event in Georgia tourism

ნინო შარაშიძე, თეონა დავითაძე

ტურიზმი და ანიმაცია

,, ბათუმი-თბილისი 2012”

1

სარჩევი:ტურიზმი და ანიმაცია.............................................................................................................................3

ანიმაცია................................................................................................................................................5

ანიმატორი............................................................................................................................................7

სტანდარტული თამაშები.................................................................................................................8

ეთამაშე ვარსკვლავს......................................................................................................................12

თუშური თამაშები..............................................................................................................................15

მოკლე მიმოხილვა მოგზაურობისა ანიმაციასთან ერთად.....................................................29

2

ტურიზმი და ანიმაცია როგორი მრავალფეროვანია დედამიწა, კოსმოსი, წიგნები, რელიგიები, ფერები, სახელები, ქალაქები, ქვეყნები, ადამიანთა ფანტაზია და სხვა. წლიდან წლამდე ჩვენ ვშრომობთ, ვსწავლობთ, ვერთობით, ვწუხვართ, ბედნიერად ვგრძნობთ თავს და ასე შემდეგ, მაგრამ ყოველთვის დგება მომენტი (თვით ერთი საათის განმავლობაშიც კი), როდესაც ერთფეროვნებისა და მოწყენის მსხვერპლად ვიქცევით. როგორ

შევცვალოთ იგი?! პირველ რიგში განვსაზღვროთ: რა გვაბეზრებს თავს? რას ვაკეთებ ისეთს რასაც აქამდეც ვაკეთებდი? რას არ გავაკეთებდი ახლა? და შემდეგ: რა მინდა ახლა მე? რა არის ჩემი ოცნება ან მიზანი? ვის ვისურვებდი ახლა ჩემ გვედით? თუ ამ კითხვებზე პასუხს მივიღებთ იმ წუთასვე შეგვიძლია ავმოქმედდეთ. მაგალითად თუ ადამიანი სწავლისაგანაა გადაღლილი, მობეზრდა ერთფეროვანი ლექციები, ერთი და იგივე საზოგადოება, ერთისა და იმავე წიგნისათვის დროისა და ნებისყოფის დახარჯვა, მაშინ დეპრესიას სჯობს შეწყვიტოს ყოველივე იგი

3

და დაფიქრდეს იმ ადამიანებზე, რომლებიც ახლა მის გვერდით უნდა, რომ იყვნენ. კომუნიკაციის გავითარება დღითიდღე მატულობს, ასე, უკანასკნელის ქმნა არც ისე რთული და წარმოუდგენელი ხდება. დაღლილობის (ფსიქიკური) მოხსნის იდეალური საშუალებაა

დასვენება,განუსაზღვრელად იმისა თუ როგორი შეიძლება იყოს. სეირნობასაც არაფერი შეედრება, მუსიკაც მშვენიერია, ქალებისათვის მაღაზიაში სიარული, სპა სალონების სტუმრობა, სპორტით დაკავება და

სხვა... ამ ყველაფერს და მეტსაც შეიცავს ანიმაცია.. ..

ყოველი ადამიანი სიახლის ძიებაშია, ალბათ დამეთანხმებით, რომ ერთფეროვნება მოსაბეზრებელია, რამაც უკიდურეს შემთხვევაში შეიძლება ადამიანი ნერვულ აშლილობამდე მიიყვანოს. რა თქმა უნდა,ყველა და მათ შორის მეც შვებულების მოახლოებისთანავე ვიწყებთ ფიქრს თუ როგორ დავგეგმოთ ჩვენი არდადეგები, ისე რომ განვიტვირთოდ ყოველგვარი ცუდისაგან და შევიგრძნოთ რამე ახალი...ადამიანთა უმრავლესობა შედარებით პასიურ, სტაციონალურ დასვენებას ამჯობინებს, რაც გამოწვეულია მათი ყოველდღიური დაძაბული რეჟიმით, მაგრამ ახალგაზრდებთა უმრავლესობას, მიუხედავათ ყველაფრისა, ექსტრემალური და სათავგადასავლო ტურიზმი იზიდავს. გემოვნებაზე არ დაობენ, ასე რომ მთავარია ტურიზმის ორგანიზატორებმა ისე დაგეგმონ ტური, რომ ყველანაირი დასვენება საინტერესო და სიახლეებით სავსე აღმოჩნდეს. იმისათვის, რომ დაივიწყოთ პრობლემები და დაისვენოთ, როგორც სულიერად ასევე ფიზიკურად, საჭიროა სასტუმროში, სხვა ყველაფერთან ერთად, შედიოდეს ანიმაცია ანუ ჰყავდეს ანიმატორთა

ჯგუფი.

4

ანიმაცია

ანიმაცია ეს არის პროფესია ,,გაკვირვება”. ჩვენს მსოფლიოში არ არის ბევრი რამ, რამაც შეიძლება გაგვაკვირვოს. ანიმაცია არის იმისთვის, რომ თქვენ შეძლოთ ყოველ დღე განიცადოთ ახალი ემოციები ისე, რომ არ შეწყდეს ყოველწუთიანი გაკვირვება.

რაც შეეხება ანიმაციის ისტორიას, ის წარმოიშვა მე-20 საუკუნის 70-იან წლებში აღმოსავლეთში. პირველად ანიმაცია აითვისეს ეგვიპტეში და არაბთა გაერთიანებულ საემიროებში. მოგვიანებით კი თურქეთში, სადაც მუსიკოსებისა და ცირკის თანამშრომლები წარმოადგენდნენ მათ პროგრამებს, ცნობილ სასტუმროებში. მოცეკვავეებსა და ცირკის მსახიობებს მიცემული ჰქონდათ დავალება სხვადასხვა სფეროდან დეტალებით გადმოეცათ არა მხოლოდ გასართობი პროგრამები, არამედ დაემყარებინათ სტუმრებთან ურთიერთობა მშვიდ გარემოში. 90იანი წლების ბოლოს კი, თურქეთში , ფართოვდება ანიმატორთათვის განკუთვნილი სკოლები, სადაც სწავლობდნენ, როგორც თურქები ასევე უცხოელები. სამვარსკვლავიან სასტუმროებში სტაჟირების შემდეგ, სტუდენტები რომლებმაც თავი წარმოიჩინენ , აგრძელებდნენ მუშაობას სასტუმროებში. ანიმატორები იღებენ თავზე არა მხოლოდ გასართობ ფუნქციებს, არამედ ისინი პოზიტიურად ავლენენ გავლენას ფიზიკური ძალების აღსადგენად და დამსვენებლის გონებრივ შესაძლებლობაზე. ანიმატორები კონკრეტულ ჯგუფზე,არიან ორიენტირებულნი და თვალდახუჭული მიჰყვებიან დაგეგმილ პროგრამას. ისინი ხომ გამოცდილი ფსიქოლოგებიც არიან. ურთიერთობა ყოველთვის ხდება თბილ, მეგობრულ, მშვიდ გარემოში. მათი მიზანია, რომ მაქსიმალურად მიიქციონ ხალხის ყურადღება.

საკურორტო ანიმაციის შექმნის წინაპირობა გამომდინარეობს სტუმრის სურვილზე, გავიდეს ქალაქიდან ბუნებაში, გაიზიაროს სულიერი საგანძურები (ისტორია, კულტურა, ხელოვნება),გამოცადოს მრავალფეროვანი ცხოვრება, გამორიცხოს ფიზიკური და სულიერი გადაღლილობა, გაიგოს ახალი, გაიცნოს ხალხი, დაისვენოს ოჯახთან ან მეგობრებთან ერთად. შედეგად - გაიზარდა მოთხოვნა ასეთ დასვენებებზე, ანუ სპორტულ-სამოყვარულო ტურიზმზე. ანიმატორთა დავალებაში შედის კულტურული ტურიზმის ორგანიზება, რაც არა მარტო მოგაშორებთ დაღლილობას, არამედ გაანეიტრალებს ყოველდღიური ცხოვრების ნეგატიურ ემოციებს. ასეთი დასვენების ორგანიზებისთვის აუცილებელია შეიმუშავო სპეციალური პროგრამა, რომელიც შეძლებს სტუმრების

5

გახალისებას. დასვენება ყოველთვის უნდა იყოს აქტიური, გამოირჩეოდეს უნდა მაღალი ემოციური დატვირთვებით.

იმისთვის, რომ ანიმაცია განვითარდეს და არ იყოს ერთფეროვანი, ასევე იმიტომ, რომ თქვენ შეძლოთ დაუვიწყარი დასვენება, არსებობენ ანიმატორები.

ანიმატორიანიმატორი არის სპეციალისტი,რომელმაც იცის ინტერესის გაღვივების და ყურადღების მიპყრობის საიდუმლოება. ეს არის სპეციალისტი, რომელიც აწარმოებს ინდივიდუალურ და კოლექტიურ დასვენების პროგრამების განხორციელებას. ის ორიენტირებულია ადამიანზე ან ადამიანთა ჯგუფზე. რომ გახდე ანიმატორი საჭიროა ისწავლო და გაიგო თუ რა არის ის, მაგრამ აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ბევრ დასასვენებელ კომპლექსს არ აქვს შექმნილი შესაბამისი პირობები ანიმატორთათვის. რეკრეაციის დროს დაკმაყოფილებული უნდა იყოს ადამიანის ფიზიკური და ემოციური მოთხოვნილებები. ტურიზმის სპეციალისტები კი უნდა ფლობდეს იმის უნარს, რომ დამსვენებლებში დაძლიონ ესა თუ ის კომპლექსი...

ანიმატორები უნდა ერკვეოდნენ ფსიქოლოგიაშიც, მუსიკაში,ხელოვნებში. ისინი უნდა იყვნენ განსაკუთრებული ადამიანები, ფლობდნენ უცხო ენებს და შეძლონ ადამიანთა მართვა (public relations). ხშირად სტუმრებს უჩნდებათ უკმაყოფილების გრძნობა, რაზეც ისინი ესაუბრებიან

6

ანიმატორებს მეგობრულ გარემოში ( guest contact ).ანიმატორთა ჯგუფში აუცილებელია მოვალეობების პირნათლად განაწილება და შესრულება. ყოველი ანიმატორი მის დავალებას ასრულებს დეტალებში. ანიმატორთა ჯგუფი შედგება 12 კაცისაგან, მათი უფროსის ჩათვლით. ანიმატორთა რაოდენობა შეიძლება შეიცვალოს სეზონის მიხედვით. დღისით ჯგუფი სტუმრებთან ურთიერთობს და ატარებს გასართობ თამაშებს, საღამოთი კი ყველა ერთად იღებს მონაწილეობას შოუებში. ანიმატორთა გუნდი ახალისებს თქვენს დასვენებას-დილის ვარჯიშით, წყალბურთით, პლაჟის ვოლიბოლით და ასევე აუზის თამაშებით. საღამოს კი თქვენ გელოდებათ გასართობი შოუ პროგრამები და დისკოტეკები. ამ ყველაფრისთვის კი

პირადად სასტუმროს ანიმატორთა ჯგუფი მუშაობს. ანიმატორები აწყობენ სხვადასხვა ღონისძიებებს , მათ პროგრამაში შედის გასართობი პროგრამები და მათი მიზანია , რომ მგზავრმა (ტურისტმა) ერთი წუთითაც არ მოიწყინოს. აუცილებელი არ არის , ყოველწუთს აქტიური თამაშების ჩატარება, ასევე აუცილებელია შემეცნებითი პროგრამების დაგეგმვა. სწორედ ამიტომაცაა, რომ ანიმაციამ და ანიმატორებმა ახალი როლი შეითვისეს, ისინი მოგზაურობების ორგანიზატორებიც გახდნენ.

სტანდარტული თამაშები

ანიმაცია არის იმისთვის, რომ თქვენ შეძლოთ ყოველ დღე განიცადოთ ახალი ემოციები ისე, რომ არ არ შეწყდეს ყოველწუთიანი გაკვირვება.. ყოველდღიური ანიმაციური პროგრამები შენ გრთავს :

მაგიდის თამაშებში,როგორებიცაა:

1)კარტი,2)ნარდი3)ნარდი,4)ლოტო.. სპორტულ

7

თამაშებში,როგორებიცაა: 1)აუზთან საღამოების გამართვა, 2)ჩემპიონატი სროლაში, რომელიც რობინჰუდის სახელობისაა, 3)ღორზე ნადირობა, 4)სნაიპერების ტურნირი 5)პლაჟის ვოლიბოლი... და ასევე სპორტული თამაშები კალადბურთი, ვოლიბოლი, იოგა და spy თამაშები, წყლის აერობიკა, ტანვარჯიში ,ცეკვები ლათინოს სტილში ,ბოულინგი, ბადმინტონი, ფეხბურთი, ტენისი და სხვა..

თამაშები მეკობრეების თემატიკით: ბილიარდი, მეკობრეთა თამაშები. მაგალითად : ერთდროულად კარიბის ზღვის მეკობრეების მსოფლიო პრემიერასთან ერთად გამოდის იგივე სახელობის თამაში. თამაში დაყრდნობილია კარიბის ზღვის მეკობრეების მეორე და მესამე ფილმებზე. ამჯერად ჩვენ ვხვდებით ჯეკ ბეღურას, უილ ტერნერს, ელიზაბეტ სუონს, კაპიტან ბარბოსას და სხვა ჩვენ საყვარელ მეკობრეთა სამყაროს გმირს. მოთამაშეებს მოუწევთ იბრძოლონ მიუვალ ჯუნგლებში და ქალაქებში,მიიღონ მონაწილეობა საზღვაო ბრძოლებში ხომალდებზე, გაექცნენ სიკვდილს საშის ოკეანეში და

8

გაიმარჯონ ბევრ მოწინააღმდეგესთან. 

თანამედროვე საღამოები: კონკურსი გრიმის , ვარცხნილობის

კეთებაში და კოსტუმების ხატვაში...

9

აუზის გასართობი თამაშები: წყლის კალადბურთი, წყლის პოლო, წყლის დაცვა, ჰავაის საღამოები..

სპორტდარბაზში კი იმართება: შეჯიბრი ბრეიქ დანსში .

ასევე არის იაპონური თამაშები : ორიგამი და სხვა.

ორიგამი ეს არის ქაღალდის ხელოვნება რომლიც დაიბადა იაპონიაში. მიუხედავად იმისა , რომ ქაღალდი ჩინეთიდან წარმოიშვა , სწორედ იაპონელებმა მისცეს მას ხელოვნების დატვირთვა ანუ  ქაღალდისგან სხვადასხვა ფიგურების გაკეთება.

10

ორიგამის ისტორია იწყება ჰეიანის ეპოქიდან (794 – 1185 წ.წ) ამ პერიოდში ქაღალდი საკმაოდ ძვირ ფუფუნებას წარმოადგენდა რადგან  ხელით

მზადდებოდა ,

ამიტომ ის გამოიყენებოდა განსაკურთებულ ვითარებაში , უფრო   მეტად რელიგიურ  დღეებში . ქაღალდისგან გაკეთებულ ფიგურებს იაპონელები რიტუალურად   აკავშირებდნენ ღმერთებთან,  მაგალითად ერთ ერთი რიტუალით ქაღალდისგან  აკეთებდნენ პატარა კოლოფს (სანბო), რომელშიც დებდნენ  თევზის ნაჭრებს და ბოსტნეულს , ამ კოლოფით იაპონელები შინტოისტურ ტაძრებში შესაწირი მიჰქონდათ.   სწორედ ამან განაპირობა  იაპონელებში ქაღალდის ფიგურების  და  რელიგიის მისტიური კავშირი. რასაც მოჰყვა ისეთი უნიკალური და სფეციფიკური ხელოვნების ჩამოყალიბება როგორიც არის – ორიგამი. XX – საუკუნეში ორიგამით დაინტერესება ქვეყნის გარეთაც ხდება , დიდი ბრიტანეთში , ჰოლანდიაში , საფრანგეთში იხსნება ორიგამის ხელოვნების კერები , სკოლები , დაწესებულებები და კავშირები. ორიგამის ხელოვნება იმდენად რთული და შრომატევადი ხელოვნებაა , რომ მის სასწავლებლად არსებობს სპეციალური კურსები რათა სრულყოფილად დაეუფლო ამ საქმეს.  იაპონიაში დაწესებულია აგრეთვე ორიგამის  დღესასწაული. ამ დღეს ყველა იაპონელი ერთმანეთს ეჯიბრება ყველაზე ორიგინალური ორიგამის

ფიგურების გაკეთებაში.

11

ესპანური თამაშები: კეჩუპ-შოუ და ბურთებით ბრძოლა.

,, ეთამაშე ვარსკვლავს ” მსოფლიო ტელესივრცეში ძალიან ბევრი გადაცემა გადის, რომლებიც ადამიანების გართობისკენ არიან ორიენტირებულნი. გარკვეულწილად შეიძლება ითქვას, რომ ეს ანიმაციის განვითარების ერთ-ერთი წინაპირობაა. საქართველოში ასეთი გადაცემაა ,,ეთამაშე ვარსკვლავს ”, სადაც ცნობილი ადამიანი ცდილობს, არა მარტო გაუმკლავდეს მოცემულ თამაშებს, არამედ აჯობოს სხვა ,,უცნობს”

გადაცემაში ტარდება უამრავი თამაში, მაგალითად:

1) სპეციალურ ვიწრო და გრძელ მაგიდაზე მონაწილეებმა უნდა გააცურონ ლუდით სავსე ჭიქა, ისე რომ არ გადავარდეს, ვინც უფრო შორს შეძლებს ჭიქის ,,გასროლას ” ის არის გამარჯვებული.

12

2) ვინ უფრო ნაკლებ დროში შეძლებს დანიშნულების ადგილამდე მისვლას, აუზში გაცურვას და ა. შ.

3) თოკზე არის ჩამოკიდებული ვაშლი , რომელიც უნდა შეჭამონ ხელის დაუხმარებლად, ასეთ შემთხვევში მოთამაშეს ხელები აქვს შეკრული.

4) ეკრანზე ჩნდება ფილმიდან აღებული კადრი, მონაწილეებმა კი ერთმანეთს უნდა დაასწრონ და გამოიცნონ თუ რა ფილმია ის.

13

5) იწვევენ უცხოელს, და ამღერებენ ქართულ სიმღერებს ( რომელიც საშინლად ჟღერს ) . მონაწილეებმა კი რაც შეიძლება ადრე უნდა

გამოიცნონ თუ რა სიმღერას ასრულებს ის.6) თითოეულ მონაწილეს ერთნაირი რაოდენობის ბალოონ ბუშტი აქვს.

ბადმინტონის ჯოხის საშუალებით კი ეს ბუშტები კალადბურთის კალათაში უნდა ჩააგდონ, ისე რომ არ გაუფრინდნენ და ასევე იატაკი

არ უნდა დაიხმარონ.7) ტენისის მაგიდაზე ჭიქებში ასხია სხვადასხვა სითხეები. მაგალითად :

ძმარი, წყალი, რძე, არაყი და სხვა. მოთამაშეებმა კი ის სითხე უნდა დალიონ, სადაც მათ მიერ გასროლილი ბურთი ჩავარდება.

14

8) ეკრანზე ჩნდება ორი ერთნაირი სურათი და უნდა იპოვონ

განსხვავება. 9) წყლიდან ხელებშეკრულებმა უნდა ამოიღონ ესა თუ ის ნივთები.10) ვინ უფრო სწრაფად ირბენს უკან-უკან და სხვა...

11) შეჯიბრება ცურვაში, ვინც უფრო ადრე მივა აუზის ერთი მხრიდან მეორეში ის იქნება გამარჯვებული.

12) ინტელექტუალური თამაშები, მაგალითად : რა?სად?როდის? , ეტალონი, ყველაზე ჭკვიანი.

13) ,, დუმილის მეფე” ანუ ყველა უნდა იყოს ჩუმად და ვინც ყველაზე ბოლო დარჩება ჯგუფში ის გახდება დუმილის მეფე.

14) ,, საიმონმა თქვა” . არის ერთი წამყვანი, რომელიც არის იძლევა დავალებებს საიმონსის სახელით, მაგალითად ,, საიმონსმა თქვა იხტუნეთ”, ყველამ უნდა დაიწყოს ხტუნვა და არ გაჩერდეს მანამ სანამ წამყვანი არ იტყვის ,, საიმონსმა თქვა გაჩერდით”, მაგრამ თუ წამყვანი იტყვის მხოლოდ სიტყვას ,,გაჩერდით” და მოთამაშეები შეაჩერებენ ხტუნვას, მაშინ ისინი ავტომატიურად ვარდებიან თამაშიდან, რადგან წინ არ იყო ნათქვამი ,,საიმონსმა თქვა”.

15) ასევე მოეწყოს პატარ-პატარა სპორტული შეჯიბრებები, სიგრძეზე ხტომა, სირბილი, ფეხბურთი, კალადბურთი, წრეში ბურთი და სხვა.

16) ომობანა. წყლის ან სათამაშო თოფებით პატარა ,,ომის” მოწყობა. მოთამაშეები დაიყოფებიან ჯგუფებათ და ყველა ჯგუფი შეეცდება დაიცვას მათი ,,განძი” და ,,ხალხი”.

17) ქალაქობანა. ანუ რომელიმე ასოზე დაწერა სახელის, გვარის, ქალაქის, სოფელის, მდინარის, ცხოველის... მაგალითად, ასო მ , სახელი - მარიამი, გვარი - მამალაძე, ქალაქი - მცხეთა, სოფელი - მირვეთი, მდინარე - მტკვარი, ცხოველი - მგელი...

18) ერთ-ერთი საინტერესო წამახალისებელი დავალება, იმისათვის რომ ტურისტმა ადვილად დაათვალიეროს ქალაქი არის შემდეგი, დავალაგოთ ჯგუფებათ და ფურცელზე სადაც რუკა იქნება დახაზული,

15

იქნება მოცემული ის დავალებები რაც უნდა გააკეთოს თითოეულმა ჯგუფმა იმისათვის რომ მოხვდეს ამა თუ იმ ადგილზე.

საინტერესოა ასევე ქართული ხალხური თამაშები, რომლითად ყოველ წელს სულ უფრო მეტი ტურისტი ინტერესდება და სპეციალურად , მონაწილეობის მიღების სურვილით ჩადიან შესაბამის მხარეში

TuSuri tradiciuli TamaSebi :

16

isar-fSvindi/qudikeriaoba

am TamaSisaTvis Sedgeba gundi da isvrian mizanSi. visi isaric ukan darCebs imisi qudi Caidgmeba mizanSi da danarCenebi esvrian isrebs. Semdeg imisi qudi Caidgmeba visi isaric yvelaze ukan darCeba da a.S. sanam ar gamovlindeba bolo gamarjvebuli.

gamarjvebuls kai moisars eZaxian da sapatio uflebas aZleven aludiani TasiT adidos TuSeTis RvTisSvilni da winaprebi.

uskupaiT xtoma (sigrZeze xtoma)

uskupaiT Sejibri tardeba gaSlil nabadze. gamarjvebulia is, vinc yvelaze Sors gadaxteba. mas ,,kai muxlisas’’ eZaxian.

17

goxis rekeba (qvis srola)

Sejibri tadeba adgilidan goxis (riyis qvis) srolaSi manZilze.

gamarjvebuli ,,mklavwvenianis’’ sapatio wodebis matarebeli xdeba.

wkipurtiT qvis rekeba

Sejibri wkipurtiT manZilze qvis srolaSi. gamarjvebuli ,,kai qvasurais’’ wodebis matarebeli xdeba.

18

Dდaniswveraoba

daniswveraobaSi ejibreba ori gundi (sam-sami an xuT-xuTi monawile). xelis sxvadasxva mdgomareobidan nasroli dana wveriT und daerWos miwaSi. xelis mdgomareobebia: muSturi, gverdiTi muSturi, makratela da sxva.

monawile jdeba muxlebze da am mdgomareobidan asrulebs moZraobebs. danis waqceva niSnavs qulis dakargvas. vinc nakleb qulas dakargavs is iqneba gamarjvebuli. damarcxebulebi kbiliT amiReben miwaSi CarWobil Cxirebs xelis miuxmareblad.

gamarjvebuls ,,kai dana-xarjals’’ uwodeben.

niSxa-niSxa barbaluka

gunduri TamaSia. ejibreba ori gundi, aranakleb xuT-xuTi kacis SemadgenlobiT. TiToeuli gundi xelebCaWidebuli dgebian erTimeoris paralelurad 10 metris daSorebiT. pirveli mwkrivi daiZaxebs: ,,niSxa-niSxa’’, meore upasuxebs: ,,barbaluka’’. mere pirveli daiZaxebs: ,,qali gvinda’’ (an vaJi gvinda) mere meore hkiTxavs: ,,visi, risi’’, pirveli mwkrividan visac daasaxeleben, is gamoiqceva. Tu gawyvets mwkrivs _ tyves wamoiyvans, Tu arada

19

Tavad xdeba tyve. gamarjvebuli isaa, vinc mowinaaRmdegis yvela monawiles daatyvevebs.

es uZvelesi TamaSi gamoxatavda ori kosmiuri Zalis faskunjis ( naTelis) da gveleSapis (bneli) brZolas. gamarjvebuli ,,kai samanais’’ saxelis matarebeli iyo.

tyveoba (mixdom-moxdomaoba)

tyveoba gunduri TamaSia. Sejibri xdeba or gunds Soris. am TamaSSi warmodgenilia brZola sazRvrisaTvis. sazRvris damrRvevi isjeba mopirdapire mxaris mier da tyved ahyavs. amave dros urTierTgamodevnebisas datyveveba xdeba xelis SexebiT. orive mxare cdilobs Tavisi tyveebis gaTavisuflebas da sxvebis tyved ayvanas. tyvis gasaTvisufleblad saWiroa Tavi daaRwios mowinaaRmdeges da xeliT Seexos datyvevebuli gundis wevrs. gamarjvebulia is, visac meti tyve hyavs.

gamarjvebuli ,,kai menapires’’ saxelis matarebeli xdeba.

Lლaxtaoba

gunduri Sejibria. erTi gundi dgeba wreSi da icavs wreze dadebul qamrebs. meore wris gareTaa da cdilobs qamrebis xelSi Cagdebas. pirvelni cdiloben mowinaaRmdegisaTvis fexze fexis dadgmas da TamaSidan gamoTiSvas, meoreni qamris xelSi Cagdebas da mowinaaRmdegisaTvis fexebSi qamriT cemas, raTa

20

sxva qamrebi Caigdon xelSi. bolos vinc darCeba is iqneba gamarjvebuli.

ჯigvnaoba

SejibrSi pirdapir dgeba ori monawile da urTierT xelis kvriT TiToeuli cdilobs, rom wonasworoba daakargvinos meores da gaimarjvos. damarcxebuls Caenacvleba sxva monawile da ase grZeldeba, vidre gamarjvebuli ar gamovlindeba.

burTaoba

21

SejibrSi ramdeni monawilecaa, imdeni ormo keTdeba. monawileni morigebiT agoreben burTs, vis ormoSic Cavardeba burTi, im ormos patroni garbis, iRebs burTs ormodan da esvris gafantul moTamaSeebs. Tu moartya burTi romelimes, es ukanaskneli kargavs qulas anu mis ormoSi Caideba kenWi. vinc xuT kenWs Seasrulebs, is iqneba wagebuli. wagebuls daayeneben samizned garkveul manZilze da TiToeuli moTamaSeE esvris burTs. is cdilobs burTisaTvis Tavis aridebas. vinc ver moartyams, gadis TamaSidan, bolos rCeba erTi gamarjvebuli. gamarjvebuli ,,kai Cubinis’’ titulis matarebeli xdeba.

Ramis TamaSebi cecxlTan

qori afrinda

am TamaSisTvis moTamaSeebi qmnian jgufs. jgufSi erTi ,,dedaa, meore _ ,,gambutveli’’, danarCeni ,,Svilebi’’.

Svilebs dedis muxlze udevs TiTi. deda ityvis ,,qori afrindao’’ d axels swrafad aswevs maRla, Svilebi cdiloben ar CamorCnen. deda cdilobs CaWras Svilebi.

man SeiZleba frinvelis nacvlad daasaxelos iseTi rame rac ar dafrinavs da aswios xeli. Svilebi cdiloben droulad da sworad gaigonon dedis naTqvami da amis mixedviT aswion an ar aswion xeli. vinc Secdomas dauSvebs is iWreba da raime sakuTar nivTs abarebs dedas.

roca yvela CaiWreba samjer, deda rigrigobiT amoiRebs mibarebul nivTebs da zurgiT Sebrunebul gambutvels hkiTxavs: ,,amis patronma ra hqnaso’’. gambutveli acxadebs, esa da es gaakeToso. vinc naTqvams Seasrulebs nivTs daibrunebs. zogjer gambutveli sufris gawyobas Caifiqrebs da am TamaSs lxini mohyveba xolme.

qeriWamiaoba

22

am TamaSis monawileTagan erT-erTi monawile Tavs debs ,,dedis’’ kalTaSi, e.i. ,,qers Wams’’. danarCenebi rig-rigobiT zurgze TiTs adeben da aman unda gamoicnos, vin daado TiTi. Tu gamoicno, maSin adgils Seucvlis da TamaSi grZeldeba.

ხurxevaoba

TamaSSi xdeba partnioris arCeva. ori mwkrivi qal-vaJi maRla aweuli marcxena xeli-xel CaWidebulni, qmnian cocxal derefans, moxsnian sasurvel partniors da dgebian mwkrivis boloSi da a.S. grZeldeba TamaSi. cocxal derefanSi gavlisas, dasjis mizniT, partniorebs zurgSi urtyamen xels da eseni cdiloben rac SeiZleba swrafad gaiaron.

Aaseve aris sxva TamaSobani esenia :

ლელო- ლანჩხუთის სავიზიტო ბარათი

“ლელო” უძველესი ქართული სიტყვაა დაძალით გატანას ნიშნავს. ლელო ბრძოლას გავს.  შუხუთის ლელოს გატანის წესები ასეთია: ბურთი იწონის ერთ ფუთს (16 კილოგრამს). ბურთის ტყავი ივსება სილით და ნახერხით. ძველად სანამ ბურთს ბოლომდე მოკერავდნენ, მანამდე აღდგომის წინა ღამეს, ბურთში აგუნას წვენს ასხამდნენ. აგუნა ძველესი წარმართული რიტუალიდან გადმოსული გაქრისტიანებული ღვინის დღესასწაულია, რომელიც დღეს მივიწყებულია. აგუნა შავი ღვინის, თაფლის , ბროწეულის წვენის და კიდევ რაღაც ინგრედიენტის (უცნობია შემადგენლობა) ნაზავია.

23

ამას მოთამაშეებსაც ასმევდნენ ერთ ყლუპს. ეს ნაზავი ადამიანს ძალას და გამბედაობას მატებს. ფუთიანი ლელოს ბურთი თავისთავად ბრძოლის სიმძიმის აღმნიშვნელია, მნიშვნელობა არა აქვს რომელ მხარეს რამდენი მოთამაშეა, უბრალოდ ვინც მეტ ძალას აგროვებს იმარჯვებს. ლელოს მხოლოდ ერთი რაინდული წესი აქვს- თუ ვინმე წაიქცევა თამაშის დროს, თამაში ჩერდება. ”წაქცეულს არ ურტყამენ”-  თამაში ზუსტად ისე მიმდინარეობს როგორც, ისტორიაში ბრძოლაა აღწერილი. გამარჯვებული ის არის, ვინც ლელოს ღელის გადაღმა გადაიტანს თავის მოთამაშეებიანად. თამაშის ფინალი ანუ გამარჯვების საზღაური მუდამ ერთია. ორივე მხარე თავისთვის ჩაუთქვამს რომელიმე გარდაცვლილი ახალგაზრდა ადამიანის ან ფრიად საპატივცემულო პიროვნების საფლავზე ბურთის ატანას, სულთათანას თქმას და შესანდობარის დალევას. დათმობა არ მოდის. გამარჯვებული გუნდის წარმომადგენლები დამარცხებულთან ერთად მიდიან საფლავზე და იქ  შესანდობარი ისმევა არამარტო იმ მიცვალებულის, სადაც ბურთი მიდის. სხვა დასასრული ამ თამაშს არასოდეს ჰქონია. არ ყოფილა შემთხვევა, რომ საფლავიდან ბურთი დაკარგულიყოს. ”შუხუთფერდთან” ბრძოლაში ერთმანეთს სისხლით და ტომით ერთნი, მაგრამ სხვადასხვა სარწმუნეობის ქართველები ებრძოდნენ. გამარჯვებულმა დამარცხებული, საკუთარი მიცვალებულის მსგავსად დაიტირა და დიდის პატივით მიაბარა მიწას. შუხუტის ლელოს იდენტურობა 153 წლის უკან ”შუხუთფერდის” ბრძოლასთან ცალსახად აშკარაა. სწორედ ამ ბრძოლის აღმნიშვნელი რიტუალია ლელოს თამაში აღდგომის დღეს სოფელ შუხუთში. ისეთივე, რიტუალი, როგორიც ხორუმია ცეკვა. უძველესი ბრძოლისწინა როკვის რიტუალი და როგორც ხორუმი იმეორებს თავის თავში ბრძოლის ელემენტებს, ”ლელო” 150 წელზე მეტია იმეორებს მის წიაღში გამართული საკვირველი ბრძოლის რიტუალს.   

ბურთაობა :

24

ცნობები ბურთაობის შესახებ დაცულია "ვეფხისტყაოსანში" და მომდევნო

ხანის წერილობით წყაროებში.

ბურთაობა ქართველ ხალხში ძველთაგანვე დიდი პოპულარობით

სარგებლობდა. ხალხური თქმით, "ყველა თამაშობაში ბურთაობა მეფეა და

ჯირითი დედოფალიო". ბურთს უმთავრესად ხელით თამაშობდნენ, ბურთით

თამაშის ვარიანტებს შორის დიდი ადგილი ეჭირა ბურთის მიზანში

ტყორცნას. წარჩინებულთა შორის გავრცელებული იყო ბურთაობის

მხედრული სახეობანი, უმთავრესად ცხენბურთი. მოთამაშეთა ასაკის

გათვალისწინებით საქართველოში ბურთაობის სხვადასხვა სახეობას

იყენებდნენ. ბურთაობა იმართებოდა სხვადასხვა თავყრილობის,

დღესასწაულისა და ქორწილის დროს. ძველ საქართველოში ბურთაობას

სახელმწიფოებრივ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ და ახალგაზრდების ფიზიკურ

მომზადების ერთ-ერთ ეფექტურ საშუალებად მიაჩნდათ.

ცხენბურთი

25

უძველესი ქართული ცხენოსნური თამაშობა, იგივე ჩოგანბურთი, ადრეულ საქართველოში – ბურთაობა. ისტორიული წყაროებითა და მდიდარი ეთნოგრაფიული მასალით დასტურდება, რომ საქართველოში ძველთაგანვე არსებობდა ორიგინალური, აღმოსავლეთის ქვეყნებსა და დასავლეთ ევროპაში გავრცელებული ფორმებისგან განსხვავებული ცხენოსნური თამაშობანი. ფეოდალურ ეპოქაში იყენებდნენ როგორც სამხედრო-ფიზიკური აღზრდის საუკეთესო საშუალებას. შემდგომში შემუშავდა და დაიხვეწა თამაშის წესები, დადგინდა შეჯიბრების პირობები.

ლახტაობა

ქართული ხალხური თამაში. მოთამაშე ვაჯები კენჭისყრით ორ თანაბარ ჯგუფად იყოფიან. ერთი ჯგუფი თავმდამსხმელებისაგან შედგება, მეორე — თავდამცველებისაგან, რომლებიც იცავენ ლახტებს და თავიანთ თავს. დამცველები მიწაზე შემოხაზულ დიდ წრეში რადიალურად დგებიან და ფეხებს შუა ლახტებს იწყობენ ბალთით წრის ხაზთან. თავდამსხმელები წრეს გარშემო ურბენენ და სხვადასხვა ფანდით ცდილობენ ლახტების მოტაცებას, როცა თავდამსმხმელები წრიდან ყველა ლახტს გამოიტანენ, იწყება წრეში მყოფთა „შეხურება“, ანუ ფეხზე ლახტით ცემა, დამცველები ერთმანეთს ზურგით ამოუდგებიან და ცდილობენ წრიდან გამოუსვლელად თავდამსხმელები „ჩაჭრან“, ე. ი. ცალი ფეხი ფეხზე მოარტყან. დამცველთა წარმატების შემთხვევაში „ჩაჭრილები“ წაგებულად ითვლებიან. გუნდები ადგილებს იცვლიან და თამაშს თავიდან იწყებენ. ცნობილია ლახტაობის სხვა ვარიანტებიც. ლახტაობა ერთ-ერთი ფართოდ გავრცელებული თამაში იყო ძველ საქართველოში, იგი მიზნად სიმამაცის და ვაჟკაცური თვისებების

26

გამომუშავებას ისახავდა ახალგაზრდობაში. ამ თამაშში თავისებურად უნდა

იყოს ასახული სიმაგრეთა დაცვის სიმბოლიკა.

ასკინკილა 

(აღმოსავლეთ საქართველოს მთიან კუთხეებში - "კინკილაობა", "სალაობა", "ლიპარიტი", სვანეთში - "კირინკაჩხვ", ან "ჭირინჭვა"), საბავშვო თამაში, ცალ ფეხზე ხტუნვა-სირბილი. ზოგჯერ დაჭერობანასთამაშისას ერთი ბავშვი ასკინკილა დასდევს დანარჩენებს დასაჭერად; ზოგჯერ ორ გუნდს შორის იმართება შეჯიბრება ასკინკილათი სირბილში. თამაშობენ ასეც: მიწაზე დახაზავენ 8 ან 10 უჯრედს და ასკინკილა ხტომით, ფეხის წვერით გადააქვთ ბრტელი ქვა (სალა) ერთი უჯრედიდან ("ბოსტნიდან") მეორეში; თუ ქვა ხაზზე შერჩა, მოთამაშე "ჩაჭრილია". მოგებულად ის ითვლება, ვინც ბოლომდე "ჩაუჭრელად" გავა. საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში დამოწმებულია თამაშის სხვა ვარიანტებიც. ცნობილია აგრეთვე ასკინკილას უფრო ძველი სახეობები. ასკინკილათი ხტუნვა ხშირად გამოყენებულია სხვა ქართულ თამაშებშიც - დამარცხებულის "დასჯისას".

დოღი

ჯიშიანი საჯდომი ცხენების გამოცდა, რომლის მიზანია მათი სისწრაფვის, გამძლეობისა და სხვა თვისებების გამოვლენა. ცხენოსნობის ერთ-ერთი სახეობა, შეჯიბრება იპოდრომზე ან სწორ ადგილზე დისტანციის სწრაფად გავლაში.

მარულა

27

საცხენოსნო შეჯიბრების ერთ-ერთი უძველესი ეროვნული სახეობა — დოღი გრძელმანძილზე საამისოდ საგანგებოდ გავარჯიშებული ცხენებით. წინათ იმართებოდა 20—25 კმ დისტანციებზეც. მარულაში მოზრდილებთან ერთად მონაწილეობდნენ ბავშვებიც. ახლა მარულა რეგლამენტირებულია შეჯიბრების ზუსტი წესებით, დისტანცია ითვალისწინებს 8—10 კმ. მარულა შედის ცხენოსნობის ეროვნულ სახეობათა საქართველოს ჩემპიონატების პროგრამაში.

თარჩია

28

ძველებური ქართული ცხენოსნური თამაში. თამაშობენ მოედანზე ან მინდორზე. წინასწარ განსაზღვრავენ თამაშისათვის განკუთვნილ დროს. ჯერ თამაშში მონაწილეობის მსურველებს იწვევენ, შემდეგ თამაშის 4-ვე მონაწილე შეჯიბრებაზე დამსწრე ქალიშვილთაგან აირჩევს მსაჯს. მსაჯი თავის მხრივ ერთ-ერთ მონაწილეს მკლავზე ან საყელოზე დაუმაგრებს ფერად მანდილს (ამ მოთამაშესაც თარჩია ჰქვია). შემდეგ მოთამაშეები დასცილდებიან მსაჯს 100 მ და მსაჯის ნიშანზე თამაში იწყება. თამაშის მიზანია დაეწიონ თარჩიას, რომელიც ყოველნაირად ცდილობს თავი დააღწიოს მდევრებს და მანდილი მსაჯს დაუბრუნოს. თუ მოთამაშემ ეს მოახერხა, გამარჯვებულად ცხადდება და მსაჯი მას იმაცე მანდილით აჯილდოებს, თუ რომელიმე მოთამაშე დაეწევა თარჩიას და ჩამოართმევს მანდილს, თამაში შეწყდება, მონაწილენი მანდილის ახალ პატრონს 50 მ-ით სცილდებიან და მსაჯის ნიშანზე თარჩია კვლავ იწყება.

კურული

 კუროსთან, ხართან ჭიდაობა, თამაშად ქცეული რიტუალი, რომელიც დიდი

ღმერთის სახელობაზე იმართებოდა. ძირითადად დამოწმებული დასავლეთ

საქართველოს მთისა და ბარის

მოსახლეობაში, სამეგრელოშიიმართებოდა კვირა დღეს, სოფლის ახლოს

მოედანზე. გამოჰყავდათ საგანგებოდ გაწვრთნილი ხარი, მიაბამდნენ

მოედნის ცენტრში ჩასობილ პალოზე და 2 კაცი, გარკვეული წესების დავით

აღიზიანებდა. შემდგომ გახელებულ ხარს აუშვებდნენ და ერთ-ერთი იწყებდა

მასთან ბრძოლას. კურულის მიზეზი იყო ხარის და დაძლევა, შეკვრა და

წაქცევა. საღამოს იმავე ადგილას იმართებოდა ფალავანთა

ჭიდაობა. სვანეთში ასეთი ხარების ჭიდაობით იწყებოდა დიდი ღმერთის

სახელობის დღესასწაულთა ციკლი „უფლიშიერი“, რომელიც თომას კვირას

29

(აღდგომის მომდევნო კვირა, კვირაცხოველობა) დგებოდა და 5-6 კვირა

გრძელდებოდა. ამ დღეს „ლასკარებს“ (სამეზობლოებს) ან ცალკეულ თემებს

გამოჰყავდათ დიდი ღმერთის სახელზე შეწირული კუროები ან რჩეული

ხარები, არაყს დაალევინებდნენ, გაახელებდნენ და რიგ-რიგობით

მიუშვებდნენ ერთმანეთზე. ხარების ჭიდაობა გურიასა დარაჭაშიც სცოდნიათ,

მაგრამ რელიგიურ-საკულტო მნიშვნელობით მხოლოდ სვანეთში იყო

შემორჩენილი.

ამ თამაშობებში არეკლილია ხართან დაკავშირებული უძველესი რწმენა-

წარმოდგენები, რომლებიც გავრცელებული ყოფილა აღმოსავლეთში,

კავკასიაში, ეგეოსისა და ხმელტაშუა ზღვის აუზებში. ყურადღებას იქცევს

ძველი კრეტის მხატვრობა, სადაც გამოსახულია ხართან ბრძოლა, რაც

მეტად პოპულარული ყოფილა და რელიგიურ-საკულტო ცერემონიალში

ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს რიტუალად შედიოდა. მომდევნო ხანებში

ხართან ბრძოლამ თანდატან დაკარგა პირვანდელი შინარსი და შუა

საუკუნეებში ფეოდალთა საყვარელ გასართობად იქცა. მისი თანამედროვე

ფორმებია სამხრეთ ევროპისა და ლათინური ამერიკის ქვეყნებში

გავრცელებული კორიდა.

30

მოკლე მიმოხილვა მოგზაურობისა ანიმაციასთან ერთად

მოდით, გავეცნოთ მოგზაურობას ანიმაციასთან ერთად. თუ თქვენ ამა თუ იმ ქვეყანაში გადაწყვიტეთ მოგზაურობა და დაჯავშნეთ სასტუმრო, სადაც შედის ანიმატორთა ჯგუფი, პირობას გაძლევთ, რომ თქვენ არასოდეს მოიწყენთ. მგზავრობისას, ავტობუსში, მატარებელში თუ თვითმფრინავში ყოფნისას თქვენ გელოდებათ უამრავი გასართობი პროგრამები.ისეთი თამაშები როგორიცაა ქალაქობანა, ანიმატორი მოგცემთ ერთ სიტყვას, რომელიც უნდა ახსნათ თითოეულმა ერთი სიტყვით,ისე რომ აზრი არ გაიფანტოს. ითამაშოთ ,,დუმილის მეფე ” ანუ შეეჯიბროთ ერთმანეთს თუ რამდენ ხანს გაძლებთ ენისამოუღებლად. იმღეროთ თქვენი ნაციონალური სიმღერები და სხვა... აუცილებელია დანიშნულების ადგილამდე , რამდენჯერმე გაჩერდეს ავტობუსი. გარდა იმისა , რომ თქვენ ბუნებაში შეძლებთ დანაყრებას, ასევე განიტვირთებით დაღლილობისაგან და ჩაერთვებით სხვადასხვა თამაშში. მაგალითად : ითამაშებთ ბურთს, ბადმინტონს, კარტს და სხვა. სასტუმროში ყოფნისას თქვენთვის ანიმატორები აწყობენ სხვადასხვა შეჯიბრებებს, მაგალითად: ცურვაში, ბილიარდის თამაშში და სხვა. ანიმაცია ასევე შეიცავს დღის დაგეგმვარებას, ისინი ზრუნავენ თქვენს გადაადგილებაზე და ასევე ანიმაციური პროგრამით მომსახურებაზე. ანიმატორები აწყობენ პატარა

31

კონკურსებსაც, სადაც დამსვენებლები ერთმანეთს ეჯიბრებიან ცეკვაში იქნება ეს ტრადიციული თუ ბრეიქ დანსი, გუნდს რომელიც გაიმარჯვებს ელოდება სიურპრიზები, თუმცა დამარცხებული გუნდებიც არ ჩამოუვარდებიან. ანიმატორები ამ ყველაფერთან ერთად ფლობენ ყველანაირ ინფორმაციას, რაც გართობას შეეხება, ანუ მათი მეშვეობით თქვენ შეგიძლიათ დაესწროთ ყველაზე ცნობილ წვეულებებს . რა თქმა უნდა, გართობა და თამაშები კარგია, მაგრამ ყველა ადამიანში ჩნდება მომენტი, როცა მარტოობა ან ვინმესთვის გულის გადაშლა მოუნდება. გაგიკვირდებათ, მაგრამ ანიმატორები ამ როლსაც ითვისებენ . ყველას და განსაკუთრებით პატარებს ძალიან უყვარს ფერადი ბუშტებით თამაში, რომლებშიც წყალი არის, და სპეციალური ჯოხების მეშვეობით ხეთქავენ ამ ბუშტებს, მათ პატრონებს კი ასველებენ . ის ვინც ყველაზე მშრალი იქნება სპეციალური პრიზით ჯილდოვდება

ყველაზე საინტერესო დასვენება კი მაშინ გამოვა, როცა სხვადასხვა ეროვნების ხალხი იქნებით ერთ სასტუმროში და გეყოლებათ საერთო ანიმატორები. აი,მაშინ კი თქვენ უნდა შეძლოთ თქვენი ფოლკლორის, მუსიკის, ეროვნული კერძის წარმოჩინება ისე , რომ ყველა დააინტერესოთ. თქვენ ერთი უპირატესობითაც სარგებლობთ, ანიმატორებს შეგიძლიათ ასწავლოთ ის გასართობი თამაშები, რაც თქვენს ქვეყანაში პოპულარულია,მაგრამ დამიჯერეთ, ხშირ შემთხვევაში მათ ესეც კი ეცოდინებათ, აი საიდან დაიწყება თქვენი გაკვირვებების სერია

სრულფასოვანი დასვენება ყველას სხვადასხვანაირად ესმის, მაგრამ აუცილებელი რომ არის, ამას ყველა ეთანხმება. ასე რომ ესტუმრეთ ისეთ სასტურმოებს, რომლებსაც თავიანთი ანიმაციური პროგრამები აქვს. წარმოიდგინეთ თუ რა კარგია, როდესაც ყოველი დღე სიახლეებითაა სავსე და მის დაგეგმვაზე შენ არ ზრუნავ. რა კარგია, როდესაც სხვა ფიქრობს შენზე და არა შენ სხვაზე, საბოლოოდ კი იმუხტები დადებითი ემოციებით. ცხოვრება არ არის ერთფეროვანი თუ მას შენ თვითონ არ აქცევ ასეთად. ის ხომ მოულოდნელობებით სავსე და მშვენიერია.

32

გამოყენებული მასალა :

1) www.viktur.ru 2) www.wikipedia.ru 3) www.animationteam.ru 4) www.extremaly.ru

33

34