Προτάσεις - eepf.gr€¦ · των βιοτόπων περνά από το μονοπάτι της γνώσης, θεωρούμε ότι “Οι Πράσινες Γωνιές”

Προτάσεις για εκπαιδευτικές δραστηριότητες

και προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

2

Συγγραφή - Επιμέλεια κειμένων:Γεωργία Φέρμελη - Κλεοπάτρα Χατζηκώστα

Εικονογράφηση:Βίκυ ΓεωργούτηΟρισμένα από τα σχέδια έχουν γίνει από τις δασκάλες Σούμα Ελένη, Χριστοφορίδου Δέσποινα και από τους μαθητές του 13ου Δημοτικού Σχολείου Κερατσινίου.

Σχεδιασμός - Καλλιτεχνική επιμέλεια - Επιμέλεια εκτύπωσης:Άρης Βιδάλης

Εκτύπωση:ΦΩΤΟΛΙΟ Α.Ε.

ISBN: 960-7197-03-8© Copyright: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, 2002 Νίκης 24, 105 57 Αθήνα, Τηλ. 010 3224944, 010 3314563, Fax 010 3225285, Ε-mail: [email protected]

3

Εισαγωγή

Αγαπητοί φίλοι,

Το εκπαιδευτικό υλικό που κρατάτε στα χέρια σας δημιουργήθηκε για το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαί-δευσης “Οι πράσινες γωνιές της γειτονιάς μου” και απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.Σκοπός του προγράμματος είναι η προστασία των βιοτόπων. Και επειδή η ευαισθητοποίηση για την προστασία των βιοτόπων περνά από το μονοπάτι της γνώσης, θεωρούμε ότι “Οι Πράσινες Γωνιές” θα συμβάλλουν στο να γνωρίσουμε τον κόσμο αυτών των περιοχών και τη σημασία τους για τη ζωή μας.

Μέσα από τις πράσινες γωνιές της κάθε γειτονιάς οι μαθητές θα:

κατανοήσουν τη σημασία του αστικού και περιαστικού πρασίνου για την πόλη, το χωριό και τις παράκτιες περιοχές. αναγνωρίσουν την αξία των χώρων πρασίνου ως κατα-φυγίων ζωής και θα βλέπουν κάθε μικρή και μεγάλη πράσινη γωνιά ως μέρος ενός μεγαλύτερου οικοσυστή-ματος σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. μάθουν να παρατηρούν τα φυτά, τα ζώα και τα πετρώ-ματα και να ανακαλύπτουν τις αλληλεπιδράσεις τους και το ρόλο τους στα οικοσυστήματα. αγαπήσουν τα οικοσυστήματα της ιδιαίτερης πατρίδας τους και θα τα προστατεύουν κατανοώντας ότι όλοι είμαστε μέρη ενός μεγαλυτέρου συνόλου. συνειδητοποιήσουν τα προβλήματα που προκαλούν τη μείωση των βιοτόπων και της βιοποικιλότητας και θα αγωνίζονται εάν χρειάζεται για την προστασία τους. γίνουν μέρος του κοινωνικού συνόλου, συμμετέχοντας στην καταγραφή των περιβαλλοντικών προβλημά-των. αναπτύξουν οικολογική συνείδηση και θα συμβάλλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής στις αστικές και περια-στικές περιοχές. συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία βελτίωσης των συνθηκών ζωής του τόπου τους.

Στο Δημοτικό μπορείτε να συνδυάσετε αυτό το εκπαιδευτικό υλικό με τα περισσότερα μαθήματα όπως Γλώσσα, Γεωγραφία, Μελέτη Περιβάλλοντος, Μαθηματικά, Αισθητική Αγωγή, Ιστορία, Γυμναστική (ασκήσεις που θυμίζουν κινήσεις ζώων κ.ά.). Μπορείτε να καλύψετε δημιουργικά και ευχάριστα την ώρα της Σχολικής Ζωής.Στο Γυμνάσιο μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε συμπληρωματικά σε πολλά μαθήματα όπως η Γεωγραφία/ Γεω-λογία, η Βιολογία, τα Φιλολογικά, η Ιστορία, τα Μαθηματικά,…

4

H οργάνωση ενός προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα: “Οι πράσινες γωνιές της γειτονιάς μου”

Η πράσινη γωνιά της γειτονιάς σας μπορεί να είναι η αυλή του σχολείου σας, ένα πάρκο, μία πλατεία, ένα τμήμα ενός πεζοδρομίου, μία αλάνα αλλά και ένα τμήμα μιας ακτής ή οι όχθες μιας λίμνης, ενός ρέματος ή ενός ποταμού.

Τα βασικά βήματα για την οργάνωση του προγράμματος είναι τα ακόλουθα: Οργάνωση της περιβαλλοντική ομάδας (εκπαιδευτικοί και μαθητές του σχολείου). Περιήγηση στη γειτονιά για την καταγραφή και τον εντοπισμό της πράσινης γωνιάς. Επιλογή της πράσινης γωνιάς. Καταμερισμός εργασιών στις ομάδες των μαθητών. Καθορισμός χώρου και χρόνου συναντήσεων μαθητών και εκπαιδευτικών. Επιλογή και οργάνωση δραστηριοτήτων από τους εκπαιδευτικούς. Φωτογράφιση της γωνιάς. Σχεδιασμός των σημαντικότερων στοιχείων της γωνιάς σε διαφάνεια. Σύνταξη ερωτηματολογίων με σκοπό τη διερεύνηση των απόψεων της τοπικής κοινωνίας για την πράσινη

γωνιά και καταγραφή προτάσεων. Συγκέντρωση φωτογραφιών για την ανάπλαση της ιστορίας της πράσινης γωνιάς. Προτάσεις για την πράσινη γωνιά (για βελτίωση, προστασία και διατήρηση,…). Επαφές με φορείς για την υλοποίηση της πρότασης της περιβαλλοντικής σας ομάδας. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής ομάδας με: Την έκδοση μικρού βιβλίου: “Οδηγός της πράσινης γωνιάς της γειτονιάς μου”. Παρουσίαση της εργασίας της ομάδας με κείμενα, διαφάνειες και slides. Θεατρικό: Τα παιδιά υποδύονται τα ζώα, τα φυτά, τα πετρώματα και όλα τα αντικείμενα της γωνιάς.

Γράφουν τους ρόλους τους και παρουσιάζουν μία σύντομη ιστορία. Κουκλοθέατρο: Φτιάχνουν κούκλες με τα στοιχεία της γωνιάς και παίζουν κουκλοθέατρο. Κάθε μαθη-

τής αναλαμβάνει ένα ρόλο και φτιάχνει την κούκλα, περιγράφει το ρόλο και μετά οι μαθητές σε ομάδες γράφουν σύντομα σενάρια, τα οποία παρουσιάζουν.

Αγαπητοί φίλοι,σας περιμένουμε στις πράσινες γωνιές της γειτονιάς σας και της γειτονιάς μας !

5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 1. Ανακαλύπτω τις πράσινες γωνιές της γειτονιάς μου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 2. Επιλογή μιας πράσινης γωνιάς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3. Μήπως όλα τα παιδιά της γης κάνουν τις ίδιες σκέψεις με μας;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 4. Πώς θα ήθελα τις πράσινες γωνιές του πλανήτη μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 5. Η αποτύπωση της πράσινης γωνιάς μας και οι προτάσεις μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 6. Μαθαίνω την ιστορία της πράσινης γωνιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 7. 1η Επίσκεψη στην πράσινη γωνιά μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 8. Ανακαλύπτω τα φυτά που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 9. Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα φυτά της πράσινης γωνιάς μας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 10. Ιστόγραμμα με τα φυτά της πράσινης γωνιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 11. Υιοθεσία δέντρου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 12. Παρατήρηση φυτών και κατηγοριοποίηση ανάλογα με τη διάταξη των φύλλων . . . . . . . . . . . 22 13. Φτιάχνοντας το αποτύπωμα ενός φύλλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 14. Φτιάχνοντας το ιχνοαπολίθωμα ενός φύλλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 15. Φυτεύουμε ελληνικά βότανα και αρωματικά φυτά στον κήπο του σχολείου μας . . . . . . . . . . . 25 16. Ο Μάιος μας έφτασε… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 17. Κατασκευάζω ένα σκιάχτρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 18. Ανακαλύπτω τα πετρώματα της πράσινης γωνιάς και μαθαίνω γι’ αυτά. . . . . . . . . . . . . . . . 28 19. Ανακαλύπτω τα ζώα που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 20. Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα ζώα της πράσινης γωνιάς μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 21. Ποιοι απειλούν τη γωνιά μας; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 22. Ας ξετρυπώσουμε ένα γεωσκώληκα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 23. Το σαλιγκάρι, ο φίλος της βροχής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 24. Μια ωραία πεταλούδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 25. Ζουν …ζουν…ζουν…μέλισσες πετούν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 26. Πού πας αφέντη μέρμηγκα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 27. Βρεκεκέξ…κουάξ…κουάξ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 28. Χελώνα, ένα τροχόσπιτο σε δράση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 29. Μανούλα μου μια ... σαύρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 30. Προσοχή ένας σκαντζόχοιρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 31. Τα πουλιά, οι φτερωτοί μας φίλοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 32. Είναι η πράσινη γωνιά μας ένα οικοσύστημα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 33. Συζήτηση για το πράσινο μέσα στις πόλεις και τα χωριά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 34. Ταξιδεύοντας στο χρόνο - Η πράσινη γωνιά μας το 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 35. Το μέλλον της πράσινης γωνιάς μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 36. Συζήτηση με αφορμή άρθρα από εφημερίδες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 37. Ζωγραφίζω αφίσες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 38. Κάνω παρεμβάσεις στην πράσινη γωνιά για να γίνει ελκυστικότερη . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 39. Βράβευση του ομορφότερου μπαλκονιού, κήπου ή ταράτσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 40. Παραδοσιακά ελληνικά παιχνίδια και η πράσινη γωνιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 41. Βοηθήματα για τους εκπαιδευτικούς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

6

Καθορισμός χώρου και χρόνου συναντήσεων μαθητών και εκπαιδευτικών.

Οργάνωση της περιβαλλοντικής ομάδας (εκπαιδευτικοί και μαθητές του σχολείου)

Επιλογή της πράσινης γωνιάς

Καταμερισμός εργασιών στις ομάδες των μαθητών

ΕπιλογήΠροτεινόμενες δραστηριότητες Χρόνος

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Περιήγηση στη γειτονιά για την καταγραφή και τον εντοπισμό της πράσινης γωνιάς

► 1η ομάδα:

► 2η Ομάδα:

► 3η Ομάδα:

► …

Επιλογή και οργάνωση δραστηριοτήτων από τους εκπαιδευτικούς.

► Ανακαλύπτω τις πράσινες γωνιές της γειτονιάς μου

► Επιλογή μιας πράσινης γωνιάς

► Μήπως όλα τα παιδιά της γης κάνουν τις ίδιες σκέψεις με μας;

► Πώς θα ήθελα τις πράσινες γωνιές του πλανήτη μας

► Η αποτύπωση της πράσινης γωνιάς μας και οι προτάσεις μας

7

ΕπιλογήΠροτεινόμενες δραστηριότητες Χρόνος

► Μαθαίνω την ιστορία της πράσινης γωνιάς

► 1η Επίσκεψη στην πράσινη γωνιά μας

► Ανακαλύπτω τα φυτά που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά

► Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα φυτά της πράσινης γωνιάς μας

► Ιστόγραμμα με τα φυτά της πράσινης γωνιάς

► Υιοθεσία δένδρου

► Παρατήρηση φυτών και ταξινόμηση ανάλογα με τη διάταξη των φύλλων

► Φτιάχνοντας το αποτύπωμα ενός φύλλου

► Φτιάχνοντας το ιχνοαπολίθωμα ενός φύλλου

► Φυτεύουμε ελληνικά βότανα και αρωματικά φυτά στον κήπο του σχολείου μας

► Ο Μάιος μας έφτασε...

► Κατασκευάζω ένα σκιάχτρο

► Ανακαλύπτω τα πετρώματα της πράσινης γωνιάς και μαθαίνω για αυτά

► Ανακαλύπτω τα ζώα που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά

► Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα ζώα της πράσινης γωνιάς μας

► Ποιοι απειλούν τη γωνιά μας;

► Aς ξετρυπώσουμε ένα γεωσκώληκα

► Το σαλιγκάρι, ο φίλος της βροχής

► Μια ωραία πεταλούδα

► Ζουν…ζουν…ζουν …μέλισσες πετούν

► Πού πας αφέντη μέρμηγκα;

► Βρεκεκέξ κουάξ κουάξ

► Χελώνα, ένα τροχόσπιτο σε δράση

► Μανούλα μου μια… σαύρα!

8

Διοργάνωση εκδήλωσης για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής ομάδας.

Προτάσεις για την πράσινη γωνιά.

Επαφές με φορείς για την υλοποίηση της πρότασης της περιβαλλοντικής σας ομάδας.

Διάδοση αποτελεσμάτων - Ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας.

Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής ομάδας με την έκδοση μικρού βιβλίου: “Οδηγός της πράσινης γωνιάς της γειτονιάς μου”

ΕπιλογήΠροτεινόμενες δραστηριότητες Χρόνος

► Προσοχή ένας σκαντζόχοιρος

► Τα πουλιά, οι φτερωτοί μας φίλοι

► Είναι η πράσινη γωνιά μας ένα οικοσύστημα;

► Συζήτηση για το πράσινο μέσα στις πόλεις και τα χωριά

► Ταξιδεύοντας στο χρόνο - Η πράσινη γωνιά μας το 2020

► Το μέλλον της πράσινης γωνιάς μας

► Συζήτηση με αφορμή άρθρα από εφημερίδες

► Ζωγραφίζω αφίσες

► Κάνω παρεμβάσεις στην πράσινη γωνιά για να γίνει ελκυστικότερη

► Βράβευση του ομορφότερου μπαλκονιού, κήπου ή ταράτσας

► Παραδοσιακά ελληνικά παιχνίδια και η πράσινη γωνιά

9

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες αναλαμβάνουν

ένα τμήμα της συνοικίας τους ή τμήμα των ορίων του σχολείου και ψάχνουν για γωνιές πρασίνου π.χ. παιδική χαρά, πάρκο, δεντροστοιχίες των δρόμων, ιδιωτικοί κήποι, καταπράσινα μπαλκόνια, οικόπεδα, ελεύθεροι χώροι που ανήκουν στο δημόσιο και μένουν ανεκμετάλλευτοι και απεριποίητοι.

Καταγράφουν το χώρο σηματοδοτώντας τον με οδούς ή κάποιο όνομα ή άλλο χαρακτηριστικό.

Συγκεντρώνονται στο σχολείο και καταθέτουν τους χώρους που ανακάλυψαν.

Τοποθετούν έναν οδικό χάρτη με τους δρόμους της γειτονιάς τους πάνω στον πίνακα ή μία διαφά-νεια του χάρτη στο επιδιασκόπιο.

Κάνουν και ένα υπόμνημα με χρώματα (π.χ. πρά-σινο σκούρο: πολλά φυτά, πράσινο ανοικτό: λίγα φυτά, κίτρινο: φυτά με πρόβλημα, κόκκινο: λουλού-δια,…)

Οι μαθητές σημειώνουν με χρώματα τις πράσινες γωνιές που ανακάλυψαν πάνω στο χάρτη.

Eπισημαίνουν τους πιθανούς κίνδυνους π.χ. δια-σχίζουν λεωφόρο ή στη γωνιά τους υπάρχει κάποιο φυτό αλλεργιογόνο ή δηλητηριώδες.

Εντοπίζουν την πράσινη γωνιά. Την οριοθετούν. Παρατηρούν τα δέντρα, τους θάμνους και διαπιστώνουν αν υπάρχει νερό.

Περιγράφουν το χώρο π.χ. μικρός - μεγάλος, με σκουπίδια, χωρίς αυτά, με δέντρα, θάμνους, καλλιεργημένος, με αγριόχορτα, με νερό ή όχι. Ελεύθερος χώρος, προστατευόμενος, ιδιωτικός ή δημόσιος.

Συζητούν για τα οφέλη της ύπαρξης της πράσινης γωνιάς. Βρίσκουν τους εχθρούς της. Συζητούν τρόπους προστασίας. Ζωγραφίζουν την πράσινη γωνιά όπως

τη βλέπουν στο μισό χαρτί, αφού χωρί-σουν το χαρτί στα δύο, και στο δεύτερο μισό ζωγραφίζουν την πράσινη γωνιά, όπως φαντάζονται ότι θα γίνει μετά την παρέμβασή τους.

Ενημερώνουν με φυλλάδια τους κατοί-κους της περιοχής, τους αρμοδίους φορείς για την απόφαση που πήραν να ασχοληθούν με μια πράσινη γωνιά.

Ανακαλύπτω τις πράσινες γωνιές της γειτονιάς μου1

Στόχοι: Να έρθουν οι μαθητές σε άμεση

επαφή με το περιβάλλον που ζουν και να εντοπίσουν το φυσικό περι-βάλλον το οποίο υπάρχει δίπλα τους.

Να αντιληφθούν ότι η πόλη ή το χωριό τους είναι το σύνολο του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος.

Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και την ανακαλυπτική τους δράση.

Να διασαφηνίσουν τους όρους ανθρωπογενές και φυσικό περι-βάλλον.

Υλικά και προετοιμασία Χάρτης της περιοχής, μολύβια,

μπλοκ, σημειωματάριο, φωτογρα-φική μηχανή.

Μεθοδολογία - περιγραφή Τα παιδιά επισκέπτονται τις πράσινες γωνιές που κατέγραψαν. Συγκεντρώνονται σε μία από αυτές ή στο σχολείο και συζητούν για μια σειρά προτεραιότητας

για να καταλήξουν στην επιλογή μιας ή περισσοτέρων, με τις οποίες θα ασχοληθούν σοβαρά. Με τη βοήθεια του δασκάλου συζητούν και με τα κατάλληλα παραδείγματα κατανοούν την

ανάγκη ανάπτυξης και επέκτασης του πρασίνου στην πόλη ή το χωριό. Συζητούν ότι κάθε γωνιά πρασίνου είναι ένα οικοσύστημα. Επειδή η ρύπανση μπορεί να

βλάψει το πράσινο, είμαστε υποχρεωμένοι να φροντίσουμε τον τόπο που ζούμε, να τον ομορφύνουμε και να τον βελτιώσουμε.

Τελικώς αποφασίζουν για ό,τι θεωρούν απαραίτητο να γίνει στη δική τους πράσινη γωνιά. Της δίνουν όνομα ή γράφουν κάποιο δίστιχο που θα σηματοδοτεί την ευαισθησία τους και

τη δράση τους.

Επιλογή μιας πράσινης γωνιάς2

10

Στόχοι: Να αντιληφθούν την αξία των

χώρων πρασίνου ως καταφυγίου ζωής.

Να αντιληφθούν τη σημασία τους σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Να συμμετέχουν στα παγκόσμια προβλήματα και να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση.

Να συμμετέχουν στη βελτίωση των συνθηκών ζωής στην πόλη ή στο χωριό τους.

Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και να μάθουν να αξιο-λογούν στοιχεία που τους δίνονται.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, φωτο-

γραφική μηχανή, χρωματιστά μολύβια, μεγάλα χαρτιά ζωγραφι-κής.

11

Μεθοδολογία - περιγραφή Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες. Σε κάθε ομάδα δίνουμε μια εικόνα μιας γωνιάς του

πλανήτη μας, μιας μεγαλούπολης, ενός χωριού, μιας παραθαλάσσιας περιοχής, ενός παραποτάμιου χωριού,….

Η κάθε ομάδα ζωγραφίζει μια πράσινη γωνιά αυτής της περιοχής.

Την παρουσιάζει στην τάξη και ακολουθεί συζήτηση.

3 Μήπως όλα τα παιδιά της γης κάνουν τις ίδιες σκέψεις με μας;

Στόχοι: Να συνειδητοποιήσουν ότι όλοι

οι απλοί άνθρωποι έχουν τα ίδια προβλήματα και έχουν δικαίωμα να νοιάζονται για τη σωτηρία του πλανήτη.

Να αντιληφθούν τη σημασία της ύπαρξης πρασίνου σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Να αναπτύξουν οικολογική συνεί-δηση.

Να οξύνουν την κριτική τους ικα-νότητα.

Να νοιάζονται για ό,τι συμβαίνει γύρω τους και να βρουν τρόπους να δείχνουν τη διαφορετική στάση ζωής που ακολουθούν.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, χρω-

ματιστά μολύβια, μεγάλα χαρτιά ζωγραφικής.

12

Μεθοδολογία - περιγραφή Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες. Σε κάθε ομάδα

δίνουμε μία φωτογραφία από κάποιο οικοσύ-στημα.

Κάθε ομάδα τοποθετεί τη φωτογραφία πάνω σ΄ένα μεγάλο χρωματιστό χαρτόνι και τα παιδιά ζωγραφίζουν όπως φαντάζονται τη συνέχεια της φωτογραφίας.

Οι ομάδες σημειώνουν: Τι θα ήθελαν να ρωτήσουν τους ανθρώπους που

πιθανά βρίσκονται πάνω στη φωτογραφία ή το φωτογράφο που τράβηξε τη φωτογραφία.

Οι μαθητές παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους σ’ όλη την τάξη.

4 Πώς θα ήθελα τις πράσινες γωνιές του πλανήτη μας

Στόχοι: Να αναγνωρίσουν την αξία των

χώρων πρασίνου. Να αναγνωρίσουν την παγκοσμι-

ότητα του προβλήματος από τον περιορισμό του πρασίνου στον πλανήτη μας.

Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και να μάθουν να αξιολογούν τα στοιχεία που τους δίνονται.

Υλικά και προετοιμασία Χρωματιστά χαρτόνια, φωτογρα-

φίες από διάφορα οικοσυστήματα, χρωματιστοί μαρκαδόροι.

13

Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να ξεκινήσει στην αρχή του προγράμματος και να ολοκληρωθεί με το πέρας όταν οι μαθητές προτείνουν τις παρεμβάσεις τους.

Μεθοδολογία - περιγραφή

Φάση 1η (Μπορεί να γίνει αμέσως μετά την επιλογή της πράσινης γωνιάς) Οι μαθητές φωτογραφίζουν την πράσινη γωνιά (Παίρνουν

μία φωτογραφία με όσο το δυνατόν πανοραμική άποψη). Μετά την εμφάνιση του φιλμ επιλέγουν και μεγεθύνουν μία

φωτογραφία που παρουσιάζει μία γενική άποψη της γωνιάς που επέλεξαν. Μεγεθύνουν αυτή τη φωτογραφία σε μέγεθος Α4.

Τοποθετούν πάνω στη φωτογραφία μία διαφάνεια και με τους κατάλληλους μαρκαδόρους κάνουν το περίγραμμα των κυριοτέρων στοιχείων που υπάρχουν.

Σε μια δεύτερη διαφάνεια κάνουν το περίγραμμα των στοι-χείων που θέλουν να διατηρήσουν.

Πάνω στα φυτά σημειώνουν νούμερα (1, 2, 3, …) και στο κάτω μέρος της διαφάνειας κάνουν ένα υπόμνημα όπου επε-ξηγούνται τα νούμερα. (1=πεύκο, 2= ακακία,….)

Φάση 2η (Μπορεί να γίνει στο τέλος του προγράμματος Π.Ε όταν τα παιδιά θα έχουν καταγράψει όλα τα στοιχεία και θα μπορούν να προτείνουν παρεμβάσεις) Χωρίζουμε την τάξη σε ομάδες. Κάνουμε τόσα αντίγραφα της τελευταίας διαφάνειας σε θερμοδιαφάνειες όσες και οι ομάδες

που θα δουλέψουν για να προτείνουν παρεμβάσεις στη γωνιά και δίνουμε σε κάθε ομάδα μία θερμοδιαφάνεια και τους κατάλληλους μαρκαδόρους. Οι ομάδες συμπληρώνουν ό,τι θεωρούν ότι θα πρέπει να έχει η γωνιά που μελετάνε.

Όλες οι ομάδες παρουσιάζουν τις ιδέες τους προβάλλοντας τις διαφάνειες που έχουν σχεδιάσει στο επιδιασκόπιο και εξηγώντας στους συμμαθητές τους, τους λόγους που τους οδήγησαν στη λύση που παρουσιάζουν.

Τελικά δημιουργούν μία και μόνο σύνθεση, επιλέγοντας μία από τις προτάσεις που παρουσιάζονται ή δημιουργούν μία νέα με στοιχεία από τις προτάσεις των ομάδων.

Προσπαθούν να υλοποιήσουν την πρότασή τους σε συνεργασία με τους συμμαθητές τους, τους γονείς τους και την τοπική αυτοδιοίκηση.

5 Η αποτύπωση της πράσινης γωνιάς μας και οι προτάσεις μας

Στόχοι: Να ασκηθούν

στη φωτογράφιση. Να καταγράψουν

τα κυριότερα στοιχεία της πράσινης γωνιάς τους.

Να παρουσιάζουν τις προτάσεις τους.

Να αναγνωρίσουν την αξία των χώρων πρασί-νου.

Υλικά και προετοιμασία

Φωτογραφική μηχανή, διαφάνειες, θερμοδιαφά-νειες, μαρκαδόροι οινο-πνεύματος.

Για κάθε φωτογραφία φτιάχνουν και μία καρτέλα πάνω στην οποία περιγράφουν τη γωνιά. Επίσης μπορούν να σημειώνουν και κάποια ιστορικά στοιχεία και ό,τι άλλο κρίνουν σημαντικό για την περιοχή που μελετούν.

Τοποθετούν τις καρτέλες κάτω από τις φωτογραφίες Ο εκπαιδευτικός οργανώνει μία συζήτηση όπου θέτει ερωτήσεις όπως:

• Ποια χρονική περίοδο η γωνιά που επέλεξαν ήταν όπως θα την ήθελαν;• Ποιοι ήταν οι λόγοι που άλλαξε η γωνιά στο πέρασμα του χρόνου;

Επίσης προτείνουμε στα παιδιά να δημιουργήσουν μία μακέτα της γωνιάς όπως ήταν κάποια χρονική περίοδο που τους άρεσε.

Εάν υπάρχει χρόνος χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες και σε κάθε ομάδα δίνονται δύο διαδοχικές φωτογραφίες της πράσινης γωνιάς.

Οι ομάδες προσπαθούν να προσδιορίσουν τους συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους άλλαξε η γωνιά από τη μία χρονική περίοδο που παρουσιάζει η φωτογραφία στην αμέσως επόμενη. Σημειώνουν τα συμπεράσματά τους σε μία καρτέλα την οποία τοποθετούν ανάμεσα στις χρονολογίες μαζί με τις άλλες καρτέλες. (όπως φαίνεται στο σχήμα)

6 Μαθαίνω την ιστορία της πράσινης γωνιάς

Στόχοι: Να ανακαλύψουν μέσω της πράσινης

γωνιάς, όχι μόνο τη δική της ιστορία, αλλά και την ιστορία της ευρύτερης περιοχής.

Να ασκηθούν στην έρευνα μέσα από βιβλία.

Να παίρνουν συνεντεύξεις από απλούς κατοίκους αλλά και από τις αρχές (δήμαρχο, αντιδήμαρχο πρασί-νου και καθαριότητος κ.ά.).

Να αναπτύξουν την ικανότητα να συγκρίνουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Να παίρνουν θέση συμμετέχοντας στη λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον.

Να αποκτήσουν ως αυριανοί πολίτες ευαισθησία και οικολογική συνείδηση.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια,

δημοσιογραφικό μαγνητόφωνο.

Μεθοδολογία - περιγραφή Τα παιδιά χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα, θα βρει πληροφορίες από διά-

φορες έντυπες πηγές π.χ. εγκυκλοπαίδειες, εφη-μερίδες, περιοδικά, ιστορικά βιβλία, ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

Η δεύτερη ομάδα θα πάρει συνεντεύξεις από κατοίκους της περιοχής για να συλλέξει οποιαδή-ποτε πληροφορία σχετική με το χώρο.

Η τρίτη ομάδα θα ρωτήσει και θα καταγράψει από τους γεροντότερους τυχόν δημοτικά τραγούδια, θρύλους, μύθους σε σχέση με την πράσινη γωνιά.

Όλες οι ομάδες συγκεντρώνουν φωτογραφίες από συγγενείς, φίλους, γείτονες ή τον τοπικό τύπο, που παρουσιάζουν τη γωνιά που μελετούν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Όλες οι ομάδες συναντώνται στην τάξη, τοποθετούν τις φωτογραφίες πάνω σε μία γραμμή (που σχεδιάζουμε ή κατασκευάζουμε από χαρτόνι ή νήμα μόνιμα σε κάποιο τοίχο της τάξης, ώστε να μπορεί να αναμορφωθεί σε περίπτωση που οι μαθητές συγκεντρώσουν και άλλα στοιχεία για την πράσινη γωνιά) σημειώνο-ντας τη χρονολογία κατά την οποία τραβήχτηκαν.

14

1950 1960 1970 1980 1990 2000

15

Μεθοδολογία - περιγραφή Σε κάθε μαθητή δίνουμε ένα αντίγραφο με τις ερωτήσεις

του πίνακα που ακολουθεί:

7 1η Επίσκεψη στην πράσινη γωνιά μας

Τι γνωρίζεις για την πράσινη γωνιά μας;

Η ομάδα κάθεται σε κάποιο σημείο που μπορεί να έχει μια συνολική εικόνα για την πράσινη γωνιά και κάθε παιδί απαντάει στις ακόλουθες ερωτήσεις:

Πριν την επίσκεψη στην πράσινη γωνιά

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης

Παρατήρηση1) Τι γνωρίζω για την πράσινη γωνιά μας;

2) Τι νιώθω γι’ αυτή;

3) Τι θα ήθελα να ξέρω για την πράσινη γωνιά μας;

Εξερεύνηση1) Είναι οργανωμένη η πράσινη γωνιά μας;

2) Ποιο χρώμα κυριαρχεί;

3) Ποιοι ήχοι κυριαρχούν;

4) Ποιο είναι το σχήμα και το μέγεθός της;

Στόχοι: Να ασκηθούν στην παρα-

τήρηση, στην ανακάλυψη και στην ανάλυση στοι-χείων.

Να συνδυάζουν στοιχεία μεταξύ τους.

Να αντιληφθούν ό,τι έχει σχέση με το άμεσο περι-βάλλον τους.

Να αντιληφθούν ότι μπο-ρούν να κινητοποιήσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Υλικά και προετοιμασία

Σημειωματάρια, μολύβια, φωτοαντίγραφα με τις ερωτήσεις του πίνακα της παρούσης δραστηριότητας.

Τι ερωτήματα έχεις σχετικά με την πράσινη γωνιά μας;

16

Περπάτησε μέσα στην πράσινη γωνιά και εξέτασε προσεκτικά τα στοιχεία που σε ενδιαφέρουν. Διάλεξε ένα από αυτά τα στοιχεία. Κάνε το σκίτσο του, γράψε ένα μικρό σχόλιο και σημείωσε ότι γνωρίζεις γι΄αυτό.

1) Τι σε οδήγησε να επιλέξεις αυτό το στοιχείο; 2) Γιατί νομίζεις ότι υπάρχει αυτό το στοιχείο στην πράσινη γωνιά; 3) Βοηθάει στην καλή εικόνα της πράσινης γωνιάς;4) Τι ερωτήσεις /απορίες έχεις ακόμη σχετικά με το στοιχείο που επέλεξες;5) Πού θα πρέπει να απευθυνθείς για να βρεις απαντήσεις;6) Ήταν η πράσινη γωνιά σας όπως την περιμένατε;7) Ποια είναι τα κυριότερα συμπεράσματα από την επίσκεψή σας στην πράσινη γωνιά;8) Εάν έπρεπε να επιλέξεις ένα στοιχείο που θα χαρακτήριζε την πράσινη γωνιά, ποιο θα επέλεγες;

5) Περιγράψτε το έδαφος και τα πετρώματα.

6) Περιγράψτε τα φυτά.

7) Περιγράψτε τα ζώα, τα πουλιά, τα έντομα.

8) Περιγράψτε τα σπίτια και τις υπόλοιπες κατασκευές που περικλείουν την πράσινη γωνιά μας.

9) Πώς θα χαρακτήριζες την πράσινη γωνιά μας;

Σε καλή κατάσταση που πρέπει να τη διατηρήσω. Χρειάζεται ριζική μεταβολή. Σε καλή κατάσταση αλλά χρειάζεται μικρή βελτίωση.

Σχέση - Σύνδεση με το υπόλοιπο περιβάλλονΕίναι ίδια ή διαφορετική από το γύρω περιβάλλον;

Ανάλυση1) Γιατί θα πρέπει να νοιάζομαι για αυτήν;

2) Γιατί θα πρέπει να τη διατηρήσω και να την προστατεύσω ή να τη βελτιώσω;

3) Με ποιους θα πρέπει να συνεργαστούμε ώστε να βελτιώσουμε την πράσινη γωνιά μας;

17

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές επισκέπτονται την πράσινη γωνιά τους,

χωρίζονται σε ομάδες 3-5 μαθητών. Χωρίζουν τη γωνιά τους σε τομείς. Κάθε ομάδα καταγράφει τα είδη των φυτών που

βρίσκει (παρατηρεί, φωτογραφίζει, μυρίζει, αγγίζει). (*Προσοχή! Ορισμένα φυτά μπορεί να είναι δηλη-τηριώδη)

Σχηματίζει ένα κατάλογο ονοματίζοντας όσα γνω-ρίζει.

Φωτογραφίζουν, εμφανίζουν τα φιλμ και ρωτούν για όσα φυτά δε γνωρίζουν τους ειδικούς.

Χωρίζουν τα φυτά σε ελληνικά ή ξένα. Συζητούν για το βαθμό προσαρμοστικότητας, τα

οφέλη και άλλα. Επίσης μπορούν να χωρίσουν τα δέντρα σε φυλ-

λοβόλα ή αειθαλή και να μάθουν τα ονόματα των φυτών από τους μεγαλύτερους της περιοχής ή να έρθουν σε επαφή με τις υπηρεσίες κήπου του δήμου.

Βάζουν ταμπέλες με τα ονόματα των φυτών και τα αριθμούν, τα ήδη υπάρχοντα με πράσινα χαρακτηριστικά, διότι υπάρχει περίπτωση να φυτέψουν και δικά τους, οπότε θα τα αριθμή-σουν με κόκκινα χαρακτηριστικά.

Συγκεντρώνουν μυθολογικά στοιχεία για το κάθε φυτό χωριστά π.χ. δάφνη, ιτιά κ.ά..

Καταγράφουν δημοτικά τραγούδια, παροιμίες, ρητά. Βρίσκουν το φυτό που επικρατεί και υποθέτουν τους

λόγους επικράτησης. Βρίσκουν το φυτό που τείνει να εξαφανιστεί και ερευ-

νούν τα αίτια. Συζητούν για τις ωφέλειες, τις ιατρικές ιδιότητες, τα

βότανα κ.ά. Συζητούν για την αναγέννησή τους και τον πολλα-

πλασιασμό. Σχεδιάζουν δράσεις για την προστασία των φυτών.

Ανακαλύπτω τα φυτά που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά8

Στόχοι: Να γνωρίσουν τη χλωρίδα της

περιοχής τους. Να ανακαλύψουν τη βιοποικιλό-

τητα της πράσινης γωνιάς τους. Να διαπιστώσουν ότι η φύση είναι

μια όαση ηρεμίας, γαλήνης, ησυ-χίας και αναψυχής.

Να αναζητήσουν την καταγωγή των φυτών.

Να συγκρίνουν τα είδη μεταξύ τους και να συμπεράνουν για την προσαρμοστικότητά τους.

Να αντιληφθούν τα οφέλη που προκύπτουν από την ύπαρξη των φυτών (περιορισμός διοξειδίου του άνθρακα, μικροκλίμα, συγκρά-τηση σκόνης κ.ά.).

Να αντιληφθούν ότι η χλωρίδα είναι βιοδείκτης της κατάστασης του αστικού περιβάλλοντος.

Να προάγουν τη φύση μέσα στο αστικό περιβάλλον.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια, μετρο-

ταινία, φωτογραφική μηχανή.

Πόες Θάμνοι Δέντρα

18

Μεθοδολογία - περιγραφή Κάθε μαθητής φτιάχνει μία σελίδα του βιβλίου.

Η κάθε σελίδα θα περιλαμβάνει μία εικόνα ή ένα σκίτσο από τα φυτά που έχουμε εντοπίσει στην πράσινη γωνιά.

Δένουμε μαζί όλα τα φύλλα με τα σκίτσα των μαθητών και φτιάχνουμε ένα βιβλίο με τίτλο: “Ο Οδηγός της πράσινης γωνιάς μας” - ΦΥΤΑ.

Για τους μικρότερους μαθητές τυπώνουμε εικό-νες των φυτών της πράσινης γωνιάς από κάποιο βιβλίο και απλά τα παιδιά τις ζωγραφίζουν.

Όλοι μαζί σχεδιάζουν το εξώφυλλο και δένουν το βιβλίο.

Στόχοι: Να καταγράψουν τη χλωρίδα της

περιοχής τους. Να ανακαλύψουν τη βιοποικιλότητα. Να καλλιεργήσουν τις καλλιτεχνικές

τους δεξιότητες. Να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα

της έρευνάς τους με ελκυστικό και όμορφο τρόπο.

Να ευαισθητοποιήσουν τους συμπο-λίτες τους.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια, φωτογρα-

φική μηχανή.

9 Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα φυτά της πράσινης γωνιάς μας

ΟΝΟΜΑ ΦΥΤΟΥ

ΟΝΟΜΑ ΦΥΤΟΥ

ΟΝΟΜΑ ΦΥΤΟΥ

“Ο Οδηγός της Πράσινης Γωνιάς μας” ΦΥΤΑ

19

Μεθοδολογία - περιγραφή Τα παιδιά εντοπίζουν τα φυτά και τα ονομάζουν ή

απλά σημειώνουν με νούμερα τα διαφορετικά φυτά, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να τα προσδιορί-σουν με τη βοήθεια ειδικών. Συμπληρώνουν τον ακόλουθο πίνακα:

Ιστόγραμμα με τα φυτά της πράσινης γωνιάς10

Στόχοι: Να ασκηθούν στην παρουσί-

αση στοιχείων με ιστογράμματα.

Να κάνουν μαθηματικούς υπολογισμούς.

Να παρουσιάσουν τα αποτελέ-σματα της έρευνάς τους με ελκυστικό και όμορφο τρόπο.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια,

χάρακες, φωτογραφική μηχανή.

Στη συνέχεια κάνουν ένα διάγραμμα με τα είδη των φυτών και τον αριθμό που εμφανίζονται:

Μετά την ολοκλήρωση του διαγράμματος τα παιδιά συζητούν.1) Είναι κατάλληλα τα φυτά που υπάρχουν στην πράσινη γωνιά για το κλίμα της περιοχής;2) Είναι αειθαλή ή φυλλοβόλα; Γιατί;3) Χρειάζονται πολύ ή λίγο νερό;4) Είναι ελληνικά ή έχουν μεταφερθεί από ξένες χώρες;5) Πώς τα κατάφεραν και επιβίωσαν; 6) Ποιος τα φροντίζει;

Φυτό1

2

3

ΟνομασίαΑκακία

Πικροδάφνη

Ποσότητα20

30

0

5

10

15

20

25

30

35

Φυτό 1 Φυτό 2 Φυτό 3

20

30

14

Διάγραμμα

20

11

Μεθοδολογία - περιγραφή Κάθε μαθητής ή ομάδα επιλέγει το δέντρο

ή το θάμνο που θέλει να υιοθετήσει. Κάνει ένα σχεδιάγραμμα και σημειώνει την ακριβή

θέση του μέσα στην πράσινη γωνιά. Καταγράφει στο τετράδιο την ημερομηνία,

το όνομα και τον αριθμό του δέντρου που υιοθετεί και τους λόγους για τους οποίους το επέλεξε.

Σημειώνει το κλίμα που επικρατεί στον τόπο και ειδικά τη θερμοκρασία κάθε φορά που επισκέπτε-ται το υιοθετημένο δέντρο.

Υιοθεσία δέντρου

Στόχοι: Να καλλιεργήσουν την αίσθηση

της ευθύνης και της προστασίας. Να συμμετέχουν σε διαδικασίες

προστασίας του περιβάλλοντος. Να προσφέρουν εθελοντική

εργασία. Να έχουν θάρρος να ζητούν

αυτό που τους ανήκει. Να καλλιεργήσουν, να οξύνουν

τις αισθήσεις τους ακοή, όραση, αφή, γεύση.

Να γίνουν κριτικοί και ευαίσθητοι.

Υλικά και προετοιμασία Τετράδιο φυτολόγιο, κόλλα,

μολύβια, φωτογραφική μηχανή, μετροταινία.

Ημερ/νία Κλίμα ΘερμοκρασίαΠαράδειγμα: Ακακία

Τα παιδιά φωτογραφίζουν ή ζωγραφίζουν το δέντρο στις 4 εποχές. Άνοιξη Καλοκαίρι Φθινόπωρο Χειμώνας

Αναρωτιούνται αν είναι φυτεμένο στο σωστό τόπο. Βρίσκουν σε ποιο τόπο ευδοκιμεί. Κολλούν φύλλα, άνθη, καρπούς, αφού τα αποξηράνουν με

όποια μέθοδο θέλουν (π.χ. τοποθετούν 1-2 φύλλα ανάμεσα στις σελίδες ενός παλιού βιβλίου).

Μετρούν το ύψος του δέντρου. Τρόποι μέτρησης υπάρχουν πολλοί, γι’αυτό επιλέγουν όποιον ταιριάζει στην ηλικία τους.

Μετρούν την περιφέρεια των κορμών. Υπολογίζουν τη διάμετρο. Υπολογίζουν την έκταση, που καλύπτει το φύλλωμα. Περιγράφουν τα φύλλα, τον κορμό, τα άνθη, τους καρπούς, τα

σπέρματα. Συμπεραίνουν αν είναι φυλλοβόλο ή αειθαλές. Παρατηρούν πότε πέφτουν και πότε εμφανίζονται τα φύλλα, πότε ανθίζει το δέντρο τους, αν

οι καρποί τρώγονται ή χρησιμοποιούνται για τροφή ζώων ή στη φαρμακευτική. Συζητούν για τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητα ύπαρξης του συγκεκριμένου δέντρου. Αναζητούν τον τρόπο που πολλαπλασιάζεται. Σχεδιάζουν δράσεις προστασίας: σκάλισμα, πότισμα, παρατήρηση για ασθένειες κ.ά. Παροτρύνουν τους συμμαθητές τους να μη σκαλίζουν τον κορμό, να αφαιρεθούν τα ξερά

κλαδιά κ.ά.

21

Κορμός1) ύψος, 2) χρώμα, 3) περιφέρεια, 4) χαρακτηριστικά

Φύλλα1) σχήμα, 2) χρώμα, 3) μήκος φύλλου 4) πλάτος φύλλου, 5) ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Άνθη1) σχήμα, 2) χρώμα 3) μέγεθος, 4) άρωμα

Καρπός1) χρώμα, 2) σχήμα 3) μέγεθος, 4) ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Σπέρματα1) σχήμα, 2) χρώμα, 3) ποσότητα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ

ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΧΑΪΔΕΥΤΙΚΟ

ΗΛΙΚΙΑ

ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΣ ΚΟΡΜΟΥ

ΧΡΩΜΑ ΚΟΡΜΟΥ

ΥΨΟΣ

ΣΧΗΜΑ ΦΥΛΛΩΝ

ΑΝΘΗ

ΚΑΡΠΟΙ

ΣΠΕΡΜΑΤΑ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΔΗΜΟΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ή ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

Δελτίον Ταυτότητος

Παρατηρούν το φύλλωμα του δέντρου τους και τον κορμό για να βρουν ποια έντομα και ποια πουλιά φωλιάζουν σ’ αυτό.

Τα καταγράφουν και εφ’ όσον μπορούν τα φωτογρα-φίζουν ή διαφορετικά τα ζωγραφίζουν. Παρατηρούν με μεγεθυντικό φακό τα έντομα.

Βρίσκουν ρητά και παροιμίες. Συγκεντρώνουν δημο-τικά τραγούδια - θρύλους - μύθους και παραδόσεις για το δέντρο τους.

Ζωγραφίζουν το δέντρο τους. Γράφουν κάποιο τραγούδι, το μελοποιούν. Παίζουν ένα παιχνίδι ρόλων.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φθι

νόπω

ρο

Χειμ

ώνα

ς

Άνο

ιξη

Καλο

καίρ

ι

Φύλλα

Άνθη

Καρποί

Ημερομηνία

Θερμοκρασία

Παρατηρήσεις

Παρατηρώ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του υιοθε-τημένου δέντρου και συμπληρώνω το “Δελτίον Ταυ-τότητος”.

22

12 Παρατήρηση φυτών και ταξινόμηση ανάλογα με τη διάταξη των φύλλων

Κόβουν από ένα φύλλο για κάθε περίπτωση, τα τοποθετούν ανάμεσα σε παλιές εφημερίδες, μέχρι να αποξηρανθούν και κατόπιν τα κολλούν στο φυτολόγιο ανά κατηγορία και είδος.

Ζωγραφίζουν τα φύλλα. Παίζουν ένα θεατρικό παιχνίδι. Συνθέτουν ένα πίνακα με αποξηραμένα φύλλα.

Στόχοι: Να αναγνωρίζουν και

να ονομάζουν τη διάταξη των φύλλων: σταυρωτή, εναλλασσόμενη, σπονδυλωτή.

Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν το σχήμα των φύλλων: λόγχης, παλάμης, καρδιάς, αυγού, κύματος, αστεριού.

Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα είδη νεύρωσης: παραλληλόνευρη, δικτυόνευρη.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, φυτολόγιο,

μολύβια, φακός μεγεθυντικός, κόλλα, ένα παλιό βιβλίο για να αποξηράνουν φύλλα.

Μεθοδολογία - περιγραφή Επισκέπτονται την πράσινη γωνιά. Παρατηρούν τους βλαστούς και τη διάταξη των φύλ-

λων τους και συμπληρώνουν τον παρακάτω πίνακα.

1

2

3

Όνομα φυτού

Είδος διάταξης φύλλων

Παρατηρούν προσεχτικά το σχήμα των φύλλων και τα ταξινομούν σε πίνακα.

1

2

3

Όνομα φυτού

Σχήμα φύλλων

Παρατηρούν προσεκτικά τα φύλλα, και τα ταξινο-μούν ανάλογα με τη νεύρωσή τους.

1

2

3

Όνομα φυτού

Είδος νεύρωσης

23

Φτιάχνοντας το αποτύπωμα ενός φύλλου13

Μεθοδολογία - περιγραφή Επιλέγουν ένα φύλλο (προτείνεται φύλλο λεύκας). Το τοποθετούν πάνω στο θρανίο ή σε ένα βιβλίο

και το καλύπτουν με ένα κομμάτι χαρτί. Με κερομπογιά χρωματίζουν την επιφάνεια του

χαρτιού και παίρνουν το αποτύπωμα του φύλλου. Παρατηρούν και σημειώνουν το σχήμα του

φύλλου και το είδος της νεύρωσης.

Στόχοι: Να παρατηρήσουν και

να προσδιορίσουν το σχήμα των φύλλων.

Να παρατηρήσουν και να προσδιορίσουν το είδος νεύρωσης.

Να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες.

Υλικά και προετοιμασία Φύλλα χαρτί, φύλλα από

διαφορετικά είδη φυτών, κερομπογιές, μολύβια.

24

Φτιάχνοντας το ιχνοαπολίθωμα ενός φύλλου14

Μεθοδολογία - περιγραφή Ανακατεύουν νερό και γύψο καλλιτεχνίας.

Το γύψο το βρίσκουν στα χρωματοπωλεία. Ρίχνουν το μείγμα σε ένα πρόχειρο δοχείο (π.χ.

κεσεδάκι γιαουρτιού). Μόλις αρχίζει να πήζει ο γύψος τοποθετούν ένα

ξερό φύλλο στην ελεύθερη επιφάνεια. Όταν αρχίζει να στεγνώνει ο γύψος αφαιρούν

με προσοχή το φύλλο και παίρνουν το ιχνοαπολίθωμά του.

Προαιρετικά μπορούν να το χρωματίσουν.

Στόχοι: Να παρατηρήσουν και

να προσδιορίσουν το σχήμα των φύλλων.

Να παρατηρήσουν και να προσδιορίσουν το είδος νεύρωσης.

Να αντιληφθούν πώς δημιουργούνται στη φύση τα ιχνοαπολιθώματα.

Να εκφράσουν την καλλιτεχνική τους φύση.

Υλικά και προετοιμασία Ξερά φύλλα από διαφορετικά είδη

φυτών, γύψος, μπογιές, μολύβια.

25

Φυτεύουμε ελληνικά βότανα και αρωματικά φυτά στον κήπο του σχολείου μας

15

Μεθοδολογία -περιγραφή Συγκεντρώνουμε τους σπόρους ή μικρά φυτά

από το φυτώριο. Επιλέγουμε το κομμάτι του κήπου που προσφέρεται για καλλιέργεια.

Ετοιμάζουμε ετικέτες με την επιστημονική και την κοινή ονομασία των φυτών.

Οι μαθητές σκαλίζουν το χώμα, αφαιρούν τις μεγάλες πέτρες.

Οριοθετούν το χώρο. Ανοίγουν τις λακουβίτσες ή φτιάχνουν τις αυλακιές.

Με τις οδηγίες της/του δασκάλας/λου ανοίγουν τα σακουλάκια του φυτώριου και τοποθετούν στο χώμα τα νέα φυτά ή σπέρνουν στις αυλακιές τους σπόρους.

Σκεπάζουν τις ρίζες και τους σπόρους. Ποτίζουν με το ποτιστήρι.

Υπάρχει η δυνατότητα να γίνει παρέμβαση στο χώρο για τον καλλωπισμό ή για τη λειτουργικότητά του. Αυτό φυσικά θα γίνεται συν τω χρόνω και ανάλογα με τις σκέψεις και την έμπνευση των μαθητών.

Στη συνέχεια συζητούν στην τάξη για τα βότανα και τα ελληνικά αρωματικά φυτά.

Συλλέγουν αποξηραμένα φυτά. Επειδή πολλά βότανα είναι δύσκολο να βρεθούν φρέσκα τα γνωρίζουν ως αποξηραμένα. Μπορούν να βρουν αποξηραμένα βότανα στη λαϊκή ή στα ειδικά καταστήματα.

Βρίσκουν μύθους, συνταγές, γιατροσόφια, ροφήματα κ.ά. Σχηματίζουν την Α-Β των βοτάνων κατά το πρότυπο

της Α-Β της Αγγελικής Βαρελά. Με τα αποξηραμένα βότανα που αγόρασαν φτιάχνουν

ένα στεφάνι, για να μείνουν τα φυτά στο σχολείο ως διακοσμητικό στοιχείο.

Στόχοι Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με

την πλούσια χλωρίδα της ελληνικής γης. Να γνωρίσουν τις θεραπευτικές ιδιότη-

τες των φυτών και δη των βοτάνων. Να ανατρέξουν στις ιστορικές πηγές

(Ασκληπιός, Ιπποκράτης, κ. ά.). Να αποδίδουν και στα πιο ταπεινά φυτά

τη σημασία που τους πρέπει. Να νοιάζονται για τον κήπο τους. Να αναλάβουν τη φροντίδα του

(πότισμα, σκάλισμα,…). Να γνωρίσουν την έννοια

του κομπόστ - φυσική λίπανση.

Υλικά και προετοιμασία Σπόροι διαφόρων βοτάνων

και αρωματικών φυτών ή φυτώριο. Σκαλιστήρια, ποτιστήρι και ίσως χρειαστεί χώμα αν αυτό του κήπου του σχολείου είναι φτωχό.*

* Αν αποφασίσουν να φτιάξουν κομπόστ θα πρέπει καθημερινά να φέρνουν από το σπίτι εκείνα τα υλικά που θα ορίσουν με τη δασκάλα τους, όπως φύλλα, φλούδες, κατακάθια του καφέ, χαλασμένους καρπούς, στάχτη κ.ά..

26

Ο Μάιος μας έφτασε…

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές φτιάχνουν στεφάνια από διάφορα υλικά

π.χ. βότανα, χαρτί κ.ά. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και φτιάχνουν

στεφάνια από λουλούδια*. Τα κρεμούν στο σχολικό χώρο και τα καίνε την ημέρα του ΄Αη-Γιάννη του Κλήδονα που ανάβουν τις φωτιές.

Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να γίνει για την Πρω-τομαγιά.

Στόχοι: Να εκφραστούν καλλιτεχνικά. Να συνεργάζονται αρμονικά. Να αλληλοβοηθούνται. Να ενημερώνονται. Να διατηρούν και

να αναβιώνουν τα έθιμα.

Υλικά και προετοιμασία Πολύχρωμα χαρτιά, κλαδιά,

σύρμα, άνθη, κλωστές.

* Σημείωση: Χρησιμοποιούμε μόνο καλλιεργημένα λουλούδια και δεν ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μαζεύουν αγριολούλουδα. Επισημαίνουμε στα παιδιά την ανάγκη προστασίας των αγριολούλουδων.

16

27

17 Κατασκευάζω ένα σκιάχτρο

Μεθοδολογία - περιγραφή Συγκεντρώνετε τα υλικά σας. Αφήνετε τα

παιδιά να σας εκφράσουν τις εμπειρίες τους από τη θέα ενός σκιάχτρου. Συζητάτε για το πώς θέλουν να φτιάξουν το δικό τους. Αφή-νετε τη φαντασία σας να δημιουργήσει ένα σκιάχτρο διαφορετικό από τα άλλα.

Μπορείτε να διαβάσετε με τους μαθητές σας το βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά “Το όνειρο του σκιάχτρου”.

Στόχοι: Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με την

ελληνική λαογραφία και παράδοση. Να μάθουν να προστατεύουν τις καλλιέρ-

γειές τους από τις επιθέσεις των πουλιών με παραδοσιακό τρόπο.

Να εκτιμούν και να χαίρονται τα απλά και καθημερινά πράγματα.

Υλικά και προετοιμασία Δύο ανισομεγέθη κοντάρια, μια παλιά

σκούπα από χόρτο, παλιά ρούχα, σκοινί, παλιά τσουβάλια, άχυρο και ό,τι άλλο νομίζετε ότι θα χρειαστείτε για να κατασκευάσετε το δικό σας σκιάχτρο.

28

18 Ανακαλύπτω τα πετρώματα της πράσινης γωνιάς και μαθαίνω γι’ αυτά

Στόχοι: Να ασκηθούν στην παρατήρηση. Να γνωρίσουν τον τρόπο

σχηματισμού των πετρωμάτων. Να ανακαλύψουν τη σχέση

μεταξύ των πετρωμάτων - των φυτών και των ζώων (λιθόσφαιρα - βιόσφαιρα).

Να αναγνωρίσουν την ανάγκη ύπαρξης των πετρωμάτων μέσα στο ανθρωπογενές περιβάλλον.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια, φωτο-

γραφική μηχανή, γεωλογικός χάρτης.

Μεθοδολογία - περιγραφή Τα παιδιά παρατηρούν το έδαφος της πράσινης

γωνιάς. Εάν είναι καλυμμένο π.χ. με πλάκες πεζο-δρομίου, ψάχνουν να βρουν μια κοντινή περιοχή όπου εμφανίζονται πετρώματα.

Τα παρατηρούν, τα περιγράφουν και κάνουν ένα σκίτσο ή τα φωτογραφίζουν.

Τα μεγαλύτερα παιδιά δουλεύουν με το γεωλογικό χάρτη. Εντοπίζουν πάνω στο χάρτη την περιοχή μελέτης και με τη βοήθεια του υπομνήματος σημειώνουν τα είδη των πετρωμάτων και την ηλικία τους.

Ανάλογα με την κατηγορία των πετρωμάτων που έχουμε στην περιοχή οργανώνουμε απλά πειράματα για να κατανοήσουν τον τρόπο που σχηματίστηκαν.

Π.χ. Για τα ιζηματογενή πετρώματα ανακατεύουμε σε ένα δοχείο με νερό, υλικά από την περιοχή που μελετάμε. Τα αφήνουμε να καθιζάνουν και παρατηρούμε τον τρόπο που σχηματίζονται οι στρώσεις των ιζημάτων.

Ακολούθως θέτουμε στους μαθητές ερω-τήσεις όπως:• Έχουν σχέση τα φυτά που φύονται

στην πράσινη γωνιά με τα πετρώματα που βρίσκονται στην περιοχή;

• Έχουν σχέση τα ζώα που ζουν στην πράσινη γωνιά με τα πετρώματα που βρίσκονται στην περιοχή;

Έτσι απεικονίζουν οι γεωλόγοι τη σύνθεση

του υπεδάφους με τα διάφορα πετρώματα.

29

Ανακαλύπτω τα ζώα που υπάρχουν και μαθαίνω γι’ αυτά19

Στόχοι: Να αντιληφθούν ότι κάθε γωνιά

πρασίνου είναι ένα οικοσύστημα που φιλοξενεί ορισμένα είδη ζώων.

Να ξεχωρίζουν τις κατηγορίες των ζώων (έντομα, ερπετά, πτηνά, θηλαστικά, σπονδυλωτά, ασπόνδυλα κ.ά.).

Να αυξήσουν την κριτική τους ικανότητα.

Να αυξήσουν την ευαισθησία τους ως προς την προστασία κάθε μορφής ζωής που υπάρχει στην πράσινη γωνιά.

Να οξύνουν την παρατηρητικότητα και την ακοή τους διακρίνοντας π.χ. διαφορετικούς κελαηδισμούς.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια,

φωτογραφική μηχανή, μεγεθυντικός φακός.

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες ερευνούν

προσεκτικά για να διαπιστώσουν την ύπαρξη ζώων στην πράσινη γωνιά.

Καταγράφουν, φωτογραφίζουν ό,τι βρήκαν. Τα χωρίζουν σε κατηγορίες:

Ζητούν βοήθεια από ειδικούς για την ονομασία των ζώων που βρήκαν π.χ. από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, την Ορνιθολογική Εταιρία.

Αναζητούν ωφέλειες από την ύπαρξή τους. Μαθαίνουν τον τρόπο πολλαπλασιασμού τους. Βρίσκουν τρόπους προστασίας τους. Ανακαλύπτουν πού υπάρχει ζωή, στο έδαφος, φλοιό, φυλλωσιές, φυλλόστρωμα, λουλούδια. Κατανοούν το ρόλο της ύπαρξης των ζώων

μέσα από τη δραματοποίηση - το θεατρικό παιχνίδι, το παιχνίδι ρόλων και τη ζωγραφική.

Σπονδυλωτά

Ερπετά

Θηλαστικά

Πτηνά

Ασπόνδυλα

Έντομα

Σκώληκες

30

Φτιάχνω ένα βιβλίο “οδηγό” με τα ζώα της πράσινης γωνιάς μας

Στόχοι: Να γνωρίσουν την πανίδα

της περιοχής τους. Να ανακαλύψουν

τη βιοποικιλότητα. Να καλλιεργήσουν

τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες. Να παρουσιάσουν τα αποτελέ-

σματα της έρευνάς τους με ελκυστικό και όμορφο τρόπο.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάρια, μολύβια,

φωτογραφική μηχανή.

Μεθοδολογία - περιγραφή Κάθε μαθητής φτιάχνει μία σελίδα του βιβλίου.

Η κάθε σελίδα θα περιλαμβάνει μία εικόνα ή ένα σκίτσο από τα ζώα που έχουμε εντοπίσει στην πράσινη γωνιά.

Δένουμε μαζί όλα τα φύλλα και φτιάχνουμε ένα βιβλίο με τίτλο: “Ο Οδηγός της Πράσινης Γωνιάς μας” - ΖΩΑ

Για μικρότερους μαθητές τυπώνουμε εικόνες των ζώων από κάποιο βιβλίο και απλά τα παιδιά τις ζωγραφίζουν.

Για εξώφυλλο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιο από τα σχέδια των μαθητών ή συνδυασμό πολλών σκίτσων.

Άλλες δραστηριότητες: Σχεδιάζουμε μια τροφική αλυσίδα με τους οργα-

νισμούς που έχουμε προσδιορίσει στην πράσινη γωνιά.

Φτιάχνουμε μόμπιλε με τους οργανισμούς που έχουμε εντοπίσει.

ΟΝΟΜΑ ΖΩΟΥ“Ο Οδηγός

της Πράσινης Γωνιάς μας”

ΖΩΑ

ΟΝΟΜΑ ΖΩΟΥ

20

31

21 Ποιοι απειλούν τη γωνιά μας;

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες καταγράφουν

τις απειλές της πράσινης γωνιάς. Ψάχνουν να βρουν τρόπους αντιμετώπισης

αυτών των απειλών, αφού καταθέσουν όλοι την άποψή τους.

Συζητούν για τη φωτιά και την πυρόσβεση, για την ανομβρία και το πότισμα, για το κόψιμο κλαδιών και λουλουδιών, για το σφίξιμο των κορμών ή των κλαδιών με σχοινιά, για τη στερέ-ωσή τους, για το χάραγμα αρχικών ονομάτων και σχημάτων πάνω τους, για την καθαριότητα της πράσινης γωνιάς.

Μπορούν να προσεγγίσουν και τον όρο ερημοποί-ηση, να δουν τις σχετικές με το φαινόμενο, φωτο-γραφίες και να τις συγκρίνουν με τη γωνιά τους.

Γράφουν κάποιο κείμενο σχετικό με ό,τι συζήτησαν και το μοιράζουν στους συμμαθητές του σχολείου και στους κατοίκους της συνοικίας.

Ενημερώνονται για τις Υπηρεσίες στις οποίες μπορούν να απευθυνθούν για πληροφορίες και βοήθεια.

Παίζουν ένα παιχνίδι ρόλων γράφοντας μόνοι τους ένα σχετικό σενάριο.

Στόχοι: Να ασκηθούν στο να παρατηρούν,

να συγκρίνουν, να αποφασίζουν στηριζόμενοι στα γεγονότα.

Να αναπτύξουν την ικανότητα να παίρνουν αποφάσεις και να τις υλοποιούν.

Να προσφέρουν εθελοντικά. Να δρουν, να αξιοποιούν

τον ελεύθερο χρόνο τους.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια,

φωτογραφική μηχανή.

32

22

Μεθοδολογία - περιγραφή Τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες επισκέπτονται την πράσινη γωνιά. Σκαλίζουν το χώμα σε σημείο υγρό με φύλλα, στην πράσινη γωνιά, για να βρούν

ένα γεωσκώληκα. Αν δε βρουν, μπορούν να σκαλίσουν το χώμα κάποιας γλάστρας. Τον τοποθετούν προσεκτικά σε κάποιο κουτάκι με υγρά φύλλα και χώμα και τον μεταφέρουν στο σχολείο. Τον παρατηρούν με προσοχή με το φακό.

Καταγράφουν τα χαρακτηριστικά του περιγράφοντάς τον. Εντοπίζουν το επίσαγμα. Υπολογί-ζουν τους δακτυλίους. Παρατηρούν τον τρόπο κινήσεως. Τι συμβαίνει;

Συζητούν για το πώς τα καταφέρνει με το μήκος του και κινείται. Εντοπίζουν τα τριχίδια κίνησης των δακτυλίων.

Εξετάζουν τις αντιδράσεις του: Όταν του βάλουν εμπόδιο στο δρόμο του. Όταν αλλάξει η υφή του χώρου που σέρνεται π.χ ξερό υπόστρωμα (χαρτί) - λείο υπόστρωμα (τζάμι ή καθρέφτης). Όταν του ρίξουν κάποιο όξινο υγρό στο σώμα του π.χ. λίγο χυμό λεμονιού. Όταν του αγγίζουν το κεφάλι με ένα ξυλάκι.

Ανακαλύπτουν πώς να βρίσκουν το κεφάλι. Συζητούν:

Είναι σημαντικά ζώα οι γεωσκώληκες; Γιατί; Πώς τους συμπεριφέρονται οι άνθρωποι; Είναι σωστή η αντίδρασή τους;

Στόχοι: Να αντιληφθούν

τη χρησιμότητα όλων των όντων.

Να πληροφορηθούν για τη λειτουργία του γεωσκώληκα.

Να αναγνωρίσουν την ανάγκη ύπαρξής του.

Υλικά και προετοιμασία Σκαλιστήρι, ένα μικρό

κουτάκι, σημειωματάριο, φακός μεγεθυντικός, λίγο χαρτί, ένα κομμάτι καθρέφτης ή γυαλί ή γυαλιστερό πλαστικό, λίγο χυμός λεμονιού ή ξίδι.

Ας ξετρυπώσουμε ένα γεωσκώληκα

33

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες ερευνούν την

πράσινη γωνιά και βρίσκουν σαλιγκάρια ανάλογα με την εποχή, να κινούνται ή όχι. Εφ’ όσον είναι σε κίνηση παίρνουν μερικά για παρατήρηση με την προϋπόθεση να τα αφήσουν και πάλι στο φυσικό τους χώρο.

Τα τοποθετούν σε τρία διαφορετικά υποστρώματα για να παρατηρήσουν πού κινείται πιο εύκολα, π.χ. στο χαρτί, στο υγρό πλαστικό ή στο νερό.

Διαπιστώνουν πού είναι κρυμμένο το σώμα τους και βρίσκουν τους λόγους για τους οποίους συμ-βαίνει αυτό.

Πιάνουν το κέλυφός τους και διαπιστώνουν τη σκληρότητά του, συγκρίνοντάς το με αυτό της χελώνας ή του μυδιού.

Παρατηρούν το σώμα του, σχήμα, υφή, χρώμα. Βλέπουν το κεφάλι, μετρούν τις κεραίες, το μέγε-θός τους. Τι συμβαίνει όταν τις αγγίζουμε; Έχει πόδια; Πόσα; Πώς κινείται; Τι αφήνει στο πέρασμά του; (έχουν δει ποτέ τους διαδρόμους που αφήνει καθώς σέρνεται και αφού στεγνώσουν μοιάζουν ασημιοί;)

Πώς τα καταφέρνει να αντέχει και στο κρύο και στη ζέστη; Ποια είναι η αντίδρασή του όταν το αγγίζουν; Τι τρώει; Πώς τρώει; Αντιδρά σε όλα τα υλικά με τον ίδιο τρόπο; Δοκιμάζουν να το βάλουν πάνω σε διάφορα υλικά,

ζάχαρη, φύλλα λαχανικών, χώμα, πέτρες. Παρατηρούν και καταγράφουν τις αντιδράσεις του. Όλα τα σαλιγκάρια έχουν κέλυφος; Πώς λέγονται αυτά που δεν έχουν; Πού ζουν; γιατί; Καλλιεργείται; Πού; Γιατί; Πώς πολλαπλασιάζεται; Υπάρχουν αρσενικά και θηλυκά σαλιγκάρια; Ανακαλύπτουν όλους τους λόγους για τους οποίους είναι σημαντικά και χρήσιμα τα σαλι-

γκάρια. Συζητούν με τα παιδιά τους ανθρωποκεντρικούς όρους “χρήσιμο” και “επιβλαβές”. Εξηγούν - επιχειρηματολογούν για τη “χρησιμότητα”, ή πιο σωστά για την οικολογική σημασία όλων των ειδών σε κάθε οικοσύστημα.

Προτείνουμε στους μαθητές να βρουν σχετικούς μύθους, παροιμίες, να ζωγραφίσουν ή να γράψουν κάποιο θεατρικό παιχνίδι.

23

Στόχοι: Να γνωρίσουν τους τρόπους

με τους οποίους η φύση προστατεύει τα παιδιά της.

Να γνωρίσουν τη λειτουργία τους, τη χρησιμότητα ή μη της ύπαρξής τους.

Να πληροφορηθούν για την οικολογική ισορροπία, τη βιοποικιλότητα.

Υλικά και προετοιμασία Φακός μεγεθυντικός,

2-3 βαζάκια, χαρτί, νερό, ζάχαρη, φύλλα λαχανικών, πετρούλες, χώμα, χαρτί για ζωγραφική, σημειωματάρια, μολύβια, μπογιές.

Το σαλιγκάρι, ο φίλος της βροχής

34

24

Στόχοι: Να πληροφορηθούν για

τις μεταμορφώσεις των εντόμων. Να αναγνωρίζουν

την υποκειμενικότητα τόσο της ασχήμιας όσο και της ομορφιάς.

Να εκτιμούν τα πάντα στη φύση. Να παρατηρούν και

να απελευθερώνουν τα έντομα.

Υλικά και προετοιμασία Μεγεθυντικός φακός,

φωτογραφική μηχανή, σημειωματάριο, μολύβια, μπογιές, λευκά φύλλα χαρτιού.

Μια ωραία πεταλούδα

Μεθοδολογία - περιγραφή Την άνοιξη ή νωρίς το φθινόπωρο επισκέπτονται

την πράσινη γωνιά και προσπαθούν να φωτο-γραφίσουν και να παρατηρήσουν πεταλούδες.

Πώς είναι το σώμα της πεταλούδας, σε πόσα μέρη χωρίζεται;

Πώς είναι το κεφάλι; Ποια όργανα έχει στο κεφάλι της;

Περιγράφουν τα πόδια της. Πόσα είναι; Τα φτερά της; Γιατί δεν πρέπει να την πιάνουμε

από τα φτερά; Πού ζει; Τι τρώει; Πώς πολλαπλασιάζεται; Περιγράφουν τον κύκλο της ζωής της, τις τέσσερις

φάσεις (αυγό, κάμπια, χρυσαλλίδα, πεταλούδα). Πώς την προστατεύουμε; Πώς την ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες;

Πού έδιναν το όνομά της; Πώς ονομάζονται όσα ζώα ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία; Έχετε ακούσει για κάποια έργα, μουσικά, λογοτεχνικά σχετικά μ’ αυτήν; Προσπαθήστε να ξαναγράψετε το παραμύθι “το Ασχημόπαπο”, μόνο που αντί για κύκνο, βάλτε

για ήρωα μια πεταλούδα- κάμπια. Ζωγραφίστε πεταλούδες. Κατασκευάστε πεταλούδες με σύρμα και λεπτές κλωστές φλος. Κάντε κολάζ με χρωματιστά χαρτιά. Διακοσμήστε γυμνά κλαδιά. Φτιάξτε mobile. Κάντε μάσκες και διακοσμητικά με διάφανο

χαρτί που θα κρεμάσετε μπροστά από τα παράθυρά σας.

35

Μεθοδολογία - περιγραφή Προσκαλούν στην τάξη ένα μελισσοκόμο και

συζητούν μαζί του. Προσπαθούν να βρουν κάποιες νεκρές μέλισσες ή

σφίγγες (για να αποφύγουν τα τσιμπήματα και τις επιπτώσεις καλό θα ήταν να τις φέρει ο δάσκαλος ή ο μελισσοκόμος στο σχολείο).

Παρατηρούν με μεγεθυντικό φακό το σώμα τους. Διακρίνουν τα τρία μέρη του.

Βρίσκουν τα όργανα του κεφαλιού. Παρατηρούν τις ζώνες της κοιλιάς. Τι υπάρχει

στην άκρη της κοιλιάς; Γιατί; Bρίσκουν πληροφορίες για την κοινωνία

των μελισσών. Πώς ονομάζεται η φωλιά - το σπιτάκι τους; Ποιος τις φροντίζει; Γιατί; Πού ζουν τα αγριομελίσσια; Τι τρώνε; Είναι χρήσιμο έντομο; Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη

και το δηλητήριο χρησιμοποιείται ιατρικά. Ανα-φέρουν όλα τα χρήσιμα προϊόντα που παράγει η μέλισσα (μέλι, κερί, πρόπολη, βασιλικός πολτός, δηλητήριο).

Ποιο νομίζουν ως σπουδαιότερο έργο της μέλισσας; (επικονίαση)

Πώς τις προστατεύουμε; Βρίσκουν τους σχετικούς μύθους γι’ αυτήν,

τις παροιμίες και τα ρητά. Βρίσκουν απεικονίσεις και παραστάσεις μελισσών

σε αρχαία αγγεία, κοσμήματα κ.λ.π.. Ζωγραφίζουν μέλισσες. Παίζουν ένα παιχνίδι ρόλων μέλισσα - παιδί

- γεωργός - ζιζανιοκτόνο, εντομοκτόνο, κ.ά.. Γράφουν την Α-Β της μέλισσας. Επικοινωνούν με συνεταιριστικές οργανώσεις

ή φορείς μελισσοκόμων και μαθαίνουν για τα προϊό-ντα (μέλι, κερί, κ.λ.π.)*.

Επισκέπτονται κάποιο μελίσσι. Με πολλή προσοχή και με τη βοήθεια και επίβλεψη του μελισσοκόμου παρατηρούν μία κυψέλη.

Δοκιμάζουν μέλι και συζητούν για τη διατροφική και οικονομική του αξία.

25

Στόχοι: Να γνωρίσουν και να αντιληφθούν

ότι κάθε γωνιά πρασίνου είναι καταφύγιο ζωής.

Να νιώσουν την αναγκαιότητα της συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση.

Να προστατεύουν όλα τα είδη, χωρίς να τα χωρίζουν σε “χρήσιμα” ή “βλαβερά”, ή όμορφα και άσχημα.

Να πληροφορηθούν για τη θαυμαστή κοινωνία των μελισσών.

Υλικά και προετοιμασία Μεγεθυντικός φακός,

σημειωματάριο, μολύβια, μπογιές, μέλι, κηρύθρα.

Ζουν …ζουν…ζουν…μέλισσες πετούν

* Οι μαθητές της Αττικής μπορούν να επισκεφθούν τη Γεωπονική Σχολή

36

Είδη μυρμηγκιών. Πού ζουν αυτά τα είδη; Η δομή της κοινωνίας τους σου θυμίζει κάποιο άλλο έντομο; Γιατί είναι σημαντική η ύπαρξη των μυρμηγκιών; Τι είναι τα φτερωτά μυρμήγκια; Γνωρίζεις το μυρμήγκι-αγρότη, το μυρμήγκι-γελαδάρη ή το μυρμήγκι-γλυκατζή; Κατασκευάζουν μια μυρμηγκοφωλιά. Καταγράφουν μύθους, παραμύθια,

ποιήματα σχετικά με τα μυρμήγκια. Ζωγραφίζουν, κάνουν μόμπιλε. Αυτοσχεδιάζουν παίζοντας

ένα παιχνίδι ρόλων. Παρακολουθούν την ταινία

“Τα μυρμήγκια” και συζητούν.

26 Πού πας αφέντη μέρμηγκα;

Στόχοι: Να γνωρίσουν τη θαυμαστή κοι-

νωνία των μυρμηγκιών. Να γνωρίσουν το μικρόκοσμο που

κρύβεται γύρω μας. Να πειστούν ότι υπάρχει χώρος

για όλους.

Υλικά - προετοιμασία Μεγεθυντικός φακός, διαφανή

κουτάκια, μολύβια, μπογιές, σημει-ωματάριο.

Μεθοδολογία - περιγραφή Προσπαθούν να εντοπίσουν μυρμηγκοφωλιές. Πιάνουν με προσοχή μερικά μυρμήγκια, τα τοπο-

θετούν σε κουτάκια, τα μεταφέρουν στο σχολείο για παρατήρηση.

Τα παρατηρούν με το μεγεθυντικό φακό. Διακρίνουν τα μέρη του σώματος. Εξετάζουν το κεφάλι, τις κεραίες. Πώς τρέφονται; Ξέρεις τι κάνει το μυρμήγκι όταν θελήσει να πιει

νέκταρ; Συζητούν για τον τρόπο που είναι κατασκευα-

σμένη η φωλιά τους. Αναλύουν την κοινωνική δομή της φωλιάς, τους

νόμους και τις αρχές που τη διέπουν.

37

27 Βρεκεκέξ…κουάξ…κουάξ

Μεθοδολογία - περιγραφή

Παρατηρήστε το βάτραχο. Πού ζει; Γιατί; Τι χρώμα έχει; Γιατί; Με τι τρέφεται; Πώς πολλαπλασιάζεται; Πού ζευγαρώνει; Ποια τα στάδια της ανάπτυξής του; Πώς αναπνέει; Γιατί; Ποια είναι η θερμοκρασία του; Έχει ουρά; Πόσα πόδια; Περιγράψτε τα. Γιατί τα πίσω είναι μεγαλύτερα; Κολυμπάει; Τι παρατηρείτε μεταξύ των δακτύλων; Ποια ζώα τρώνε τα βατράχια; Είναι απαραίτητο μέλος της κοινωνίας των ζώων; Γιατί; Συγκεντρώστε τα παραμύθια, τους θρύλους, τους μύθους που υπάρχουν για τα βατραχάκια. Κάντε ασκήσεις γυμναστικής σχετικές με τις κινήσεις του βατράχου. Τραγουδήστε ένα τραγούδι, το οποίο μπορείτε να γράψετε και μόνοι σας.

Στόχοι: Να γνωρίσουν το περιβάλλον

στο οποίο ζει και αναπτύσσεται ο βάτραχος.

Να πληροφορηθούν για τη σημα-σία του στο οικοσύστημα.

Να έρθουν σε επαφή με τη φύση, επισκεπτόμενοι κάποιο υγρότοπο.

Να σέβονται την ύπαρξη και του πιο μικρού πλάσματος.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, μπογιές,

ένα ζευγάρι κιάλια.

38

28 Χελώνα, ένα τροχόσπιτο σε δράση

Στόχοι: Να πλησιάσουν τα χαριτωμένα

ζωάκια και μέσω αυτών να αγαπή-σουν όλη τη φύση.

Να γνωρίσουν τη φυσιολογία τους και με αφορμή τις χελώνες να εξοικειωθούν με τα ερπετά.

Να βιώσουν την ανάγκη της προ-στασίας των ειδών.

Να γίνουν φορείς ευαισθησίας.

Υλικά και προετοιμασία Φωτογραφική μηχανή, χαρτιά,

μπογιές, σημειωματάριο, μολύβια.

Μεθοδολογία - περιγραφή Παρατήρηση του σώματός της. Διαπίστωση της σκληρότητας του οστράκου της.

Γιατί έχει όστρακο; Πώς είναι το κεφάλι της, τι κάνει όταν το αγγίξεις; Πόσα πόδια έχει, ποια τα χαρακτηριστικά τους; Τι τρώει; Πώς πολλαπλασιάζεται; Τη βλέπουμε όλες τις εποχές; Πού βρίσκεται το χει-

μώνα; Ξέρετε άλλα ζώα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη;

Πού και πόσο ζει; Είναι προστατευόμενο είδος, γιατί;

Γνωρίζεις κάποια είδη χελωνών; Ποια; Βρες μύθους (χελώνα - λαγός, κόρη - χελώνα-

μητέρα). Ποια ζώα τρώνε τις χελώνες και πώς;

Από ποιους κινδυνεύει; Τι γνωρίζεις για το λαθρεμπόριο χελωνών;

Πώς προστατεύεται από τους εχθρούς της; Από τη φωτιά; Τα αυτοκίνητα; Τι κάνουμε εμείς για την προστασία της; Ζωγράφισε χελώνες.

Φω

τ. Σ

ταμά

της

Ζόγκ

αρης

39

29 Μανούλα μου μια ... σαύρα

Στόχοι: Να απομυθοποιήσουν το φόβο

των ερπετών. Να διαπιστώσουν τη χρησιμότητά

τους στον κύκλο της ζωής. Να συγκρίνουν τα ερπετά με άλλα

ζώα που θεωρούμε όμορφα και αγαπητά.

Να διαπιστώσουν ότι η οικολο-γική ισορροπία δε νοείται χωρίς ερπετά.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, βάζο,

μπογιές, φωτογραφική μηχανή, κιάλια, εικόνες από περιοδικά και εφημερίδες.

Μεθοδολογία - περιγραφή Πού ζει; Τι χρώμα έχει; Γιατί; Περιγράψτε το σώμα της. Τι σας θυμίζει; Γιατί εξαφανίστηκαν οι πρόγονοί της; Τι τρώει; Πώς πολλαπλασιάζεται; Ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της; Πόσα δάκτυλα έχουν τα πόδια της; Τι παρατηρείτε στα βλέφαρά της; Με ποιους τρόπους συλλαμβάνει την τροφή της; Με ποιους τρόπους αμύνεται; Είναι ημερόβιο ή νυκτόβιο ζώο; Ξέρεις άλλα ονόματα συγγενικών ειδών; Σε ποια οικογένεια ανήκει; Γιατί ονομάζεται έτσι; Από ποιους κινδυνεύει; Γιατί την προστατεύουμε; Βρείτε μύθους, θρύλους και απόψεις - φόβους που

κυκλοφορούν σχετικά με τα ερπετά.

40

30 Προσοχή ένας σκαντζόχοιρος

Στόχοι: Να πληροφορηθούν για το σκα-

ντζόχοιρο. Να αναγνωρίσουν ότι είναι ένα

είδος που μειώνεται. Να αναγνωρίσουν ότι κάθε πρά-

σινη γωνιά είναι πηγή και καταφύ-γιο ζωής.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, μπογιές,

υλικά για την κατασκευή ενός σκα-ντζόχοιρου, πλαστελίνη, οδοντο-γλυφίδες κ.ά..

Μεθοδολογία - περιγραφή Αν τον βρουν στην πράσινη γωνιά, παρατηρούν

το σώμα του. Γιατί σκεπάζεται με αγκάθια; Τι χρώμα έχει; Πώς είναι η μουσούδα του; Πώς είναι η όρασή του; Γιατί; Η ακοή του; Γιατί; Τι τρώει; Κινδυνεύει από την τροφή που τρώει; Πώς πολλαπλασιάζεται; Ποιοι είναι οι εχθροί του; Πώς προστατεύεται; Τι κάνουμε εμείς

για την προστασία του; Ένας στους τέσσερις σκατζόχοιρους πεθαίνει

σε τροχαίο. Γιατί; Γιατί πέφτει σε χειμερία νάρκη; Τι μπορείς να κάνεις για να κρατήσεις ένα

σκατζόχοιρο στον κήπο σου; Υπάρχουν κάποιοι μύθοι γι’ αυτόν; Πώς ξεσπιτώνει την αλεπού και το φίδι; (λαϊκό παραμύθι) Ζωγραφίστε ένα σκαντζόχοιρο. Φτιάξτε ένα σκαντζόχοιρο (υπάρχουν πολλοί τρόποι και

πολλά υλικά π.χ. με πλαστελίνη και οδοντογλυφίδες).

Φω

τ. Κ

ώσ

τας

Μισ

ιακό

ς

41

Μεθοδολογία - περιγραφή Παρατηρούμε την εικόνα του πουλιού που εντοπί-

σαμε στην πράσινη γωνιά. Εξετάζουμε το ράμφος του. Βρίσκουμε τους λόγους

για τους οποίους έχει αυτό το σχήμα. Κοιτάζουμε τα νύχια του. Γιατί είναι έτσι διαμορφω-

μένα; Ακούμε το κελάηδημά του από κασέτα την οποία

γράψαμε μόνοι μας ή μας έχει εφοδιάσει με αυτήν το πρόγραμμα.

Συζητούμε για τη συνήθεια μερικών ανθρώπων να κλείνουν τα πουλιά σε κλουβιά. Αναφερόμαστε στη στέρηση της ελευθερίας και τη διατάραξη της οικο-λογικής ισορροπίας με την αφαίρεση ενός είδους από το οικοσύστημα.

Μοιράζουμε ερωτηματολόγια στους μαθητές όλου του σχολείου για να διαπιστώσουμε πόσοι έχουν πουλιά σε κλουβί.

Τι συμβαίνει με τα πουλιά στις πόλεις; Πού βρίσκουν καταφύγιο;

Τι τρώνε; Πού βρίσκουν νερό; Πού φωλιάζουν;

Πώς φτιάχνουν τις φωλιές τους; Πώς τους φέρονται οι άνθρωποι; Γιατί; Γιατί τα πουλιά μπορούν και πετούν; Πώς προσανατολίζονται; Γιατί μεταναστεύουν; Καλούμε στο σχολείο εκπροσώπους-μέλη κάποιας

περιβαλλοντικής οργάνωσης που ασχολείται με τα πουλιά για να λύσουμε όσες απορίες μας απασχολούν.

Συζητούμε για το κυνήγι. Οργανώνουμε απελευθέρωση πουλιών σε συνεργασία

με το Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων και Πουλιών. Υπάρχει και η δυνατότητα να εκκολάψουμε πουλιά

- τα παιδιά της πόλης μένουν έκπληκτα μπροστά στο μεγαλείο της ζωής.

Κατασκευάζουμε φωλιές από ξύλο ή πηλό σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης και με τη βοήθεια των μεγάλων της περιβαλλοντικής ομάδας τις τοποθετούμε σε δένδρα της πράσινης γωνιάς ή σε μπαλκόνια.

Καταγράφουμε όσα δημοτικά τραγούδια βρούμε, όσους μύθους, θρύλους και παραμύθια. Στήνουμε μια θεατρική παράσταση ή παίζουμε ένα παιχνίδι ρόλων. Ζωγραφίζουμε. Φτιάχνουμε πουλιά με άχρηστα υλικά. Διαβάζουμε και συζητάμε για το θεατρικό έργο “Όρνιθες” του Αριστοφάνη.

31 Τα πουλιά, οι φτερωτοί μας φίλοι

Στόχοι: Να ασκήσουν την ακοή τους, την

όραση, την παρατηρητικότητα. Να εκτιμούν και να σέβονται την

ελευθερία όλων των όντων. Να αναγνωρίζουν τις φωνές τους. Να κατασκευάζουν τεχνητές

φωλιές για τα πουλιά. Να νοιάζονται για ό,τι συμβαίνει

γύρω τους.

Υλικά και προετοιμασία Δημοσιογραφικό κασετόφωνο,

μπλοκ σημειώσεων, μπλοκ ζωγρα-φικής, χρώματα, φωτογραφική μηχανή, κιάλια.

42

32 Είναι η πράσινη γωνιά μας ένα οικοσύστημα;

Στόχοι: Να προσδιορίσουν και να διασαφηνίσουν

την έννοια του οικοσυστήματος. Να ονομάσουν τα κυριότερα στοιχεία

του οικοσυστήματος. Να προσδιορίσουν και να διασαφηνίσουν

την έννοια της βιοποικιλότητας. Να αντιληφθούν και να αναγνωρίσουν

τη σημασία της προστασίας των ειδών. Να αντιληφθούν τους κινδύνους

από την εξαφάνιση ενός είδους από τον πλανήτη μας.

Υλικά και προετοιμασία Εικόνες από διάφορα οικοσυστήματα,

εικόνες από ζώα και φυτά που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τον πλανήτη, ένα κουβάρι σπάγκο ή λάστιχο.

Μεθοδολογία - περιγραφή Ορίζουμε τις έννοιες οικοσύστημα,

βιοποικιλότητα. Στη συνέχεια οργανώ-νουμε μία συζήτηση θέτοντας ερωτήσεις όπως:

• Είναι η πράσινη γωνιά μας ένα οικοσύ-στημα;

• Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στα τεχνητά και τα φυσικά οικοσυστήματα;

• Ποια είναι τα όρια του;• Ποια είναι τα κυριότερα στοιχεία του;• Ποιος οργανισμός της πράσινης γωνιάς

μας κινδυνεύει περισσότερο;• Τι θα συμβεί εάν αυτός ο οργανισμός

ή γενικά το είδος αυτό εξαφανιστεί;

Ακολούθως μπορούμε να οργανώσουμε και το ακόλουθο παιχνίδι*:

Ο μαθητής που παίρνει τώρα το κουβάρι περνάει το λάστιχο στην παλάμη του και πετάει το κουβάρι σε κάποιον άλλο μαθητή που αντιπροσωπεύει έναν οργανισμό για τον οποίο αποτελεί τροφή ο ίδιος ή σε κάποιο οργανισμό ο οποίος αποτελεί τροφή για αυτόν.

Ο μαθητής θα πρέπει να κρατήσει την άκρη του λάστιχου (ή σπάγκου) στο χέρι του κάνοντας μια θηλιά και μετά να πετάξει το κουβάρι σε κάποιο συμμαθητή του ο οποίος αντιπροσωπεύει ένα οργανισμό ο οποίος τρώει το φυτό που αντιπροσω-πεύει ο ίδιος.

Επιλέγουμε ένα μαθητή που αντιπροσωπεύει ένα φυτό και του δίνουμε ένα κουβάρι σπάγκο (ή λάστιχο).

Οι μαθητές κάθονται όρθιοι σχηματίζοντας ένα κύκλο.

Επιλέγουμε ένα οικοσύστημα και καταγράφουμε τα στοιχεία του, τα οποία στη συνέχεια γράφουμε πάνω σε χαρτάκια και τα μοιράζουμε στους μαθητές της ομάδας.

1

2

3

4

5

43

Όταν ολοκληρωθεί το παιχνίδι ακολουθεί συζήτηση με θέμα: “Η διατάραξη των οικοσυστημάτων”

(* Γεωργία Φέρμελη: Μελέτη για την Ενσωμάτωση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα αναλυτικά προγράμματα - Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου, Υπ.Ε.Π.Θ 2000)

Για να γίνει περισσότερο κατανοητό από τους μαθητές το τι πρόκειται να συμβεί στο οικοσύστημα περιγράφουμε στους μαθητές τα ακόλουθα σενάρια:1. Βρέχει, ένα αυτοκίνητο που μεταφέρει ζιζανιοκτόνο ντελαπάρει και χύνονται εκατο-

ντάδες λίτρα ζιζανιοκτόνου κοντά σ΄έναν υγρότοπο. Η βροχή ξεπλένει τα χημικά μέσα στον υγρότοπο.

2. Ένας χείμαρρος φράσσεται από τα σκουπίδια ενός ανεξέλεγκτου σκουπιδότοπου. Έτσι ο χείμαρρος που χυνόταν συνήθως μέσα στον υγρότοπο ξεραίνεται.

3. Κάποιος αγοράζει τη γη γύρω από τον υγρότοπο και κτίζει ένα συγκρότημα κατοι-κιών.

Με κάθε σενάριο οι μαθητές θα πρέπει να αποφασίσουν ποιος οργανισμός θα επηρε-αστεί πρώτος και τι θα συμβεί στο οικοσύστημα.

Οι μαθητές που αντιπροσωπεύουν στο παιχνίδι τον οργανισμό που θα επηρεαστεί αφήνουν το σπάγκο από το χέρι τους. Όποιος μαθητής αισθάνεται ότι χαλαρώνει το τράβηγμα του σπάγκου στο χέρι του ελευθερώνει και αυτός το σπάγκο και αφήνει το χέρι του ελεύθερο.

Ακολούθως και πολύ σύντομα συζητάτε τι θα συμβεί στο τροφικό πλέγμα εάν αλλά-ξει ο ρόλος ενός φυτού ή ζώου ή εάν για κάποιο λόγο ένας οργανισμός εξαφανιστεί.

Όταν έχουν γίνει όλες οι πιθανές συνδέσεις οι μαθητές μετακινούνται κατάλληλα ώστε να είναι τεντωμένος ο σπάγκος (λάστιχο ) που κρατάνε.

Συνεχίζετε με αυτή τη διαδικασία έως ότου όλοι οι μαθητές λάβουν τουλάχιστον μία φορά το κουβάρι.

Επειδή στη φύση οι οργανισμοί δεν συνδέονται μόνο με έναν αλλά με πολλούς άλλους οργανισμούς μπορεί και στο παιχνίδι κάποιος μαθητής/ οργανισμός να λάβει για δεύτερη (τρίτη,…) φορά το κουβάρι. Τότε θα πρέπει να το δώσει σε κάποιο συμμαθητή του που δεν έχει λάβει ακόμη το σπάγκο για πρώτη φορά.

6

7

8

9

10

11

44

33

Στόχοι: Να γνωρίσουν και να αναγνωρίσουν

την αξία του πρασίνου, μέσα στις πόλεις και τα χωριά.

Να ανακαλύψουν πόσο σημαντικό είναι το πράσινο για τη ζωή στον πλανήτη μας και να κατανοήσουν πόσο επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή.

Να αντιληφθούν ότι και οι ίδιοι συμμετέχουν στην κατάσταση που έχει το πράσινο στην περιοχή που κατοικούν.

Υλικά και προετοιμασία Εικόνες από διάφορα οικοσυστήματα,

εικόνες από ζώα και φυτά που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τον πλανήτη κ.ά..

Μεθοδολογία - περιγραφήΚάνουμε μία θερμοδιαφάνεια με

το ακόλουθο σχήμα και την προβάλουμε με το επιδιασκόπιο.

Συζητάμε μία - μία τις ερωτήσεις που είναι σημειωμένες μέσα στα τέσσερα εξάγωνα και σημειώνουμε τις απαντήσεις των μαθητών.

Συζήτηση για το πράσινο μέσα στις πόλεις και τα χωριά

Η πράσινη γωνιά μας

Ποιος αποφασίζει για

το πράσινο στον τόπο μας;

Πόσο χρειαζόμαστε το

πράσινο στον τόπο μας;

Ποιος πληρώνει για το πράσινο στον τόπο μας;

Πόσο επηρεάζει η παρουσία της πράσινης γωνιάς μας

τους κατοίκους του τόπου μας και πόσο οι κάτοικοι επηρεάζουν

την πράσινη γωνιά μας;

45

34

Στόχοι: Να έρθουν σε επαφή

με τους όρους “Αειφορία” και “Βιώσιμη ανάπτυξη”.

Να ασκηθούν στην ανάπτυξη και καταγραφή των απόψεων τους.

Να εργαστούν σε ομάδες.

Υλικά και προετοιμασία Σημειωματάριο, μολύβια, μπογιές

Μεθοδολογία - περιγραφή Εξηγούμε τον όρο “Αειφόρος ανάπτυξη”/ “βιώ-

σιμη ανάπτυξη” και στη συνέχεια παροτρύνουμε τους μαθητές να ταξιδέψουν με τη φαντασία τους στο 2020 και να φανταστούν πώς θα είναι η πόλη και η πράσινη γωνιάς τους μετά από 20 χρόνια.

Ανά δύο περιγράφουν σύντομα πώς θα είναι η πόλη τους και ιδιαίτερα η πράσινη γωνιά τους και κάνουν ένα σκίτσο, ένα διάγραμμα ή μια ζωγραφιά με την πράσινη γωνιά τους όπως φαντάζονται ότι θα είναι το 2020.

Κάθε ομάδα παρουσιάζει την εργασία της στην τάξη.

Σε ομάδες των 4-5 γράφουν ένα γράμμα, που θα απευθύνεται στους ίδιους από τα παιδιά του 2020. Τους παροτρύνουμε να γράψουν ότι νομίζουν ότι θα τους ζητούσαν να κάνουν ή να μην κάνουν σήμερα, το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει την πόλη τους και ιδιαίτερα την πράσινη γωνιά τους το 2020.

Ταξιδεύοντας στο χρόνο - Η πράσινη γωνιά μας το 2020

46

35

Μεθοδολογία - περιγραφή Χωρίζουμε την τάξη σε ομάδες. Σε κάθε ομάδα δίνουμε ένα χρωματιστό χαρτόνι

και δύο σειρές αντίγραφα από τις τέσσερις προτά-σεις που πρόκειται να συζητήσουν.

Αρχικά οι ομάδες συζητούν για κάθε μία πρόταση γιατί μπορεί να βγει ή να μη βγει αληθινή, ποια είναι τα αδύνατα σημεία της και σημειώνουν τις δικές τους απόψεις για το μέλλον.

Στη συνέχεια τους προτείνουμε να τοποθετήσουν (μπορούν να τις κολλήσουν) τις τέσσερις προτά-σεις πάνω στα χρωματιστά χαρτόνια με τη σειρά που περιμένουν ότι θα συμβούν καθώς και με τη σειρά που θα ήθελαν να συμβούν.

Υπάρχει διαφορά; Τι δράσεις ή πρωτοβουλίες πρέπει να πάρουν ώστε

να γίνουν με τη σειρά που αυτοί επιθυμούν;

Το μέλλον της πράσινης γωνιάς μας

1. Θα παραμείνουν ίδιες Στο μέλλον οι πράσινες γωνιές του πλα-νήτη μας θα αντιμετωπίζουν τα ίδια προ-βλήματα που αντιμετωπίζουν και σήμερα. Το πράσινο στις πόλεις θα περιορίζεται, τα περιαστικά δάση θα μειώνονται από τις πυρκαγιές και τα τροπικά δάση θα καταστρέφονται.

Στόχοι: Να προσδιορίσουν και

να διασαφηνίσουν το μέγεθος των περιβαλλοντικών προβλημά-των και πιο συγκεκριμένα εκείνων της γωνιάς και της πόλης τους.

Να συζητήσουν για τους τρόπους αντιμετώπισης των περιβαλ-λοντικών προβλημάτων και να αντιληφθούν ότι και οι ίδιοι με τη συμπεριφορά τους μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπισή τους.

Υλικά και προετοιμασία Χρωματιστά χαρτόνια, κολλητική

ταινία, φωτοαντίγραφα των προ-τάσεων που πρόκειται να συζητή-σουν.

2. Θα λυθούν πολλά από τα προβλή-ματα Οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να κατανοούν ότι υπάρχουν περιβαλλοντικά προβλή-ματα. Ένα από τα προβλήματα αυτά είναι και η μείωση των πράσινων περιοχών του πλανήτη μας. Σύντομα το πράσινο στις πόλεις θα αυξηθεί και θα περιοριστεί η καταστροφή των τροπικών δασών.

3. Θα λυθούν όλα τα προβλήματαΘα βελτιώσουμε και θα διατηρήσουμε το περιβάλλον μας γενικότερα, έτσι δε θα υπάρχει κανένα περιβαλλοντικό πρό-βλημα στον πλανήτη μας. Οι πράσινες γωνιές του δε θα αντιμετωπί-ζουν κανένα απολύτως πρόβλημα.

4. Θα επιδεινωθούν τα προβλήματαΤα πράγματα θα χειροτερέψουν. Το κλίμα θα αλλάξει, θα γίνουν πολλές φυσικές καταστροφές και σε πολλές περιοχές της γης, τίποτα δε θα είναι όπως πρώτα.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

47

36

Μεθοδολογία - περιγραφή Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες. Επιλέγουμε αποσπάσματα από τα άρθρα που ακο-

λουθούν και δίνουμε σε κάθε ομάδα αποσπάσματα από ένα άρθρο.

Κάθε ομάδα κάνει μια μικρή περίληψη του άρθρου της. Στη συνέχεια οργανώνουμε μια συζήτηση θέτοντας ερωτήσεις όπως:• Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί

στα πεζοδρόμια και τους πεζόδρομους; • Είναι εύκολο για τους πεζούς (και ιδιαίτερα τα

παιδιά) να κυκλοφορούν;• Τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορούν να κυκλο-

φορήσουν με την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στα πεζοδρόμια και τους πεζόδρομους;

• Ποιοι ευθύνονται για την κατάσταση που περιγρά-φεται, ο δήμος ή οι πολίτες;

• Αυτό που συμβαίνει στην Αθήνα συμβαίνει και σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες;

• Τι θα μπορούσε να γίνει για να βελτιωθεί η κατά-σταση;

Στη συνέχεια χωρίζουμε την τάξη και πάλι σε ομάδες.

Σε κάθε ομάδα δίνουμε δύο ή περισσότερες λεζά-ντες από το άρθρο (1) και ζητάμε να σχεδιάσουν (ή να βρουν και να φωτογραφίσουν) περιοχές που παρουσιάζουν το θέμα που περιγράφουν οι λεζάντες.

Συζήτηση με αφορμή άρθρα από εφημερίδες

Στόχοι: Να ανακαλύψουν τον τρόπο με

τον οποίο ο Τύπος παρουσιάζει το θέμα που μελετούν.

Να διαπιστώσουν ότι μπορούν να αντλούν πληροφορίες για το θέμα τους από τον τύπο.

Να εξοικειωθούν με τις υπερβο-λές του τύπου, να μελετούν, να ερευνούν, να ανακαλύπτουν, να αντλούν πληροφορίες από τον ημερήσιο τύπο, τα περιοδικά και να τις αντιμετωπίζουν με κριτικό μάτι και διάθεση.

Υλικά και προετοιμασία Φωτοαντίγραφα από τα τρία

άρθρα που ακολουθούν (ή από κάποια που εσείς κρίνετε κατάλληλα), φωτοαντίγραφα από τις λεζάντες, χρωματιστά μολύβια.

Στους περισσότερους δρόμους της πρωτεύουσας τα πεζοδρόμια έχουν ουσιαστικά καταργηθεί“ΒΑΔΙΖΩ και παραπατώ” έλεγε τις προάλλες δυστυχής Αθηναίος που συνηθίζει να χρησιμοποιεί τα πόδια του, περισσότερο από το αυτοκίνητό του, στην πόλη. “Ο πεζός ζει των παθών του τον τάραχο σε κάθε βήμα. Ακόμη και πάνω στο πεζοδρόμιο”. Ήθελε, με άλλα λόγια, να πει ότι το βαδίζειν σκοντάφτει σε κάποιους “εθιμικούς” κώδικες που προκαλούν την ψυχική ισορροπία των πεζών, τη σωματική τους ακεραιότητα, την έννοια της ισονομίας ανάμεσα στους πολίτες αφού κυρίως τα άτομα με ειδικές ανάγκες (ανάπηροι, έγκυοι, παιδιά, ηλικιωμένοι) πορεύονται εν κινδύνω. Οι εικόνες που ακολουθούν συγκεντρώθηκαν υπό τον τίτλο “Η δυστυχία τού να είσαι πεζός”. Τα πεζοδρόμια, ο κατ’ εξοχήν χώρος για τους πεζο-πορούντες, έχουν επί της ουσίας καταργηθεί. Οι πεζοί πρέπει να έχουν ειδικές ικανότητες για να περπατούν στην πόλη, ανάλογα με την περίσταση: ζογκλέρ, ισορροπιστή, ατόμου που έχει μάτια και στην πλάτη ή κάτι από το άλμα των αθλητών που ίπτανται υπεράνω εμποδίων και προπαντός την ετοιμότητα των αντανακλαστικών για το απρόβλεπτο.

Οι εικόνες που ακολουθούν αποτυπώνουν την καθημερινότητα του πεζού στα πεζοδρόμια της ταλαιπωρίας, εκεί όπου όλα επιτρέπονται χωρίς

“γιατί”. Τα κατ’ εξακολούθησιν πάθη των πεζών συνεχίζονται... χάρη είτε στον “ωχαδερφισμό” μας είτε στη λογική τού “τίποτα δεν διορθώνεται όσο και αν φωνάζει κανείς” είτε στην αδιαφορία των αρμοδίων είτε στην άναρχη καθημερινότητα που υπακούει στον νόμο του πιο δυνατού όταν έχουμε αυτοκίνητο σκαρφαλώνουμε στα πεζοδρόμια και όταν είμαστε πεζοί βρίζουμε τους καταπατητές του ζωτικού χώρου των πεζών, που πριν από λίγο ήμασταν εμείς. Φαύλος κύκλος εν φαύλη νοοτροπία

Τα παράπονα στο... δήμαρχο100 εκατ. Ο ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΣ χώρος έχει γίνει προ πολλού συνώνυμο της... κοινόχρηστης παραβίασης και φαίνεται ότι ουδείς αρμόδιος έχει δώσει μια πειστική λύση. Πέρα από την ατομική ευθύνη των παραβατών και την εν γένει νοοτροπία προηγείται η προσωπική εξυπηρέτηση, αδιαφορώντας για τον διπλανό υπάρχει και η ευθύνη των υπηρεσιών, που θα έπρεπε αν μη τι άλλο να κάνουν ελέγχους και να υποχρεώνουν τους παραβάτες να πληρώ-νουν. Η επιτήρηση των κοινόχρηστων χώρων υπάγεται στις αρμοδιότητες των δήμων, που όμως αδυνατούν να επέμβουν αποτελεσματικά. Τα παρά-πονά σας στον δήμαρχο, λοιπόν. Έλλειψη προσωπικού, καταγγελίες ακόμη και για δωροληψία των υπαλ-λήλων που είναι υπεύθυνοι για τους ελέγχους, αδιαφορία αρμοδίων συν-

Άρθρο 1Η δυστυχία τού να είσαι πεζός

48

θέτουν ποικιλοτρόπως την αλλοπρόσαλλη εικόνα των υπηρεσιών και κατ’ επέκταση της πόλης. Οι δήμοι, αν και έχουν την ευθύνη χορήγησης αδειών για χρήση των πεζοδρομίων ή πεζοδρόμων (σε επιχειρηματίες, μικροπω-λητές, εργολάβους κ.ά.), φαίνεται ότι δεν μπορούν επαρκώς να καλύψουν την ευθύνη ελέγχου των κοινόχρηστων χώρων. “Η Υπηρεσία Δημοτικών Προσόδων κάνει ελέγχους στους κοινόχρηστους χώρους με επιτροπές που έχει, αλλά το προσωπικό δεν επαρκεί”, μας λέει ο κ. Ηλίας Σκαλαίος, ο αρμόδιος αντιδήμαρχος του Δήμου Αθηναίων. “Οι επιτροπές ελέγχου κάνουν καθημερινά ελέγχους για να εντοπίσουν υπερ-βάσεις. Ακόμη όμως και όταν διαπιστώνεται η παράβαση, τα πρόστιμα που επιβάλλονται δεν αρκούν για να σταματήσουν τους παραβάτες. Πολλοί

επιχειρηματίες που έχουν καταστήματα σε εμπορικούς δρόμους προτιμούν να πληρώνουν τα πρόστιμα γιατί τα ποσά είναι ασήμαντα μπροστά σε αυτά που κερδίζουν. Επιπλέον, όσον αφορά τη στάθμευση επί των πεζοδρο-μίων, η Δημοτική Αστυνομία αριθμεί μόνο 60 άτομα. Τι να πρωτοκάνουν; Πάντως, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ενισχυθεί με 200 άτομα η δύναμή της, με επιχορήγηση δραχμών από το ΥΠΕΧΩΔΕ”. Το θέμα, πάντως, είναι να ενδιαφερθεί κάποιος σοβαρά για το πρόβλημα της παραβίασης των κοινόχρηστων χώρων. Άραγε η υποβάθμισή του (δεν φαίνεται να είναι στις προτεραιότητες των αρμοδίων) μπορεί να εξηγηθεί από το ότι οι πεζοί δεν... αποδίδουν έσοδα στους δήμους; Ίσως. Κάποια στιγμή, πάντως, οι πολίτες πρέπει να βρουν το... χαμένο τους βήμα.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠΙΤΣΙΚΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-05-1997, Κωδικός άρθρου: B12429A483

Ξύπνησα χωρίς ιδιαίτερα καλή διάθεση. Και καθώς ο γιατρός μού έχει συστήσει να χάσω βάρος, αποφάσισα να πάω στο γραφείο με τα πόδια. Έξω παγωνιά, αλλά καθαρός και αναζωογονητικός ο αέρας. Μόλις άρχισα να βαδίζω με ζωηρό βήμα, μια ασυνήθιστη ευδιαθεσία άρχισε βαθμιαία να με καταλαμβάνει. Και να γιατί. Τα πεζοδρόμια καθ’ όλη τη διαδρομή ήταν απίστευτα φιλόξενα για τους πεζούς. Κανένα εμπόδιο δεν ανέκοπτε την πορεία μου. Ούτε μια σακούλα με σκουπίδια ούτε ένας κάδος του δήμου. Κανένα μηχανάκι δεν υπήρχε παρκαρισμένο σ’ αυτά, κανένα αυτο-κίνητο. Κανένας μαγαζάτορας δεν είχε απλώσει την πραμάτεια του στο κατάστρωμα του πεζοδρομίου, για κανένα δημόσιο έργο δεν είχαν ανοίξει τρύπες, χωρίς προηγουμένως να δημιουργηθεί νέος προσωρινός διάδρο-μος για τους πεζούς. Η ίδια πρόβλεψη είχε γίνει και από τους εργολάβους ανεγειρόμενων ή επισκευαζόμενων οικοδομών. Έτσι συνειδητοποίησα το απίστευτο. Ότι πορεύθηκα τα δύο χιλιόμετρα της διαδρομής αποκλειστικά επάνω σε πεζοδρόμια, που όλα ήταν απολύτως ελεύθερα και χωρίς το παρα-μικρό εμπόδιο για εκείνους για τους οποίους τα προορίζει το όνομά τους. Μόνο στις διασταυρώσεις με οδούς χρειάστηκε να κατέβω από το πεζοδρό-μιο. Και αυτή όμως η πορεία μου δεν παρεμποδίστηκε από τίποτα, αφού μόλις έφθανα σε άκρη του πεζοδρομίου και κοιτούσα αν είναι ελεύθερος ο δρόμος, τα ερχόμενα αυτοκίνητα αμέσως σταματούσαν και οι οδηγοί τους μου έγνεφαν ότι μπορούσα να περάσω ελεύθερα και ακίνδυνα. Μετά, αυτή η περίεργη ησυχία. Και χρειάστηκε κάποιος χρόνος για να συνει-δητοποιήσω ότι τους δρόμους διατρέχουν πολύ σπάνια κάποιες μοτοσικλέ-τες, και αυτές χωρίς εκπυρσοκροτήσεις, καθώς οι θορυβώδεις εξατμίσεις απαγορεύονται δια ροπάλου. Επίσης με ελάχιστα ντεσιμπέλ λειτουργούσαν και οι εξατμίσεις των αυτοκινήτων, τα οποία άλλωστε διέρχονται άνετα από τους ολοκάθαρους δρόμους, χωρίς να παρεμποδίζονται από τα παρκαρι-σμένα σε κάθε πλευρά αυτοκίνητα, αφού ούτε ένα, επαναλαμβάνω ούτε ένα, δεν ήταν σταθμευμένο στο κατάστρωμα των δρόμων, παρά μόνο στους άφθονους χώρους στάθμευσης που υπήρχαν παντού. Άλλωστε ίσως ούτε μία μεταπολεμική οικοδομή δεν υπάρχει χωρίς δικό της γκαράζ, άνετο για να φιλοξενήσει όλα τα αυτοκίνητα όλων των ενοίκων της. Καθώς περπατούσα, έριξα μια ματιά στην αλληλογραφία που είχα βρει στο γραμματοκιβώτιό μου και ξεχώρισα έναν φάκελο με αποστολέα το δημαρ-

χείο. Ωχ, καμιά κλήση για παράνομη στάθμευση ή για κάποιο νέο δημο-τικό τέλος, σκέφθηκα με δυσφορία. Και νέα ευχάριστη έκπληξη όμως με περίμενε. Ο δήμαρχος μου γνωστοποιούσε ποιοι αστυνομικοί (με όνομα, τηλέφωνο και φωτογραφία τους) ήταν εξουσιοδοτημένοι να προστατεύουν το τετράγωνο στο οποίο βρίσκεται το διαμέρισμά μου και οι οποίοι με πληροφορούσε ο δήμαρχος είναι στη διάθεσή μου όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες του χρόνου. Έτσι εξηγείται σκέφθηκα που και τα βράδια περπατώ ανενόχλητος και με αδιατάρακτο το αίσθημα της ασφάλειας, αφού όπως με διαβεβαίωσαν οι γείτονές μου ποτέ δεν έχει συμβεί το παραμικρό στην περιοχή. Και άλλα όμως με “ενοχλούν” ευχάριστα αυτό το πρωινό, που βαθμιαία τα εντοπίζω. Πουθενά, σε κανέναν τοίχο, δεν υπάρχει η παραμικρή συν-θηματολογία από κόμματα, επαναστάτες εκ του ασφαλούς ή χούλιγκαν. Οι τοίχοι παντού ολοκάθαροι ή με την πατίνα του χρόνου. Πουθενά επίσης αφίσες, παρά μόνο στις προορισμένες γι’ αυτές θέσεις, και καμία απολύτως πινακίδα που να πληροφορεί πού βρίσκεται το μαγαζί ή το φροντιστήριο του τάδε, το φαγάδικο ή η έκθεση αυτοκινήτων του δείνα. Οι μόνες που υπάρχουν, άφθονες και ολοκάθαρες σε κάθε γωνία, με πληροφορούν σε ποιο δρόμο βρίσκομαι, όπως επίσης και οι πινακίδες με τους αριθμούς των κτιρίων. “Καλημέρα σας, τι επιθυμείτε παρακαλώ;” με ρωτά με ευγένεια και πλατύ χαμόγελο η πωλήτρια του καταστήματος όπου μπήκα για να αγοράσω μιαν εφημερίδα. Και ένα γενναιόδωρο “ευχαριστώ” και πάλι “καλημέρα σας” ακολουθεί την καταβολή του αντιτίμου. Όπως εγκάρδια και χαμογελαστή είναι και η “καλημέρα” που με υποδέχεται κατά την είσοδό μου στο κτίριο του γραφείου μου, μολονότι άγνωστος εν μέσω των χιλιάδων που εργάζο-νται εκεί. Δεν πρόκειται, σας βεβαιώ, για πρωτοχρονιάτικο όνειρο έπειτα από γερό φαγοπότι στο καθιερωμένο ρεβεγιόν. Ούτε για θαύμα που συνέβη στην Αθήνα. Πρόκειται για μια ημέρα στην καθημερινή ζωή μου στις Βρυξέλλες, όπου ηρεμώ κάθε εβδομάδα, όταν αφήνω για πέντε ημέρες το αθηναϊκό πανδαιμόνιο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 01-01-2000, Κωδικός άρθρου: B12804A423

Άρθρο 2Όταν η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία

Έχετε περπατήσει στην Ερμού ή στου Ψυρρή; Επιζήσατε του περιπάτου σας;Βούλγαροι, Πόντιοι, Φιλιππινέζοι, γαύροι... Και νομίζετε, αγαπητέ κύριε Μπαμπινιώτη, πως μετά τις διαμαρτυρίες των συμπαθέστατων ποδοσφαι-

ρικών ή μη φυλών για τον τρόπο που τις “σχολιάσατε” στο “αφορισμένο” λεξικό σας, πως μετά τις δικές σας απολογίες και την προσφυγή στη δικαιοσύνη, θα ησυχάσετε; Νομίζετε πως οι φωνές διαμαρτυρίας για τα όσα... αναληθή παραθέτετε στα λήμματα του 2.064σέλιδου πονήματός σας σταμάτησαν; Όχι, βέβαια. Διότι τώρα ερχόμαστε εμείς, οι κακοπαθημένοι

Άρθρο 3Πεζόδρομοι για αυτοκίνητα

Στην Αθήνα θα επιβιώσουν μόνο οι πραγματικά ικανοί, ευκίνητοι και εύστροφοι

36

49

κάτοικοι της Αθήνας και ιδιαίτερα η φυλή των “πεζών”, να διαμαρτυρη-θούμε για τα εσφαλμένα που καταγράψατε. Γιατί μπορεί μεν στο λήμμα “πεζός” καλά να μας τα εξηγείτε, όταν γράφετε “αυτός που πορεύεται με τα πόδια, που διασχίζει αποστάσεις περπατώντας”, αλλά στις ομόρριζές του λέξεις μάλλον ανενημέρωτο και... επιπόλαιο σας βρίσκουμε.

Τα βάσανα των πεζών Οι... επίδοξοι πεζοί, και αισθανόμαστε κάπως σαν τους ήρωες από τα “Πέτρινα χρόνια” του Παντελή Βούλγαρη (περιορισμένοι πίσω από της... φυλακής τα σίδερα) και αναγκαζόμαστε να κάνουμε Η λέξη “πεζόδρομος”, π.χ., αναφέρεται στο λεξικό σας ως “ο δρόμος που προορίζεται αποκλει-στικά για την κυκλοφορία των πεζών, στον οποίο έχει απαγορευθεί η κίνηση και το παρκάρισμα αυτοκινήτων και μοτοσικλετών”. Όσο και αν σέβομαι την επιστημονική κατάρτισή σας, επιτρέψτε μου να διαφωνήσω κάθετα μαζί σας. Έχετε περπατήσει ποτέ σε πεζόδρομο της Αθήνας ή, απορροφημένος από τις υποχρεώσεις σας, έχετε μήνες να βγείτε από το σπίτι σας; Γιατί, αν είχατε όντως περπατήσει στην Ερμού ή στις πεζοδρομημένες ζώνες του Ψυρρή ή των Εξαρχείων, σίγουρα στο λήμμα “πεζόδρομος” θα είχατε κατα-γράψει: “Πλακόστρωτος δρόμος στον οποίο τα αυτοκίνητα και το δίκυκλα όχι μόνο σταθμεύουν αλλά και κινούνται με την ίδια άνεση με την οποία κινούνται οι πεζοί”. ΄Η, μάλλον, με μεγαλύτερη άνεση, γιατί οι κακόμοιροι οι πεζοί αναγκάζονται μονίμως να στριμώχνονται μπροστά στις βιτρίνες των καταστημάτων, για να γλιτώσουν τη ζωή τους από τα ταξί και τα άλλα τροχοφόρα, που, αγνοώντας τα απαγορευτικά σήματα, κυκλοφορούν με το ίδιο θράσος που θα κυκλοφορούσαν και σε οποιονδήποτε άλλο δρόμο.

Οι πεζόδρομοι της Αθήνας, όσο και αν ο δήμαρχος ή το ΥΠΕΧΩΔΕ προ-σπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, είναι μια ουτοπία. Και αυτό, νομίζω, το γνωρίζουμε πολύ καλά όλοι όσοι καθημερινά κινούμαστε στο κέντρο. Είναι το ίδιο ουτοπικοί όσο και τα πεζοδρόμια της πόλης, τα, σύμ-φωνα με το λεξικό, “ελαφρώς υπερυψωμένα συνήθ. πλακόστρωτα δάπεδα που κατασκευάζονται συνήθ. και στις δύο πλευρές του δρόμου και χρη-σιμοποιούνται για να περπατούν οι πεζοί”. Εγώ στα περισσότερα από τα πεζοδρόμια του κέντρου δεν μπορώ να περπατήσω, γιατί είναι γεμάτα από παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Όπως δεν μπορώ να περπατήσω και σε πολλά από τα πεζοδρόμια τα οποία ο δήμαρχος έχει... οχυρώσει με αυτά τα φοβερά πράσινα κάγκελα: εκεί παρκάρουν όλα τα δίκυκλα. Αποτέλεσμα; Εμείς, σπαγκάτ α λα Μελισσανίδη για να παρακάμψουμε όλες τις σταθμευ-μένες μηχανές.

Το χάος που επικρατεί στα πεζοδρόμια το βιώνουμε εδώ και πολλά χρόνια. Ας πούμε λοιπόν πως το έχουμε συνηθίσει. Γιατί όμως το κράτος και ο δήμος έρχονται τώρα να μας παράσχουν πεζόδρομους οι οποίοι κάθε άλλο παρά πεζόδρομοι είναι; Σε ηλίθιους απευθύνονται; Ηλίθιους! Εδώ θα συμ-φωνήσω απόλυτα μαζί σας, κύριε Μπαμπινιώτη: “αυτός που χαρακτηρίζε-ται από μειωμένη διανοητική ικανότητα”. Έτσι μας αντιμετωπίζουν τελικά. Γιατί πρέπει να έχουμε μειωμένη διανοητική ικανότητα για να πιστέψουμε αυτό που οι ειδικοί προσπαθούν με τις πολύχρωμες πινακίδες τους να μας κάνουν να αποδεχτούμε: πως όντως η Ερμού είναι πεζόδρομος, πως πράγματι στου Ψυρρή μπορείς να περπατήσεις ανέμελος χωρίς να κινδυ-νεύεις από τροχοφόρα. Γιατί εκεί ανέμελος μπορεί να πορευθεί μόνον ο αποφασισμένος αυτόχειρας: αυτός που θεωρεί πως η ζωή του πρέπει να φθάσει σύντομα στο τέλος της και δεν ανησυχεί για το επερχόμενο αυτο-κίνητο που θα τον πάρει κάτω από τις ρόδες του ή για τον νεαρό με τη μοτοσικλέτα που κάνει σούζα, έτοιμος να προσγειωθεί στην πλάτη του, αλλά τους βλέπει περισσότερο ως τη... σωτήρια λύση.

Μια εφιαλτική... βόλτα Μια βόλτα στους πεζόδρομους αυτών των περιοχών θα σας πείσει για του λόγου το αληθές. Όταν θα πρέπει κάθε λίγο και λιγάκι να παραμερίζετε από τις κόρνες των ενοχλημένων, επειδή κλείνετε τον δρόμο τους, οδηγών. Όταν θα πρέπει να βρίσκεστε διαρκώς σε εγρήγορση μήπως και πέσετε πάνω σε κάποια από αυτά τα μηχανάκια που περιφέρονται ανάμεσα στους πεζούς. Όταν ένας δρόμος που εδώ και πολλά χρόνια είναι ευθεία, όπως η Ερμού, γίνεται ζιγκ-ζαγκ για τον περιπατητή, που διαρκώς παρεκκλίνει της πορείας του για να... αποφύγει τα δεκάδες σταθμευμένα αυτοκίνητα. (Αυτοκίνητα, ελάχιστα εκ των οποίων έχουν “εισβάλει” στην απαγορευμένη περιοχή για να εφοδιάσουν με εμπορεύματα τα μαγαζιά. Τα περισσότερα ανήκουν σε ιδιοκτήτες των μαγαζιών οι οποίοι δεν μπορούν να περπατή-σουν μερικά μέτρα, αλλά θέλουν να φθάσουν εν τιμή και δόξη, πάνω στους τέσσερις τροχούς, ως την πόρτα της εργασίας τους, αλλά και σε πελάτες, σε εργαζόμενους στα γραφεία της περιοχής...).

Πεζόδρομοι, ελληνιστί, είναι τελικά οι δρόμοι που... θεμελιώνονται πάνω σε άτυχους, απρόσεχτους και ανύποπτους πεζούς. Κάτι σαν το γεφύρι της Άρτας. Είναι μια απάτη, ένα πονηρό μέτρο, δια του οποίου το κράτος προσπαθεί να προλάβει την ανάπτυξη του απειλητικού φαινομένου του αστικού υπερπληθυσμού. Στην Αθήνα θα επιβιώσουν μόνον οι πραγματικά ικανοί, ευκίνητοι και εύστροφοι: τους υπόλοιπους πού θα μας πάει θα τους ξεπαστρέψουμε, είτε στην προσπάθειά τους να διασχίσουν κακοφωτισμέ-νους δρόμους είτε ρίχνοντας πάνω τους αφηνιασμένους οδηγούς λεωφο-ρείων ή ταξιτζήδες είτε κάνοντάς τους ψυχολογικό πόλεμο, που θα τους οδηγήσει αργά ή γρήγορα στην παράνοια.

Δεν φταίει πάντα το κράτος “Παράνοια”, αυτή τη λέξη χρησιμοποίησε φίλος που έτυχε να ζει σε πεζό-δρομο του Ψυρρή και ο οποίος από τότε που αναβαθμίστηκε η περιοχή αναγκάζεται κάθε πρωί, προτού να φύγει για τη δουλειά του, να μαζεύει άδεια μπουκάλια μπίρας και χαρτιά από σουβλάκια από τα σκαλοπάτια της εισόδου του. Γιατί οι πεζόδρομοι, εκτός από αυτοκίνητα, συχνά διαθέ-τουν και άφθονο σκουπιδαριό, “θύματα” ενός λαού που θεωρεί ότι όπου περπατά μπορεί να σκορπίζει και τα απορρίμματά του. Ίσως τελικά να μη φταίει κανένα κράτος και κανένας δήμος: μόνοι μας κάνουμε τους πεζό-δρομους που θα μπορούσαμε να έχουμε και να απολαμβάνουμε χώρους δυσωδίας, φασαρίας και... κυκλοφοριακού χάους. Γιατί εμείς μπαίνουμε σε αυτούς με τα αυτοκίνητα και τα μηχανάκια μας. Εμείς οι ίδιοι που διαμαρ-τυρόμαστε όταν, όντας πεζοί στον πεζόδρομο, αναγκαζόμαστε να παραμε-ρίζουμε στην απαιτητική κόρνα του τροχοφόρου που μας ακολουθεί. Εμείς οι ίδιοι πετούμε όλα όσα βαραίνουν τις τσέπες μας στο πλακόστρωτο. Εμείς οι ίδιοι, αν και ασφυκτιούμε ενοχλημένοι πίσω από τα κάγκελα των πεζοδρομίων, παραβιάζουμε τον νόμο για να παρκάρουμε το μηχανάκι μας ή πηδάμε πάνω από τα κάγκελα για να περάσουμε στο απέναντι πεζοδρό-μιο, για να αποφύγουμε δέκα μέτρα πεζοπορίας ως την επόμενη διάβαση.

Μήπως τελικά, κύριε Μπαμπινιώτη είμαστε όχι “γύφτοι” (“τσιγγάνοι και γενικότερα κάθε μελαμψός νομάς που ζει σε τσαντίρι, έξω από τα πλαί-σια της κοινωνικής οργάνωσης”), αλλά “γύφτουλες”, δηλαδή “αυτοί που διακρίνονται για την αναξιοπρέπεια και την κακομοιριά τους”, όπως πολύ σωστά εξηγείτε τον όρο στο λεξικό σας; Μήπως είμαστε όχι “βλάχοι” (“οι δίγλωσσοι έλληνες, κάθε ορεσίβιος βοσκός της ηπειρωτικής Ελλάδας”), αλλά “βλαχαδερά” (“αυτός που συμπεριφέρεται σαν αγροίκος”); ΄Η μήπως απλώς έχουμε εθιστεί στο χάος και συμμετέχουμε και το... νταγια-ντίζουμε (“δεχόμαστε αναγκαστικά μια δυσάρεστη κατάσταση, μαθαίνουμε να επιβιώνουμε μαζί της”), για να τη βγάλουμε καθαρή και να μην απο-τρελαθούμε;

ΚΟΣΜΑΣ ΒΙΔΟΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 08-11-1998, Κωδικός άρθρου: B12506C071

36

50

36

ΛΕΖΑΝΤΑ 1: Πεζοδρόμιο μια σταλιά... Ίσα που χωρούν δυο άνθρωποι (και αγκαζέ) να περπατήσουν. Ε, ήταν στραβό το κλήμα, το ‘φαγε κι ο γάιδαρος, που λένε... Σε χώρο στάθμευσης έχει μετατραπεί για τροχο-φόρα. Τρία αυτοκίνητα στη σειρά έχουν “καβαντζώσει” θέση πάρκινγκ, ένα “παπί” τα κοιτάζει φαρδύ πλατύ καταμεσής του πεζοδρομίου και ο πεζός εξόριστος όχι στην... 5η Λεωφόρο αλλά σε δρόμο κάπου στα Εξάρ-χεια. Αν έχεις τύχη, διάβαινε...

ΛΕΖΑΝΤΑ 2: Χωρίς σχόλια. Στα σκουπίδια δεν χωράει, στα καλάθια περισσεύει. Τι είναι;

ΛΕΖΑΝΤΑ 3: Άπλα να σου πετύχει το μανάβικο! Φρούτα πάνω στο πεζοδρόμιο, φρούτα πάνω στον δρόμο. Τα δικά μου δικά μου και τα δικά σου δικά μου. Ομπρέλες για τις μπανάνες, καφάσια παρκαρισμένα στην άκρη του δρόμου. Αυτοκίνητα σταθμευμένα στη σειρά και το πεζοδρόμιο για το θεαθήναι..

ΛΕΖΑΝΤΑ 4: Αυτό κι αν είναι πρόκληση! Σε ένα πεζοδρόμιο που εφάπτεται ιδιωτικού πάρκινγκ, ευλόγως θα υποθέτατε ότι ο πεζός θα μπορούσε να περπατάει σε αυτό χωρίς το εμπόδιο των οχημάτων. Η φωτογρα-φία όμως αποδεικνύει του λόγου το αναληθές... Ή οι κάτοχοι των ΙΧ είναι τσιγκούνηδες ή ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης εξοικονομεί χώρο κάνοντας το πεζοδρόμιο μέρος της επιχείρησής του

ΛΕΖΑΝΤΑ 5: Όπως βλέπετε, δεν πρόκειται για παλιοσίδερα σε... κατακόρυφη διάταξη. Επί του πεζοδρο-μίου, ένας υποσταθμός της ΔΕΗ που έχει τη χρησιμότητά του και κοινωφελή σκοπό, αλλά εμποδίζει. Το πεζοδρόμιο χάνει το νόημά του για μερικά μέτρα και ξανά προς τη δόξα τραβά... Και ο πεζός “τραβά το ζόρι”. Πάνω κάτω σε πεζοδρόμιο και οδόστρωμα. Αυτό θα πει να σου αλλάζουν τα φώτα...

ΛΕΖΑΝΤΑ 6: Η πινακίδα με το βέλος δείχνει προς το βενζινάδικο. Η πινακίδα που αναγράφει “ανοιχτό” δηλώνει σαφώς ότι το βενζινάδικο είναι εν ώρα λειτουργίας. Η γιγαντοπινακίδα, πιο πίσω, δίνει τις τιμές της βενζίνης. Παραπίσω, ποιος ξέρει τι μας περιμένει... Και παραπλεύρως σε όλα αυτά ένα όχημα έχει καταλάβει το πεζοδρόμιο. Ιδού ο γρίφος: Από πού να περάσει ο πεζός; Τόσο δύσκολο είναι οι ιδιοκτήτες του βενζινάδι-κου να είχαν στήσει τουλάχιστον τη γιγαντιαία πινακίδα με κενό από κάτω ώστε να μπορούν να περνούν οι πεζοί, και όχι όπως τώρα μόνον οι έχοντες ύψος κάτω του ενός μέτρου;

ΛΕΖΑΝΤΑ 7: Προχωράς στο πεζοδρόμιο και στα καλά καθούμενα πέφτεις πάνω σε περίπτερο που το καλύπτει ολόκληρο. Μεσοτοιχία σχεδόν με τον τοίχο του διπλανού σπιτιού. Τα σκαλοπάτια της εισόδου της οικίας δυο βήματα από το ψυγείο με τα παγωτά του περιπτέρου. Σαν κομμάτια παζλ οικιστικής παράνοιας και πεζοπόρου ταλαιπωρίας...

ΛΕΖΑΝΤΑ 8: Άντε και σπρώχνεις τον κάδο σκουπιδιών που έχει ροδίτσες για να περάσεις. Πού να τον πας όμως; Κι αν τον ρίξεις από αδέξιο χειρισμό πάνω στο αυτοκίνητο που έχει ανέτως σταθμεύσει πάνω στο πεζο-δρόμιο και πληρώσεις για φθορά ξένης περιουσίας από πάνω; Κι αν τον πετάξεις στο οδόστρωμα κατά λάθος και προκαλέσεις τροχαίο; Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Πεζού διλήμματα...

ΛΕΖΑΝΤΑ 9: “Τη δουλειά μας να κάνουμε και τα άλλα περισσεύουν”. Κάπως έτσι μπορεί να εξηγήσει κανείς την αδιαφορία που επιδεικνύουν εργολάβοι οικοδομών, πολιτικοί μηχανικοί, ιδιοκτήτες ακινήτων που ανοικοδομούνται, μη υπολογίζοντας ότι το πεζοδρόμιο είναι κοινής χρήσεως. Πόσες φορές αναγκαστήκατε να ισορροπήσετε πάνω σε μπάζα περπατώντας σε πεζοδρόμιο ή να το εγκαταλείψετε μη μπορώντας να έχετε ελεύθερη πρόσβαση;

ΛΕΖΑΝΤΑ 10: Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Οι πλάκες του πεζοδρομίου σε κακό χάλι. Οι εργασίες που προκάλεσαν τις φθορές τελείωσαν. Έμειναν οι τρύπες, τα βαθουλώματα με τις πέτρες που, καιρού θέλο-ντος, γεμίζουν και με νερό, τα σαμαράκια. Εκτός τούτων, βεβαίως, στύλοι που δεν έχουν τελειωμό καλύ-πτουν το πεζοδρόμιο. Κολόνες της ΔΕΗ, στύλοι με διαφημίσεις, πινακίδες... “εδάφους - εδάφους” και ο πεζός σε επικίνδυνες αποστολές.

Λεζάντες από το Άρθρο 1 Κάντε τα κατάλληλα σκίτσα ή βάλτε τις κατάλληλες φωτογραφίες στις λεζάντες

που ακολουθούν:

51

37

Μεθοδολογία - περιγραφή Χωρισμένοι οι μαθητές σε ομάδες συσκέπτονται

και αποφασίζουν για το μήνυμα - σύνθημα που θέλουν να στείλουν μέσω της αφίσας τους.

Κατόπιν ζωγραφίζουν αυτό που περικλείεται στο μήνυμά τους ή κάνουν κολάζ.

Eκθέτουν τις αφίσες στην τάξη τους και αποφασί-ζουν ποια θα αναπαράγουν για να αναρτηθεί σε διάφορα σημεία, όπως στο Δημαρχείο, στην πράσινη γωνιά, αφού πρώτα πλαστικοποιηθεί για να αποκτήσει αντοχή, και σε συνεννόηση πάντα με τους ιδιοκτήτες του χώρου όπου θα αναρτηθεί η αφίσα.

* Προσοχή δεν κολλάμε την αφίσα με κόλλα πάνω σε κάποιο τοίχο ούτε την καρφώνουμε πάνω στον κορμό κάποιου δένδρου. Προτιμούμε να στερεώνουμε την αφίσα με κολλητική ταινία.

Ζωγραφίζω αφίσες

Στόχοι: Να εκφράζονται ελεύθερα. Να συνεργάζονται αρμονικά. Να αλληλοβοηθούνται. Να βρίσκουν ποικίλους τρόπους

για την έκφραση των απόψεών τους.

Να ασκηθούν στη λήψη αποφάσεων.

Να πετυχαίνουν αυτό για το οποίο ξεκίνησαν, την ενημέρωση δηλαδή των κατοίκων.

Υλικά και προετοιμασία Λευκές κόλλες, μπογιές,

σημειωματάριο, μολύβι, κόλλες, παλιά περιοδικά, εφημερίδες.

52

38

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι ομάδες έρχονται σε επαφή με τον υπεύθυνο

αντιδήμαρχο για το Πράσινο, με τους γεωπόνους του Δήμου, με το Υπουργείο Γεωργίας και το Τμήμα Αναδασώσεων για να μπορέσουν να προμηθευτούν φυτά, δενδρύλλια, θάμνους και πόες για να φυτευ-τούν στη γωνιά.

Παίρνουν πληροφορίες γι’ αυτά. Ζητούν ελληνικά και ανθεκτικά φυτά στη ρύπανση και τις κακουχίες (καύσωνας, ξηρασία).

Όταν προμηθευτούν τα φυτά, ζητούν τη βοήθεια των γονέων τους ή και των περιοίκων για να ανοί-ξουν λάκκους και να τα φυτέψουν.

Φροντίζουν να ποτίζεται ο χώρος με αυτόματο πότισμα, εφ’ όσον είναι κλειστός, για την εξοικονό-μηση του νερού.

Αν ο χώρος είναι ανοιχτός αναλαμβάνουν την υπο-χρέωση δύο - τρεις φορές την εβδομάδα να ποτί-ζουν τα νεοφυτεμένα φυτά.

Επίσης, αν μπορεί να γίνει κάποια διαμόρφωση με πέτρινους διαδρόμους και βραχάκια, γίνεται η πρό-ταση και πιέζουν για υλοποίηση το Δήμο. Όχι όμως άλλη τσιμεντοποίηση.

Κάνω παρεμβάσεις στην πράσινη γωνιά για να γίνει ελκυστικότερη

Στόχοι: Να δημιουργήσουν ελκυστικούς

χώρους πράσινου. Να συμμετέχουν στη δημιουργία

ευαισθητοποιημένων πολιτών, που θα είναι γνώστες των οικοσυστημάτων.

Να αλλάξουν νοοτροπία, να βιώσουν τη συμμετοχή και την εθελοντική προσφορά.

Να αναλάβουν την προστασία της γωνιάς, την ανανέωσή της και να εξασφαλίσουν τη διάρκεια του εγχειρήματος.

Να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αποφυγή των κινδύνων υποβάθμισης του πρασίνου.

Υλικά και προετοιμασία Δενδρύλλια, θάμνοι, πόες,

σκαλιστήρια, μπογιές, πινέλα.

Αν ο χώρος είναι μεγάλος, ίσως κάποιο μικρό θεατράκι, θα έδινε ζωή στην πράσινη γωνιά. Εκεί θα μπορούσαν οι μαθητές να πραγματοποιούν διάφορες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια ή και στο τέλος της σχολικής χρονιάς.

Θα μπορούσαν να βαφτούν τα πεζούλια του χώρου, να δημιουργηθούν γωνιές με αναρριχώ-μενα φυτά, με πέργκολες και παγκάκια, μία όαση για τις τσιμεντουπόλεις.

Ο χώρος θα πρέπει να φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού και από φύλακες του Δήμου ή εθελο-ντικά από τους μαθητές και τους κατοίκους.

Στο πλαίσιο των προτεινομένων παρεμβάσεων θα μπορούσε να είναι και η κατασκευή μιας βρύσης, για παράδειγμα στον κήπο ενός σχολείου. Φυσικά θα χρειαστεί η βοήθεια των γονέων και εξωσχολικός χρόνος.

Για την παρέμβαση στην πράσινη γωνιά απαιτείται η άμεση συνεργασία όχι μόνο με τους δημοτικούς φορείς αλλά και με τοπικούς παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να ενισχύσουν την προσπάθεια για δεντροφυτεύσεις, μεταφορές και συντήρηση της Πράσινης Γωνιάς.

53

39 Βράβευση του ομορφότερου μπαλκονιού, κήπου ή ταράτσας

Μεθοδολογία - περιγραφή Οι ομάδες μοιράζουν στους ενοίκους των κατοι-

κιών της περιοχής φυλλάδια με τα οποία θα τους ενημερώνουν ότι θα γίνει βράβευση του ομορφότε-ρου μπαλκονιού ή κήπου ή ταράτσας, συγκεκριμένη ημέρα προς τα τέλη της άνοιξης.

Εξηγούν τους λόγους που τους οδήγησαν στη βρά-βευση.

Μία βδομάδα πριν την ημέρα βράβευσης φωτογρα-φίζουν τα καλύτερα μπαλκόνια και τους κήπους. Εκθέτουν όλες τις φωτογραφίες.

Οι ομάδες επισκέπτονται τους χώρους, συσκέπτο-νται και αποφασίζουν για τη βράβευση του ομορ-φότερου μπαλκονιού. Ειδοποιούν τον ιδιοκτήτη του μπαλκονιού ή του κήπου.

Η τάξη που ανέλαβε αυτή τη δραστηριότητα διορ-γανώνει την παρουσίαση. Συγκεντρώνει μαθητές, κατοίκους και φορείς σε μια χαρούμενη εκδήλωση.

Ένας μαθητής εκφωνεί λίγα λόγια για τη σπουδαι-ότητα της ύπαρξης του πρασίνου στις πόλεις, έστω και στα μπαλκόνια και στις ταράτσες.

Στόχοι: Να παροτρύνουν τους κατοίκους

της περιοχής στη δημιουργία πρασίνου και στην ανανέωσή του.

Να αναγνωρίσουν όλοι τη μεγάλη αξία του και τις πολλαπλές ευεργεσίες που προσφέρει στον κόσμο.

Να ομορφύνουν τα τσιμεντένια μπαλκόνια.

Να κρίνουν και να αποφασίζουν.

Υλικά και προετοιμασία Φωτογραφική μηχανή,

σημειωματάριο, φυλλάδια πληροφόρησης.

Καλούν τους ιδιοκτήτες των μη βραβευμένων μπαλ-κονιών. Τους απονέμεται έπαινος φτιαγμένος από τους ίδιους τους μαθητές και το βραβείο, κάποιο φυτό, ελληνικό βέβαια, παραδίδεται στο βραβευθέντα.

Μπορεί να γίνει και κάποια προβολή σχετική με το πράσινο. Να ακολουθήσει συζήτηση για να επιτύχουν μία συνεχή συνεργασία πάνω στο θέμα που επεξεργά-στηκαν τα παιδιά.

Ίσως και η Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου να μπορούσε να συνεισφέρει σ’ αυτή την εκδήλωση.

54

40 Παραδοσιακά ελληνικά παιχνίδια και η πράσινη γωνιά

Μεθοδολογία - περιγραφή Ζητάμε από τα παιδιά να ρωτήσουν τον παππού,

τη γιαγιά, τους γονείς για τα παιχνίδια που έπαι-ζαν όταν ήταν μικροί.

Τα καταγράφουν και μαθαίνουν πώς παίζονται. Βγαίνουν στην αυλή και ... προπονούνται στα

διαλείμματα, επισκέπτονται την Πράσινη Γωνιά στην παιδική χαρά, στο πάρκο και παίζουν χωρίς άγχος, σε μια ατμόσφαιρα ζεστή, ευχάριστη και προπαντός χωρίς έξοδα με απλά υλικά ένα ξύλο, ένα μαντήλι, λίγες πέτρες.

Ας μην ξεχνούν: Ένα παιχνίδι την ημέρα ... το γιατρό τον κάνει πέρα.

Στόχοι: Να μάθουν να συνεργάζονται. Να αναπτύξουν την ομαδικότητα

και τη φιλία. Να φέρουν στο φως παλιά ξεχα-

σμένα παιχνίδια με κίνηση και φαντασία.

Να μην αισθάνονται μόνοι τους. Να βρίσκουν εναλλακτικές λύσεις. Να βάζουν στόχους και να ιεραρ-

χούν επιλογές.

Υλικά και προετοιμασία Πολλή φαντασία.

Παραδοσιακά παιχνίδια

Πινακωτή - Πινακωτή Αμπάριζα Κουτσό Αεροπλανάκι - κουτσό Κυνηγητό Κρυφτό Τσιλίκι - τσιλικάκι (ξυλίκι) Αγαλματάκια ακούνητα Σχοινάκι - λάστιχο Βασιλιά - βασιλιά, τι ώρα είναι;

55

Βοηθήματα για τους εκπαιδευτικούς41

1. Το βιβλίο της ζωής. Εκδ. Στρατίκη 2. Λιβάδια. Ερευνώ τους βιότοπους. Εκδ. Ερευνητές 3. Δέντρα. Ερευνώ τους βιότοπους. Εκδ. Ερευνητές 4. ΄Έντομα. Μαθαίνω τον κόσμο. Εκδ. Μίνωας 5. Η ζωή των φυτών. Ο αόρατος κόσμος. Εκδ. Πατάκη 6. Τα δέντρα του κήπου. Ο γεωπόνος στο σπίτι σας. Εκδ. Κουτσουμπός 7. Τα βότανα, καλλιέργεια, χρησιμοποίηση. Εκδ. Κουτσουμπός 8. Μελισσοκομία. Εκδ. Ψιχαλού 9. Μικρές Εκτροφές Οικογενειακού Τύπου. Λ. Ευσταθίου Εκδ. Παπασωτηρίου 10. Το σαλιγκάρι. Στ. Μαρκάκης Εκδ. Μπούκας Γρ. 11. Κομπόστ. Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας 12. Βιβλίο της φύσης. Εκδ. Μαργαρίτα 13. 31 Οικολογικές τρίπλες. Εκδ. Σχήμα και χρώμα 14. Η λαμπρίτσα. Εκδ. Δεληθανάση 15. Tα δέντρα, τα αγριολούλουδα, τα πουλιά κ.ά.. Εκδ. Γιοβάνη 16. Δέντρα και θάμνοι της Ελλάδας. Γ.Σφήκα Ελληνική Φύση 17. Φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδας. Γ. Σφήκας Ελληνική Φύση 18. Έντομα. Οι μικροί φυσιοδίφες. Εκδ. Ερευνητές 19. Λουλούδια. Οι μικροί φυσιοδίφες. Εκδ. Ερευνητές 20. Λεξικό της φύσης. Εκδ. Ερευνητές 21. Εικόνες φυτών. Εκδ. Νικόδημος 22. Η πεταλούδα. Ο βάτραχος. Πώς μεγαλώνουν. Εκδ. Πατάκη 23. Το άνθος. Οι πρώτες μου ανακαλύψεις. Εκδ. Δεληθανάση 24. Φυτά σε δράση. Μαλλιάρης - Παιδεία. 25. Ερευνητές. Εφημερίδα Καθημερινή 1/00. 26. Ανθοκομία. Εκδ. Ψυχαλού 27. Μελισσοκομία. Εκδ. Ψυχαλού 28. Σύγχρονη λαχανοκομία. Εκδ. Ψυχαλού 29. Τα δέντρα. Ερευνώ τους βιότοπους. Εκδ. Ερευνητές 30. Το βιβλίο της ζωής. Εκδ. Στρατίκη 31. Το δέντρο που έδινε. Εκδ. Δωρικός 32. Ανακαλύπτω τη φύση. Ερευνητές 33. Οι πεταλούδες. Εκδ. Κέδρος 34. Λιβάδια. Ερευνώ τους βιοτόπους. 35. Οι μύθοι των λουλουδιών. Εκδ. Στρατίκη 36. Οι μύθοι των ζώων. Εκδ. Στρατίκη 37. Ο μαγευτικός κόσμος των ζώων. Εκδ. Κέδρος (Τα σκαθάρια -Τα μυρμήγκια -Τα πουλιά -

Τα φίδια - Οι αράχνες - Οι βάτραχοι και οι φρύνοι - Οι μέλισσες - Οι νυχτερίδες - Οι κάστορες, Οι τυφλοπόντικες - Οι αρκούδες)

38. Είμαι ένας βάτραχος μικρούλης. Μ. Κριεζή. Εκδ. Άμμος 39. Το βατραχάκι με την κίτρινη γραμμή. Β. Ψαράκη Εκδ.Πατάκης 40. Ο ερωτευμένος βάτραχος και μια σειρά βιβλίων του Μ. Βέλθουις. Εκδ. Πατάκη 41. Ενσωμάτωση της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα αναλυτικά προγράμματα,

Υπ.Ε.Π.Θ., Αθήνα 2000. 42. Τα πουλιά της Ελλάδας και της Ευρώπης. Εκδ. Χρυσός Τύπος, Αθήνα 1981.

56

Η ΕΕΠΦ είναι η παλαιότερη περιβαλλοντική οργάνωση στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1951 και συνετέλεσε στην ίδρυση των περισσότερων Εθνικών Δρυμών και υγροτόπων Ramsar της χώρας μας, καθώς και πολλών άλλων προστατευόμενων περιοχών. Ήταν η πρώτη οργάνωση που ασχολήθηκε με την προστασία απειλούμε-νων ειδών, όπως η αρκούδα, η θαλάσσια χελώνα και η μεσογειακή φώκια. Έχει ως αποστολή της να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί, τόσο τους Έλληνες, όσο και αυτούς που αγαπούν την Ελλάδα, για τη φυσική κληρονομιά της χώρας μας και να δραστηριοποιείται για την προστασία της.Η ΕΕΠΦ έχει δραστηριοποιηθεί, από πολύ νωρίς, σε διεθνή και εθνικά δίκτυα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, όπου συμμετέχουν σχεδόν ένα εκατομμύριο μαθητές ελληνικών σχολείων, με δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτι-κούς. Αυτές τις γνώσεις τις προσφέρει στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα με έξι ολοκληρωμένα Προγράμ-ματα, ορισμένα από τα οποία συντονίζονται διεθνώς από το Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (FEE). Στον τομέα της παρεμβατικής προστασίας, η ΕΕΠΦ δραστηριοποιείται συνεχώς σε τοπικό και εθνικό επίπεδο για να αντιμετωπίζει κινδύνους που απειλούν το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας. Την τακτική ενημέρωση του κοινού, τόσο για την Ελληνική φύση, όσο και για το έργο της, επιτυγχάνει η ΕΕΠΦ μέσω του τριμηνιαίου περιοδικού, ‘Η Φύση’, και της έκδοσης ‘Η Εφημερίδα των Νέων’, καθώς και μέσω ξεχωριστών έντυπων ειδήσεων για κάθε πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (newsletters). Επίσης οργανώνει συχνές διαλέξεις, εκδρομές και εκδηλώσεις οικολογικού περιεχομένου. Τέλος, ως μέλος πολλών διεθνών οργανισμών, ορισμένους από τους οποίους εκπροσωπεί στη χώρα μας, η ΕΕΠΦ συμμετέχει ενεργά σε περιβαλλοντικές κινήσεις που ξεπερνούν τα σύνορα της Ελλάδας.

Γενική διαδικασία ΠρογραμμάτωνΌλα τα Πρόγραμμα της ΕΕΠΦ έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Έτσι είναι ευκολότερη για τον εκπαιδευτικό η μετάβαση από το ένα στο άλλο.O Υπεύθυνος για το Συντονισμό των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης χειρίζεται το κάθε Πρό-γραμμα, με τη συνεργασία της Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν, εθελοντικά εκπαιδευτικοί και ειδικοί επιστήμονες, καθώς και ένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ε.Ε.Π.Φ.. Η Συντονιστική Επι-τροπή σχεδιάζει, παρακολουθεί την εφαρμογή του κάθε Προγράμματος και φροντίζει για την ανανέωση και τη βελτίωση του Εκπαιδευτικού υλικού.Τα σχολεία που συμμετέχουν στα προγράμματα ενημερώνουν τη Γραμματεία Υποστήριξης Προγραμμάτων και Δικτύων Π.Ε. της Ε.Ε.Π.Φ. για την πορεία των δραστηριοτήτων τους, ώστε όλες οι επιμέρους πληροφορίες από τα σχολεία να παρουσιάζονται στα τακτικά δελτία των Προγραμμάτων (newsletters), που ετοιμάζει η κάθε Συντονιστική Επιτροπή. Ετήσια σεμινάρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στα Προγράμ-ματα οργανώνονται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Όλα τα παιδιά που συμμετέχουν στα Προγράμματα, και για όσο χρόνο συμμετέχουν, ανήκουν στην Ομάδα Νέων της ΕΕΠΦ. Το σχολείο τους λαμβάνει την “Εφημερίδα των Νέων”, με γενικές πληροφορίες για το περι-βάλλον, την πανίδα και τη χλωρίδα, καθώς και το τριμηνιαίο περιοδικό “Η Φύση”, που διανέμεται σε όλα τα μέλη της ΕΕΠΦ. Η ΕΕΠΦ οργανώνει και χειρίζεται τα Προγράμματα/Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ευαισθητο-ποίησης με τη συνεργασία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στη Γραμματεία των Προγραμμάτων στην:

Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης Νίκης 24, 105 57 Αθήνα Τηλ: 010 33 14 563, 010 32 25 285, Fax: 010 32 25 285, E-mail: [email protected]

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ1951