<PROJE BAŞLIĞI> <PROGRAM İSMİ> TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI YÜKSEK LİSANS PROJESİ <İSİM SOYİSİM> <Yıl>
<PROJE BAŞLIĞI>
<PROGRAM İSMİ>
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
YÜKSEK LİSANS PROJESİ
<İSİM SOYİSİM>
<Yıl>
<PROGRAM İSMİ>TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
<PROJE BAŞLIĞI>
<İSİM SOYİSİM>
PROJE DANIŞMANI: ________________(Ünvan-İsim-Soyisim)
İMZA : ________________
ONAYLANMA TARİHİ: <Ay, yıl>
Özet
Son dönemlerde sayıları hızla artan alışveriş merkezleri, daha geniş çapta
faaliyet göstermeye başladı. 2007 yılında Türkiye genelinde aktif 145 Alışveriş
Merkezi bulunuyordu. Aradan geçen süreçte 2016 yılı sonu itibariyle rakam 379'a
ulaştı. Böylesine alanlara ulaşan Alışveriş Merkezleri yapısal olarak imalatların
standarttan çıkıp değişmesine neden olmaktadır. İnşaat sırasında içerisindeki
mağazalarının kiralanmasından dolayı zaman ile ayrı bir yarış içerisinde olunması,
kaza etmenlerinin artmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada, modern proje
yönetimi yaklaşımı ile bir alışveriş merkezi inşaat projesinin safhalarında ele
alınması gereken işçi sağlığı ve iş güvenliği alt başlıkları değerlendirilmiştir.
Ayrıca proje yönetim yaklaşımı ile ülkemiz işçi sağlığı ve güvenliği mevzuatı
karşılaştırılmış, etkin bir işçi sağlığı ve güvenliği yönetim mekanizmasının hayata
geçirilebilmesi için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Alışveriş Merkezi, kaza etmenleri, proje yönetimi
Teşekkür
İçindekiler
Özet 2
Tablolar Listesi 5
Şekiller Listesi 6
Kısaltmalar Listesi 7
1. Giriş 8
1.1. İş Güvenliği Tanımı 8
1.2. İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve İş güvenliği 8
2. Alışveriş Merkezi İnşaatlarında İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı 9
2.1. İnşaat Proje Yönetimi ve İSG 9
2.2. Alışveriş Merkezi İnşaat Projesinde İSG Yönetimi 9
2.2.1. Ön Tasarım 10
2.2.2. Tasarım 11
3. Sonuçlar 12
4. Kaynakça 13
Tablolar Listesi
2.1. İş güvenliği uzmanları, eğiticiler ve sorumlu müdürler için ihlal tablosu. İSG uzmanlarının yükümlülükleri ve ihtar dereceleri.
Şekiller Listesi
2.1. AVM inşaatı proje safhaları ve İSG ilişkisi.
Kısaltmalar Listesi
İSG İş Sağlığı ve Güvenliği
WHO World Health Organization (tr. Dünya Sağlık Örgütü)
ILO International Labor Organization (tr. Uluslararası Çalışma Örgütü)
1. Giriş
1.1. İş Güvenliği Tanımı
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO)
ilkelerine göre iş sağlığı ve güvenliği (İSG); tüm çalışanların bedensel ve ruhsal
sağlık ve refahlarının en üst düzeye yükseltilmesi ve bu durumun korunması;
işyeri koşullarının, çevrenin ve üretilen malların getirdiği sağlığa aykırı sonuçların
ortadan kaldırılması; çalışanları yaralanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk
faktörlerinin ortadan kaldırılması ve sonuç olarak işçilerin bedensel ve ruhsal
gereksinimlerine uygun bir iş ortamı yaratılması şeklinde tanımlanmıştır[1].
İşletmelerin, üretim süreçlerinde meydana gelecek olumsuzlukları
ortadan kaldırabilmeleri iş sağlığı ve güvenliği bakımından geliştirdikleri
korunma ve önleme politikalarına bağlıdır.
1.2. İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve İş güvenliği
İnşaat sektörü, yapım, yıkım, restorasyon, yenileme, bakım gibi iş kollarını
kapsayan, Türkiye’de Gayri Safi Milli Hasıla ile emek istihdamında büyük bir
öneme sahip, ekonomik ve dinamik bir sektörüdür. Sektörün, ülkemiz içerisindeki
bu önemi konu iş sağlığı ve güvenliği olduğunda da ciddi bir önem arz etmektedir.
Türkiye inşaat sektörünün işgücündeki payı %6,3 ve ölümlü iş kazalarındaki payı
ise %33,5 (1700 kazada 570)’tür [2]. Bu oranlar, toplam iş kazalarında yaklaşık
üçte birlik bir orana sahip olan sektörün durumunu ortaya çıkarmaktadır.
2. Alışveriş Merkezi İnşaatlarında İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı
2.1. İnşaat Proje Yönetimi ve İSG
İnşaatlarda proje yönetimi, projenin ön tasarım safhasından başlayarak
işletme safhasına kadar geçen tüm süreci kapsayan yönetim modelini tarifler.
Mühendisliğin yapı taşı olan optimizasyon faaliyetlerinin bir inşaat projesinde
etkin bir biçimde hayat bulması için bu yönetsel faaliyetler bütünü bir zorunluluk
olarak geliştirilmiştir.
2.2. Alışveriş Merkezi İnşaat Projesinde İSG Yönetimi
Başarılı bir alışveriş merkezi inşaat projesindeki İSG uygulamaları
kuşkusuz sistemli ve uygulanabilir İSG mekanizmalarının tayini ile ortaya
çıkabilir. İSG mekanizmalarının üretim süreçlerine dahil edilmesi ve mühendislik
uygulamalarının bir parçası olarak hayata geçirilmesi için projenin tüm
safhalarında İSG başlığına ayrı bir yer açılması gerekmektedir. Bir alışveriş
merkezi inşaat projesindeki safhaları ve İSG ilişkisi Şekil 2.1’de gösterilmiştir.
Şekil 2.1. AVM inşaatı proje safhaları ve İSG ilişkisi.
2.2.1. Ön Tasarım
Mevzuatta tarifi yapılan sağlık ve güvenlik koordinatörüne birçok teknik
görevi yerine getirmesi gerekliliği tarif edilirken bu kişinin niteliği, mesleki
formasyonu ile ilgili bir tanım olmaması önemli bir boşluktur. Projenin hazırlık
safhalarında ve uygulama safhasında görevlendirilecek bu kişilerin projede
doğrudan görev alacak olan inşaat mühendisi, mimar ve/veya iş güvenliği uzmanı
olması, inşaatlarla ilgili mesleki deneyime sahip olması ve koordinasyon
yetkilerinin gerektirdiği tecrübelere sahip kişiler arasından seçilmesi
önerilmektedir (Tablo 2.1). Bu görev doğrudan bu faaliyetleri yapacak bir
profesyonele verilmelidir.
Tablo 2.1. İş güvenliği uzmanları, eğiticiler ve sorumlu müdürler için ihlal
tablosu. İSG uzmanlarının yükümlülükleri ve ihtar dereceleri.
2.2.2. Tasarım
Bu safha, mal sahibi/yatırımcının kalite, performans vb. beklentilerini aynı
zamanda ekonomik/ticari olarak da karşılayacak bir sürecin yaratılmasının
gerçekleştiği safhadır.
3. Sonuçlar
Genel anlamda inşaat sektörünün karmaşık üretim yapısı içerisinde
düzenli, kontrollü ve öngörülebilir işçi sağlığı ve iş güvenliği yönetim sisteminin
tesis edilebilmesi için, proje yönetimi algılayışı ile bütünleşmiş, kendini
yenileyebilen bir İSG uygulama bütünlüğünün oluşturulması şarttır. İnşaat
projelerinde yalnızca yapım aşamasında, yasal kriterleri sağlamaya yönelik
personel istihdamı ve raporlamalar yapılmasının, İSG hususlarına yasak savma
anlayışı olduğu ve iş kazalarını engellemediği artık kabul edilmektedir.
Alışveriş merkezi inşaat projelerinde ise başlıca kaza tipleri, kazaların
sonuçları, sektörün dinamikleri ile ilgili detaylı olmasa da yeterli bilgi ve deneyim
bulunmaktadır. Proje türünün geniş safhalarındaki kazaların önlenebilmesi için
İSG başlığının, imalatı takip ettiği bir modelden imalatı belirlediği bir modele
doğru geçilmesi gerekmektedir.
4. Kaynakça
[1] D. Bingöl, “İnsan kaynakları yönetimi,” 5. Basım, Beta Yayınevi, İstanbul, sayfa 455,
2003.
[2] G.E. Gürcanlı ve U. Müngen, “Analysis of Construction Accidents in Turkey and
Responsible Parties,” Ind. Health, 51, sayfalar 581-583, 2013.