Top Banner
Universidad Nacional de la Patagonia Austral Unidad Académica Río Gallegos Lengua y Cultura Latinas I Alumno: Urrutia Iván Carrera: Profesorado y licenciado en Letras Edad: 19 años Ficha teórico-práctica N° 1 Generalidades: El alfabeto latino consta de las siguientes letras: A – B – C- D- E – F – G - - H – I- K- L- M- N- O – P- Q – R- S- T- U – V-X- Y –Z – La pronunciación es casi igual a la española, teniendo en cuenta estas diferencias: c, g ante i, e se pronuncian como Cicero (K) , genus (gu), agito (gu) ll se pronuncia como dos eles: ille (il – le), vallum ( val – lum) ch se pronuncia como k : pulcher /pulker/, machina /makina/ Vocales y diptongos: Las vocales son las mismas que en castellano. i, u son consideradas semivocales van delante de otra vocal: j / v (iam , iactatus) Los diptongos más frecuentes son: ae, oe, au (son largos ) Cantidad: el latín distingue entre vocales largas (-) y breves ( ) según el tiempo empleado en su pronunciación. - Una sílaba es larga en los tres casos siguientes: Si tiene una vocal larga: eradico - Si tiene un diptongo: caelum, laudo. - Si su vocal aunque sea breve va seguida de dos consonantes: terra – pulcher - 1
42

Ficha teórico

Aug 28, 2014

Download

Documents

Ivan Urrutia
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Ficha teórico

Universidad Nacional de la Patagonia AustralUnidad Académica Río Gallegos

Lengua y Cultura Latinas I Alumno: Urrutia IvánCarrera: Profesorado y licenciado en LetrasEdad: 19 años

Ficha teórico-práctica N° 1

Generalidades:

El alfabeto latino consta de las siguientes letras:

A – B – C- D- E – F – G - - H – I- K- L- M- N- O – P- Q – R- S- T- U – V-X- Y –Z –

La pronunciación es casi igual a la española, teniendo en cuenta estas diferencias:

1° c, g ante i, e se pronuncian como Cicero (K) , genus (gu), agito (gu)

2° ll se pronuncia como dos eles: ille (il – le), vallum ( val – lum)

3° ch se pronuncia como k : pulcher /pulker/, machina /makina/

Vocales y diptongos:

Las vocales son las mismas que en castellano.

i, u son consideradas semivocales van delante de otra vocal: j / v (iam , iactatus)

Los diptongos más frecuentes son: ae, oe, au (son largos )

Cantidad: el latín distingue entre vocales largas (-) y breves ( ) según el tiempo empleado en su pronunciación.

- Una sílaba es larga en los tres casos siguientes: Si tiene una vocal larga: eradico

- Si tiene un diptongo: caelum, laudo. - Si su vocal aunque sea breve va seguida de dos consonantes: terra – pulcher -

Acento: Exceptuando los monosílabos, no hay palabras agudas. La acentuación es grave y esdrújula.Para acentuar hay que conocer la cantidad de la penúltima sílaba. Si la penúltima sílaba es larga, el acento recae sobre ella y la palabra es grave: amícusSi la penúltima sílaba es breve, el acento pasa a la anterior y la palabra es esdrújula:Pópulus – dóminus – amábimus

Número: Las palabras variables tienen dos números: singular y plural

Género: En latín hay tres géneros: masculino, femenino y neutro.

Nominativo: es el caso que indica el sujeto de la oración.

1

Page 2: Ficha teórico

Rosa (la rosa) Rosae (las rosas)Nauta (el marino) nautae (los marinos)

Rosa pulchra (la hermosa rosa)Rosae pulchrae (las hermosas rosas)

Vocativo: señala el sustantivo al que dirigimos la palabra.

Filia, amo (hija, te amo)

Acusativo: funciona como objeto directo de los verbos transitivos.

Amo nautam (amo al marinero)

Genitivo: funciona básicamente como un complemento determinativo

Filia nautae (la hija del marinero)

Dativo: funciona como un objeto indirecto

Orno aulam domina (adorno la sala para la señora)

Ablativo: funciona como un circunstancial

Laboro agricola (trabajo con el campesino)

PRIMERA DECLINACIÓN: el enunciado se forma con el nominativo y el genitivo: rosa - ae

Singular PluralNOMINATIVO: rosa rosaeVOCATIVO: rosa rosaeACUSATIVO: rosam rosasGENITIVO rosae rosarumjjnDATIVO rosae rosisABLATIVO rosa rosis

TRABAJO PRÁCTICO:

Separar en sílabas las siguientes palabras:

Italia – Graecarum – artium – disciplinarum – vehementius – colebantur – oppidis – Romae – tranquilitatem – neglegebantur – intuendum – fortissimorum – expressas – republica – administranda – cogitatione – excellentium – iudices - poetae – bestiae – moveamur – philosophi – illis – libellis – contemnenda –

Declinar:Mensa – dea – ora – rana – ciconia – paeninsula – violentia – prudentia – umbra – bestia – puella – aquila – nauta – columba – via – regina – stella – insula – violentia –gj

2

Page 3: Ficha teórico

Analizar los casos, traducir, poner las palabras que están en singular en plural y viceversa.

Catenas – formarum – terris – musa – bestiis – aquae – linguam – laetitia – deam - incolis – columbas – nautae – insidiarum – puellas – ianuam – sagittas – stellarum – litteram – ripa – ancillas – vineas –bestiam – aquis- divitas – locustae –

Dar el enunciado de cada palabra y declinar Poner en acusativo singular y plural:agricola – nauta – domina – causa – poeta – incola – pugna – columba –

Poner en genitivo singular y plural: ala – amica – mensa – gloria – lacrima – musa – aquila – diligentia

TRADUCIR

Bestiae silvarum – Timidis ranis – In provincia Romana – Parvam puellam – Magna violentia – Animosis Numantiae feminis – Umbras silvae – Antiqua dea Siciliae – Cum feminis et puellis – O pulchra Hispania!

Mensa est longa – Rosae sunt pulchrae – Puella est parva – Regina bona est – Vos pigrae estis, ancillae – Nunc in silva sumus, puellae – Pulchra es, Maria – Sicilia pulchra et amoena insula est – Mensa dominae plena rosarum est – Hispania paeninsula magna est.

In silvis bestiae habitant - Ancilla hastam et sagittas parat agricolae – Agricolae filia in silva est – Filia agricolae est parva sed animosa – Multae ciconiae in silva sunt – Timidae ranae in aqua habitant – Ciconiae valde clamabant et ranae coaxabant – Agricolae animosa filia ciconias fugat – Agricola et filia cervam exspectabant – Alta et alba cerva via silvae approppinquat – Agricola hastam iactat et cervam vulnerat – Agricola pulchram cervam hasta necat – Agricola et filia cervam – dominae apportant.

Para la rosa – para la reina – con una lanza – la hija – para las mujeres - ¡oh hija! – de la rosa – las águilas – a los labradores – a la esclava – por las estrellas – en la isla – de las palomas – para las mujeres de Roma – con la prudencia del poeta – en las costas de España – las tropas de Numancia – de las blancas cigüeñas – con las fieras de la selva – de la niña perezosa –

Guía para traducción:

Verbo SUM: sum – es – est – sumus – estis - sunt

3

Page 4: Ficha teórico

Verbo regular primera conjugación: presente (indicativo)

amo – amas – amat – amamus – amatis – amantIn “en” / cum “con” son preposiciones que rigen ablativo (circunstanciales

Ficha teórico-práctica N° 2

SEGUNDA DECLINACIÓN

Sustantivos predominantemente masculinos de tema en us/ er y neutros en um con el genitivo en iExcepciones: los nombres de ciudades, islas, árboles y el sustantivo humus son femeninos. El sustantivo filius y los nombres propios con nominativo en ius tienen el vocativo singular en i . Ejemplos: fili, Vergili.

SUSTANTIVO MASCULINO

Singular Plural

Populus populiPopule populiPopulum populosPopuli populorumPopulo populisPopulo populis

Puer pueri

Puer pueri

Puerum pueros

Pueri puerorum

Puero pueris

Puero pueris

Ager agri

Ager agri

Agrum agros

Agri agrorum

Agro agris

4

Page 5: Ficha teórico

Agro agris

El sustantivo neutro tiene la misma terminación en el nominativo – vocativo y acusativo del singula y del plural

SUSTANTIVO NEUTRO

Bellum bella Bellum bellaBellum bellaBelli bellorumBello bellisBello bellis

Guía de traducción: adjetivos de primera clase.

Enunciado: masculino, femenino y neutro ( bonus, bona , bonum) El sustantivo concuerda en el género, caso y número con el adjetivo que lo modifica. Ej.: bonus puer (adjetivo masculino y sustantivo masculino)

bona puella (adjetivo femenino y sustantivo femenino)

bonum principium (adjetivo neutro y sustantivo neutro)

Enunciar y declinar las siguientes palabras: amicus – dominus – equus – discipulus – agnus – servus – lupus – socius – filius – deus – fagus – pirus – pinus – malus – nuntius – humus – morbus – cupressus –

socius – Neptunus – Vergilius – Romanus – Ennius – deus – vir – filius – puer – lupus – ager – annus – fluvius – Remus – iocus – oculus – legatus – numerus – murus – Aventinus – ludus - Augurium – oppidum – caelum – signum – foedum – avitum – malum – proelium – regnum – imperium – ludibrium – Palatium – principium – asylum – conubium – templum – sacrificium – oraculum fanum – ornamentum – simulacrum

Enunciar, analizar y pasar al singular o al plural las siguientes palabras:Aprum – agro – soceri – puerum – fabri – viros – generos – magistrorum – cultri – agrorum – liber – capris – pericula – consilium – verbo – templis – aura – signorum – caelo – oppida – proeliorum – telo – scutum – armorum – castris – bellis – somnio – pelagus – vulgus – virus – dona – frumento.

Indicar el vocativo singular de las siguientes palabras:servus – agricola – vir – magister – discipulus – Vergilius – initium – nuntius – pelagus – filius – Mercurius – donum -

5

Page 6: Ficha teórico

Señalar caso, número y enunciado de las siguientes palabras

Italiam – disciplinis – publica – poetarum – nautae – Roma – bestiis – republicae – fabulis – Troianas

Ficha teórico-práctica N° 3

TERCERA DECLINACIÓN: TEMAS CONSONÁNTICOS

Temas en consonante (l/ r)

consul – ulis (m) orator – oris (m) marmor – oris (n)

Singular Plural Singular Plural Sing. Plural N consul consules orator oratores marmor marmora V consul consules orator oratores marmor marmora A consulem consules oratorem oratores marmor marmora G consulis consulum oratoris oratorum marmoris marmorum D consuli consulibus oratori oratoribus marmori marmoribus A consule consulibus oratore oratoribus marmore marmoribus

Temas en consonante oclusiva :gutural ( c/ g)

dux- ducis (m) lex – legis (f)N dux duces lex legesV dux duces lex legesA ducem duces legem legesG ducis ducum legis legumD duci ducibus legi legibusA duce ducibus lege legibus

Temas en labial (p/b) princeps - principis

N princeps principesV princeps principesA principem principesG principis principumD principi principibusA principe principibus

Temas en dental (t/d)

virtus – virtutis (f) caput – capitis (n)

N virtus virtutes caput capitaV virtus virtutes caput capita

6

Page 7: Ficha teórico

A virtutem virtutes caput capitaG virtutis virtutum capitis capitumD virtuti virtutibus capiti capitibusA virtute virtutibus capite capitibus

OBSERVACIÓN: En la tercera declinación es importante tener en cuenta el caso genitivo porque da el tema para declinar en los demás casos: Ejem: virtus – virtutis ( tema: virtut…)Temas en sibilante (s)

cinis - eris (m) tempus – oris (n)N cinis cineres tempus temporaV cinis cineres tempus temporaA cinerem cineres tempus temporaG cineris cinerum temporis temporumD cineri cineribus tempori temporibusA cinere cineribus tempore temporibus

OBSERVACIONES1) Muchos sustantivos de nominativo monosilábico que tienen dos consonantes delante de la desinencia del genitivo singular, forman el genitivo plural en – ium.Ejemplo: urbs – urbis (gen. Pl. urbium) – stirps – stirpis (stirpium)

2) Algunos sustantivos de nominativo monosilábico con vocal larga, forman el genitivo plural en –ium: lis, litis (gen. Pl. litium) / dos – dotis (dotium)

3) Los sustantivos femeninos abstractos en – tas (civitas – civitatis) pueden hacer el genitivo plural en – um /-ium : civitatium - civitatum

TEMAS EN “i”

Civis - is (m) clades – dis (f)

N civis cives clades cladesV civis cives clades cladesA civem cives cladem cladesG civis civium cladis cladiumD civi civibus cladi cladibusA cive civibus clade cladibus

Sustantivos neutros

Mare – is animal – alis

N mare maria animal animaliaV mare maria animal animaliaA mare maria animal animaliaG maris marium animalis animaliumD mari maribus animali animalibusA mari maribus animali animalibus

OBSERVACIONES SOBRE LOS TEMAS EN « i » Los sustantivos mater – matris, pater – patris; iuvenis – iuvenis, senex – sis;

Vates, vatis forman el genitivo plural en – um: matrum – patrum – fratrum – iuvenum, senum, vatum, canum.

7

Page 8: Ficha teórico

TRABAJO PRÁCTICO: TERCERA DECLINACIÓN

1) IMPARISÍLABOS a) Declinar: Orator, oris/ pastor, oris/ consul, ulis / labor, oris/ miles, itis/ iudec,icis/ servitus, utis/ fur, furis/ clamor, oris/ quies, etis/ opus, eris (n)/, tempus, oris (n)/ genus, eris (n)/ marmor, oris (n) / b) Analizar: oratorum – orator – pastores – pastori – consule – consules – mos – morum – hominem – hominibus –opus – opera – nominis – nomen – c) Analizar y traducir: Dux strenuus – ducibus strenuis – laborum magnorum – magnus labor – tempori antiquo – tempora antiqua – pulchrum nomen – pulcra nomina

2) PARISÍLABOS a)Declinar: navis, is/ hostis, is/ ignis, is/ avis, is/ sitis, is/ messis,is/ ovis,is/ vulpes,is/ nubes,is/ sedes,is/ imber,imbris/ linter,tris/ mare,is/ cubile,is (n)/ animal, alis (n) tribunal, alis (n) , calcar,aris (n)/

b) Analizar y traducir: clades magnae/ clades magna/ cladis magnae / avium parvarum / avibus parvis/ violentus imber / violentorum imbrium / magnam vim / magna vi / magnarum virium/ latum mare/ lato mari/ lata maria / parvorum cubilium/ parvo cubili/ ferum animal/ fera animalia

3) Enunciar , analizar y pasar al singular o al plural las siguientes palabras:

Laborem – mulieribus – honores – arboris – carcere – telluris – onus – lucem – ducum – sororibus – noctes – voce – uxori – capita – militum – mores – leone – colorem – florum- caput – pectus – fratris – oneribus – pastorem – felicitas – pax – anseri – homini – timor – leporis – mortem – mulierum – rex – clamor –

4) Dar el genitivo singular y el acusativo plural de las siguientes palabras:ius – litus – crus – genus – opus – pecus – virtus – laus – lapis – pes – sol – arator – ver

5) Dar el nominativo y el genitivo plural de las siguientes palabras:urbs – lac – plebs – nox – arx – pars – optimates – penates – civitas – fraus – faux –

6) Declinar :Iuppiter – bos – Iuno – sus – iter – vis – requies

7) ADJETIVOS DE SEGUNDA CLASEa) Enunciar, analizar y pasar al singular o al plural las siguientes construcciones:tristes pueri Graecorum – dulcem matrem – gravibus hostium scutis – utile foedus – fortium nautarum – fideli cive – audacium militum – humiles incolae – fallacia carmina b) Declinar en forma conjunta en singular y en plural las siguientes construcciones:homo sapiens – equus velox – animal ferox – rex audax – celer miles – celeris legio – prudens orator – ingens caput – utile consilium

8

Page 9: Ficha teórico

8) Analizar y traducir las siguientes oraciones:Terra viros urbesque gerit. Ipsa Venus campos ducet in Elysios. Caesar legatos cum legionibus in Gallos misit. Milites regis ad pugnam duxeramus. Sub arboribus silvae Antonius sororibus fabulas mirabiles leget. Graecorum duces omnes urbis domos, etiam sacra templa incendere. Solus e ducibus Troianis Aeneas effugit cum patre et filio et paucis comitibus. Finis coronat opus. Iuppiter, Herculis pater, filio suo urbem Mycenas dedit. Dominus puero fines Romanorum monstrabit. Castra erant in Etruriae faucibus. Ante fores antri foecunda papavera sunt. Penitus cavae plangoribus aedes femineis ululabant. Cervus velocium canum turbam timebat. Patria civibus illustribus gratiam habet. Senum consilia adulescentibus utilia erunt. Hostes alacri animo ad pugnam properaverunt. Multa sunt genera volucrium bestiarum. Infelix Dido silvas peragrat. Vehementium oratorum eloquentia cives in foro non movit. Iphigenia inexorabilem patrem supplici voce rogavit. Legati imperatori de castris hostium omnia narrabunt. Milites fessi arma humeris per agros montesque gestaverant. Apud Thermopilas, Persa Graecis militibus dicit: “Solem propter telorum multitudinem non videbitis”. Et Leonidas ferociter respondet: “Optime, in umbra pugnabimus”.

Romani dis deabusque hostias et victimas immolabant.Paterfamilias liberis multas divitias relinquit.Caeli enarrant gloriam Dei.Socii romanis auxilia mittunt.In silvis sunt loca amoena.Rostra in foro erant.Copiae socium Romanis magnum auxilium praebebant.Gener socero litteras scribit. Tenebrae nautis periculosae sunt.Discipuli legunt libros Ciceronis, clari oratoris Romani.Multae amicitiae multas virtutes donant.Is iustitiam, probitatem, prudentiam et fortitudinem divinam laudat.In piscina mirifica puellae natant.Festus pagus in herboso campo ludit et ibi tauri fessi vacant.A principio flores, herbae et arbores solidam et globosam terram ornant.Nunc in villa cenamus.Quando historiam recitatis ?Quid spectas ?Quo migras ?Non te voco.Quem videtis in horto ?Hodie tonsor in foro non laborat, nam is in nave ad portum navigat.Pastor albas oves ad montes ducit.In caelo sol ad occasum currit.Magnam villam emimus.In nostra villa per noctem venti silent et nos undas audimus.Passer, meae deliciae, numquam a gremio movebat et semper usque ad solam dominam pipiabat.Amabam flores, herbas et totam terram.Rex Aeolus in vasto antro ventos tempestatesque sonoras premebat et frenabat.Mancinus ad cenam non vocabat.Sextus in callida piscina mirifica natabat.Homo insanis pulchritudinem caelestem non videt.Niveos dentes Lecani habet, nam eos emit.Terrae motus terrebat homines.

9

Page 10: Ficha teórico

9) Analizar y traducir los siguientes textos:

a) Antiquis temporibus, Menelaus rex, cum Helena uxore Spartae regnabat. Olim Paris, Priami filius, Spartam venit ibique Menelai hospes fuit. Paris autem, vir improbus, Helenam rapuit et, celeri nave, Troiam navigavit. Itaque omnes Graeciae reges consilium ceperunt et statuerunt uxorem Menelao reddere atque cum Troianis bellum gerere. Agamemnon, Menelai frater et rex Mycenarum, dux fuit.

b) “Los enemigos ocultos”Tacitae et occultae inimicitiae magis timendae sunt (deben ser temidas) quam indíctae et apertae. Sapiens apertis inimicis obsistit, insidiosis amicis non credit: “Magne Iuppiter, dicebat sapiens quidam (un cierto sabio), libera me ab amicis molestis, ego inimicos cavebo”.

Obsistere alicui: resistir a alguienCredere alicui : fiarse de alguienCon el verbo liberare “librar” la cosa de la que se libra se expresa en ablativo con la prep.. ab

c) Ad fontem cervus in liquore effigiem suam spectavit. Ibi dum ramosa laudat cornua nimiamque crurum tenuitatem vituperat, subitus canum clamor propinquitatem venatorum nuntiat. Perterritus cervus per campum celeriter in silvam festinat et cursu levi feroces, canum morsus vitat. Sed cum silvam intrat, cornua se densis ramis implicant celeremque cursum retardant. Itaque canes facile cervum celeritate superant eumque dentibus acutis lacerant. Tum ille exspirans : «¡ O me infelicem », inquit, « Qui crura stulte vituperabam dum funesta cornua laudabam ! »

d) Roma primo parvum oppidum Latii erat, non longe a mari situm. Post multos annos multaque bella Romani cum gentibus Italiae imperaverunt. Deinde cum multis regibus exterisque nationibus pugnaverunt eosque (y a éstos) semper superaverunt. Olim consules et senatores imperium Romanum administrabant. Consules creabat populus et senatores « patres » appellabat. Postea unus imperator cunctum imperium gubernavit. Legiones erant validum praesidium Romae et imperii. Legiones plerumque e peditibus constabant; equites a sociis Romani postulabant.

Ficha teórico-práctica N° 4

CUARTA DECLINACIÓN: Tema en -u Enunciado: -us- us (masc./fem.) -u-us (neutro)

Sing, Plural Sing. PluralNom. Fructus fructus cornu cornuaVoc. Fructus fructus cornu cornuaAc. Fructum fructus cornu cornua

10

Page 11: Ficha teórico

Gen. Fructus fructuum cornus cornuumDat. Fructui fructibus cornui /u cornibus Abl. Fructu fructibus cornu cornibus

QUINTA DECLINACIÓN: tema en –e Enunciado: -es – ei

N Res res V Res res A Rem res

G Rei rerum D Rei rebus A Re rebus

Particularidades: Res – ei se combina con ciertos adjetivos con matices de significado nuevos. Se declinan ambos elementos, según la declinación de cada uno:

Res adversae (pl): la adversidadRes familiaris (sg.): el patrimonioRes novae (pl) : los cambios políticos, las revolucionesRes publica (sg.): el estado, la repúblicaRes Romana (sg.): la potencia, el poder romanoRes secundae (pl.): la felicidad, la buena suerteRes divina (sg.): el sacrificio

Traducir

Crescit e metu alieno audacia.Exceptio confirmat regulam in casibus non exceptis.Parva necat morsu spatiosum vipera taurum.Senis amplexus culta puella fugit.Vitae brevis est cursus, gloriae sempiternus.Iste (Ese) communi sensu caret.Habemus senatus consultum vehemens et grave contra te.Magno metu me liberabis si ex urbe omnes tuos tecum educes.Cornua cervum a periculis defendunt.Demóstenes multos versus uno spiritu pronuntiabat.Persicos apparatus odi.Magni tumultus eo (en ese) tempore in urbe erant.Discede (imperativo) ex urbe cum mala manu sceleratorum.Imago animi vultus, indices oculi.Ille (él) cohortes veteranas in fronte, post eas (detrás de éstas) ceterum exercitum in subsidiis locat.De pace cum fide agebant.Spes inopem, res avarum, mors miserum levat.Aequum animum in rebus difficilibus serva.Stoicus noster, « vitium », inquit, « non est in rebus sed in animo ipso »Vectigalia nervus reipublicae.Adversae res admonent religionem

11

Page 12: Ficha teórico

ad perniciem multos devocat.Fuerunt quondam in hac (esta) re publica viri magnae virtutis et antiquae fidei.Homerus auditorem in medias res rapit.Ingenium res / adversae nudare solent, celare secundae.Cum fortuna statque caditque fides.Fallit vitium specie virtutis et umbra.

Repaso general de las declinaciones: traducir

i) Ut bene compositus pueri animus undique reluceat – relucet autem potissimum in vultu – sint oculi placidi, verecundi, compositi, non torvi. Nec enim temere dicunt sapientes animi sedem esse in oculis. Sit item frons hilaris et explanata ; sint exporrecta supercilia nec torva nec superba. A naribus absit mucus ; pileo aut veste nares emungere rusticanum est, brachio vel cubito salsamentariorum, neque civilius est id digitis facere. Si sternuis, civile est corpus avertere ; sternutamentum iterare est nugacis. Malas tingat nativus et ingenuus pudor. Si forte evenit oscitatio, os manu tege. Omnibus dictis aut factis adridere stultorum est; nullis adridere stupidorum. Cachinnus sive immodicus risus, qui corporis omnia membra quatit, omni aetati turpis, turpior pueritiae est. Deintium munditiem cura, at candidos facere dentes pulvisculo est proprium puellarum, sale vel alumine defricare gingivae periculosum est. Si quid inhaesit dentibus, non cultello, non unguibus instar canis vel felis decet eximere, agricolarum, nec tam pressa ut ad aures non perveniat. (Erasmo)

II) Quondam in prato rana bovem spectabat, eius vastam molem magnopere laudans. Postremo, invidia trantae magnitudinis commota, suam rugosam pellem inflavit. Tum filios interrogavit: “Latior ne ego ille bove sum, filii?”. Illi negaverunt. Rursus maiore ímpetu cutem inflavit et filios simili modo interrogavit: “Uter maior est, filii, ego an bos?” At illi maiorem esse bovem pronuntiaverunt. Denique rana, dum validius sese inflat, miserabiliter crepuit.

III) Lupus et agnusAd rivum eundem lupus et agnus venerant siti compulsi; superior stabat lupus longeque inferior agnus. Tunc fauce improba latro incitatus iurgii causam intulit.“Cur” , inquit, “turbulentam fecisti mihi aquam bibenti?” Laniger contra timens: “Qui possum, quaeso, facere, quod quereris, lupe?

IV) Beatus ille, qui procul negotiis ut prisca gens mortalium paterna rura bobus exercet suis, solutus omni foenore. […] Forumque vitat, et superba civium potentiorum limina. (Horacio, Lib. Epodon, 2)

V) Fame coacta Vulpes alta in vinea uvam appetebat, summis sapiens viribus.Tangere non potuit eam, discedens ait: “Nondum matura est; nolo acerbam sumere.” (Fedro, Fábula XIV)

VI) Peras imposuit Iuppiter nobis duas: propriis repletam vitiis post tergum dedit, alienis ante pectus suspendit gravem (“cargada”/peram) Hac re videre nostra mala non possumus; Alii simul delinquunt, censores sumus (Fedro, Fábula XV)

12

Page 13: Ficha teórico

Grados del adjetivo:

Los adjetivos pueden ser positivos, comparativos y superlativos.

Positivo Comparativo Superlativo Altus-a-um Alt-ior, alt-ius alt-issimus-a-um Fortis-e for-ior, fortius fort-issimus-a-um

El comparativo se forma cambiando la terminación del genitivo (i, is) en ior para el masculino y femenino, y en –ius, para el neutro. El superlativo se forma agregando –issimus, -a,-um .

Traducción:

Nihil est virtute pulchrius. Vulpes callidior quam canis est. Umbra altioris arboris longior erit . Peiora praecepta iuvenes facile audiunt. Senex benevolentior iuvene est. Britanni interiores frumenta non habebant. Aestatis tempus magis idoneum est ad navigatiotem. Nihil gratius amicitia, nihil virtute melius habemus. Gravissimum est imperium consuetudinis. Conscientia bene actae vitae iucundissima est. Optimum est praemium virtus. Omnium Gallorum fortissimi erant Belgae. Saepe ditissimi homines pauperrimi sunt. Minima res aliquando maximi belli causa est. Mores Graecorum et Persarum dissimillimi erant. Croesus inter reges opulentissimus erat. Aves nidos quam molissime substernunt.

Ficha teórico-práctica N° 5

Verbos

INFINITIVOPresente activo: AMARE – HABERE – REGERE – CAPERE - AUDIRE Perfecto activo: AMAVISSE – HABUISSE – REXISSE – CEPISSE - AUDIVISSE Presente pasivo : AMARI – HABERI – REGI – CAPI – AUDIRI

MODO INDICATIVO:

13

Page 14: Ficha teórico

1) Tiempos derivados del tema de perfecto: El tema de perfecto permite la conjugación verbal del pretérito perfecto, pretérito pluscuamperfecto y futuro perfecto del indicativo / y del pretérito perfecto y pretérito pluscuamperfecto del subjuntivo.

Se forma sobre la base del tema de presente con, con las siguientes posibilidades:- perfecto en v o en u: amo : ama – /ama - teneo: tene - / tenu- perfecto sigmático: incorporar s – produce cambios en el tema: rego: reg - /rex ; mitto: mitt - /mis- perfecto reduplicado: reduplica la primera sílaba: mordeo: mord – momord - / do: de - /ded – - perfecto apofónico: cambia la cantidad o calidad de la vocal: capio: cap - /cep –

DESINENCIAS DEL PERFECTO : I, ISTI , IT, IMUS, ISTIS, ERUNT (ERE)DESINENCIAS DEL PRET. PLUSC.: ERAM – ERAS- ERAT – ERAMUS – ERATIS – ERANTDESINENCIAS DEL FUT. PERFECTO: ERO – ERIS – ERIT – ERIMUS – ERITIS – ERINT -

2) Futuro imperfecto:Primera y segunda conjugación : (bo – bi – bu + desinencias)Tercera y cuarta conjugación: Tema de presente + am, es, et, emus , etis , ent)

MODO IMPERATIVO

PRESENTE FUTUROSing. plural Sing. PluralAma – amate amato - amatote / amanto (3ª)Mone – monete moneto - monetote/ monento (3ª)Rege – regite regito – regitote /reginto (3ª) Audi – audite audito – auditote /audinto (3ª)

Es - este esto - estote ( sunt)

MODO SUBJUNTIVO

FORMACIÓN DE LOS TIEMPOS:

Presente: Tema presente + morfema –e – (1ª. Conj.) / 2ª, 3ª,4ª - a - + desinencias personalesPretérito imperfecto: Tema presente + morfema – re - + desinencias personalesPretérito Perfecto: tema perfecto + morfema – eri - + desinencias personalesPret. Pluscuamp.: tema perfecto + morfema – isse - + desinencias personales

AMO – AMAS – AMARE – AMAVI – AMATUM (1ª)

PRESENTE PRETÉRITO IMPERFECTO PRETÉRITO PERFECTO PRET. PLUSC.

14

Page 15: Ficha teórico

Amem amarem amav erim amavisssemAmes amares amaveris amavissesAmet amaret amaverit amavissetAmemus amaremus amav erimus amavissemusAmetis ama retis amav eritis amavissetisAment amarent amav erint amavissent

TRABAJO PRÁCTICO: VERBOS Modo indicativo: presente (voz activa)1) Indicar el verbo, analizar, traducir y pasar al singular o al plural las siguientes formas: 2ⁿ) Realizar el paradigmaAccipit – agunt – arguo – cadis – caedit – caveo – cremas – custoditis – delemus – doces – ducimus – faciunt – ferimus – fugitis – fulcio – iacio – laborat – manet – mollit – orno – postulant – rapis – recipimus – sciunt – servamus – spectatis – student – suadetis – venis – vincitis

Modo indicativo: Pretérito imperfecto (voz activa)1) Indicar el verbo, analizar, traducir y pasar al singular o al plural las siguientes formas:

Capiebamus – cupiebant – curabam – delebatis – dicebas – docebam – dormiebam – faciebam – feriebamus – fovebas – fugiebatis – incipiebat – induebat – iubebat – laborabat – legebam – muniebant – narrabant – nesciebas – nocebamus – petebatis – prohibebant – pugnabatis – rapiebas – regebant – sciebatis – spectabamus - stabas – tegebamus – veniebat –

Modo indicativo: Futuro imperfecto (voz activa)

Adscipies – ambulabo – argues – augebimus – canet – cupiet – curabunt – dabimus – dicetis – dormies – facient- ferient – flebo – fugietis – habebunt – iaciemus – inveniet – iuvabitis – laedent – leniemus – mordebit – ponam – rapiam – regemus – respondebis – sciam – tenebitis – venteéis – vetabis – vigilabit.

Verbo SUM:

Indicar el verbo, analizar, traducir, y pasar al singular o al plural las siguientes formas.

Es – estis – sunt – eramus – sumus – sunto – eram – eritis – eratis – est – esto – eras – erunt – eris – es – sum ero erimus – erat – estote.

Modo indicativo: tiempos perfectos (voz activa)

1) Indicar el verbo, analizar , traducir y pasar al singular o al plural las siguientes formas.2) Realizar el paradigma (tener en cuenta el tema de perfecto)

15

Page 16: Ficha teórico

Vigilavit – timueris – tenueram – scripsistis – scivisti – sanxit – pervenistis – pepullerunt – fueras – ornaverunt – obsederunt – fuerunt –momordit – miseramus – manseram – legeram – laudaveramus – habuerunt – fuit – fefellerat – erravimus – egit – dixere – deleveris – fuero – dededitis – crevimus – auxisti fuerint

El verbo latino posee tres voces, activa, pasiva y deponente.La voz activa expresa lo que el sujeto es o hace: sum ( yo soy), amo (yo amo), moneo (yo advierto)La voz pasiva expresa lo que se hace al sujeto: amor ( soy amado/ se me ama) , moneor ( soy advertido/ me advierten)

Una serie de verbos latinos siguen la conjugación pasiva y tienen sentido activo. Estos verbos forman la voz deponente: miror (yo admiro), profifiscor (me marcho)

VOZ PASIVA: formación de la voz pasiva:Presenta dos procedimientos de formación:

a) Procedimiento morfológico: para los tiempos derivador del tema de presente (presente, pretérito imperfecto y futuro imperfecto de todos los modos) la conjugación presenta desinencias especiales que se añaden al tema verbal.Desidencias personales: - or, - ris/ -re, -tur, -mur, - mini – ntur Presente: amor, amaris, amatur, amamur, amamini, amanturPret. Imperfecto: amabar, amabaris, amabatur, amabamur, amabamini, amabanturFut. Imperfecto: amabor, amaberis, amabitur, amabimur, amabimini, amabuntur

b) Procedimiento sintáctico: Los tiempos derivados del tema de perfecto se conjugan, como la pasiva castellana, por medio del participio pasado activo y los tiempos del verbo sum. Pretérito perfecto: amatus sum, amatus es, amatus est, amati sumus, amati estis, amati sunt

LA ORACIÓN PASIVA

La oración del verbo pasivo consta de:1) Sujeto paciente, en nominativo, expresando la persona o cosa que sufre la acción indicada por el verbo.2) Verbo en voz pasiva.3) Complemento agente en ablativo, expresando la persona o cosa que ejecuta la acción indicada por el verbo.

Deus amatur ab hominiibus (Dios es amado por los hombres) Cuando el complemento agente es un nombre de persona lleva la preposición a / ab

VERBO DEPONENTE: Son pasivos en su forma y activos por su significado : miror, miraris, mirari, miratus sum (admirar)Ejemplo: Aequitas sequitur legem. (La equidad sigue a la ley) Catorum nati sunt mures prendere nati. (Los hijos de los gatos nacieron para cazar ratones.

16

Page 17: Ficha teórico

En el diccionario el paradigma adopta la forma de la voz pasiva para el enunciado de los temas de presente y perfecto: sequor – secutus sum / loquor – lucutus sum / utor – usus sum/ furor – fructus sum

VERBO SEMIDEPONENTE:

La forma es activa en los tiempos del tema de presente y pasiva en los del tema de perfecto:Tiene significado activo: audeo – audere – ausus sum (osar , atreverse)/ gaudeo – gaudere – gavisus sum (alegrarse) , soleo – solere – solitus sum ( soler).

Dolor in linginquitate levis, in gravitate brevis solet esse (Cic.) El dolor, en una larga duración suele ser leve, en la graveda, breve.

Legem oblivisci solita est iracundia (Pub. Siro) / La cólera ha acostumbrado a olvidarse de la ley.

TRADUCIR:

Nautae caelum spectabant.Caelum a nautis spectabatur.Caesaris nuntii equos et tela postulabant.Equi et tela a Caesaris nuntiis postulabantur.Nostri copias hostium superaverunt et fugaverunt.Hostium copiae a nostris superatae et fugatae sunt.Incolae insulae reginam saepe laudabant. Regina ab incolis insulae saepe laudabatur.

TRADUCIR Y PASAR A PASIVA LAS SIGUIENTES ORACIONES

Filii parentes amare debent.Themistoclis prudentis Graeciam servavit.Duces legiones duas in summo monte collocabunt.Hic fortissimus miles septem hostes vulveravit.

TRADUCIR Y VOLVER EN ACTIVA LAS ORACIONES SIGUIENTES:

Ciceronis epistulis omnes delectamur.Milites, qui castra muniverunt, a duce laudantur.Saepe pulcherrimus avium cantibus delectabamur.A consulibus graviter accusabimini. Formas no personales del verbo:A) Infinitivo (sustantivo verbal) Infinitivo presente :Voz activa. Amare – monere – regere – audireVoz pasiva: amari – moneri – regi – audiri

17

Page 18: Ficha teórico

Infinitivo perfecto.Activo: amavisse – monuisse – rexisse – audivissePasivo : amatum , amatam, amatum esse/ monitum, am, um esse / rectum, am, um esseInfinitivo futuro: amaturum esse / moniturum esse / recturum esse/ auditurum esse

B) Gerundio : Es un sustantivo verbalSe declina como un neutro singular de la segunda declinación.Se forma: tema verbal + (e) nd- + desinencias neutro singular de segunda declinación

Completa las funciones oracionales del infinitivo en los casos que éste no posee: acusativo régimen de preposición , genitivo, dativo y ablativo.

Sujeto (infinitivo) Discere est difficile / aprender es difícilOD (infinitivo) Discere volo. / Quiero aprender.AC con prep.: Paratus ad discendum / Preparado para aprender.G. Discendi cupidus. / Deseoso de aprender.D. Aptus discendo. Apto para aprender.Ab. Profecit discendo . Sacó provecho aprender/ aprendiendo

Traducir:Pereundi scire tempus assidue est mori.Scribitur ad narrandum non ad probandum.Multa ignoscendo fit potens potentior.Vir bonus peritus dicendi.Veterem ferendo iniuriam invites novam.Negandi causa avaro numquam deficit.Cupidus dominandi cuncti adfectibus flagrantior est.

Formas no personales del verbo : adjetivos verbales

A) Participio: Es un adjetivo verbal. Puede tener significado activo (participios presente y futuro) o pasivo (perfecto) . El participio perfecto de los verbos deponentes tiene significado activo.Participio presente: amans – amantisParticipio perfecto: amatus – amata – amatum Participio futuro: amaturus – amatura – amaturum

B) Gerundivo: Es un adjetivo verbal con significado pasivo y de obligación Formación : tema verbal + - (e) nd + desinencias de adjetivos del primer grupo.Los verbos de la 3ª, 4ª y 3ª mixta intercalan una – e- Se declinan como los adjetivos del primer grupo, con paradigma en us – a – umEjemplos: amandus – amanda – amandum

Funciones: Modificador directo del sustantivo: se traduce por un adjetivo castellano en - ble – o similar.a) sola infandos Troaiae miserata labores. (Oh tú, sola compadecida de los esfuerzos indecibles de Troya .

18

Page 19: Ficha teórico

Gerundivo atributivo: el gerundivo forma parte de una construcción con un sustantivo con el cual concuerda en caso, género y número. El gerundivo se traduce por infinitivo; el sustantivo como objeto directo de ese infinitivo.

Amor est conatus amicitiae faciundae ex pulchritudinis specie. (El amor es el deseo de obtener amistad a partir de un ideal de belleza.

c) Procedimiento sintáctico: Los tiempos derivados del tema de perfecto se conjugan, como la pasiva castellana, por medio del participio pasado activo y los tiempos del verbo sum.

Pretérito perfecto: amatus sum, amatus es, amatus est, amati sumus, amati estis, amati sunt

LA ORACIÓN PASIVA

La oración del verbo pasivo consta de:1) Sujeto paciente, en nominativo, expresando la persona o cosa que sufre la acción indicada por el verbo.2) Verbo en voz pasiva.3) Complemento agente en ablativo, expresando la persona o cosa que ejecuta la acción indicada por el verbo.

Deus amatur ab hominiibus (Dios es amado por los hombres) Cuando el complemento agente es un nombre de persona lleva la preposición a / ab

Traducir:Pereundi scire tempus assidue est mori.Scribitur ad narrandum non ad probandum.Multa ignoscendo fit potens potentior.Vir bonus peritus dicendi.Veterem ferendo iniuriam invites novam.Negandi causa avaro numquam deficit.Cupidus dominandi cuncti adfectibus flagrantior est.

Formas no personales del verbo: adjetivos verbales

C) Participio: Es un adjetivo verbal. Puede tener significado activo (participios presente y futuro) o pasivo (perfecto) . El participio perfecto de los verbos deponentes tiene significado activo.Participio presente: amans – amantisParticipio perfecto: amatus – amata – amatum Participio futuro: amaturus – amatura – amaturum

D) Gerundivo: Es un adjetivo verbal con significado pasivo y de obligación Formación : tema verbal + - (e) nd + desinencias de adjetivos del primer grupo.Los verbos de la 3ª, 4ª y 3ª mixta intercalan una – e- Se declinan como los adjetivos del primer grupo, con paradigma en us – a – umEjemplos: amandus – amanda – amandum

19

Page 20: Ficha teórico

Funciones: Modificador directo del sustantivo: se traduce por un adjetivo castellano en - ble – o similar.b) sola infandos Troaiae miserata labores. (Oh tú, sola compadecida de los esfuerzos indecibles de Troya .Gerundivo atributivo: el gerundivo forma parte de una construcción con un sustantivo con el cual concuerda en caso, género y número. El gerundivo se traduce por infinitivo; el sustantivo como objeto directo de ese infinitivo.

Amor est conatus amicitiae faciundae ex pulchritudinis specie. (El amor es el deseo de obtener amistad a partir de un ideal de belleza.

Ficha teórico-práctica N° 6

Pronombres

a) Personales:

ego Nos tu vos me nos te vos semei nostri/ nostrum tui vestrum suimihi nobis tibi vobis sibime nobis te vobis se

b) Demostrativoshic – haec – hoc: este singular plural Masc. Fem. Neutro masc fem neutro N. hic haec hoc hi hae haec A. hunc hanc hoc hos has haec G. huius huius huius horum harum horum D. huic huic huic his his his A. hoc hac hoc his his his

Iste – ista – istud: eseN. iste ista istud isti istae istaA. istum istam istud istos istas istaG. istius istius istius istorum istarum istorumD. isti isti isti istis istis istisA. isto ista isto istis istis istis

Ille – illa – illud: aquel – él

N. ille illa illud illi illae illaA. illum illam illud illos illas illaG. illius illius illius illorum illarum illarumD. illi illi illi illis illis illisA. illo illa illo illis illis illis

20

Page 21: Ficha teórico

Is – ea – id : éste – ésta – esto

N. is es id ei, ii eae eaA. eum eam id eos eas eaG. eius eius eius eorum earum earumD. ei ei ei eis, iis eis, iis eis, iisA. eo ea eo eis, iis eis, iis eis,iis

Idem – eadem – idem: el mismo (es un compuesto de is, ea, id más la partícula “dem”)

N. idem eadem idem eidem, iidem eaedem eademA. eundem eandem idem eosdem easdem eademG. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundemD. eidem eidem eidem eisdem eisdem eisdemA. eodem eadem eodem eisdem eisdem eisdem

Traducir:

Pater pecuniam mihi dat.Inter vos pugnatis.Puer magistrum suum non amat.Me lavo, te lavas, ille se lavat.Ille eum lavat.Tibi pecuniam dedit.Eum necaverunt.Agricola cibum ei parat.Agricolae ancilla cibum ei parat.Gladius eius militis est longus.Tibi iter iucundum erit.Marcus semper se laudat et me semper culpat.Caesar Gallos omnium gentium bellicosissimos domuit.Amici rebus in adversis immemores nostri fuere.Antonius amicus meus est, ego amicus eius sum.Ubi Carthago steterat, nunc urbs nova est.Caesar fines hostium intravit, eorumque agros vastavit.Ego vestri vestraeque summae virtutis numquam immemor ero.Dux milites tertiae legionis maxime laudavit, eisque magna praemia dedit.Maxima pars nostrum totum diem in itinere fuit.Umbra harum arborum fessis viatoribus est grata.Istius arcis moenia altissima sunt.Memoria horum beneficiorum nobis semper gratissima erit.Morbum vitare facilius est quam sanare.Hostes fugavisse utile rei publicae fuit.Sagitta hunc militem fortiter pugnantem vulneravit.Senectus ipsa morbus est.Illud patris mei consilium mihi utilissimum fuit.Consilia tua non semper eadem sunt.Mulier haec pueris saepe pecuniam dat ; ipsa paucis rebus contenta est.

Pronombre relativo : qui – quae – quod Singular Plural

21

Page 22: Ficha teórico

N. qui quae quod qui quae quaeA. quem quam quod quos quas quaeG. cuius cuius cuius quorum quarum quorumD. cui cui cui quibus quibus quibusA. quo qua quo quibus quibus quibus

Pronombres interrogativos: el más común es quis , quae, quid

N. quis quae quid qui quae quaeA. quem quam quid quos quas quaeG. cuius cuius cuius quorum quarum quorumD. cui cui cui quibus quibus quibusA. qua quo qua quibus quibus quibus

Uter , utra, utrum ¿Cuál de los dos ?

N. uter utra utrumA. utrum utram utrumG. utrius utrius utriusD. utri utri utriA. utro utra utro

Subordinada adjetiva o relativa: El relativo introduce una subordinada adjetiva, que califica o determina un sustantivo o pronombre.La relación del pronombre con su antecedente concuerda en el género y el número. El caso del pronombre depende de la función que cumple el mismo dentro de la subordinada.

Traducción:

Martialis est poeta quem requiris.Meus est libellus quem recitas.Nobis uvas dabant, quae servantur de tardis vitibus.Nobis uvas dabant quas servae parabant.Tu, qui foedam faciem habes, multas puellas amas.Bellus est homo qui semper balsam olet.Belli sunt homines qui per convivia currunt.Formosa est illa quae ab omnibus laudatur.Formosae sunt illae quae ab omnibus laudantur.Medicus faciebat hoc, quod vespillo facit.Villa habebat cubicula quae ampla erant.Villa habebat atrium quod sordidum erat.Non scribit poeta, cuius carmina nemo legit.Non scribit puella, cuius epistulam nemo legit.Ibi est cubiculum cuius fenestra mare respicit.Non scribunt poetae quorum carmina nemo legit.Ibi est cubiculum cuius fenestra mare respicit.. Reconoce y delimita la subordinada relativa. Declina el pronombre.

22

Page 23: Ficha teórico

Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Juram, qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit, milia passuum XVIIII murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit. (Julio César, De bello Gallico,I,8)

ACTIVIDADES DE INTEGRACIÓN: TRADUCCIÓN DE TEXTOS

1) Ad fontem cervus in liquore effigiem suam spectavit. Ibi dum ramosa laudat cornua nimiamque crurum tenuitatem vituperat, subitus canum clamor propinquitatem venatorum nuntiat. Perterritus cervus per campum celeriter in silvam festinat et cursu levi feroces, canum morsus vitat. Sed cum silvam intrat, cornua se densis ramis implicant celeremque cursum retardant. Itaque canes facile cervum celeritate superant eumque dentibus acutis lacerant. Tum ille exspirans : «¡ O me infelicem », inquit, « Qui crura stulte vituperabam dum funesta cornua laudabam ! »

2) Rana rupta et bos

Inops, potentem dum vult imitari, perit.

In prato quondam rana conspexit bovem

et tacta invidia tantae magnitudinis

rugosam inflavit pellem; tum natos suos

interrogavit, an bove esset latior.

Illi negarunt. Rursus intendit cutem

maiore nisu et simili quaesivit modo,

quis maior esset. Illi dixerunt bovem.

novissime indignata, dum vult validius

inflare sese, rupto iacuit corpore.

3) Nam vel rex aequus ac sapiens; vel delecti ac principes cives; vel ipse populus, quanquam id est minime probandum, tamen, nullis interiectis iniquitatibus aut cupiditatibus, posse videtur aliquo esse non incerto statu. (Cicero, De re publica I, 26)

4) ... et talis est quaeque respublica, qualis eius aut natura, aut voluntas, qui illam regit. Itaque nulla alia in civitate, nisi in qua populi potestas summa est, ullum domicilium libertas habet : qua quidem certe nihil potest esse dulcius.. (I,31)

5) ... nec ulla deformior species est civitatis, quam illa, in qua opulentissimi optimi putantur. Virtute vero gubernante rempublicam, quid potest esse praeclarius? Cum is, qui imperat aliis, servit, nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat; sed suam vitam, ut legem, praefert. (I, 34)

23

Page 24: Ficha teórico

6) Ac tamen si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur, dent operam parumper, atque audiant eos, quorum summa est auctoritas apud doctissimos homines, et gloria : quos ego existimo [...]Neque enim est ulla res, in qua propius ad deorum numen virtus accedat humana quam civitates aut condere novas , aut conservare iam conditas. ( I, 7)

7) Est igitur, inquit Africanus, respublica, res populi ; populus autem non omnis hominum coetus quoquo modo congregatus, sed coetus multitudinis iuris consensu et utilitatis communione sociatus. (I, 25)

8) Omnis ergo populus, qui est talis coetus multitudinis, qualem exposui ; omnis civitas, quae est constitutio populi ; omnis respublica , quae, ut dixi, populi res est, consilio quodam regenda est, ut diuturna sit. (I,26)

9) Palus erat non magna inter nostrum atque hostium exercitum. Hanc si nostri transirent, hostes exspectabant ; nostri (…) parati in armis erant.

Interim proelio equestri inter duas acies contendebatur. Ubi neutri transeundi initium faciunt, secundiore equitum proelio nostris, Caesar suos in castra reduxit. Hostes protinus ex eo loco ad flumen Axonam contenderunt, quod esse post nostra castra, demonstratum est. (J.Caesar, De Bello Gallico, II,9

10) Flumen est Arar, quod per fines Haeduorum et Sequanorum in Rhodanum influit, incredibili lenitate, ita ut oculis, in utram partem fluat, judicari non possit. Id Helvetii ratibus ac lintribus junctis transibant. [...] Eos impeditos et inopinantes aggressus magnam partem eorum concidit ; reliqui sese fugae mandarunt atque in proximas silvas abdiderunt. Is pagus appellabatur Tigurinus ; nam omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est. (J.Caesar, De Bello Gallico, (I, 12).

11) Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Juram qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit... Eo opere perfecto praesidia disponit, castella communit, quo facilius, si se invito transire conentur, prohibere possit. (De Bello Gallico, I, VIII

12) Dumnorix gratia et largitione apud Sequanos plurimum poterat, et Helvetiis erat amicus, quod ex ea civitate Orgetorigis filiam in matrimonium duxerat, et cupiditate regni adductus novis rebus studebat, et quam plurimas civitates suo beneficio habere obstrictas volebat. (De Bello Gallico, I, IX)

24

Page 25: Ficha teórico

13) Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is regni cupiditate inductus conjurationem nobilitatis fecit, et civitati persuasit, ut (para) de finibus suis cum omnibus copiis exirent ; … Id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur (están contenidos): una ex parte flumine Rheno, latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit; altera ex parte monte Jura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios; tertia, lacu Lemanno et flumine Rhodano; qui provinciam nostram ab Helvetiis dividit. (J.Caesar, De Bello Gallico, I,2).

14) Helvetii jam per angustias et fines Sequanorum suas copias traduxerant, et in Haeduorum fines pervenerant eorumque agros populabantur. [...] Item Allobroges qui trans Rhodanum vicos posesionesque habebant, fuga se ad Caesarem recipiunt, et demonstrant, sibi praeter agri solum nihil esse reliqui. (De Bello Gallico I, 11)

15) Germani multum ab hac consuetudine differunt. Nam neque druides habent qui rebus divinis praesint neque sacrificiis student. Deorum numero eos solos ducunt quos cernunt et quorum aperte opibus juvantur , Solem et Vulcanum et Lunam; reliquos ne fama quidem acceperunt. Vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit; a parvis labori ac duritiae student.Qui diutissime impuberes permanserunt maximam inter suos ferunt laudem; hoc ali staturam, ali vires nervosque confirmari putant. Intra annum vero vicesimum feminae notitiam habuisse in turpissimis habent rebus ( J.Caesar, De Bello Gallico, VI, 21)

Juvantur: (son ayudados)

16) El estudio y el talento duran toda la vida (adaptación de Cicerón)

Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit. Filii eius dixerunt: “Propter studium pater noster rem familiarem cum negligentia administrat” et in formu eum revocaverant. Iudices quasi accepebant argumenta eorum sed senex dicit: “istam fabulam habeo in manibus, proxime scripseram et nominaverat “Oedipus Coloneus”. Sophocles iudicibus recitavit bellam fabulam et istos movet admirationem.

17) En el siguiente texto: a) Señalar la función sintáctica que cumplen en la oración las palabras

señaladas y analizarlas morfológicamente.b) Declinar vir sapiens y poeta optimusc) Extraer dos pronombres, analízarlos y declinarlos.

Iudices poetam eximerunt culpam et ergo sententiam pronuntiaverunt: “Sophocles vir sapiens et poeta optimus est. Opera eius aequalia sunt iis Hesiodi, Semonidis et clari philosophi ».Ita ille exemplum sapientiae usque semper Graecis et Romanis est.

18) Omnium imperii Romani provinciarum máxima et pulcherrima est Hispania. undique mare circumdat, praeter ab ea parte ubi Pyrenaei montes sunt. Montes

25

Page 26: Ficha teórico

Hispaniam a Gallia separant. Hispania igitur paeninsula est. Unum latus ad Italiam, alterum ad Mauretaniam, tertium ad Oceanum spectat. Hominum est infinita multitudo ; crebra aedificia ; pecorum magnus numerus. Arborum omnium generum copia est. Incolarum bellicosissimi sunt Cantabri, et multis cladibus legiones Romanas vexaverant.

19) Marcus Piso, orator Romanus, servis suis ante omnia taciturnitatem commendaverat. “Nihil, inquit, memorabitis, nihil narrabitis, nisi ipse vos interrogavero.” Aliquando convivium apparavit, tum Clodium amicum invitavit. Hora cenae adest; convivae iam accubant; solus Clodius non apparet. Iam omnes de eius adventu desperabant, cum Piso tandem his verbis servum compellavit: “Num forte Clodium non invitasti?” “Invitavi”, respondet ille. “Cur igitur non adest?” “Quia invitationem recusavit.” Tum Piso: “Stipes! Cur non statim nuntiasti?” Respondet servus: “Quia id me non interrogasti.”

20) Magnanimidad de Escipión :

Inter Hispanias captivas virgo nobilis erat, adeo pulchra ut omnium oculos in se converteret. Milites eam ad Scipionem perduxerunt. Parentes, qui inter nobilissimos Celtiberorum erant, multis lacrimis imperatorem orabant et obsecrabant, ut aurum acciperet filiamque liberam eis redderet. Scipio quaesivit quis sponsus puellae esset. Sponsus autem princeps Celtiberorum erat, nomine Allucius. Tunc Scipio Allucium arcessivit eique puellam liberam resttituit; aurum omne quod parentes pro redemptione filiae promiserant, doti adiecit. Allucius, munificentia imperatoris obligatus, amicitiam populi Romani fideliter semper servavit.

21) Catulo, Carmina.

Nulla potest mulier tantum se dicere amatam, Vere quantum a me Lesbia amata mea est. Nulla fides ullo fuit unquam in foedere tanta, Quanta in amore tuo ex parte reperta mea est. ( LXXXVII)

Huc est mens deducta tua mea, Lesbia, culpa, Atque ita se officio perdidit ipsa suo, Ut iam nec bene velle queat tibi, si optima fias, nec desistere amare, omnia si facias. ( LXXV)

Odi et amo, quare id faciam, fortasse requiris. Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

22) Cicerón, De re publica

. […] respublica, res populi; populus autem non omnis hominum coetus quoquo modo congregatus, sed coetus multitudinis iuris consenso et utilitatis communione sociatus. (I, 25)

Neque enim hac nos patria lege genuit, aut educavit, ut nulla quasi alimenta exspectaret a nobis… (I, 4)

26

Page 27: Ficha teórico

[…] senatum vero, et populum ut unum habeamus, et fieri potest, et permolestum est nisi fit; et secus esse scimus; et videmus, si id effectum sit, et melius nos esse victuros, et beatius (I,19)

Sed sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, qui te genui, iustitiam cole et pietatem, quae cum sit magna in parentibus et propinquis, tum in patria maxima est; ea vita via est in caelum et in hunc coetum eorum, qua iam vixerunt […] ( VI, 16)

UNIDAD ACADÉMICA RÍO GALLEGOSPROFESORADO EN LETRAS

FICHAS TEÓRICO-PRÁCTICASLENGUA Y CULTURA LATINAS I

PRIMER CUATRIMESTRE 2012

PROF. PATRICIA ZAPATAPROF. PATRICIA VEGA

27

Page 28: Ficha teórico

1er. Parcial: 2/5 (Recuperatorio: 9/5) 2do. Parcial: 19/6 (Recuperatorio: 26/6)

28

Page 29: Ficha teórico

29

Page 30: Ficha teórico

30