Page 1
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 1de 149
EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO
BASO SUTEETARAKO LARRIALDI
PLAN BEREZIA
Segurtasun Saila SEGURTASUN SAILA
SEGURTASUN SAILBURUORDEA Viceconsejería de Seguridad
Larrialdiei Aurre Egiteko eta Dirección de Atención de Emergencias
Meteorologiako Zuzendaritza y Metereología
Page 2
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 2de 149
AURKIBIDEA
1.- SARRERA ............................................................................................................................. 5
1.1.- Baso-suteak ...................................................................................................................... 6
2.- PLANAREN HELBURUA ................................................................................................. 11
3.- MARKO LEGALA ............................................................................................................. 12
4.- DEFINIZIOAK .................................................................................................................... 16
5.- OINARRIZKO EGINKIZUNAK ........................................................................................ 19
6.- APLIKAZIO-ESPARRUA .................................................................................................. 20
6.1.- Lurraldeko informazioa .................................................................................................. 20
6.1.1. Orografia ................................................................................................................... 20
6.1.2. Klimatologia ............................................................................................................. 21
6.1.3. Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak ...................................................... 23
6.1.4. Jabetzaren banaketa .................................................................................................. 24
6.1.5.-.Espazio natural babestuen sarea .............................................................................. 25
7.- BASO-SUTEEN ONDORIOZ LARRIALDIKO BABES ZIBILAREN
PLANGINTZARAKO OINARRIZKO ELEMENTUAK ................................................... 30
7.1.- Komunitatearen arriskuaren, urrakortasunaren eta zonifikazioaren analisia ................ 30
7.1.1. Arriskua. ................................................................................................................... 30
7.1.2.- Urrakortasuna .......................................................................................................... 36
7.1.3. Arriskuaren araberako lurralde-zonifikazioa ............................................................ 36
7.2. Arriskubide-garaiak ......................................................................................................... 36
7.3. Informazio-sistemak ........................................................................................................ 40
7.3.1. Baso-suteen datu-basea ............................................................................................. 40
7.3.2. Informazio meteorologikoa eta baso-suteak izateko arriskubidearen iragarpena ..... 40
7.3.3. Arrisku-mapak .......................................................................................................... 41
7.3.4. Planari esleitutako bitartekoak eta baliabideak......................................................... 41
7.3.5.- Baso-sutearen larritasun potentzialaren indizea: ..................................................... 42
7.4.- Planak jasotzen dituen egoera operatiboak .................................................................... 43
7.5. Planean jaso beharreko oinarrizko jarduerak ................................................................... 47
8.- PLANAREN EGITURA ETA ANTOLAKETA ................................................................. 48
8.1. Planaren zuzendaritza ...................................................................................................... 49
8.2.- EKZ- EKZI. SOS-DEIAK .............................................................................................. 50
8.3. Aholku Batzordea ............................................................................................................ 51
8.4. Informazio-Kabinetea ...................................................................................................... 51
Page 3
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 3de 149
8.5.- Aginte-postu Aurreratua ................................................................................................. 52
8.6.- Ekintza Taldeak .............................................................................................................. 54
8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea ................................................................................................ 54
8.6.2. Segurtasun-taldea ...................................................................................................... 54
8.6.3. Osasun-taldea ............................................................................................................ 55
8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea ..................................................................................... 55
9.- OPERATIBITATEA ........................................................................................................... 56
9.1- Operatibitatea alerta-fasean ............................................................................................. 56
9.2. – Operatibitatea larrialdi-fasean ...................................................................................... 56
9.2.1.- Operatibitatea 0 egoeran .......................................................................................... 56
9.2.2.- Operatibitatea 1 egoeran .......................................................................................... 58
9.2.3.- Operatibitatea 2 egoeran .......................................................................................... 60
9.2.4.- Operatibitatea 3 egoeran .......................................................................................... 63
9.3.- Operatibotasuna errekuperazio-fasean ........................................................................... 65
9.4.- Plan honi Estatuko edo beste autonomia erkidego batuetako bitartekoak esleitzea ....... 65
9.5.- Eremu mugakideei eragiten dieten suteetan beste autonomia erkidego batzuekin
koordinatzeko modua ................................................................................................... 66
10.- ABISUEN PLANA .............................................................................................................. 67
11.- FORU- ETA TOKI- MAILAKO JARDUERA-PLANAK.................................................. 68
11.1. Foru-mailako jarduera-planak ....................................................................................... 68
11.1.1. Oinarrizko eginkizunak .......................................................................................... 68
11.1.2. Foru mailako jarduera-planen gutxieneko edukia .................................................. 69
11.1.3. Foru Planaren mantenimendua ............................................................................... 70
11.2. Udal mailako jarduera-planak........................................................................................ 71
11.2.1. Oinarrizko eginkizunak .......................................................................................... 71
11.2.2. Udal Larrialdietako Planen gutxieneko edukia ....................................................... 71
11.2.3. Udal Planaren mantenimendua ............................................................................... 72
11.3. Baso-suteetarako autobabeserako planak ...................................................................... 72
11.3.1. Oinarrizko eginkizunak .......................................................................................... 73
12.- BASO-SUTEEN PREBENTZIOA ...................................................................................... 74
12.1.- Gizarte-prebentzioa: ..................................................................................................... 74
12.2. Prebentzio teknikoa ....................................................................................................... 75
12.3. Prebentzio zuzena. Jarduerak ........................................................................................ 75
13.- PLANAREN EZARPENA ETA MANTENIMENDUA .................................................... 78
13.1. Ezarpena ........................................................................................................................ 78
13.2. Mantenimendua ............................................................................................................. 79
Page 4
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 4de 149
ERANSKINAK .......................................................................................................................... 80
- I. ERANSKINA Baso-sistemak eta oihangintza- eta artzaintza sistemak
- II. ERANSKINA Baso-erregaien ereduak Euskal Autonomi Erkidegoan
- III. ERANSKINA Baso-suteen plana
- IV. ERANSKINA Autonomia erkidegoaz kanpoko baliabideak eskatzea
- V. ERANSKINA SG2 baso-sutea taktika operatiboa
- VI. ERANSKINA 277/2010 dekretuaren pean dauden eta baso-suteen arriskuak
dauzkaten establezimenduen autobabaes planei buruzko zehaztapenak
- VII. ERANSKINA Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako autobabes
planei buruzko zehaztapenak
- VIII. ERANSKINA Aginte bakarraren izendapena
Page 5
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 5de 149
1.- SARRERA
“Larrialdien Kudeaketa” gaiari buruzko apirilaren 3ko 1/1996 legeak (EHAA, 77 zenbakia,
1996ko apirilaren 22koa) eta hura aldatzen duen apirilaren 21eko 5/2016 Legeak adierazten
dute babes zibila jarduera-multzo gisa planteatu behar dela. Jarduera hauek, aurretik egindako
planifikazio ordenatuaren arabera egin behar dira, eta lurralde mailako planen eta plan
berezien artean bereizketa eginez: lurralde-mailako planak, lurralde-eremu bakoitzean gerta
daitezkeen larrialdi orokorrei aurre egiteko balioko dute; eta plan bereziek, kasu bakoitzean
metodologia tekniko zehatza beharko duten arrisku zehatzei aurre egiteko.
«Larrialdien Kudeaketa» izeneko legea garatzeko bi Dekretu hauek onartu ziren: ekainaren
24ko 153/1997 Dekretua, «Larrialdiei Aurregiteko Bidea-LABI» izeneko Euskadiko Babes
Zibileko Plana onartzen duena, eta larrialdietarako euskal sistemaren integrazio-mekanismoak
arautzen dituena (1997ko uztailaren 21eko 138 zenbakidun EHAA); eta urtarrilaren 13ko
1/2015 Dekretua, Larrialdiei Aurregiteko Bidea-LABI» izeneko Euskadiko Babes Zibileko
Planaren berrikusketa onartzen duena.
Euskadiko Babes Zibileko Plan horren III. Izenburuko V. atalburuan, plangintza bereziari
dagokiona arautzen da, eta bertako 2 eta 4.2 ataletan, baso-suteen ondorioz sortutako
larrialdien aurrean plan berezia egiteko premia aurreikusten da; izan ere; arrisku horren
eragina Euskal Autonomia Erkidegoan handia dela ikusten baita.
1998ko martxoaren 23ko EHAAn, 55 zk.an, Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta
Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariaren 1998ko martxoaren 2ko 5/1998 Dekretua
argitaratu zen, Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako Larrialdi Plana onesten duena.
Dokumentu hau plan horren berrikusketa bat da eta kontuan hartzen ditu alde batetik, igaro
diren urte hauetan guztietan zehar Euskadiko baso-suteetan lortutako esperientzia; eta
bestetik, lege esparru berria.
Autonomia-gaineko interesa duten kasuetarako babes zibileko Estatu-mailako sisteman
berezko plangintzak eragiten du Baso Suteetarako Larrialdi Plan honek hura errespetatzea eta
harekin bateragarria izatea. Sistema hura, ondorengo atal nagusiek osatzen dute: Babes
Zibileko Sistema Nazionalaren uztailaren 9ko 17/2015 Legeak, apirilaren 24ko 407/1992
Errege Dekretuaren bidez onetsitako Babes Zibileko Oinarrizko Arauak; eta 2013ko azaroaren
15eko Ministro Kontseiluaren Erabakiaren bidez onetsitako Baso-suteen ondorioz Larrialdiko
Babes Zibileko Plangintzako Oinarrizko Arauak. Arau honetan hiru plangintza-maila
bereizten dira: Estatu mailakoa, Elkarte Autonomoen mailakoa eta leku bakoitzekoa.
Baso-suteetako larrialdien aurrean, Administrazio Publikoen jardueraren plangintzak,
administrazio hauetan mendiak eta natura zaintzeko gaietan eramaten den politikarekin eta
Lurralde Historikoetako Foru Aldundien jarduerarekin batera joan behar du. Foru Aldundi
hauek, basoen kudeaketan zuzenean inplikatuta dauden erakundeak diren aldetik, zerbitzuak
berregituratzeko eta jarduerak dibertsifikatzeko aldia hasi dute, Autonomia Erkidegoko eta
Page 6
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 6de 149
bertako Lurralde Historikoen Foru Organoetako Erakunde Komunen arteko azaroaren 25eko
27/1983 legetik ondorioztatutako transferentzien ondoren bereziki. Era honetara, mendien
eskaria, eta interes ekonomikoko eta sortzaileko mendien errenta baztertu gabe, basoen beste
bi alderdiak adierazten dira: aisialdiko eta kulturako espazio gisa, eta baliabide naturalak eta
basoko bizitza gordetzeko euskarria izatea.
Ondorengo taulan basoen egoera orokorrari buruzko zenbait datu ematen dira azaleraren
banaketarekin loturik, Eusko Jaurlaritzaren eta Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko
Ministerioaren artean egindako azken baso-inbentarioaren arabera. 2011ko datuak,
hektareetan, hauek dira:
ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE
Zuhaitzez betetako baso-azalera 140.875 124.339 131.748 396.961
Sasiak 17.576 8.023 13.330 38.930
Belartza 5.403 2.957 2.973 11.333
Larreak-sasiak 19.701 5.848 7.474 33.023
Belardiak 15.524 37.740 39.338 92.601
Gaineko landaredirik gabeko mendia 5.307 2.827 3.143 11.278
Nekazaritzakoa 83.102 1.876 2.103 87.081
Artifiziala 9.966 10024 16.460 36.450
Hezegunea 56 50 491 596
Ura 2.784 1.144 666 4.594
Estuarioa 29 144 173
Autobide eta autobiak 2.265 2.140 2.088 6.493
Bideratze-azpiegiturak 96 161 349 606
Meatzaritza-hondakindegiak-
zabortegiak
799 589 926 2.314
GUZTIRA 303.456 197.746 221.232 722.434
1.1.- Baso-suteak
Sua faktore ekologikoa da. Basoko espezieak, hainbat modu eta bide erabilita, suari egokitzen
saiatu dira, bizitzen jarraitu ahal izateko. Euskal Herriko zati handi bateko baldintza
klimatikoak ez dira egokienak sute naturalak gertatzeko. Ondorioz, zuhaitz-espezieak ez
daude suari egokituak.
Kantauriko isurialdeko eta Arabako mendietako baldintza klimatikoak egokiak dira giro
hezeetako eta tenperatura-aldaketa handirik jasaten ez duten baso hostogalkorrentzat. Baso
Page 7
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 7de 149
hauek, suak aurrera egitea oztopatzen duten mikroklima hezea sortzen dute, baina ohikoak ez
diren baldintzetan aurrera eginez gero, oso ahulak gertatzen dira.
Ezin da gauza bera esan, EAEn dauden zenbait landaretza motari buruz: basoan sortzen diren
koniferoek, sasiek edo artadiek, lurraren eta giroaren lehortasunak, eta zoruaren gainean
material erregai ugari egoteak sua zabaltzen laguntzen dute.
Sua aldizka agertzea faktore ekologikoetako bat zen, zenbait prozesu naturalen menpe zegoen
faktore ekologikoa: egoera klimatiko jakin bat eta bero kontzentratuko (tximistak, eguzkiaren
izpiak) lehenengo fokuak elkartzen zirenean gertatzen zen. Ikuspegi hori, ordea, aldatu egin
behar da gizakiaren eragina gertatzen denean.
Gizakiaren eragin honek, nahita edo arduragabekeriaren ondorioz, aldizkakotasun natural
guztiak hausten ditu, eta ondorioz, sute naturalen aurrean basoko espezien moldaerak bigarren
mailan geratzea eragiten du. Gizakiek eragindako suteak maizago gertatzen dira eta
bortitzagoak dira. Horien aurrean, estrategia naturalek eta aipatutako moldaerek indarra
galtzen dute birsortzeko orduan.
Baso-suteen fenomenoak 60. hamarkadaz geroztik gora egin du. Garai horretan hiritarrak
ibilgailua gehiago erabiltzen hasi ziren, eta udan basoetara hurbiltzeko erraztasuna
handiagotzen joan zen, eta horren eraginez, sute-arriskubidea sortzen zen (beirak,
zigarrokinak, gaizki itzalitako suak, eta abar).
Basoak aisialdirako gehiago erabiltzearekin batera landa-inguruneko biztanleek bertatik alde
egiten dute. Gertakari honek, egur eta zabor gutxiago biltzea, abeltzaintzarako erabilera
txikiagoa, eta basoetan pertsona gutxiago ibiltzea eragin du. Beraz, gero eta jende gutxiago
dabilen mendietan erregai gehiago biltzen doa. Beste hainbat arrazoi ere egon daitezke:
auzoko liskarrak eta jabetzaren mugak, abeltzaintzaren bazkatzeko eremu zabalagoen beharra,
ehiza-barrutien arazoak, eta abar.
Nahita sortutako sute horietaz gain, urtearen garai zehatzetan sarri gertatzen dira nahi gabe
sortutako suteak: negua pasa ondoren bazkalekua onera ekartzeko erretzearen ondorioz edo
uda amaieran uztondoak erretzearen ondorioz, baso-sute bihurtzen dira kontrolatu ezin
direnean itzali gabeko sugeldoak geratzean.
Hauek guztiak baso-suteen fenomenoaren ondorio orokorrak dira. Fenomeno hau modu
objektiboagoan azter daiteke, «suaren triangelua» deitutakoaren bidez: bero-iturria, airea eta
erregaia izeneko hiru erpin. Hiru elementu hauek magnitude zehatz batzuetan batera gertatuz
gero, baso-suteak zabaltzeko baldintza egokiak sortzen dira, mediterraneoko herrialdeetako
udako sasoian gertatzen den edo Euskal Herrian 1989ko abendu zoritxarrekoan suertatu zen
bezala.
- Bero-iturria gizakiak nahita (askotan, zenbait puntu une berean piztuz) edo nahi gabe sor
dezake: goi-tentsioko lineen erorketak, gaizki itzalitako suak, larre zabalak erretzeak, eta
abar.
Page 8
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 8de 149
Gizakia da gehienetan sutearen eragile (Foru Aldundien ustez, 1989ko suteen %90a nahita
sortu zen); gizakiaz gain, EAEn berez oso gutxitan gertatzen diren arrazoi naturalak izaten
dira suteen eragileak, zenbait urtetan behin gertatu arren. Azken kasu hauen artean tximista
da suteen ia eragile bakarra.
- Suaren errekaria aireko oxigenoa da. Elementu hau saihestezina da eta, haizearen bidez,
sutea gero eta gehiago zabaltzen da gelditu gabe. EAEn oso arriskutsuak izaten dira Hego
haizeko egunak, haize lehorra, eta zenbaitetan, oso indartsua delako; izan ere (1989ko
abenduan bezala) 100 km/h abiadura izatera heldu baitaiteke. Modu honetara, geratzen
zaila den sute-frontea eratzen da.
- Erregaia, landare-jatorriko elementu guztiek osatzen dute. Gero eta landare lehorragoak,
orduan eta erregai hobea izango da. Beraz, zuhaitzak moztetik geratutako hondakinak,
belarkara-geruza lehorra edo botatako zuhaitzak, sutea bideratzeko eta landare-estalkiaren
zati bizietara eta hezeetara zabaltzeko material egokiak dira. Argitu gabeko eta garbitu
gabeko mendia erregai-egituraren oso adibide egokia da. Bertan, azaleko sua, azkarrago
edo motelago, zuhaitzen goiko zatietara zabaldu daiteke (haizearen, sasien eta behealdeko
adarren eraginez) eta adaburuen sute bihurtu.
Ignizioan (sukoitasuna) hasteko gaitasuna landare-espezie bakoitzaren berezko ezaugarria
da, baina adinaren eta urte-sasoiaren arabera ere badago. Erregaitasuna, landare-egitura
bakoitzaren barruan, suaren hedapenaren abiadura da.
Baso-sutea gertatu ondoren, ez dira landare-espezieak hiltzen eta ahultzen bakarrik, prozesu
biologikoetan eta edafologikoetan aldaketak ere gertatzen baitira. Aldaketa hau zorrotza izaten
da, eta urte asko pasa behar dira hasierako baldintzetara itzultzeko.
Kalte ekologiko hauek, suak bertatik igarotzen pasa duen denborarekin proportzionalak dira,
eta kalte sozioekonomikoetan neurtzen dira: ez bakarrik jabeak galdutako zura (kantitatea eta
kalitatea), baizik eta basoko sistemek duten eta gizarte osoari on egiten dioten babes
naturaleko balore guztien murrizketa ere.
Zuhaiztia erre ondoren zuhaitzak ateratzen ez badira, izurrite-plagak eta gaixotasunak sortzen
dira alboko masentzat. Beraz, lehenbailehen tratatzea edo moztea komeni da kalte handiagoak
gertatzea nahi ez bada.
Page 9
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 9de 149
EAE-N ERRETAKO AZALERA (zuhaitzez betetako hektareak/guztira)
Urtea ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE
1985 1.589/2.522 352/1.119 656/1.066 2.597/4.707
1986 249/398 78/197 102/246 429/840
1987 296/404 102/387 116/622 397/1.413
1988 59/154 6/79 64/191 65/424
1989* 1.340/2.124 3205/4.299 22.878/24.293 27.424/30.716
1990 157/270 118/339 159/264 434/873
1991 201/262 56/174 60/159 317/595
1992 63/88 99/262 380/686 161/1.035
1993 29/40 148/339 72/97 249/477
1994 379/622 33/92 12/33 423/747
1995 135/400 351/551 120/365 606/1.316
1996 53/92 406/592 122/300 580/984
1997 121/280 89/346 99/148 310/774
1998 65/206 253/962 172/344 491/1512
1999 17/85 41/113 70/162 128/359
2000 109/236 76/231 261/357 446/824
2001 242/282 115/286 60/153 417/721
2002 44/288 319/1.156 330/691 693/2.134
2003 185/217 109/475 114/229 408/920
2004 10/37 52/72 33/83 95/192
2005 66/109 203/275 83/177 352/561
2006 9/25 11/18 25/52 45/95
2007 0/15 10/27 23/54 33/96
2008 2/32 23/143 14/65 39/240
2009 454/732 7/27 26/107 487/866
2010 8/25 173/612 66/146 247/783
2011 3/35 11/77 128/313 141/425
2012 75/112 50/87 51/145 176/345
* 1989 urteko suteak: neguan aparteko lehortea, udan ere lehorte luze baten ostean eta haize-boladak, sutearen
itzalketa oztopatu zutenak; ondorioz, kaltetutako azalera batez bestekoa baino 50 handiz handiagoa da (urte hori
kenduta) zuhaitz-azalera bada; eta 30 aldiz handiagoa zuhaitzik gabekoa bada.
Page 10
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 10de 149
Page 11
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 11de 149
2.- PLANAREN HELBURUA
Baso-suteen arazoa bi aldetatik ikus daiteke; batetik, pertsonengan eta ondasunetan baso-
suteak sortutako berehalako kaltea kontuan hartuz, eta bestetik, basoak suntsitzeak
ingurumenerako dakarren kaltea.
Baso-suteek, euren ezaugarri bereziengatik, arazoak sor ditzaketela kontuan hartuta,
bitartekoen eta baliabideen erabilera koordinatua egin behar da. Horregatik, EAEko Baso-
suteetarako Larrialdi-Plan honen helburuak ondorengo hauek dira: erantzunaren antolaketa
orokorra, eta bitartekoen eta berezko titulartasuneko baliabideak zehaztea, bai eta Planari
esleitu dakizkiokeenak eta beste hainbat Erakunde Publikoen edo Pribatuen menpe daudenak
ere, EAEn Baso-suteen ondorioz sor daitezkeen larrialdiei aurre egiteko.
Zentzu honetan, eta 4.2 atalean, Plangintza Bereziari buruz, IV. ataleko III. Izenburuan,
Euskadiko Babes Zibileko Planaren proiektuak adierazten duen bezala, baso-suteetan
jarduteko Foru Planak dira baso-suteak gertatzean mekanismoak antolatzearen arduradunak.
Horretarako, Foru jarduera-planari Autonomia Erkidegoak eman ahal izango dizkion
baliabideak zehaztuko, eta Plan honen zuzendaritza eta koordinazioa ziurtatzeko beharrezko
antolaketa-prozedurak bermatuko dira.
Page 12
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 12de 149
3.- MARKO LEGALA
Euskal Herriko Autonomia Estatutuak, Euskal Autonomia Erkidegoari eskumen bakarra
ematen dio ondorengo gaietan: «Mendiak, basoen ustiapenak eta zerbitzuak, abelbideak eta
larreak, Konstituzioko 149.1.23 artikuluan agindutakoaren aurka egin gabe» (Estatutuko 10.8
artikulua) eta «Arrantza barneko uretan, marisko-bilketa eta akuikultura, ehiza eta ibaiko eta
lakuko arrantza» (Estatutuko 10.10 artikulua).
Era berean, 1983ko azaroaren 25eko, Eusko Legebiltzarreko 27/1983 Legeak, Autonomia
Erkidegoaren eta Bertako Lurralde Historikoen Organo Foralen Guztientzako Erakundeen
arteko Loturei buruzkoak, Estatutuaren aurreko eskumenak banatzen ditu, eta Lurralde
Historikoei bere 7. atalean ondorengo eskumenak esleitzen dizkie:
a) Esklusiboa, Lurralde Historiko bakoitzaren erregimen juridiko bakarraren arabera
erabiliko duena ondorengo atalean:
9. Mendiak, aprobetxamendua, basoko zerbitzuak, abelbideak eta larreak, Estatutu
Autonomiaren 10.8 atalaren arabera: baso-zainketa, eta nekazaritzako eta basoko
zoruen kontserbazioa eta hobekuntza.”
b) Erakunde erkideetatik ateratako arauen garapena eta gauzatzea ondorengo ataletan:
1. Landare-osasuna; nekazaritza-erreforma eta -garapena; nekazaritza-hedapena, -
sustapena eta -gaitasuna; mahastizaintza eta enologia; landare-produkzioa; haziak
eta mintegiko landareak.”
“3. Arrain-hazkuntza kontinentalaren eta zinegetikoaren aberastasunaren
aprobetxamendu-erregimena”.
c) Erakunde erkideen legea lurraldean gauzatzeko ondorengo atal hauetan:
“3. Espazio natural babestuen administrazioa”.
“4. Suteen aurkako defentsa”.
Eskumenen aurreko banaketaren ondorioz, Eusko Jaurlaritzari zegozkion materiak Euskadiko
Foru Aldundietara transferitu egin ziren 1985eko martxoaren 5eko 34/1985, 42/1985 eta
53/1985 Dekretuen bidez.
Plan hau, orain indarrean dagoen marko legalean kokatzeko, ondorengo Estatu-arauak ere
aipatu behar dira:
- Abenduaren 5eko 81/1968 legea, Baso Suteei buruzkoa.
- Abenduaren 23ko 3.769/1972 Dekretua, Baso Suteen Legearen araudia onesten duena.
- Irailaren 26ko 2761/1980 Errege Dekretua, natura babesteko gaian, Estatuak EAEri
funtzioak eta zerbitzuak transferitzeari buruzkoa.
- Urtarrilaren 21eko 2/1985 Legea, Babes Zibilari buruzkoa.
- Apirilaren 2ko 7/1985 legea, Toki Erregimenaren Oinarriak arautzen dituena.
Page 13
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 13de 149
- Uztailaren 29ko 875/1988 Errege Dekretua, baso-suteak itzaltzeagatik sortutako gastuen
ordaina arautzen duena.
- 407/1992 Errege Dekretua, apirilaren 24koa, Babes Zibileko Oinarrizko Araua onesten
duena.
- 1993ko apirilaren 2ko Agindua, Baso-suteengatiko Larrialdia Planifikatzeko Babes
Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzeko dena.
- 16/1994 Legea, ekainaren 30ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura
Kontserbatzekoa.
- Ministroen Kontseiluaren 1995eko martxoaren 31ko Erabakia, Baso-suteen
Emergentziei Aurre egiteko Babes Zibileko Estatu-plana onartzen zuena.
- 216/1996 Dekretua, abuztuaren 30ekoa, Ingurumenaren eta Isurketaren esparruan
eskumenak eskualdatzea Estatuko Administrazio Orokorretik EAEra.
- 43/2003 Legea, azaroaren 21ekoa, Mendiei buruzkoa.
- 9/2006 Legea, apirilaren 28koa, Ingurumenaren gaineko Eraginaren Ebaluazioari
buruzkoa.
- 10/2006 Legea, apirilaren 28koa, Mendiei buruzkoa (azaroaren 21eko 43/2003 Legea
aldatzeko dena).
- 11/2005 Errege Lege Dekretua, uztailaren 22koa, baso-suteen kasuetarako premiazko
neurriak onartzen dituena.
- 10/2006 Legea, apirilaren 28koa, 43/2003 Legea aldatzen duena. Halaber, haren lehen
xedapen gehigarria indargabetu egin du 42/2007 Legeak, Natura Ondareari eta
Biodibertsitateari buruzkoa. Hori ere uztailaren 20ko 21/2015 Legeak, Mendiei
buruzkoak, aldatu zuen, testu kontsolidatua.
- Ministroen Kontseiluaren 2005eko ekainaren 8ko Erabakia, baso-suteak prebenitzeko
eta haiei aurre egiteko urteko planak onartzen dituena.
- 393/2007 Errege Dekretua, martxoaren 23koa, larrialdi-egoerak eragin ditzaketen
jarduerak egiten dituzten zentro, establezimendu eta aretoetako Autobabeserako
Oinarrizko Araua onartzen duena.
- Barne Ministerioaren azaroaren 15eko 893/2013 Errege Dekretua, Ministro
Kontseiluaren 2013ko azaroaren 15eko Erabakitik eratorritakoa, Baso-suteengatiko
Larrialdia Planifikatzeko Babes Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzen duena.
- 2014ko urriaren 31ko Ebazpena, Ministroen Kontseiluaren urriaren 24ko Erabakia,
Baso-suteen arriskuaren ondoriozko Larrialdietarako Babes Zibileko Estatuko Plana
onartzekoa, argitaratzeko dena.
- 17/2015 Legea, uztailaren 9koa, Babes Zibileko Sistema Nazionalari buruzkoa.
- Hori ere uztailaren 20ko 21/2015 Legeak, Mendiei buruzkoa, testu kontsolidatua.
- 36/2015 Legea, irailaren 28koa, Segurtasun Nazionalari buruzkoa.
Page 14
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 14de 149
Eta ondorengo arau autonomikoak:
- 1979ko abenduaren 19ko Legea, Euskal Herriko Estatutuarena.
- 34/1983 Dekretua, martxoaren 8koa, Ekintzak Koordinatzeko Zentroak sortzen dituena.
- 27/1983 Legea, azaroaren 25ekoa, Autonomia Erkidegoaren eta Bertako Lurralde
Historikoen Organo Foralen Guztientzako Erakundeen arteko Loturei» buruzkoa.
- 194/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Arabako Lurralde
Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena
- 195/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Bizkaiko Lurralde
Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena
- 196/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Gipuzkoako
Lurralde Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena
- 34/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Arabako Lurralde
Historikoari emateko dena.
- 42/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Gipuzkoako
Lurralde Historikoari emateko dena.
- 53/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Bizkaiko Lurralde
Historikoari emateko dena.
- 16/1994 Legea, ekainaren 30ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura
Kontserbatzekoa.
- 42/1996 Dekretua, otsailaren 27koa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura Gune
Babestuen Sarearen Erregistroaren antolamenduari eta funtzionamenduari buruzkoa.
- 194/2013 Dekretua, apirilaren 9koa, Segurtasun Sailaren egitura organikoa eta
funtzionala ezartzen duena.
- Larrialdiak Kudeatzeko 1/1996 Legea, apirilaren 3koa.
- 365/1991 Dekretua, ekainaren 24koa, Euskadiko Babes Zibileko Planari buruzkoa.
LABI.
- 24/1998 Dekretua, otsailaren 17koa, Euskadiko Euskal Autonomia Erkidegoko Babes
Zibilerako Batzordearen antolamenduari buruzkoa.
- Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariaren
5/1998 Ebazpena, 1998ko martxokoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako
Larrialdi Plana onartzen duena.
- 3/1998 Legea, otsailaren 27koa, Ingurumena Babesten duena.
- 311/2003 Dekretua, abenduaren 16koa, Euskal Meteorologia Agentzia sortzen duena
- 277/2010 Dekretua, azaroaren 2koa, Autobabesari buruzkoa, Euskal Araua.
- 458/2013 Dekretua, abenduaren 10ekoa, Euskadiko Segurtasun Publikoaren
Kontseiluari buruzkoa.
Page 15
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 15de 149
- 1/2015 Dekretua, urtarrilaren 13koa, Euskadiko Babes Zibileko Planaren - LABI
berrazterketa onartzen duena
- 2016ko otsailaren 1eko Agindua, Segurtasuneko sailburuarena, Larrialdiei Aurre
Egiteko Euskal Sistemaren taktika operatiboak onartzeko eta Larrialdietan Koordinatuta
Esku-hartzeko Zerbitzua sortzeko den Agindua hirugarren aldiz aldatzeko dena (EHAA,
26 zk., 2016ko otsailaren 9koa).
- 2/2016 Legea, apirilaren 7koa, Euskadiko Toki Erakundeei buruzkoa.
- Larrialdiak Kudeatzeko 5/2016 Legea, apirilaren 21ekoa.
- 3/1994 Foru-Araua, ekainaren 2koa, Mendiei eta Babespeko Naturguneen
Administrazioari buruzkoa (Bizkaia). martxoaren 20ko 3/2007 Foru-Arauaren bidez
aldatua.
- 7/2006 Foru-Araua, urriaren 20koa, Gipuzkoako Mendiei buruzkoa.
- 11/2007 Foru-Araua, martxoaren 26koa, Arabako Mendiei buruzkoa.
- Arabako Foru Aldundiko Diputatuen Kontseiluaren Erabakia, 2010eko apirilaren 27koa,
Larrialdietarako Arabako Lurraldeko Foru Plana – PETHA.
- Bizkaiko Foru Aldundiaren 130/2010 Foru-Dekretua, azaroaren 23koa, Bizkaiko
Lurralde Historikoko Larrialdietarako Foru Plana arautzen duena.
- Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatuen Kontseiluaren Erabakia, 2010eko ekainaren
29koa, Larrialdietarako Gipuzkoako Lurralde Historikoko Foru Plana – PFETHG
onartzen duena.
Page 16
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 16de 149
4.- DEFINIZIOAK
Plan honen xedeetarako ondorengo definizioak hartzen dira kontuan:
- Mendia: Berez, edo erein edo landatu ondoren sortutako zuhaitzak, zuhaixkak, sasiak
edo belarrak hazten diren lurra, beti ere, ingurumen-, babes-, ekoizpen-, kultura-,
paisaia- edo jolas-funtzioak betetzen badituzte edo bete ahal badituzte. Azaroaren
21eko 43/2003 Legearen 5. artikuluan menditzat jotakoak ere bai.
- Baso-sutea: Mendian dauden baso-erregaien gainean kontrolik gabe zabaltzen den
sutea. Zuzentarau honen arabera, mendiaren alboko eremuetan zein hiriko gune edo
nekazaritzako gune batzuetarako trantsizio-eremuetan gertatzen diren suteak ere baso-
suteak izango dira.
- Baso-sute kontrolatua: Baso-sutea kontrol-lerro baten barruan isolatzea eta suteak
aurrera egin dezan eta zabal dadin eragoztea lortu denean.
- Baso-sute egonkortua: Kontrolatuta egon gabe, sutea kontrolatzea helburu duten
itzaltzeko lanen eta aurreikuspenen arabera ezarritako kontrol-lerroen barruan
dagoenean.
- Baso-sute itzalia: Sutearen perimetroan bertan edo horren barruan sutan dagoen
materialik ez dagoenean, ezta sutea berriz hasteko aukerarik ere.
- Baso-sutearen larritasun-adierazle potentziala: Baso sutearen bilakaera kontuan
hartuta, baso-suteak eragin litzakeen kalteen adierazlea.
• Larritasun potentzialaren 0 indizea: Baso-sutea, bere bilakaera txarrenean
ere, sua itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat zein basokoak ez diren
ondasunetarako arriskutsua ez denean eta suteak basoari egingo dion kaltea
murritza izatea espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako
masaren ezaugarriengatik).
• Larritasun potentzialaren 1 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean,
itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat babes-neurriak martxan
jartzeko beharra aurreikusten denean; edo basokoak ez diren ondasun isolatuak
arriskuan jartzen dituenean, esaterako kalteak izan ditzaketen azpiegitura edo
hornidura-sareak; eta suteak eragingo duen basoko kaltea handia izatea espero
denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik)
• Larritasun potentzialaren 2 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean,
biztanle-guneetarako edo garrantzi berezia daukaten azpiegituretarako arrisku
handikoa izango dela aurreikusten denean edo basoko kaltea oso handia izatea
espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren
ezaugarriengatik); eta horren ondorioz, biztanleei arreta emateko neurriak edo
sorospen-neurriak, edo ondasunak babesteko neurriak berehala hartzea
ezinbestekoa denean.
• Larritasun potentzialaren 3 indizea: Baso-suteen inguruko aurreko
baldintzak larritasun-mailarik handienean gertatzeaz gain, itzaltzeko
Page 17
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 17de 149
dispositiboari sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzea ezinezko egiten dioten
beste baldintza batzuk gertatzen direnean.
- Hiri-inguruneko–baso-inguruneko interfasea: Eraikuntzak mendiarekin kontaktuan
dauden eremuak. Eremu horretako suteak eraikinetara heldu ez ezik, eraikitako
eremuen barruan zabaldu ere egin daitezke, sorreraren kausa edozein dela ere.
Azaroaren 15eko 893/2013 Errege Dekretuak, Baso-suteengatiko Larrialdia Planifikatzeko
Babes Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzen duenak, bere II. eranskinean.
- Suteak izateko arrisku handia duten zonaldeak (ZAR) Azaroaren 21eko 43/2003
Legearen arabera (apirilaren 28ko 10/2006 Legeak aldatu zuena. Hori ere uztailaren
20ko 21/2015 Legeak aldatu zuen, mendiei buruzko testu kontsolidatuak) , autonomia-
erkidegoek zehaztuko dute zein diren kasuan kasuko lurraldean suteak izateko arrisku
handia duten zonaldeak. Horietan, baso-suteen maiztasun eta indarragatik, eta
mehatxaturik dauden balioen garrantziagatik, beharrezkoa da suteen aurkako babes-
neurri bereziak zehaztea.
- Sute-arriskubidea Eremu zehatz batean edo denbora tarte batean sutea gertatzeko
aukera.
- Sute-arriskua Sutea gertatzeko probabilitatearekin batera suteak pertsonen,
ondasunen eta ingurumenaren gainean eragin ditzakeen ondorio negatiboak.
- Urrakortasuna: Hiritarrek, ondasunek eta ingurumenak, baso-sutearen ondorioz jasan
dezaketen galera- eta kalte-maila.
- Lehentasunez jarduteko zonaldea: Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko
Ministerioaren bitarteko bati esleitzen zaion ohiko lanerako eremua, autonomia-
erkidegoei baso-suteak itzaltzen laguntzeko. Ministerio horrek eremu hori urtero
zehazten du, bitarteko horrek maila nazionalean daukan ahalmena edozein dela ere.
- Planaren zuzendaria: Plana zuzentzeko eta koordinatzeko organoa.
- Ekintza Taldeak: Behin-betiko eta eginkizun zehatzekin osatutako zerbitzu
operatiboen multzoa. Zerbitzu hauek, larrialdia gertatzen den lekuan esku hartzen dute.
- Mobilizazioa: Bitartekoak, baliabideak eta zerbitzuak martxan jartzeko lan-multzoa,
baso-suteen aurka aritzeko.
- Aginte-postu Aurreratua: Sutea kontrolatzeko eta itzaltzeko lanen zuzendaritza
teknikoko postua, sutearen ondoan kokatua.
- Ekintza Taldeetako arduradunak: Ekintza-taldeen jarduketen koordinatzailea.
- CECO: Koordinaziorako Estatuko Batzordea. Estatuko Administrazio Orokorreko
organoa da eta Estatuko Administrazio Orokorreko zuzendaritza-zentroetako titularrek
osatzen dute, baso-suteak prebenitzearen eta horiei aurre egitearen arlokoek. Haren
eginkizunetako bat da Larrialdietako Zuzendaritzak eskatzen eta behar dituen bitarteko
eta baliabideak, Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremutik kanpokoak, baita
nazioartekoak ere, mobilizatzeko neurriak koordinatzea.
Page 18
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 18de 149
- EKZ: Ekintzak Koordinatzeko Zentroa Planeko zuzendariaren lan-tresna bat da,
baliabideak koordinatzeko, zuzentzeko eta kudeatzeko eta alarma jaso eta helarazteko
inplikatutako organismo eta kaltetutako erakundeetara.
- EKZI: EKZ EKZI bihurtuko da, baldin eta Oinarrizko Gidalerroak ezarritako
irizpideen arabera, larrialdietako jarduerak Zuzendaritza Batzordeak zuzendu eta
koordinatzen baditu. Batzorde horretan EAEko ordezkari bat eta Barne Ministerioaren
ordezkari bat egongo dira .
- Kartografia ofiziala: Kartografiaren Antolamenduko 7/1986 Legearen zein Sistema
Kartografiko Nazionala arautzen duen 1545/2007 Errege Dekretuaren preskripzioei eta
7/1986 Legeak sortutako oinarrizko tresnei lotuta, Erakunde Publikoek edo euren
zuzendaritzapean eta kontrolpean egindakoa. Kartografia ofizialtzat hartuko da datu
espazialei buruzko edozein azpiegitura, baldin eta Espainiako informazio
geografikorako azpiegiturei eta zerbitzuei buruzkoa den uztailaren 5eko 14/2010
Legearen printzipioen arabera (LISIGE) egindakoa bada . Lege horrek Europako
Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2007ko martxoaren 14ko 2007/2/EE Zuzentaraua,
Europako Erkidegoan informazio espazialerako azpiegitura (INSPIRE) finkatzen
duena, gure antolamendu juridikora aldatzen du.
- Baso-suteen arriskua kalkulatzeko Meteorologiako Informazio Sistema:
Euskalmeten - Euskal Meteorologia Agentziaren ekintza eta jardueren multzoa da,
baso-suteen aurkako borrokatzeko arrisku meteorologikoaren indizeak eta osagarriak
diren beste informazio batzuk edukitzeko.
Page 19
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 19de 149
5.- OINARRIZKO EGINKIZUNAK
Mendiei buruzko 43/2003 Legeak, azaroaren 21ekoak, baso-suteen aurkako defentsari
buruzkoa den bere 43 artikuluan dio:
Administrazio Publiko eskudunen ardura da baso-suteen aurkako defentsa antolatzea.
Horretarako, mendien titulartasuna edozein dela ere, baso-suteak prebenitzea,
hautematea eta itzaltzea lortzeko neurriak modu koordinatuan hartu beharko dituzte.
Baso-suteetako Larrialdiko Babes Zibileko Plangintzako Oinarrizko Arauak adierazten duen
bezala, Planaren eginkizunak hauek izango dira:
Administrazio Publikoek, bakoitzak bere lurralde-eremuaren eta eskumenen barruan,
baso-suteen ondoriozko larrialdietarako babes zibileko planak egiteko jarraitu behar
dituzten gutxieneko irizpideak ezartzea, gerta litekeelako larrialdi egoerak interes
nazional baten edo autonomia erkidegoez gaineko interes baten gaineko eragina izatea
Hori guztia gutxieneko diseinua aurreikusteko helburuarekin, baso-suteak prebenitzen
eta horiei aurka egiten eta hori prestatzen parte hartzen duten administrazio eta
zerbitzuek era koordinatuan eta batera jardun ahal izan dezaten, eta pertsonen bizitza eta
segurtasuna beste edozein balioren gainetik egon behar delako printzipioarekiko
koherentzia mantenduz.
Arau horren arabera egiten diren planek jasoko dituzte hondamendiek pertsonen,
ondasunen eta ingurumenaren gainean izan ditzaketen arriskuak murrizteko aukera
emango duten babes zibileko neurriak.
Page 20
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 20de 149
6.- APLIKAZIO-ESPARRUA
Baso-suteetarako Larrialdi Plan honen aplikazio-esparrua, EAEko lurralde osoa izango da.
Suteak Erkidegoaren mugak gainditzen dituen kasuetan, edo mugan dauden probintziek
suteak izan eta Plan honen menpeko baliabideak erabiltzeko eskaera eginez gero, «Baso-
suteen aurkako Larrialdietako Babes Zibileko Estatuko Plana» izenekoan aipatutakoa hartuko
litzateke kontuan. Plan horrek, Estatuko Egitura Antolatzaileari buruzko 3. kapituluko 3.4
atalean, ondorengo gaia garatzen du: «Autonomia Erkidegoetako Planei laguntzeko
antolaketa, Elkarte hauek hala nahi izanez gero», Agintari Bakar Bateratua ezarriz sua
itzaltzeko organo zuzendari gisa.
6.1.- Lurraldeko informazioa
6.1.1. Orografia
Euskal Herria Kantauri itsasertzaren eta Ebro ibaiaren artean dago. Mendebaldetik Ekialdera
ondoren aipatuko ditugun probintziekin mugatzen du: Kantabria, Burgos, Errioxa eta
Nafarroa. 7.235 km.2ko azalera dauka: 2.215 Bizkaiak, 1978 Gipuzkoak eta 3.042 Arabak. Bi
isurialde ditu, bat zuzenean Kantauri itsasora doana eta bestea Mediterraneora Ebro ibaiaren
bidez. Bi isurialdeen banalerroan mendilerrorik altuenak aurkitzen dira. Mendilerro hauen
artean altuena Aizkorri da, 1.544 metrorekin.
Kantauriko itsasertza Muskizetik Hondarribira doa. Orokorrean malkartsua da, aldapa handiko
itsaslabarrekin. Itsaslabar hauek, ura zuzenean itsasora daramaten eta sakana ugari osatzen
dituzten ibai eta errekek gurutzatzen dituzte.
Barnealdera, desnibel handiak (1.544 m) eta ibaien ibilbide laburrak, plubiositate handiarekin
batera, aldapa gogorreko haran estuak aurkitzen dira.
Paisaiak itxura nahasia dauka. Bertan, mendi ugari aurkituko ditugu, gehienak mila metrotik
beherakoak: Ordunte (1.335 m), Aramotz (1.009 m), Oiz (1.026 m), Udalaitz (1.092 m),
Izarraitz (1.026 m) eta Ernio (1.072 m).
Uren banalerroan mendikate nagusienak aurkitzen dira: Salbada (1.184 m), Gorbeia (1.475
m), Anboto (1.296 m), Elgea-Urkilla (1.291 m), Aizkorri (1.544 m) eta Aralar (1.427 m).
Lerrokadura hau hesi orografiko nabarmena da eta bi isurialdeen arteko paisaiaren eta
klimaren bereizketa nabarmena ekartzen du. Mediterraneoko isurialdean desnibel handiena
1.100 m ingurukoa izanik eta ibaien ibilbidea Kantauri aldekoena baino luzeagoa denez ura
Page 21
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 21de 149
motelago doa. Ondorioz haranak zabalak dira, eta erliebeak orokorrean aldapa txikikoak.
Isurialde honetako mendiak, itsasertzarekin paraleloak diren hiru lerrokaduratan banatzen
dira: itsasotik hurbilen dagoena Kautauri-Mediterraneoko uren banalerro horrek osatzen du;
hegoaldean Arkamoko mendilerroa, Badaia eta Gasteiz-Iturrietako Mendiak daude, eta horiek
ondoren bi adarretan banatzen dira: iparraldean Entziako mendilerroa (Nafarroan Urbasa
izenarekin jarraitzen duen mendilerroa) eta hegoaldean Lokizkoa; Azkenik, hegoalderagoko
lerrokadura Artzenako, Toloñoko, Kantabriako eta Kodesko mendikateek osatzen dute.
Mendi-lerrokadura hauen artean haran zabalak daude: Arabako lautada, Erribera behea,
Trebiño, Egaren goi-ibarra eta Arabako Errioxa. Bertatik, Omecillo, Baia, Zadorra eta Inglares
ibaiak igarotzen dira, bai eta Arakil eta Ega ibaien goi-ibarrak ere. Hauen guztien urak
Errioxarekin mugatzeko balio duen Ebro ibaira doaz
6.1.2. Klimatologia
Euskal Herria, 43o 32' eta 41o 54' latitudeen artean egoten da, beraz, aldaera klimatiko
desberdinen artean zona epelean.
Euskal Autonomia Erkidegoko klima baldintzatzen duen elementu nagusietako bat erliebea
da. Erliebearen eragina hain da handia, non espazio geografiko honetan agertzen diren aldaera
klimatikoak orokorrean unitate topografikoekin eta estrukturalekin bat datozen; era honetan
hiru aldaera klimatiko nagusi bereiz daitezke: ozeanikoa, mediterraneo-kontinentalizatua eta
trantsiziokoa izeneko hirugarrena.
- Aldaera ozeanikoa Epel-ozeaniko aldaeraren barnean, Herriaren iparralde osoa dago:
Bizkaia, Gipuzkoa, Kantauri Arabarreko eskualdeak eta Gorbeia inguruko mendietako
zati handi batean, Arabako lurretan. Eskualde honen ezaugarri nagusia euri asko egiten
duela da. Horrela, 900 mm-ko isohietak aldaeraren azpiko muga markatzen du, bertan,
urtean 1.000 mm baino prezipitazio handiagoak biltzen baitira. Euskal Herriko
itsasertzeko ingurunea Europa kontinentaleko lurralderik hezeenetakoa da,
Mendebalderago jasotako prezipitazioak baino indize handiagoekin. Adibidez, A
Coruñan (999 mm), Gijonen (980 mm) eta Santanderren (1.272 mm), Bilbo-Sondikan
(1.297 mm), Donostian (1.524 mm) eta Hondarribian (1.700 mm) baino euri gutxiago
egiten du urtean. Orokorrean, prezipitazio hauek orekatuta banatzen dira urtean zehar,
eta neguan, azaroa eta abendua aldera ugaritzen dira. 170-190 mm artean mugitzen diren
neguko balore hauen arrazoia izaten da Iparraldetik eta Ipar-mendebaldetik etortzen
diren perturbazio hotzak, latitude beroagoetarantz jaisten diren Atlantikoko depresio
sakonekin nahasten direla. Kantauriko itsasertz osoan bezala, neguan, Mendebaldetik
etorritako fronte ugari nagusitzen dira.
Page 22
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 22de 149
Aldaera klimatiko honen beste ezaugarrietako bat tenperaturen epeltasuna da,
atmosferaren zirkulazio orokorretik eta itsasoaren eraginaren ondorioz sortutakoa,
erliebearen itxura bereziarekin batera.
Batez besteko tenperatura 13o C-koa da. Uda fresko samarra da, 18
o C inguru. Negua,
oro har, epela izaten da, eta urtarrilean eta otsailean ematen dira tenperaturarik
baxuenak. Depresio-egoeren espresioak diren presio minimoak, batez ere, udaberrian
izaten dira, udazkenean ere zerbait eman arren. Haizeak, IM, I eta H-koak nagusitzen
dira. I eta IM-ko haizeak apiriletik irailera nagusitzen diren bitartean.
Beste sei hilabeteetan Hego haizea nagusitzen da eta ondoren Mendebaldekoa, batez ere,
azaroan eta abenduan.
IM eta M-ko haizeek hezetasuna dakarte, eta hotzak edo epelak izan daitezke; Ipar
haizeak, berriz, oso hotzak dira.
- Aldaera mediterraneo-kontinentalizatua Aldaera klimatiko honetan, batez ere, Arabako
Lautadaren, Mendebaldeko Haranen eta Errioxaren Hegoaldean eta Mendebaldean
kokatutako eremuak sartzen dira.
Itsasoaren eraginetik isolatuak, eta latitude-egoerak baldintzatuak, bertan uda eta negua
luzeak izaten diren bitartean udaberria eta udazkena laburrak. Prezipitazioak askoz ere
urriagoak dira, 500 mm azpikoak, urtero hilabete lehorrak izaten direlarik, gehienetan
uztaila eta iraila bitartean. Bertako haizeen artean, herri-mailan Ziertzo izenez ezagutzen
dena aipatuko dugu. Ziertzo, Ipar eta, batez ere, Ipar-mendebaldeko haizeari deitzen
zaio. Urte osoan ematen den haize hotz eta lehor hau neguko hilabeteetan oso indartsua
izaten da.
- Trantsizioko aldaera Euskal Herriko pirinio-aurreko arroek, aldaera atlantikoko eta
mediterraneo-kontinentalizatuko ezaugarriak dituzte. Arro hauetan, zenbait baldintzen
ondorioz, forma puruak ez ematea eragiten dute; halere badituzte zenbait ezaugarri beste
eskualdeetatik bereizten dituztenak, eta nolabait, trantsizio hitza erabiltzea justifikatzen
dutenak. Orain arteko aldaera klimatikoetan nahiko muga zehatzak ezartzen badira ere,
kasu honetan atlantikoko eta erriberako eraginak nahasten dira. Argien ikusten den
muga, Kantauriko eta Mediterraneoko urak banatzen dituen lerroa da, Anbotoko,
Gorbeiako, Urkillako eta Elgeako mendilerroak.
Mendilerro hauek, batez besteko altuera handiegia ez izan arren, eragin ozeanikoari
mugak jartzen dizkiote, eta era berean, neurri batean, eskualdea kontinentalizatzen
laguntzen dute. Bestalde, Hegoaldetik Trebiñoko sinklinalak, eta Entziako, Iturrietako
eta Gasteizko Mendietako mendilerroek Arabako zirkulua ixteko joera dute.
Mediterraneoko aldaeran baino sarriagoak diren prezipitazioak ez dira iparraldekoen
Page 23
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 23de 149
kopurura heltzen, 500 eta 1.000 mm-etan geratzen baitira. Tenperaturak baxuak izaten
dira, batez bestekoa 7o C da, eta minimoen barruan maximoa urtarrilean izaten da.
Haizeei dagokienez, Iparraldekoa nagusitzen da. Oro har, esan daiteke uztaila hilabete
lehorra dela eta abuztua sub-lehorra.
Aldaera klimatiko honen beste ezaugarrietako bat oszilazio termiko indartsua da, egunez
egiten dituen bero handien ondoren oso gau freskoetara igarotzen dira.
6.1.3. Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak
Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak deskribatzeko bost talde nagusitan banatu
dira: basoak, zuhaixken eraketak, sasiak, belarkara-eraketak eta komunitate antropogenoak.
Landaretza-unitate hauetako batzuk «basokoak» bakarrik ez izan arren, guztiak paisaia
eratzerakoan garrantzi handia daukaten guztiak aztertzen saiatu gara. Gainera, erraz
antzematen dira euren egiturarengatik, fisionomiarengatik eta osaketa floristikoarengatik.
BASO NATURALAK
— HARIZTI MESOTROFOAK (Polysticho-Corylenion).
— HARIZTI OLIGOTROFOAK (Hyperico pulchri-Quercetum roboris).
— QUERCUS PATRAEA-KO HARIZTIAK (Pulmonario longifoliae-Quercetumpetraeae).
— AMEZTIAK (Melampyro- Quercetum pyrenaicae).
— PAGADIAK (Fagion sylvaticae).
— ERKAMEZTIAK (Quercion pubescenti-petraeae).
— ARTADI KANTAURIARRAK (Lauro-Quercetum ilicis).
— ARTADI MEDITERRANEARRAK EDO ABARIZTIAK (Quercenion rotundifoliae).
— HALTZADIAK (Hyperico androsaemi-Alnetum).
— ZUMARDIAK ETA MAKALDIAK (Populion albae).
— PINUDIAK PINUS SYLVESTRIS-EKOAK.
ZUHAIXKEN ERAKETAK
— SAHASTIAK (Salicetalia purpureae).
— LAHARDIAK ETA ELORDIAK (Pruno-Rubion ulmifolii).
— ABARIZTIAK (Rhamno-Quercion cocciferae).
SASIAK
— TXILARDI-OTADIAK (Daboecio-Ulicetum gallii).
— SASI BASOFILOAK (Genistion occidentalis).
— EZKAITIAK (Teucrio-Thymetum mastigophori).
— ERROMERO-SAILA (Salvio-Ononidetum fruticosae).
Page 24
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 24de 149
BELARKARA-ERAKETAK
— SEGA-BELARDIAK (Lino-Cynosuretum).
— MENDIKO BELARDIAK (Jasiono Laevis-Danthonietum decumbentis).
— LARREDI MESOXEROFILOAK (Bromion erecti).
— BRACHYPODIUM RETUSUM-EKO LARREAK (Ruto-Brachypodietum retusi).
KOMUNITATE ANTROPOGENOAK
— KOMUNITATE NITROFILOAK.
— BASO-LANDAKETAK.(I. eranskinean sistema hauek deskribatzen eta hedatzen dira).
6.1.4. Jabetzaren banaketa
Basoen azalera, bere jabetza-tipoen konplexutasunagatik, aprobetxatzeko moduengatik eta
funtzionamenduko eta kudeaketako erregimen administratiboengatik bereizi da. Hain
hedadura txikiko eta hainbeste jende bizi den EAEn, lursail baten jabego publikoa nahiz
pribatua, betidanik erabakigarria izan da jasan ahal izan dituen erabileretan, bai eta gaur egun
duen landaretza-motan ere. Gaur egun, lursailen jabetzak erabakitzen du bertako basoen
kudeaketa-mota. Lurralde Historikoetako Ondare-mendiak edo herrietako edo udaletako
Erabilera Publikoko mendiak, eta Administrazioarekin partzuergoa osa zezaketen mendiak
hiru Aldundietako Nekazaritza eta Ingurumen Sailek kudeatzen dituzte.
Beste lursailak (jabego pribatuak eta tokiko erakundeenak) zuzenean jabeek kudeatzen
dituzte, eta bertan, Baso Administrazioak zeharkako lana garatzen du: mozteko baimenak,
diru-laguntzak, eta abar.
Nekazaritza eta Ingurumen Sailek eskainitako dokumentazioaren arabera, mendi publikoen eta
partikularren banaketa ondorengo taulan agertzen da. Mendi publikoetan, Ondarezko Mendiei
(Foru Aldundien, Eusko Jaurlaritzaren edo Estatu zentralaren jabetzakoak) eta udal
erakundeen Erabilera Publikoko Mendiei (udalen, herrien, batzorde administratiboen, eta
abarren jabetzakoak) dagozkien azalerak banatu dira. Lursail partikularretan oso zaila da
hauek baso-izaera ote duten erabakitzea; beraz, egokiagoa da lursail partikularrak espresioa
erabiltzea mendi pribatuak eta basokoak bakarrik ez diren lursail partikularrak (laborantza,
belardiak, eta abar.) biltzeko.
Page 25
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 25de 149
LURRALDEA
ESTATUAREN ETA
FORU ALDUNDIEN
JABETZAKO MENDIAK
(ha)
ERABILERA PUBLOKOKO
UDAL MENDIAK (ha)
LURSAIL
PARTIKULARRAK
(ha)
ARABA 4.366 143.113 156.701
BIZKAIA 6.503 38.628 176.360
GIPUZKOA 8.034 26.374 163.421
EAE 18.903 208.115 496.482
4. TAULA: LURRALDE HSTORIKOEN AZALERAREN BANAKETA JABETZA-MOTAREN
ARABERA
6.1.5.-.Espazio natural babestuen sarea
Euskal Herriaren Naturaren Babeserako ekainaren 30eko 16/1994 Legeak, Espazio Natural
Babestuei buruzko III. Izenburuan eta bere 12. artikuluan, Euskal Autonomia Erkidegoko
Espazio Natural Babestuetako Sarearen Erregistroa sortu du. Lege horrek 13. artikuluan
espazio natural babestuak hiru kategoriatan sailkatzen ditu:
a) Parke naturala.
b) Biotopo babestua.
c) Zuhaitz berezia.
Parke Naturalak ondo zaindutako espazio zabalak dira. Parke hauen baliabideak lurraldearen
antolaketa zehatzaren bidez babestu nahi dira, bai eta haien balioa handitu ere. Biotopoak
eremu natural txikiagoei dagozkie, eta eremu hauen berezitasunak edo ahultasunak
beharrezkoak diren babesteko mekanismoak hartzea justifikatzen du. Azkenik, Zuhaitz
Bereziak, tamainagatik, adinagatik, historiagatik, edertasunagatik edo egoeragatik legez
babestutakoak dira.
Horren ostean, urriaren 10eko 2/2013 Legeak 16/1994 Legea aldatu du eta lege aldaketa
horrek, besteak beste, mekanismo zehatz bat dakar Red Natura 2000-rekiko Europako
Erkidegoaren arauen babesean sortutako babes-figura berriei heltzeko.
Gaur egun, espazio natural babestuen zerrenda hau da: Europar Batasuneko estatu kideek Red
Natura 2000-n sartzeko izendatutako espazioetarako sailkapen hau erabiltzen da:
- BIT: Batasunaren intereseko tokia
- HBBE: Hegaztientzako babes bereziko eremua
- KBE: Kontserbazio Bereziko Eremua
Page 26
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 26de 149
IZENA IZENDAPEN-
DATA DEKRETUA ARGITARATUA
AZAL.
(ha)
URDAIBAIko Biosfera Erreserba 06-07-1989 5/1989
LEGEA EHAA 145/89 22.042
URKIOLAKO parke naturala 29-12-1989 275/1989 EHAA 3/90 5.955
VALDEREJOko parke naturala 14-01-1992 4/1992 EHAA 28/92 3.419
GORBEIAko parke naturala 21-06-1994 228/1994 EHAA 228/94 20.016
ARALARko parke naturala 26-04-1994 169/1994 EHAA 123/94 10.971
AIAKO HARRIA parke naturala 11-04-1995 241/1995 EHAA 105/95 6.145
AIZKORRI-ARATZ parke
naturala 04-04-2006 76/2006 EHAA 76/06 15.919
ARMAÑONgo parke naturala 19-09-2006 176/2006 EHAA 228/2006 2.972
IZKIko parke naturala 31-03-21998 65/1998 EHAA 80/1998 9.056
PAGOETAko parke naturala 29-09-1998 245/1998 EHAA 205/98 1.336
IZENA IZENDAPEN-
DATA DEKRETUA ARGITARATUA
AZAL.
(ha)
ITXINAko biotopo babestua 11-07-1995 368/1995 EHAA 165/95 110
LAS LAGUNAS DE
CARRALOGROÑOko,
CARRAVALSECAko eta PRAO
DE LA PAULgo biotopo
babestua, Guardian.
19-09-1995 417/1995 EHAA 201/95 160
LEIZARAN IBAIko biotopo
babestua 29-09-1995 416/1995 EHAA 201/95 5.945
INURRITZAko biotopo babestua 25-02-1997 40/1997 EHAA 48/97 52
GAZTELUGATXEko biotopo
babestua 15-09-1998 229/1998 EHAA 188/1998 158
DEBA-ZUMAIA
ITSASERTZEKO biotopo
babestua
10-02-2009 34/2009 EHAA 35/2009 4.300
Page 27
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 27de 149
ESPEZIEA: L. HIST. UDALERRI
A
EZAUGARRIAK
Haritz kanduduna
(Quercus robur)
Araba Zuia Tamaina eta edertasuna
Lizarra
(Fraxinus excelsior)
Araba Harana Neurria.
Pinazi-pinua
(Pinus pinea)
Araba Lantaron Populazio natural bakarra
Euskadin.
Sekuoia
(Sequoiadendron giganteum)
Araba Vitoria-Gasteiz Tamaina eta edertasuna
Artea
(Quercus ilex ilex)
Araba Artziniega Tamaina eta historia.
Artea
(Quercus ilex ilex)
Bizkaia Garai Simetria, edertasuna, hostotza-
dentsitatea eta morfologia.
Artea
(Quercus ilex ilex)
Bizkaia Muxika Tamaina, edertasuna, hostotza-
dentsitatea eta morfologia.
Haritz kandudunaren eta ametzaren
nahasketa
(Quercus x andegavensis)
Bizkaia Artzentales Tamaina eta itxura.
Hagina (Taxus baccata) Bizkaia Zeanuri Tamaina eta edertasuna.
Hagina (Taxus baccata) Bizkaia Zeanuri Tamaina eta edertasuna.
Artea
(Quercus ilex ilex)
Gipuzkoa Aizarnazabal Neurri handiak eta forma.
Artelatza
(Quercus suber)
Gipuzkoa Getaria 1,5 m-ko diametroa, Gipuzkoako
handiena.
Douglas izeia
(Pseudotsuga menziesii)
Gipuzkoa Albiztur Bela 55 m-ko altuera eta 18 m3
errealera.
Magnolia
(Magnolia grandífloro)
Gipuzkoa Bergara Tamaina eta edertasuna.
Artea
(Quercus ilex ilex)
Araba Gaubea Historia.
Haritz kanduduna
(Quercus robur)
Araba Zigoitia Tamaina eta edertasuna.
Hagina (Taxus baccata) Araba Urkabustaiz Edertasuna.
Hagina (Taxus baccata) Araba Kanpezu Neurri handiak eta forma.
Ezkia (Tilia platyphyllos) Araba Kanpezu Neurri handiak eta forma.
Artea
(Quercus ilex ilex)
Gipuzkoa Donostia Itxura ederra eta ingurune
urbanizatua
Haritz kanduduna
(Quercus robur)
Gipuzkoa Donostia Tamaina
Ginkgo
(Ginkgo biloba)
Gipuzkoa Hernani Tamaina eta edertasuna.
Pagoa (Fagus sylvatica) Gipuzkoa Altzo Tamaina eta edertasuna.
Hagina (Taxus baccata) Gipuzkoa Aia Tamaina eta itxura.
Sekuoia
(Sequoiadendron giganteum)
Gipuzkoa Arrasate Tamaina eta edertasuna.
Page 28
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 28de 149
SAILKAPENA IZENA KODEA AZAL.
(ha)
LURRALDE
HISTORIKOA
BIT: Aizkorri-Aratz ES2120002 14.947 Araba eta Gipuzkoa
BIT: Aralar ES2120011 10.962 Gipuzkoa
BIT: Arkamu-Gibillo-Arrastaria ES2110004 11.538 Araba eta Bizkaia
BIT: Armañón ES2130001 2.966 Bizkaia
BIT: Zadorra sistemako urtegiak ES2110011 2.559 Araba eta Bizkaia
BIT: Entzia ES2110022 9.931 Araba
BIT: Gorbeia ES2110009 20.211 Araba eta Bizkaia
BIT: Izki ES2110019 9.005 Araba
BIT: Arreo-Caicedo Yusoko lakua ES2110007 136 Araba
BIT: Guardiako urmaelak ES2110021 45 Araba
BIT: Gasteizko mendiak ES2110015 1.852 Araba
BIT: Aldaiako mendiak ES2110016 1.121 Araba
BIT: Ordunte ES2130002 3.869 Bizkaia
BIT: Baia ibaia ES2110006 424 Araba
BIT: Ebro ibaia ES2110008 543 Araba
BIT: Ihuda ibaia (Ayuda) ES2110012 66 Araba
BIT: Omecillo-Tumecillo ibaia ES2110005 128 Araba
BIT: Zadorra ibaia ES2110010 327 Araba
BIT: Arabako lautadako irlako hariztiak ES2110013 257 Araba
BIT: Urkabustaizko irlako hariztiak ES2110003 265 Araba
BIT: Salburua ES2110014 217 Araba
BIT: Kantabria mendizerra ES2110018 11.285 Araba
BIT: Sobron ES2110002 1.760 Araba
BIT: Urkiola ES2130009 5.958 Araba eta Bizkaia
BIT: Valderejo ES2110001 3.419 Araba
HBBE: Izki ES2110019 9.005 Araba
HBBE: Urdaibaiko itsasadarra ES0000144 3.242 Bizkaia
HBBE: Garobel mendilerroa ES0000244 3.837 Araba eta Bizkaia
HBBE: Araba hegoaldeko mendilerroak ES0000246 16.402 Araba
HBBE: Txingudi ES0000243 136 Gipuzkoa
HBBE: Valderejo-Arcena mendilerroa ES0000245 6.674 Araba
KBE: Aiako Harria ES2120016 6.779 Gipuzkoa
KBE: Oria Garaia ES2120005 151 Gipuzkoa
KBE: Arno ES2120001 1.012 Gipuzkoa
KBE: Astondoko dunak ES2130004 5 Bizkaia
Page 29
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 29de 149
SAILKAPENA IZENA KODEA AZAL.
(ha)
LURRALDE
HISTORIKOA
KBE: Urdaibaiko artadi kantauriarrak ES2130008 1.583 Bizkaia
KBE: Garate-Santa Bárbara ES2120007 142 Gipuzkoa
KBE: H ES2120008 2.158 Gipuzkoa
KBE: Izarraitz ES2120003 1.537 Gipuzkoa
KBE: Iñurritza ES2120009 81 Gipuzkoa
KBE: Jaizkibel ES2120017 2.434 Gipuzkoa
KBE: Pagoeta ES2120006 1.336 Gipuzkoa
KBE: Urdaibaiko ibai sarea ES2130006 1.328 Bizkaia
KBE: Barbadungo itsasadarra ES2130003 49 Bizkaia
KBE: Oriako itsasadarra ES2120010 184 Gipuzkoa
KBE: Urolako itsasadarra ES2120004 103 Gipuzkoa
KBE: Arakil ibaia ES2110023 30 Araba
KBE: Araxes ibaia ES2120012 64 Gipuzkoa
KBE: Arbiai ibaia ES2130011 136 Bizkaia
KBE: Barrundia ibaia ES2110017 96 Araba eta Bizkaia
KBE: Ega-Berron ibaia ES2110020 226 Araba
KBE: Lea ibaia ES2130010 109 Bizkaia
KBE: Leitzaran ibaia ES2120013 74 Gipuzkoa
KBE: Urumea ibaia ES2120015 74 Gipuzkoa
KBE: Gaztelugatxeko San Juan ES2130005 158 Bizkaia
KBE: Txingudi-Bidasoa ES2120018 122 Gipuzkoa
KBE: Ulia ES2120014 44 Gipuzkoa
KBE: Urdaibaiko itsasertzak eta padurak ES2130007 1.010 Bizkaia
Page 30
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 30de 149
7.- BASO-SUTEEN ONDORIOZ LARRIALDIKO BABES ZIBILAREN
PLANGINTZARAKO OINARRIZKO ELEMENTUAK
7.1.- Komunitatearen arriskuaren, urrakortasunaren eta zonifikazioaren
analisia
Plan honetan, arriskua denbora-tarte zehatzean ingurune batean baso-sutea gertatzeko
probabilitatea da. Urrakortasuna, berriz, biztanleek, ondareek eta ingurumenak, baso-sutearen
ondorioz, jasan ditzaketen galera- edo kalte-gradua da.
7.1.1. Arriskua.
Arrisku-analisia egiteko, ondorengo baldintzak hartuko dira kontuan:
a) EAEko Baso Inbentarioa.
b) Erregaitasun-mapa.
Analisi hau egiterakoan, balorazio-faktore gisa, EAEko Baso Inbentarioari buruzko azken
mapa (2011-2012) erabiltzeko asmoz, eta nazioarte-mailan erabilitako metodologiari jarraituz,
EAEko baso-erregai moten sailkapena egin da.
Sua zabaltzearen arabera egindako sailkapen honek, oinarrizko lau erregai-talde zehazten ditu:
belarrak, sasiak, zuhaitz azpiko orbela eta basoak moztearen ondorioz bertan geratutako
hondakinak.
Lau talde hauek, 13 erregai-motatan banatzen dira.
Page 31
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 31de 149
BASOKO ERREGAI-MOTAK
ERREGAIEN
OINARRIZKO
TALDEAK
EZAUGARRIAK MOTAK
Txikiak, trinkotasun fina eta zama txikia. 1
BELARRAK Sasien eta zuhaiztien 2/3ekin batera. 2
Handiagoak, metro 1 ingurukoak. 3
2 m-tik gorako helduak eta landatu berri gazteak. 4
Belarrekin nahastuak, txikienak eta etengabeak
dira.
5
SASIAK Aurrekoen artean erdi-mailako neurria, belarren
ezjarraitasunekin.
6
Koniferoen azpian sukoiak, gehienetan 0,6 eta 2
m.artekoak.
7
Nahiko trinkotua. 8
ORBELA
ETAZUHAIZTIEN
AZPIKO AZIKULAK
Trinkotu gabea, azikula luzeko eta hosto ugariko
koniferoetatik dator.
9
Erregaien pilaketa handiak, baso gaixoetatik eta
botatako zuhaitzetatik sortuak.
10
BASOEN
Ebaketa partzialen ondorioz sortutako hondakinak
25 t/ha. arte.
11
HONDAKINAK
Ebaketa handietatik edo arrasean egindako
mozketetatik sortuak, 80 t/ha. arte.
12
Baso helduen mozketak, 450 t/ha. arte. 13
c) Ezaugarri topografikoak.
d) Aldagai meteorologikoen estatistikak.
e) Maiztasuneko eta kausalitateko estatistikak.
Arrisku-indizea
Baso-suteen ondorioz sor daitekeen arriskua, Tokiko Arrisku-indizearen balioespenaren
arabera kalkulatzen da. Tokiko Arrisku-indize honek kontuan hartzen ditu eremu bakoitzeko
orografia, klimatologia, bertako basoen azalera eta dentsitatea, zuhaitzez nahiz sasiz beteak
egon, eta batez ere azken urteetan bertan erregistratutako sute-kopurua.
Arrisku Indizea Baloratzeko erabilitako metodologia
Page 32
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 32de 149
Baso-suteen sorreran eragin handiena duten arrazoiak ondorengo hauek dira: mendian
aurkitzen den baso-erregaiaren ezaugarriak, sutea eragiten duten ohiko arrazoiren bat
gertatzeko probabilitatea eta une bakoitzeko baldintza meteorologikoak.
Basoko erregaiek arriskubide handiagoa edo txikiagoa izatea ezaugarri hauek eragingo dute:
bertan nagusitzen den espeziea, bere egoera eta pilaketa, masa gaztea edo zaharra den, inausia
ote dagoen, entresaka egin ote den, duela gutxi sasiak kendu ote diren, eta jatorri naturaleko
egoera batean eman daitezkeen erlazio guztiak.
Baso-sutea gertatzeko arriskubidearen definizioa da eremu batean sute bat sortzeko aukera.
Suteen maiztasuna, kausen arriskubidea eta erregaien arriskubidea adierazten duten hiru
indizeren bidez balioztatzen da.
Maiztasun-indizea
Indize honen kalkulua, eremu zehatz batean sute-kopuruaren batez bestekoaren bidez egingo
dugu.
FI maiztasun-indizea
ni: urteko sute-kopurua
a: urte kopurua
Indize hau ondorengo eskalaren arabera baloratuko da:
Fi Balorazioa
< 1 Oso txikia
1 - 2 Txikia
3 - 4 Txiki samarra
5 - 6 Handia
7 - 10 Larria
> 10 Oso larria
Eremu bati dagokion balioak erakusten du urte bakoitzerako aurreikusten den sute-kopurua,
%70 asmatzeko probabilitatearekin.
Page 33
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 33de 149
Suteen kausalitate-indizea
Kopuru honek eremu horretako baso-suteen jatorri sarrienaren tipologia adierazten du.
Kopuru honen kalkulua ondorengo espresioaren bidez egiten da:
Ci: kausalitate-indizea.
c: kausa bakoitzaren arriskubidearen koefizientea
nic: urtero, kausa bakoitzagatik izandako sute-kopurua.
ni: urteko sute-kopurua, guztira.
a: urte kopurua
Arriskubidearen koefizienteak kausa bakoitzak sutea sortzeko daukan eraginkortasuna hartzen
du kontuan, mendia kausa guztietarako baldintza berean dagoela pentsatuz.
c-ren balioak ondorengo hauek dira:
Kausa mota c
Nahita sortutakoa
Arduragabekeria
Ezezaguna
Istripua
Tximista
10
5
5
1
1
Indizea ondorengo eskala honen arabera neurtuko da:
Ci: Balorazioa
7 - 10
5 - 6
3 - 4
0 - 2
Larria
Handia
Txiki samarra
Txikia
Arriskubide larriak esan nahi du sute gehienak nahita piztutakoak direla. Handiak esan nahi
du arduragabekeriak sarritan gertatzen direla eta horrekin batera intentsitate oso handikoak ez
diren jarduera su-eragileak. Txiki samarrak eta txikiak esan nahi dute gertatzen oso zailak
diren istripuen edo arduragabekerien ondorioz sortzen direla.
Basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea
Indize honek irudikatu behar du landaretzak arriskuaren kalkuluan duen garrantzi handia.
Indizea, aztergai den eremuan, erregai-mota bakoitzak estalitako azaleraren eta ignizio-,
errekuntza- eta zabaltze-probabilitate handiagoaren edo txikiagoaren arabera kalkulatuko da.
Erregai-motak, U.S. FOREST SERVICE erakundearen tipologiaren arabera sailkatu dira, eta
Page 34
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 34de 149
erregai-mota bakoitzaren arriskubidea ondoren aipatuko dugun moduan definitzen da, puntu
honetan lehenago adierazi den eta II. eranskinean deskribatzen den bezala:
Erregai mota Arriskubidea (v)
Larreen multzoa (1,2 eta 3)
Sasien multzoa (4,5,6 eta 7)
Zuhaiztiaren multzoa (8, 9 eta 10)
Hondakinen multzoa (11, 12 eta 13)
10
10
5
1
Basoko erregaien ondoriozko arriskubide-indizea formula honen bidez kalkulatzen da:
Vi : Basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea
S : azalera osoa
v : erregai mota bakoitzaren araberako arriskubidea
Sm : erregai-mota bakoitzak betetzen duen azalera
Indizea eskala honen arabera neurtuko da:
Vi Balorazioa
1 - 2
3 - 4
5 - 6
7 - 10
Txikia
Txiki samarra
Handia
Oso larria
Tokiko arrisku-indizea
Suteen maiztasuna, kausen tipologia eta basoko erregaien tipologia eremu mugatu batean
biltzen dituen zenbakia da.
Eta honela kalkulatzen da:
RL = F· C· V
RL= tokiko arrisku-indizea
F= maiztasun-indizea
C = kausalitate-indizea
V= basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea
Page 35
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 35de 149
Indizea eskala honen arabera neurtuko da:
Tokiko arrisku-indizea Arrisku-maila
> 300
100 - 300
25 - 100
< 25
Larria
Handia
Txiki samarra
Txikia
Tokiko arrisku-indizea, bere hiru osagaiekiko proportzionala da. Beraz, hiru osagai horietako
bat oso txikia bada, tokiko arriskua ere txikia da, besteak handiak izan arren.
100etik gorako indizeek, oso egoera arriskutsua erakusten dute; izan ere, bai biztanleriaren
jokabide-ereduak, bai eta basoko erregai-motek ere suteak sortzen laguntzen baitute.
25etik 100era bitarteko indizeek, zenbait faktorek balio txiki samarra dutela adierazten dute.
Balio txiki samar horiek eskualdearen arriskua txikitzen dute. 25etik beherako indizeek
arrisku txikiko egoerak erakusten dituzte.
Tokiko arrisku-indizea
Page 36
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 36de 149
7.1.2.- Urrakortasuna
Urrakortasuna aztertzeko, babestu beharreko balio gisa hauek hartzen dira:
- Giza bizitzak
- Pertsonak bizi diren eremuak eta instalazioak
- Balio ekonomikoak
- Balio ekologikoak
- Balio historiko-kulturalak
- Lurzoruaren higaduraren aurkako babes-balioak.
7.1.3. Arriskuaren araberako lurralde-zonifikazioa
Urrakortasun- eta arrisku-mapak zehazteko parametro hauek erabiliko dira: tokiko arriskua,
babestu beharreko balio orokorrak eta aurreikus daitezkeen ondorioen kuantifikazioa, bereziki
pertsonen bizitza eta segurtasuna, geografikoki mugatutako eremuen barruan. Era beran, mapa
horiek erabiliko dira larrialdietan eskura izan beharko diren baliabide eta bitartekoak
zehazteko, baita baliabide eta bitarteko horien lurralde-banaketa zehazteko ere.
Zonifikazio horretan agertu behar dira gutxienez sutea izateko Arrisku Handiko Zonalde
(AHZ) izendatutakoak , apirilaren 28ko 10/2006 legeak aldatutako 43/2003 Legearen
(azaroaren 21ekoa) 48. artikuluaren arabera edo kasuan kasuko foru administrazioak artikulu
horri buruz egindako garapenaren arabera.
Beraz, erkidegoaren zonifikazioa egiteko, lehenik eta behin, hiru lurralde historikoetako
bakoitzerako definitutako AHZk hartzen dira kontuan. Era berean, lurralde historiko
bakoitzerako, arrisku- eta urrakortasun-analisiak kontuan hartuta, Arrisku Mapa eta
Urrakortasuna zehaztuko dira.
7.2. Arriskubide-garaiak
Plan honetan, EAErako, baso-suteak izateko hiru arriskubide-garai bereizten dira, modu
orokorrean sailkatuta eta eskualde klimatiko bakoitzaren ezaugarriak baztertuta. Hiru
arriskubide-garaiak horrela sailkatuko ditugu:
Arriskubide handiko garaia. Isurialde geografikoa zein den, desberdintasun handiak
izaten dira. Zonalde mediterraneoan uda garaia izaten da, beti ere klimatologiaren
arabera, horrek landarediaren egoerarekin lotura zuzena daukalako. Kantaurialdeko
zonaldean udazkena heltzearekin batera hasi ohi da eta apirilaren erdialdera arte irauten
Page 37
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 37de 149
du. Hil horretan lehenengo iratze-kimuak sortzen dira. Garai honetan, arriskubide-egunak
Kantauriko Itsasertzean ohikoa den eta Azoreetako antizikloiaren ondorioz sortzen den
Hego haizea agertzearekin batera etortzen dira.
Erdi mailako arriskubide-garaia. Kantaurialdeko isurialdean udako hilabeteetan izaten
da, arriskubide handiko garaia baino aste batzuk lehenago. Garai honetan sutea sor
daitekeen arren, zabaltzeko lanak izaten ditu, bertako landaretza ihartu gabe dagoelako
eta ia hego haizerik ez dagoelako. Zonalde mediterraneoan arriskubide erdiko garaia
udaberrian izaten da.
Arriskubide txikiko garaia. Garai hori urteko zikloko landaretza finkatuta dagoenean
hasten da, sua sortzen eta hedatzen eragozteko eta moteltzeko adina kimu eta hezetasun
portzentaje handia daudelako.
Autonomia Erkidegorako ezarritako lurralde-zonifikazioaren arabera, arriskubide-garaiak
hauek dira:
ARRISKUBIDE-GARAIAK
ZONALDEA HANDIA ERTAINA TXIKIA
I ZONALD. 09/15etik
04/15era
07/15etik 09/14ra 04/16tik 07/14ra
II ZONALD. 07/1etik
10/31ra
03/1etik 06/30era 11/1etik 02/28ra
1994-2013 aldian gertatutako sute guztien kopurua, hilabete bakoitzean:
Page 38
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 38de 149
1994-2013 aldian erre zen azalera (ha), hilabete bakoitzean:
Taulan jasotako zonifikazioa ondorengo mapan agertzen da, horrela:
I zonaldea- Iparraldetik, kostaldeko lerrotik isurialdeen banalerroraino, gutxi gorabehera
Arabako Lautadaren Iparraldeko mugara arte.
II zonaldea- Kantaurialdearen eraginpeko eskualdeak: lautada, haranak, mendialdea
eta Arabako Errioxa, Autonomia Erkidegoko lurralde-mugetara arte
Page 39
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 39de 149
Dena den, Euskal Autonomia Erkidegoan baso-suteen garapenean baldintza meteorologikoek
duten garrantzia kontuan hartuta, aurreko koadroan aipatutako aurreko taulan jasotzen diren
daten gainean baldintza bereziak kontuan hartu ahal izango dira.
Page 40
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 40de 149
7.3. Informazio-sistemak
7.3.1. Baso-suteen datu-basea
Datu-basea, Eusko Jaurlaritzaren estatistika-organoaren baso-informazioko sisteman egongo
da. Erakunde hori, datu-baseak administratzeaz eta mantentzeaz, eta erregistro berriak
sartzeaz arduratzen da. Datu-base horretako informazioa, EAEko Baso Suteetako Larrialdi
Planean parte hartzen duten beste erakunde guztiek erabili ahal izango dute.
Helburuak
hauek izango dira:
- Autonomia Erkidegoko lurraldean gertatutako suteak erregistratuta edukitzea.
- Estatistika prestatzeko oinarrizko tresna izatea.
- Baso-suteen aurkako defentsak eragiten dituen zenbait alderdiren plangintza-tresna gisa
balio izatea.
Horretan datu hauek agertzen dira:
Ezbehar bakoitzari buruzko informazio erabilgarria, III. Eranskinean agertzen den Baso
Suteen Partearen eredu ofizialean azaldutakoa izango da. Informazio honekin batera, Parteari
lotutako informazio osagarria jar daiteke.
Datu-basea osatzen parte hartzen duten erakundeak
Suteen Partea Foru Aldundietako Zerbitzu eskudunek osatuko dute, eta ondoren Eusko
Jaurlaritzaren estatistika-organora bidaliko dituzte.
7.3.2. Informazio meteorologikoa eta baso-suteak izateko arriskubidearen iragarpena
Helburuak
Helburu nagusia baso-suteak sortzen eta hedatzen laguntzen dituzten egoera meteorologikoak
aurrez ezagutzea da, sute horien eragina txikitzen lagunduko duten zainketa-, informazio- eta
bitartekoen mobilizazio-neurriak hartzeko.
Horretan datu hauek agertzen dira:
Gaur egungo arrisku-indizeak kalkulatzeko behar direnak izango dira, sua sortzen eta
hedatzen eragin handia duten aldagai meteorologikoak ere kontuan hartuta.
Page 41
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 41de 149
Datu-basea osatzen parte hartzen duten erakundeak
Euskalmet- Euskal Meteorologia Agentzia arrisku-indizea zehazteko zein suteak itzaltzeko
garrantzitsuak diren aldagai meteorologiko guztiak eskuragarri jartzeaz arduratzen den
erakundea da. Informazio hori egunero, urteko egun guztietan eta orduz ordu, gutxienez egun
berekoa eta hurrengo egunekoa, eman behar du.
Halaber, egunero, Foru Aldundiek erregaitasunari buruz ematen dioten informazioa kontuan
hartuta, egun bererako (D) eta hurrengo egunerako (D+1) arrisku- eta arriskubide-indize
batzuen ordukako mapak zehaztuko ditu.
7.3.3. Arrisku-mapak
Sute arriskuen artean bi mota daude: arrisku estatistikoa eta arrisku meteorologikoa:
Helburuak
Arrisku estatistikoko mapak: planifikazio-tresna gisa balioko dute, Erakunde Publikoek
egindako prebentzio-inbertsioak eta suteen aurkako azpiegituren eta baliabideen
inbertsioak hobetzeko.
Arrisku meteorologikoko mapak: egunerokoak/ordurokoak izango dira eta baliabideak
mobilizatzeko eta alertan egoteko erabakiak hartzen laguntzeko ez ezik, arriskuaren
ezaugarri orokorrak ezagutzeko ere balio izango dute.
Datu-basea osatzen parte hartzen duten erakundeak
Erkidegoko arrisku estatistikoko mapa Segurtasun Sailak egingo du, baso-suteei buruzko
datu-baseko informazioa oinarri hartuta.
Euskadiko arrisku meteorologikoko mapari dagokionez, Euskalmet- Euskal Meteorologia
Agentziak egunero egiten duena erabiliko da.
7.3.4. Planari esleitutako bitartekoak eta baliabideak
Plan honen zerbitzura egongo dira Euskal Administrazioen eta erakunde pribatuen
titulartasuneko bitartekoak eta baliabideak, baso-suteen ondoriozko larrialdi-egoeretan egin
beharreko jarduera-multzoei aurre egiteko premiazkoak izan daitezkeenak. Era berean,
estatuko bitartekoen eta baliabideen esleipena Gobernu Ordezkariak egingo du, Autonomia
Erkidegoko Plana denean, Autonomia Erkidegoaren organo eskudunak eskatuta, horren
premia funtzionalak baloratu ondoren, eta esleitu beharreko bitartekoen eta baliabideak menpe
dituen organo edo erakunde bakoitzaren txostenaren ondoren. Nekazaritza, Elikadura eta
Ingurumen Ministerioaren (MAGRAMA) Landa Garapena eta Baso Politikaren Zuzendaritza
Nagusiak eskura jarritako baliabideen kasuan, horretarako ezarritako protokoloen arabera
Page 42
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 42de 149
jokatuko da (IV. eranskina).
Era berean, toki-eremuko planei titulartasun estataleko bitartekoen eta baliabideen esleipena,
Autonomia Erkidegoaren aldeko txostenaren ondoren eta SOS-Deiak Koordinazio
Operatiboko Zentroen bitartez izapidetu ostean egingo da.
Bitartekoen eta baliabideen esleipen hau egingo da. Dena den, bitarteko eta baliabide horiek
eman dituen administrazioaren arduradunek erabiltzeko ahalmena gordeko dute, beste
lurralde-eremu batzuetako larrialdi-egoerei aurre egiteko, beti ere, esleituta dauden planeko
zuzendaritza-organoari adierazi ondoren.
Esleipena urtero egingo da, eta bertan inplikatutako zerbitzu bakoitzari dagokionean atal
hauek zehaztuko dituzte:
- Planean aurreikusitako eginkizunen artean, zeintzuk bete behar dituen.
- Esleitutako bitartekoak eta baliabideak aktibatzeko prozedura, Planean aurreikusitako
organoak eskatuta.
- Planaren antolaketaren barruan kokatzea.
- Esleipenaren iraunaldia.
7.3.5.- Baso-sutearen larritasun potentzialaren indizea:
Sua itzaltzeko bitarteko eta baliabideak eraginkortasunez mobilizatu daitezen lortzeko
helburuarekin eta baso-suteak batera gertatzen direnean baliabide eta bitarteko horiek
erabiltzeko lehentasunak ezartzeko, larritasun potentzialaren indizea ezarri da:
Indize hori zehazteko, besteak beste, alderdi hauek kontuan hartu ahal dira:
– zonaldearen topografia,
– sutearen neurriak,
– lekuan dauden erregaiak,
– mehatxatuta dauden baso-masen ezaugarriak,
– suteen aurkako defentsarako azpiegiturak (suebakiak, bide-sarea, ur-erreserbak eta ur
guneak, etab.),
– Baldintza meteorologikoak (haizea, tenperatura, hezetasun erlatiboa),
– sua itzaltzeko lanetatik kanpoko pertsonentzat egon litezkeen mehatxu potentzialak,
– kalteak izan ditzaketen azpiegiturak eta instalaziok egotea (linea elektrikoak, gasbideak,
errepide nagusiak...).
Page 43
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 43de 149
Indizeak
Larritasun potentzialaren 0 indizea: Baso-sutea, bere bilakaera txarrenean ere, sua
itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat zein basokoak ez diren ondasunetarako
arriskutsua ez denean eta suteak basoari egingo dion kaltea murritza izatea espero denean
(sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik).
Larritasun potentzialaren 1 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean, itzaltzeko
dispositibotik kanpoko pertsonentzat babes-neurriak martxan jartzeko beharra aurreikusten
denean; edo basokoak ez diren ondasun isolatuak arriskuan jartzen dituenean, esaterako
kalteak izan ditzaketen azpiegitura edo hornidura-sareak; eta suteak eragingo duen basoko
kaltea handia izatea espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren
ezaugarriengatik)
Larritasun potentzialaren 2 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean, biztanle-
guneetarako edo garrantzi berezia daukaten azpiegituretarako arrisku handikoa izango dela
aurreikusten denean edo basoko kaltea oso handia izatea espero denean (sutearen
zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik); eta horren ondorioz, biztanleei
arreta emateko neurriak edo sorospen-neurriak, edo ondasunak babesteko neurriak berehala
hartzea ezinbestekoa denean.
Larritasun potentzialaren 3 indizea: Baso-suteen inguruko aurreko baldintzak larritasun-
mailarik handienean gertatzeaz gain, itzaltzeko dispositiboari sutea kontrolatzeko lanetan
jarraitzea ezinezko egiten dioten beste baldintza batzuk gertatzen direnean.
7.4.- Planak jasotzen dituen egoera operatiboak
Baso-suteetarako larrialdi planek beren egituraren barruko organoek egin beharreko jarduerak
ezartzen dituzte, planaren egoera operatiboaren arabera mobilizatu behar diren bitarteko eta
baliabideak ere. Planaren egoera operatiboa zein den ahalik eta ondoen zehazteko,
erreferentzia gisa, plana aktibatzea eragin duen/duten sutearen edo suteen larritasun
potentzialaren indizea erabil daiteke. Horretarako eskumena daukaten agintariek eta organoek
koordinatuta jardun behar dute, egin beharreko ekintzak eta beharko diren baliabideak
aurreikusi ahal izateko eta herritarren, ondasunen eta ingurumenaren gaineko kaltea ahalik eta
gehien murrizteko.
Horiek horrela, planen egoera operatiboa zein den ezartzeko kontuan hartuko dira gertatutako
kalteak edo, modu tekniko eta errealistan egindako aurreikuspenen arabera, suteak eragin
Page 44
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 44de 149
dezakeen kalte potentziala (larritasun potentzialaren indizea), eskura jarritako bitarteko eta
baliabideen eskuragarritasuna, eta beste irizpide hauek ere bai:
– Lurralde eremu zehatz batean gerta daitezkeen baso-suteak edo su-hasierak toki edota aldi
berean gertatzea.
– Planak sutea kontrolatzeko edota kaltetutako herritarrei laguntza eta sorospena emateko
daukan baliabide eta bitartekoak nahikoak eta egokiak diren eta eskuragarri dauden.
– Garaiko urtaroa eta planetan zehaztuta dauden baso-suteak prebenitzeko eta itzaltzeko
dispositiboak aktibatzea eta martxan jartzea.
– Izaera administratiboko beste egoera batzuk, kaltetutako lurraldea zein den, edo pertsonen
eta haien ondasunen gainean gertatu diren edo gerta daitezkeen ondorioen intentsitatea
edota larritasuna zein den.
– Aktibatuta dagoen planaren zuzendaritzaren ardura duen agintaritzaren beste edozein
irizpide.
Aurreko irizpideak kontuan hartuta, planen egoera operatiboak gutxienez fase hauek izango
dira:
Alerta-fasea
Alerta-fasean, baso-sute bat gerta daitekeela aurreikusten da. Sute hori oraindik gertatu ez
bada ere, , basoaren egoera eta baldintza meteorologikoak zer-nolakoak diren ikusita eta
egoerak okerrera eginez gero, gertatu egin daiteke.
Larrialdi-fasea
Larrialdi-fasean, kalteak edo gertakariak dagoeneko gertatu dira eta, horren ondorioz,
beharrezkoa da Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistema osatzen duten zerbitzuek esku
hartzea.. Esku-hartze hori ez da egoeraren jarraipena egitea bakarrik; izan ere, zuzeneko esku-
hartzeak behar izaten dira, kalteak areagotu ez daitezenen
Fase honetan sartzen dira, halaber, iragarpenen larritasuna dela-eta aparteko neurriak hartzea
eskatzen duten egoerak; adibidez, zerbitzu publikoak etetea, baliabideak konfiskatzea,
eskubideak kentzea... Hori guztia egin daiteke, oraindik larrialdi-egoera gertatu ez bada ere.
Fase honen barruan egoera hauek daude:
- 0 egoera: Baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute
horiek, aurreikusten den bilakaeraren arabera, basoko ondasunak kaltetu ditzakete eta
tokiko edo foruko bitarteko eta baliabideekin kontrola daitezke.
Page 45
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 45de 149
Horrelako egoeretan, plana honen barruan jarraipen- eta ebaluazio-lanak egiten dira eta,
hala badagokio, udal eta foru planetako zuzendaritzei dagokien laguntza emango zaiela
bermatzen da.
Jarraipen- eta laguntza-egoera hau interfase bat da eta tokiko zein foruko plan horiek
Euskadiko Babes Zibileko Lurralde Planean integratzeko aukera ematen du, baldin eta,
egoerak okerrera egin duelako, beharrezkoa bada.
Egoera honen barruan larrialdien osteko eszenatokiak ere sartzen dira, egoera oraindik
larrialdiaren amaiera adierazteko eta berreskuratze-fasera pasatzeko bezain egonkorra ez
denean.
Egoera honetan normalean, baso-suteetarako taktika operatiboa (SG2) erabiliko da, V.
eranskina.
- 1 egoera: baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute
horien ezaugarriak hauek dira: aurreikusten den bilakaeraren arabera, basoko ondasunak
larriki kaltetu ditzakete eta, agian, basokoak ez diren ondasunei eta herritarrei ere kalte
arinak eragin diezazkiekete; tokiko edo foruko bitarteko eta baliabideekin kontrola
daitezke edo gerta daiteke itzaltzeko Autonomia Erkidegoan eskumena daukan organoak
Estatuko bitartekoak eskatu behar izatea, lehentasunezko jarduera-eremuaren barruan
jarduteko; edo aparteko bitartekoak ere behar izatea, Barne Ministerioko Babes Zibileko
eta Larrialdietarako Zuzendaritza Nagusiak edo Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko
Ministerioaren Landa Garapena eta Baso Politikaren Zuzendaritza Nagusiak, dagokionak,
balorazioa egin ostean.
Plan hau aktibatzen ez den bitartean, egoera hau Foru Aldundiaren Jarduteko Planak
zuzendu eta koordinatu ahal du.
Planen egoera operatiboa 0 edo 1 mailan sailkatzea Autonomia Erkidegoan eskumena
daukan organoari dagokio. 0 eta 1 egoera operatiboak Foru Aldundiek beren lurraldearen
barruan ezarri ahal izango dituzte, beti ere Foru Aldundien Jarduteko Planarekin bat
etorriz. Sailkapena aldatu ahal da larrialdiaren bilakaeraren arabera
- 2 egoera: baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute
horiek, aurreikusten den bilakaeraren arabera, basokoak ez diren ondasunak eta
herritarrak larriki kaltetu ditzakete eta beraz, berehala babes- eta sorospen-neurriak hartu
behar dira eta gerta daiteke, Autonomia Erkidegoan eskumena daukan organoak eskatuta,
planari aparteko bitartekoak erantsi behar izatea edo interes nazionaleko egoerak izatera
heltzea.
Page 46
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 46de 149
- 3 egoera: Barne Ministerioak interes nazionaleko larrialdia adieraztearen ondoriozko
larrialdi-egoera.
Planen egoera operatibo honen sailkapenaren ondorioetarako, aparteko bitartekoak hauek dira:
– Indar Armatuen (Larrialdietako Unitate Militarra barne) bitarteko eta baliabideak, salbu eta
Indar Armatuen jabetzako aireko baliabideak, baldin eta Defentsa Ministerioaren eta
Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko Ministerioaren artean sinatutako hitzarmen eta
akordioen ondorioz jarduten badute eta beren lehentasunez jarduteko eremuaren barruan ari
badira.
– Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko Ministerioaren baliabideak, beren lehentasunez
jarduteko eremutik kanpo jarduten dutenean.
– Estatuaren jabetzakoak diren baliabide eta bitartekoak, baldin eta Baso-suteen ondoriozko
Larrialdietarako Babes Zibileko Plan Bereziari bereziki esleituta ez badaude, ezta
Autonomia Erkidegoko Lurralde Planari ere, 1994ko maiatzaren 6ko Ministroen
Kontseiluko Akordioak aurreikusten dituen prozeduren arabera.
– Beste administrazio batzuen baliabideak, baldin eta administrazio horiekin lankidetzan
hitzarmenik ez badago eta baliabide horiek Baso-Suteen Larrialdietarako Babes Zibileko
Estatuko Planaren bidez mobilizatuak izan badira.
– Nazioarteko baliabideak, Erkidego mailako Babes Zibileko mekanismoen bidez edo
Espainiak izenpetutako nazioarteko lankidetzarako aldebiko hitzarmenen bidez eskatu
badira.
Egoera desberdinetan suteen hasierako kalifikazioa foru edo tokiko suteen itzalketaren
zuzendariak egingo du eta sutearen bilakaera zein den, baldintza meteorologikoak zeintzuk
diren, aldatu ahal izango da. 0 egoerako suteetan eta arriskubide txikikoetan ez da beharrezkoa
izango planaren zuzendaria informatzea, baldin eta suteak txarrera egiten ez badu. Guardiako
teknikariak Planean aurreikusten diren ekintzak martxan jarriko ditu, planaren zuzendaria
berehala informatu beharrik gabe.
Berreskuratze fasea
Fase honetan larrialdia amaitutzat jo da eta ez dago sutea berriro hasteko aukera
esanguratsurik.
Page 47
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 47de 149
7.5. Planean jaso beharreko oinarrizko jarduerak
Baso-suteen arriskuaren aurrean babes zibila planifikatzean oinarrizko jarduera hauek kontuan
hartu beharko dira:
a) Antzematea, itzaltzea eta abisua ematea: Baso-suteak antzemateko eta horietaz abisatzeko
sarea zein itzaltzeko baliabideen zabalkundea antolatu behar dira larrialdi egoerak sor
ditzaketen basoei buruzko berehalako informazioa eman eta ebaluatu ahal izateko.
b) Herritarren segurtasuna: Kaltetutako eremuetara larrialdiarekin lotutako baliabideen sarrera
eta trafikoa kontrolatzeko egin beharreko jarduerak aurreikusi behar dira, baita ondasunen
zaintza eta ordena publikoa mantentzea ere.
c) Osasun-laguntza: Istripua izan dutenei eta zaurituei osasun-arreta emateko dispositibo
medikoa planean jaso behar da eta, hala badagokio, pertsona horiek osasun-zentroetara
eramatea koordinatzeko modua.
d) Herritarrak informatzea: Herritarrak abisatzeko mekanismo egokiak zehaztuko dira, suterik
balego, herritarrak alertatzeko eta kasu bakoitzean egin beharrekoei buruz zein beste babes
neurri batzuk aplikatzeari buruz informatzeko.
e) Konfinamendua, ebakuazioa eta aterpea ematea: Planak ebakuazio-bideak eta biltzeko
lekuak aurreikusi behar ditu, baita arrisku-eremuan dauden herritarrak beste leku batera
eramateko eta leku seguruetan aterpe egokia emateko ekintzak.
f) Laguntza logistikoa: Aipatutako jarduerak, itzaltzeko lanak eta larrialdian zehar martxan
jarri behar diren gainerako ekintzak burutzeko behar diren ekipamendu eta hornigai
guztiez nola hornitu aurreikusi behar da.
Page 48
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 48de 149
8.- PLANAREN EGITURA ETA ANTOLAKETA
EAEko Baso Suteetako Larrialdi Plana, koordinazio- eta eraginkortasun-irizpideen arabera
egituratzen da eta, Aginte Bakarreko filosofiaren arabera, Aginte Postu Aurreratuaren
inguruan antolatzen diren talde operatiboen multzoetan.
Planaren oinarrizko egituraren eskema ondorengo hau da:
Oinarrizko egitura eskema honen barnean, bete beharreko eginkizunak ondoren aipatuko
ditugunak dira.
0. edo 1. egoerak aktibatzen direnean, Planaren operatibitateaz Foru agintariak arduratuko
dira, eta horien jarduera Baso Suteetarako Foru Planen bidez koordinatzen da.
Tokiko edo foru agintaritzak dagokion plana aktibatzen den arte, aktibatuta egongo den
protokoloa baso-suteetarako SG2 taktika operatiboa izango da, V. eranskina.
PLANAREN
ZUZENDARIA
AHOLKU
KONTSEILU
A
INFORMAZIO
KABINETEA
AGINTE-POSTU AURRERATUA
APA-REN ZUZENDARIA
EKINTZA-TALDEAK
SU-
ITZALKETAREN
ZUZENDARIA
SEGURTASUN
TALDEKO
ARDURADUNA
OSASUN
TALDEKO
ARDURADUNA
LOGISTIKA
TALDEKO
ARDURADUNA
Page 49
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 49de 149
Foruko planetatik maila handiagoko planetara bitarteko interfasea bermatzeko, hala aholku
batzordeetan nola aginte postu aurreratuetan, bereziki 1 egoeran, Larrialdiei Aurre egiteko eta
Meteorologia Zuzendaritzako teknikari bat egongo da.
Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak Planaren Zuzendaritza bere gain hartu ahal izango du,
baldin eta, 1 egoeran egon arren, sutea okerrera joan daitekeela sumatzen bada.
8.1. Planaren zuzendaritza
EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Planen Zuzendaritzaren gaineko eskumena Eusko
Jaurlaritzaren Segurtasun Sailari dagokio.
Planaren Zuzendaritzaz Eusko Jaurlaritzaren Segurtasuneko sailburua arduratuko da. Sailburu
horrek planaren zuzendaritza Segurtasuneko sailburuordearen edo Larrialdiei Aurre egiteko
eta Meteorologiako zuzendariaren esku utzi ahal izango du. Kontuan hartuko da, suteak
Estatuaren interesak kaltetzen dituela erabakitzen bada, Zuzendaritza hau Barne Ministerioak
izendatutako pertsonarekin batera burutuko dela; kasu horretan beraz, arduradun horiek
osatutako Zuzendaritza Batzorde bat eratuko da.
Aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, larritasun handiko ezohiko kasuetan
Plan hau Segurtasuneko sailburuordeak ala Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako
zuzendariak martxan jarri ahal izango du, eta Segurtasuneko sailburuari ahalik eta azkarren
emango dio horren berri.
Panaren zuzendariaren oinarrizko eginkizunak hauek dira:
- Plana aktibatzea erabakitzea.
- Planaren egoera operatiboa zehaztea.
- Egoera bakoitzean martxan jartzen den antolaketa-egituraren zatia erabaki.
- Pertsonengan eta ondareetan kalteak sor ditzaketen gertaeren berri, kasu bakoitzean zein
agintariri eman zehaztea.
- Aholku Batzorde osoari edo zati bati deitzea.
- Egoera ebaluatzea eta horren jarraipena egitea, uneoro jarraitu beharreko jarraibideak
erabakitzea, parte hartzen arituko diren bitartekoen eta baliabideen jarduerak
koordinatzea, baita biztanleak, ingurumena, ondasunak eta larrialdietan lan egiten duten
pertsonak babesteko hartu beharreko neurriak erabakitzea ere.
- Biztanleei helarazi beharreko informazioa erabakitzea.
Page 50
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 50de 149
- Planaren desaktibazioa erabakitzea, hau da, bitartekoak eta baliabideak gelditzea euren
eginkizuna bete ondoren, edo maila batetik bestera pasatzea plan honetan ezarritako
eskalaren arabera.
- EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Planari berez esleitu gabeko bitarteko estatalak
erabiltzeko premia ikusiz gero, Plan Estatalean ezarrita dagoen organoari egoeraren
berri ematea. Organo honi, Estatuko interesa jokoan dagoela erabakitzen den egoeren
berri ere emango zaio.
- Su-itzalketaren zuzendariaren aginduz, aireko bitartekoen laguntza eskatzea.
- EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plana manten dadin bermatzea.
8.2.- EKZ- EKZI. SOS-DEIAK
Ekintzak Koordinatzeko Zentroa, SOS-DEIAK, planaren zuzendariaren lan-tresna da,
baliabideak koordinatzeko, zuzentzeko eta kudeatzeko eta alarma jaso eta helarazteko
inplikatutako organismo eta kaltetutako erakundeetara.
EKZ fisikoki SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroetan egongo da. Baso-suterik
gertatuz gero, zentro horretan jasotzen da abisua. Bertan ere, sutearekin eta sua itzaltzeko
lanetan dabiltzan zerbitzuen eskaera guztiak biltzen dira. Datu horietan guztietan oinarrituko
da planaren zuzendaria bere eginkizunak betetzeko.
SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroak EKZ bihurtuko dira Planaren zuzendaritza
Segurtasuneko sailburuak edo hark eskuordetutako pertsonak bere gain hartzen duenean. Foru
Plana aktibatzen den kasuetan, 0 edo 1 egoeretan, SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko
Zentroak bere baliabide guztiak aktibatuko ditu Foru Planari laguntzeko, eta beraz, alerta
maximoko egoeran egongo da. Halaber, Foru jarduera-planei laguntzeko aparteko baliabideak
kudeatzeaz arduratuko dira.
SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroak EKZI bihurtuko da, baldin eta Oinarrizko
Gidalerroak ezarritako irizpideen arabera, larrialdietako jarduerak Zuzendaritza Batzorde
batek zuzendu eta koordinatzen baditu. Batzorde horretan EAEko ordezkari bat eta Barne
Ministerioaren ordezkari bat egongo dira .
Page 51
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 51de 149
8.3. Aholku Batzordea
Aholku Batzordearen osaera Planaren zuzendariak erabakiko du, bere irizpidearen arabera eta
deklaratutako egoera kontuan hartuta.
Batzorde hori kide hauek osatu ahal dute:
- Eusko Jaurlaritzan larrialdiak kudeatzeko eskumena daukan organoaren zuzendaria.
- Eusko Jaurlaritzan meteorologian eskumena daukan organoaren zuzendaria.
- Kaltetutako udalerrien ordezkariak.
- Kaltetutako Aldundian mendien arloko eskumena daukan saileko diputatua.
- Kaltetutako Aldundiaren Lehendakaritzako diputatua.
- Eusko Jaurlaritzako Ertzaintzaren zuzendaria.
- Osakidetzako Larrialdietako zuzendaria.
- Eusko Jaurlaritzan baso-politikan eskumena daukan zuzendaria.
- Eusko Jaurlaritzan natur ingurunean eskumena daukan zuzendaria.
- Kaltetutako Aldundian natur ingurunean eskumena daukan zuzendaria.
- Planaren zuzendariak deitzen dituen beste batzuk, besteak beste, Euskadiko Babes
Zibileko Batzordeko kideak, ekintza-taldeetako arduradunak edo bertan egotea
beharrezkoak iruditzen zaizkion pertsonak.
Aholku Batzordeak Planaren Zuzendaritzari aholkuak emango dizkio larrialdiarekin lotutako
alderdi guztien alde teknikoari nahiz juridikoari buruz.
8.4. Informazio-Kabinetea
Planaren Zuzendaritzaren menpe Informazio-Kabinetea eratuko da.
Kabinete horren bidez, hedabide sozialei informazio osoa bidaliko zaie Larrialdi-garaian.
Horren eginkizunak hauek dira:
- Planaren Zuzendaritzak emandako aginduak, kontsignak eta gomendioak zabaltzea,
hedabide sozialen bidez.
- Planaren Zuzendaritzari jarraituta, larrialdiari buruzko informazio orokorra zentralizatu,
koordinatu eta prestatzea, eta hedabide sozialei helaraztea.
- Hala eskatzen duten pertsona eta erakunde guztiei, larrialdiari buruzko informazioa ematea.
- Kaltetuta gerta daitezkeenei buruzko informazio osoa lortu, zentralizatu eta ematea,
familiakoekin harremanak erraztuz eta pertsonak aurkitzeko laguntza emanez.
Page 52
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 52de 149
Kabinete hau Eusko jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Komunikazio Zuzendaritzak osatuko
du.
8.5.- Aginte-postu Aurreratua
Aginte Postu Aurreratua bertan dauden ekintza-taldeetako arduradunek osatuko dute. Aginte
Postu Aurreratuaren egituran, Planaren Zuzendaritzak izendatutako aginte-postuaren
zuzendari bat egongo da.
APAren zuzendaria arduratuko da egoeraren balorazio jarraitua eta denbora errealean egiteaz
eta bertan parte hartzen duten taldeen koordinazioaz.
Aginte Postu Aurreratua, APA, ondoren aipatuko dugun bezala eratuko da, Plan honetan
zehaztutako zenbaki-eskala kontuan hartuta, suteari esleitutako egoeraren arabera:
• 0 egoera:
Orientazio gisa eta Foru Planak aurkakoa adierazten ez duen bitartean, SG2 taktika
operatiboan jasotakoa egingo da, V. eranskina.
• 1 egoera:
Planaren Zuzendaritza Eusko Jaurlaritzako Segurtasuneko Sailburuak bere gain hartzen duen
kasuetan, Aginte Postu Aurreratuaren osaera ondokoa izango da, bestela Foru Planak
agindutakoaren arabera jokatuko da:
- Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako
Zuzendaritzako teknikari bat. APAren zuzendaria izango da eta haren menpe egongo dira:
- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskuduneko guardiako
teknikaria izango da.
- Segurtasun taldeko arduraduna: Ertzaintzaren zuzendariak izendatutako
Ertzaintzako buru bat izango da.
- Osasun taldeko ordezkaria: EAEko Osakidetzako Larrialdien zuzendariak
izendatutakoa.
- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria, Alkateak/ek izendatutakoak.
- Lanean dabiltzan beste zerbitzu batzuetako ordezkariak.
Page 53
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 53de 149
• 2 egoera:
- Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Larrialdiei Aurre egiteko eta
Meteorologiako Zuzendaritzako teknikari bat. APAren zuzendaria izango da eta
haren menpe egongo dira:
- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskudunaren
arduraduna izango da, Foru Planak izendatutakoa.
- Segurtasun taldeko arduraduna: Ertzaintzaren zuzendariak izendatutako
Ertzaintzako buru bat izango da.
- Osasun taldeko ordezkaria: EAEn Osakidetzako Larrialdien zuzendariak
izendatutakoa.
- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria.
- Lanean dabiltzan beste zerbitzu batzuetako ordezkariak.
• 3 egoera:
- APAren zuzendaria, planaren zuzendariak izendatutakoa eta haren menpe egongo
dira:
- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskudunaren
arduraduna izango da, Foru Planak izendatutakoa.
- Segurtasun taldeko arduraduna: Ertzaintzaren zuzendariak izendatutako
Ertzaintzako buru bat izango da.
- Osasun taldeko ordezkaria: EAEn Osakidetzako Larrialdien zuzendariak
izendatutakoa.
- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria.
- Lanean dabiltzan beste zerbitzu batzuetako ordezkariak.
Page 54
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 54de 149
8.6.- Ekintza Taldeak
EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plan honetan zehaztutako lanak egiteko, Ekintza Talde
hauek osatuko dira:
8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea
8.6.2. Segurtasun-taldea
8.6.3. Osasun-taldea
8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea
8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea
Oinarrian, Foru Aldundiek baso-suteak itzaltzeko dituzten baliabide material eta pertsonal
guztiek osatuko dute. Talde honen eginkizunak hauek izango dira:
- Baso-sutea itzaltzea.
- Aginte Postu Aurreratua ezartzea.
- Gertakariaren etengabeko ebaluazioa egitea eta denbora errealean.
- Kaltetuak salbatzea eta erreskatatzea.
- SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzek Zentroetara sutearen egoeraren berri
etengabe ematea.
Talde honetara Udalen, Eusko Jaurlaritzaren, beste Autonomia Erkidegoen eta Administrazio
Zentralaren menpeko beste hainbat bitarteko gehitu daitezke, egoerak hala eskatuz gero.
8.6.2. Segurtasun-taldea
Segurtasun-taldea, Ertzaintzako eta Udaltzaingoko kideek osatzen dute.
Talde honen eginkizunak hauek dira:
- Sarreren kontrola, trafikoaren antolaketa eta ingurunea sokaz hesitzea.
- Parte hartzen duten baliabideei eskuhartze-eremuetara laguntzea.
- Herritarrentzako abisuak zabaltzen laguntzea.
- Ebakuazio-lanetan laguntzea.
- Herritarren segurtasuna.
Era berean, talde honetan udaleko jarduera-planetan jasotako udal-baliabideak sartu ahal
izango dira.
Page 55
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 55de 149
8.6.3. Osasun-taldea
Osasun-taldea osatuko da Planaren Zuzendaritzak, baso-suteak dauden bitartean sortzen diren
inguruabarrak kontuan hartuta, beharrezkotzat jotzen duenean. Osasun-taldearen eginkizunak
hauek dira:
- Prebentzioa eta istripua izandakoei eta zaurituei arreta ematea.
- Zaurituen sailkapena egitea.
- Osasun-zentroetara eramatea.
- Ospitaleko harrerako azpiegitura antolatzea.
Osasun-Taldea Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saileko baliabide materialek eta pertsonalek
osatuko dute, Osakidetzaren bidez, baita Erkidegoan dauden udal osasun-zerbitzu guztiek eta
Gurutze Gorria eta DYA bezalako izaera humanitarioko Elkarteek ere.
8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea
laguntza logistikoko taldearen eginkizunak hauek dira:
• Sua itzaltzeko lanen euskarri gisa jokatzea, beharrezko ekipoak eta hornigaiak
eskaintzeko zein hornidurarako eta garraiorako, baita gainerako ekintza-talde
guztien lanetan laguntza ematea.
• Erakunde eskudunei laguntza ematea ebakuazio-, ostatu- eta hornidura-lanetan.
Talde hau osatuko dute hauek:
• Eusko Jaurlaritzaren Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako Zuzendaritzak,
SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroen bidez, laguntza logistikoko taldea
antolatuko du eta haren burua izendatuko du. Halaber hauen ekipoak gehituko
ditu:
• Foru Aldundiaren Garraio eta Herrilan Departamentua.
• Aldundiko Gizarte Ongizatea.
• Gurutze Gorria eta DYA.
• Udal Larrialdi Planaren (PEM) logistika guztia.
• Beharrezkoak iruditzen diren beste hainbat organo.
Page 56
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 56de 149
9.- OPERATIBITATEA
9.1- Operatibitatea alerta-fasean
Fase honetan gertaera larria ager daitekeela pentsarazten duten adierazleen jarraipena egiteko
taktika eta protokolo bereziak egongo dira aktibatuta. Noiz edo noiz, egoeraren ezaugarriak
kontuan hartuta, baliabide eta bitarteko operatibo batzuk mobilizatu beharra jaso dezake.
Oro har, planaren alerta faseak eskatzen du:
a) Egoeraren etengabeko jarraipena egitea.
b) Garrantzizkoa izan daitekeen informazioa komunikatzea, jarduten dabiltzan zerbitzuei zein
herritarrei.
c) Fase honetan efektibo batzuk hurbiltzeko edo beste leku batean kokatzeko mugimenduak
egon daitezke.
d) Larrialdi fasean beharrezkoak izan daitezkeen prozedurak, bitartekoak eta baliabideak
konprobatuko dira, bereziki oso ohikoak ez diren eszenatokietan.
Fase honetan Euskalmetek garatu duen baso-suteen arriskua aurreikusteko sistemak
berebiziko garrantzia izaten du.
9.2. – Operatibitatea larrialdi-fasean
9.2.1.- Operatibitatea 0 egoeran
Egoera honetan aplikatutako Larrialdi Planaren Zuzendaritza kasuan kasuko udal edo foru
agintaritzaren ardura izango da. Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziak jarraipen- eta
ebaluazio-lanak egingo ditu eta hala badagokio, kasuan kasuko plan horien zuzendaritzei
bermatuko die behar duten laguntza jasoko dutela eta, egoeragatik beharrezkoa izanez gero,
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezian guztiz integratuko dituztela.
Egoera honetan ez da Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia aktibatzen eta larrialdi aurreko
egoera edo egoera intzidental gisa hartzen da.
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziaren bitartekoen zati bat mobiliza daiteke, laguntza
emateko, ekintza-taldeei abisatzeko edo babes-neurriak prestatzeko. Normalean egoera
honetan SG2 gertaerarekin bat datozen taktika operatiboak beti egongo dira aktibatuta, V.
eranskina.
Page 57
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 57de 149
Egoera honetako ekintzak garrantzi handikoak dira, haietan oinarritzen baita goragoko
mailetan beharrezkoak izan litezkeen ekintzen alderdi prebentiboa.
Baldin eta egoki irizten bada, Aholku Batzordea biltzeko deialdiaren aurre-abisua edo deialdia
bera egin daiteke.
Larrialdia sortu duen arriskua kontrolatu ondoren eta gertaeraren aurreko normaltasunera
itzuli bitartean, planak jarraipen-lanak egingo ditu, egoerak okerrera egiten ote duen ikusteko;
ez da oso ohikoa, baina gerta liteke. Jarraipen-lan hori, batik bat, ohiko larrialdi-zerbitzuen
bidez egiten da.
0 egoeran Foru jarduera-plana edota kasuan kasuko Udal jarduera-plana jartzen da martxan,
SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroari adierazi ondoren, eta sutea itzalia dagoenean
edo 1 egoerara igaro dela erabakitzen denean amaitzen da.
Page 58
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 58de 149
0 EGOERARAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:
EZ
BAI
9.2.2.- Operatibitatea 1 egoeran
Egoera hau deklaratzen denean Planean aurreikusitako sua itzaltzeko bitartekoekin egoera
kontrolatu daiteke, baina, izan dezakeen bilakaera kontuan hartuta, kaltetuak gerta daitezkeen
pertsonak eta ondasunak babesteko neurri bereziak martxan jartzeko beharra egon daiteke.
Halaber, egoera horretan baliteke sutea itzaltzeko 12 ordu baino gehiago behar izatea.
ANTZEMATEA
112 / MENDIAK T. /BESTEAK
SOS-DEIAK
MENDIEN Z.
1. ESKU-HARTZEA
ERTZAINTZA
Segurtasuna
1 egoerara
IGARO
LARRIALDIAREN AMAIERA
GERTAERAREN
AMAIERA
Page 59
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 59de 149
Foru jarduera-planaren zuzendariak 1 egoera dela erabakiko du edo, bere ordez, Autonomia
Erkidegoko Planaren zuzendariak, 0. egoeran aurreikusten diren ohiko baliabideak gainezka
daudenean eta ondorioz, baliabide gehiago mobilizatu beharra dagoenean edota herritarrak
ebakuatzeko beharra egon daitekeela aurreikusten denean, sutearen bilakaeraren ebaluazioaren
argitan. Sutea itzaltzeko 12 ordu baino gehiago behar direnean ere maila hau aktibatuko da.
Egoera hau amaituko da Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera, 2. egoerara igarotzea edo
0. egoerara igarotzea erabakitzen duenean. 2 egoeran Erkidegoko Planaren zuzendariak
Planaren Zuzendaritza bere gain hartuko du, Foru Jarduera-Planak 1 egoera kudeatu duen
kasuetan.
Egoera honetan, eta Foru jarduera-plana bakarrik aktibatuta dagoenean, Plan honekin
interfasea bermatzeko asmoz, hala Aginte Postu Aurreratuan nola Aholku Batzordean, Eusko
Jaurlaritzan Babes Zibilean eta Larrialdietan eskuduna den Zuzendaritzako kideek egon
beharko dute.
Page 60
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 60de 149
APA-REN
ZUZENDARIA
1 LARRITASUN-INDIZERAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA, PLANA AKTIBATZEN
DENEAN:
9.2.3.- Operatibitatea 2 egoeran
2. egoera hau Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziaren
zuzendariak deklaratuko du, baso-sutearen garapenaren, inguruabarren eta izan dezakeen
bilakaeraren ondorioz, Planean aurreikusitako baliabideak nahikoak ez direnean, basoko
kaltea oso handia izango dela aurreikusten denean edo basokoak ez diren ondasun
garrantzitsuak larri mehatxatuko dituela aurreikusten denean.
Halaber, egoera hau deklaratu ahal izango da, larritasun potentzialeko 1 indizeko zenbait sute
batera gertatzearen ondorioz, hori egitea komeni bada.
BAI
EZ
PLANAREN
ZUZENDARIA SOS-DEIAK
AGINTE-POSTU AURRERATUA
Su-
itzalketaren
zuzendaria
Osasun-
taldeko
arduraduna
Udaleko
arduraduna Logistika-
taldeko
arduraduna
Itzaltzea
Ebaluatzea
Kontrolatzea 2 egoerara
igaro
0 egoerara
igaro
LARRIALDIAREN
AMAIERA
GERTAERAREN
AMAIERA
Segurtasun-
taldeko
arduraduna
Page 61
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 61de 149
Egoera hau amaituko da, Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera edo larrialdia 1 edo 3.
egoerara igarotzen dela adierazten duenean.
Egoera honetan, Planaren zuzendariak Estatuko Gobernuak EAEn duen ordezkaria,
aldioro, jakinaren gainean edukiko du.
Barne Ministroak, hala nahi izanez gero, edo Gobernuko ordezkariak edo Autonomia
Erkidegoko ordezkariak eskatuta, 3. egoerara igarotzea adierazi ahal izango du,
larrialdiaren ondorioz, Estatuaren interesa arriskuan egonez gero.
Page 62
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 62de 149
2 LARRITASUN-INDIZERAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:
BAI
PLANAREN
ZUZENDARIA
SOS-DEIAK AHOLKU BATZORDEA INFORM. KABINETEA
AGINTE-POSTU AURRERATUA
Su-itzalketaren
zuzendaria Osasun-taldeko
arduraduna
Segurtasun-
taldeko
arduraduna
Udaleko
arduraduna Logistika-taldeko
arduraduna
Ebaluazioa
Itzaltzea
Kontrolatzea
KONTROLATUTA? EZ 3 egoerara
igaro
1 egoerara
igaro
LARRIALDIAREN AMAIERA
APA-REN ZUZENDARIA
EZ
Page 63
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 63de 149
9.2.4.- Operatibitatea 3 egoeran
3. egoera hau Estatuaren interesa jokoan dagoela pentsatzen diren suteetarako erabiliko da, eta
babes zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan Ministroak hala direla deklaratu
ondoren.
Egoera honetan Planeko Zuzendaritza Batzordea osatuko da. Batzorde hau babes zibilaren eta
larrialdien arloan eskumena daukan Ministerioko ordezkari batek eta Eusko Jaurlaritzan
babes zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan sailburuak edo bere ordez izendatzen
duen pertsonak osatuko dute.
Egoera honetan SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroa EKZI bihurtuko da.
3. egoera honek indarrean jarraituko du, harik eta Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera
edo 2. egoerara igarotzen dela adierazten duen arte.
Page 64
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 64de 149
3 EGOERARAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:
EZ
BAI
ZUZENDARITZA BATZORD.
SOS-DEIAK AHOLKU BATZORDEA INFORM. KABINETEA
AGINTE-POSTU AURRERATUA
Ebaluazioa
Itzaltzea
Kontrolatzea
KONTROLATUTA?
?
2 egoerara
igaro
LARRIALDIAREN AMAIERA
Su-itzalketaren
zuzendaria Osasun-taldeko
arduraduna
Segurtasun-
taldeko
arduraduna
Udaleko
arduraduna Logistika-taldeko
arduraduna
APA-REN
ZUZENDARIA
Page 65
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 65de 149
9.3.- Operatibotasuna errekuperazio-fasean
Fase hau inplizituki aktibatutzat joko da larrialdi-fasea (edozein egoeratan dagoela ere)
desaktibatzen den unean bertan.
Une horretan, Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistema osatzen duten zerbitzuen
laguntzarekin, agintari eskudunek beharrezkoak diren errekuperazio-lanak egiten hasiko dira,
gertatu diren kalteen arabera. Larrialdiak eraginpean hartutakoen senitartekoei eta biktimei
arreta berezia eman behar zaie. Fase horretan Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistemaren
zerbitzuek gertatutakoaren analisi kritikoa egiteko lanei ekingo diete, bai arriskuen
azterketarekin lotutako arloei dagokienez, bai larrialdiaren kudeaketari dagokionez.
9.4.- Plan honi Estatuko edo beste autonomia erkidego batuetako
bitartekoak esleitzea
Estatuko bitartekoak esleitzeko eta haien laguntza emateko arau hauei jarraituko zaie: 1994ko
maiatzaren 6ko Ministroen Kontseiluko Erabakian ezarritako arauei (Estatuko Barne
Idazkaritzaren 1994ko uztailaren 4ko Ebazpenaren bidez argitaratuta) eta uztailaren 20ko
21/2015 Legeari, Mendiei buruzko azaroaren 21eko 43/2003 Legearen 7. artikuluko c atala
aldatzen duenari.
.
Itzalketaren zuzendariak planaren helburuak bete ahal izateko Estatuari edo beste autonomia
erkidego batzuei bitarteko batzuk eskatzea beharrezkoa dela erabakitzen badu, Planaren
zuzendariari jakinaraziko dio. Planaren Zuzendariak eskaerari oniritzia emango dio eta SOS
Deiak Ekintzak Koordinatzeko Zentroaren bitartez izapidetuko da. Aldez aurretik Planari
esleitu gabeko bitarteko horiek planaren barruan integratuko dira.
Urtero Ingurumeneko eta Landa eta Itsas Inguruneko Ministerioak ezartzen du zein bitarteko
dauden eskuragarri beste autonomia erkidego batzuekin koordinatuta suteak itzaltzeko lanak
egiteko.
Bitarteko horien eskaera egiteko VII ERANSKINEAN jasotakoari jarraituko zaio.
Page 66
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 66de 149
9.5.- Eremu mugakideei eragiten dieten suteetan beste autonomia erkidego
batzuekin koordinatzeko modua
Suteak autonomia erkidego mugakideei eragiten dien edo eragin ahal dien kasuetan, erkidego
horien arteko lankidetza ezinbestekoa da eta, 3 egoera adierazten ez den bitartean, sutean
inplikatuta dauden autonomia erkidegoek beren jarduerak koordinatuko dituzte, beren planak
edo prozedura operatiboak aktibo mantenduko dituzte, dagoen gertaerari egokituta eta
aktibatutako prozeduren zuzendaritzen arteko komunikazioa etengabea izango da. Ahal den
neurrian, Itzalketarako Aginte Bakarra egon dadin saiatu behar da, eta horrek hartuko du su-
itzalketaren ardura eta suteari esleitutako itzaltze-bitarteko guztiak integratuko ditu. Estatuko
bitartekoak ere integratzea beharrezkoa izanez gero, nahitaezkoa izango da Itzalketarako
Agintari Bakar bat izendatzea. Izendapen hori Estatuko Administrazioari jakinaraziko zaio
VIII. eranskinaren bidez.
Esleitzen diren bitarteko eta baliabideek egin beharreko eginkizunek esleituta daukaten
espezializazio funtzionalari erantzungo diote, eta arau hauei jarraituko diete: bitarteko edo
baliabideak parte diren zerbitzuei dagozkien arauei eta aplikagarri zaizkien estatutuei zein
arauei.
Itzalketaren zuzendariak planaren helburuak bete ahal izateko beste autonomia erkidego
batzuei bitarteko batzuk eskatzea beharrezkoa dela erabakitzen badu, sutearen larritasun
mailaren arabera, dagokion Planaren zuzendariari jakinaraziko dio. Planaren Zuzendariak
eskaerari oniritzia emango dio eta SOS Deiak Ekintzak Koordinatzeko Zentroaren bitartez
izapidetuko da. Aldez aurretik Planari esleitu gabeko bitarteko horiek planaren barruan
integratuko dira.
Page 67
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 67de 149
10.- ABISUEN PLANA
Zainketan eta suak itzaltzeko lanetan Administrazioko estamentu guztien arteko lankidetzak
suteak errazago mugatzen eta sute hauen ondorioak txikitzen lagunduko du.
Poliziek edo Foru Aldundietako Nekazaritza eta Ingurumeneko Departamentuetatik kanpoko
langileek sute-sorgunerik antzemanez gero, alarma benetakoa dela egiaztatu beharko dute eta,
ahal izanez gero, sua itzaltzen saiatu. Baso-sutea edo basoan eragina izan dezakeen arrisku-
fokua benetakoa dela egiaztatu ondoren, SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroari
adieraziko zaio, eta horrek horretarako dagoen taktika operatiboa (SG2, V. eranskina)
aktibatuko du.
Page 68
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 68de 149
11.- FORU- ETA TOKI- MAILAKO JARDUERA-PLANAK
Baso Suteetarako Larrialdietako Foru edo Udal Jarduera-Planek kasuan kasuko
Administrazioari dagozkion baliabideen eta zerbitzuen antolaketa eta jarduera-prozedura
ezarriko dituzte, bakoitzak bere lur-eremuaren barruko Baso Suteetarako larrialdiei aurre
egiteko helburuarekin.
Udal Planak barne hartuko ditu: enpresen autobabeseko planak, isolatutako herriak,
urbanizazioak, kanpinak, eta abar, baldin eta arrisku-eremuetan kokaturik badaude, baita
planaren lurralde-eremuaren barruan dauden baso-ustiapenerako elkarteen edo Enpresen
planak ere.
11.1. Foru-mailako jarduera-planak
11.1.1. Oinarrizko eginkizunak
Foru-mailako jarduera-planen oinarrizko eginkizunak ondorengo hauek dira:
a) Kasuan kasuko lurralde historikoaren barruan, baso-suteetako larrialdietan esku hartzeko
antolaketa-egitura eta prozedurak aurreikustea.
b) Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezi honekin koordinatzeko mekanismo eta prozedurak
aurreikustea, behar bezala integra dadin bermatzeko.
c) Tokiko administrazioetako antolaketekin artikulatzeko sisteman ezartzea, bakoitzaren
lurralde eremuaren barruan.
d) Lurraldea zonifikatzea, baso-suteen arriskuaren eta aurreikus daitezkeen ondorioen arabera,
hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko eremuak eta ingurumen balio handiko
eremuak barne hartuta. Arrisku Handiko Zonaldeak (AHZ) beren lurralde eremuan
definitzea. Eremuak mugatzea, bitartekoak eta baliabideak hedatzeko eta esku-hartzeko
eskakizun posibleen arabera; baita larrialdietako lanetan erabili beharreko azpiegitura
fisikoa aurkitu ere.
e) Aurreko guztia kontuan hartuta, autobabeseko eta prebentzioko planak garatuko dira baso-
suteek herritarrentzat, ondasunetarako eta ingurumenarentzat dauzkaten arriskuak
murrizteko eta ahalik eta gehien txikitzeko, eta horretarako sailarteko ekintzak
koordinatuko dira.
f) Arriskubide-garaiak ezartzea, baso-sutea izateko arriskuarekin lotutakoak, aurreikuspen
orokorren arabera eta arriskua definitzen duten tokiko parametroen arabera.
g) Boluntarioak kokatzeko antolamendu-sistemak aurreikustea.
Page 69
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 69de 149
h) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.
i) Bitarteko eta baliabide zehatzak katalogatzea, aurreikusitako jardueretan erabiltzeko.
11.1.2. Foru mailako jarduera-planen gutxieneko edukia
Foru mailako jarduera-planek gutxienez ondoren zehazten den edukia izan behar dute:
– Planaren helburua eta lurralde-eremua.
– Lurraldearen deskribapena, mugak eta kokapen geografikoa, basoaren banaketa eta baso-
eremuan dauden herri-guneak, urbanizazioak, kanpatzeko lekuak eta industriak.
– Hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko egoerak katalogatzea eta horiekin lotutako
arriskua, baso-suteetarako prebentziozko planifikazioa egiteko eta larrialdiak kudeatzeko.
– Sua itzaltzeko lanetan laguntzeko azpiegituren deskribapena eta kokalekua:
komunikabideak, pistak, oihanbideak eta suebakiak; ura hartzeko lekuak, helikopteroak
lurreratzeko lekuak, eta abar.
– Baso-suteen aurkako, eta larrialdi-egoerei aurre egiteko tokiko antolaketa, fase
ezberdinetan (sutea antzematea eta jakinaraztea, baso-suteen ondoriozko larrialdian
jardutea, baso-sutearen ondoriozko larrialdia amaitzea); bertako kideek egin beharreko
eginkizunak esleituta, boluntarioak barne, eta beste administrazioetako organizazioekin
gerta daitezkeen artikulazioak eta koordinazioa kontuan hartuta, baldin eta aurreikusten
diren sutearen ondorioak direla eta, beharrezkoa bada.
– Organizazioaren prozedura operatiboak eta suteei buruzko alertarekin daukaten lotura.
Aginte Postu Aurreratua eratu aurreko eta ondoko jarduerak hauek dira:
– Herritarrei informazioa emateko prozedurak eta oinarrizko jarduerak zehaztea, herritarrak
autobabesteko, ebakuatzeko eta haiei aterpe emateko.
– Baso-suteen ondoriozko larrialdietan herritarrak ebakuatzeko jarduerak eta hori guztia
kudeatzeko berariazko prozedura.
– Laguntza logistikoa emateko oinarrizko jarduerak zehaztea.
– Aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko eskura dauden baliabideak katalogatzea.
– Autobabes korporatiboa eta herritarren autobabesa promozionatzeko, zabaltzeko eta
kontrolatzeko jarduerak sustatzea.
– Udal planak edo beste toki erakunde batzuetakoak kasu bakoitzean eskumena daukaten
korporazioetako organoek onetsiko dituzte eta kasuan kasuko autonomia erkidegoko babes
zibileko batzordeak homologatuko ditu.
Foru Planak Foru Aldundi bakoitzaren organoak onetsiko ditu, eta Euskadiko Babes Zibileko
Batzordeak homologatuko ditu.
Page 70
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 70de 149
11.1.3. Foru Planaren mantenimendua
Planaren mantenimendurako hauexek egin behar dira: jarduerak zehaztu, hiritarrek eta
planean parte hartzen duten pertsonek plana ezagutu dezaten; prozedura operatiboak hobetu;
bitartekoei eta baliabideei buruzko datuak eguneratu; arriskuak, ahuleziak, zonifikazioa eta
arriskubide-garaiak aztertu; eta lanean ari diren pertsonen prestakuntza eta antolaketa
bermatu.
Prozedura operatiboak
Sua itzaltzeko teknikak, eta antolaketa- nahiz jarduera-prozedura operatiboak, metodo eta
teknika berriak agertu ahala eguneratu behar dira.
Baliabideak eta bitartekoak eguneratzea
Suteak itzaltzeko lanetan parte hartzen duten zerbitzu foraletako baliabideen eta bitartekoen
katalogoak, urtero, Erdi-mailako arriskubide gisa adierazitako garaia hasi aurretik eguneratu
eta berraztertu beharko dira.
Arriskuen, ahulezien, zonifikazioaren eta arriskubide-garaien azterketa
Parametro hauek guztiak definituta, eta Planaren barruan sartuta egon arren, bietako batean
edozein aldaketa gertatuz gero, Eusko Jaurlaritzan babes zibilaren eta larrialdien arloan
eskumena daukan Zuzendaritzari adierazi beharko zaio, EAEko Plana zuzentzeko edo
beharrezko neurriak hartzeko.
Lanean ari diren pertsonen prestakuntza eta antolaketa
Planean parte hartzen duten pertsona guztiek kasu bakoitzean adierazitako eginkizunetarako
ondo prestatuta egon behar dute.
Page 71
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 71de 149
11.2. Udal mailako jarduera-planak
11.2.1. Oinarrizko eginkizunak
Udal mailako jarduera-planen oinarrizko eginkizunak hauek dira:
a) Dagokion udalerriaren edo toki erakundearen lurraldearen barruan, baso-suteetako
larrialdietan esku hartzeko antolaketa-egitura eta prozedurak aurreikustea.
b) Foru Plana eta EAEko Larrialdi Plana elkarrekin artikulatzeko sistemak ezartzea.
c) Larrialdi-egoeretan erabili beharreko azpiegitura fisikoak aurkitzea.
d) Baso-suteen aurkako Berehalako Laguntzako taldeak toki bakoitzean antola daitezen
aurreikustea. Talde hauetan boluntarioak sartu ahal izango dira, norberaren babesa
sustatzeko eta bultzatzeko.
e) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.
f) Bitarteko eta baliabide zehatzak katalogatzea, aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko.
g) Ebakuazio-bideak definitzea, baita ebakuatutako herritarrak jasotzeko eremuak ere.
h) Autobabeserako planen erredakzioan laguntzea.
11.2.2. Udal Larrialdietako Planen gutxieneko edukia
Udal Larrialdi-Planak, gutxienez, eduki hauek izan beharko ditu:
a) Planaren helburua eta lurralde-eremua.
b) Lurraldearen deskribapena, mugak eta kokapen geografikoa, basoaren banaketa eta baso-
eremuan dauden herri-guneak, urbanizazioak, kanpatzeko lekuak eta industriak.
c) Sua itzaltzeko lanetan laguntzeko udal azpiegituren deskribapena eta kokalekua:
komunikabideak, pistak, oihanbideak eta suebakiak; ura hartzeko lekuak, helikopteroak
lurreratzeko lekuak, eta abar.
d) Baso-suteen aurkako, eta larrialdi-egoerei aurre egiteko tokiko antolaketa, fase
ezberdinetan; bertako kideek egin beharreko eginkizunak esleituta, boluntarioak barne,
eta beste administrazioetako organizazioekin gerta daitezkeen artikulazioak eta
koordinazioa kontuan hartuta, baldin eta aurreikusten diren sutearen ondorioak direla eta,
beharrezkoa bada.
e) Organizazioaren prozedura operatiboak eta suteei buruzko alertarekin daukaten lotura.
Aginte Postu Aurreratua eratu aurreko eta ondoko jarduerak hauek dira: Zentzu honetan
Udal Larrialdi-Planak, Udaleko ordezkari bat izendatzea aurreikusi beharko du, Aginte
Postu Aurreratuan edota Batzorde Kontseiluan ordezkari hori bertara dadin eskatzen
duten kasuetarako..
Page 72
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 72de 149
f) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.
g) Aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko eskuragarri dauden udal baliabideak
katalogatzea.
h) Udaleko Planetan, eranskin gisa, lurralde-eremu bakoitzean egindako autobabeserako
planak jarriko dira.
Udal Larrialdi-Planak korporazio bakoitzaren barruko organo eskudunak onetsiko ditu, eta
Euskadiko Babes Zibileko Batzordeak homologatuko ditu.
11.2.3. Udal Planaren mantenimendua
Planak ondorengo programa hauek zehaztuko ditu:
- Lanean ibiltzen diren pertsonen prestakuntza- eta antolaketa-programa.
- Bitartekoak eta baliabideak eguneratzeko programa.
11.3. Baso-suteetarako autobabeserako planak
Baso-suteetarako autobabeserako planak baso-suteak gertatzeko arriskua daukaten
zonaldeetan edota hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko zonaldeetan dauden
instalazioen, eraikinen eta abarren inguruko aurreikuspenak jasotzen ditu eta haren helburua
da baso-suteak sor daitezen edota zabal daitezen ekiditea eta zerbitzu publiko espezializatuei
suteak itzaltzeko lanak erraztea.
Baso-suteetarako autobabes-planak egitea plan horrek erreferentzia egiten dien instalazioen
edo eraikinen titularra den pertsona fisiko edo juridikoaren ardura da.
Azaroaren 2ko 277/2010 Dekretua, larrialdi-egoerei aurre egiteko jarduera, zentro edo
establezimendu zehatz batzuei ezartzen zaizkien autobabeserako betebeharrak arautzen
dituena, bete beharra daukaten establezimendu eta jarduerek, basoko edota hiri-inguruneko –
baso-inguruneko interfazeko zonaldeetan daudenean, autobabeserako plan bat landu behar
dute eta plan horrek Dekretu horretan ezarritakoa zein plan honen VI. eranskinean jasotako
berezitasunak bete behar ditu.
Halaber, kanpaldia egiteko instalazioetako autobabeserako planak VII. eranskinean jasotzen
diren berezitasunak bete behar ditu.
Page 73
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 73de 149
11.3.1. Oinarrizko eginkizunak
Baso Suteetarako autobabeserako planek, azaroaren2ko 277/2010 Dekretuak, larrialdi-egoerei
aurre egiteko jarduera, zentro edo establezimendu zehatz batzuei ezartzen zaizkien
autobabeserako betebeharrak arautzen dituenak, jasotzen dituen eginkizunez gain, beste hauek
ere izango dituzte:
a) a) Baso-suteari buruzko alarma ematea.
b) Goi-mailako Planetan aurreikusitako zainketa- eta antzemate-lanak osatzea.
c) Eskura dauden pertsonak eta bitarteko materialak antolatzea baso-suteetako larrialdietan
jarduteko, goi-mailako Planetan aurreikusitako Zerbitzu Operatiboak heldu eta lanean
hasi arte.
d) Larrialdi-kasuetan, kanpoko laguntzen esku-hartzea prestatzea eta beharrezkoa izan
daitekeen ebakuazioa bermatzea.
Page 74
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 74de 149
12.- BASO-SUTEEN PREBENTZIOA
Prebentzioaren helburua da aurreikus daitezkeen arrazoien ondorioz hasitako baso-suteak
saihestea edo itzaltzea, eta ezustean sortutakoen aurka egiteko lana erraztea.
Suteen aurkako prebentzioak helburu hauek lortu behar ditu:
1. Arduragabekeriaz edo nahita sortutako suteak saihestea.
2. Sutearen berri ahalik eta azkarren izatea.
3. Alertaren, diagnostikoaren eta lehenengo jarduera-neurriak hartzearen arteko denbora
murriztea.
4. Premien arabera, giza baliabide eta baliabide material egokiak eskuragarri izatea.
5. Baso-suteek sortutako kalteak ahal den neurrian murriztea.
Hartu beharreko neurriak
Baso-suteen prebentzioa eta kontrola lau ikuspegi desberdinetatik planifikatu behar dira:
1. Gizarte-prebentzioa: heziketa- eta dibulgazio-lana.
2. Prebentzio teknikoa: baso-suteen aurkako defentsarako planak.
3. Prebentzio zuzena eta jarduerak: zaintzeko, prebenitzeko eta itzaltzeko bitartekoak
hobetzea eta egokitzea. Prebentzioko basoko lanak burutzea.
4. Baso-suteak itzaltzeko lanen koordinazioa.
5. Gaur egungo legediaren egokitzapena suteen alorrean.
12.1.- Gizarte-prebentzioa:
Euskal Autonomia Erkidegoan sortutako suteen %70 eta 85 artean nahita edo
arduragabekerien ondorioz gertatzen da. Lehenengoen artean, sasien, mendi baxuaren eta
oihaneztatzeen erreketak aipatu behar dira. Arduragabekerien artean nekazaritza-hondakinen
eta basoko lanen erreketak sortutakoak nagusitzen dira.
Horregatik, ondorengo baldintzak beteko dituen heziketa lantzea beharrezkoa da:
- Gizarteari, baso-suteek sortzen dituzten kalteak (basoak, fauna eta flora galtzea;
lurzoruaren higadura-prozesuak sortzea, eta ibaiak eta zingirak lehortzea) eta kaltetutako
habitatak edo mendiak leheneratzeko behar den denbora luzea erakustea.
- Gizartea kontzientziatzea, mendiak eurenak eta beharrezkoak balira bezala sentiarazteko,
ondorioz lagunduko baitu baso-suteen berri emanez, behar bezalako prestakuntza daukaten
boluntario-taldeetako kide gisa suteak itzaltzen lagunduz, eta sua modu arriskutsuan
erabiltzen dutenei kargu hartuz eta horiek salatuz.
Page 75
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 75de 149
- Lanerako tresna gisa sua erabiltzen duten nekazarien, basozainen eta abeltzainen
arduragabekeriak saihestea (neurri prebentiboak, arriskuen ebaluazioa, suaren erabilera
egokia eta, batez ere, sua erabiltzearen ordezko metodoen hedapena).
Heziketa zabaltzeko lan hau aldizka eta asko azpimarratuz egin beharko litzateke, foiletoen,
kartelen, pegatinen, eta komunikabideetan iragarkien eta kanpainen bidez.
Lan hau jarraian egin behar da denbora luze batez, mezua gizartean, mendia erabiltzen
dutenengan eta bertan lan egiten dutenengan sartzeko. Jarraitutasunak, kanpainaren
handitasunak baino garrantzi handiagoa dauka. Kanpaina hasi aurretik edo kanpainarekin
batera, kausa ohikoenen zergatiei buruzko ikerketa soziologikoa egiteko aukera legoke.
12.2. Prebentzio teknikoa
Prebentzio teknikoaren lehenengo zeregina da informazio hauek biltzea: lurraldearen
geografia fisikoari buruz eskura dagoen informazioa, suteak sortzen dituzten baldintzak,
zaintzeko eta sua itzaltzeko eskura dauden bitarteko material eta pertsonak, baita haien
gabezia eta premiak ere, Plan honetan adierazten den bezala.
Informazio horrek guztiak informazio geografikoko sistema informatiko batean egon behar
du. Sistema informatiko horrek datuetara azkar eta argi heltzeko aukera eman behar du, eta
suaren jokabidearen eta bilakaeraren simulazioa egiteko aukera era bai (SIF).
12.3. Prebentzio zuzena. Jarduerak
Fase hau, bere egokitzapen onenean, planteatutako Baso Suteen aurkako Planek erakusten
dituzten emaitzetatik eratorriko litzateke. Bertan zehaztuta agertuko dira suteak prebenitzeko
eta itzaltzeko gaur egun dagoen egituraren barruan dauden gabeziak eta egin beharreko
hobekuntzak.
Egokitzapen hauek aipatu daitezke:
• Logistika eta base informatikoa: Foru Aldundietako eta Eusko Jaurlaritzako Sailen eta
Zerbitzuen arteko barne-mekanismoak egokitu beharko dira, dagoeneko prestatuta dagoen
informazioa itzaltzeko lanez arduratzen diren erakundeei emateko. Era berean, suaren eta
baso-suteen jokabidea simulatzeko programa informatikoak erantsiko zaizkio sistemari.
Page 76
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 76de 149
• Datu meteorologikoak: estazio meteorologiko automatikoen sarea aprobetxatuz, sare
horrekin etengabe konektatzeko aukera egon beharko luke, suteetako arrisku-indizeak
eratzeko eta simulazio-programek behar dituzten uneko parametro meteorologikoak
eskaintzeko.
• Segurtasuneko eta sua itzaltzeko materiala:
- Langileen eta teknikarien segurtasuna handitzeko, suaren kontrako jantziak, babesteko
betaurrekoak, kearen kontrako maskara, eta pertsonen babeserako materiala erosi.
- Esku-tresnak: taldeei su-zapalgailuak, aizkora-aitzurrak, palak, motozerra (hala
badagokio), sua itzaltzeko motxilak ematea.
- Sua itzaltzeko teknika berriak probatu eta erabiltzea.
- Zaintza-lanetan zein suteen aurrerapena eta bilakaera ikusteko lanetan, Ertzaintzaren
helikopteroen erabilera koordinatzea; eta ur-deposituaren, ur-poltsen edo itzaltzeko
bonben bidez zuzenean itzaltzen laguntzea.
- Arriskubide handiko garaietan, arrisku handiko guneetan sarrera murriztea.
- Suhiltzaile Parkeetako edo Nekazaritza eta Ingurumen Sailetako motoponpak eta
zisterna-kamioiak, mendietan mugitzeko eta lan egiteko beharretara moldatzea.
• Langileen prestakuntza:
- Prebentzio-teknikei eta suak itzaltzeko teknikei buruzko ikastaroak, baso-suteak
itzaltzen laguntzen duten erakundeetako langile guztiek prestakuntza eta etengabeko
birziklapena jaso dezaten.
- Sua itzaltzeko lanez arduratzen diren pertsonek aldizkako praktikak egitea.
• Itzaltzeko azpiegiturak hobetzea:
- Ur puntuak aurkitu eta egokitzea.
- Arrisku-garaietan, zainketarako puntu finkoak eta mugikorrak ezartzea.
- Arrisku handiko mendietara sartzeko bideak hobetzea.
- Suebaki-eremuak garatzea.
• Suteak sortzeko arrisku handiko baso-multzoen egokitzapena:
- Erregaiaren jarraipen bertikal eta horizontalerako joera zuzentzea helburu daukaten
basoko lanak indartuko dira.
- Urtero, jarduera-planak egingo dira arlo hauetan:
- Sasiak kontrolatzeko garbiketa.
- Inausketak.
- Hosto erorkorreko espezie hostotsuen oihantze tartekatuak, bertako florarena batez ere.
Page 77
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 77de 149
- Larreko eta artzaintzako plangintzarekin eta zinegetikarekin koordinatzea, larrea
erabiltzearen ondorioz erregaia murrizte aldera.
Page 78
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 78de 149
13.- PLANAREN EZARPENA ETA MANTENIMENDUA
EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plana onetsi eta homologatu ondoren, Eusko Jaurlaritzak
plan hori indarrean jartzeko eta denboran zehar eraginkortasuna mantentzeko egin beharreko
ekintzak bultzatuko ditu.
Autonomia Erkidegoan gertatutako larrialdiei buruzko txostenak egingo dira. Ondoren
Euskadiko Babes Zibileko Batzordeak txosten horiek berrikusteko eta aztertzeko aukera
izango du, Planean hobekuntzak sartzeko asmoz.
13.1. Ezarpena
Euskal Autonomia Erkidegoko Baso Suteetarako Larrialdi Planaren operatibitatea bermatzeko
asmoz, beharrezkotzat jotzen diren baliabideak emango zaizkio. Gutxienez, baliabide hauek
hartuko dira kontuan:
- Transmisio-sarea
- Datu meteorologikoak jasotzeko eta igortzeko sistemak.
- EKZI, Informazio Kabinetea eta Ekintza Taldeak beharrezko baliabide zehatzez hornitu.
- Herritarrak ohartarazteko sistemak.
Planaren ezarpenak ekintza multzo bat biltzen du, plana zuzen aplikatuko dela ziurtatzeko
burutu beharrekoak, eta hauek dira:
• Kontseilu Batzordeko, Informazio Kabineteko eta Larrialdiak Koordinatzeko Zentroetako
kideak izendatzea, baita kide horiek aurkitzeko sistemak ere.
• Ekintza Taldeetako baliabideak, agintariak (eta ordezkoak) eta kideak izendatzea, baita
talde horiek mobilizatzeko sistemak ere.
• Parte hartzen duten organismoekin eta erakundeekin beharrezko Protokoloak ezartzea,
jarduerak argitzeko zein bitartekoak edota laguntza teknikoa esleitzeko.
• Planera esleitutako bitarteko eta baliabide guztiak prest daudela egiaztatzea.
• Partaide guztiek Plana, behar den neurrian, ezagutzen dutela ziurtatzea, euren zereginak
ondo betetzeko.
• Ezarritako ereduaren, langileen trebakuntzaren eta baliabideen erabilgarritasuna
egiaztatzea, simulazio osoa edo Zuzendariak beharrezkotzat jotzen dituen simulazioaren
zatiak eginez.
Page 79
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 79de 149
• Herritarren artean hedatzen dela bermatzea, komunikabide, kartel hezitzaile, triptiko,
pegatina, eta abarren bidez, hartu beharreko gomendioei eta prebentzio-neurriei buruzko
mezu argi eta zuzenak erabiliz.
13.2. Mantenimendua
Plana ezartzea lortu ondoren, eta denboran zehar, bere eraginkortasuna mantentzeko lan
egingo da.
Planaren eraginkortasunaren mantenimenduarekin lotutako ekintzak Eusko Jaurlaritzan babes
zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan Zuzendaritzak egindako Mantenimendu
Programa baten barruan egongo dira.
Planaren eraginkortasunaren mantenimenduarekin lotutako ekintzak hauek dira:
• Eguneratzea eta berrikustea: lan hauek, Planak iraun dezan eta eraginkorra izan dadin
nahitaezkoak dira.
• Etengabeko prestakuntza: bertan lanean ari direnen prestakuntzak etengabea izan behar du,
etengabe berrikusten eta eguneratzen den dokumentua baita.
• Simulazioak.
• Ariketak
• Berrikusketak: aldizkakoak eta ohiz kanpokoak.
Page 80
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 80de 149
ERANSKINAK
I. ERANSKINA Baso-sistemak eta oihangintza- eta artzaintza-sistemak II. ERANSKINA Baso-erregaien ereduak Euskal Autonomia Erkidegoan III. ERANSKINA Baso-suteen plana IV. ERANSKINA Autonomia erkidegoaz kanpoko baliabideak eskatzea V. ERANSKINA SG2 baso-sutea taktika operatiboa VI. ERANSKINA 277/2010 dekretuaren pean dauden eta baso-suteen arriskuak
dauzkaten establezimenduen autobabes planei buruzko
zehaztapenak VII. ERANSKINA Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako
autobabes planei buruzko zehaztapenak VIII. ERANSKINA Aginte bakarraren izendapena
Page 81
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 81de 149
I. ERANSKINA
Baso-sistemak eta oihangintza- eta
artzaintza-sistemak
Page 82
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 82de 149
I. ERANSKINA
BASO-SISTEMAK ETA OIHANGINTZA- ETA ARTZAINTZA-
SISTEMAK
BASO-SISTEMEN ETA OIHANGINTZA- ETA ARTZAINTZA-SISTEMEN
DESKRIBAPENA
1.- BASO NATURALAK
1.1.- Harizti mesotrofoak (Polysticho-Corylenion)
Baso misto higro-mesofitikoak, neutrofiloak edo neurrian azidofiloak, lurzoru sakon eta
mantenugaietan aberats direnetan garatuak. Bi komunitate bikariante daude:
Estai muinotarrean (600-700 m-ko altuera, gutxi gorabehera), Polysticho setiferi-
Fraxinetum excelsioris finkatuta dago.
Baso honetako zuhaitz-estratuan haritz kanduduna (Quercus robur) nagusitu ohi da, eta,
gainera, maiz lizarra (Fraxinus excelsior) eta astigarra (Acer campestre, Acer
pseudoplatanus) ageri dira.
Zuhaixka-estratua nahiko trinkoa da, eta hurritzak (Coryrul avellana), iparraldeko elorri
zuriak, elorri beltzak (Prunus spinosa), zuhandorrak (Cornus sanguinea), arbustu arruntak
(Ligustrum vulgare) eta laharrak (Rubus sp.) ageri dira, besteak beste. Halaber, huntzak
(Hedera helix) eta atxaparrak (Lonicera peridymenum) bezalako liana batzuk egon ohi dira.
Belar-estratua oso aberats eta askotarikoa da, lurzoruko trofia dela-eta eskakizun oso
handikoak diren landareekin: Primula vulgaris, Pulmonaria longifolia, Hypericum
androsaemum, Arum italicum eta Helleborus viridis subsp. occidentalis. Iratzeen
presentziak lurzoruen hezetasun handia erakusten du.
Estai menditarrean, onbroklima heze baten pean garatzen da komunitatea (Crataego
laevigatae-Quercetum roboris). Euskadin, arro mediterraneo-kantauriar banalerroko
mendien hegoaldeko isurialdean ageri dira, batez ere Arabako Lautadan.
Haien flora-osaera harizti muinotarren eta zuhaixka- eta belar-estratu trinkoen elkarketaren
antzekoa da; halere, ia beti Crataegus laevigata egoteak eta taxon termofilo batzuk falta
izateak nolabaiteko izaera kontinentala erakusten dute, eta horrek aukera ematen du bien
arteko bereizketa egiteko.
Page 83
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 83de 149
Baso horiek ezartzen direneko lautaden erabilera trinkoak eragotzi egiten du ongi
egituratutako zuhaitz-masa helduak kontserbatzea.
1.2.- Harizti oligotrofoak (Hyperico pulchri-Quercetum roboris)
Izendapen horren pean haritz kandudunaren (Quercus robur) baso hostoerorkorrak sartzen
dira, oinarri pobreko lurzoruetan ezartzen direnak. Itsasoaren mailatik hasi eta 850 m-ra
bitarteko altueretan hazten dira.
Haritzarekin batera, beste zuhaitz eta zuhaixka batzuk egon ohi dira; esate baterako,
gaztainondoa (Castanea sativa), urkia (Betula celtiberica), gorostia (Ilex aquefolium) eta
zumalakarra (Frangula alnus). Belar-estratuan, silizikolatzat jotzen diren landareak
nagusitzen dira; esate baterako, Melampyrum pratense, Blechnum spicant, Hypericum
pulchrum edo Teucrium scorodonia.
Haren eremu potentziala gizonak oso eraldatuta eta erabilita dago, dela mozteko
belarretarako belar-soroak ezartzeko, dela pinuen (Pinus radiata) eta eukaliptoen
(Eucalyptus sp.) baso-landaketetarako.
1.3.- Quercus petraeako hariztiak (Pulmonario Longifoliae-Quercetum petraeae)
Haritz kandugabea (Quercus petraea) nagusitzen deneko baso hostogalkor gutxi daude
Euskadin. Orban barreiatu batzuk aurki daitezke Gorbeiako Mendiguneko hegoaldeko
isurian eta Legazpin (Gipuzkoa), 500 m-tik 800 m-ra bitarteko altueran dauden lurzoru
meso-oligotrofoetan.
Flora-osaera ez da asko bereizten Quercus robur-eko harizti oligotrofoen flora-osaeratik,
zeinekin oro har kontaktuan baitago, bai eta pagadi oligotrofoekin ere.
1.4.- Ameztiak (Melampyro-Quercetum pyrenaicae)
Baso-unitate hau, zeinean ametz arrunta (Quercus pyrenaica) nagusitzen baita, ur-
erretentzio txikiko lurzoruetan ezartzen da (600-900 m), hareharrizko substratuetan.
Bai haren flora-osaera, bai segidazko etapa gutxikorrak Quercus robur-eko harizti
azidofiloaren kasuan gertatzen direnen antzekoak dira, baina azken horrek okerrago jasaten
du klima- edo/eta topografia-lehortea.
Euskadin amezti gutxi daude, batez ere isurialde kantabriarrean, non eskasak baitira eta
mendi silizeoetako gain eta egutera batzuetan baizik ez baitira ageri. Araban aurkituko
ditugu orban zabalenak eta hobekien kontserbatuak, Izki mendietan, substratu hareatsuetan.
Page 84
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 84de 149
Ameztiak 500 eta 1.000 m bitarteko altueretan garatzen dira (estai muinotarra eta estai
menditarraren behealdeko horizontea).
1.5.- Pagadiak (Fagion sylvaticae)
Pagoaren (Fagus sylvatica) balentzia ekologiko zabala dela-eta, ezaugarri edafiko eta
topografiko oso desberdinak dituzten biotopoetan aurki daiteke; hori dela eta, Euskadin
hiru motatako pagadiak bereizi ohi dira: bata lurzoru azidoetan eta biak oinarrizko
lurzoruetan.
Euskadiko erdialdeko eta iparraldeko mendietan, onbroklima hiperhezearen pean,
Saxifrago hirsutae-Fagetum elkarketaren erako pagadi oligotrofoak nagusitzen dira.
Zuhaitz-estratua ia beti monoespezifikoa da, pago lepatuekin, zeinek iraganaldiko ikatz-
jarduerak erakusten baitituzte; gaur egun, ordea, horrelako jarduerarik ez dago. Zuhaixka-
estratua eskasa da, gorostia (Ilex aquifolium) eta ehiztarien gurbea (Sorbus aucuparia)
bezalako landareekin. Belar-estratua ere ez da oso trinkoa, eta haren flora osaera Quercus
robur-eko harizti oligotrofoetan aurkitzen denaren antzekoa da.
Ordezko komunitateak iratzeen eta zuhaitz-txilarren formazioei dagozkie, bai eta txilardi-
otadiei ere (Daboecio-Ulicetum gallii).
Estai menditarreko lurzoru sakonenek eta aberatsenek landaredia potentzial moduan pagadi
basofiloak eta onbrofiloak hartzen dituzte Carici sylvaticae-Fagetum elkarketaren erakoak,
flora-osaera aberats eta askotarikoa dutenak: Carex sylvatica, Galium odoratum, Melica
uniflora, Sanicula europaea, Helleborus viridis subsp. accidentalis, Lilium martagon eta
abar.
Pagadi hauetako zuhaixka-orletan ohikoak dira hurritza (Corylus avellana), elorri zuria
(Cartaegus monogyna), hostazuria (Sorbus ria), elorri beltza (Prunus spinosa) eta Arrosa
generoko zenbait espezie.
Ordezkapeneko txilardien mosaikoan, ugari dira txikoria-belarreko larreak. Haien hedatzea
eta mantentzea jasaten duten artzaintza intentsiboak errazten ditu. Larre menditar horiek
(Jasiono laevis-Danthonietum decumbentis), batzuetan, pagoaren serie oligotrofoaren
osagaia izan daitezke. Komunitate horien adibide onak Aizkorri, Gorbeia eta Urbasa
mendietan aurki daitezke.
Oso maiz gertatzen da arestian deskribatutako pagadien bi mota horiek mosaikoan egotea,
eta horretarako baldintza izatea lurzoruaren sakontasun handiago nahiz txikiagoa eta trofia
izatea.
Page 85
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 85de 149
Kareharri gogorrak azaleratzen diren lurretan –esate baterako, Euskadiko hegoaldeko
mendikateak–, pendiza handiko eremuak izan eta 1.200 mm-tik beherako prezipitazioak
dituztenetan (onbroklima hezea), Epipactido helleborines-Fagetum sylvaticaeelkarketaren
pagadi basofilo eta xerofiloak agertzen dira Flora esziofilo eta humikolak ordezkaritza
eskasa du hemen. Carex caudata, Sesleria argéntea, Brachyoidium rupestre landareak,
berriz, oso ugari dira, bai eta Epipactis helleborine eta Cephalanthera longifolia orkideak
ere. Beste berezitasun bat da ia beti ezpela ageri dela (Buxus sempervirens).
Zuhaixka-orlak Rubus sp. bezalako landare arantzatsuek osatzen dituzte, bai eta Arrosa
generoko zenbait espeziek eta ezpelak ere. Eskeletikoagoak diren lurzoruetan, sasi Genista
occidentalis-eko sastraka kaltzikolak aurki daitezke.
1.6.- Erkameztiak (Quercion pubescenti-petraeae)
Euskadi trantsizionalean, erregio biogeografiko eurosiberiarraren eta mediterraneoaren
artean, maiz aurkitzen dira erkametzak nagusi diren baso erdi-hostogalkorrak. Erkameztiek
oinaldetan aberatsak diren lurzoruak nahiago dituzte, substratu karetsu edo tuparrizaleen
gainean, bai eta onbroklima azpi-hezeak ere.
Euskadin bi eratako erkameztiak bereiz daitezke, esparru geografiko desberdinak hartzen
dituztenak.
Lehenengoa Pulmonario longifoliae-Quercetum fagineae elkarketari dagokio, eta
Nafarroako eta Arabako azpi-sektorean ageri da, erregio eurosiberiarrean (Arabako
erdialdea eta iparraldea eta Aiarako eta Urduñako eskualdeak). Bigarrena Spiraeo
obovatae-Quercetum fagineae elkarketari dagokio, eta Gaztela-Kantauriko sektorean
kokatutako eskualdeetan hedatzen da, erregio mediterraneoaren barruan.
Bi basoen flora-osaera aztertuz gero, zenbait ezberdintasun aurki daitezke; esate baterako,
ia beti Pulmonaria longifolia eta Melampyrum pratense agertzea eta elkarketa
eurosiberiarrean, ordea, Spiraea obovata falta izatea. Viburnum lantana, Acer
monspessulanus, Primula columnae eta Amelanchier ovalis bezalako beste landare batzuk
maiz aurkitzen dira bi erkamezti motetan.
Beste desberdintasun bat degradazio-etapei dagokiena da: paisaian Genista occidentalis-
eko sastraka kaltzikolak nagusitzen dira, Arctostaphylos uva-ursi (gayuba) espeziearekin
eta tarteka Thymus mastigophorus gisako ezkaidiekin aberastuta erkamezti mediterraneoen
seriean.
Page 86
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 86de 149
1.7.- Artadi kantauriarrak (Lauro-Quercetum ilicis)
Quercus ilex-eko baso esklerofiloak nahiko ugariak dira Euskadin, batez ere ipar-
mendebaldean, eta ia beti lotuta daude kare-harri gogorren azaleratzeekin. Haien gainean,
azaleko lurzoruak garatu ohi dira, ur-erretentziorako gaitasun eskasekoak.
Inguruabar horiek direla eta, oso zail gertatu da nekazaritza-, abeltzaintza- edo basogintza-
xedeak dituzten artadiek hartutako eremu horien aprobetxamendua, eta errazago
kontserbatu dira.
Ongi egituratutako artadiek ezin zeharkatuzko fisonomia daukate, honakoen moduko liana
eta zuhaixkek asko garatzearen ondorioz: endallarra (Smilax aspera), arrosa (Rosa
sempervirens), laharra (Rubus ulmifolius), txorbeltza (Rhamnus alatenus), gurbitza
(Arbutus unedo), gatxua (Phillyrea latifolia) eta otxarra (Rubia peregrina).
Komunitate horien izaera mediterraneo nabarmena salatu izan da jada, eta jo da landaredia
erreliktiko mota bat direla, zeinak seguruena garapen handiena iraganaldi beroagoetan izan
baitzuen.
1.8.- Artadi mediterraneo edo garrigak (Quercenion rotundifoliae)
Euskadiko hegoaldean, erregio mediterraneoko lurraldeetan, baso esklerofiloetan zurbeltza
da nagusi (Quercus rotundifolia) eta lurzoru karetsuetan garatzen dira, askotan malda
handia duten eremuetan edo gailur eta ezproi egoeretan, zeinak oso txarrak baitira
erkameztiak garatzeko. Garriga horiek Spiraeo obocatae-Quercetum rotundifoliae
elkarketan integratzen dira.
Zuhaitz-estratuak trinkotasun txikiagoa du eta baxuagoa da erkamezti supramediterraneoa
baino (Spiraeo obovatae-Quercetum fagineae). Zuhaixka- eta belar-estratuen flora-osaera,
ordea, oso antzekoa da, nahiz eta pobreagoa izan garrigen kasuan. Halaber, berdin-berdinak
dira haien degradazio-etapak.
Hezetasun handia eta aldeko ezaugarri termikoak dituzten eremuetan –esate baterako,
erreka-zulo eta ibar babestuak– batera ager daitezke artea (Quercus ilex) eta zurbeltza
(Quercus rotundifolia) eta haien hibridoa (Quercus x gracilis). Gainera, maiz elementu
termofiloak aurkitzen dira; esate baterako, gurbitza (Arbutu sunedo) eta gogortsua
(Viburnum tinus). Formazio horien adibideak Araban (Sobron, Angosto, Kanpezu) aurki
daitezke.
Azkenik, nabarmendu beharra dago Arabako Errioxan garriga bat badagoela, zeinaren gaur
egun aztarna gutxi gelditzen baitira, batez ere nekazaritzarako eremu potentzialen
erabileraren ondorioz (olibadiak, zerealak, mahastiak). Horren bereizgarria da bertan izaera
mediterraneo nabarmeneko landareak aurkitzen direla; esate baterako, abaritza (Quercus
Page 87
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 87de 149
coccifera). Ordezkapeneko etapa egokiagoak aurkituko ditugu, eta abariztiak eta salbiadiak
dira.
1.9.- Haltzadiak (Hyperico androsaemi-Alnetum)
Euskadiko haltzadiak alubioi-lurzoruetan garatzen dira; horien ezaugarria dira egiturarik ez
edukitzea, ehundura heterogeneoa izatea, porositate handia edukitzea eta azaleko aireztatze
ona izatea. Oro har, ibaiertzak hartzen dituzte, batez ere erregio eurosiberiarreko estai
muinotarrean.
Haltzaz gainera, zuhaitz-zeruertzean lizarrak (Fraxinus excelsior) eta haritzak (Quercus
robur) aurkitzen dira. Zuhaixka- eta liana-estratuetan ugari dira hurritzak (Corylus
avellana), sahatsak (Salix atrocinerea), huntzak (Hedera helix), aihenzuriak (Clematis
vitalba) eta atxaparrak (Lonicera periclynmenum).
Basoak itzaltsu eta hezeak dira, eta haien belar-estratuan ugari dira iratze nemonal jakin
batzuk –Polystichum setiferum, Athyrium filix-femina, Dryopteris affinis, Osmunda
regalis–, bai eta karize batzuk (Carex pendula, Carex remota) eta eskakizun trofiko
handiak dituzten bestelako landareak ere: Circaea lutetiana, Hypericum androsaemum edo
Festuca gigantea.
1.10.- Zumardiak eta makaldiak (Populion albae)
Euskadin hegoaldeen dauden lurraldeetan, izaera mediterraneoa duten bi baso mota
garatzen dira: makaldiak eta zumardiak.
Lehenengoak arroetatik hurbil dauden esparruetan daude, non hidromorfia handiagoa baita,
batez ere kaltzio karbonatuan aberatsak diren lurzoru lohitsu-hareatsuetan.
Bestalde, zumardiak ibaietako ibarretan edo ibai-ohe nagusietan aurkitzen dira, eta
lurzoruek udan azaleko zeruertzen nolabaiteko lehortea jasan dezakete.
Flora-bereizkuntza, oro har, oinarritzen da makalaren (Populus nigra) eta zumartxuriaren
(Populus alba) nagusitasunean, baina horiekin batera, neurri handiagoan edo txikiagoan,
honakoak ageri dira: haltza (alnu glutinosa) eta zenbait sahats (Salix fragilis, Salix x
neotricha) makaldietan eta zumarra (ulmus minor) eta lizar hostotxikia (Fraxinus
angustifolia) zumardietan.
Gaur egun, ibaiertzetako baso horiek oso hondatuta daude, zeren eta gehienak deuseztatu
edo eraldatu baitira lurzoru horiek ureztatze-lur gisa erabiltzeko. Zumardiek, gainera,
grafiosia pairatu dute, Ceratocistis ulmi onddoak eragindako gaixotasuna.
1.11.- Pinus sylvestris-eko pinudiak
Page 88
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 88de 149
Dirudienez, Arabako mendebaldeko eskualdeetako ibarretan Pinus sylvestris nagusi deneko
basoen presentzia lotuta dagoela horien tokiko kontinentaltasunak gora egin izanarekin.
Floraren eta ekologiaren ikuspuntutik, badirudi formazio horiek lotura dutela Gaztelako eta
Kantauriko erkameztiekin, antzeko kokagune edafiko, topografiko eta bioklimatikoa
baitute.
Pinu gorriaren izaera kolonizatzailea eta gizakiaren ekintza, zeinak haren garapena errazten
baitu, lagungarri gertatu dira, neurri handi batean, hura hedatzeko, halako moduz non
lurralde batzuetan nekez jakiten baita jatorrizko populazioak diren.
Page 89
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 89de 149
2.- ZUHAIXKA-FORMAZIOAK
2.1.- Sahastiak (Salicetalia Purpurecae)
Zuhaixka-komunitate hostogalkorrak dira, batez ere sahatsek osatuak. Zerrenda estu bat
hartu ohi dute ibaiertzen luzeran, edo, bestela, ibai-ohe txikian kokatu ohi dira, legarrezko
deposituak kolonizatuz eta uholde eta putzuak jasanez, ur-handiak dauden aldietan.
Oro har, formazio-adibide egokiagoak aurkituko ditugu Euskadiko isurialde
mediterraneoan, non ibaien tamaina eta emaria handiagoa baita. Egiteko garrantzitsua
betetzen dute arroa ur-etorrietan gertatzen diren eraso gogorren aurka babesterakoan;
halaber, ibaiak suspentsioan daramatzan material finen eta tamaina desberdinetako
errekarrien erretentzioa eta depositua errazten dituzte.
2.2.- Lahardiak eta elordiak (Pruno-Rubion Ulmifolii)
Komunitate horiek osatzen dituzten espezieak honakoak dira nagusiki: zuhaixka
arantzatsuak, Arrosa generokoak, Rubus (laharra), Prunus (elorri beltzak), Crataegus
(elorri zuriak) eta arantzatsuak ez diren beste batzuk, nola baitira zuhandorra (Cornus
sanguinea), arbustu arrunta (ligusrum vulgare), basaerramua (Euonymus europaeus) eta
hurritza (Corylus avellana). Eta baso hostogalgor eutrofoen orla moduan ezarri ohi dira,
haien inguruan zerrenda estu zeharkaezinak osatuz.
Formazio horiek elementu oso garrantzitsuak dira paisajean, "heskai" deitutakoak osatzen
dituztenean, eta finkak eta bideak mugatzeko balio dute, bai eta hegazti habiagileen
babesleku gisa ere, haietan fruitu haragitsu ugari (elorri beltzak, masustak eta abar)
aurkitzen baitituzte, elikagai gisa baliatzen dituztenak.
2.3.- Abariztiak (Rhamno-Quercion Cocciferae)
Abariztiak zuhaixka-formazio betiberde eta trinkoak dira, non garrigen degradazioaren
ondoren agertzen den abaritza (Quercus coccifera) nagusitzen baita. Ordezten duten basoak
zeukanaren antzeko florari eusten diote abaritzek.
Page 90
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 90de 149
3.- SASTRAKAK
3.1.- Txilardi otadiak (Daboecio-Ulicetum Gallii)
Sastraka hauek, beren hedapena dela eta, garrantzi handia dute Euskadiko paisaia
begetalean, batez ere Iparraldeko isurialdean. Lurzoru degradatuak hartzen dituzte, izaera
silizeokoak, batzuetan podsolizatuak, eta gehienetan baso hostogalkor oligotrofoen –
pagadiak, hariztiak eta ameztiak– degradazioko sastrakak izaten dira.
Txilardi-otadien fisonomia txilarren (Daboecia cantabrica, Erica cinerea, Erica vagans,
Calluna vulgaris) nahiz oteen (Ulex gallii, Ulex europaeus) nagusitasunaren araberakoa
izaten da. Txilardiaren ala otadiaren itxura izateak zuzeneko lotura dauka gizakiak haiek
erabiltzeko moduarekin: artzaintza intentsiboa, erreketak edo segatzea.
Komunitate horien osagai diren gramineoen artean, honakoak nabarmen daitezke: Agrostis
curtisii, Psudarrhenatherum longifolium eta Brachypodium pinnatum subsp. rupestre.
Maiz gertatzen da formazio horiek iratze arruntak (Pteridium aquilinum) inbaditzea.
3.2.- Sastraka basofiloak (Genistion Occidentalis)
Izendapen horren pean sartzen dira oinarrizko substratuen (tuparrizaleak edo karetsuak)
gainean garatutako zuhaixka-formako formazioak, non genista occidentalis eta Erica
vagans baitira nagusi.
Euskadiko lurralde eurosiberiarretan (Teucrio-Genistetum occidentalis), azaleko lurzoru
ongi drainatuak hartzen dituzte, kareharrizko ezproi eta gailurretan; Arabako eskualde
supramediterraneotan (Arctostaphylo-Genistetum occidentalis), ordea, formazio horiek
azeri-mahatsarekin (Arctostaphylos uva-ursi), elorri-triskarekin (Genista scorpius) eta
izpilikuarekin (Lavandula latifolia) aberasten dira, besteak beste, eta gutxi-asko sakonak
diren lurzoru ongi egituratuetan ezartzen dira.
3.3.- Ezkaidiak (Teucrio-Thymetum Mastigophori)
Dentsitate gutxiko komunitateak dira, urriak, non tamaina txikiko kamefitoak nagusitzen
diren, bereziki ezpaindunak, zistazeak eta gramineoak.
Lurralde zabalak hartzen dituzte, nagusiki garrigen (Spiraeo-Quercetum rutundifoliae)
esparru potentzialetan, nahiz eta erkameztien (Spiraeo-Quercetum fagineae) saileko osagai
ere izan daitezkeen oso azalekoak diren lurzoruetan.
Page 91
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 91de 149
3.4.- Erromerodiak (Salvo-Ononidetum Fruticosae)
Unitate honek sastraka xerofiloak eta basofiloak hartzen ditu, non nagusi baitira zuhaixka
txikiak eta sasiak, horietako asko aromatikoak: erromeroa, salbia, ezkaia eta abar.
Euskadin haien banaketa Arabako Errioxara mugatuta dago. Garriga mesomediterraneoak
(Bupleuro-Quercetum rotundifoliae) desagertzen direnean ezartzen diren abariztiak
ordezten dituzte, betiere onbroklima lehor baten pean.
Page 92
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 92de 149
4.- FORMAZIO BELARKARAK
4.1.- Segarako belar-soroak (Lino-Cynosuretum)
Unitate honek sega bidez, ongarri bidez eta artzaintza pixka batez intentsitate handiz
erabilitako belar-soro bizikorrak hartzen ditu. Lan horiek, izan ere, erraztu egiten dute
bazka-balio handia duten gramineo eta lekadun batzuk haztea: Cynosurus cristatus,
Triseetum flavescens, Gaudinia fragilis, Trfolium pratense, Trifolium repens eta abar.
Zalantzarik gabekoa da belardi horiek Euskadiko iparraldeko isurialdean duten garrantzi
ekonomikoa; izan ere, produktibitate handia dute eta erabiltzen errazak dira, eta hori neurri
handi batean lagungarri gertatu da lurralde horien egungo paisaia egituratzeko.
Lurzoru sakon, aberats eta ongi egituratuak hartzen dituzte, Quercus robur-eko harizti
mestrofoen esparru potentzialetan.
4.2.- Belardi menditarrak (Jasiono Laevis-Danthonietum Decumbentis)
Larre eurosiberiar horietatik ugari daude Aizkorri, Gorbeia, Aralar, Izarraitz eta Ernio
mendietan, pagadiak izandako tokietan. Aldeko garaietan, artzaintza estentsiboa hartzen
dute.
Landaredia trinkoa da, tamaina txikikoa, non gramineoak (Danthonia decumbens, Festuca
rubra, Agrostis capillaris) nagusitzen baitira, eta eskakizun handikoa da hezetasun
edafikoa dela-eta.
4.3.- Larre mesoxerofiloak (Bromion Erecti)
Formazio belarkara bizikorrak dira, non hosto gogortuko gramineoak nagusitzen baitira;
horien artean, albitz-belarra (Brachypodium pinnatum subsp. rupestre) nabarmentzen da.
Lurzoru sakon ongi drainatuetan ezartzen dira, nagusiki oinarrietan aberatsak direnetan.
Komunitate horiek artzain naturalak dira, zeren eta bertan ez baitago labore-lanik, segarako
belar-soroetan bezala, eta nolabaiteko abeltzaintza-presioa pairatzen badute ere, ez dira
horren menpekoak. Bazkarako daukaten balio eskasa dela-eta, egingarri den tokietan,
segarako belar-soroek (Lino-Cynosuretum) ordeztu dituzte, askoz ere emankorragoak
baitira, eta albizti horiek bazterreko lurretara mugatu dira; besteak beste, ezpondak eta
basoetako soilguneak.
Nagusiki, landaredia basofiloen (artadiak, erkameztiak eta pagadiak) sailetako osagaiak
dira, eta askotan Genistion occidentalis-eko sastraka kaltzikolekin oso nahastuta agertzen
dira, halako moduz non batzuetan zail gertatzen baita bi komunitate horiek zedarritzea.
Page 93
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 93de 149
4.4.- Brachypodium Retusum-eko larreak (Ruto-Brachypodietum Retusi)
Nagusiki espezie bizikorrek (Brachypodium retusum, Phlomis lychnitis, Euphorbia
serrata, eta abar) osatutako larreak dira. Lurzoru karbonatatuetan ateratzen dira aurrera;
askotan lurzoru higatuak dira, azaleran malkartsu eta harritsuak direnak.
Nolabaiteko malda duten hegiak hartzen dituzte batez ere, erromeroko eta salbiako
sastraken eta abariztien soilguneetan. Maiz gertatzen da larrea hedatzen dela sastrakak
erretzearen bidez.
Lurzoruak sakonagoak eta hezeagoak direnean, erreten eta errekastoen ertzetan gertatzen
den bezala, larre horien ordez belardiak agertzen dira, non gramineo altuak (Brachypodion
phoenicoidis) nagusitzen baitira.
Page 94
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 94de 149
5.- KOMUNITATE ANTROPOGENOAK
5.1.- Komunitate nitrofiloak
Gizakiaren eta abereen jardueraren hondarren nitratoak behar dituzten komunitateen
multzo bat da. Hori dela eta, maiz aurkitzen dira gizakiak bizi diren tokietatik hurbil:
landa-lurrak, artegiak, hondakindegiak, arekak eta abar.
Euskadin presente dauden komunitate nitrofiloak askotarikoak dira: arroka eta pareta
nitrifikatuetako komunitateak; biotropo erruderalek berezkoa duten urtaldiko garapen
igarokorreko landaredia terofitikoa; bide-esparruak edo agrestalak ("belar txarrak"); terreno
irabiatuetako komunitateak edo astakardu handiak nagusitzen direneko abereen
pausalekuak, eta abar.
5.2.- Baso-landaketak
Komunitate naturalak ez direnez, atal honetan ontzat jotzen da oihanpean dauden landareak
ia erabat bat datozela lurralde hauek potentzialki estaliko lituzketen landaredia-serieetarako
deskribatutakoekin. "Zuhaitz-masen egungo egoerari" dagokion atalean egiten dugu
sartutako baso espezieen deskribapen xeheagoa.
Hala eta guztiz ere, intsinis pinuari dagokion azalaren garrantzia dela eta, ondoren
landaketa horiekin batera agertu ohi den flora-osaketaren deskribapen laburra egingo dugu.
Pinus radiata da basoberritzeetan gehien erabiltzen den espeziea, itsasoaren mailatik hasi
eta 700-800 m-tik beherako lurraldeetan, halako punturaino non Bizkaiko eta Gipuzkoako
egungo paisaiaren ezaugarri bihurtu baita.
Pinudi hauen azpian, oro har, Daboecio-Ulicetum gallii elkarketako sastraka azidofiloak
agertzen dira. Urte batzuk dauzkaten zenbait landaketatan, zuhaixka-estratu aberats eta
askotarikoa agertzen da maiz (Cornus sanguinea, Crataegus monogyna, Prunus spinosa),
zuhaitz gazte batzuekin batera (Fraxinus escelsior, Betula celtiberica, Quercus robur,
Castanea sativa).
Page 95
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 95de 149
6.- ZUHAITZ-MASEN EGUNGO EGOERA
6.1.- Espezie autoktonoak
Baso-masa autoktonoek daukaten gaztetasuna 1986ko baso-inbentarioarekin egiazta
daiteke, zeren eta bertan zuhaitz autoktono gehienak tamaina txikikoen artean sartzen
baitira; hau da, 10 eta 15 zentimetro arteko diametro-sailetan. Horren azalpena da
iraganean aprobetxamendu oso handiak egin ondoren "arnas hartzeko" zenbait hamarkada
egon direla. Oin txiki, zepa edo sustrai ugari daude basoberetan, eta, halaber, hazitako oin
gazte ugari daude baso garaietan, non abeltzaintzaren eta egur-ateratzearen presioa
txikiagoa izan eta garapen normala bideratzen ari baita. Basogintzaren egungo zeregina da
zuhaitz-masa hauei osasuna eta indar begetatiboa itzultzea, basoari hazkuntzarako eta
birsorkuntzarako egokiena den trinkotasuna ematea bideratuko duten baso-tratamenduen
bitartez. Horrekin haiek lehengoratzea lortuko da.
6.1.1.- Pagoa (Fagus sylvatica L.):
Hedapena dela-eta baso-espezie autoktono garrantzitsuena da Euskadin, non mendiko
lurraldeak hartzen baititu, Erdialdeko Europan ez bezala, eremu horietan espezie hori
lautadako lurraldeetan aurkitzen baita. Nafarroako pagadien 135.000 ha-ko
hedaduratik urrun, Euskal Autonomia Erkidegoko pagadien 50.000 ha inguruko
hedadura nagusiki Araban (% 60) eta Gipuzkoan (% 33) aurkitzen da. Azalera hori
dela-eta –ez dira sartu pagoa beste espezie batzuekin nahastuta ageri den basoak (beste
12.000 ha, gutxienez)– espezie hori baso-azaleran bigarrena da Euskadin, intsinis
pinuaren ondotik.
Berriki egin diren ikerlan palinologiko eta paleontologikoek orain dela 9.000 urte
kokatzen dute erregio errumaniar-karpatikoan Pagus sylvatica-ren bereizkuntza
espezifikoa, eta jo da orain dela 3.000-4.000 urte (B.P.) iritsi zela Septentrioi
Iberiarrera, bere esparruaren hedapen naturalaren ondorioz (Sonja Horvat-Slovenia, V.
Enescu-Rumanía, Martínez eta Morla-España). Horrek bidea ematen digu
ondorioztatzeko ezen, eboluzio-garaien eskalan, espezie berria dela, oso
kolonizatzailea eta beste baso-espezie batzuk lekuz aldarazten joan dena.
Pagoaren ezaugarri ekologikoak bat datoz euskal mendietan nagusi diren baldintzekin.
Espezie honek prezipitazio handiak (urtean 800 mm baino gehiago) behar ditu, urtean
zehar ongi banatuak, eta udan eskasiarik gertatu gabe (urtaldi horretan, gutxienez ere
150 mm behar dira). Baldin eta prezipitazioa urtean zehar uniformea ez bada, pagoek
eskatzen dute ur kantitate handiena udaberrian jasotzea, garai horretan jarduera
begetatiboa oso trinkoa baita. Prezipitazio handiekin batera, espezieak eskatzen du
ingurumen-hezetasun handia izatea. Hori dela eta, maiz aurkitzen da mendietan,
erreka-zuloetan eta, oro har, eremu lanbrotsuetan. Pagoak ez ditu nahi izaten putzuz
Page 96
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 96de 149
erraz betetzen diren tokiak, zeren eta horrek kalte egiten baitio. Tenperaturei
dagokienez, pagoak ederki jasaten du hotz handia, eta horren erakusgarria da
mendietan ugaria izatea; halere, oso sentikorra da udaberriko izotzaldietan. Hori dela
eta, ez da modu naturalean aurkitzen ibar hondoetan, eta gutxitan izaten dira
bideragarriak espezie horrekin horrelako tokietan egindako birpopulatzeak.
Espezie honi berdin zaio lurzoruaren osaera zein den, baina nahiago ditu lurzoru
emankorrak, neutraltasunetik hurbil dagoen pH batekin. Lurzoru oso trinkoak (buztin
portzentaje handia dutenak) ez zaizkio komeni izaten, putzuak erraz egiten baitira,
nahiz eta horiek ere ez izan arazoa malda handiak badaude.
Pagorako baldintza onenak toki hezeetan daude, urteko batez besteko 9º C-ko
tenperatuarekin, eta baldintza horietara erraz iristen da euskal mendietan, batez ere 800
eta 1.500 m arteko altuera-zerrendan. Pagoaren urtaldi-mugak 500 eta 2.000 m
bitarteko altueran daude.
Pagoa itzala emateko Euskadin dauden espezieetatik adibiderik onena da. Hori haren
basen barrenean ikus daiteke, non argitasun txikiak (kanpoaldean dagoenaren % 5 eta
10 bitartera irits daiteke) eragin dezake zuhaixka- eta belar-estraturik ia batere ez
egotea, bai eta beraren birsortze naturala ere falta izatea.
Pagoaren tenperamentuak nahasmendua dakarren gaia da. Pinuen aldean itzala ematen
duen espezie baten gisara jokatzen badu ere, pagoen birsortzea ingurune itxietan ongi
egokituz, bere buruaren aurrean zabalgune gutxi-asko handiak behar izaten ditu
ezartzeko. Egia da, bestalde, beti bere gurasoen babesa behar izaten duela lehenengo
urtetan gehiegizko intsolaziotik eta lehorretik babesteko, bai eta, batez ere, izozte
berankorretatik ere.
Behin lehengoratzea ezarrita, mendiak hartzen dituzteneko adinetan, eskatzen du
babes-estaldura pixkanaka zabaltzen joatea, eguzkitara guztiz egon arte.
Pagadiak, egoera naturalean eta gizakiaren inongo esku-hartzerik gabe, basogintzarako
esku-hartzea izan ala ez, zahartze-fase batekin bukatuko luke eta gero bere burua
suntsituz, perturbazioren batek bidezkoak diren tarteak ireki ezean.
Frantziako Fontainebleauko pagadia, zeina natur erreserba baita, eta Nafarroako
Bertizko Jaurerrikoa, zeina natur parkea deklaratu baita, aipatutako bilakaerak
aztertzeko adibide egokiak dira.
Page 97
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 97de 149
6.1.2.- Pinu gorria (Pinus sylvestris L.):
Pinu gorriko pinudiak naturalak dira Arabako Hego-mendebaldeko eremu
menditsuetan, Burgos Iparraldeko Sistema Iberikoko pinudi zabalen luzapen bat
osatuz. Pinudi espontaneo horiek, zeinak mendietako gune altuetatik heldu baitira
(klima hotzeko garaietan banaketa zabalago baten hondar gisa), oso ugari zabaldu dira
pagadiaren eta erkameztiaren lurraldeetan gizakiaren zeharkako ekimenez (zuhaitz-
ebaketak, sua, luberritzeak), bai eta haien esparruak arrazoi ekonomikoengatik
handitzera bideratutako zuzeneko ekintzen bitartez ere. Zuzeneko ekintza nagusia
landaketa da, eta haren bidez sartu da espezie hori Bizkaiko eta Gipuzkoako zenbait
tokitan, nahiz eta arrakasta handirik eduki ez, zeren eta klima atlantikoak ez baitio on
egiten.
Egitate nagusia, nolanahi ere, da pinu gorriak azalera handia hartzen duela: 16.453 ha
(% 94 Araban eta % 4 Bizkaian). Hori dela eta, Euskadin bigarren koniferoa da
hedaduran (intsinis pinuaren ondoren).
Lurzoruak direla-eta eskakizun gutxiko espeziea da. Horregatik, ongi kolonizatzen ditu
mendiko lur pobreak, batez ere beste espezie batzuen lehiarik ez duenean, bere izaera
heliofiloari esker (argia behar duen espeziea da). Espezie honen izaera kolonizatzailea
garrantzitsua da, eta lurzoruaren espezie babesle gisa jokatzen du lehengoratze zaileko
lurretan.
6.1.3.- Haritz kanduduna eta kandugabea (Quercus robur L. eta Q. petraea Liebl.)
Bi espezieak batera bildu ditugu beren antzekotasun morfologikoengatik eta
hazkuntzakoengatik, horiek ondorioak baitituzte, halaber, basogintza-tratamenduetan.
"Harizti" terminoa erabiltzen da bi haritz horietatik edozein nagusi deneko zuhaiztia
izendatzeko, dela masa puruaren moduan, dela harizti eta lizardi moduan, dela baso
misto hostogalkor kantabriar moduan. Zuhaizti mota horiek guztiek beherapen handia
izan dute gizakia lur honetan ezarri zen unetik, zeren eta haren lurzoruak eta
produktuak (batez ere egurra eta zura) erraz eskuratzekoak eta kalitate handikoak
baitira.
Haritz kanduduna edo arrunta (Q. robur) maizago aurkitzen da haritz kandugabe edo
peziolatua (Q. petraea) baino, eta kontaktu-lekuetan bi espezieak hibridatu egiten dira.
Bi espezie horien arteko oinarrizko desberdintasunak lurzoruei eta klimari zor zaizkie.
Haritz kandudunak lurzoru lauak nahiago ditu, alubioi izaerakoak, ibar hondoetakoak,
aberastasun edafiko handiagoa eta ur-hornidura aberatsagoa baitituzte. Buztin
kontzentrazio handiak jasaten ditu. Hori dela eta, lurzoru trinkoak eta are aldizka
putzuak egiten diren lurzoruak ere jasaten ditu. Hain zuzen ere ibar hondoak nahiago
Page 98
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 98de 149
izatea izan da antzinako hariztien suntsitze masiborako arrazoietako bat, zeren eta lur
emankorrak baitira belar-soroak sortzeko eta nekazaritzarako, eta, aldi berean, erraz
iristeko tokiak baitira. Haritz honek oso ongi jasaten ditu muturreko tenperaturak,
baina sentikorra da udaberriko izotz berankorren aurrean.
Haritz kandugabea, bere aldetik, espezie menditarragoa da. Lurzoru aireztatuagoak
eskatzen ditu, eta ongi jasaten ditu lurzoru pobre eta azidoak. Ebro-Kantauri Itsasoa
banalerroko mendi-banaketa (1.200 metrora bitarte, Euskadin haritz arruntak 500-600
m-ko gehieneko altuera hartzen duen bitartean) dela-eta, espezie hau maiz nahasten da
pagoekin altuera handienetan eta haritz arruntarekin, berriz, kota baxuenetan. Okerrago
jasaten du hotza eta espezie zer edo zer xerofiloagoa da haritz arrunta baino (urtean
P>500 mm; Q. robur-a, berriz, 600 mm), eta udan prezipitazio gutxiago eskatzen ditu
(150 eta 200 mm, hurrenez hurren).
Bi espezieak oso urtetsuak dira, hazkunde mantsokoak, eta kalitate handiko zura
ematen dute, berokuntza-ahalmen handiko egurraz gainera.
Bi espezieek azalera eskasa hartzen dute (11.697 ha, hiru lurralde historikoetan ongi
banatuak) aitzinean hartzen zutenarekin konparatuta; gaur egun, belar-soroek,
koniferoen birpopulatzeek eta laboreek hartzen dute azalera hori. Lurralde horietatik
zati bat lehengoratzea lan neketsu eta mantsoa da, zeren eta eskatuko bailuke lur
horietan baso-bokazioa berreskuratzea hazkuntza mantsoko espezie batekin. Lortzen
zaila dirudi horrek, lurrak nagusiki jabetza partikularrekoak baitira. Hala eta guztiz ere,
lurzoruek Q. robur-ek eskatzen duen emankortasuna lortzea prozesu oso luzea da
biomasaren produkzio intentsiboan urte asko emandako lurretan.
Bideragarriago gertatzen da lehendik dauden haritz masak kontserbatu eta hobetzea.
Gehienak partikularrenak dira (Euskal Autonomia Erkidegoko hariztien % 65, eta
% 97 Gipuzkoako kasuan). Unada txikiak izaten dira, barreiatuak eta ez oso ongi
kontserbatuak. Harizti purutzat jotako azaleraz gainera, antzeko beste azalera bat
(8.900 ha) hartzen dute haritzen eta bestelako hostotsuen nahasketek.
6.1.4.- Ametzak (Quercus pyrenaica Willd.)
Zuhaitz honek izen ugari hartu ohi ditu. Gaztelaniaz, melojo, marojo, rebollo edo,
Araban gehien erabiltzen dena, tocorno.
Ametzak hobeki jasaten du lehorra eta kontinentaltasun termikoa beste haritz batzuek
baino. Kokaleku ohikoenak kostaldetik urrun daude. Erraz aurkitzen dira barnealdeko
toki menditsuetan (batez ere Araban). Horren arrazoia ametzaren eskakizun
plubiometriko eta termikoak dira, zeinak baso hostogalkorrek eta beste baso
xerotermikoago (artadiak) batzuek izaten dituztenen artean baitaude; izan ere,
Page 99
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 99de 149
erkametzak betetzen duenaren antzeko tokia hartzen du (biak ere haritz zimelkorrak
dira), eta hartatik nahiago dituen lurzoru motengatik bereizten da.
Ametzak lurzoru silizeo edo azidifikatuak nahiago ditu, eta hori dela-eta haritz arrunta
lekuz aldarazten ditu lur hareatsu eta solteetatik, nahiz eta bi espezieak erraztasun
handiz hibridatu daitezkeen. Inbentarioan ikus daitekeen bezala, hartzen duen azalera
ez da oso zabala (8.968 ha), eta Araban biltzen da gehien bat (% 96). Azalera horren
zatirik handiena tantaiditzat hartzen da (% 93,6), eta oin "handiak" gehiago dira oin
"txikiak" baino. Hori dela eta, ametza etorkizunean lehengoratzen errazagoa izanen da
beste espezie batzuk baino, eta horrek esan nahi du hartatik aprobetxamendu iraunkor
handiagoa lor daitekeela.
6.1.5.- Erkametzak (Quercus faginea Lamk.)
Ametzaren antzeko espeziea da, kutsu mediterraneoagoa duena, eta lurzoru karetsu
edo hareatsu-karetsuak nahiago ditu. Q. pyrenaica bezala, hosto zimelkorreko espezie
bat da, eta argi ertaineko espezietzat jo daiteke. Erkametzak erraztasun handia du
hibridatzeko; hori dela eta, erkametzen eta beste haritz batzuen hibrido ugari daude.
Gaur egun erkametzak hartzen duen azalera, 23.360 ha, Araban dago gehien bat
(% 99), eta jo daiteke oso txikia dela iraganean hartzen zuenaren aldean: Arabako
lautadaren eta substratu karetsu edo tuparrizkoa duten inguruko mendien hegalen zati
handi bat. Erkameztiek hartutako lurra erabili zen laboreak eta larreak ezartzeko, eta
formazio hori gaur egun oso ongi kontserbatuta ez dauden basotxo batzuetara murriztu
zen. Erkametzak eta pinu gorriarekin nahastuta hartzen duen azalera handitzat jo
daiteke (5.740 ha) eta Arabako eskualde kantabriarrean koka daiteke gehien bat.
Erkamezti ia guztiak gazteak dira (azaleraren % 12 baizik ezin da tantaiditzat jo), eta
horren arrazoia da betidanik egur eta zur asko atera izan dela eta maldako lurraldeetan
behin eta berriz suteak egin direla, larreak lortze aldera. Jokabide horrek, gaur egun
azkenik erregulatuta dagoenak, errazago egin zuen pinu gorria antzinako erkameztietan
zabaltzea.
6.1.6.- Arteak (Quercus ilex eta L. Q. rotundifolia Lamk.)
Arteak argia behar duten espezie tipikoak dira, tenperamentu gogorrekoak, nahiz eta
landaretxoek lehenengo 2-3 urteetan babesa behar duten; hori dela eta, arte helduek
izaten duten adaburu trinkoaren azpian haz daitezke. Artadien egoera naturala –mendi
mediterraneoen baso-espezie nagusia da– mendi argia izaten da, adaburu trinkoko arte
heldu gutxi batzuek osatua; izan ere, gutxi hazten dira, adar ugari izaten dituzte eta ez
dute hostoa neguan galtzen (hosto iraunkorreko espezie tipikoa da).
Page 100
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 100de 149
EAEn pagoak eta intsinis pinuak baino gainditzen ez duten azalera –26.707 ha– hartzen
duten arren, gehienak diametro txikiko oin ugarik osatutako masak izaten dira. Araban
artearen antzinako lurralde askoren ordez lehorreko laboreak eta larreak ezarri dira,
sute ugari izan ondoren.
Arabako azaleraren ondotik –artadien 19.422 ha–, garrantzitsua da Bizkaian dagoena –
5.595 ha–; hori dela eta, artea lurralde historiko honetan maizen aurkitzen dugun
espezie hostotsua da.
6.2.- Sartutako espezieak
6.2.1.- Intsinis pinua (Pinus radiata D. Don.)
Zalantzarik gabe Euskadin gehien sartu den baso-espeziea da hau. Mendietako zuhaitz
falta, landaketaren kostu txikia, Kantauriko isurialdeko klimari erraz egokitzea eta
hazkuntza azkarra izan ziren espezie horrekin 40ko hamarkadatik egindako
birpopulatze masiborako faktoreak, horrekin "pinuaren kultura" bat sortuz. 1986ko
Baso Inbentarioaren arabera, 162.976 ha hartzen ditu espezie honek, nahasketak
kontatu gabe. Azalera horrek, EAEko zuhaitzak dituen baso-azaleraren % 42k, gaur
egun erkidegoan mozten diren enborren % 80-90 egiten du. Espezie horrek hartutako
azaleraren gora egitea 60ko hamarkadako azken urteetan egonkortu zen. Pinus
radiata-k EAEn hartzen dituen lurraldeen artean 1971ko eta 1986ko baso inbentarioen
artean ia alderik ez egoteak frogatzen du hori. Are gehiago, aurreikus daiteke azalera
horrek azken urteetan behera egin izana edo hurrengo urteetan behera egiten joatea,
arrazoi desberdinak tarteko:
* 1989ko sute handiak, Bizkaiko zuhaitz-masen % 19 eta erkidego osoko zuhaitz-
masen % 7 suntsitu zituztenak. Sute horien eragina intsinis pinudietan nabarmendu
zen gehien. Azalera horretan beste espezie batzuk landatu ziren.
* Zenbait mendi publikotan egindako birpopulatzeak, zeinetan jo baita, askotan,
intsinis pinuaren ordez beste espezie batzuk jartzera.
* Espezie horretako landaketak hobekien egokitzen den esparruetan kontzentratzeko
beharra, guztiek onartzen dutena; betiere, hori osatuko da hautaketa genetiko eta
basogintza egokiekin, balio erantsi handiko zura lortzeko (zerrarako zura deitu ohi
dena).
Hain zuzen ere, azken prozesu horrek berarekin ekarri du EAEko basogintzan
bilakaera progresibo bat gertatzea espezie horrekin, eta haren zura birbaloratzea.
Lehenengo urteetan, pinudi hauetarako ezarritako txandak (20-25 urte) gehien bat
papergintzaren sektorerako erabiltzetik heldu ziren. Gaur egun, berriz, zerra-
industriarako erabiltzen dira gehien bat, eta txandak 32-35 urtetara arte luzatu dira.
Page 101
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 101de 149
6.2.2.- Itsas pinua (Pinus pinaster Ait.)
Iberiar Penintsulan azalera handiena hartzen duen pinazeoa da, zeren eta haren
hedapen naturalari basoberritzeen bidezko azalera handi bat gehitu behar baitzaio.
Gaur egun pinu horrek Estatuan hartzen duen guztizko azaleratik (1.300.000 ha)
laurden bat gizakiaren ekimenetik heldu da, nagusiki Galizian. Pinu horri Landetako
pinua ere deitu ohi zaio, zeren eta bera baita Akitanian milioi bat hektarea
birpopulatzeko erabili zena; hain zuzen ere, birpopulatze horretatik heldu da
Frantziako zuraren % 20.
Euskadin, oso apalak dira itsas pinuak hartzen dituen azalerak: 5.690 ha dira, eta
haietatik % 87 Bizkaian daude. Lurralde horretan ongi egokitu dira kostaldetik hurbil
dauden lurretan, non zoruak gehien bat hareatsuak eta silizeoak baitira. Halaber, 3.920
ha zentsatu dira non itsas pinua eta intsinis pinua batera bizi baitira (azalera horren
% 97 Bizkaian dago).
6.2.3.- Douglas izeia (Pseudotsuga menziesii Franco)
Nahiz eta espezie hori Euskadin nahiko berriki sartua izan, haren hazkunde azkarrak,
haren balio estetiko handiak eta zuraren balio handiak jabe asko bultzatu dituzte
Douglas izeia birpopulatzeetan erabiltzera. Zur hori gaur egun Oregoiko pinua izenaz
inportatzen da, eta aurreikustekoa da EAEk bere burua aski izatea kalitatezko zur horri
dagokionez, espezie horretako egungo masak produkzioan sartzen direnean. 1986ko
Baso Inbentarioaren arabera espezie honek 1.700 ha hartzen ditu; 1991n, berriz, 4.000
ha inguru hartzen zituen.
6.2.4.- Larizio pinua (Pinus nigra Arn.)
Larizio pinuaren subespezie edo barietateen barruan, bi nagusitzen dira Euskadin
egindako birpopulatzeetan: Korsikako larizio pinua (subespezie edo barietate
korsikarra) eta Austriakoa (subespezie edo barietate austriarra). Autore batzuen
arabera, lehenengoa baizik ez da "larizio pinua" (Pinus nigra Arn.), eta besteari
"Austriako pinu beltza" esaten zaio. Hori gorabehera, hemen lehenengo barietate
korsikar gisa hartuko dugu eta bigarrena, berriz, barietate austriar gisa.
Larizio pinua, batez ere barietate korsikarra, arrakastaz probatu da Kantauriko
isurialdeko birpopulatzeetan, nahiz eta espezie garbiki mediterraneoa den.
Haren arrakasta zor zaio elikagaietan pobreak diren lurzoruetan ederki egokitzeari;
gartxu izate hori are nabarmenagoa da barietate austriarrean. Barietate korsikarraren
izaera kaltzifugoak barietate hori beste barietatetik bereizten du, eta bigarrenak hobeki
irauten du kareharria dagoen tokietan.
Page 102
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 102de 149
1996ko Baso Inbentarioaren arabera, espezie honek 9.948 ha hartzen zituen: % 75
Gipuzkoan eta % 18 Araban. Ale gehienak barietate korsikarreko birpopulatzeen
ondorioz sartu ziren, eta Gipuzkoako leku garaietan (600 m-tik gorako altuera) erabili
ziren, izotzaldiak ongi jasaten baitituzte. Izotzaldi horietako batek (1956koa) heriotza
ugari ekarri zituen intsinis pinudietan, eta eragin zuen 60ko hamarkadan Korsikako
larizio pinua erabiltzea 500-600 m-ko altueran eta lurzoru azidoko lurretan egindako
basoberritzeetan. Espezie honetako lehenengo basoberritze zabalak egun desagertuta
dagoen Estatuko Baso Ondarearen Zerbitzuak egin zuen Gipuzkoako mendi
publikoetan. Haren erabilerak gora egin du gaur egun partikularren eskutik, eta intsinis
pinua ordeztu du toki garaietan eta lurzoru pobre eta sakontasun gutxikoetan, bereziki
eguteran daudenetan.
6.2.5.- Lawson altzifrea (Chamaecyparis lawsoniana Parl.)
Kupresazeo hau, jatorriz Ipar Amerikako mendebaldekoa dena, joan den mendean
sartu zen Europan, bai edergarri gisa, bai zura ekoizteko. Kupresazeoek edergarri gisa
duten interesari –itxura koniko edo zutabe-erakoa eta haize-babes gisa erabiltzea
bideratzen duen hostotza trinkoa direla eta– Lawson altzifrearen kasuan hazkunde
azkarra eta zuraren kalitate ona gehitu behar zaizkio. Gainera, espeziearen
birsorkuntza naturala apartekoa da, eta sustrai-kimu eta ernamuin (hazi-kimuak) ugari
sortzen ditu.
Espezie honetako Euskadiko lehenengo landaketak modu esperimentalean egin
zituzten 20ko hamarkadan foru aldundietako baso zerbitzu sortu berriek. Lawson
altzifrearen unada zaharrenak Barazar mendietakoak dira eta 1928koak dira, eta osasun
bikaina daukate gaur egun ere, ederki egokitu baitira bertako baldintzetan.
Espezie gogorra da, izotzaldiak ongi jasaten dituena eta lurzoru guztietan egokitzen
dena. Urtean 800 mm-tik gorako prezipitazioak eskatzen ditu. Haren landareak hobeki
hazten dira estalpean (argi ertaineko espeziea da). Hori dela eta, zuhaitz hauetako
adaburuek sortutako giro itzaltsuan garatu ahal dira oihanpe baxu eta trinkoa sortuz.
Bizi oso luzeko espeziea da, 300 urte baino gehiago iraun dezakeena.
Euskadiko baso-azalera ez da oso zabala: 2.800 ha dira, haietatik % 70 Bizkaian.
Jabeen birpopulatze-erritmoa oso apala da. Lawson altzifrearen unada gehienak
gazteak dira, eta tantaiek (20 cm-tik gorako diametroko aleak) hartzen duten azalera
% 13 baizik ez da.
Page 103
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 103de 149
6.2.6.- Laritza (Larix sp.)
Genero hau bigarrena da garrantzian, pinuen ondotik, euskal baso-sistemetan presente
dauden koniferoen artean. Hartzen duen 11.331 ha-ko azaleratik % 81 Gipuzkoan
dago; ondotik Bizkaia dator, % 12,5eko azalerarekin. Azalera horretatik gehiena 60ko
hamarkadakoa da, non laritza birpopulatzerako espezie gisa erabili baitzen altuera
ertaineko tokietan, intsinis pinua ordeztuz izotzaldiek ukitutako unadetan. Hartara,
egungo esparruaren % 85 400 eta 800 m arteko altueran dago.
Laritzak hazkunde ertaineko espezieak dira, gaztetan azkar hazten direnak. Etapa hori
gaindituta, hazkundeak mantsotu egiten dira. Hori dela eta, partikular askok txanda
amaituta espezieaz aldatzea planteatzen dute. Izan ere, azken urteetan oso birpopulatze
gutxi egin dira laritzekin, eta etorkizunean desagertzeko joera dago.
Euskadin erabilitako laritz espezieak bi dira, funtsean: laritz japoniarra (Larix
leptolepis Gord = L. kaempferi Cari) eta laritz europarra (Larix decidua Mill: L.
europaea), Alpeetatik, Europa Erdialdetik eta Errusiatik heldu dena. Birpopulatzeetan
bi espezieen hibridoa ere (Larix x eurolepis A. Henry) erabili izan da: bi espezieen
tarteko ezaugarriak dauzka. Euskadin sartu zen lehenengo espeziea laritz japoniarra
izan zen, Barazarko mendietan ikus daitekeen bezala (20ko eta 30eko hamarkadak),
non itxura ederreko baina birsorkuntza natural zaileko unadak baitaude.
6.2.7.- Izeiak (Picea sp.)
Izei edo abetu faltsuak klima hotzetako koniferoak dira, basoberritzeetan interes
handia dutenak, beren efektu estetikoarengatik eta zuraren kalitatearengatik. Euskadin
erabilitako espezieak honako hauek dira:
* Picea abies Karsten: Izei gorri ezagunak, "Eguberritako zuhaitza" deitutakoak, 562
ha hartzen ditu Euskadin (364 Gipuzkoan eta 175 Araban). Europako Erdialdetik
eta Iparraldetik heldutako espezie honek gisa guztietako lurzoruak hartu ahal ditu
eta 500 m-tik gorako altueretan landatu ohi da, haize-babes diren tokiak bilatuz,
zeren eta sustrai-sistema azalekoak zuhaitz-botatzeak ekar baititzake.
* Picea sitchensis Carr.: Ipar Amerikako Ekialdeko kostaldetik heldutako "Sitka
izeia" berriki sartu da euskal mendietako birpopulatze batzuetan, asko hazten
delako eta haizeak botatzeko erresistentzia handiagoa baitu aurreko espezieak
baino. Egun hartzen duen azalera oso txikia bada ere, lortutako zuraren kalitatea ere
handiagoa da izei europarrarena baino.
Bi espezieak hazkunde ertainekotzat jotzen dira, eta biekin kalitatezko zura ekoizten
da. Gainera, onak dira mendietako lurzoruak kontserbatzeko.
Page 104
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 104de 149
6.2.8.- Eukaliptoak (Eucalyptus sp.)
Genero honek Australiatik eta inguruko uharteetatik heldutako 600 espezieren multzo
bat hartzen du. Zuhaitz hauen ezaugarri nagusiak dira plastikotasuna (ingurune
desberdinetan egokitzeko gaitasuna), zur-hazkunde handiak, hostoei urte guztian zehar
eustea (hori gorabehera, argitasun handia dago adaburuen azpian) eta izotzaldietarako
sentiberatasun handia.
Eukaliptoak euskal baso-sistemetan sartzea zalantzagarria izan daiteke haiek hobeki
zuhaitz-landaketetan –fruta-arbolekin edo olibondoekin batera, esate baterako– sartuko
lituzketen pertsonentzat. Horren berezitasuna izango litzateke epe laburrean zura
lortzea, urtero fruituak hartu beharrean. Komenigarritzat jotzen dugu eukalipto-
landaketak baso-sistematzat hartzea, zeren eta txandak oso laburrak diren arren,
zeharkako eta zuzeneko onurak baitakartzate, beste edozein zuhaitzek bezala.
1986ko Baso Inbentarioaren arabera, Eucalyptus globolus-en azalerak 3.769 ha hartzen
zituen, ia guztiak Bizkaian. Azalera hori hazten joan da geroztik, batez ere 1989ko
suteen erreakzio gisa. Data horretatik aurrera, urtean 300 ha inguru landatu dira;
landaketa gehienak Bizkaiko jabe pribatuak egin dituzte (kostaldean eta
Enkarterrietan). Jabeentzat eukaliptoek dauzkaten ezaugarri interesgarrien artean
daude, funtsean, zur-errendimendu handiak ematen dituztela, mozteko txanda laburrak
dituztela (zuhaizti helduetan suteak izateko arrisku gutxi, beraz) eta suteen ondoren
kimu berriak ateratzeko gaitasun handia dutela. Hala eta guztiz ere, beste eragozpen
batzuk badaude landaketa hauetarako: eukaliptorako azalera potentzial gutxi egotea
(izotzaldi arriskurik gabeko eremuak, kostaldetik hurbil daudenak); sua transmititzeko
gaitasun handia, behin sutea hasita, zerrarako zuraren kalitate eskasa, eta abar.
Esan daiteke eukaliptoa munduko hazkunde azkarreko espezie aipagarriena dela,
baldin eta aldeko klima eta ur-hornidura nahikoa duten tokietan landatzen bada.
Brasilen urtean 70 m3/ha-ko hazkundea ere neurtu da E. globulus-aren kasuan, eta 30
m3/ha-koak ere maiz aurkitzen dira Afrika hegoaldeko eta Hego Amerikako
landaketetan, eukalipto espezieen aukera zabalarekin.
Bizkaian, hiru espezie erabili izan dira:
- Eucalyptus globulus Labill.: Iberiar Penintsulan maizen erabiltzen den espeziea da
(250.000 ha inguru hartzen ditu Huelvan, Galizian eta Kantauri Itsasoaren
kostaldean), eta Bizkaian sartu zen lehenengo eukaliptoa da. Batez besteko
hazkunde egokia du lurralde horretako toki jakin batzuetan, urtean 18 m3/ha-koa,
baina oso sentibera da izotzaldiak daudenean; hori dela eta, gomendatzen da
kostaldetik hurbil landatzea, eta beti 500 m-ko altueratik behera.
Page 105
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 105de 149
- Eucalyptus dalrympleana Maiden: Bizkaian berriki sartutako espeziea da: hobeki
jasaten du hotza baina aurreko espeziea baino hazkunde txikixeagoa du (haren zur-
ekoizpenaren % 80).
Bi espezieek lignutuberkuluak, dauzkate: erreserbako organo batzuk dira, zuhaitza
ebaki ondoren ernaberritzeaz arduratzen direnak. Hartara landaketa berritik egitea eta
motzondoak kentzea saihesten da, eta ebaketa txanda laburretan egin daiteke, zeren eta
zepa bat hiru aldiz eta bost aldiz bitarte ernaberritu daitekeelako.
- Eucalyptus nitens Maiden: Hau ere berria da Bizkaian, eta aurrekoak baino azalera
txikiagoan landatu da. Hobeki jasaten ditu izotzaldiak E. globulus-ek baino, eta zur-
ekoizpen txikixeagoa du (urtean 15 m3/ha-ko batez besteko hazkundeak). Zepatik
ernaberritzeko gaitasuna txikiagoa da aurreko espezieena baino.
6.2.9.- Haritz amerikarrak (Quercus sp.)
Izendapen horren pean Ipar Amerikatik heldutako haritz espezie desberdinak biltzen
dira, EAEko eta Nafarroako isurialde atlantikoan sartutakoak, bertako haritza ebaketa
bidez edo zurinaren erruz desagertu zen tokietan. Honako hauek dira haritz
amerikarren espezieak, funtsean: Quercus rubra L. (inbentarioan 1.472 ha-ko azalera
ematen zitzaion, % 72 Gipuzkoan) eta, neurri txikiagoan, Quercus palustris Muenchh.
Q. cerris L., bere aldetik, multzo berean sar daiteke, nahiz eta jatorria Mediterraneoko
Ekialdean duen
Espezie hauen hazkundeak haritz autoktonoena (Q. robur, Q. petraea) baino bi aldiz
handiagoa izaten dira, eta haien ekologia eta itxura antzekoa daukate; hori dela eta,
haritzaren antzinako lurraldeak birpopulatzeko erabili ziren. Alubioi-lurretan, urtean 1
m-ko altuera izatera iritsi da Q. rubra-ren kasuan. Zurin-erasoak hobeki jasaten
dituenez eta zur-ekoizpen onak ateratzen direnez, haritz amerikarra etorkizuna duen
espeziea da, nahiz eta txankro- eta tinta-gaixotasunen azken urte hauetako erasoek eta
izotzaldiek eragindako kalteek haien baso-erabilera birplanteatzea eragin duten.
Page 106
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 106de 149
6.2.10.- Sartutako beste espezie batzuk
Atal honetan Euskadin sartu diren beste espezie batzuk aztertuko ditugu, munduko
beste toki batzuetatik ekarritakoak. Espezie hauen bereizgarria da azalera gutxi
basoberritu dela haiekin, eta, oro har, edo antzinako baso-esperientzien hondarrak
direla, edo etorkizunari begira egindako esperientziak direla.
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako baso zerbitzuen lehenengo jarduketak oinarritu
ziren hainbat zuhaitz-mintegitatik ekarritako espezie ugarirekin birpopulatutako unada
txikiak sortzean. Birpopulatze-ekintza hori 1.905-1.930 aldian garatu zen, udalen
jabetzako mendi publikoetan, eta haren ondorena unada jakin batzuk dira, gaur egun
haietatik gehienak desagertuak, baso-espezie autoktonoez eta kanpokoez landatuak.
Sartutako espezieen artean, aurreko ataletan aipatutako guztiak zeuden, bai eta basoen
esparruan jarraitutasunik izan ez duten beste batzuk ere; esate baterako, platanondoak
(Platanus sp.) eta pinu amerikarren zenbait espezie (Pinus strobus L. Pinus contorta
Loud., Pinus attenuatta Lemn.). Halaber, pinu gorria erabili zen, Arabako
mendebaldeko espezie naturala, Bizkaiko eta Gipuzkoako arraseko eremuak
basoberritzeko, baina arrakastarik gabe, zeren eta espeziea urtalditik kanpo baitzegoen.
Toki batzuetan sartutako beste espezie bat, jada edergarri gisa erabiltzen zena, akazia
izan zen. Izen horrekin esaten zaio Euskadin bai "mimosari" (Acacia dealbata Linc.,
Australiako Hego Ekialdean jatorria duena) bai "sasiakaziari” (Robinia pseudoacacia
L., Estatu Batuetako Ekialdekoa). Bi espezieak, edergarri gisako erabileretatik hasita,
edo, Robiniaren kasuan, basoberritze txikiren batetik, basa bihurtu dira, Kantauri
aldeko ibarren kliman ederki egokitu direlako, eta espezie inbaditzaile bilakatu dira.
Partikularren edo baso zerbitzuen azken urteetako esperientzien emaitza diren espezie
ugarien artean, etorkizunean baso-interesa izan dezaketen bi espezie nabarmendu behar
ditugu:
Bata hurritz intxaurrondo amerikarra da (Juglans nigra L.), intxaurrondo europarraren
edo arruntaren oso antzekoa, lurzoruaren eskakizunei eta hibridatzeko aukerari
dagokionez (Juglans regia x nigra). Intxaurrondo amerikarrak baso interes handiagoa
du, zeren eta populazio-dentsitate handiagoak onartzen baititu (625 eta 1.100
landare/ha bitarte) intxaurrondo arruntaren aldean (100 landare/ha, 10 x 10 m-ko
tarteekin) eta bien hibridoaren aldean (120 eta 200 landare/ha bitarte). Dentsitate baxu
horiek zor zaizkie hazkuntzarako bizi-espazio handia behar izateari. Intxaurrondoa
eskakizun handiak ditu lurzoruei dagokienez, zeren eta lurzoru sakon eta emankorrak
eskatzen baititu. Oro har, ongi erantzuten dio inguruko lur-lantzeari, zeren eta haren
sustraiak kaltetu gabe egiten bada, lehia egiten dion belar-begetazioa kendu eta
lurzoruaren drainatzea hobetu baitaiteke. Intxaurrondoaren zura, batez ere zuhaitza
Page 107
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 107de 149
inausita badago, jo daiteke tropikal ez diren zuhaitzen artean zur ederrena eta
baliotsuena dela.
Etorkizuneko beste espeziea Virginiako idi-bihotz arbola da, Liriodendron tulipifera
L., jatorriz Estatu Batuetako ekialdekoa dena. Espezie hori Europan jada ezagutzen zen
edergarri gisa duela zenbait mendetatik, baina Europan basoetan erabiltzea, beste
espezie askorekin gertatzen den bezala, oso berria da. Hori dela eta, zuhaitz horiekin
egindako landaketak oso gazteak dira. Lurzoru onak behar ditu, prezipitazio asko
eskatzen ditu (urtean 900 mm baino gehiagokoak) eta ongi jasaten ditu muturreko
tenperaturak. Haren ezaugarriak direla eta, espezie oso egokia da ibaiertzetan edo lur
emankorretan landatzeko, zeren eta haren hasierako hazkundea ona baita, eta hazkunde
horri gero eutsi egiten baitzaio baldin eta lurzorua behar bezain emankorra bada.
Page 108
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 108de 149
BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 1986ko BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)
ESPEZIEA ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE
PINUS SYLVESTRIS
PINUS HALEPENSIS
PINUS LARICIO
PINUS PINASTER
PINUS INSIGNIS
PINASTER + INSIGNIS
PINUEN NAHASKETAK
PICEA ABIES
PSEUDOTSUGA MENZIESII
LARIX SP.
CHAMAECYPARIS LAWSON
KONIFEROEN NAHASKETAK
PINUAK+KONIFEROAK
15.486
155
1.364
124
15.587
28
1.190
175
127
720
557
83
107
247
--
4.244
587
67.144
96
92
364
1.424
9.191
294
18
283
720
--
553
4.978
80.245
3.797
83
23
169
1.421
1.958
--
72
16.453
155
6.161
5.690
162.976
3.921
1.365
562
1.720
11.331
2.809
101
462
KONIFEROAK, GUZTIRA 35.703 83.986 94.018 213.706
QUERCUS ROBUR ETA PETRAEA
QUERCUS PYRENAICA
QUERCUS FAGINEA
QUERCUS ILEX
QUERCUS RUBRA
QUERCUS COCCIFERA
QUERCUSEN NAHASKETAK
POPULUS SP
IBARBASOA
EUCALYPTUS GLOBULUS
FAGUS SYLVATICA
CASTANEA SATIVA
HOSTOTSUEN NAHASKETAK
ROBINIA SP.
Q. ROBUR+F. SYLVATICA
Q.FAGINEA+F.SYLVATICA
Q.ROBUR+ROBINIA SP.
Q.ILEX+F.SYLVATICA
Q.PYRENAICA+P.SYLVESTRIS
Q.ROBUR+F.SYLVATICA+C.SATIVA.
Q.ROBUR+C.SATIVA+C.AVELLANA
Q.ROBUR+C.SATIVA+ROBINA SP.
HOSTOTSUAK+QUERCUS
4.771
8.636
23.084
19.422
95
646
3.274
279
3.903
--
30.404
41
40
2
2.228
2.116
--
480
610
2
23
--
222
2.549
84
24
1.691
1.058
--
775
77
842
7
16.699
400
586
126
4.326
7
388
556
37
1.257
3
214
2.403
4.377
249
252
5.595
319
--
1.266
110
1.411
3.761
3.077
87
99
160
521
115
219
32
33
--
79
248
3.788
11.697
8.968
23.360
26.707
1.472
646
5.315
466
6.156
3.769
50.180
529
725
288
7.075
2.239
607
1.068
679
1.259
104
462
6.414
HOSTOZABALAK, GUZTIRA 100.278 34.109 25.798 160.185
P.SYLVESTRIS+Q.FAGINEA
KONIFEROAK+QUERCUS
P.SYLVESTRIS+F.SYLVATICA
P.INSIGNIS+F.SYLVATICA
KONIFEROAK+HOSTOTSUAK
KONIFEROAK+EUKALIPTOAK
5.138
1.115
216
3
1.049
--
--
227
--
126
389
--
602
647
--
38
203
1.105
5.740
1.990
216
168
1.641
1.105
BASO MISTOA, GUZTIRA 7.521 743 2.595 10.859
GUZTIRA 143.502 118.838 122.411 384.750
Page 109
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 109de 149
BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 1996ko BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)
ESPEZIEA ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE
PINUS SYLVESTRIS
PINUS PINEA
PINUS HALEPENSIS
PINUS NIGRA
PINUS PINASTER
PINUS RADIATA
KONIFEROAK
ABIES ALBA
SEQUOIA
PICEA ABIES
PSEUDOTSUGA MENZIESII
LARIX
CUPRESSUS
CEDRUS
TAXUS BACCATA
CHAMAECYPARIS LAWSONIANA
18.285
24
394
3.503
648
15.678
138
- -
- -
240
458
609
36
8
31
742
150
- -
- -
5.203
887
58.434
62
1
5
183
1.563
7.303
- -
3
- -
572
482
--
- -
1.606
7.594
79.726
11
3
- -
138
499
1.196
3
- -
- -
1.806
18.917
24
394
10.312
9.129
153.837
211
5
5
561
2.520
9.107
38
11
31
3.121
KONIFEROAK, GUZTIRA 40.794 74.366 93.063 208.222
QUERCUS ROBUR
QUERCUS PETRAEA
QUERCUS PYRENAICA
QUERCUS FAGINEA
QUERCUS ILEX
QUERCUS PUBESCENS
QUERCUS SUBER
IBARBASOA
SALIX
HOSTOZABALEN LANDAKETAK
EUCALYPTUS
ROBINIA PSEUDOACACIA
QUERCUS RUBRA
PLATANUS
POPULUS
FAGUS SYLVATICA
CASTANEA
BETULA
CORYLUS AVELLANA
JUGLANS
ACER
TILIA
FRAXINUS
ALNUS
ITSASLABARREN BASOA
BASO ATLANTIARRA
4.223
308
11.342
26.806
21.694
- -
- -
2.059
173
505
1
16
99
6
375
33.209
63
94
- -
- -
6
- -
73
20
149
1.059
7.308
336
103
235
2.113
- -
17
667
11
881
153
297
1.311
184
84
16.822
140
178
7
15
1
- -
23
43
379
12.067
1.311
154
604
628
5.034
2
--
661
1
272
10.191
147
588
63
77
4.236
178
83
1
6
11
3
28
21
67
9.976
12.842
799
12.049
27.669
28.842
2
17
3.386
185
1.658
10.345
460
1.998
253
537
54.268
381
355
8
21
18
3
125
83
595
23.102
HOSTOZABALAK, GUZTIRA 102.280 43.378 34.342 179.998
GUZTIRA 143.073 117.744 127.404 388.212
Page 110
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 110de 149
BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 2011KO BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)
ESPEZIEA ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE
PINUS SYLVESTRIS 16.862 151 447 17.459
PINUS HALEPENSIS 689 - - 689
PINUS NIGRA 3.527 6.964 3.210 13.701
PINUS PINASTER 818 1.623 4.797 7.238
PINUS RADIATA 14.467 47.056 70.562 132.084
PICEA ABIES 212 212 101 525
PSEUDOTSUGA MENZIESII 745 4.502 1.290 6.537
LARIX SP. 578 6.449 983 8.011
CHAMAECYPARIS LAWSONIANA 700 861 1.853 3.414
BESTELAKO KONIFEROAK 1.197 879 264 2.340
KONIFEROAK, GUZTIRA 39.795 68.697 83.507 191.999
QUERCUS ROBUR 4.389 8.532 3.019 15.940
QUERCUS PETRAEA 130 239 161 529
QUERCUS PYRENAICA 12.397 252 389 13.039
QUERCUS FAGINEA 26.067 67 518 26.652
QUERCUS ILEX 19.085 2.132 4.934 26.151
IBARBASOAK 2.078 857 1.477 4.411
ALNUS GLUTINOSA 174 389 273 836
SALIX SP. 147 9 31 188
HOSTOZABALEN LANDAKETAK 825 1.174 550 2.550
EUCALYPTUS GLOBULUS 0 348 10.123 10.471
EUCALYPTUS NITENS 226 24 3.466 3.716
BESTE EUCALYPTUS BATZUK 0 0 1.010 1.010
ROBINIA PSEUDOACACIA 81 578 300 959
QUERCUS RUBRA 147 2.039 1.143 3.328
PLATANUS SP. 10 216 71 297
POPULUS ALBA 355 22 32 409
POPULUS NIGRA 100 - - 100
FAGUS SYLVATICA 31.249 17.670 4.916 53.835
CASTANEA SATIVA 82 678 526 1.286
BETULA SP. 101 366 155 623
FRAXINUS SP. 513 215 98 826
HOSTOZABALEN BASO MISTOA 49 244 127 420
BASO MISTO ATLANTIKOA 1.441 18.116 14.211 33.768
BESTELAKO HOSTOZABALAK 1.435 1.474 711 3.620
HOSTOZABALAK, GUZTIRA 101.081 55.642 48.241 204.963
ZUHAIZTIAK, GUZTIRA 140.876 124.339 131.748 396.962
Page 111
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 111de 149
II. ERANSKINA
Baso-erregaien ereduak Euskal
Autonomia Erkidegoan
Page 112
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 112de 149
II. ERANSKINA
BASO-ERREGAIEN EREDUAK
EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN
Eranskin honek Euskal Autonomia Erkidegoan presente dauden BASO-ERREGAIEN
EREDUAK deskribatu nahi ditu, haien deskribapena ezarrita dauden nazioarteko EREDUEN
arabera egokituta (berariazko aipamena eginez Estatu Batuetan 1987tik aurrera erabilitako
sailkapenei).
Suteei aurre egiteko metodo egokienak ezartzeko, haietan esku hartuko duten erregaiak ezagutu
behar dira.
Suaren barreiatzaile nagusiaren arabera, erregaien lau oinarrizko multzo ezartzen dira: belarkiak,
sastrakak, orbela, zuhaitz baxuak eta ebaketen hondar eta hondakinak.
Oinarrizko lau multzoak nahastuta, erregai-eredu askotarikoak lortzen dira, zeinak, erkidego
honen kasu zehatzerako, katalogo honetan deskribatzen baitira.
Klimatologiak, topografiak eta landarediak eragiten dute oinarrizko multzoen nahasketak eremu
bakoitzean tokiko ezaugarri berariazkoak edukitzea, zeinak kontuan hartu baititugu deskribapen
honetan.
Hori dela eta, erregai-zamak, jarraitutasun horizontalak, banaketa bertikalak, trinkotzeak eta
"atzerapen-denborak" tokiko ezaugarri berariazko horiek edukiko dituzte.
Page 113
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 113de 149
BASO-ERREGAIEN EREDUAK
Erregaien oinarrizko
multzoak
Ezaugarriak EREDUAK
BELARKIAK
Tamaina txikia, trinkotasun fina eta zama arina.
2/3 bitarte sastrakarekin edo zuhaitzekin lagundua.
Tamaina handiagokoa, 1 ingurukoa.
1
2
3
SASTRAKAK
Zabalera 2 metrotik gorakoa duten sastraka helduak eta
basoberritu gazteak.
Belarkiekin nahastuak, tamaina txikiena dutenak dira eta
jarraituak dira.
Aurrekoen artean tamaina ertainekoak, belarkiekin tartekatuta.
Koniferoen azpiko sukoiak, oro har 0,6 eta 2 metro
bitartekoak.
4
5
6
7
ORBELA ETA
ZUHAIZPEKO
AZIKULAK
Nahiko trinkotua.
Trinkotu gabea, azikula luzeko koniferoetatik eta
hostotsuetatik datorrena.
Erregaien metatze handia; baso gaixo eta botatako
zuhaitzetatik heldu dira erregai horiek.
8
9
10
BASOETAKO
HONDAR EDO
HONDAKINAK
Ebaketa partzialetatik heldutako hondarrak, 25 Tn/ha bitarte.
Ebaketa trinko edo arraseko mozketetatik heldu direnak, 80
Tn/ha bitarte.
Baso helduen mozketetatik heldu direnak, 450 Tn/ha bitarte.
11
12
13
Page 114
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 114de 149
1. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: BELARKIAK
Eredu honetan tamaina txikiko belarkiak sartzen dira, 0,4 metroko altuera gainditzen ez dutenak.
Batzuetan, presente daude, azken urtekoez gainera, aurreko urteetakoak ere, eta haiekin batera
daude, lehor.
Erregaien zama EREDU guztietako txikiena da, eta 3 Tn/ha bitartekoak izan daiteke.
Azalera/bolumena erlazioa handia da: adierazgarria da hori erregaiek ura galtzeari begira. Aurre-
berotzea oso azkarra da, azalera handiak beroa jasaten baitu. Sute oso azkarrak aurreikusten dira,
nahiz eta garrak ez duen altuera handirik hartzen. Erregaiak guztiz erretzen dira.
EREDU honetan, honako hauek sartzen dira: Belar-soro naturalak, larre naturalak, belardiak,
segarako belar-soroak. Sastrakak eta zuhaitzak egon daitezke, azaleraren heren bat gainditzen ez
duten bitartean. Uztondoak, zereal-laboreetatik heldu direnak.
Tamaina txikiko belarki hauek interes handikoak izan daitezke masa handietako suteak
kontrolatzeari begira. Garraren altuera txikia dela eta, elementu garrantzitsua dira zuhaitz-masa
handien arteko interfaze gisa. Prebentzio neurri garrantzitsua da interfaze horiek sortzea sua
kontrolatzeko.
Euskal Autonomia Erkidegoko hiru lurralde historikoetan belar-soroak eta belardiak daude.
Uztondoak ia soilik Araban aurkitzen dira eta larreak hiru lurralde historikoetan ageri dira.
Page 115
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 115de 149
2. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: BELARKIAK.
Tamaina handiagoa dute aurreko EREDUkoek baino. Zuhaitzen edo sastraken azpian egon
daitezke, baldin eta horien okupazioa belarkien azaleraren 2/3koa baino txikiagoa bada.
Batzuetan, belarraren, zuhaitz hondarren, orbelaren edo sastraketatik heldutako adarren artean
nahastuta ageri dira, eta sua areagotzen dute, suterik gertatuz gero.
Erregai-zama ere txikiagoa da, baina txikia izaten jarraitzen du. 8 Tn/ha ingurukoa izan daiteke.
Garrek altuera handiagoa hartzen dute eredu honetan.
Aurre-berotzea ere oso azkarra da eta azalera/bolumena erlazioak handia izaten jarraitzen du.
Belarkien EREDU hauek jarraitutasun horizontala izaten dute.
Zuhaitz argi eta sastraka barreiatuen eremuak Euskal Autonomia Erkidego osoan aurki daitezke.
Page 116
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 116de 149
3. EREDUA
- Barreiatzaile nagusia: BELARKIAK
Tamaina handiena dutenak dira. 1 metro inguruko altuera izaten dute.
Erregai-zama txikia da. Gutxi gorabehera 6 Tn/ha-koa da.
Garren luzera aipagarria da, eta sua oso azkar zabaltzen da. Belarkien goiko aldetik gerta
daiteke.
Aurre-berotzea, aurreko kasuetan bezala, denbora oso laburrean gertatzen da, eta
azalera/bolumena erlazioa handia da. Jarraitutasun horizontala ere izaten dute.
Eredu honetan, honako hauek sartzen dira: larre lodiak, huts egindako basoberritzeetatik heldu
diren belardiak, iralekuak, abandonatutako eta landu gabeko zereal-alorrak, belardi natural
altuak eta bazterreko esparruak.
Horiek guztiak Euskal Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan daude presente. Zereal-alorrak,
berriz, ia soilik Araban aurkitzen dira.
Page 117
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 117de 149
4. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: SASTRAKAK
Eredu horren barruan, tamaina handiagoko sastrakak sartzen dira. 2 metrotik gorakoak dira.
Zuhaixka-tamainako landareak dira, gutxi asko zurkarak. Hosto iraunkor ala galkorrak izan
ditzakete.
Erregai-zama handia da. 60 Tn/ha ingurukoa da. Balio hori asko aldatzen da espezieak zein
diren.
Jarraitutasun horizontala dute. Banaketa bertikalean estratuak aurki ditzakegu: orbela, belarkiak,
sastraka txikiak. Hori guztia sastraka handien pean. Batzuetan, ezin zeharkatuzko bihurtzen dira.
Suteak, oro har, guztia erretzen du. Baina gerta daiteke barreiatze-abiaduran aldea izatea
sastraken goiko aldeko atalen –haize handien menpekoak– eta lurretik hurbil dauden atalen
artean –hezetasun handiagoa dutenak–. Horrek su-hartze puntua atzeratzen du, eta horrek
eragiten du sua ez zabaltzea aldi berean atal guztietan. Aurre-berotzearen iraupena bera osatzen
duten espezieen arabera aldatzen da. Hosto iraunkorren espezie batzuk badaude erretxinen,
argizarien, olioen eta abarren eduki handiagoak dituztenak; haien eraginez, erretze denbora
luzeagoa da hosto galkorren espezieena baino. Baina behin sua hasita, oso zaila da kontrolatzen,
garrek hartzen duten altuera dela eta eta batzuetan ezin zeharkatuzkoak direlako, sua zabaltzen
duten ilaunak botatzen baitituzte.
Eredu honetan, honako hauek aurki daitezke: sastraka altuak, birpopulatze eta birsorkuntza
trinkoak eta zuhaixka-itxurako zuhaiztiak, artadi batzuen kasuan gertatzen den bezala.
Klima dela eta, sastraka altuak ageri dira Euskal Autonomia Erkidego osoan. Birpopulatze eta
birsorkuntzak ugari dira hiru probintzietan.
Page 118
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 118de 149
5. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: SASTRAKAK
Eredu horren barruan, tamaina txikieneko sastrakak sartzen dira. Erabat estaltzen dute azalera
eta haiekin batera belarki baxuak ageri ohi dira. 0,60 metrotik beherakoak izaten dira.
Erregai-zama sastraken ereduaren barruko txikiena da. Handiagoa da 3. eredukoa baino, baina ez
du 8 Tn/ha-ko neurria gainditzen.
Jarraitutasun horizontala erabatekoa da. Sastrakek eta belarkiek ia estraktu bakarra osatzen dute,
banaketa bertikalean.
Sastrakek izaten duten hezetasun edukia asko aldatzen da betetzen dituzten eremuen arabera eta
espezieen arabera. Aurre-berotzeak iraupen aldakorra du, haien osaera zein den. Olio, argizari,
fenol eta abarretan aberatsenak diren espezieek aurre-berotze luzeagoa dute. Garraren altuera ez
da handia.
Eredu honetako sastrakak hiru probintzietan aurkituko ditugu. Sastraka "termofiloak", ezkaiak,
izpilikuak, erromeroak, azeri-mahatsak eta abarrekoak bezala, maizago aurkitzen dira Araban,
hain hezeak ez diren tokietan.
Page 119
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 119de 149
6. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: SASTRAKAK
Sastraken barietate handi bat sartzen da eredu honetan. Horiek guztiek 4. eta 5. ereduetan
deskribatutakoen tarteko ezaugarriak dauzkate. Altuera 0,7 eta 2 metro bitartekoa izaten da.
Erregai-zama handiagoa da 5. eredukoa baino. 14 Tn/ha bitartekoa da.
Sastraka hauetan ez dago jarraitutasun horizontalik. Horien artean, belarkiak egoten dira,
soilguneak sortuz, eta haietatik barreiatzen da sua. Banaketa bertikala honakoek osatua da:
belarkien estraktuak eta altuera desberdinetako sastrakak. Aurre-berotzea asko aldatzen da
espezieen arabera. Oro har, hosto lodienek eta gogorrenek denbora gehiago behar izaten dute.
Prozesu endotermikoa luzeagoa da. Garren altuera sua hartzen duten sastraken araberakoa izaten
da. Sutearen abiadura ere aldakorra da. Haizearen araberakoa ez ezik, bidean topatzen dituen
sastraken araberakoa ere bada.
Hiru probintzietan aurki daiteke sastraken eredu hau. Araban, "termofiloek" presentzia
handiagoa dute: espezie gogorragoak eta erresistentzia handiagokoak ageri dira.
Page 120
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 120de 149
7. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: SASTRAKAK
Eredu honek sastraka sukoiak hartzen ditu, belarkiekin eta orbelekin nahastuta; oro har, pinuen
eta eukaliptoen pean. 0,5 eta 2 metro bitarteko altuera dute.
Erregai zama-oso ere aldakorra da, eta 11 Tn/ha-ra iristen da.
Jarraitutasun horizontala izan dezakete. Banaketa bertikala, batzuetan, orbelaren, belarkien eta
sastraken estratuek osatzen dute, pinuen pean. Aurre-berotzea espezieen eta tokien araberakoa
izaten da. Sute hauek suaren koroatzea eragin dezakete, oin batzuen kasuan. Horrek adaburuen
sute bat eragingo du, kontrolatzen oso zaila, masa osoan.
Maiz aurkitzen da eredu hau Euskal Autonomia Erkidegoan, klima-baldintzak horren aldekoak
baitira. Oihanpeak altuak eta trinkoak izaten dira.
Eredu honetan atal berezi bat eskatzen du oihanpe bereziki arriskutsu batek, hiru probintzietan
maiztasun desberdinekin dagoenak. Azaleran sastraka sukoien estraktu jarraitu bat dauka, eta
hura osatzen da endallar (Smilax espera) sasitza oso trinkoekin, pinuetako bakoitza inguratzen
dutenak hasi oinarritik eta adaburura arte, horietako asko lehorrak. Multzo horrek, pinudien
ezaugarriekin batera, oso arriskutsu egiten dute. Behin sutea hasita, haren koroatzea, masa
osoan, berehalakoa da.
Halaber, askotan zuhaitzen adaburuetaraino iristen diren huntzak daudeneko basoak aurkitzen
ditugu. Baina toki hezeagoetan egoten dira, eta ez dira hain arriskutsuak.
Page 121
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 121de 149
8. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: ORBELA ETA ZUHAIZPEKO AZIKULAK
Eredu honetan, sua orbelaren edo koniferoen zuhaizpeko azikula motzen geruza jarraitu eta
gutxi-asko trinko baten bitartez zabaltzen da. Inauste naturaletik heldutako adaxka lehorrekin
nahasten da.
Erregai zama 10 Tn/ha ingurukoa da.
Baso trinkoetan, aldi berean haize handia, hezetasun erlatibo oso baxua eta lehorte jarraitua
gertatzen direnean, geruza hori arriskutsu bihur daiteke.
Eredu honetan, orbela duten pagadiak sartzen dira –maiz aurkituko ditugu Araban eta
Gipuzkoan– eta Larix eta Albies-eko basoak –Gipuzkoan–. Eredua hiru probintzietatik
edozeinetan aurki daiteke.
Page 122
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 122de 149
9. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: ORBELA ETA ZUHAIZPEKO AZIKULAK
Sua orbelaren edo azikulen bitartez zabaltzen da, aurreko kasuan baino intentsitate handiagoz.
Halaber, oihanpeko adaxka lehorren bidez zabaltzen da.
Erregai zama 10 Tn/ha ingurukoa da.
Lehorte jarraituko garaietan, haize lehor eta hezetasun nahiko txikia dagoenean, udazkenean
gertatzen den bezala, suteak oso azkarrak izan daitezke. Batzuetan, oin osoak erretzen dira, eta
horrek suaren koroatzea eta masa osoan barreiatzea dakar.
Honakoak dira eredu honetan maizen aurkitzen ditugun espezieak: Quercus pyrenaica, Quercus
robur, Quercus rubra eta abar. Halaber, azikula luzeko pinudiak, zeren eta lurrean daudenean
erraz hartzen baitute sua; esate baterako: Pinus radiata, Pinus nigra, Pinus pinaster eta abar. Ez
dira gaztainondoak ahaztu behar, haietan orbel ugari egoten baita.
Eredu hau maiz aurkitzen da Euskal Autonomia Erkidego osoan.
Page 123
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 123de 149
10. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: ORBELA ETA ZUHAIZPEKO AZIKULAK
Eredu honetan eskura dagoen erregai-kopurua handiagoa da aurreko bi ereduetan baino.
Orbelarekin edo azikulekin batera, material astun ugari aurkitzen dugu. Erregai-metatze hauek
fokuak sor ditzake, zeinek sua hartzen dutenean suaren koroatzea eta hura masa guztira
zabaltzea eragiten baitute.
Erregai zama 30 Tn/ha ingurukoa da.
Horien barruan, honako hauek daude: botatako zuhaitz asko dituzten basoak, haizearen,
elurraren, luizien eta abarren ondorioz. Horien adibideak Larix-en masetan aurkitu dira, haizete
gogorren ondoren ernatu diren puntak moztutako zuhaitzekin. Pinudiak, azikulen artean adarren
hondar ugari dituztenak.
Baso oso-oso helduak, adar lodi erauzi eta eroriak dituztenak. Ebaketa partzialak egin direneko
zuhaiztiak, non hondarrak utzi baitira.
Eredu hori maiz aurkitzen da Euskal Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan.
Page 124
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 124de 149
11. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: EBAKETEN HONDAR EDO HONDAKINAK.
Horien barruan sartzen dira oihanpearen belarraren gainean kokatutako hondakinak. Oro har, ez
dute jarraitutasun horizontalik.
Erregai zama 25 Tn/ha ingurukoa da.
Ebaketa partzialetatik heldu dira, edo inausteen ondoren hondarrak mendian uztearen ondorio
dira eta bertan botatzearen ondorio dira, edo laster botako dira. Sua barreiatzen dute, inguruko
masak arriskuan jarriz.
Sute horien prebentziorako metodo garrantzitsu bat zehazki Bizkaian aurkitutakoa da. Ebaketa
baten ondoren, pinaburuak jasotzen dira, hazitarako, eta hondar guztiak pilatzen dira. Gero,
erreketa bat egiten da, zaintza zorrotza eginez. Hartara, masaren gainerakoak eragingo lukeen
arriskua deuseztatzen da.
Halaber, eredu hau erkidegoko hiru probintzietan aurki daiteke. Noizbehinka aurkitzen da.
Page 125
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 125de 149
12. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: EBAKETEN HONDAR EDO HONDAKINAK.
Eredu hau hondarrak esparru jarraitu batean metatzen denean sortzen dena da. Estratu honen
altuera handiagoa da aurreko kasukoa baino.
Erregai zama 80 Tn/ha ingurukoa da.
Sailkapen honetan sartzen dira botatze edo ebaketa handiak egin diren eremuak. Lurrean
barreiatutako hondar gordinek sua areagotuko dute.
Noizbehinkako ereduak dira, Euskal Autonomia Erkidego osoan aurkitzen direnak.
Page 126
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 126de 149
13. EREDUA
- Suaren barreiatzaile nagusia: EBAKETEN HONDAR EDO HONDAKINAK.
Eredu hau baso helduen edo oso helduen botatzeen eta ebaketa handien eraginez sortutakoa da.
Erregai gordinenekin batera, finagoak diren beste batzuk badaude.
Erregai zama 450 Tn/ha bitartekoa izatera irits daiteke. Eredu guztietako handiena da.
Sutea erregai finen bitartez zabaltzen da, eta gordin edo oso gordinetara pasatzen da, eta azken
horiek bero-foku handiak sortzen dituzte. Horietatik, urrutira jaurtikitako ilaunak sortzen dira,
sua zabaltzen dutenak.
Garrek altuera handia lor dezakete, eta bero-emisioa oso handia da.
Noizbehinkako eredua da, Euskal Autonomia Erkidego osoan aurki daitekeena.
Page 127
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 127de 149
BIBLIOGRAFIA
- ANDERSON H.: Aids in determinig fuels. Technical Report INT-30 Forest Service. 1.976
U.S.D.A.
- CATCHPOLE E., DE MESTRE N. AND GILL A.: Intensity of fire at its perimeter. Australian
Forest Reseach IS, 47-54 1.982.
- CATON B. Y URIBE P.: Mapa de vegetación de Álava. 1.980.
- DELEBRACE P., VALETTE J.: Inflamabilité et Combustibilité de la végétation forestiére
méditerranéen.
- DELABRACE P., VALETTE J.: L’emploi du feu en sylviculture. Conmunication 17ême,
Congrés International de Stations de Recherches Forestiéres. Kyoto 1.981.
- FARRERO A. eta VILLAMUERA M.: Los planes de acción contra los incendios forestales.
La Seu d’Urgell: MAB 6 ALT PIRINEU, 1.987.
- EUSKO JAURLARITZA: 1986ko baso-inbentarioa.
- I.C.O.N.A.: La lucha contra los incendios forestales en España 1.972.
- I.C.O.N.A.: Técnicas para la defensa contra los incendios forestales. Monografía 24, 1.981.
- I.C.O.NA.: Defensa contra incendios forestales. Curso superior. 1.989.
- I.C.O.N.A.: Estudios sobre prevención y efectos ecológicos de los incendios forestales. 1.985.
- MINISTERE DE L’AGRICULTURE FRANÇAISE: Los incendies de forêts. Revue Forestière
Française.
- MONSERRAT P.: El incendio del pastizal y sus peligros. 1.978.
- PERRY D.: Wildland firefigting: Fire Behavior tacties & comand. 1.987.
- RAYBOULD S. and ROBERTS T.: A matrix approach to fire prescripction writing. Fire
Mangement Notes 44(4)7-10 U.S.D.A. Forest Service.
- RICO F.: Los incendios forestales y sus efectos ecológicos. Labor del I.C.O.N.A. 1.978.
- ROTHERMEL R.: A mathematical model for predicting fire spread in wildland fuels.
Technical Report Int-115 U.S.D.A. Forest Service 1.972.
- ROTHERMEL R.: How to predict the spread and intensity of forest and range fire. Technical
Report INT.143 U.S.D.A. Forestel Service 1.982.
- RUIZ DE LA TORRE J.: Árboles y arbustos de la España Peninsular. 1.971.
- VEGA J.: Prevención de incendios forestales mediante el empleo del fuego controlado.
Agricultura nº 571, 1.979.
- VEGA J.: Los incendios forestales y las directrices orientadoras de la investigación para la
prevención. Departamento Forestal de Lourizan 1.980.
- VEGA J.: Combustibles forestales. Curso superior sobre defensa contra incendios forestales.
I.C.O.N.A. 1.989.
- VELEZ R.: Prevención de incendios forestales mediante tratamiento del combustible forestal.
Bol. Est. Cent. de Ecología nº 12, 1.977.
- VELEZ R.: Manual de prevención de incendios forestales mediante tratamiento del
combustible forestal I.C.O.N.A. 1.982.
- VELEZ R.: Primeros resultados de los programas de estudio sobre efectos del fuego y la
orientación del combustible en ecosistemas mediterráneos de España. I.C.O.N.A. 1.985
Page 128
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 128de 149
III. ERANSKINA
Baso-suteen partea
.
Page 129
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 129de 149
III. ERANSKINA
BASO-SUTEEN PARTEA
Bilakaeraren eta baso-sutearen amaieraren komunikazioa
Page 130
Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 130de 149
Page 131
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 131 de 149
IV. ERANSKINA
Autonomia erkidegoaz kanpoko
baliabideak eskatzea
Page 132
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 132 de 149
IV. ERANSKINA
AUTONOMIA ERKIDEGOAZ KANPOKO BALIABIDEAK ESKATZEA
Page 133
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 133 de 149
Page 134
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 134 de 149
Page 135
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 135 de 149
Aire-frekuentzien Zerrenda
Autonomia erkidegoa Gobernu autonomikoaren
egoitza Probintzia Frekuentzia
Andaluzia Sevilla
Almeria 123.425
Cádiz 130.500
Kordoba 130.500
Granada 129.975
Huelva 123.425
Jaén 122.475
Málaga 122.475
Sevilla 129.975
Aragoi Zaragoza Huesca 130.500
Teruel 122.475
Zaragoza 130.125
Asturiasko Printzerria Oviedo Asturias 122.475
Balear Uharteak: Palma Mallorcakoa Balear Uharteak: 130.125
Kanariak Las Palmas de Gran Canaria Las Palmas 130.500
Sta. Santa Cruz Tenerifekoa Sta. Santa Cruz
Tenerifekoa
129.825
Kantabria Santander Kantabria 129.975
Gaztela eta Leon Valladolid
Ávila 129.975
Burgos 130.500
Leon 130.500
Palentzia 123.425
Salamanca 123.425
Segovia 123.425
Soria 129.975
Valladolid 122.475
Zamora 130.125
Gaztela-Mantxa Toledo
Albacete 130.125
Ciudad Real 123.425
Cuenca 129.975
Guadalajara 130.500
Toledo 130.125
Katalunia Bartzelona
Bartzelona 129.950
Girona 129.950
Lleida 129.950
Tarragona 129.950
Extremadura Merida Badajoz 122.475
Cáceres 130.500
Galizia Santiago de Compostela
A Coruña 130.125
Lugo 129.975
Ourense 129.850
Pontevedra 130.500
Errioxa Logroño Errioxa 122.475
Madrilgo Erkidegoa Madril Madril 129.850
Murtziako Eskualdea Murtzia Murtzia 122.475
Nafarroako Foru Erkidegoa Iruña Nafarroa 129.975
EAE Vitoria-Gasteiz. Álava/Araba 123.425
Gipuzkoa 130.500
Bizkaia 130.125
Valentziako Erkidegoa Valentzia Alacant 130.500
Castelló de la Plana 130.500
Valentzia 130.500
Autonomia erkidegoak/Hiri
autonomoak
Ceuta
Melilla
Ceuta 130.500
Melilla 122.475
PORTUGAL 129.950 129.825 frekuentzia probintzia guztietan erabili ahalko da ERRESERBARAKO ETA LARRIALDIETARAKO
Page 136
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 136 de 149
OHARRA: AIRE-FREKUENTZIEN ZERRENDAKO Komunikazio Sarea soilik erabiliko da
BASO-SUTEEN AURKAKO DEFENTSAN, eta bai Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen
Ministerioko Aire bitartekoek, bai autonomia erkidegoetako bitartekoek erabili ahalko dute.
2004-06-28an, Irratigintza Planifikatu eta Kudeatzeko Zuzendariordetza Nagusiak behin
betiko ebazpena eman zuen, zeinak berarekin baitakar zerrendan agertzen diren frekuentzien
irratigintzako jabari publikoaren erabilera pribatiborako jabari publikoko ondasunen
afektazioaren titularitatea, salbu eta Madrilen eta Katalunian erabiltzen direnak, non
erabilitako frekuentziak beraiek kudeatu baitute ministerioko sail eskudunean.
Page 137
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 137 de 149
Page 138
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 138 de 149
V. ERANSKINA
SG2 baso-sutea taktika operatiboa
Page 139
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 139 de 149
V. ERANSKINA
SG2 BASO-SUTEA TAKTIKA OPERATIBOA
SG2: Baso-suteak. Basoan sortutako suteak.
DATUAK BILTZEA
SOS-DEIAK-ek bete beharreko datuak, mota honetako istripuren baten berri ematen
diotenean:
- LEKUA
- Izena eta udalerria.
- Kokapena (errepidea, bidea, etab.). Koordenatuak: Alpify, WhatsApp, GPS
- Ibilgailuentzako sarbideak (errepidez, pistaz edo bidez)
- SUTE-MOTA, EZAUGARRIAK ETA KALTEA JASAN DEZAKETENAK
- Zer ari den erretzen
- Ingurunearen ezaugarriak. Kaltea jasan dezaketen elementuak:
- Pertsonak (erreskatatu beharrekoak / harrapatuta / ezinduak)
- Ondasunak
- Komunikazio-bideak
-DATU GEHIGARRIAK
- Ezbeharra hasi zen ordua, gutxi gorabehera.
- Eskuko telefonoaren edo telefono finkoaren zenbakia.
- Baldintza meteorologikoak
- BERRIEMAILEAREN DATUAK ETA EZBEHARRAREKIN DUEN
LOTURA
Page 140
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 140 de 149
ZERBITZUAK BALDINTZAK EGIN BEHARREKO LANAK MOBILIZAZIOA
SOS-DEIAK
Arreta 112
Koordinazioa
Zerbitzuen mobilizazioa
Kontrola eta jarraipena
AU
TO
MA
TIK
OA
FORU ALDUNDIAREN
MENDI ZERBITZUA
Baso-suteak itzaltzea (Zuzendaritza
operatiboa)
Sarbideen definizioa
Segurtasun-eremua zehaztea
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
ERTZAINTZA
Gertaeraren kokapena
Sarbideen definizioa
Sarbideen kontrola
Ordena publikoa zaintzea
Sarrera- eta irteera-bideak gaitu
larrialdietako ibilgailuetarako
Ikerketa
Laguntza logistikoa
Trafikoa eta errepide-sarea kontrolatzea
Trafikoaren desbideratzeak zehaztea
OSAKIDETZA Istripua izandakoak
daudela
Asistentzia sanitarioa
Istripua izandakoen sailkapena, hasierako
egonkortzea eta lekualdatzea
Osasun-baliabideen koordinazioa
UDALA:
UDALTZAINGOA
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak UDALA: UDALEKO
BABES ZIBILEKO
TALDEA Laguntza logistikoa
EUSKADIKO
TRAFIKOA
KUDEATZEKO
ZENTROA
Errepide-sareari eragitea Trafikoaren kudeaketa
Trafikoaren egoeraren berri ematea
SUHILTZAILEAK
Sutea itzaltzea
Istripua izandakoen
erreskatea/salbamendua (Zuzendaritza
operatiboa)
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
ESKU HARTZEKO
ZERBITZUA
Biztanleen ebakuazioa
edo biztanleei eragin ahal
izatea, orobat baso-
izaerakoak ez diren
ondasunei
Laguntza / Koordinazioa
Ordezkaritza Zuzendaritzaren Aginte
Postu Aurreratuan (Euskadiko Basoetako
Larrialdi Plana aktibatzea)
Page 141
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 141 de 149
ZERBITZUAK BALDINTZAK EGIN BEHARREKO LANAK MOBILIZAZIOA
SUHILTZAILEAK Mendi Zerbitzuak
eskatuta
Sutea itzaltzea
Istripua izandakoen
erreskatea/salbamendua
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
GE
RO
RA
TU
A
ERTZAINTZAREN
ERRESKATE UNITATEA
HELIKOPTEROEN ATALA
Mendi Zerbitzuak
eskatuta
Laguntza logistikoa
Ebaluazioa
Ekipo eta material teknikoak
eramatea
HERRI LANAK
FORU ALDUNDIA Gehiegizko neurria Makineria berezia ekartzea
EUSKOTREN / ETS /
RENFE / ADIF / FEVE /
METROBILBAO
Trenbideei eragitea Prebentzioa
Informazioa AUTOBIDEAK: AP-8/AP-
68/AP-1 Autobideei eragitea
EUSKADIKO TRAFIKOA
KUDEATZEKO ZENTROA Errepide-sareari eragitea
Trafikoaren kudeaketa
Trafikoaren egoeraren berri ematea
GAS /ARGINDAR /
OLIOBIDE / TELEFONO
KONPAINIAK
Banaketa-lineei eragitea
Horniduraren kontrola
Laguntza logistikoa
Informazioa
GURUTZE GORRIA - DYA
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
Laguntza psikologikoa
TALDE MUGIKORRA
ERTZAINTZA
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
Ekipamendu berezia ekartzea
ESTATUKO AIREKO
BALIABIDEAK
Itzalketaren zuzendariak
eskatuta Itzaltzea
FORU ALDUNDIKO
ONGIZATE SAILA Ebakuazioa
Ostatua
Laguntza logistikoa
URTEGIAK
PORTUKO AGINTARITZA
ITSAS KAPITAINTZAK
Itzaltzeko aireko
baliabideekin
Ur-hornikuntza
Itsasoko trafikoa arautzea
OSASUN PUBLIKOA
EUSKO JAURLARITZA
Elikagai-industriei
eta/edo biztanle-guneei
eragitea
Berezkoak
EUSKO JAURLARITZAKO
INGURUMENA Ingurumenari eragitea Berezkoak
UDALA:
UDALEKO BABES
ZIBILEKO TALDEA
Laguntza logistikoa
Laguntza teknikoak
Ostatua
PRENTSA-KABINETEA Berezkoak
METEOROLOGIAKO
EUSKAL ZERBITZUA Informazio meteorologikoa
EUSKADIKO BASOETAKO
PLANEKO KRISI-MAHAIA
Euskadiko Basoetako
Larrialdi Plana aktibatzea Krisi-mahaiari dagozkionak
Page 142
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 142 de 149
VI. ERANSKINA
277/2010 dekretuaren pean dauden
eta baso-suteen arriskuak dauzkaten
establezimenduen autobabes planei
buruzko zehaztapenak
Page 143
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 143 de 149
VI. ERANSKINA
277/2010 DEKRETUAREN PEAN DAUDEN ETA BASO-SUTEEN
ARRISKUAK DAUZKATEN ESTABLEZIMENDUEN AUTOBABES
PLANEI BURUZKO ZEHAZTAPENAK
Baso-suteen Oinarrizko Jarraibideari buruzko 893/2013 Errege
Dekretuaren II. eranskina
Hiri- eta baso-interfazeko esparruetan kokatutako eraikin edo instalazio berrien baso-
sutearen arriskurako autobabes planei buruzko zehaztapenak
Nekazaritza-, abeltzaintza- eta baso-ustiategietarako instalazio berriek eta haiekin lotutako
etxebizitzek, bai eta mendiko edo baso-eragineko eremuak ukitzen dituzten hirigintza-
antolamenduko planetarako exekuzioaren ondoriozko etxebizitza-, merkataritza-, industria
edo zerbitzu-erabilerarako urbanizazio eta eraikin berriek ere, baldin eta hiri-bilbearekin
berehalako jarraitutasunik ez badute eta mendiarekin edo baso-eragineko eremuekin
mugakideak badira, honako neurri hauek bete beharko dituzte:
a) Baso-erregaien jarraitutasuna gutxitzeko edo hausteko, bermatu beharko da 30
metroko zabalera duen segurtasun-zerrenda perimetral bat dagoela jabetza beraren
barruan, urbanizazioaren, eraikinaren edo instalazioaren inguruan, pertsonentzako
eraikinaren edo instalazioaren kanpoko mugatik neurtzen hasita, eta zerrenda horretan
ez dela landare lehorrik egongo, eta zuhaitz-masa soilduta egongo dela. Modua dagoen
guztietan, zerrenda hori, gutxienez ere, zortzi aldiz handiagoa izango da nagusitzen
den landarediaren altuera baino.
b) Autonomia erkidego bakoitzak deklaratutako suteak izateko arrisku handiko eremuetan
(AHE), eraikinaren edo instalazioaren autobabes pasiborako neurri bereziak hartu
beharko dira, baso-suteetatik heldutako balizko sute-sorguneen aurrean.
c) Suteak izateko arrisku handiko eremuetan (AHE) sartutako eraikin edo instalazioei
zerbitzua emateko azpiegituretan, azaroaren 21eko 43/2003 Legeko 48.6 artikuluan
ezarritakoaren arabera, erabilera-zortasuna izango dute suteen prebentziorako eta
itzaltzerako zerbitzuek. Eragin horietarako, egiten diren baso-pistek honako ezaugarri
hauek bete beharko dituzte:
– bidearen zabalera: bideetan bost metrokoa izango da, bi norabideko bideetan, eta
hiru metrokoa norabide bakarreko bideetan. Bide horietan beharrezkoak diren
seinaleak ezarriko dira, trafiko-arauen arabera
– bihurguneko barne-birarako gutxieneko erradioa: 5 metro
– zuhaitzak inausteko segurtasun galiboa: 5 metro
Page 144
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 144 de 149
– bidearen malda: % 12tik beherakoa; kasu jakin batzuetan gehienez ere % 20ra iritsi
ahalko da.
– bide-kilometro bakoitzerako norabidea aldatzeko eremuak; gutxienez ere 200 metro
koadrokoak izango dira eta 8 metroko luzera izango dute.
d) Industria-erabilerarako urbanizazioek eta eraikinek hidranteen sare perimetral bat
eduki beharko dute, berariazko araudiaren arabera, edo gutxienez ere honako hauek:
– kondukziorako 100 mm-ko diametroa
– 17 l/s-ko emaria
– 1 bar-eko gutxieneko presioa
e) Halakorik ezean, ur-hartuneak izango ditu (12 l/s-ko emaria edo erregelamendu bidez
ezarritakoaren araberakoa).
f) Suteen aurkako defentsa-sistema guztiek behar bezala seinaleztatuta egon beharko
dute, indarreko araudiaren arabera.
Page 145
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 145 de 149
VII. ERANSKINA
Kanpalekuetako instalazioen
baso-sutearen arriskurako autobabes
planei buruzko zehaztapenak
Page 146
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 146 de 149
VII. ERANSKINA
KANPALEKUETAKO INSTALAZIOEN BASO-SUTEAREN
ARRISKURAKO AUTOBABES PLANEI BURUZKO ZEHAZTAPENAK
Baso-suteen Oinarrizko Jarraibideari buruzko 893/2013 Errege
Dekretuaren III. eranskina
Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako autobabes planei buruzko
zehaztapenak.
Hiri-bilbearekin berehalako jarraitutasunik ez duten eta mendiarekin edo baso-eragineko
eremuekin mugakideak diren kanpaleku-esparru eta -instalazioek, honako baldintza zehatz
hauek bete beharko dituzte, Larrialdi-egoerak eragin ditzaketen jarduerak egiten dituzten
zentro, establezimendu eta aretoetako autobabeserako Oinarrizko Arauan ezarritakoa kendu
gabe:
a) Baso-erregaien jarraitutasuna gutxitzeko edo hausteko, bermatu beharko da 10
metroko zabalera duen segurtasun-zerrenda perimetral bat dagoela jabetza beraren
barruan, kanpinaren inguruan, haren kanpoko perimetrotik neurtuta. Zerrenda hori
barne-bide gisa erabili ahalko da eta ez du landaredia lehorrik edo erregai-andelik
izango; zuhaitz-masa soilduta edukiko du.
b) Txingarren aurkako hautseko su-itzalgailu behar bezala identifikatu bat edukitzea, 6
kilogramoko edukiera duena, hogeita bost lurzati bakoitzeko. Behar bezala
seinaleztatuta eta kokatuta egongo da, toki ikusgarri eta iristen errazetan, halako
moduz non lurzati guztiak su-itzalgailu batetik hogeita hamar metro baino gutxiagora
egongo diren. Berrehun eta berrogeita hamar lurzatitik gorako edukiera duten
kanpalekuetan, berrogeita hamar kilogramoko edukiera duen gurpil gaineko su-
itzalgailu bat eduki beharko da.
c) Lursailaren plano bat edukitzea, toki ikusgarrian jarria instalazioetako harrera-gunean
eta su-itzalgailu bakoitzaren ondoan, non gainerako su-itzalgailuak, ebakuazio-bideak
eta larrialdiko irteerak non dauden seinalatuko den.
d) Sute kasuan erabili beharreko ate guztien irekiera norabide bikoitzekoa izango da, edo
gutxienez ere irteeraren norabidekoa.
e) Barbakoa finkoak edozein lursailetatik gutxienez ere hamabost metrora egongo dira,
behar bezala babestutako tokietan. Barbakoa horiek baso-suteen prebentzioaren arloko
araudi indarduna bete beharko dute.
Page 147
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 147 de 149
f) Erregai-andelik egotekotan, behar bezala babestutako eta propio prestatutako toki
batean jarri beharko dira, kanpalekurako eremutik gutxienez ere 15 metrora.
g) Autonomia erkidego bakoitzak deklaratutako suteak izateko arrisku handiko eremuetan
(AHE), instalazioen autobabes pasiborako neurri bereziak hartu beharko dira, baso-
suteetatik heldutako balizko sute-sorguneen aurrean.
h) Suteak izateko arrisku handiko eremuetan (AHE) dauden kanpaleku-instalazioetara
sartzeko azpiegituretan, azaroaren 21eko 43/2003 Legeko 48.6 artikuluan
ezarritakoaren arabera, suteen prebentziorako eta itzaltzerako zerbitzuek erabilerarako
erabilera-zortasuna izango dute, eta hori honako ezaugarri hauek izango dituzten baso-
pisten sare batekin bermatu beharko da:
– bidearen zabalera: bideetan bost metrokoa izango da, bi norabideko bideetan, eta
hiru metrokoa norabide bakarreko bideetan. Bide horietan beharrezkoak diren
seinaleak ezarriko dira, trafiko-arauen arabera
– bihurguneko barne-birarako gutxieneko erradioa: 5 metro
– zuhaitzak inausteko segurtasun galiboa: 5 metro
– bidearen malda: % 12tik beherakoa (kasu jakin batzuetan gehienez ere % 20ra iritsi
ahalko da)
– bide-kilometro bakoitzerako norabidea aldatzeko eremuak; gutxienez ere 200 metro
koadrokoak izango dira eta 8 metroko luzera izango dute.
i) Hidranteen sare perimetral bat eduki beharko dute, berariazko araudiaren arabera, edo
gutxienez ere honako hauek:
– kondukziorako 100 mm-ko diametroa
– 17 l/s-ko emaria
– 1 bar-eko gutxieneko presioa
Halakorik ezean, ur-hartuneak izango ditu (12 l/s-ko emaria edo erregelamendu bidez
ezarritakoaren araberakoa).
j) Baso-suteen aurkako defentsa-sistema guztiek egoki seinaleztatuta egon beharko dute,
indarreko araudiaren arabera.
k) "Segurtasuneko jarraibide orri" bat edukitzea larrialdi kasuetarako, non
kanpinlarientzako ebakuazio planaren oinarrizko informazioa egongo den, behar den
hizkuntza guztietan; bertan, nahitaez, larrialdi kasu batean jarraitu beharreko
ebakuazio-bideen eskema bat jasoko da. Informazio hori kanpinlariei eskuratuko zaie
eta kanpineko harrera-gunean ikusgarri jarri beharko da.
Page 148
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 148 de 149
VIII. ERANSKINA
Aginte bakarraren izendapena
Page 149
Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 149 de 149
VIII. ERANSKINA
AGINTE BAKARRAREN IZENDAPENA