Við
reinsdjórum er tað fyri ein stóran part sum við okkara seyðahaldi.
Tey“lemba”á vári, og á heysti verður slaktað.Nógv verður etið av
reinsdjórum, ogtey kunnu hagreiðast á mangan hátt.
Hesi reinsdjórini gingu í eini girðing, og tey vórusera spøk.Tey
komu, tá rópt varð eftir teimum.
Her síggja vit bygdina, sum hon er. Her eru hús til mong
endamál. Eitt av teimum var til sauna.
Nú eru vit komin til Sammun Tupa, sum er hin lappabygdin. Her er
sjálvsagtnakað tað sama at síggja, men okkurt var øðrvísi.Hendan
bygdin stavar eisinifrá 1800-talinum. Her síggja vit kvinnuna, sum
skipar fyri, og vísir hon her teysamisku klæðini fram.
Her síggja vit reiðskap av ymiskum slagi. Eins og fyrr í Føroyum
hava tey herverið noydd til at gera egnan reiðskap til øll møgulig
endamál.
Framhald á næstu síðu
-
Síða 16 Nr. 294 - 29. mai 2003
Framhald av undanfarnu síðu
Á hesum leiðum er neyðugt at vera væl ílatin. Men ráð eru fyri
tí. Reinsdjóra-skinn líva sera væl, og her síggja vit
skinnklæði.
Reinsdjórahald hevurtað til felags við okkaraseyðahald, at
djóriniverða markað í oyruni.Men her verður tað,sum verður skorið
úroyranum, goymt ogverður víst fram sumher.
Eitt kvøldið vóru fundarluttakararnir bodnir til døgurða í eini
lappiskari kota.Hetta var sjálvsagt sera forkunnugt. Fyri at geva
luttakarunum innlit í sam-iskari mentan vísir hesin lappin
framførslu av tí serliga lappiska tónleikinumjoyka. Samstundis
greiddi hann frá gamlari samiskari mentan, har abbihansara hevði
verið ein oddamaður at varðveita hesa. Abbin hevði annarsverið ein
av fremstu vinmonnunum hjá Uhro Kekkonen, sum var forseti
Finn-lands í nógv ár. Døgurðin hendan dagin var sjálvsagt
reinsdjór.
Ein partur av framførsluni var at geva luttakarunum
eginleikarnar hjá reins-djórum. Hetta gjørdi hann soleiðis, at hann
við ími teknaði hornini á reins-djórum á pannuna hjá teimum, sum
vóru til staðar.Her er tað skrivarin í NTF,svenskarin Klas, sum
stendur fyri tørni.
-
Síða 17Nr. 294 - 29. mai 2003
Framhald á næstu síðu
død). Vi kunde holde enko og dyrke kartofler,som fader lærte
færinger-ne at lægge i rækker.Kartoflerne blev lagt imaj, efter
spade, og derkunde høstes en mæng-de. Når kartoflerne blevtaget op,
lod fader altid debedste pille fra til lægge-kartofler, han var så
gladfor, mellem timerne, atkunne gå ud og se tilmanden, der tog dem
op.Kartoflerne blev bårethjem i “løb” d.v.s. de komi store
tremmekasser som,ved hjælp af et pande-bånd, blev båret bag
påryggen. Kartoflerne blevtørrede på loftet og deref-ter lagt i
tønder. Af og tilmåtte man jo i vinterensløb undersøge tønderneog
se efter, om kartofler-ne var tørre og friske. Detvar nogle dejlige
kartof-ler. Hvert år kom der kar-tofler fra Danmark (derkommer
sikkert mangeflere derop nu, thi de fles-te unge tager til søs på
fis-keri, det skal betale sigbedre, og så bliver der joikke så
megen arbejds-kraft tilovers til landbru-get - i øvrigt skal
landbru-get vist atter være i frem-gang nu). Det lille land-brug
hjalp jo svært påbudgettet,nu blev der rådtil både dette og hint,
somvi før havde måttet und-være.
Det tages atter fra hamMen så kom er en amt-mand Dahlerup, der
ikkekunde enes med fader,hver holdt stejlt på sinmening, og da
fader ikkevilde som amtmanden,hævnede denne sig ved attage det
lille landbrug frafader. - To gange var faderi Danmark for at
søgeandet embede, børneflok-ken var jo stor, Nicels,Jacobs, Lütje,
Andreas,Georg,Vilhelm, Edvard ogAnna (mig), og embedetlille, men
hver gang hanvar hernede, kom han tilat længes så meget
efterFærøerne, at han ikke
kunne udholde det læng-ere og han rejste så tilba-ge. -
Færingerne havde igamle dage ord for atstjæle, hvilket Pløyenogså
bemærker i sin bog.Der var også megen druk-kenskab og tiggeri -
detsidste var nu ikke såunderligt, thi der var storfattigdom. De
der havdenoget, gav gerne til demder intet havde.
De to MestertyveDa jeg var barn, var der
to mestertyve, den enehed Christian, hvad denanden hed, husker
jegikke. Langt om længe,blev de endelig fanget ogbragt op til
“Skansen”,hvor der i gamle dagehavde været fæstning, oghvor der
endnu ligger etpar kanoner hvormedman skyder på Kongensfødselsdag.
Deroppe varet par betjente, der holdtøje med fangerne. Nogentid
efter, fortaltes detnede i byen, at både denog den havde mødt
Chris-tian om aftenen, men daman vidste, at han sad velforvaret
oppe i arresten,slog man sig til tåls med,at det måtte være
een,derlignede ham. - Så hændtedet hverken værre ellerbedre, end at
en aften,sysselmandens pige gikforbi arresten, så hun etmenneske,
der var i færdmed at fire sig ud af vin-duet,det var Christian
dervar ved at hejse sig ned.Da han blev fanget, for-talte han, at
han havdebrækket et brædt fra skil-levæggen ind til den andenfange
og at de hele tidenhavde stået i forbindelsemed hinanden. Hver
gangde fik uld at spinde, havdede stjålet lidt af den og tilsidst
havde de så meget,at de havde spundet ettov, som de havde hejsetsig
ned med. Christianhavde i lang tid hejset signed om aftenen og
gåetomkring og stjålet hosfolk, mest skærpekød.Han sørgede altid
for atvære “hjemme” igen inden
morgen. Den anden fangebrækkede også ud, hanhavde fået folk til
at sejlesig over til de andre øer -de troede at han var slup-pet
fri.Da begge fangerneatter kom på fæstningen,blev de anbragt mere
sik-kert.Trods det dårlige løn-nede embede, var mineforældre gode
mod fattig-folk, og de gav ofte væklangt over evne. Engangkom der
nogle og bad omat få noget grindekød. Nuhavde vi dengang bådetørret
grindekød, derhængte oppe på loftet, ogsaltet grindekød, der lå
istore tønder. Det saltedevar langt det bedste. Minfader var straks
parat til atgive og de gik så op påloftet og tog en hel del afdet
saltede grindekød. Daen af mine små brødre sådet, irettesatte han
faderog moder, det kunde ikkesådan gå an at give altvæk, vi kunde
selv kom-me til at mangle o.s.v. “Åved du hvad, min dreng”,sagde
fader, “når tøndener tom, kommer grindennok igen og så bliver
tøn-den atter fuld”. Og detblev den, thi der komatter grind. - I
længdenkunde moder ikke klarealt arbejde alene og vi fikså pige.
Der var jo nok atlave om alle de drenge ogde sad så i spisestuen
ogsyede og reparerede ogvar der intet andet, stodvæven jo altid
parat. -
Fader bliver rigsdagsmandFader var rigsdagsmandet par år, om
folketings-
mand eller landsting-smand, husker jeg ikke,og i de to vintre
han var iDanmark, måtte hanholde hjælpelærer.
Den mærkværdigekatPå det tidspunkt havde vien kat som fader
holdtmeget af og altid kæledefor, vi andre derimodkunde ikke lide
den ogkælede aldrig for den. Etpar dage efter at fader ioktober var
rejst ned tilrigsdagen, opdagede vi, atkatten var forsvundet,
viledte allevegne, men denvar og blev borte. Jeg tro-ede at
brødrene havdebenyttet sig af faders fra-værelse til at skille sig
afmed den forhadte kat ogjeg var i lag med dem.Men nej, det havde
deikke.Vinteren gik uden atvi så noget til katten og vihavde
omtrent glemt den.Fader kom hjem i april ogmedens han står og
pak-ker sin kuffert ud, stodkatten pludselig ved sidenaf ham: “Men
mis er duher,” sagde fader, idet hanklappede og strøg den.Viså til
hinanden, ingen afos kunde forstå hvorfra
katten kom eller hvorle-des den havde bjergetføden i den lange
vinter.Og hvor kunde kattenvide, at fader var kommethjem netop den
dag? -
Den skindøde KoneDa jeg var barn levededer i Thorshavn en
ældrekvinde om hvem man for-talte at hun havde væretskindød. Jo,
konen vardød, blev klædt af og lagti kiste, der henstod ihjemmets
øverstestue. PåFærøerne havde man dengang skodder til at sættefor
vinduerne. Skoddernevar også sat for vinduerneind til stuen hvori
dendøde lå. Et par dage førbegravelsen, faldt den eneaf skodderne
til ligstuenned med et stort rabalderog derved vågnede dendøde.
Efter at hun rigtigvar kommet til sig selv,fortalte hun, at hun
havdehørt alt hvad der var ble-vet talt i nærheden afhende, men at
det havdeværet hende umuligt atblive “levende”. Om detnu var et
tilfælde at skod-den faldt ned,eller det varfor at hun ikke
skuldeblive levende begravet,ved jeg ikke, men fra dendag og stund
af,gik konenså underlig omkring, såtung og alvorlig, hun smi-lede
aldrig, men var dogaltid så venlig, og jeg såhende, som sagt, så
ofteda jeg var barn.
Den døde slaarØjnene opEngang var der død enkone.Medens hun “lå
lig”,skulde Jógvan, som dethørte sig til, endnu en-gang se den
afdøde. Lige-som han kom ind i stuen,åbnede den døde pludse-lig
øjnene og stirredemed et underligt stift blikmod loftet. Jógvan
styrte-
de rædselslagen ud. Dergik så nogle af familienind og lagde
tokroner påøjelågene for at holdedem nede. Man brugteogså at lægge
en salme-bog under hagen. Mantroede forøvrigt, at hvisman gav noget
af sit lin-ned til at klæde afdødemed, skulde giveren snartfølge
efter, derfor gavman ikke af sit linned tilfattige folk hvis de
havdelig i huset, det var en trosom sad selv de mereoplyste i
blodet.
BegravelserBegravelsen foregik altiddirekte fra hjemmet
(hvortalen holdtes) uden atden døde eller følget komind i kirken.
Kun når dervar fundet et og det varlagt i kiste,blev det sat opi
kirken og begravelsenforegik da derfra. Var dereen død længere
borte,og vedkommende skuldebegraves i Thorshavn,kom de sejlende med
kis-ten og med flaget på halvstang. Der var noget egethøjtideligt
ved det. Kran-sene var altid af lyng, manhavde jo ikke andet.
En-gang vi sendte en krans,havde vi anbragt en storhvid sløjfe på
den, det varmeget smukt. Efter begra-velsen, især på landet, varder
ofte meget store gil-der.
JulenVi glædede os meget tiljuleaften,hvor vi fik risen-grød og
gåsesteg (hvisden da ellers var til at få)ellers fik vi fisk. Det
var joet helt festmåltid.Vi havdeikke noget juletræ, da derjo ikke
fandtes grantræerderoppe, derimod havdevi en stor rund
lyngkrans,som blev hængt op underloftet, fader fastgjorde 10a 12
lys i den og når de
-
Síða 18 Nr. 294 - 29. mai 2003Síða 18
blev tændt, syntes vi, atdet var noget af det dej-ligste der var
til.Efter at vihavde sunget nogle af degamle julesalmer, spilledevi
kort “hanrej” og “halv-tolv”. Vi spillede om klej-ner og
pebernødder. Davi blev større,gav fader oshalv- og helskillinger
atspille om. Når vi var kedeaf at spille kort, legede vi“blindebuk”
og “tampenbrænder”.Trods den storehelligaften med alle densmange og
nye indtryk,gikvi dog tidlig i seng. Jule-dag gik vi alle i kirke,
detholdt fader strengt på.Engang var jeg, uden atfader vidste det,
bedt udtil bal juledagsaften. Forengang skyld blev jeghjemme fra
kirken jule-dag for at ordne balstad-sen. Om eftermiddagenkom fader
hen til mig ogsagde i en meget strengtone:“Hvorfor var du ikkemed i
kirken i dag?” Jegvilde jo nødig ud medsproget, men måtte jo såtil
sidst sige det. Faderblev ikke blid, men detendte da med, at
hanynkedes over mig og jegfik så lov at gå til ballet.Dengang havde
præster-ne ikke hittet på at detvar synd at danse. Nytårs-aften
vankede der ingengod mad, men vi spilledehalvtolv om klejner.
Nyt-årsdag og helligtrekong-er-aften var man igen ikirke. I
hjemmene var derhelligtrekongerslys påbordet, det var så mor-somt
at støbe disse lys.
Min Mands SlægtTiden gik sin gang. Jeg
blev konfirmeret og hjalpmin moder med hushold-ningen og med at
sy. Jeghavde min bestemte pladsved vinduet i spisestuenhvor jeg sad
og syede,derfra kunde jeg se ud pågaden hvor brødrene leg-ede og
hvor Jens Chris-tian Evensen ofte gikforbi, seende til vore
vin-duer. Han og jeg holdtmeget af hinanden og detendte tilsidst
med at viblev forlovet og seneregift. Min forlovedes forfa-der hed
Ole Even Olsen,men blev altid kaldet OleNordmand, fordi han varfra
Norge. Han var en afde første der kom til Fær-øerne for at se om
derkunde brydes kul påøerne. Han blev gift medfæring og boede i
Kvalbøpå Suderø. Han skal haveværet en stor og sværkraftkarl. Hans
søn, JohanChristian Evensen, f. iKvalbø, hvor han senereblev
sysselmand, var giftmed en bondedatter, Else-beth Susanne Larsen,
f. iPorkere på Suderø, hunskulde have været så køn.Da de havde
været giftnogle år, kom der en kig-hosteepidemi til Færøer-ne, og
da det var førstegang den var der, dødeder en mængde mennes-ker af
den. Johan Chris-tian Evensen måtte hjæl-pe lægen, han blev
smit-tet og døde tre dage der-efter, kort efter døde hanshustru af
tuberkulose. Detre forældreløse børn komså ud blandt fremmede.
Jens Chr. EvensenDen ældste, en lille pige,
Elsebeth Kristine, kom tilen præst der havde kendtforældrene, og
de to dren-ge, Jens Christian (21-5-1840) og Joan Peter (dervar den
ældste - fik senereforretning i Thorshavn),kom til Jens
Davidsen,dervar ansat på amtskontoreti Thorshavn - han var giftmed
moders kusine - ogde boede lige i nærhedenaf os. - Begge
drengenekom til at gå i kommune-skolen, hvor fader jo varlærer, og
de legede, somsagt, ofte sammen medmine brødre og mig.
Hans StuderingerDa man mente, at Jens
Christian havde særligeevner, blev han sendt tilDanmark for at
studerevidere. Plejefaderen betal-te opholdet. Da J.C.E.atter kom
tilbage til Fær-øerne, efter at have tagetsine examiner, spurgteman
ham, om han midler-tidigt vilde have et lærer-embede der
pludseligtvar blevet ledigt. Og detvilde han. - Så først blev
viforlovet.Min kæreste vildejo være præst,og han blevså nødt til
atter at tagened til København for atblive præsteviet. Da hankom
tilbage,skulde han jotil at søge embede, dervar tilfældigt hele to
ledi-
ge, nemlig på Vågø og etpå Viderejde. Det sidstested var
præsten, pastorVesemberg, pludselig død.Det fortaltes, at han
vargået hen for at se til enmand der lå af tyfus ogvar så blevet
smittet. Endag da min broder stod isin forretning i Thors-havn,
hørte han at derblev råbt, at der kom tobåde med flaget på
halvstang. Man mente, at detvar pastor Vesemberg ogden mand der
havde smit-tet ham og som Thors-havnslægen havde væretovre at se
til. Det var ogsådem. Fru Vesemberg vildeså gerne have sin
mandbegravet i Danmark, menskibskaptajnen sagde, athan ikke havde
plads påskibet og så måtte hunbegrave ham deroppe.
Kaldes til Præstpaa ViderejdeEn skønne dag kom amt-mand Tillisch
på besøg,og han spurgte mig om,hvilket af stederne jeghelst vilde
hen. Det var etsvært valg. Tiltrods for atjeg nødigt vilde til
Vider-ejde, fordi præsten vardød der, valgte jeg detdog alligevel
fordi vihavde bekendte der. Ogmin kæreste fik også em-bedet
der.
Vort Bryllup iThorshavnDer blev nu en travl tid i
mit hjem med at sy udstyrog lave til, til brylluppet.Vi blev
viet i kirken den14. dec. 1871.Til bryllup-pet havde min kærestesin
præstekjole på og jegen klar hvid kjole, brudes-lør og myrtekrans.
Kl. ca.
5 gik vi op til kirken, for-rest min kæreste og jegmed hinanden
under ar-men, derefter mine foræl-dre, plejeforældrene ogvores
søskende m.fl.Over-alt, hvor vi kom frem iden smalle gade der
førteop til kirken, havde bebo-erne sat tændte lys i vin-duerne for
at illuminere.Da vi kom op i kirken,strålede et helt lyshav
osimøde, der var sat tændtlys i alle stolene, og gen-nem denne
lysalle fulgtesjeg med min kæreste optil altret, hvor man
særligthavde pyntet så smuktmed lys. Jeg syntes, at kir-ken aldrig
havde væretsmukkere eller mere stem-ningsfuld, end den dag.Det var
beboerne, derhavde villet gøre det såsmukt for deres gamlelærers
eneste datter, detvar også første gang at enpræst holdt bryllup
der-oppe. Efter at pastorJakobsen havde erklæretos for rette
ægtefolk atvære, fulgtes vi ad ud afkirken i samme orden, oglysene
strålede nok såfestligt fra de mange vin-duer vi gik forbi i det
dej-lige milde decembervejr.Da der var mere pladsovre hos min mands
plej-eforældre, gik vi deroverog spiste bryllupsmidda-gen, der
bestod af kød-suppe, lammesteg ogkransekage og andre kag-er. Der
var ikke andremed til brylluppet, endlige min mands familie ogmin
egen, samt overlærerBerghs. Da vi havde spist,fulgtes vi allesammen
hjemtil mit hjem hvor samvæ-ret fortsattes, og hvor vifik en mængde
gaver.
Havnin í 1956. Fremsta húsið við fólkinum frammanfyri er
Bajanstova, hagani Eva, mamma Onnu, varættað úr Bajanstovu.
Esther Djurhuus er beinleiðis orsøkin til, at hendagreinarøðin
verður veruleiki. Frá henni fingu vitmaskinskrivaða handritið til
frásøgnina hjá OnnuEvensen, og frá henni eru fingnar myndir og
annaðtilfar. Anna Evensen var abbasystir Esther.
Hesar báðar eru í skrivandi løtu einastu eftirkom-arar hjá Onnu
Evensen í Føroyum. T.h. er IngunSchiller. Mamma hennara Anna var
dóttir JohanEvensen, sum var sonur Onnu. Dóttir hennara ertann tvey
ára gamla Anna, sum tískil eitur taðsama sum olduromman Anna
Evensen. Annarskann navnið Anna førast 300 ár aftur í ættini. Les
meiri um Onnu Evensen í næsta blaði
-
Síða 19Nr. 294 - 29. mai 2003
-
Síða 20 Nr. 294 - 29. mai 2003Síða 20
Tann 16. mai fylti JohanChristiansen 60 ár, og færhann her eina
seinkaðaheilsan.
Johan er um nakar einhavsins sonur. Vit havagreitt frá her í
blaðnumum abba hansara, sumeisini æt Johan Christian-sen.Hann var
við “Loiusu”í 1912 á minniligu ferðinitil Keypmannahavnar, táhann
fór fyri borð, og taðvar nærum eitt undur, athann bjargaðist. Men
í1929 druknaði hann við“Martu”, tá hon gekk burt-ur.
Pápi Johan var Eli, sumeisini var ein royndur sjó-maður, og sum
endaði viðat gerast havnafúti.Mamm-an var Hanna.
Johan hevur so eisinifylgt abbanum og pápa-num sjóleiðina. Hann
fórtil skips við línuskipinum“Brestir” við tí legendar-
iska Júst í Túni sum skip-ara. Seinni fór hann við“Hoyvíkingi” á
hemara-veiði við tí somuleiðislegendariska Johan í Hoy-vík sum
skipara. Seinniaftur fór hann við “Fugl-firðingi”, sum hann
seinnikom at føra á ídnaðar-fiskveiði. Og nú hevurhann verið
havnafúti íHavn í nógv ár.
Men Johan hevur eisinigjørt seg nógv galdandiinnan
felagsarbeiði. Eittskifti var hann formaður íFøroya Skipara- og
Navi-gatørfelag. Men har sumhann mest gjørdi seg gald-andi var sum
formaður ífelagnum Ídnaðarfisk.
Sigast kann um Johan,at hann er ein framúrfelagsmaður. Sáttligur
ogskilagóður er hann sumfáur. Hann hevur altíðdugað væl at
undirbygtsíni sjónarmið, og tað er
ein góð dygd í eini sam-ráðingarstøðu. Tí verðuraltíð lurtað
eftir Johan.
Johan hevði tó ikki veriðnógv verdur uttan Hjørdis,sum hevur
staðið honumvið lið í meira enn 30 ár.Hon hevur sanniliga
eisinisítt samband til sjógvin.Pápi hennara var kendiskiparin
Sigurd Simonsen,Fuglafirði, hvørs endur-minningar hava verið
atlisið her í blaðnum. Mam-man var Martha.
Saman hava tey við sín-um børnum Eli,Elsu Mariuog Johan Martin
skapt eitthugnaligt og gestafríttheim, har mangur hevursitið væl.
Ikki minst eg ogmíni.
Takk fyri alt okkara sam-skifti Johan (og Hjørdis)!
ó.
Johan 60 árÁ kaiini longu sum tvey ára gamal
Hetta hevur verið ein avfyrstu ferðunum Johanvar á kaiini í
Havn.Mamman og mostirineru farin at trilla lítlaDánjal, Beðin, sum
er ívogninum. 2 ára gamliJohan, t.v. á myndini, ersjálvsagt við,
men held-ur seg nakað uppá av-stand.T.h. sæst HaroldGray. Hann var
bretskurhermaður undir kríg-num og giftist við Onnuhjá Knút
skómakara-num.Tey bæði doyðu íbesta árum.
Her sæst Johan nærum 60 ár seinni í sínum arbeiði á Tórshavnar
Havn. Taðer ikki ivi um, at har Johan hevur spulað er
gullreint.
Fríggjadagin 6. juni fer Jóan-nes Djurhuus at verja Ph.D.
rit-gerð sína í kolvetnisrelaterað-ari jarðalisfrøði Analytical
in-vestigation of in-situ stressesand hydraulic induced bore-hole
fracture. Í ritgerðini hevurJóannes ment algildugar
stødd-frøðisligar fyrimyndir (“mod-ell”) av spenninum í grótikring
borihol. Grundarlagiðfyri fyrimyndunum eru veggja-
rivur, ið standast av, at bori-runa verður trýst niður í
bori-holið. Vanliga eru stødd ogrætningur av grótspenninumókend,
men eru tey avgerandifyri, hvussu sterkur borihols-veggurin er.
Vitan um grót-spennið hevur stóran týdning,tá ið verkfrøðingarnir
fyrireikanýggjar kolvetnisbrunnar. Grót-spennið kann eisini siga,
umhvussu sjálv boringin skal fara
fram, og hvønn veg og hvussulangt borast skal.
Sum eina roynd hevur Jóan-nes nýtt mátingar frá
Snorre-kolvetnisøkinum í Norðsjó-num, og við góðum úrslitumlýst
grótspennið í økinum.Fyrimyndirnar av grótspenni-num eru ikki
knýttar at ávísumkolvetnisbrunnum og kunnutí einsvæl nýtast á
Føroyaleið-ini.
Arbeiðið við verkætlanini erfarið fram á Náttúruvísinda-deildini
á Fróðskaparsetrinumí samarbeiði við Høgskolen íStavanger, við
vegleiðing avBernt S.Aadnøy, professara.
Tað var oljusamtakið Atlan-tic Margin Group (AMG), sumlat
fíggingina til verkætlanina. ÍAMG bólkinum vóru oljufeløg-ini
Statoil, Enterprise og Mobil.
Í dómsnevndini hava sitið
John Sebastian Bell, Ph.D.,chief scientist hjá Sigma
H.Consultants í Kanada, ArildSaasen, Ph.D., serfrøðingur fráStatoil
í Noregi og Per AmundAmundsen, professari, Dr. Phi-los frá
Høgskolen í Stavanger,Noreg
Verjan, sum er almenn, verð-ur í samkomuhøllini á
Lærara-skúlanum fríggjadagin 6. juniklokkan 13.00.
Tíðindaskriv frá Setursskrivstovuni:
Ph.D. verja við Fróðskaparsetur Føroya
-
Síða 21Nr. 294 - 29. mai 2003
Hetta skulu vera nøkurorð um okkara góða vinog granna Pól á
Nesi, sumhann var róptur millummanna í Klaksvík, harhann og Julia
búðu einatíð, meðan hann hevðibátin “Tind” saman viðøðrum.
Tey fluttu norður afturá Nes sum eldri og fingunøkur góð ár
saman, harPól sum altíð hevði góðanhug við fleygastongini.Hann fekk
nógvan hav-hest úti á Gomlurætt.Hann helt fyri við sínumskemtiliga
lyndi, tá hannvar 88 ára gamal, at núvóru 6 havhestar nóg
stórbyrða. Men hann var viðstongini eftir at hann var90 ár, so hann
mundi veramillum elstu fleygamenní Føroyum. Seinast vithittust har
norðuri, segðihann fyri mær, at hannhevði havt eyguni við ein-um
havhestaunga uppi íMúlarókum. Hann sá hannúr køksvindeyganum,“ogein
morgun, eg drakkmorgundrekka, tá komhann flaksandi oman. Egfór út í
Mikladalsjørðinaog fekk hann. Tað verðurseinasti fongur hjá
mær”,helt hann smílandi fyri.
Hann var eitt bindiliðmillum fedrar okkara ogtey ungu. Hann var
altíðfúsur at koma út at spæla,um vit vóru ov fáir til
okkurt spæl. Eg haldi, taðsigur ikki so lítið um Pól,at allir
vit av unga ættar-liðnum á Nesi hava veriðvið honum sum
útróðrar-formanni ella skipara. Egkann svara fyri, at vit havaallir
alt gott at bera hon-um. Hann var sera góðurat vera saman við.
Pól var ein barnavinur,og sum smádreingir hilduvit okkum til
Pól, tá taðfór at sumra, at fáa bátinoman. Tað var ikki barasum at
siga tað. Einaferðteir fóru í grind, tá tókuteir bátin úr
neystinum,og eitt korter eftir f