Extracts relating to the History of Archbishop Becket · 2018. 12. 29. · liabens, pedestrem ad concilium veniendi remisit eis necessi-•tatem, et mandavit redire ad propria. Eex

207

EXTRACTS RELATING TO THE HISTORY OFARCHBISHOP BECKBT.

From MS. Lansdowne 398, in the JBrUisfi Museum.

COMMUNICATED BY THE REV. J. C. ROBERTSON, CANON 03?

CANTERBURY.

A PASSAGE which has already appeared in a criticalnotice of Mr. DufFus Hardy's ' Catalogue of Materialsrelating to the History of Great Britain,' may serve,with some abridgment, by way of introduction to thefollowing extracts.

" In Mr. Hardy's elaborate ' Catalogue' Becket occu-pies eighty pages, and the author enumerates no lessthan a hundred and twelve articles relating to him. Yetthis long and carefully compiled list of materials addshardly anything of importance to the documents whichare already in print. The only pieces which, on lookingthrough the catalogue, struck us as at once unknownto us and likely to be of any interest, were two whichare contained in the Lansdowne MS. 398, and these wehave lately examined. The first of them, as Mr. Hardypoints out, is not noticed in the Lansdowne Catalogue,being undistinguishable in appearance from the MS. ofthe Life by Fitzstephen, with which the volume begins.But with folio 42 the text of Fitzstephen is broken off,and it is followed by another fragment, which, as Mr.Hardy says,' appears to be a commemorative homily.'Mr. Hardy, however, has not observed that this in its

Archaeologia Cantiana Vol. 7 1868

http://www.kentarchaeology.org.uk/Research/Pub/ArchCant/007%20-%201868/page%20v%20+%20vi.htm

208 EXTRACTS BBLATING TO THE

ttrfn breaks off with folio 53, and that the next twoleaves, which relate chiefly to Becket's consecration, arepart of another piece. The remaining tract in the samevolume is also of the homiletical kind, and the earlierpart of it is marked off into twelve lessons, for use inthe service of the church. Dr. Giles has printed thebeginning- of this (S. Thorn. Cant. ii. 316-326), but hedoes not seem to have been aware that such real valueas the work may possess is in the later, part, which re-lates to the transactions after the murder."1

To this it maybe added that Mr. Bond and Mr.Hamilton, of the British Museum, who have favouredme with their opinions on the manuscript, agree inthinking that the portion of the Life by Fitzstephen andthe two fragments which immediately follow it (foil.43-53 and 54-55) are in the same handwriting; thatthis belongs to the end of the fourteenth century or tothe beginning of the fifteenth; and that the third frag-ment (foil. 65-75) is of the end of the twelfth century,so that it must have been not only composed (like thepieces which precede it) but written very near Becket'sown time.

I have not, except in special instances, attempted topreserve the peculiarities of spelling which occur in theMSS.

J. C. R

I.[During the Arclibishop's exile] • '

(:M.43&.) • -ûlti quasi de crimine lesas majestatia durissime aregis offioialibus convent! sunt et redarguti, quod ei de

facultatibus suis all quid transmisissent.CPoi.44i.) ^ Beati Thomse veneratione et visitations fuerant

Angliae primi novissimi et novissimi primi. Prim&emm aebiles, pauperes, et minores sensim repimt. Postea me-

1 ' Contemporary Review,' February, 1866, p. 276.'•

HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 209

diee manus homines advemiuit. Pulso tandem regis timore,ei obviam exeuntibus et clamantibus " Osanna filio David,,"1

posteaque " Totus mundus post ilium abiit,"3 ita clems, baronia,militia, et populus universus Anglise et vicinarum insularum etregnorum statim accurrunt, catervatim ruunt, Oantuariam ve-niurLt, ubi manus Domini distillaverunt probatissimara.3 Ve-niunt, inquam, videre ibi Dei gloriam in terris inter homineschoruscantem. in. signis et prodigiis auditis et inanditis. Tan-dem rex ipse paruit mortuo quern viventem ferre non poterat.Bjus miracula in magno volumine scripta habentur, et extantapud plurimos.*

[Near tlae bottom of fol. 45 a new division of this tract be-gins. The writer addresses a supposed audience of clergy andbishops.]

A seeculo non est auditum fuisse in Boxnana ecclesiaaKquod scMsma quod non finiretur vel utroque elec-

(Soi, 46.) torum superstate . . . . vel saltern morte alterius elec-tomm. Nunc autem adeo nmltiplicata sunt mala^ adeo invaluitdissensio, ut, Octaviano in schismate defuncto, secundum jamet tertium idolum elevatum sit, et ab imitate sancta3 BomanEeecolesise et Oatholici papge Alexandri audientia et obedientiaimperator Fredericus cum tota sua sequela discesserit sub jura-mento Sed miserator et raisericors Dominus matrinostrse ecclesise Romanes pacem provideat, et donet unitatem.5

(3Toi.47&.) Sed Domine mi, rex vel imperator, quisquis esd?ol 48 s) ^ omnes clerici quasi una famiKa sunt domus Dei,

eoclesise sanctse, sponsse Ohristi, in obedientia et jus-titia vicarii beati Petri, domini Papse. Esto^ aliquis istorutnvel plures mali sunt, latrocinium exercent, fures sunt, incen-diarii sunt, vel homicidee; forum tatnen suum habent ecclesias-ticum, ubi conveniantur, judicentur, confessi vel convicti degra-dentur, et a clero postmodum summoti et discoli laicis annii-merentur, et tune demum tui fori, tuse jurisdictionis, iv.se potes-tatis esse inoipiunt, domine mi rex, ut, si in manns tuas inci-

1 Matth. xxi. 9. 2 Joh. xii. 19.3 " Mauus mesa stillaverunt myrrliam, et digit! mei pleni myrrha pro-

batissima."—Cantic. v. 5.4 This probably refers to the work of "William of Canterbury, described

in our sixth, rolume, p. 2.s Hence it would seem tliafc this was written before the reconciliation

between the Pope and the Emperor in 1177, which \vas soon after fol-lowed by the submission of the autipope Calixtus III.

VOL. VII. r,

210 EXTRACTS RELATING TO THE

derint, non evadant. Quid miruin si clerici omnes de forbtantum ecclesiastico sint, ibi super quolibet crimine conve-.niendi, judicandi, cum plurimas civitates seu castra forumsuum et immunitatis suas privilegium habeant super civiumsuorum causas ? Ecce Londonia regni Anglorum sedes est.Gives ejus si accusentnr, si de placitis coronse conveniantur, incivitate sua respondebunt, et legibus suis judicabuntur; nonlege duelli, non examine aquas vel ferri candentis se purgabunt,

nisi sponte elegerint, sedibi finis est omnis controversialsacramentum.1 Oxenfordia similiter se habet, et aliaa

aliquse urbes eadem gaudent libertate. Bt forte in aliis regnis,pluribus in locis ita est. Judasis etiam proposita lege sacra-mentum finis est omnis litis, tarn civilis quam ciiminalis. KTum-quid tibi, domine mi Bex, indignum debet videri, si clemshonoretur libertate quse civibus laicis vel Judseis est indulta ?

Ut commemorem de maxima ira regum Chris tiano-rum, tamen ad consequentiam non trahendaj sed ut

infra illam longe subsistant principes, Rogerus Sicilise^ quse dejure domini Papse esse deberet, invasor et violentus incubator,domino Papse reclamanti infestus, episcopis Sicilige^ ad conci-lium summse sedis se evoeatos esse dicentibus, et ad iter seprasparantibus, ait, " Bquidem obedientiam, quam Deo et do-mino Papaa debetis, vobis non inhibeo; sed equi et omnes poa-sessiones regni mei mese sunt; pedibus ibitis/^ Illi gaudentes

. quod aliquam contumeliam paterentur pro Ohi-istinomine, pedestre iter arripiunt usque Beneventum.2

Quo audito, dominus Papa eis de virtute obedientise gratiamliabens, pedestrem ad concilium veniendi remisit eis necessi-•tatem, et mandavit redire ad propria. Eex Anglite "Willel-•mus secundus, beato Anselmo offensus in exilium eunti, misitpost eum non3 itinere ei additum quendam de familiaribusclericis suis. Qui celans propositum inter alios sancti archi-episcopi clericos4 habebatur in tonore, quasi unus ex illis in-trans et exiens, et arcHepiscopi ad mensam assessor. Ven-tum est ad mare. Una dierum aere sereno, vento secundo,cum equi starent et in littore essent sarcinaa et impedimenta,ut in nayem admitterentur, ait ille clericus regis sancto archi-episcopo Anselmo, "Domine, ut corpus vestrum retineaturnullum habet dominus rex potestatem; sed faoultates, quas

1 Heb. vi. 16, 2 MS. Boneventum.a Sic MS. 4 MS. Clericis.

HISTORY OF AECHBISHOP BECKET. 211

extra regnum ejus asporfcare paras, aurum et argentum, adopus regis ex ejus prascepto retineo, et hue ad hoc veni."Mox fecit e scrimis et clitellis et loculis omne ses extraMet fisco sociari. Sanctus archiepiscopus patienter sustinuit,et pauper navem ascendit. Quo cum appulsus esset audito,comes Flandrias eum facultatibus tanto viro dignis et necessa-riis sufficientissime instruxit; sed et rex Francorum et mag-nates Galliae pia compassione idem fecerunt. Sanctus Ansel-mus Oluniacum venit, ibique moraru fecit usque dum rexhumanis rebus exemptus esset, proh dolor, eo fatalitatis1 modoqui tantum regem, tarn illustrem principem, si Dsam arctiusamasset, non deceret.

[After relating the plunder of the Archbishop's palace bythe murderers, the author goes on as follows :]

Ad hsec quid fecerunt justiciarii praesidesve proviu-ciarum, vicecomites seu alii officiales regis, vel habita-

tores regni omnes in pacem servandam jurati ? Equidem illossceleratos, illos parricidas, sacrileges et prasdones, per stratampublicam diebus itinerantes inpune abire dimiserunt ad propria.Efc postea fere per annum in Anglia commorati sunt, luden-tes in avibus cteli et canibus venaticis. Ubi sunt sacramentapacis conservandas ? Sed dicitis, "Rex ipse dissimulabat."Conti'a. Immo, conventus postea a cai'dinalibus ad hoc missis,plene et plane negavit, et juravit se mortem ejus noluisse nequeprsscepisse; et quia propter euro, licet non per eum, ut se pur-gavit, occisus est a suis aulicis, absolvi impetravit et posni-tentise imploravit remedia. Sed et hie episcoporum et cleriAnglise admiranda est negligentia. Nullus mutire ausus est,nullus fere ausus est parricidas illos excommunicare. Cantua-riensi ecclesise versa erat cithara2 in luctum, organum in vocemflentium,3 cantatio in ploratkmem. Fulla ecclesia cum ilia

matre sua Cantuariensi ploravit, nulla cessavit a divi-('0.62.) ^^ ^^^ potius vel spinis ecclesiarum obstrui debuis-sent aditus, ut inter vestibulum et altare plorare deberentsacerdotes et levitee ministri Domini, et dicere, Parce, Domino,parce clero et populo tuo, et ne des hsereditatem tuam inperditionem.4 Equidem propter peccata cleri maxime et po-puli Angliae ita flagellata est ecclesia Anglicana in patris suipercussione et perpessione. 0 episcopi Angliaa, ita destitutus

1 MS. faoilitatia. 2 This word is faintly written in the margin.xxx. si, * Joel ii. 17.

P 2


fait bonus arcMepiscopus vester occisus vestro1 et ultione,sicut vivens vestri auxilio et consolatione. Solus relictus faitin certamine. Equidem dixit de vobis dominus Papa Alex-ander, durante adhuc distantia regis et archiepiscopi in exiliomorantia, cujns litteras et mandata recipere noluistisj cujuspotestatem et obedientiam appellationibus vestris annuis etannum includentibus frustratorie delusistis : '' Magis/' inquit,'' conturbant animam meam episcopi Anglia^ qui obedientiampromiserunt et observare contemnunt, quam episcopi Alleman-nias, qui in schismate isto, imperatoris timore incumbentesuper eos, nobis obedientiam neo promiserunt nee observant."Item illud Henrici Londoniensis, '' noise per oppida buccEe,"3 amultis auditum est. Erant in ecclesia Beati Pauli Londoni-ensi una dierum aliqui episcopi et abbates considentes ad cog-nitionem quarundam causarum ecclesiasticarum ex' prasceptodomini Papse, et multitude magna clericorum, civium, militum,et aliorum cum eis. Intraverunt forte et quidam Judsei Lon-donienses, qui talibus et aliis se ingerunt conventibus ad repe-tendum si quos ibi viderint debitores suos. Inter quos et„ , .quidam Judseorum episcopus vem't. Oui Henri cus ille

dicax, " Bene veniat/3 inquit, '' episcopus Judseoruni;recipite ilium in consessum3; equidem fere nullus est episco-porum Anglise qui non fraudaverit dominum suum archiepi-scopum Oantuariensem, praater istum; in hoc episcopo Israelitadolus non est." Omne hoc malum, 0 episcopi Angliee, ex regtain Deum et ecclesiam sanctam injuria ortum, fotum coaluit exvestra ab unitate cum archiepiscopo restro discessione, ex dis-cordia Testra intestina, ex timore vestro terreno. Putabatisvos habere archiepiscopum vobis similem, qui suis possessioni-bus timeret., suam cognationem ditare et dilatare quasreret, quisuam carnem foveret, qui tempore persecutionis vel sileret velsub dissimulatione in justitise4' et libertatis ecclesiasticse dispen-dium dispensationem admitteret. Non sic erat, non sic. Bonusarchiepiscopus vobis erat, et non agnovistis eumCognationem suam cognatus Anglorum5 posthabuit, nisi quern

1 Some word with, which, vestro ought to agree lias been omitted.3 Juvenal, iii- 35- 8 ^-S. Concessum.4 MS. Et libertatis in justitue.6 This might seem to favour M. Thierry's idea that Beclcet was of

Anglo-Saxon descent, and was a champion of his people against theconquerors. But ought not the reading to be cognatis aliorum. ?


meritorum qualitas commendaret, ant de quo, juniore adhuc, exbonse indolis flore fructum vitee melioris speraret. Camerasuam non fovit, immo a die eonsecrationis suse domuit cilicioasperiore et esu vel potu parciore. Tempore pacis fregit qusedominari vellent in eo carnalia desideria. Tempore persecu-tionis inventa est ejus praasto quam pro ecclesia3 causa etlibertate ecclesiastica poneret anima

[Fol. 53. The section ends with, a prayer for the Church andkingdom. Then begins a discourse on the heathen fashion ofcelebrating birthdays, as exemplified by Pharaoh and Herod;and it is said that instead of this the Christian usage is to cele-brate the day of death " sive pcenalis, ut martyrum, sive sina-pliciter fatalisût aliorum." Fol. 53* ends, while this subject isstill in hand, with the words " adjecit fidelium devotio."]

II.

[The second fragment begins on fol. 54 with the words]cleri, frequentia magnatum, concursu militias et populi, pariomnium laatitia, Iseta, hilaris et jocunda, ut plane velle vidercturDeus, quod ita plene volebat clerus, militia et populus. Horadiei quasi quarta, compositis omnibus preparatories, et epi-scopis suis episcopalibus instructis, reliquisque ecclesiasticis per-sonis prout competebat ordinate et ornate se habentibus, a re-vestiario ecclesise usque magnum altare ille venerabilis electusThomas progreditur, in capa nigra et superpellicio, ut clericumdecebat et archidiaconum. Fuerunt qui post martyrium ejusdicerent, quod cum ordinandus processit, habitum monachi etcilicium, in quo inventus est martyr Christi, intus gerebat abs-conditum; sed quod yel quando ilia scema1 religionis notaa Deosed absconditse hominibus susceperit, hujus consilii ^stimonon fuere multi conscii vel participes. Ante illud sacrum al-tare super gradus prostratus, orationi aliquamdiu incubuit.Erectus in chorum coram est adductus; sed quia aulicus fuerat,regis s[oilioet?] officialis et cancellarius, ne postmodum possetCantuariensis ecclesia occasions ejus perturbari, si rex mutatocirca eum affectu vellet ab eo exigere ut suas exponeret ra-tiones,, seu super mutuis, seu super redditibus vacantium epi-scopalium ecclesiarum vel abbaciarum, seu super castellariis ot

1 " Scema rel schema proprie usurpatur pro liabitu monastico " (Ducange,s. v.). We ought, of course, to read either illud scema or ilia scemala.


servitiis militaribus, primo petivit Cantuariensis ecclesia dicens," Si persona ista libera et immunis et ab omni seeculari querela1

nobis tradita fuerit, parati sumus earn talem recipere, et ordi-nandam episoopis reprassentare." Ad lisec domiai regis pri-mogenitus et hseres, postmodum rex Henricus tertius, timemajor decenni, jam juratis ei omnibus de regno, sed et "bonus„ , „ „ , . comes de Legreeestrie Bobertus. principals justiciarius(Eol.645.) ° . • , , i

Anghaa, aluque omciales et comites et barones regis, quifere omnes aderant, eundem Thomam ex parte regis tune trans-marini, et ejus mandate et prsecepto, Cantuariensi ecclesise acancellaria et onmi sseculari officio et debito et querela liberumet immunem, solutum et quietum, reddiderunt. Oumque demanus impositione pro dignitate ecclesiarum suarum eontentiosoleret esse inter Bophensem episcopum, ejusdem ArcMepiscopiOantuariensis capellanum, et Londoniensem episcopum, ArcM-episcopi'decanum, ibi alter [c].ari desitum est; et WyntoniensiopiscopOj qui Londoniensis absentia, yel cum vacat ecclesiailia, vicarius est, ilia manus impositio et ordinationis cele-bratio salvo jure cujuscunque est delata pro bono pacis, tunapro reverentia illius festivitatis, turn pro auctoritate ipsiusdomini Wyntoniensis. Igitur anno Dominicaa incarnationismillesimo centesimo sexagesimo secundo, operante SpirituSancto, manus imponente Henrico Wyntoniensi episcopo, bea-tus Thomas Oantuarienais ordinatus est arcbiepiscopus. Inilia consecratione perfusus unctione olei exteriore et visibili,peramplius et perfectius perfasua est unctione naisericordiEeDei, rore Spiritus Sancti interiore et invisibili. Eeddiditeiim ibi Deus de potente sseculi pauperem Okristi, de sgeculari(ut videbatur) ecclesiasticum, de mundano ccelestem, de carnalispiritualem. Quam laudabiliter exinde vitam instituerit, quan-tum quotidianis incrementis virtutum perfection! addiderit, qua-liter etiam postmodum aborta [oborta ?] adyersus eum e.tclerum seditione pro ecclesife libertate laboraverit, et contraprincipem et potestates regni usque ad mortem decertayerit,in vita ejus et passione descripta latius exequuntur. Quamfelix fuisset Anglia sula pastore tali, si aliquamdiu advixisset in(Pol 55-) reSn°j I1183 â feticiter magniflcata est ejus festinato

martyrio! Quam beatus fuisset rex suus tali arcH-prsssule, si ejus adquievisset monitis et consiliis, quse vel abipso sancto sibi transmissa sunt exule !

1 There seems to be something wrong here. Perhaps insert sohtta.

HISTORY OF AKCHBISHOP BECKET. 215

In crastino autem ordinationis SUES, cum eum de dono suoprecibus sollicitarent joeulatores, id genus laominum, qui plu-rimi affluxerant, respondit eis modeste, " Non sum qui fueramcancellarius; qu.ee> retro sunt oblitus, debeo me in anterioraextenders. Pecuniam ecclesiasticam in usus ecclesise et pau-perum erogandam suscepi; eam vobis dare non habeo; item-que pronibet beatus Gregorius mimis et joculatoribus aliquiddari, iat sic saltern coacti ab ilia vitse suss cessent scurrilitatejet ad aliquod honestum se conferant exercitium." Idemquebeatus Thomas, qui ita dare consumptoribus et bromiis nonadquievit, inter cetera sanctitatis sues opera adeo pauperibuaextitit benignuSj afflictis compatiens, ut misericordias operibusmaxime habundaret, et domus suaa eleemosynam solitam desuorum constitutione antec'essorum admodum augmentaret.Viduis pr^terea desolatigj pupillis quoque et orphanisj infirmis,inclusisj visitationis manum extendebat, et eis opportunum protempore consultum ferre satagebat. Pauperisms quoque colle-giis monaci.orum et mouialium mittebat quinque marcas, simulsummas frumenti, ut de archiepiscopalis facultatis copia omnium,si fieri posset, egenorum sustentaretur inopia. Bjus ordinatorvenerabilis Henricus Wintoniensis, quern patrem suum scribensei salutabat, etun a die ordinationis ejus admodum dilexit, et eiin exilio ipsius postmodum muntficus et officiosus esse curavit^ etirequenter eum coluit in aureorum et argenteorum suorum,^ i «txtransmissione. Atavis hie erat editus regibus,1 primi(JTol. 56 8 . ) . . . . . . . .

Henrici serenissimi Anglorum regis ex sorore nepos,regis Steptani frater, et illius regis Henrici secundi quasi avun-culus. Iste cum omnimodis et infinitis supra omnes episcoposAngHee nabundaret divitiis, regemque tnesauri sui nseredipetamipsiusque officiales ad eum quasi jam setate confectum oculosretorquere intelligeret, maluit thesauri sui Christum facere heere-dem^ habuitque gratiam qu^ aliorum divitum rara esse conspici-tur. Vix enim aut nunquam datur alioui thesaurum congregareet disgregare. Itaque ita magnifice., ita laudabiliter, aurum suum,argentum, pallia, gemmas pretiosaSj supellectilem variam, infratriennium suum. dispersit, dedit pauporibus^ ut thesaurizans incoalo fisci regii officiales divitiarum suarum et re frastraret etspe. "V&> mihil pro nobilitate generis mei parsum est mihi,rion fui dignus in b.ac persecutione martyrium Tel contumeliarapati pro nomine Jesu. Tempus meum prope est; quando Deo

1 Horab. Od. i. 1.


placuerit, apponar ad patres meos; sed cum reliquo corpore meomanus hasc mea non putrebit, quas ilium sanctum Dei martyremordinavit archiepiscopum."

Ipse beatus Thomas exoret Dominum pro omnium fideliumsalute vivorunij requie defunctorum. Amen.

ni.[This fragment does not appear to contain anything new as

to the Archbishop's life.After relating how the murderers carried off from the palace

the plate, etc., " quas omnia archiepiscopo exeniata erant," thewriter goes on :—]

Recedentes ab interfectione cum pompa sua, (siqui-dem et dsemones pompam habent,) diversa loea et cas-

tella peragrarunt, gloriantes et dicentes se diabolum iuterfe-cisse. Vere dominum suum diabolum interfecerant. Adun-catus leviathan hamo passionis hujus, inescatus carne hostileistius

[After an argument that miracles were necessaryin the primitive Church.] Oonstat ergo et in hoc tern-

pore vel fidem periclitatam esse, vel persecutions imminereîn quo tot et tanta miracula dignatus est Dominus declarare, etmartyrem suum tarn gloriose magnificare.

Passionem ergo beatissimi Thorns non potuit mun-dus tacere, quia quamvis homines silerent, saxa et

lapides clamarent. Audita autem primo fama hujus tantse ne-quitia3, non cito credidit scelus quod horruit, donee testes tes-tibus succedentes rem detestabilem factam lamentabiliter indi-,caverunt. Vulgare proverbium, "Baro falsum esse quod abomnibus canitur."

Eodem die passionis beati Thomas quidam de Oantuariensieoclesia mare adierunt, et, ne iter eorum ab observatoribus por-tuum intercluderetur, statim transfretaverunt, rem nefandam etinauditam in nostro tempore, immo, in aliquo tempore, felicis-simo Papse Alexandra indicaturi. Quorum iter ita prospere aDomino directum est per sanctum martyrem Thomam, ut n.eunam quidem in itinere molestiam sustiuerent. Sed nee defue^rant mimstri Zabuli,1 qui passioni ipsius insultantes et quasi con-gratulantes victoriee regis Anglorum Henrici, in Normannia tune

' l So the MS. reads in this place, although, we have- had didbolum alittle above.

HISTOEY OF ARCHBISHOP BECKET. 217

agentis, rem ut acta erat victoriose referebant. Quod audiensprtefatug rex, rem ut futura erat suspicatus, infamiam necis etproditionis arohiepiscopi in sugillationem personse suas et inobprobrium potestatis suas red.un.dare cognovit. Quod quam-vis, ut dicitur, ipse non prascepit, ipse tamen non proMbuisse,immo satellites suos ad hoc verbis exasperasse, dinoscitur.Propter lianc ergo causam vehementer indoluit, sicut Davidin morte Saulis vel in interfectione Abner; alia tamen causa.David enim quia inimici occubuerunt, ipse quia mortem amici,1

immo amicissimi sui, sibi novit imputari. Licet enim rex ejusfuerit inimicus, ipse tamen regis intimus amicus erat. Etlicet illis doloris alia et alia fuerit causa, similis tamen mos-stitia. Prefatus enim rex, audita arcMepiscopi famosa morte,cui pacem remeandi in Angliam indulserat, et quern in amicitiamsub testibus et sponsionibus receperat, ita indoluit quod rumorenaIiunc recitanti neque responsum ded[er]it, neque in ilia die cumaliquo colloquium habu[er]it, sed in conclavi receptus usque advesperas cibum non sumpsit. Et sicut David lugens filium suumAbsalon, ita mente consternatus est. Sed recens dolor inten-sior solet esse in principio, processu vero temporis vires amit-tit, infamiaque inproperata prinio incutit pudorem, diuturnavei-o et assueta contemptum. "Iram/; inquit poeta, "atqueanimos a crimine sumunt/''2 Si enim consuetude altera estnatura, usus mancipatio accipitur pro ratione. Stultorum con-solatio est vetus consuetude, sapiens autem malam consuetu-

dinem deprehensam mutat consilio. Saepe dictus rex,quern in primordio necis archiepiscopi ita indoluisse

diximus, instinctu perversorum hominum, et quasi in decentia3

regis, jam aut parum doluit, immo nihil, aut omnino doloremdissimulavit. Portus enim maris et littora subtiliter observareprgecepit, ut nullus monachus, nullus clericus, nee alia suspectapersona ab Anglia egrederetur, (ya.se noc facmus perpetratumEomas rel alibi propalaret. Miroque modo innotescere timenslongius innotuit. Regem tamen ab noc facinore excusare vel-lemus, si infandos illos mortis auctores in regno suo non reci-peret, si per civitates suas et castella ire non indnlgeret, si insilvis suis et venationibus venari non permitteret, si eos nontueretur, si eos non defenderet. Quod fortassis fecit quia ipsossatellites amore suo vel timore cognovit fecisse quod fecerant.

* * * * *1 MS. Inimioi. 2 Juvenal* vi. 285. ' -Sic MS.

218 EXTRACTS KELATING TO THE

Audiens etiam rex magnalia Dei et mirabilia quse per sanc-tum martyrem suum Tli-omam fecit, non credidit, sed votivoshomines sanctum martyrem poscentes regia majestate prohibuit,suos qui ierant, corripuit, quicunque Cantuariam irent, ob-servare fecit. Sed, Deo gratias, numerus et fides superavit. Etquia " quidquid multis peccatur inultum est,"1 ad tempus adqui-evit. Sed ut dicunt (utinam nee diceretur nee verum esset,)in corpus sancti martyris vel in ecclesiam Oantuariensem vin-dicari mmatus est; usque adeo enim iniqui susurratores etserpentini instigatores eum exasperaverant. Sed etiam liocconsilium, immo inpetum^ in melius mutavit Deua quandovoluit; cito enim, ut sapiens princeps, ab hujusmodi propositorelabebatur; nee ulterius aliquid tujusmodi minitans, de auroet argento et cseteris oblationibus, quse ad sanctum martyremdeferebantur, priori Cantuarias et casteris fratribus sibi deberedari mandavit. Sed; Deo gratias, cito et ab hac exactione re-siluit, Dominus enim cor regis ad poenitendum et ad creden-dum de die in diem emollivit. Quia ergo, ut ait Salomon,2 " qui

credulus est, pusilli animi est," et similiter qui nun-quam credit, obstinati, rex nee cito credidit nee nun-

quam, sed exitum rei probare volens sustinuit ad tempus.Quantus vero pudor omnibus Anglicis ubicunque terrarumperegrinantibus incutitui', quanta infamia congeritur, non facilediotu est. Vooantur enim proditores, vocantur fores et sicariiet episcoporam suorum interfectores', et cum modica Anglorumportio hoc elogio fermentata sit, vitium in totam massam re-dundavit. Olerici quoque in Gallia philosophantes expulsi suntcum dedecore et magna confusione, impletumque est illud poe-ticum—

" Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi."3

Christianissimus etiam rex Gallite, et archiepiscopi et episcopiet comites et barones, inter dominura regem Anglias Henricumet dominum arcMepiscopum Tnomam medii et sponsores, lit-teras et epistolas querelam et calumpniam continentes ipsi regiAnglorum. direxerunt, quserentes ab eo quare tantum facinuscontra sponsionen^ eorum vel ipse feoisset vel a satellitibus suisipse fieri permisisset, cum ejusdem sceleris macHnatores needampnasset nee exterminasset, cum eos habere potuisset. Etturn minis turn crebris admonitionibus ei mandaverunt quatenus

1 Xuean. Pliarsal. v. 260. * Where P 3 Horat. Ep. I. ii. 14.


aut purgaret se de lioc crimine, aut ecclesise catholicse con-digne satisfaceret; sin autem, eos adversaries et hostes colla-terales in perpettnim haberet. Quibus prasdictus rex respondit,admissum facinus nee se prascipiente nee volente perpetratum,et se neque factum neque factores tutari velle, et se super hocfacturum quidquid facere haberet. Sed quia neque purgatioexaminari neque satisfactio discerni sine Romano pontificeposset, omnes nine inde voluntatem et mandatum domini PapaaAlexandri preestolati stint. Sciens autem rex se super hoc ec-clesise satisfacere non posse, neque pacem neque veniam mereri,nisi prsedictos proditores puniret, et traderet Sathanaa in inter-itum carnis, ut spiritus salvus fieret in die Domini,1 verecundanshoc in ipsos exercere, quia propter eum, Ecet non per eum, hocfecerant, eos in Scotiam secedere, et ibi juxta morem patriaa inpace latitare, aut praacepit aut consuluit. Quo pergentesflagitiosi, a rege Scottorum et a suis, quasi a bonis Cnristianis,repulsi sunt, et, nisi timor et autoritas regis Anglorum resis-teret et fieri prohiberet, in patibulis suspenderentur. Eevertentesergo in Angliam et finem. exitus sui ignorantes, unus eorum,scilicet Willelmus de Traci, statim compunctus et pcenitentiaintima ductus, sicut publice peccavit, publicam satisfactionempromisit, et in continent!, sponte et nullo cogente, prsoter neces-sitate^] exilium subiit, et ad misericordiam domini Papaa,omnibus suis reliotis et inconsultis, solus quasi publice pcenitensproperavit. Alii tres similiter, eadem compuncti necessitate,idem promiserunt, sed prius consilium regis prastemptare dis-

posuerunt, et [ut?] secundum quod faceret, etipsi face-rent. Venientes ergo ad regena, et ipsum super toe ne-

gotio consulentes, tale acceperunt responsum, ".ZEtatem habereut ipsi pro se loquerentur, et se ipsos ulterius tueri non posse needefendere, quippe qui et ipse necessarium habuit se ipsum pur-gare." Yidentes ergo se non nisi in birio constitutes, ut autpunirentur aut publicam posnitentiam agerent, censuerunt me-lius esse incidere in manus Domini quam in manus hominum,et di-vino subjici judicio quam terreno. Oompunctique et posni-tentia moti, se judicio et misericordise domini papze Alexandrisubmiserunt. Sed quid faceret ille ? Si eos omnino repelleret,sine misericordia diceretur; si eos benigne reciperet, sine jus-titia; et, si in eos clementius ageret, alii ad consimile facinusincitarentur. Durius autem in eos agons, vel se acturum promit-

1 1 Cor. v- 6.


tens, faciem. siiam vel colloquium non cito indulsit. Cseterum nedesperarent, non tempus subtraxit Tandem, ergo domi-nus Papa, videns prasfatorum peccatorum poanitendi constan-tiam, misertus eos recepit, sed durius examinavit. Oorripiensqueeorum vesaniam, gravius in eos puniendum censuit, si non inter-cessisset pro eis tot sanctorum et fidelium virorum flagitatio.Siquidem secum detulerant supplicationes regis Angliae et alio-rum quorumcunque poterant, ut quacunque satisfactione veniamconsequerentur. Tardius vero eos audiens dominus Papa, tan-dem subjicientes1 se ex toto censurae ipsius pcenitentiam indixit

Pcenitentiam autem illorum supradictorum factiosorumtalem fuisse audivimus, ut prseter privatam poanitentiam, quamomnibus diebus vitas suas in jejuniis et orationibus et eleemosy-

nis facerent, loca sancta Jerosolimorum adirent, ©t ibixiiii annis cum armis militaribus in templo deservirent,

et contra paganos dimicarent. Alioqui si non resisteret digni-tas Anglorum, qui nullo peccati delicto in exilium delegantur,2

illorum gravissimo delicto nulla sufficeret posna sine exilio.Verum perpendens Dominus Papa satis ease exulari, tot annisJerosolimis militari/ et causam necessariam esse propter irrup-tionem paganorum, qui tune temporis Ghristianitatem occupa-verant, indicta illis posnitentia prcsdicta, et ab illis accepta,dimisit eos, ita sane ut hoc tempore in poenitentia Jerosolimisperacto Eomam redirent, et se de csetero consilio Papas quitune sanctae Eomanse prasesset ecclesise subjicerent. Duo ergoeorum statim in continent! gratanter pcenitentiam susceperunt;alii vero duo, inflicte poenitentise pondere, ut sibi videbatur,profligati, ad tempus resiluerunt; sed postmodum et ipsi ad-quieverunt.*

Bpiscopi quoque qui adhuc vivente arcHepiscopo Thoma asummo pontifice Romano vel offioio vel communione privatierant, quorum instinctu superius diximus ipsum arcMepisco-pum tarn inaudite ad extrema perductum (et utinam in hoc

1 Q«. Subjioientibus.2 The privilege that no Englishman should be obliged to go beyond the

seas by way of penance is said by some to have been acquired from PopeBenedict III. by Ethelwulf, the father of Alfred the Great. Others saythat it was bestowed on Canute, when he visited Home. See Thorn.Rudborne, Hist. Winton., in Wharton, Angl. Sacra, i. 202; Q-aimar, inPetrie, Monum,. Hist. Brit. 821.

3 SioM.S.4 This sentence seems to be in a different hand from the rest.


falsi essemus), unicum et ipsi remedium reconciliationis inve-nerunt, videlicet, ut adMbitis vel praamissis aliquibus interces-soribus, quos dominus Papa refutare vel repellere vereretur, admiserieordiam ipsius confugerent, et vel purgarent se vel satis-facereiLt. Siquidem antea clericos suos cum muneribus et sup-plicationibus Romam direxerant, nee aliquo modo sine praasentiasua [domino Papas vel legatis ipsius]1 exhibita reconciliari pot-erant. Innitens ergo dominus Eboracensis tuitioni et prassidioet auctoritati quorundam magnatorum2 de curia Romana et in-timorum amicorum domini Papee, contestansque se immunemcrimiais sibi illati; purgationemque promittens, ipsis et aliiscollateralibus domini Papas manu nuntiorum suorum infinitadata pecunia, non cito gratiam promeruit, sed ejus sunragatori-bus restitit dominus Papa non. mediocriter. Sed aliquando sedulapostulatione et illorum improbitate victus, rationem simul etnecessitate™. consideranSj propter ipsius et aliorum desperatio-nem, canonica mediante purgatione, ut nee per ipsum nee prop-ter ipsum dominus Oantuariensis interficeretur, arcliepiscopumBboracensem officio restituit. Londoniensis vero, totiua eccle-sias precibus innitens, eadem ratione seu necessitate^ canonicapraaeunte purgatione, ut nee ipso faciente nee volente inter-fectus esset dominus Oantuariensis; communitati revocatusest

[The King sends repeated missions to the Pope, but withouteffect.] . . . .

Iterum autem atque iterum rex perpendens quia<Fol. 69&.) , . , . . , ., ^ „ , -i • • • TIsupplioatiombus mail pronceret, sed magis curiam Jtio-manam exasperaret, domino Papas nuntios et hujusmodimandatum direxit, ut si in eum durius aliquid ageret^ ipseparti scMsmatioas adhasreret quas tune in Alemannia schis-mate Octoviani8 aberraverat^ vel ipse apostolicum suum tertiumin terra sua facer et, et pro curia Romana in irallo ulterius ob-secundaret. Bt horum fortassis alterum feeisset, nisi consiliumet voluntas Lodovici regis Galliaa simul et timor et propriuspudor restitisset; sapiens enim semper in malefactis pudoremveretur Supradictis ergo causis omnibus, vel aliqua exmultis, rex a concepta destitit praasumptione, sed adliuc quasipraapotens et dives in sua perstitit exactione.

1 These words are in the margin of the MS.2 Sic MS. 3 Sic MS.


[The King offers to submit to the judgment of the Church.The Pope sends Albert and Theotwin as legates for the settle-ment of the affair.]

Venientes ergo longo itinere ad terram prasfati regisFrancorum, honorifice ab eo et ab omnibus suis suscepti

sunt, prasstolantesque in Gallia nuntios sues ad scitandum. regemAngliae paraverunt. Audiens vero ssspedictus rex Anglorumadventum apostolicorum legatorum—sive contempnens manda-tum domini Papaa, sive ingruente necessitate avocatus,, nescio—a Normannia, in qua tune temporis agebat, in Angliam transfre-tavit. Nullamque ibi moram faciens, ad Hiberniam, in quaexercitus ejus in expeditione ad terram illam sibi subjugandainmorabatur, navigavit, ibique fere per dimidium annum peren-dinavit, filiumque svram, novum videlicet regem, in loco suo adfaciendum quod ipse facere deberet, reliquit. Quod audienteslegati, se esse delusos existimaverunt, et per diversas terras etecclesias pergentes emendaverunt quod potuerunt. Statimquomittentes in Angliam, in die tertia ante natale Domini ecolesiamCantuariensem reconciliaverunt, et officia sua celebrare aposto-lica auctoritate monachis ejnsdem ecclesiaa indulserunt. Oon-questique sunt valde de absentia regis, quern paratum ad. sa-tisfaciendum et mandatis domini Pap» obediendum existima-verunt. Sed secus contigit, qnum qui eos ad sui examina-tionera expectasse debuit, longius abscessit. Tune convocantesconcilium quod tune prse manibus habere poterant, communideliberatione et consideratione viros industries et commenda-biles personas, videlicet Henricum episcopum Baiacensem etBicardum abbatem Valacensem et alios cum illis, ad regem inHiberniam direxerunt, et apostolica scripta ei miserunt, man-dantes ei et subtiliter quserentes ut si ipse in Normanniam redireet mandata domini Papas audire vellet et obaudire, rescriptoindicaret; sin autem, et hoc ipsum certificaret, et ipsi peractainjuncta sibi obedientia, et negotio in quantum possent execute,cum despectione sua et confusione in patriam repedarent. Acci-piens autem rex simul cum apostolicis scriptis mandatura et con-silium Lodovici regis Gallorum, et aliorum nominatissimorumepiscoporum et baronum, se quam oito posset venturum promisit,et legates cum bona pace et bona volxmtate prEestolari numiliterexoravit. <ûod libenter fecerunt, pro nihilo ducentes gravarivel tsedio affici, ut ipsum ad emendationem provoearent, etsanctee matri ecclesite debita jura restituerent.


In anno igitur secundo post passionem felicissimi archiepi-scopi et martyris Thomse, jam transacto ferme dimidio annopostquam legati in Gralliam venerant, et adventum regis expec-taverant, postquam. idem rex multa pericula terra marique cumexercitu suo sustimierat, et maxime in Hibernia, ubi coramoculis suis milites sui fame et egestate et inedia et mnltimodolanguore periclitabantur et moriebantur, tandem perpendenssecnrius esse inde discedere quam ibi manere, jam asstivo tern-pore serenante remeavit cum paucis in Angliam ab Hibernia,

suis ibi relictis in expeditions. Nullamque moram inAnglia faciens, statim in Normanniam transmeavit, ad-

ventumque suum, nt mandatis domini Papas obtemperaret, etecclesisa Dei, si earn in aliquo laeserat, satisfacerefr, legatis man-davit. Qui coadunato concilio suo cujusque ordinis et gradus,ecclesiasticarum personarnm laicorumque numerositate conflu-ente, Saviniaci primo contra regem convenerunt. Postquamvero pra3sentiam suam sibi invicem exnibnerant rex et legati,praamisso salutationis eulogioj ut assolet, ""Bene," inquit rex,"vos venisse in terram nostram optamus, et ad regni nostriemendationem et confirmationem desideramus;" benigncquoeos suscipiens, et benignius in principio audiens, prostratus solotenus pedibus eorum, quasi sanctse Romanse et apostolicse sedisvicariorum et legatorum, de commissis suis, si in aliqno sancti-tatem patris sui, serenissimi Papse Alexandri, vel curige Romansoleesisset, cum satisfactionis promissione veniam precabatur. Amorfce vero arcMepiscopi Thomas, de qua dudum impetebatur etreus judicabatur, et jam per annum inter dominum Papam et ip-sum causa ventilabatur, ita se immunem esse dicebat ut in nullosibi consciret quod per ipsum illud facinus fieret; verumtamensi propter ipsum, neque se negaturum neque defensurum,tamen satisfacturum. Ac • illi, ut prudentes viri et litterati,gibi undique a cavillationibus et fallaciis prsscaventes, etmaxime ne indignum quid sanctse ecclesise et curi^ Romanaafacerent, et culpa a domino Papa in eos redundaret, et infamiesnota ab universali ecclesia, timentes in aliquo surripere, velmagis sibi surripi ab aliquo, justitiaa summopere intendentes, et-satisfactio'ni regis summa vigilantia consulentes, hujusmodi ser-monibus ipsam compellaverunt. " Novit prudentia tua, roxinviotissime, sanctissimum patrem tuum, immo, omnium filio-rum ecclesisa, Alexandrum, qui te paternis visceribus comploc-titur et diligit, tui memoinam indesinenter faciens in sanctis-

224 EXTRACTS EELATING TO THE

simis orationibus suis, nos indignos servos Jesu Christi, causasalutis tuse et posteritatis tuas, et pro stabilimento regni tui, etpro communi sanctge ecclesise utiKtate, in lias remotas a sedibusnostris provincias direxisse. Audivit enim et vehementer iudo-luit queedam opera detestanda et Deo et hominibus, et CiLristianismaxime aliena, perpetrata in regno tuo, et culpam et causamin personam tuam redundare. Qui tamen semper bene opi-nans de te, et bonam spem conoipiens de te, qui semper paciet justitise intendebas, et sanctam ecclesiam filiosque ejus pro-tegebas, nee cito credidit donee nuntii nuntiis et testes testibussuccedentes idem per omnia personabant, et verissinmm essequod audierat lamentabiliter indicabant. Signa etiam plus-quam satis manifesta interfectionis arcHepisoopi ThoiaEe delatasunt S\i, quibus tandem fideni dedit, quia ulterius dissimularenon potuit quod omnibus notum fuit. Fecit ipse quod potuit;facinus quippe ei displicuit^ et quod sibi surripere potuit ut autillud fieri pr£eoepisses; ut dicebatur, aut permisisses, ut est

videre, gravissime indoluit, et contra spem quam de te(Fol.716.) , • T •, ,

conceperat evemsse non mecuocriter conquestus est.Consternatusque animo et duplioi causa morte turbatuSj sivepro coepiscopi sni Thomse pcena'infliota, sive pro ctilpa tibi illata^quo se verteret, quid prius doleret, non est facile perpendere.Audiens etiam dominus Papa qugedam alia Deo et sanctse eocle-si33 refraganea fieri in regno tuo, quorum non solum permissorvel tutor, verum etiam prseceptor dictus es, poenitentiam tuamet emendationem per te ipsum fieri desiderans, usque kuc sus-tinuit. Oumque crebro ad ipsum eorum clamor perveneritjdescendit ut videret utrum clamorem opere compleveris. Dis-tulit enim sententiam, doneo pleaius veritatem cognoseeret.Quia ergo fama mendax potest esse, vel veritatis metas ex-cedere, quee divulgata interoapedine locorum distantium suscipitincrementum, et vel falsum vero vel falsum falso accumulat,"ut" illi "perMbent qui demagnis majora locuntur"1 vel "quinigrum in Candida vertunt/'3 nos indignos conserves Chrisri adveritatem examinandam, et vice ipsius cuncta pro posse etfacultate nostra sananda, ad has provincias direxit. Quocirca,si apostolicis mandatis sieut bonus boni patris filius pareredecreveris, et in nullo resistere quod tibi ipse mandavit ad-judicaveris, sed per omnia siout decet obediveris, fide mediavel obTigatione juramenti te obediendum per omnia et satis-

1 Juvenal, iv. 20. 2 It. jji, 30.

HISTORY" 01? ARCHBISHOP BECKET. 225

faciendum, nos facias esse secures.1 Sin autem, nii.il He pro-ficientes, sed irriti et confusi, ad dominum Papam repedabimus."Iratus ergo rex super iujuscemodi, ut sibi videbatur, indebita•exactione, neque quippiam occultum se juraturum neque quip-piam non prastaxatum se facturum dicebat, Quippe, si itajurasset, tale aliquid a se posset exigi quod nee facere velletnee posset, et ita ad perjurium tali obligatione cogeretur.Verum, si vellent, ipsi maudatum et consilium domini Papseexponerent; suum autem esse postea aut facere aut dimittere.Illis vero nequaquam adquiescentibus, (timuerunt enirn decep-tionem,) rege autem nii.il aliud prosequente, sed paane resi-liente, ab invicem discesserunt. Quod pacis et justitiee ama-toribus non mediocriter displicuitj incentoribus vero et ex-asp eratoribus indignationis majestatis regies gaudenter admo-dum cordi insedit . . . . Verum ut quidam amicorum beatiJob.aitj "Laus ipsorum brevis est, et omne gaudium ypocriteead iastar puncti."8 Qui primitus de dissidentia regis et lega-torum ita exbilarati erant, jam cito mente sunt consternati;_, et qui prius ad repulsam legatorum acclamaverant jam

palinodiam (ut dicitur) cecinerunt, Arciiepiscopus enimRothomagensis et episcopus Luxoviensis et alii tarn episcopiquam alterius cujusque dignitatis clerioi, cum fidelibus laicis,exasperatam regis indigTiationem mitigaverunt, et materie obli-gationis ejus a legatis exacte in paz*te exposita, sicut ipsi abeisdeni legatis acceperant, quia in nullo regiam majestatemdehonestaret, sed magis pacem et concordiam persuaderet, ip-sum regem ad obaudiendum per omnia mandatis apostolicis etsatisfaciendum revocaverunt. Illis ergo apud ATeranches con-venientibns, juxta esaminationem legatorum prasfatus rex ju-ravit, et clara voce et fidem omnibus faciente contestatus est,arciiepiscopum Cantuariensem Tiomam nusquam ipso prseci-piente interfecturn, sed neque volente3 nee minus se pro morfceejus inopinata consternatum quam si proprius ejus oppetiissetfilius. Sed quia iracundiaa flamma commotus s^pe satellitessues in praafatum arcbiepiscopum exasperayerat, quern ipsequasi sibi contrarium minime dilexerat, quod per ipsum eosnequaquam feoisse juravit^ propter ipsum fortassis fecisse nonnegavit. De quo non solum satisfacere sed et satisdare juxtaconsilinm et examinationem Oiristianitatis et promisit et com-1 * Ttere is something wrong here; but the intended meaning is clear. '

2 Job xx. 6.VOL. VII. ' Q


plevit. De aliis quoque, super quibus impetebatur, sicut de va-cantia ecclesiarum Anglicarum, et de indiscretis1 Clarendunisedecretis, vel siquid aliud esset quod emendare exigeretur, se-cundum consilium suorum congruam faceret emendationem.Hseo est ergo forma pacis et concordiaa inter felicissimum Pa-pam Alexandrum et invictissimum regem AngliaB Henricum, etmodus satisfactionis ipsius regis Alberto et Teodino legatis:Ut praefatus rex statuta sua Clarendunias ad unguem oblitera-ret, nullum eorum in posterum resuscitaturus; et singulis eccle-siis libertates et dignitates suas concederet, et omnibus pasto-ribus orbatis infra xl dies adventus sui in Angliana, canxmicamediante electione, quam illis concesserat, provideret. Insuperut cotos milites armis instructos Jerosolimis per unum annumad defensionem Christianorum contra paganos stipendiaret3et demum ipse rex per seipsum. cum toto conatu suo, nisi aliaintercurrente necessitate avocaretur, et cum licentia dominiPapse remaneret, contra paganos militaret. Hac ergo spon-sione rex conservare jurisjurandi obUgationem promisit, et pro-missum fideliter eflfectui mancipavit. Restitutaque ecclesia in.gradum suum; et Cantuariensi reconciliata, et ilia aliisque ca-nomce pastoribus illuminatis, legati Eonaam redierunt; rexautem paci et justitias indesinenter intendebat. Non multoenim postea quam rex prsedictam sponsionem fecit, filium suumnovum regem in Angliam destinaArit ad id quod promisit ex-equendum. Qui veniens in Angliam duxit secum RoteroumBotKomagensem arctiepiscopum, et episcopum Ebroniacensemet alias excellentes personas, quatenus eorum officio simul cumquibusdam Anglias episcopis nova inungeretur regina^ et eorumconsilio archiepiscopi Cantuariensis sequeretur electio canonica,Quos ideo ad inunctionem reginas asciverat, quam ilia per Bo-

gerum Bboracensem et per Gilebertum Londoniensemet Saresbiriensem celebrari et administrari contempsitj

sicut rei eventus aperte declaravit. Nam conyocatis episcopiset abbatibus Angliaa^ ut praafata solempniter juxta morem pa-triaa inungueretur regina^ prasfati tres episcopi, qui dudum beato,Thomae restiterant^ et ideo a domino Papa anatnematizati velsuspensi (licet jam^ ut diximus, canonice purgati,) propria ipsiusregis jussione ab ilia inunctione sunt remoti; administratioautem ilia per transmarinos episcopos supra notatos,, et per quos^dam Angliaa episcopoSj Wintoniee celebrata est. Cujus-rei causa

1 This word is a conjecture, the MS, being indistinct,

HISTOKT OP ARCHBISHOP BECKET. 227

Londoniensis episcopus acerbissimo correptus dolore, ut dicitur,vel potius ultione percussus divina, per quam ex vexationeintellectus nonnunquam ministratur auditui, Deoque poaniten-tiam ipsius provocante, qui ssepe percellit ut sanet, corripit utcorrigat, in lectum decidit, et gravissimo languore seipso desti-tutus, ad mortem fere et irremediabiliter, ut omnibus videbatur,pluribus diebus laborabat. Donee a suis consultus et orebro per-suasus [est] ut a beato TLoma, quern in vita sua supra moduminquietaverat, et post mortem etiam insectatus fuerat, veniampostularet, et de admisso satisfaceret et de ceetero quiesceret,poeniteret perfecte, et indulgentiam Dei et sancti martiris po-stularet. Visitatus ergo gratia Dei, et salubri castigatione adpoenitentiam provocatus^ indiciis quibus poterat aquam sanctimartiris cum supplicatione veniae postulavit. Jam enim pertriduum ingravescente morbo loquelam amiserat, et quid fa-ceret aut diceret penitus ignoravit. Postquam vero aqua sanctimartiris intra fauces ejus recepta est et degustata, loquela eirestituta est et sanitas inchoata., et postea de die in diem ple-nius donata; liberaque voce protestatus est, ut si eum Deusper merita beati Tkom.33 reviviscere vellet, suflacientem Deoet sancti Tnomee exMberet de contemptu reverentiam, de in-obedientia liumilitatem, de injuriis satisfactionem, et ipse pedi-bus suis locum martirii sui adiret; [quod et fecit.]1 Bene-dictus Deus per omnia, amen, qui sic sternit ut elevet, sicflagellat ut sanet. Perpendo enim in. too facto quasi alterumSaulum prostratum et Paulum resuscitatum. Cum enim epi-scopus prasfatus religiosa faerit persona et sapiens et litterata,in toe ei valde surripuit, quod patri suo spiritual! tanto et tarnsancto [tarn]2 inhumane restitit, tarn inaudite rebellis fuit.Aliis autem bonis suis multis et variis, quaa circumspectius ges-serat, meruit et ab hoc errore non suo sed divino absolvi judicio.Bcce de quo supra diximus profectus reconciliationis ipsius cumsummo pontifice, quia anima ejus, qass ex dampnatione ejusperiret, jam ex reconciliatione ejus inrenta est, lucrifacta estex lenitate quee ex severitate esset labefactanda. Sarisbiriensisquoque timens judicium Dei non solum Eeternum sed etiamtemporale, sciensque durum esse incidere in manus Doming re-colensque quia semper est paratum tempus miserendi Deo,prseoccupavit faciem ejus in confessione, et judicium prserenitoratione. Proficiscensque Cantuariam, ante sepulcrum sancti

1 These words are interlined. 2 Interlined.Q 2

228 . EXTRACTS RELATING TO TET3

martyris in orationibus [excubando]1 pernoctavit, oblationenisuam ibi obtulit, veniam postulavit et impetravit abso-lutionem [Eboracensis vero, dm in sua obsfci-

natione persistens, tandem et ipse poenituit, et locum martyriibeati Thomse cum venise supplioatione petiit.] 2

Celebrata igitur inunctione regin.ee Wintonige,, omnes quiaderant episcopi et abbates et aliaa ecclesiasticae personas, aliis-que convenientibus apud Windlisoveres ad eligendum Cantua-riensem arcMepiscopuno, beati Thorns successorem, novo regeprsecipiente et eodem praasente oonvenerunt. Adsciti fuervuitet Odo prior Oantuariensis et monacM ejusdem ecclesigej utsimul cum adscitis episcopis et clericis idoneam tanto regiminipersonam, tantee excellentise condigmimj canonioe eligerentêlectumque susciperent. TJbi illis astantibus ut sibi digmimpastorem secundum sacros can.on.es et regie promissa eligerent,qusedam personee potius contra canones quam secundum illospr^sentat^ sunt, iatrudendfB potius quam eligend^ magisquevidebattir in tali electione suscipiendi prasceptio quata eanonicadeliberatio. Prior emm Oantxiariensis et monaclii qui cum illovenerant, quasi qui secundum. Deum electionem fieri postu-larent, ita prudenter respondervmt^ ita constanter egeruntj itacircumspecte se aabuerunt, ut neque minis neque blanditiisaliquam personam. susciperent nisi canonice electam. Prte-sentatasque sibi personas causis rationabilibus prêtensis Tefu-ttareruntj non quin idonese essent personas, sed quia sibi fue-rant magis idoneee. Quippe dicebatur in ecclesia Onristi Gan-^tuarias religiosas esse personas et ad hujus regiminis gradumsuscipiendum satis idoneas. Visum sibi si libertas canonicaselectionis eis indulgeretur, de se ipsis sibi decerni et provider!pasfcorem debere; non oportere aliquam personam nationealienigenam vel couditione remotam vel professione divisam,[diversam?] cum de se haberent qui subrogari posset et de-buisset, eligere vel suscipere; prsetendebant etiam dominum,Odonem priorem ecclesise CantuarigSj virum religiosum et pru-dentem et sobrium et litteratuin, dignum esse arcMepiscopatu >ipsumque et alios plures in ecclesia Cantuarisa sub regularis in-;stitutionis norma vivere, inter quos qui eis. prsefieeretur canonieesuscipi oporteret, de quibus propter sanctse vitae nonestatem etscienti^ perfectionem non solum. episcopus vel arcHepiscopus^verum eligi posset apostolicus. Oasterum si heec eauonica eled

1 Interliped. 2 These wordg are an addition to the original MS.

HISTORY OE ARCHBISHOP BECKET. 229'

tio eis non concederetur, esse in Anglia et de Anglis episcoposet abbates, et Cantuariensis ecclesias professionis naonaekos re-ligiosos et sanctos, in quibus aliqua idonea persona idoneeeligeretur, ut recursus ad transmarinos episcopoa vel abbatesneque suppeteret neque competeret. Ipsos vero nulla occa-sione, sed neque coactione, aliquem suscepturos qui canonicenon eligeretur, vel per hostium CKristum. non ingrederetur.0 beatee eonstantise Tiros ubique prgsdicandos, omnibus adexemplar subjiciendos, omnibus sub exemplo imitandos, quinr 735 commuui utilitati potius quam pi'oprise consulentes^ pos-

teris providiores quam sibi commodiores; esulare velexterminari maluerunt quam indigaum pastorem ecclesiss Cnristielections prseficerej vel etiam dignum iadebite suscipere! utiliusjudicantes bono etiam pastore ad tempus carere quam sub speciecanonicse electionis mercenarium intromittere, vel quantum-libetbonum contra dignitatem et privilegia Oantuariensis eccle-siaa intronizare. Quod audiens preefatus rex, sicut ei'at benig-nus et afiabilis et bonis pollens moribus, nikil contra Cantuarien-sis ecelesige privilegia regia potestate facere prassumpsit; nequecontra patris sui prsecepta et voluntatem pro ilia vel cum. iliastatuit, sed bine inde quod audierat beniyolentise1 et audientiEe^voluntati et deliberation!, patris sui protelavit. Indixitque utomnes octavo die post festum sancti Michaelis convenirent,quatenus tune fieret quod.modo non potuit; videlicet ut quimetropolitanse Anglorum cathedrae prassideret, beatoque Ttomsemartyri succederet, juxta voluntatem. [regis] 3 patris sui et clerielectionem ecclesiae Christi Oantuariensi digna prssficeretur per-sona. Interdum novus rex Cantuariam profectua est ad visen-dum sepulcrtim sancti martyriSj qui eum in pueritia nutriveratet quem. ipse adprime dilexerat. Quo veniens, gravibus selamentis dedit; plorans et ejulans^ solo tenus prostrates antesepulcrum sancti^ eo quod in vita arcbiepiscopi patri suo ali-quamdiu contra eum consenserat, eique cum patre suo aliqua-tenus restiteratj eique edictum regia majestate dederat ut in.ecclesia sua3 Cantuariensi se reciperet, et inde non egrederetur,ne moreretur. De Ms et de aliis sancto martyri injuste patratispatri suo et sibi humiliter veniam precabatur. Scinaus autemipsum sanctum martyrem ii-am vel vindictam non reservare,sed magis poenitentiam delinquentium desiderare. Susceptusautem rex a monacMs ejusdem loci honorifice cum processione,Deo et sancto martyi-i Tkomse multa donaria obiulit, et m/i&io

•r Sic MS. * Interlined. 3 Sic MS.


plural promisit. Statute ergo die venit rex ad Windelisoures.,ubi ad eligendum archiepiscopum clerus et populus conrenerat.[From this point the MS. seems to be written in another hand,'the words "susceptus .... con.yen.erat" being repeated.] Quovenientes prior Cantuarise et monachi ejusdem ecclesise, pras-sidente novo rege, assidentibus justiciis2, prgesentibtts epi-scopis et abbatibus, affluents minore clero et populo, prasfatusprior Cantuarise et monachi sui, primo sermoni suo et ration!primse et pririlegiis Cantuariensis ecclesisa et commumbus de-cretis mnitentes, liberam sibi dari electionem postulabant, qua-temis cum ascitis episcopis simul et csetero clero dignum tanto

ministerio elifferent pastorem. Denicfue dictum est illis(Fol, ?4.) „ ° r . , *• . . , .

ut aliquam personam nominarentj ne, si regx piaceretpersona, jam de electione aliqua superesset controTersia; siaautem displioeretj ad aliam respicere oporteret. Quibus verbisiUi nullateiLus adquiescentes responderunt, se nullam nominai'epersonam., nisi prius sine contradictione eis daretur optio eli-gendi visam sibi idoneam. Quod quia ease contrariuna regispatris sui edictum norus rex intelKgeret^ quern seiret in eli-gendo archiepiscopo potius yomntatem suam quserere quamaKquantumlibet -validam rationem; electionem archiepiscopiad audientiam patris sui usque ad fesfrum sanct iAndre^ pro-telans, scitatis priore Oantuariensi et monachis suis, ut eodem.die corana rege assisterent, dimisit omnes ad propria. Ipsevero ILOTUS rex ad transfretandnm se expedivit, sicut ei rexpater suus mandavit. Dispositisque pro voluntate sua regninegotiiSj Normanniam transfretavit. Prior quoque Cantua-riensis et monachi sui ante prsefixum sibi diem prospero cursudirecti coram rege asstiterunt. Quos rex Konorifioe et benigaesuscipiens, expensa et omrda necessaria usque ad adventumregis filii sui, qui nondum venit, immo ad quantumlibet moro-sam comperhendmationem in JtSTormannia^ gratanter obtulit4

Oui iUi uti decuit gratulantes dixerunt sibi suffioere pauper-tatem suam et expensam quam habebant, existimantes., si regispropitiaretur ToluntaSj non morosam ibi facere comperhendina-•fcionem. AJtera Tice, cum saspedictus prior cum suia coramrege assisteret, rex fixam eorum constantiam humilitate vinceremalens quam austeritate^ complosis manibus, fixLs in terramgenibuSj oculis sursum erectis, sic stetit coram eis^ se pecca-torem clamitans, [se miserum reclamitanSj]3 eo quod in neoemarcMepiscopi Thomee consensisset^ non. quod eum interfici prae-

1 The pen lias been run throughihese words. 2 Sic MS. a Interiined.

HISTOKY .OF AUCHBISHOP BECKET. 231

cepisset, sed quod verba diceret pro quibus interficeretur.Bt misereri sui deprecans, et sedulo repetens, et eademconcinnans verba, petit, monet, laudat, permitti sibi talemarchiepiscopum Gantuariensi ecclesise prgeficere qui menti suseinsideret, qui secundum cor suum ambularet, cujus obtentuecclesise Cantuariensi benefaceret, oblata restitueret, et maj es-tate sua protegeret; ut tali mediante archiepiscopo, infortu-nium quale de proximo acciderat, et miuora quse s^pius ineadem ecclesia contigerantj penitus excluder enter. Cujus per-suasibilibus verbis et ponderosis et sensu plenis^ ut qui superastatem et ssstimationem sapientia polleret, industria et facun-dia^ jam diotus prior Cantuariensis Odo^ et ipse vir industrius etreligiosus^ humiliter^ reyerenter^ rationabiliter et circumspecteût qui sectmdum Deum iret, et niiil quod sibi accedere1 possettimeret, respondit . . . . . [Tte prior is represented as dis-coursing at great length on the necessity of choosing a fit per-son, and on the qualities which an archbishop of Canterburyought to possess. Among other things—]

" Multse sunt causaa, 0 rex, quibus oporteret archiepiscopumCantuariensem monachum esse. Quorum omnium maxima,= quam supra disinms, scilicet stabilimentum regni, sus-

tentatio patrias, religionis vigor, lastitia populi, gloriaDei. Bevolve retro annalia temporum volumina, et invenies h^comnia orationibus archiepiscoporum [monachorum yiguisse, sse-oularium vero archiepiscoporum neglectu] 2 deperiisse, ipsosquequasi indignos periculo vitse vel ordinis subjacuisse, regnumquoque Anglorum discidio vel deditioni, divisioni yel desola-tionij patuisse."

[This doctrine is then illustrated by instances. Odo, al-though previously a secular, took the monastic habit at hiselection; and under him things went well. Alfsin, a secular,was frozen to death on the Alps.]

"Credo quod super eum yenit prassumptio sua; credo simonachus esset, non sic eum interire sineret Deus; privilegiumenim monachorum a Deo esb"

[Dunstan, a monk, was great as an archbishop; Alphage, amonk, received the crown of martyrdom, Stigand, a secular,was deposed; " Nee solum illi infortunium contigit, sed etiamper peccatum ejus- regnum ab Anglis translatum est ad Nor-mannos." Lanfranc and Anselm, both monks, were eminent fortheir virtues, and in their times the kingdom prospered.]

1 Sic MS. 2 Interlined.

232 THE HISTORY OF ARCHBISHOP BECKBT.

"Post hos, in tempore Henrici regis avi tui, 0 rex,Willelmus Curbuilensis., clericus no"bilis et can.oni.cus, ar-

eMepiscopus Oantuariensis factus est; [sed]l quia monacnicumhabitum ante promotionem suam, sicut praafati boni efc sanoti,non. induit, et licet bonus intrayit,, non tamen bene, audi qualepericulum non solum in ecclesia, verum etiam in regno contigit.Hie eteniin, post homagium et fidelitatem per juramentum Hen-rice regi avo tuo et nseredibus suis factmn, post decessnm ipsiusgloriosissimi regis, contemptis ejus hesredibus, cito declina'vit,et consensit comiti Stephano, et ipsnm contra juramentumsuum regem inunxit; quo facto et ipse perjurii reus extitit, etregntim ad tempus a manu tua, cui hsereditario jure cessit, re-cessit. Et quia perjurus in inunctione ipsius regis Stepnanimissas celebrare preesumpsifr, Dei jndicio ad futurorum malorumpreeaagium pax in fine missse pronuntianda et danda oblitaest, et dominiciim corpus a manu consecrantis ita divinitussubtractum est, quod neque sumptum neque inventuna est.Credo quod corpus quod ad discipulos intravit in coenaculuntjanuis clausis, too indigni se subtrasit manibus consecrantis,Ecce quanta mala clericus ille ecclesise intulit et regno; regno,inquatn, de jure tune tuo, sed ejus prassumptione tune non tuo.Veruntamen adhuc unum addam. exemplum, quod ipse meliusnostij 0 rex. In tempore tuo Thomas cancellarius tuus, nuncper raartyrium Dei secretariuSj voluntate et jussione tua arcM-episcopus Cantuariensis factus est. Sed quia neque canonice-electus erat, neqae religionis monasticaa habitum iaduerat, etipse neci succubuit, et tibi ipsi et posteritati tuse quod nosti.accidit. Parco enim et defero majestati tuse. Bt quia idemminus canonice arcniepiscopatum indeptus erat, indeptumpostea sponte dimisit, et falce passionis suee peccatum purgavit.Oujus quamvis malus esset introitus, sed exitus sanctus; in-cnoatio injusta, sed consummatio perfecta. Sed quid prosuntexempla, nisi assit qui exemplificet ? Tuum ergo est, 0 rex, adsupra dictorum bonorum aroniepiscoporum et naonacliorum ex-empla arcniepiscopum sanctum et monachum beato Thomeesubrogare, immo subrogari permittere.-'-', Gum heec et Hs similia venerabilis prior Oantuariensis Odoperoraret, rex arrectas aures et attentas dictis accommodans,tandem breye subjecit responsum, dicens . . . . .

[Here the MS. breaks off.]

1 Interlined.Kent Archaeological Society is a registered charity number 223382

© Kent Archaeological Society

Extracts relating to the History of Archbishop Becket · 2018. 12. 29. · liabens, pedestrem ad concilium veniendi remisit eis necessi-•tatem, et mandavit redire ad propria. Eex

Documents