Top Banner
14

Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

Aug 20, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө
Page 2: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

Dear Friends!Дорогие друзья!Урматтуу достор!

About the project «Fragmented Dream»О проекте «Осколки мечты»«Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

Concept – STAB

www.soros.kg

Концепт – ШТАБКонцепт – ШТАБ

We are honored to present a calendar produced by the Soros Foundation-Kyrgyzstan entitled ‘Fragmented Dream’. The calendar incorporates photographs of monumental mosaics in Bishkek and Kyrgyzstan, taken during a study conducted in the framework of the same-name two-year project implemented by STAB (School of Theory and Activism, Bishkek). The study included the fixation of objects, collection and interpretation of data, and focused on monumental art from 1960-1980’s.

The subject of mosaics as monumental art and the urban space is relevant to the programme activity of SFK. In 2014, SFK supported the first Urban Forum Bishkek Upgrade, a platform for the exchange of experiences, where active young people, citizens, professionals, and municipal officials had the opportunity to discuss issues of their concern.

This year, STAB with the support of the SFK Youth Programme looked at the complex problems of the city as a general in the context of modern Bishkek and proposed an objective to create conditions for a more active participation of young people in urban processes through education and research.

We hope that you will appreciate this calendar for 2015 not just as a visually attractive material, but also as a source of useful information about the monuments, which sometimes remain unnoticed, and reflections about the role of citizens in the preservation and understanding of the unique heritage and history.

Best regards,

Shamil IbragimovExecutive DirectorSoros Foundation-Kyrgyzstan

Soros Foundation - Kyrgyzstan, 2014

Представляем вашему вниманию календарь Фонда «Сорос-Кыргызстан» «Осколки мечты», основу которого составляют фотографии монументальных мозаичных панно Бишкека и Кыргызстана, и исследование, проведенное в рамках двухлетнего одно- именного проекта ШТАБА (Школы теории и активизма - Бишкек), включавшего ис-следование (фиксацию объектов, сбор данных, интерпретацию) монументального искусства периода 1960-1980-х гг.

Тема мозаичных панно, как памятников монументального искусства и части городско-го пространства, оказалась актуальной и с точки зрения программной деятельности Фонда.

В ушедшем 2014 году Фонд «Сорос-Кыргызстан» поддержал проведение первого Урбан Форума Бишкек Upgrade - площадку для обмена опытом, где активная моло-дежь, горожане, специалисты, муниципальные служащие имели возможность обсудить волнующие их темы и проекты.

В 2015 году ШТАБ при участии Молодежной программы фонда обращаются к сложной проблематике города, как общего в контексте современного Бишкека, и предлагают в качестве цели создание условий для более активного участия молодежи в городских процессах посредством образования и исследований.

Мы надеемся, что календарь 2015 года станет не только привлекательным визуальным материалом, но и даст полезную информацию о памятниках культуры, которые порой мы не замечаем, и пищу для размышлений о роли граждан в сохранении и осмысле-нии уникального наследия и истории.

С наилучшими пожеланиями, Шамиль ИбрагимовИсполнительный директор Фонда «Сорос-Кыргызстан»

Фонд «Сорос-Кыргызстан», 2014

Сиздердин назарыңыздарга «Сорос-Кыргызстан» Фондунун «Кыял бүркүмдөрү» календарын тартуулайбыз. Календардын негизин Бишкектин жана Кыргызстандын монументалдык мозаикалык панно фотосүрөттөрү жана 1960-1980-жж. аралыктарын-дагы монументалдык искусствону изилдөөнү (объектилерди фиксациялоону, маалы-маттарды чогултууну, интерпретацияны) камтыган «Теория жана активизм мектеби – Бишкек» деген аталыштагы эки жылдык долбоордун (ШТАБ) алкагында жүргүзүлгөн изилдөө түзөт.

Мозаикалык панно темасы монументалдык искусство эстеликтери жана шаардык мейкиндиктин бир бөлүгү катары алганда дагы, ошондой эле, Фонддун программалык иш-чараларынын көз карашында да актуалдуу болуп турат.

Өткөн 2014-жылы «Сорос-Кыргызстан» Фонду Бишкек Upgrade Урбан Фору-мун өткөрүп, жигердүү жаштарга, шаардыктарга, адистерге жана муниципалдык кызматкерлерге аларды түйшөлткөн темаларды жана долбоорлорду талкуулоо мүмкүнчүлүктөрүн түзүү жана алардын тажрыйба алмашуусу үчүн аянтчаны түптөөгө колдоо көрсөттү.

2015-жылы ШТАБ фонддун Жаштар программасы менен бирдикте шаардын курч маселелерине азыркы Бишкектин контекстинде жалпы элдин көйгөйү катары мамиле жасашып, жаштардын шаардагы процесстерге билим берүү жана изилдөөлөр аркылуу активдүүрөөк катышуулары үчүн шарттарды түзүүнү максат катары сунушташат.

Биз 2015-жылдын календары жөн гана жагымдуу визуалдык материал гана болуп кал-бастан, кээде капарга албаган маданият эстеликтери жөнүндө керектүү маалыматтар-ды берет, аны менен бирге эле, уникалдуу мурасты жана тарыхты сактоодо жарандын ролу жөнүндө ойлонуу үчүн азык болот деп үмүттөнөбүз.

Эң жакшы каалоолорум менен, Шамиль Ибрагимов«Сорос-Кыргызстан» Фондунун директору

«Сорос-Кыргызстан» Фонду, 2014

The goal of the project “Fragmented Dream” is to reflect on both contemporary being of the material objects of the 20th century monumental art and on the very idea of art resistant to privatization, commodification and free market dictate. Project saw its objectives in popularization of the artistic legacy of the socialist modernization project of 1960-1980-s and assistance in preservation of the unique mosaics of Bishkek as many of them despite the state protection status are in desperate physical condition while some are almost completely destroyed. Monumental art is politicized art not only on the level of “content”. The most significant aspect of mosaics is not a plot, a literal ideological message or their “beauty”, but its own form and a way of its presentation. Monumental mosaics are democratic, anti-elitist, anti-commodity, free, common art. By means of this very form of monumental art and the way it was presented Lenin’s egalitarian formula “Art belongs to people” was realized. This “belonging” is expressed in three aspects of monumental art. In its production, as a panel is always produced by a collective, not individual; in aspect of relations of property – mosaics are hard to privately own, they are rigid to free market demands and even today mosaics are public property; and in aspect of consumption – mosaics are made for simultaneous observation by many.

Целью проекта «Осколки мечты» является осмысление современного бытования, как материальных объектов монументалистики, так и самой идеи искусства, сопро-тивляющегося приватизации, коммодификации и диктату «рынка». Задачами проекта являлись: популяризация художественного наследия социалистического модерни-зационного проекта 60-80-х гг. и содействие сохранению уникальных бишкекских мозаик, ведь многие из них, несмотря на наличие охранного статуса государственного памятника, находятся в плачевном состоянии, некоторые – на грани разрушения. Монументальное искусство – искусство политическое не только на уровне «содержа-ния». Главное в мозаиках – не сюжет, не буквальное идеологическое послание и не «красота», но сама эстетическая форма и способ представления, - не «что», а «как». Это программно демократичное, антиэлитарное, антитоварное, бесплатное, общее, «обобществленное» искусство. Через форму, эстетический язык монументалистики ре-ализовалась ленинская формула - «Искусство принадлежит народу». Монументальное искусство проявляет такую волю и интенцию на трех уровнях: на уровне производства (создается не автором-одиночкой, но коллективом); уровне отношений собствен-ности (им крайне сложно «владеть» и «распоряжаться», оно ригидно к «требованиям рынка», по сей день бишкекские мозаики – государственная собственность); на уровне потребления (рассчитано на просмотр не индивида, но одновременно многих).

«Кыял бүркүмдөрү» долбоорунун максаты – бул заманбап турмушту монумента-листиканын материалдык объектилери сыңары, ошондой эле, дегеле, искусствонун өзүнүн жеке менчиктештирүүгө, коммодификацияга жана «рыноктун» таңуулоолоруна каршылык көрсөткөн идеясын аңдап-түшүнүү болуп саналат. Долбоордун милдет-терине төмөндөгүлөр кирди: 60-80-жылдардагы социалисттик модернизациялык долбоордун көркөм мурастарын кеңири жайылтуу жана уникалдуу бишкектик мозаи-каларды сактап калууга көмөк көрсөтүү, анткени, мамлекеттик эстеликтерди сактоо статусуна ээ болгондуктарына карабастан, алардын көпчүлүгү абдан начар абалда, айрымдары талкалануу чегинде турушат. Монументалдык искусство – «мазмундун» гана деңгээлиндеги саясий искусство болуп эсептелбейт. Мозаикалардагы эң башкы нерсе – сюжет эмес, түздөн-түз берилген идеологиялык маалымат эмес жана «сулуу-лук» да эмес, бирок, эстетикалык форманын жана кабыл алуунун өзү - анда «эмне?» эмес «кандай?» деген суроо берүү маанилүү болуп саналат. Бул программалык демо-кратиялык, анти-элитардык, анти-товардык, акысыз, жалпы, «коомдошкон» искусство. Монументалистиканын формасы жана эстетикалык тили аркылуу «Искусство элге таандык» деген лениндик формула ишке ашкан. Монументалисттик искусство мындай эркти жана ниетти үч деңгээлде көрсөтөт: өндүрүш деңгээлинде (жалгыз гана автор эмес, коллектив тарабынан түзүлөт), менчик мамилелеринин деңгээлинде (аларга «ээ болуу» жана аларды «пайдалануу» өтө кыйынга турат, алар «рынок талаптарына» жараша өзгөрүүгө даяр эмес: бишкектик мозаикалар азыркы күнгө чейин мамлекеттик менчиктин карамагында), керектөө деңгээлинде (индивиддин эмес, бир эле убакта көп адамдын көрүүсүнө эсептелген).

Photos by Almaz Isakov, Oksana Kapishnikova, Joshik MurzakhmetovTexts by Oksana ShatalovaDesign by Marlis EsenakunovTexts translation into Kyrgyz language by Farida SulaimanovaTexts translation into English language by Georgy Mamedov

Фотографии - Алмаз Исаков, Оксана Капишникова, Джошик МурзахметовТексты – Оксана ШаталоваДизайн – Марлис ЭсенакуновПеревод текстов на кыргызский – Фарида СулаймановаПеревод текстов на английский – Георгий Мамедов

Фотографии - Алмаз Исаков, Оксана Капишникова, Джошик МурзахметовТексттер – Оксана ШаталоваДизайн – Марлис ЭсенакуновТексттерди кыргыз тилине которгон – Фарида СулаймановаТексттерди англис тилине которгон – Георгий Мамедов

Page 3: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

Welcoming Guests

At the intersection of Mir Ave. and Azhibek Batyr St. (at the old airport)Artist: Andrej Mihaliov1964Cobalt glass, ceramics

It is the first mosaic that was created in the capital of Kyrgyzstan. The reason for the appearance of the expensive glazed tiles in Frunze the celebration of the 100th anniversary of the accession of Kyrgyzstan to Russia, to which the panel is devoted. The beginning of the 60’s still did not waver from the influence of the Stalinist style, therefore the mosaic, «Welcoming Guests», is done in the spirit of colorful socialist realism.

Встреча гостей

Бишкек, стена на пересечении ул. Мира и Ажибек-батыра (у старого аэропорта)Художник: Андрей Михалев1964Смальта, керамика

Первая мозаика, созданная во Фрунзе. Поводом для появления в столице Киргизии панно из дорогостоящей смальты (матового цветного стекла) стало празднование 100-летия присоединения Киргизии к России, чему и посвящено панно. Начало 1960-х не отошло от влияния сталинского стиля, и «Встреча гостей» решена в духе красочного соцреализма.

ЯНВАРЬ JANUARYҮЧТҮН АЙЫ

Мейман тосуу

Бишкек, Тынчтык жана Ажыбек баатыр көч. кесилишиндеги дубал (эски аэропорт-тун жанында)Сүрөтчү: Андрей Михалев1964Смальта, керамика

Фрунзеде жаралган биринчи мозаика. Кыргызстандын Россияга кошулгандыгынын 100-жылдыгын майрамдоонун урматына Кыргызстандын борборунда эң кымбат баадагы смальтадан (күңүрт түстүү айнек) панно тартылган. 1960-жылдын башында сталиндик стилдин таасири толугу менен кете элек болчу, ошентип «Меймандарды тосууну» көркөм соцреализм духунда жаратуу чечими кабыл алынган.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 4: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28

Radio and Nowadays

59 Molodaya Gvardia Boulevard Artist: Alexander Voronin1967Pebbles

The subject of the panel is connected to the function of the building as a radio center: visualized radio waves are emanating from the figure of a giant who had tamed visible and invisible substances. Science was one of the favorite subjects of Soviet monumental art and continually supplied it with images - graphs, charts and, formulas.

Радио жана азыркы турмуш

Бишкек, Жаш гвардия бульвары, 59 (КТРК) Сүрөтчү: Александр Воронин1967Майда таш (Галечник)

Тематикалык мозаика атайын радио кеңсеси үчүн жасалган: шыктанган гигант бардык прогрессивдүү адамзат менен радиожыштыктар аркылуу баарлашууда. Бул советтик илимге аллегория катары алынган, анын мазмуну илим жаратылышты жеңген жана со-веттик адам анын кызматынан пайдаланууда дегенди туундурат. Советтик искусстводо илим эң бир жагымдуу сюжеттерден болгон: графикалар, схемалар жана формулалар монументалдык паннодо өтө көп колдонулган.

Радио и современность

Бишкек, бул. Молодая гвардия, 59 (ОТРК) Художник: Александр Воронин1967Галечник

Тематическая мозаика сделана специально для Дома радио. Вдохновенный гигант общается со всем прогрессивным человечеством посредством радиоволн. Это алле-гория советской науки, победившей природу и поставившей ее на службу советскому человеку. Наука была одним из любимых сюжетов в советском искусстве: графики, схемы, формулы часто встречаются на монументальных панно.

БИРДИН АЙЫФЕВРАЛЬ FEBRUARY

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 5: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

Women

158 Chui Ave.Artist: Theodore Herzen1985Cobalt glass

The mosaic is located in a former cluster for various household services - hairdressing, laundry, sewing workshops, etc. According to the late Soviet gender normativity this kind of institutions was decorated exclusively by female images. Women are literally standing on a stage beneath rays of spotlights, demonstrating «a feast for the eyes» and a parade of femininity.

Женщины

Бишкек, пр. Чуй, 158 (бывший салон красоты «Айпери», интерьер)Художник: Теодор Герцен1985Смальта

Согласно позднесоветской гендерной нормативности салон красоты оформляется изо-бражениями исключительно представительниц «прекрасного пола»: красота есть экс-клюзивная женская сфера. Женщины на панно стоят буквально на сцене, под лучами софитов, являя выставку советской женственности.

Айымдар

Бишкек, Чүй пр, 158 (мурунку «Айпери» сулуулук салону, интерьер)Сүрөтчү: Теодор Герцен1985Смальта

Сулуулук салону Совет доорунун акыркы жылдарындагы гендердик нормага ылайык жалаң «ажайып айымдардын» өкүлдөрүнөн гана турган сүрөттөр менен кооздолгон: сулуулук бул кынтыксыз түрдө айымдар чөйрөсү. Паннодогу айымдар сахнада, софит-тердин шооласы алдында советтик аялдардын назиктигин көрсөтүп турушат.

ЖАЛГАН КУРАНМАРТ MARCH

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28 29 30 31

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 6: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30

Lenin is With Us

32 Molodaya Gvardia Boulevard (at Toktogul St.)Artist: Lydia Ilina1978Cobalt glass

On the panel, according to the tradition of monumental art, «all Soviet People» is depicted, meaning all its typical characters – a Red Army soldier, male and female students, a worker, a scholar, and a pioneer. In the composition there are two semantic centers: Lenin is presented in the image of a monument (on a pedestal) and Madonna is in sacral white robe with a head cover.

Ленин биз менен

Бишкек, Жаш гвардия бульвары, 32 (Токтогул көч. кесилиши)Сүрөтчү: Лидия Ильина1978Смальта

Советтик монументалдык салтка ылайык бул паннодо «бүткүл совет эли» чагылдырыл-ган, б.а. ага мүнөздүү типаждар – Кызыл аскер, студент улан – кыз, жумушчу, илимпоз, пионер. Композициянын эки негизги мааниси бар: Ленин постаментте турат – өзүнө өзү эстелик катары караган образ чагылдырылган (70-жылдары Ленин абсолюттук табынуу образы болгон) жана Совет доорунун акыркы жылдарындагы традициона-лизмдин белгиси катары колунда ымыркай кармаган Эне (Мадонна), башы жабылган, ак түстөгү сакралдык кийим менен түшүрүлгөн.

Ленин с нами

Бишкек, бул. Молодая гвардия, 32 (пер. ул. Токтогула)Художница: Лидия Ильина1978Смальта

В соответствии с советской монументальной традицией на панно изображен «весь советский народ», т.е. его характерные типажи: Красноармеец, Студент и Студентка, Рабочий, Ученый, Пионер. У композиции два смысловых центра: Ленин на постаменте, в образе памятника самому себе (в 70-е годы Ленин стал абсолютным культовым об-разом), и Мать с младенцем (Мадонна) в белом сакрализованном одеянии и с покры-той головой - знак позднесоветского традиционализма.

ЧЫН КУРАНАПРЕЛЬ APRIL

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 7: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

Жш | Вс | SuИш | Сб | SaЖм | Пт | FrБш | Чт | Th Шр | Ср | We Шш | Вт | TuДн | Пн | Mo Иш | Сб | SaЖм | Пт | FrБш | Чт | Th Шр | Ср | We Шш | Вт | TuДн | Пн | Mo Жш | Вс | Su

Panfilov’s Twenty-Eight Guardsmen

Issyk-Kul oblast, village Ananievo (form. May 1 Collective Farm)Artists: Michael Bochkarev, Altymysh Usubaliev. 1965Pebbles

Ananievo village gets its name after its native – Nikolai Ananiev, Hero of the Soviet Union, one of the legendary Twenty Eight Guardsmen of Panfilov’s Riffle Division. Horizontal panel made of colored stones artfully depicts one of the most dramatic scenes of the Moscow defense in 1941 – the fight of Panfilovtsy with German tanks near Dubosekovo.

28 панфиловчулар

Ысык-Көл облусу, Ананьево айылы (мурунку 1-Май атын. колхоз).Сүрөтчүлөр: Михаил Бочкарев, Алтымыш Усубалиев1965 Майда таш

Ананьево айылынын аталышы айылдан чыккан Н.Я. Ананьевдин атынан коюлган (1912-1941). Ал Советтер Союзунун Баатыры, Совет тарыхында легендарлуу баатыр-лардан болгон Панфилов дивизиясындагы 28 гвардиячылардын бири болуп саналат. Чеберчилик менен таштан чогултулган горизонталдык лента 1941-жылдагы Москваны коргоо көрүнүшүн – Дубосеково кесилишиндеги панфиловчулардын немис танкалары менен болгон салгылашууну чагылдырат.

28 панфиловцев

Иссык-Кульская область, село Ананьево (бывш. колхоз им. 1 мая)Художники: Михаил Бочкарев, Алтымыш Усубалиев1965Галечник

Село Ананьево носит имя своего уроженца Н. Я. Ананьева (1912-1941), Героя Совет-ского Союза, одного из 28 гвардейцев из дивизии Панфилова, ставших легендарными героями советской историографии. Горизонтальная лента, искусно собранного камен-ного панно, изображает сцену обороны Москвы в 1941 году – сражение панфиловцев с немецкими танками у разъезда Дубосеково.

БУГУМАЙ MAY

Page 8: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28 29 30

Our Work to You, Motherland!

362 Jibek Jolu Ave.Artist: Theodore Herzen1984Cobalt glass

The panel is located near the house where the author lived with his wife, artist Dilfiruz Ignatieva, who is thought to be a model for this work. The monumental image depicts fabric production as a fabulous ritual. Three sisters are intensely weaving, while the fourth - with the medal - is managing to transform the product into the fabric of the heavens. The panel is made of neatly lined, narrow bars of glazed tiles that are connected by ethereal threads, so it looks not like a heavy mosaic, but rather a tapestry.

Ата-Мекен, биздин эмгегибиз сага арналат!

Бишкек, Жибек-жолу пр., 362 (ВЛКСМ атындагы тигүү-өндүрүш бирикмеси)Сүрөтчү: Теодор Герцен1984Смальта

Бул панно автордун аялы - сүрөтчү Дильфируз Игнатьева менен чогуу жашаган үйдөн алыс эмес жайгашкан. Анын аялы, легенда боюнча, бул паннонун модели болгон. Мо-заикада токуучулардын жана тигүүчүлөрдүн эмгеги жомоктогудай иш-аракет түрүндө чагылдырылган. Үч эже-сиңди (советтик мойрлар сыңары) дыкаттык менен токуп жатышат, ал эми орден тагынган төртүнчүсү өнүмдү асман кездемесине айлантууда. Панно кууш төрт кырдуу нерседен, смальтадан чеберчилик менен тизилип коюлган, анткен менен ал оор смальталык мозаиканы эмес, көбүрөөк, гобеленди (тушка тарты-луучу саймалуу көрүнүштү) эске салат.

Тебе, Родина, наш труд!

Бишкек, пр. Жибек-жолу, 362 (швейно-производственное объединение им. ВЛКСМ)Художник: Теодор Герцен1984Смальта

Панно расположено недалеко от дома, где проживал автор со своей женой, художни-цей Дильфируз Игнатьевой, ставшей, по легенде, моделью для этого панно. Мозаика изображает труд ткачих и швей в виде сказочного действа. Три сестры (своего рода советские мойры) сосредоточенно ткут, четвертая (с орденом) руководит претворе-нием продукта в ткань небес. Панно виртуозно выложено из узких брусков смальты и напоминает не тяжелую смальтовую мозаику, но, скорее, гобелен.

КУЛЖАИЮНЬ JUNE

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 9: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Female Athletes

61st Court, 5th Micro-districtArtists: Experimental group for new technology of Frunze Construction Plant; instructor: A. I. Bylenkov1975Ceramics

Like many of the mosaics on the sides of residential buildings, this composition was created by builders of the Construction and Installation Management, basically by the workers themselves and not by members of the Union of Artists. Nevertheless, it is one of the most successfully executed among the monumental panels in Bishkek.

Спортсмен айымдар

Бишкек, 5 мкр, 61 үйСүрөтчүлөр: Фрунзе турак-жай курулуш комбинатынын стенддик цехинин жаңы техника боюнча эксперименталдык тобу, инструктору А.И. Быленков1975Керамика

Кичи райондордогу турак-жай үйлөрүнүн чүркөлөрүндөгү башка көпчүлүк мозаика-лар сыяктуу эле, бул панно шаардын борборундагы мозаикаларды түзгөн Сүрөтчүлөр Союзунун мүчөлөрү тарабынан эмес, курулуш - монтаждоо башкармалыгынын штаттык көркөм кооздоочулары, тагыраак айтканда, дээрлик куруучулар тарабынан ишке аш-кан. Сүрөтчүлөрдүн карамагында эң арзан материалдар, негизинен, беттөөчү плитка-лар гана болгон, бирок ушул эле болгон мүмкүнчүлүктөр менен алар терең ойду жана тапкычтыкты мыкты көрсөтө алышкан.

Спортсменки

Бишкек, 5 мкр, д. 61Художники: экспериментальная группа по новой технике стендового цеха Фрун-зенского домостроительного комбината, инструктор А.И. Быленков1975Керамика

Как и многие другие мозаики на торцах жилых домов в микрорайонах, это панно соз-дано штатными оформителями СМУ, т.е. фактически строителями, а не членами Союза художников, создававшими мозаики в центре города. В своем распоряжении рабочие-художники имели самые дешевые материалы (в основном, облицовочную плитку), но, в рамках имеющихся возможностей, проявляли выдумку и изобретательность.

ТЕКЕИЮЛЬ JULY

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

1975 ж. КР Мамлекеттик Борбордук кино, фото, фонодокументтердин архиви. Фото 1975 г. Центральный Государственный Архив кино, фото, фонодокументов КР (ЦГА КФФД КР) 1979. Central State Archive of cinema, photo, phono documents of Kyrgyzstan.

Page 10: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30 31

Labor

94 Isanov St. (at Chui Ave.)Artists: Michael Bochkarev, Altymysh Usubaliev1966Pebbles, ceramics

The three figures on the panel symbolize the class structure of Soviet society: two friendly classes of workers and peasants, and intelligentsia - the «social layer.» Despite the difficulty of identification and the conventionality, the figures have interesting details, such as the scientist’s tie or a worker’s bushy mustache. The mosaic is accompanied by a plaque with the names of the authors, which was a rare practice.

Труд

Бишкек, ул. Исанова, 94Художники: Михаил Бочкарев, Алтымыш Усубалиев1966Галечник, керамика

Три фигуры на панно символизируют классовую структуру советского общества, два дружественных класса, рабочий, крестьянка и интеллигент - представитель «со-циальной прослойки». Несмотря на условность крупного модуля, фигуры снабжены любопытными деталями, такими, как галстук ученого или раскидистые усы рабочего. Мозаику сопровождает табличка с именами авторов, что встречается редко.

Эмгек

Бишкек, Исанов көч., 94Сүрөтчүлөр: Михаил Бочкарев, Алтымыш Усубалиев1966Галечник, керамика

Паннодогу үч фигура советтик коомдогу класстык түзүмдү билдирет: эки достук классты – эмгекчи жана дыйкан жана интеллигент – «социалдык топтун» өкүлү. Чоң бөлүктүн шарттуулугуна карабастан фигуралар окумуштуунун галстугу же эмгекчинин ирээтсиз муруту сыяктуу кызыктуу деталдар менен камтылган. Мозаикага авторлордун аттары жазылган табличка кошулган, ал эми авторлорду жазуу дээрлик аз кездешет.

БАШ ООНААВГУСТ AUGUST

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 11: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

28 29 30

Агартуу жолу

Бишкек, Абдымомунов көч., 328 (КНУнун лабораториялык корпусу) Сүрөтчү: Сатар Айтиев1978Смальта

Бул советтик долбоордун татаалдыгын жана көп маанилүүлүгүн ачык көрсөтүп турат. Көп каражатты жана бюрократиялык бекитүүлөрдү талап кылган монументалдык ис-кусство «расмий» болуп саналат, анткен менен, ал дагы үлгүлөрдүн канондоштурулган соцреалистикалык формаларынан алыс кете ала турган. Мозаика эксперименталдык болуп саналат, ал кадимки монументалдык чыгармалардан живописти, андан дагы, мо-дернисттик, «формалисттик», «цензурага алына турган» жана «советтик эмес» катары каралган живописти имитация кылгандыгы менен айырмаланып турат.

Путь просвещения

Бишкек, ул. Абдымомунова, 328 (лабораторный корпус КГНУ) Художник: Сатар Айтиев1978Смальта

Работа ярко демонстрирует сложность и неоднозначность советского проекта. Мо-нументальное искусство, требовавшее значительных средств и бюрократических согласований, по умолчанию является «официальным», однако и оно могло допускать такие далекие от канонизированных соцреалистических форм образцы. Мозаика экс-периментальна, отлична от обычных монументальных произведений тем, что ими-тирует живопись, причем живопись модернистскую, «формалистскую», считавшуюся «подцензурной» и «несоветской».

The Path of Enlightenment

328 Abdymomunova St.Artist: Satar Aitiev1978Cobalt glass

This panel is a very illustrative example of all complexity and ambiguity of the Soviet project. Monumental art requiring significant financial resources and all kinds of bureaucratic proceedings is by default “official” art. However even within this official art sector works like this one of Aitiev – leaving far behind the canons of the Socialist Realism – were possible. The panel imitates painting style and more over – explicitly modernist, “formalist” painting style which was considered alien to the Soviet art.

АЯК ООНАСЕНТЯБРЬ SEPTEMBER

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Сатар Айтиев (оң жакта) жана сүртөтчүлөр эскизди талкулоо учурунда. Сатар Айтиев (справа) и художники за обсуждением эскиза. 1979 г. ЦГА КФФД КРSatar Aitiev (on the right) and artists are discussing the draft of the mosaic.

Page 12: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31

Festive Procession of the People of Hard Labor, Culture and Science

Bldg. 31 B 8th Micro-district and Bldg. 33 10th Micro-district (Southern Gate)Artists : Alexey Kamensky , Albert Bekdzhanyan1978Armenian colored tufa and travertine

The composition on the «Southern Gate» (Yuzhnyie Vorota) was originally designed by the authors as purely decorative, but officials ordered them to include ideology into the panel, reflecting the «achievements of the Republic in the fields of science, culture, agriculture and industry.». The authors had to compromise and intersperse figures of people in the ornaments, symbolizing these «achievements».

Торжественное шествие людей труда, культуры и науки

Бишкек, 8 мкр, 31В и 10 мкр, 33 (Южные ворота) Художники: Алексей Каменский, Альберт Бекджанян1978Армянский цветной туф и сары-таш (травертин)

Композиция на «Южных воротах» изначально планировалась авторами чисто деко-ративной, орнаментальной. Однако надзирающие чиновники приказали идеологизи-ровать панно, отразив «достижения республики в области науки, культуры, сельского хозяйства, промышленности». Авторам пришлось пойти на компромисс, вкрапив в орнаментальную среду фигуры людей, символизирующие указанные «достижения».

Эмгек, маданият жана илим адамдарынын салтанаттуу жүрүшү

Бишкек, 8 мкр, 31В жана 10 мкр, 33 (Түштүк дарбаза) Сүрөтчүлөр: Алексей Каменский, Альберт Бекджанян1978Түстүү армян туфу жана сары-таш (травертин)

«Түштүк Дарбазадагы» композиция башында авторлор тарабынан таза декоратив-дик жана орнаменттик болуп пландаштырылган. Бирок, көзөмөлдөөчү чиновниктер «республиканын илим, маданият, айыл чарба жана өндүрүш чөйрөлөрүндөгү жетиш-кендиктерин» чагылдыруу менен паннону идеологиялаштырууну буйрук кылышкан. Авторлорго компромисске барууга туура келип, алар көрсөтүлгөн «жетишкендиктерди» билдирген адамдардын фигураларын орнаментке себелеп кошушкан.

ТОГУЗДУН АЙЫОКТЯБРЬ OCTOBER

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

1979 ж. КР Мамлекеттик Борбордук кино, фото, фонодокументтердин архиви. Фото 1979 г. Центральный Государственный Архив кино, фото, фонодокументов КР (ЦГА КФФД КР) 1979. Central State Archive of cinema, photo, phono documents of Kyrgyzstan.

Page 13: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28 29 30

Artistic Youth

Osh, Osh Ibraimov Kyrgyz Drama TheaterArtist: Jyldyzbek Moldahmatov (together with T.Herzen)1972-1974Cobalt glass

This panel on the façade of a drama theater is a wonderful yet typical example of the Soviet monumental art. Refined white and blue colored images added a special feature to the city environment. However today the mosaic is hardly seen because of trees, like many other Soviet mosaics which deteriorate neglected and hidden from the sight.

Артистическая молодежь

Ош, Ошский Кыргызский драматический театр им. С. ИбраимоваХудожник: Жылдызбек Молдахматов (в группе с Т. Герценом)1972-1974Смальта

Панно на здании театра можно назвать замечательным образцом типичного (услов-ность фона, плоскостность и графичность фигур) советского монументального искус-ства. Рафинированные бело-голубые картины вносили яркую ноту в городскую среду. Но сейчас мозаика плохо просматривается из-за деревьев, – такое пренебрежение и потеря интереса сегодня часто сопровождает советские мозаики: они скрываются, разрушаются, ветшают.

Таланттуу жаштар

Ош, С. Ибраимов атындагы Ош Кыргыз драма театрыСүрөтчү: Жылдызбек Молдахматов (Т. Герцен менен чогуу бир топто)1972-1974Смальта

Театрдын имаратындагы паннону нукура советтик монументалдык искусствонун эң жакшы үлгүсү (фондун шарттуулугунан, фигуралардын тегиздигинен жана графикасы-нан улам) деп атоого болот. Рафинаддалган агыш-көгүш картиналар шаардык чөйрөгө ачык нота киргизген. Бирок, азыркы учурда мозаика бактардын өскөндүгүнөн улам жакшы көрүнбөй турат. Учурда советтик мозаикаларга болгон мындай көңүл коштук жана кызыгуунун жоктугу көп кездешет: алар көрүнбөй калган, чалдыбары чыгып, бузулууда.

ЖЕТИНИН АЙЫНОЯБРЬ NOVEMBER

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th

Page 14: Урматтуу достор! · 2017. 6. 1. · Урматтуу достор! Дорогие друзья! Dear Friends! «Кыял бүркүмдөрү» долбоору жөнүндө

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

28 29 30 31

Weavers

4 Chui Ave. (inside the former building of worsted cloth factory)Artists: Sagynbek Ishenov 1970Ceramics

A Union worker at the former worsted cloth factory talks about this mosaic, one of the best in Bishkek: “The mosaic decorated the staircase of the factory. We even cleaned and washed it regularly. Strangely, but it’s like a new one even now, hasn’t faded at all… Today the system has changed, life conditions have changed and even the whole structure of the country has radically changed and this piece of art here is in desperate conditions today”.

Ткачихи

Бишкек, пр. Чуй, 4 (бывший производственный корпус «АО Кыргызский камвольно-суконный комбинат», интерьер) Художник: Сагынбек Ишенов1970Керамика

Так отзывается профсоюзный работник КСК об этой, одной из лучших в Бишкеке, мо-заик: «Мозаика была украшением лестничной площадки комбината. Мы ее даже мыли, чистили. Удивительно, она и сейчас как новая, не поблекла… Сегодня изменилась сис-тема, изменились условия жизни людей, и изменилась вообще сама структура страны, поэтому сегодня это произведение искусства находится в удручающем положении».

Токуучулар

Бишкек, Чүй пр., 4 ( «АК Кыргыз камволдук-нооту комбинатынын» мурунку өндүрүштүк корпусу, интерьер) Сүрөтчү: Сагынбек Ишенов1970Керамика

Кыргыз камволдук-нооту комбинатынын профсоюздук жумушчусу Бишкектеги эң жак-шы мозаикалардын бири тууралуу буларды айтат: «Мозаика комбинаттын тепкич жа-гындагы эң жакшы жасалга болгон. Биз аны жууп, тазалап да турчубуз. Анын бозорбой, азыр дагы жаңыдай болуп турганы таң калдырат… Бүгүн система өзгөрдү, адамдардын жашоо шарттары дагы өзгөрдү, дегеле, өлкөнүн түзүмү жалпы өзгөрдү, ошол себептен, бул искусстволук чыгарма учурда капаланткан абалда турат.»

БЕШТИН АЙЫДЕКАБРЬ DECEMBER

Дн | Пн | Mo Дн | Пн | Mo Жм | Пт | Fr Жм | Пт | FrШр | Ср | We Шр | Ср | We Жш | Вс | Su Жш | Вс | SuШш | Вт | Tu Шш | Вт | TuИш | Сб | Sa Иш | Сб | SaБш | Чт | Th Бш | Чт | Th