Evolution of the Aspergilli : stuff for genomicists to think about David M. Geiser Penn State University, USA [email protected]
Mar 28, 2015
Evolution of the Aspergilli:stuff for genomicists to think about
David M. Geiser
Penn State University, USA
Aspergillus evolution
• What is Aspergillus?
• The major players in the genus and how are they related
• Interesting comparative questions about Aspergillus
• Studying evolution using genomics and studying genomics using evolution
What is Aspergillus?
• Aspergillus is a Eurotiomycete (or “Plectomycete”)• Aspergillus species appear to have a common evolutionary
origin– this is a weak inference
• Aspergillus species are diverse in their life histories– Homothallic– Heterothallic– Not seen to undergo sex
• Nine different described sexual stages (Emericella, Eurotium, Neosartorya, Petromyces, Fennellia, Sclerocleista, Warcupiella, Hemicarpenteles, Chaetosartorya)
Aspergillus is a EurotiomyceteAscosphaera apis
Eremascus albusAuxarthron zuffianumMalbranchea dendritica
Coccidioides immitisUncinocarpus reesiiRenispora flavissimaCtenomyces serratus
Trichophyton rubrumGymnoascoideus spetalosporusBlastomyces dermatididusChrysosporium pavumHistoplasma capsulatum
Elaphomyces maculatusElaphomyces leveillei
Emericella nidulansEupenicillium javanicum
Eurotium rubrumNeosartorya fischeriMerimbla ingelheimenseMonascus purpureusTalaromyces bacillisporusTrichocoma paradoxaCapronia pilosellaCapronia mansonii
Lecanora dispersa
Cladia aggregataCladonia bellidiflora
Solorina acroceum
Microascus cirrosusNeurospora crassaOphiostoma ulmi
Leptosphaeria doliolumPleopsora herbarum
Cochliobolus sativus
Dothidea hippophaeosAureobasidium pullulans
Sclerotinia sclerotiorum
Cudonia confusaSpathularia flavida
Blumeria graminis
Morchella elataPlectania nigrella
Saccharomyces cerevisiae
Neolecta vitellina
Byssochlamys nivea
Ascosphaerales
Chaetothyriales
Lecanorales
Peltigerales
Dothideales
Pleosporales
MicroascalesSordariales
OphiostomatalesScletotiniales
Erysiphales
Pezizales
93
98
100
95
98
100
59
82 94
100
71
99
69
89
9674
100
69
87
92
57
7160 54
Helotiales
10064
Eurotiomycetes
Schizosaccharomyces pombe
Onygenales
Eurotiales
Pezizomycotina
Geiser andLo Buglio2001
18S rDNA
Eurotiomycetes• Thallic (Ascosphaerales, Onygenales) and Phialidic (Eurotiales)
anamorphs• Asci produced naked, in wefts of hyphae (gymnothecia) or in a solid
enclosed fruiting body (cleistothecia)• Cleistothecia may be borne in a stroma• Many human and animal pathogens
– Onygenales: Cocci, Histo, Blasto, dermatophytes– Eurotiales: Aspergillus, P. marneffei
• Very chemically creative• An ectomycorrhizal fungus! (Elaphomyces)• NO LICHENIZED FUNGI• Osmophiles, thermophiles• Industrial fungi
Conidiation in the Plectomycetes• thallic (T): Onygenales, Ascosphaerales
• blastic (B): Eurotiales
B
BB
B
T
T
T
Geiser and LoBuglio 2001
biseriate
uniseriate
Ascomatal types in the Eurotiomycetes• cleistothecia borne in a stroma (C/S)
• cleistothecia not borne in a stroma (C)
• stroma, with no cleistothecia (S)
• no cleistothecia and no stroma (N)
C/SC/S
C/S
S
S
CC
CN
nutriocyte
Geiser and LoBuglio 2001
Emericella
Petromyces
Onygena
Trichocoma
Eupenicillium
Eurotium
Gymnoascus
MonascusByssochlamys
Ascosphaera
Sexual stages associated phylogenetically with important
Aspergillus spp.• Emericella and Aspergillus nidulans
– True cleistothecium surrounded by a stroma of hülle cells
• Petromyces and A. flavus/oryzae/parasiticus/niger (?)– Cleistothecia embedded in a stroma (sclerotia)
• Neosartorya and A. fumigatus– Cleistothecia/gymnothecia with wall composed of
cottony hyphae.
Aspergillus phylogenetics
• Not a lot of data useful for inferring large-scale relationships
• Take many of the trees I show with a grain of salt…
Aspergillus -- monophyletic?
Tamura, M.Kawahara, K.Sugiyama, J.2000.
18S rDNA
Aspergillus 25S rDNA tree
• Based on a single locus, ~600 bp
• Backbone of tree gets poor support
• Major traditional species groups are supported
• The morphologists did/are doing a pretty good job
Petromycessexual stagemultiloculate stroma
Emericella sexual stagecleistothecium surroundedby hülle cells (stroma)
Neosartorya sexual stagecleistothecium composedof cottony hyphae
Eurotium sexual stagecleistothecium, nostroma
Fennellia sexual stage
Chaetosartorya sexual stage
WarcupiellaSclerocleista
psychrotoleranceXerophilicty/toleranceheat-resistant ascospores
Thermotoleranceheat-resistant ascospores
SubgenusCircumdati:Association with plants,seeds
The players in Aspergillus genomics
• Aspergillus nidulans– “Emericella clade”– Aspergillus nidulans group– Aspergillus section Nidulantes
• Aspergillus fumigatus
• Aspergillus oryzae
Emericella clade
• A. nidulans• A. sydowii - coral
pathogen• Hülle cells• Homothallics• Putative asexuals• Heterothallic
NJ analysis of Steve Peterson’s 25S data
A sydowii NRRL 4768A caesiellus NRRL a14879
A versicolor NRRL 4838Em unguis NRRL 5041A mellinus NRRL 6328Em unguis NRRL 2393
A caespitosus NRRL1929Em heterothallica NRRL 5097Em astellata NRRL 2397Em variecolor NRRL 4736
A eburneocremeus NRRL 4773A crustosus NRRL 4988
A aeneus NRRL 4769Em spectabilis NRRL 6363
Em bicolor NRRL 6364A egyptiacus NRRL 5920Em desertorum NRRL 5921
Emericella nidulans NRRL 4266Em dentata NRRL 4908Em echinulata NRRL 2395
A recurvatus NRRL 4902Em violacea NRRL 4178Em rugulosa NRRL 4581Em quadrilineata NRRL 4992Em acristata NRRL A9919Em parvithecia NRRL 4904
Em fruticulosa NRRL 4903A multicolor NRRL 4775
A puniceus NRRL 4991A pseudodeflectus NRRL 6135
A granulosus NRRL1932A spelunceus NRRL 4990A aureolatus NRRL 5126
A asperescens NRRL 5036A varians NRRL 4793
A cavernicola NRRL 6327A amylovorus NRRL 5813
A subsessilis NRRL 3752A ivoriensis NRRL22883
A raperi NRRL 5039A deflectus NRRL 4993
A lucknowensis NRRL3491A elongatus NRRL 5176
Em aurantiobrunnea NRRL 4545A bisporus NRRL 3693
A silvaticus NRRL2398
92
100
93
70
77
79
98
92
87
100
95
Aspergillosis of sea fan corals
Kiho Kim
Aspergillus sydowiiin culture: a relative ofA. nidulans!
Aspergillosis of sea fan coral
Geiser, D.M.Ritchie, K.Smith, G.Taylor, J.W.Nature, 1998
Sexual versus asexual strategies• Aspergillus heterothallicus - described by June
Kwon-Chung (Raper and Fennell 1965)• One of three known heterothallic species (other two
are Neosartoryas, clademates with A. fumigatus)• Known asexuals should be predicted to be
recombining:– Population genetic evidence: a rich literature
• Taylor et al. 2000, Annu. Rev. Phytopath.
– MAT locus molecular genetics/phylogenetics• Turgeon, Berbee and others
• Homothallics do not necessarily outcross less than heterothallics!
Known heterothallics
Early eventsin ascus
developmentin the
Eurotiales:designed for
homothallism?
Benjamin, 1955
The players in Aspergillus genomics
• Aspergillus nidulans
• Aspergillus fumigatus– Neosartorya clade– Aspergillus fumigatus group– Aspergillus section Fumigati
• Aspergillus oryzae
N. fischeriA. fumigatusA. fumigatus
N. spinosaA. viridi-nutans
N. aureolaN. spathulata AN. spathulata a
N. quadricinctaA. brevipes
A. duricaulisN. hiratsukae
N. glabra
N. fennelliae AN. fennelliae a
N. aurataN. stramenia
A. unilateralis
N. pseudofischeriA. clavatus
var. ellipticus100
9788
99
90
100
100
100
78
combined analysis1 of 9 MP trees
length 695 steps
99
9
9
9
6
3
3
5 11
1
1
11
11
Geiser, D.M.Frisvad, J.Taylor, J.W.Mycologia,1998
Beta-tubulin +rodA hydrophobin
heterothallic
heterothallic
N. fischeriN. spinosa
A. brevipes A. duricaulis
A. unilateralisA. fumigatus
A. fumigatusvar. ellipticusA. viridi-nutans
N. aureolaN. spathulata a N. spathulata A
N. hiratsukaeN. glabra
N. fennelliae A N. fennelliae a
N. aurataN. stramenia
N. quadricinctaN. pseudofischeri
A. clavatus
N. fischeri
N. spinosa
A. brevipesA. duricaulis
A. unilateralis
A. fumigatusA. fumigatus
var. ellipticusA. viridi-nutans
N. aureolaN. spathulata aN. spathulata A
N. hiratsukaeN. glabra
N. fennelliae AN. fennelliae a
N. aurataN. stramenia
N. quadricincta
N. pseudofischeri A. clavatus
A. Meiosis lost once B. Heterothallism gained once C. Heterothallism ancestral
1 MP tree length 738 steps
1 MP treelength 698 steps
1 MP treelength 709 steps
N. fischeri
N. spinosa
A. brevipesA. duricaulis
A. unilateralis
A. fumigatusA. fumigatus
var. ellipticus A. viridi-nutans
N. aureola
N. spathulata aN. spathulata A
N. hiratsukae
N. glabra
N. fennelliae AN. fennelliae a
N. aurataN. stramenia
N. quadricincta N. pseudofischeri
A. clavatus
significantly longer than MP tree
significantly longer than MP tree
not significantly longerthan MP tree
Geiser, D.M.Frisvad, J.Taylor, J.W.Mycologia 1998
Beta-tubulin +rodA hydrophobin
Geiser, D.M.Frisvad, J.Taylor, J.W.Mycologia 1998
Beta-tubulin +rodA hydrophobin
54
8790
59
5489
55
N. fischeriA. fumigatus
A. fumigatus var. ellipticus
N. spinosaA. viridi-nutans
N. aureolaN. spathulata m.t. aN. spathulata m.t. A
N. quadricinctaA. brevipes
A. duricaulisN. hiratsukae
N. glabraA. unilateralis
N. aurataN. stramenia
N. fennelliae m.t. aN. fennelliae m.t. A
N. pseudofischeriA. clavatus
sec. met. datastrict consensusof 19 MP treeslength 95 steps
combined molecular datastrict consensus
of 9 MP treeslength 695 steps
10097
90
99
100
78
100
100
A. B.N. fischeriA. fumigatus
A. fumigatus var. ellipticus
N. spinosa
A. viridi-nutans
N. aureola
N. spathulata m.t. aN. spathulata m.t. A
N. quadricincta
A. brevipesA. duricaulis
N. hiratsukaeN. glabra
A. unilateralis
N. aurata
N. stramenia
N. fennelliae m.t. aN. fennelliae m.t. A
N. pseudofischeri
A. clavatus
Evolution in Aspergillus fumigatus group
• Monophyletic• A. fumigatus and N. fischeri are close
relatives• Heterothallism derived?• Secondary metabolite data contrasts with
benA/rodA phylogeny• Pringle, Taylor and others: asking the
question whether it’s asexual
The players in Aspergillus genomics
• Aspergillus nidulans
• Aspergillus fumigatus
• Aspergillus oryzae– Petromyces clade– Aspergillus flavus group– Aspergillus Section Circumdati
A. flavus, A. oryzae, A. niger and relatives (Petromyces)
A ochraceus NRRL4565A bridgeri NRRL13078A sclerotiorum NRRL 4901A sulph var crass NRRL 5584
A sulphureus NRRL 6161A auricomus NRRL397
A elegans NRRL 4850A insulicola NRRL 6138A ochraceopetaliformis NRRL 47A ostianus NRRL423A melleus NRRL 5103A petrakii NRRL 4748
A tamarii NRRL20818A flavofurcatus NRRL 4911A terricola NRRL 426A tamariiA caelatusA sp. NRRL 25517
A oryzae NRRL 506A sojae NRRL1988A thomiiA kambarensis NRRL3751A oryzae var effusus NRRL 1958A oryzae NRRL 458A flavus var columnaris NRRL 4A subolivaceus NRRL 4998A parasiticusA flavusA kambarensis NRRL 3751
P albertensis NRRL 20602P alliaceusP alliaceus NRRL 5108A lanosus NRRL 3648
A leporis NRRL 6599A bombycis
A nomiusA avenaceus NRRL 517
A phoenicis NRRL1956A niger NRRL 363A carbonarius NRRL 4849
A ellipticus NRRL 5120A japonicus NRRL A661A aculeatus NRRL 360
A. ochraceus and relatives
A. niger and relatives
A. flavus, A. parasiticus,A. oryzae and relatives
6574
7485
8699
100
73
70
79
76
71
77
100100
9897
NJ analysis of Steve Peterson’s 25S data
B1DFB2
PEIJ
KLMOCA. oryzae 469
AGHN
A. parasiticus CA1-05A. parasiticus CA3-01
amdS121 of 2 MP trees
CI = 0.9625RI = 0.9730
RC = 0.9365
B1D
EB2IKMOP
A
F
G
JL
HN
CA. oryzae 469
A. parasiticus CA1-05
A. parasiticus CA3-01
benA561 of 6 MP trees
CI = 1.000RI = 1.000
RC = 1.000
B1EB2LC
FJ
OP
DI
KM
AGHN
A. oryzae 447, 448, 449, 469
A. parasiticus CA1-05A. parasiticus CA3-01
B1B2OIM
KC
DE
J
PF
LA
HGN
A. oryzae 469
A. parasiticus CA1-05
A. parasiticus CA3-01
pecA121 of 30 MP trees
CI = 0.9048RI = 0.9245
RC = 0.8365
100
73
B1D
B2L
MCEF
JKO
PI
AGHN
A. oryzae 469
A. parasiticus CA1-05A. parasiticus CA3-01
trpC131 MP tree
CI = 0.9167RI = 0.9412
RC = 0.8627
100
95
A. flavus Group I A. flavus Group II
omt121 of 4 MP trees
CI = 0.9036RI = 0.9623
RC = 0.8695
100
100
98
100
100
80
77
87
86
96
9872
100
100
G
H
N
A
Q*B
C*
D
EF
I JK
LM
O
P
parsimony analysis 11-locus RFLP haplotypes
Geiser, DMPitt, JITaylor JWPNAS1998
A55A120A399tx-18-11Stx19-21Stx20-32Stx21-1S1-2612-37-27-4A111A130A150A. oryzae NRRL 448A. oryzae NRRL 449A. oryzae NRRL 469F14F601-91-295-111-417-4F15F353-27-314-114-2tx12-10-2S4-212-413-4NRRL A-116121-22A. parasiticus CA1-05A. parasiticus CA3-01
Group II
Group I
California
Texas
Australia
California
Georgia
Australia
Georgia
Australia
Texas
AustraliaNigeria
AustraliaCalifornia
60
6263
100
90
92
86
84
61
93
94
98
99
100
Small sclerotia High B-aflatoxin No G-aflatoxin
Large sclerotia No aflatoxin
Large sclerotia High B aflatoxin No G aflatoxin
Small sclerotia Low B-aflatoxin Low G-aflatoxin Southern Hemisphere?
3-gene combined genealogy of Aspergillus flavus
I-A
I-B
I-C
(most of data come from omt12: a toxin locus!)
= A. flavus var. parvisclerotigenus?
Geiser, DMHorn, BWDorner, JWTaylor JWFG&B2001
Using evolution to do good genomics
• Comparative genomics IS evolutionary biology
• Conservation of function is an adaptive process
• Clark et al. 2003. Inferring non-neutral evolution from human-chimp-mouse orthologous gene trios. Science 302; 1960-62.
The future
• Genomics helps traditional evolutionary biologists to do their jobs because it provides tools
• Understanding how genes evolve provides a framework for thinking about how they might function