Euripidi - Medea

Prktheu nga greqisht ja e vjetr:

Prof. SOTIR PAPAHRISTO

BOTIMET"ALMERA"

EURIPIDI

MEDEA

Botues: Miranda Gjyzeli

Titulli: MedeaAutor: EuripidI

Prgatiti pr botim: Besnik RrapiKopertina: Olii Prmeii

i ktij botimi Almera, 2007

ISBN 978-99956-20-09-7

Botimet ''Almera"Blv. "Bajram Curri" P'27, Sh.2, Ap.10

Tiran-Shqiprie-mail: [email protected]

Shtypur n shtypshkronjn "ADA"Rruga "Mine Peza", Pallati "Kolombo 2", Tiran

Dy fjal pr lexuesin

EURIPIDI, tragjiku i 'madh dhe i fundit i Athins, lindi nishullin e Salamins n vitin 480 para Krishtit. Sipasgojdhns, poeti lindi ditn historike t fitores s madheq korri flota greke kundr asaj persiane. Jetoi dhe punoin Athin, prej nga u largua n vitet e fundit t jets s tij,pr t shkuar n Maqedoni, n oborrin e mbretit Arqealos,ku dhe vdiq n vitin 406 para Krishtit. Nga burimet e vjetradhe nga vet tragjedit shkruara prej tij, rezulton se poetikishte nj kultur t gjer, ishte partizan' i sofistve dhenjeri demokrat.

Ai shkroi 92 vepra dramatike, prej t cilave u ruajtnt plota, si nj trashgimi e muar n thesarin e letrsisbotrore, 17tragjedi dhe vetm nj pjes satirike. Shptuangjithashtu dhe shum fragment nga veprat e tij thumbura.

Euripidi n krijimtarin e tij paraqiti krizn politikedhe ideologjike t demokracis skllavopronare t Athinsn gjysmn e dyt t shekullit V para Krishtit. EdheEuripidi, si Eskili dhe Sofokliu prpara tij, subjektet etragjedive i merrte nga mitologjia dhe nga legjendat egojdhnat e kohs s vjetr. Por Euripidi mitet dhegojdhnat e vjetra i prdori me shum liri, duke indryshuar sipas nevojs q krkonte veprimi dhe n shumraste, kritikoi idet mitologjike dhe akuzoi perndit pr

dinakrin dhe zemr1igsin e tyre. Si poet realist,gjithmon pasqyroi botn reale dhe n qendr tvmendjes s tij qndronte gjithnj njeriu. Vnia n skenme mprehtsi e problemeve aktuale t jets, i dha Euripiditemrin "filozofi i skens". Heronjt e tij paraqiteshin mepasione t brendshme dhe kontradikta t fuqishme, tmprehta dhe t pazgjidhshme, duke krijuar situata shumtragjike. Prandaj Aristoteli tha pr Euripidin se ishte "poetim tragjik nga gjith poett e tjer".

Gjuha e Euripidit nuk ishte shum e ngjeshur dhe elart si te Eskili, nuk kishte harmonin dhe bukurin egjuhs s Sofokliut, por ishte m e thjesht, m e natyrshmedhe m e kuptueshme prej mass s spektatorve, prejpopullit. Vet Aristofani, komediografi i famshm, q ekishte goditur shum her at me an t satirs s tij,prdori gjuhn e Euripidit n komedit e veta dhe kur eqortuan pr kt, dha prgjigjen: "Un imitoj gjuhn e tijt bukur, por jo mendimet etij t dobta".

Tragjedia "Medea", prkthyer nga origjinali prejprofesor Sotir Papahristos, sht nj nga veprat m tragjiket Euripidit.

Drama zhvillohet n Korint. Medea, pasi shptoijasonin" nga rreziku dhe e ndihmoi q t merrte lkurne art nga Kolkida, shkoi bashk me t n Greqi, n Korint.

N kt qytet Jasoni e tradhtoi gruan e tij, Medea,dhe u fejua me bijn e mbretit Kreon t Korintit.Menjher, pas fejess s bijs s tij, Kreoni dha urdhr t

1) Sipas mitologjis. Jasoni ishte n krye t Argonautve, 50 heronj grek qshkuan n Kolkid t mernin lkurn e art, q ruhej nga nj dragua i cili nukflinte kurr.

prer q Medea bashk me fmijt e saj, ata q kish brme Jasonin, t largoheshin menjher nga qyteti.

Kjo gj e zemroi pa mas Medean. Ajo e egrsuarjashtzakonisht nga tradhtia e t shoqit dhe nga sjellja embretit Kreon, u betua se do t hakmerrej duke vrar sinusen e re t Jasonin po ashtu dhe fmijt e saj. Q nastet e para, nga nj prolog i gjat, spektatori dgjonprmbledhtazi subjektin e drams, ndrsa nga thellsit epallatit dgjohen ulrimat dhe vajtimet e Medeas. Ajo deln sken e drrmuar nga hidhrimi por edhe e vendosurpr t realizuar planin e saj.Zhvillimi i drams komplikohetedhe m tepr, kur Kreoni hyn n sken dhe e urdhront largohet menjher nga qyteti. Medea ndjen rrezikun emadh t prishjes s t gjitha planeve t saj ndaj edhe ikrkon nj dit leje, t qndronte vetm nj dit, sa tplotsonte nevojat e fmijve pr udhtim. Me t marrlejen, i tregoi haptaz korit planin e saj t hakmarrjes.

Sot t tre armiqt' do t'i shtrij t vdekur,atin me t bijn edhe burrin tim.

Dhe menjher i drgoi dhurata nuses s re, me ant fmijve t Jasonit: rij rrob t bukur dhe nj kuror tart, t lyera me nj helm shum t fort. Nusja sapo veshirrobn dhe vuri n kok kurorn, ndjeu dhimbje ttmerrshme dhe vdiq brenda nj kohe t shkurtr. MbretiKreon rendi menjher q t ndihmonte t bijn, eprqafoi por sa preku rrobn e helmuar, ra i vdekur edheai vet.

Skenam tragjike e veprs! Medea, pasi realizoi pjesne par t planit t saj, ishte gati t vazhdonte m tej. Everbuar nga pasioni i hakmarrjes, vendosi t vriste dhefmijt e saj. Ajo ishte vrtet nj grua e tradhtuar dhe efyer thell nga burri i saj, por ishte edhe nn. Si mund t

bnte ajo nj gj t till?!N shpirtin e saj filloi nj prleshjee tmerrshme mes gruas s tradhtuar dhe nns sdhembshur.

Nj her fitonte njra: dashuria e nns, por menjhern shpirtin e saj ngrinte kryet tjetra: hakmarrja.

Mallngjyese dhe shum prekse sht skena elamtumirs q u jep fmijve t saj. N vargjet emposhtme Medea shpreh dhimbjen e fort q ndientepr vendimin e marr: t vriste fmijt e saj!

Po un q moranj rrug t hidhur(dhe n m t hidhurdo t'i shpije kta)dshiroj ftmijvet'u jap prshndetjen.Jepjani, bij,jepjani nnsdorn t'ua puih.Dor e dashur shumo kok' p shtrenje fmiie sime!Fytyra e juaj,bukuria vet!Pai lumturi,porse atje posht,se at ktus 'ja u la babaj.0, sa shum i mblsht prqafimi.Sa lkur' e bute ftmijs sime.Sa shije m ka,fryma e ktyre!

Ecni, shkoni s71pejt,se m s 'kam fuqit'ju shikoj e mjera!S'duroj m t'iu shoh,se m ka pushtuarm rrzon e liga.Ndjej me t vrtet'po guxoj t bj,po inati qenkashum m i fortse gjykimi im ...

N fund, vrau fmijt e saj dhe u nis nga Korinti prn Athin, hipur mbi nj karroc q trhiqej prej dragojshme flet q ia kishte drguar Dielli, ndrsa Jasoni mbeti idshpruar, sepse ajo nuk i lejoi as t'i prkdhelte fmijtpr her t fundit.

MndeshaMedeaKreoniEgeuDjemt e MedeasPedagoguKori (me gra korintase)JasoniLajmtari

Shfaqja zhvillohet n Korint,prpara shtpis s Jasonit.

MNDESHAAh! T mos kish vajtur anija Argon dhe t Kolkids, duke fluturuarprmes Semplegadve, gurve t kaltr!Ah! T mos ishte prer me spat pishae t mos kish ren n pyll t Peljonit!Sikur dhe lopatat' mos ,t'i kishin marrn duart e tyre burra t pashoqq'ishin porositur nga mbreti Peliat ven t marrin bashkn gjith ar!Se kshtu Medea, zonja im' e madhe,nuk do kishte shkuar n kullat e Jolksduke u verbuar nga nj dashuri,dashuri q kishte shtn m'Jasonin;as nuk do t'i bindte vajzat e Peliutq t vrisnin atin dhe t rrinte sotktu n Korint bashk me t shoqin,bashk me fmijt; ish e dashur teprnga gjith banort e ksaj toke,ku erdhi Medea, mbasi la atdheun;shkonte me Jasonin jet t gzuar,se m t vrtet sht gaz imadht mos ket grindje gruaja me burrin;po tani t gjith iu bn armiqdhe ata akoma q'i kish m t dashurJasoni vet po i tradhton,

l)Pedagog quheshin ata q shoqroilin fmijt e padronve n shkoll ose nji/shat e gjimnostiks.

Personazhet e drams

AKTI I

Skena e par

(Mndesha"Pedagogu1l)

tradhton t shoqen, tradhton fmijt,bn krushqi e lidhet me shtpin' e mbretit,q t marr grua bijn e Kreonit,mbretit t ktushm.Medea e mjer krejt e poshtruari bn thirrje bess q'i dha Jasoni,kur shtrnguan duart ajo edhe ky;perndit vet i fton dshmitar,se si Jasoni e shprblen t shoqen.Shtrir rri e shkreta, gj n goj s'v,helmi, hidhrimi shpirtin ia pllakosn,or' e ast nga syt lot derdh, lshon,q kur i dha shkelmin burr'i saj Jasoni;syt' e saj kurr nuk i ngre prpjet,po i mban gjithmon posht e pr dhe;i dgjon kshillat q i japin miqt,mu si val deti ose si nj shkmb."kur ngre ndonjher qafn saj t bardh,qan dhe vetmuar pr atin e dashur,qan e pr atdhen, pr shtipin' e saj,q i la dhe iku si nj tradhtareedhe erdhi bashk me kt njeri,q e ka deruar, q'e ka poshtruar.Nga fatkeqsia po mson e shkretase sa gj e madhe sht t braktisshedhe t rrish larg toks prindrore.I urren fmijt, aq sa kur i sheh,asnj lloj gzimi nuk u ndjen n shpirt.Ja prse kam frik se mos ka ndrmend,t bj ndonj pun t papritur.Ka nj shpirt kjo grua krenar pr s tepri,nj shpirt q s'duron vuajtje, mjerime;.e kam njohur mir un prandaj tmerrohem

1) Shkmbi tregon shpirtin e paepur t Medeas, kurse vala e detit, stuhin ebrendshme, q ikan kallur pasionet e shpirtit t saj.

(se mos ngul thell n mli t sajShpatn fort t mpreht, duke hyr fshehurn dhomn ku ka shtratn' e nusrisose mos e vras mbretin dhe t shoqine pastaj t bj ndonj m t keqe.)sht' vrtet e tmerrshme; dhe ai njeriq krkon t matet si armik me t,leht nuk do dal munds e fitues.Po ja djemt' e saj 't lodhur nga lodrat,pr ktu po nisen; s'kuptojn t shkrettasnj nga t zezat q pson e ma.

r Sepse nj t riu s'i plqen trishtimi.

PEDAGOGUTi q je e vjetr n kt shtpiedhe zonjs sime i ke sjell shrbime,pse po rri n portat vetm e pa shoqedhe me vetveten po vajton, po qan?Si duron Medea t rrij larg teje?

MNDESHAPedagog i vjetr i djemve t'Jasonit!Pr gjith shrbyesit q jan besnik,do ndodhi e keqe q'ingjet zotit tyre,sht nj goditje q'i prek dhe ata.Un ndjej n zemr dhembje aq t thell,sa q kjo m shtyu t vrapoj ktue t shpall prpara dheut edhe qiellitfatin e mjerimet e s madhes zonj.

PEDAGOGUVajin kjo e mjer s' e pushon akoma?

MNDESHAJe mu si nj foshnje. Sa zili t kam!

Vuajtjet e saj jan n fillim,madje s'kan' arritur as n mes akoma!

PEDAGOGUSa e marr grua,- nse pr tim zotin mund ta them kt,q nuk di 't liga do t vijn pas!

MNDESHAO plak, 'po ngjet vall? Thuajm, t lutem.

PEDAGOGUGj prej gjje s'ka;madje jam penduar dhe pr sa t thash.

MNDESHAMos, pr kokn tnde, mos ia fsheh nj shokuse, po qe nevoj, as kujt s'ia them.

PEDAGOGUKur kalova afr vendit ku po rrinpleqt pr t lojtur tavll mbi drrasnrreth e rrotull ujit plot hir t Pirens,veshi m dgjoi fjalt q tha dikush- ndonse un bja sikur nuk dgjojase Kreoni, mbreti, q sundon ktu,kandrmend t'i nxjerr jashtnga Korintit dy kta djem bashk dhe me nnn;nuk e di n fjala sht e vrtet,po un do doja t dal e rreme.

.MNDESHAPo Jasoni vet a do t durojta psojn djemt, si do q ka grindjeme nnn e tyre?

PEDAGOGUFar e fis'i vjetr ia lshoi vendinfisit m t riut; ja pra pse Jasoninuk ndjen n zemr asnj dashuripr ata q jan brenda n shtpi.

MNDESHAPo qe se do shtojm fatkeqsi t rejapa u sosur edhe ato m t vjetrat,t t them, pr bes, sharruam, mbaruam.

PEDAGOGUPo ti hesht, mos fol; se s'ka ardhur kohat'i msoj zonja. .

MNDESHAO djem, a dgjoni 'at kini patur?S'uroj q t vdes, se sht im zot;po provohet sheshit, se ky sillet keqme ata q'i pati dikur fort t dashur.

PEDAGOGUE kush nga njerzia s'sht i ktill?Tani e kuptove se do rob ktuveten do m shum, se sa ndonj tjetr?Si s't mbushet mendjakur shikon se ati nuk i do t tijt,vetm pse ka dashur t marr grua tjetr?

MNDESHAHyni o fmij, hyni n shtpi;do jet m mir q t jini brenda.Ti pra, sa t mundesh, mbaji kta ve;shih mos i afrohen nns s helmuar.Se kt e pash, ca koh m par,

q po i vshtronte me nj sy t egr,nj sy si t demit, q rrfente sheshitse dika t keqe ka ndrmend t'u bj;e di shum mir, se inat'i sajnuk do t shuhet, para se t shfryjmbi kurriz t dikujt. Po, o Zot, e nxjerrtmbi kurriz t'armiqve, jo m'at t miqve.(Dgjohet zri i Medeas brenda n pallat)

MEDEAOh un' e mjera!E varfra un!M mbytn dhembjet!Medet! Medet!Sa do t dojat vdes menjher!

MNDESHAJa, fmij' t dashur,ja frika q pata!Zemra e nnspo turbullohet,inat i madhe ka pushtuar.Ecni me vrapbrenda n dhom;rrini atylarg syrit saj;mos u afroni,po ruhi mirprej shpirtit saj,shpirtit t egr;qndroni largzemrs s sajpa dhembshuri.

Shkoni me vrap,shpejt hyni brenda.Duket q n kryese kjo re rnkimeshq po ngrihet lart,do t kthehet shpejtn nj zemrime n nj trbimm t madh akoma.Vall 'do bjshpirti i saj,shpirti krenari pa mshir 'kur do kafshohetnga t ~eqiat?

MEDEAMedet! Medet!Hoqa e shkreta; ah sa kam vuajtur!Jam pr t qar, pr t vajtuar.Ju, or fmij t mallkuar,bij t nj nne fort t urrejtur vdekshi,u shofshibashk me atin,pluhur u bft -gjith shtpia!

MNDESHAE mjera un, e zeza un!'faj t kan djemt,se ra n mkati ati i tyre?Prse i urren?Ah fmij, ah!Trembem e tmerrohemmos psoni gj!Mbretrit vrtet

kan ca dshiraq jan t tmerrshme:kta gjithnjduan t'urdhrojnjo t urdhrohendhe mezi i zbutininatet e tyre.Po sht m mirt jetosh ashtusi t gjith shoktdhe t kesh me tat drejta t njjta.Sa pr mua duat rroj e t plakemme kamje t vogl,po t siguruar.Sepse rrug' e mesmen pun' e jetessve emrit t miru sjell e dobi njerzveq'e ndjekinn jetn e tyre.Kurse krejt prkundr:ajo q kalondo kufi e mas,nuk mund t sjellasnj lloj dobie;po dhe m t zeza,gazep m i madh,i mbulon shtpit,kur e z inatindonj nga demont.

Skena e dyt

(Hyn Kori)

KORI(Pro ode)

Kam dgjuar zrin,i dgjova klithmate s mjers zonj,gruas nga Kolkida,q'edhe nuk mundqetsi t gjej.Ti, plak, fol;un dgjovavaj, ulrimn pallat brendaq ka dy porta.Besa, s'ndjej gas,o zonja ime,pr gjith dhembjetq'heq kjo shtpi,sepse e dua,sepse m dhembet.

MNDESHAPo kjo shtpinuk sht m:u prish, mbaroi.Ai tani mbanshtrete mbretrore,ndrsa n dhomzonja e madhetretet e mjeramu si qiridhe asnj mik

nuk mund me fjalta ngushlloj.

MEDEAOh! Flaka e qiellitrnt mbi mua, mbi kryet tim!Jeta pr mua 'gzim do ket?Medet! Medet! Mortja i dhntfund jets sime, jets s zez!

KORIStrofe:

Dgjon, o Zeus, o Tok' o Diell,si qan kjo grua, kjo grua fatkeqe?Pse, moj e marr, pse dshirovenj shtrat q s'ishte pr t'u afruar?Vdekjen ti vet mos e krko,se kjo s shpejti ka pr t ardhur.N u martoft srish yt shoq,s'duhet t nxehesh kundr atijse do t'ia marr hakun Zeusi; .mos pra u tret duke vajtuarpr shtratin q'humbe.

ME DEAO Zeus i madh!Temid' e nderuar!Shihni se 'po heq,q kur mora burrnj t mallkuar,me t cilin bashkbm be t madhe!I pafsha t dy,kt e t shoqen,hi, pluhur t bhen

AntistroJe:

bashk me pallatet!Se kta t partme guxim t madhnisn kundr mejenga padrejtsirat.O at, o qytet,q ju lash' e ikakrejt pa pik turpi,pasi m prparavrava tim vlla!

MNDESHAA dgjoni 'thotdhe si e thrretTemidn q mbron,q dgjon 'do lutje,si edhe Zeusinruajtsin e beve?Nuk mund, s'ka se sit'i dal inatie t zbutet zonjame nj ngushllim,ngushllim t vogl.

KORI

Si nuk vjenKtu te neq t dgjojbisedat tona,se kto mbasedo t'ia zbutinshpirtin e zemrnfort t rrmbyer?Mos m mungoft

kujdesi impr miqt' e mi!Po ti shko shpejt,zonjn e nxirrq nga shtpia;merre dhe sillektu ndr ne,q po e presimsi miq t dashur.Ec me vrap,q t arrishpa br gjkundr atyreq'jan' n shtpi;sepse ky helmkshtu do shfryj.

MNDESHAKam pr ta br,ndonse kam frikse zonja imenuk do bindet.Me gjith' atnuk do kursejasnj mundim,vetm e vetmq ta bj qejfin;se luaneshaq'sht lehon,shtrembr, e shehat njeriq'i vete afrt' i thot xhe.Nuk do gabohesh,po qe se thua

q'ishin t marr,q s'dinin gj,ata t vjetritq n kremtimet,darkat, gostirat,gjetn ca kngpr t knaqurjetn e tyre.Po asnjerinuk e ka gjetursi t'i pushojme an kngshdhe instrumenteshgjith trishtimet,q sjellin vdekje,mjerim t tmerrshmdhe shkatrrojnshtpi t tra.Po t'i shroninkto mortart,fitim do ish,kujtoj, pr ta;porse atje,ku sofrat janplotme t mira,pse irren kot?Sofra e ploti jep vetiugzim njeriut.

KORIi.pod:

Ulrim kam dgjuar,ulrim dhe vajtime.Me rnkim dhe ngashrime

i vrsulet shoqit saj,atij shoqit fort t lig,q'ia tradhtoi shtratin.Edhe pr ato q vuan,q pson me t padrejt,e thrret si dshmitarTemidn q rri me Zeusin,q kujdeset pr betimetq bri t arrijgjer n tokn e Greqis,si kaloi nj det t kripur,det t kripur dhe pa fund.

AKTI II

Skena e par

(Kori - Medea)

MEDEAGra korintjane,'dola nga shtpia dhe po vij ktuq t mos filloni t m kritikoni.Se di shum njerz q i quan bota- disa pa i par, ca duke i njohur -mburrs e krenar; ca t tjer prapi quan prtac, se kta kalojnnj jet t qet. Po i drejt s' shtsyri i njeriut, q pa njohur mirshpirtin e nj tjetri, veten duk' e par,e urren kt, ndonse s'ka psuarndonj gj prej tij. Nj q sht' i huaj,duhet t'u prshtatet ligjeve t qytetit;po nuk lvdoj as at qytetasq sht brutal nga q nuk gjykon,dhe pr kt shkak sht i urrejturnga bashkatdhetart. Fati q m ngjaupa pandehur fare, zemrn m'a drrmoi;e prandaj, mikesha, posa q pr muajeta shije s'ka, kt jet duata l dhe t vdes. Se im shoq te cilikisha gjith shpresat, doli - e kuptova,tani e di mir - burri m i .dobtnga t gjith burrat. Nga tr krijesatme shpirt e gjykim, shum m t mjeraqenkemi ne grat. Pikspari duhetne ta blem burrin me shum t holladhe pastaj ta bjm

- q'sht' m keq akoma - zon trupit ton.Po pr ne rreziku m'i madh sht ky:nuk mund t dim, n ky burri ynsht njeri i mir apo sht' i lig;sepse pr nj grua ndarja s'shr' e ndershme,as nuk i lejohet q ta lre burrin.Vajza q do vij n nj vend ku kaligje krejt t reja si edhe zakone,- meq s'ka msuar asgj nga shtpia -duhet ajo vet t'jet nj faltare,q t mund t dij si t'i sillet burrit;e n m s fundi me nj mij' mundimedo mundim t marrim burr pr t qen,burr qt mund t duroj me gaszgjedhn e martess, zili do na ken;ndryshe, vdekja sht pr ne faqe e bardh.Burri, kur mrzitet brenda n shtpi,e largon mrzitjen, duke dal jasht(edhe duke shkuar pran ndonj mikuose pran' atyre q'i ka moshatar);grat, ne prkundr, na shtrgon nevojat' i kemi gjithmon syt te nj zemr.Thon pr ne grat se kalojm jetnpa rreziqe fare brenda n shtpi,ndrsa burrat jan me arm n dor.Nuk mendohen mir; se un pr vetem tepr do doja t qndroja tri herprapa nj mburoje, sa t lind nj her.Po njsoj nuk jemi un edhe ju:.atdheu i juaj sht ky qytet;ju shtpit' atrore ja ktu i kini;jet' e juaj sht plot me lehtsiraedhe miqt' i kini pr t'u shoqruar;ndrsa un mbetem pa atdhe, e shkret,prej tim shoqi shahem edhe poshtrohem,prej atij q m'mori nga nj vend barbar;

s'kam vlla, s'kam nn, asnj far' e fis,ku t prpjek kokn n kt mjerim.Nga ju tani un kt nder krkoj:po fja gjej volin hakun t'ia marrburrit pr t zezat q lshon mbi mua;t mos flas, t heshtsh; se me t vrtetfemra n do rasje sht frikacake;kjo prpara forcs sht shum' e dobt,madje nuk ka zemr t shoh dhe hekur;po kur ia prekin shtratin e kurors,zemr m t egr nuk mund t gjesh.

KORIDo t bj, si thua, se ti, moj Mede,ke t drejt shum t dnosh tt shoq,dhe s'habitem fare q po qan pr fatin.Po, ja, shoh Kreonin, mbretn' e ktushmq po m afrohet t m thot vet't re ka vendosur.

Skena e dyt

(Kreoni - Medea - Kori)

KREONIMede!Ty q rri e vrejtur, q je zemruarme tt shoq Jasonin! Ty t urdhrojt'iksh nga kjo tok dhe syrgjyn t shkoshbashk me fmijt; edhe mos e zgjat,.sepse ksaj pune un, vet undo t'i rri prsipr, e s'do kthehem prapn shtpin time, pa t nxjerr jasht,

. tej kufive tona.

MEDEAMedet, un' e mjera! Mbaroi puna ime!S/lan gj pa br kundr nesh armiqt!E pra, asnj streh nuk po gjej dot,ku t rrij, t mbrohem nga gjith' kjo stuhi.Po me gjith' q vuaj, do t't pyes, Kreon:Pse do t m nxjerrsh nga ky vend ktu?

KREONIO Mede, kam frik - hapur po ta themse mos m'i bsh vajzs ndonj t pabr.Shum jan shkaqet q m kallin frik:ti je prej natyre grua shum' e zgjuar;fi' di marifete, shum shejtanllqe;je pastaj helmuar se t shqet nga dorashtrati i t'yt shoqi, shtrat' i nusris.Dgjoj posht' e lart se ti po lvdohesht na bsh J keqe mua, vajzs, dhndrit.Prandaj, pa psuar, duhet t marr masa.Se pr mua, zonj, sht shum' m mirt t'kem sot armike, se sa un vetnesr a pasnesr t vajtoj t qaj.

MEDEAAh medet! medet!

Kreon!S'sht her' e par q po m dmton,nami q kam marr; madje shum herky nam m ka sjell nj mij t zeza.Prandaj nj q sht me mend, me fiqir,nuk duhet kurr t'i mbush fmijtme ku1tur' e dij pak t tepruar.Se prve q'u ngjitet nami i prtacit,po trheqin edhe smirn e urrejtjene atij q'e kan bashkqytetar.

.Se atyre q'jan njers t paditur,po t'u thuash gjra t urta, t reja,sigurisht do dukesh njeri pa dobi,njeri i paditur; n kujtofshin prapse je m i mir nga t gjith' ataq u duket vetja se jan t ditur,do jesh pr qytetin njeri i mrzitur.Ja nj fat t till kam dhe un vet:me q jam e ditur, ca m kan smir,ca t tjer prap m urrejn shum,ndonse s'sht' e madhe dituria ime.E pastaj ke frik mos t bj t keqe?Mos ki frik, Kreon; un nuk mundt'i bj t kqia atij q'sht mbret.E me t vrtet: far padrejtsiem ke br, Kreon? E martove vajznme at q zemra ta ka dshiruar.Vrtet ndjej urrejtje, po pr burrin tim;sa pr ty, je sjell, pas mendimit tim,ashtu si do bnte do njeri me mend.Prandaj ,s't kam smir q'i ke punt mbar.Bni qejf! Martohi! Pai lumturi!Vetm nmni leje t qndroj ktu,se me gjith' q vuaj, gojn do ta mbylle do t'i prulem atij m t fortit.

KREONIFjal t'mbla thua, veshi m knaqet,po kam shum frik se mos ti trillonmu n shpirtin thell ndonj plan t keq;madje sot e tutje t besoj m pakse sa m prpara;se m leht ruhesh nga burrat e gratq'jan kolerik dhe q nxehen shpejt,se sa prej atyre q'jan m t urt

dhe q nuk flasin.

Dil pra, sa m par; s'duhen shum fjal;u vendos, mbaroi; ti, armikja jon,me asnj mnyr s'mund t rrish me ne.

MEDEAMos, t bje ndr kmb,mos, pr kokn tnde dhe t sat bije

q'u martua rishtas!

KREONIFjal krejt t kota: s'do m bindsh kurr.

MEDEAAshtu do m nxjerrsh, pa dgjuar lutjet?

KREONIS't dua m tepr se shtpin time.

MEDEAO atdhe! Sa shum t kujtoj tani!

KREONIEdhe un' e dua, po fmijt' m shum.

MEDEAOh! Pr njerzinsa e keq' e madhe qenka dashuria!

KREONIKjo, m duket, varet edhe nga rrethanat.

-MEDEAO~Zeus i madh!Bj q shkaktari i ktij mjerimi

t mos t shptoj.

KREONIIk, moj e marr; shko mos m mundo!

MEDEAUn' i kam mundimet; e pra s'kam nevoj

pr ato t tjetrit.

KREONIMe pahir shrbyesit do t't nxjerrin jasht.

MEDEAMos, t lutem, Kreon, mos e bj kt.

KREONITi krkon, si duket,t m prishsh gjakun.

MEDEADo t ikim, Kreon; pr kt s't lutem.

KREONIE po 'rri ahere? Pse s'po shkon me koh?

MEDEAVetm sot t lutem lrm t qndroj,q t prkujdesem, ku esi t shkojmedhe t mendohem far u duhet djemve,mbasi at' i tyre pr ta s'po an kryet.Ki pr ta mshir; edhe ti je at;si i till duhet t ndjesh pr ta dhembje.S'kam qeder pr vete q po arratisem;pr ata qaj vetm, pr fatin e tyre.

KREONIZemra ime s'sht zemr' e nj tirani;madje shum her kam dmtuar veten,

sa her kam dashur t tregoj mshir.Ndonse shoh q prap do t bj gabim,po ta fal, moj grua, at q krkon;vetm q m par po t lajmroj:n qoft se nesr drit' e perndisdo t't gjej ty bashk me fmijtbrenda n kufiret e ksaj toke,dije se t vrava; s'jan fjal boshe.

(del Kreoni)

. KORIGrua fatkeqe!Medet! Medet!Je nj e mjerme dhembje plot!Nga t'ia mbash?Te cili mik,ose shtpi,n 'tok vallke pr t gjeturshptim nga vuajtjet?N kt dallgaq t tmerruardhe plot mjerime,ndonj nga hyjtMede, t hodhi.

MEDEAKeq pr mua punt nga t gjitha ant;kush do thot "jo"?Po kshtu nga hera - mos besoni kurr _s'kan pr t shkuar.Ka akoma luftra pr nusen e dhndrin,dhembje, hidhrime pr vjehrrn e vjehrrin.A kujton se un ktij ndonj her

do t'i flisja fjal me prkdheli,po t mos shpresoja t fitoja dikaose t'i kurdisja mir ndonj plan?Jo, nuk do t'i flisja, as edhe me dornuk do ta prekja. Po ky sht braq i shkalluar, sa q ndonse mundtet m nxirrte jasht nga ky vend ktudhe t'i prishte fare planet q kam br,pr sot m dha leje t qndroj ktu;sot t tre armiqt do t'i shtrij t vdekur:atin me t bijn edhe burrin tim.Kam shum mnyra shpirtin t'ua marr,po s'e di, moj shoqe, ciln nga ktot prdor m par; s'di se si t bj:ta ndez, t'i v zjarrin dhoms ku rri nusja,apo t hyj fshehur brenda n pallat,tamam n'at dhom, ku ka shtratin nusjadhe shpatn e preht t'ia ngul n mli?Nj merak m ha: n.m znin brenda,bash kur do mundohem t hyj mu n dhome kur do prpiqem t bj punn time,do t vdes pa tjetr pr gzim t'armikut.Prandaj m e mir sht rrug' e drejt,ajo ku natyra m ka br t'aft:me an t helmit t qroj armiqt.Mir.Ja kta mbaruan, po pastaj 'qytetdo m qas mua'? Cili vall mikdo m'i el dyert e shtpis tij?Kush do m'jap streh, q t m shptoj?S'ka, prandaj m duhet t pres edhe pak;se n gjea streh, nj azil t sigurt,fshehtas do t'i vras me dinakri;po n rast se dbohem n vendt pasigurt,do rrok un vet shpatn me guxim,

madje t tepruar, edhe me ktshpirtin do t'ua marr; pastaj le t vdes.Se pr perndeshn q nderoj m teprnga gjith t tjerat, pr Hekatn, them,q m ka ndihmuar edhe q banonmu n vatrn time, jo, asnj prej tyrenuk do t'arrij t ndjej gzim,ndrsa zemra ime sht plot me brenga.Do t'ua bj t hidhur, t gjitha zeher:martesn, krushqin, internimin tim.Hajde, pra, Mede!Mos le pa prdorur gjith' ato mnyraq i ke msuar; ec gjer n fund;ja kjo sht dita q krkon kuraj.Nuk shikon se 'vuan? Dasma e Jasonit,dasm' e Sisifidve, s'duhet kurrsesit t'bj qesharake, ty q ke nj at,tepr t dgjuar, q ke strgjysh Diellin.A po s'je e ditur? Grat, ne pastajprej natyre jemi shum t paaftapr ndonj t mir, ndrsa pr t liga

jemi vet dora.(Medea hiqet mnjan dhe qndron aty

pa nxjerr z nga goja.)

KORIStrofa I:

Kthehen prapa,prapa n burimetlumenj t' hireplot.Iku Drejtsia,'do gj u prmbys.Mendja e njeriutsht plot dredhidhe e drejt' e hJ:"jve

Aniistrofa I:

Strofa II:

edhe kjo II zhduk.Mendimi pr gruanka pr t'u ndryshuar:femra do mbulohetme lavdi t madhe;nderi pas ktajdo ta shoqroj;s'do t'i mbetet mndonj nam i keq.

Do pushojn kngte kohs s shkuarq'i kndonin Muzatpabesis sime.Hyji Apollon,prijsi i kngs,s'i ka kallur shpirtit,shpirtit ton' e mendjesakordet e lyrs,dhe. kngs hyjnore.Se dhe ne aheredo t'i thurrnim knggjinis s burrit;shekujt e kaluarpo na japin lndpr t thn shumpr hesap t burrit,pr hesap t gruas.

Ti nga vatra e t'yt etime nj zemr t trbuaru largove edhe ike,duke kaprxyer detin

pr t t' cilsuar: ty, or burra cak _ti pra m'erdhe pran, ti q t urrej?S'sht kjo kuraj, s'sht as guxim,t'u dalsh prpara dhe t'i sho me synjerzit e dashur, q'u ke br keq;ksaj i thon tro paturpsi,q'sht nj smundje, nj smundj' e madhe,nga e cila vuan gjith njerzia.Si do q t jet, br mir q'erdhe,sepse me qortimet q do t t bjedhe un shpirtin do ta lehtso;,edhe ti do vuash kur do t'i dgjosh.Do t nis m par nga ato t vjetrat:Jetn ta shptova, si e dir1grektme t cilt hipe n anijen Argo,kur ty t drguan t vesh nn zgjedhdemat q lshojn flak' e zjarr nga goja,q me ta t mbjellsh fushn vdekjeprurse;un' at draguan q rri gjith zgjuardhe ruan lkurn me qime t artduke vn sipr kurmat tij t shumta,un vet' e vrava edhe ksisojun pr ty qesh drit shptimtare.M pas tradhtova atin e shtpine me ty s bashku erdha n Iolk,n qytetin afr malit Pelionme zell t tepruar, me gjykim t pakt.Un' jam shkaktare q u vra Pelianga bijat e tija; vrasje kjo e tmerrshme,po ta hoqi frikn q t kishte zn.Gjith' ato t mira parasysh s'i more,o njeri i dobt, q s'ke shok n bot,po m tradhtove, tjetr grua' morendonse at u br, ndonse ke fmij;'sikur t mos kishe, do t'ta faIte bota

q krkon t lidhesh me nj grua tjetr.Shkoi, vajti fjala q m dhe me be;s'e ke mbajtur besn; vrtet nuk mundta kuptoj kt: mos kujton ti vallse m s'mbretrojn hyjt' e asaj kohe?Apo sot njerzia ka ligje t rejae prandaj ndaj meje - e ndjen edhe vet -

ben s'e ke mbajtur?Medet! Ja kja dor q ke zn shpesh!Ja dhe kta gjunj q'u shtrnguan kotprej nj t pab~si q m'i preu shpresat!Hajde pra t flasim, si dy miq t mir,ndonse 'gj t mir do t pres nga ty?Po prap dot t't pyes, sepse ksisojdo duket m mir poshtrsia jote.Tani ku t vete? N shtpi t atitq ika, q'e lash q t vij pas teje

n atdheun tnd?A po te t mjerat vajza t Peliut?Me krah hapur do m presin mua,mua q'ua vrava atin n shtpi!Ja tani e mjera, ja n 'gjendje jam:njerzit e dashur t shtpis simes'i kam miq, s'm duan dhe armiq i bragjith' ata q s'lipsej t'u bja t keqe;po, kshtu u solla, q t t knaq.S'ka dyshim se shum femra n Greqido t thon mbase se m ke shprblyerpr kto t mira q t bra undhe se do kem gjetur n fytyrn tndeburr plot me bes, nj burr si duhet;po mua t mjern syrgjyn po m nisin,prej ktej m dbojn pa miq e t shkret,mua fillk vetm, me fmijt vetm.Nder, vrtet do jet pr dhndrin e ri

djemt' e tij t'i ler rrugve t ecin,t ler' e t shoqen q/i shptoi jetn.O Zot! Si njeriut i ke falur mjetint dalloj, t shoh arin q'sht kallp,ndrsa asnj shenj mbi t liqt s'vureq t na tregoj ligsin' e tyre?

KORIKur n mes t miqve plcet zemrimi,sht gj e tmerrshme, s'ulet, nuk zbutet.

JASONIDuhet, si m duket, t'i mat mir fjaltdhe si nj i aft kapidan anije,t'ia mbledh plhurat pr t'i br balldallgs e stuhis q lshon mbi muagoja jat', o grua, goj krejt pa fre.Ja pra, ku t them - me q'i ngreh n qiellgjith' ato t mira q m paske br _.se mekry' e nxori udhtimin timjo ndonj hyj tjetr, as ndonj nga njerzit,po e nxori vetm, Afrdita vetm.Ti vrtet nga mendja je nj gru' e holl,po s't l nakari t pohosh, t thuashse m ke shptuar mbasi t kish shtyrdashuria vet, ajo dashurime ato shigjeta q s'u ruhesh dot.Po mbi kt pik nuk do zgjatem shum;gjith' ato t mira q m'i bre, grua,un s'i mohoj, as kam ndonj qarje,.po, si do t shohsh, nga shptimi imthem q m'e fituar dole ti se un.Pik' s pari ndodhesh e rri n Greqi;s'e kalon m jetn n nj vend barbar;ti ktu ke njohur 'sht drejtsi,

ti ktu msove t jetosh me ligje,q nuk jan vn pse kshtu e dointeres' i cave q'jan t fuqishm.N Greqin mbar t ka dal namise je nj e ditur e pr kt shkakke fituar fam dhe u ngrite lart;ndrsa po t ishe mu n fund t bots,s'do ta zinte ngoje askush emrin tnd.Sa pr mua, nuk do t dshrojaas thesar t kisha n shtpin time,as t kisha qen kngtor m'i madhse Orfeu vet, n qoft se fati,fati im i lumtur, nuk do t prhapejn t katr ant me lavdi t madhe.Fola mjaft, m duket, pr punt e mia;ti je shkak ta re edhe pr kto.Ti m shan dhe qahesh, pse po marr pr gruabijn e monarkut q sundon ktu;po do t provoj se n kt punjo vetm me mend e m'urti u solla,po dhe plot me dhembje pr ty e fmijt;mos e prish pra gjakun; rri e qetsuar.Pasi u largova nga qytet' Iolkdhe ktu arriva si nj muhaxhir,a do mund t gjeja m t lumtur fat,se sa t martohem me vajzn e mbretit?Jo pse s'm plqente shtrati yt, moj grua,- si kujton e thua nga nakar i madhjo pse ndjej dshir pr nj nuse tjetr,ose pr t br ca m shum djem;mua mjaft m jan ata q i kam;me kta knaqem; s'kam sepse r'ankohem -po e bra vetm pr kt qllim:q t rrojm mir, - gjja m e par, -t mos na mungojn ato q na duhen;

sepse jam i bindur q 'do mik largohetnga ata q jan njers t.vobekt.Pastaj edhe djemt dua q t'i rrit,si e krkon nderi i shtpis sime;n qoft se djemt q ke lindur ti,bhen me vllezr nga martes' e re,njsoj do t'u sillem, njsoj do t'i dua,nga t dyja palt nj fis do t bj;oh, sa lumturi do jet pr mua!Ti nuk ke nevoj pr fmij' t tjer,po pr mua bhet kJOe mir' e madhe:se fmijs state q ke lindurti,do t jem n gjendje t'i ndihmoj si duhet,m'an t fmijve q do t m lindin.A s'mendohem mir? Po edhe ti vetnuk do kundrshtoje, po t mos t shtynte,po t mos t ndizte kjo martes' e re.Se ju grat shkoni gjer n kt pik:e besoni veten fort e fort t lumtur,kur n shtrat me burrin mir ia kaloni;po n rast se shtrati preket qoft' e pak,'do e mir' ju duket e zez, e keqe.Sikur t'ish e mundur t bnim fmijme ndonj mjet tjetr, jo me an' e femrs;sikur t mos ishte gruaja n bot,nuk do t kishte ligsi ndr njerzit.

KORI[ason, shum bukur i stolise fjalt;po si mendoj un - do t't kundershm] _s'm dukesh i drejt, mbasi tradhtove

gruan q ke patur.

MEDEAsht vrtet e drejt se me shum njerz

e n shum pika jam n kundrshtim;se, pas mendjes sime, do njeri q .sht orator i zoti, porse jo i drejt,meriton t marr nj dnim t rnd;pse duke u mburrur s padrejtsitdo t mund t'i fsheh me fjal t bukur,guxon gjithmon t bj t liga,e kshtu pra, dija nuk i sjell dobi.Tani dhe ti vet mos m dil prparame fjal t bukur, me oratorira,se nj fjal' e vetme t rrzon prdhe:Po t kishe qen njeri jo i lig,duhe she m par t ma mbushje mendjenpr kt martes dhe t mos e bjefshehura atyre q i quan miq.

JASONIA! Vrtet s'ka fjal se do m ndihmojepo t ta rrfeja q m par dasmn,vrtet do m ndihje ti q edhe sotnuk e shkul inatin q ke mu n zemr.

MEDEAKjo gj s't pngonte; halli ish gjetiu:po t kishe mbetur gjer n pleqri,burr i nj gruaje, nj gruaje barbare,nuk do t kishe, si kujtoje ti,

as nder, as lavdi.

JASONIUn u martova - kt dije mir -me t bijn' e mbretit dhe e kam per grua,jo pse dshirova t kem tjetr nuse,po pse, si kam. thn edhe tjetr her,dshiroj mnjan ty t t shptoj

e m tjetr an t forcoj shtpin,mbasi djemt tan do t'i bj t kenmbretrit vllezr.

, : MEDEAAh, qofshin larg mejegjitha lumturit qe m sjellin brenga!Qoft larg do kamje q m djeg n zemr!

JASONIA e di se duhet lutjet t'i ndryshoshn do q t dukesh grua m e menme?Fjala vjen, t lutesh q gjrat e miramos t'i marrsh kurr pr gjra t liga,as kur je e lumtur, tmos thuash kurr

se je nj fatkeqe.

MEDEAT m shash e fort, se ti m'a ke strehn,ndrsa un' e shkret do shkoj se ktejmi

vetm, fillk vetm.

JASONIVet ti e bre; s't ka faj njeri.

MEDEAPo 'kam br un?Mos val1' u martova, mos t tradhtova?

JASONIMbretin mallkon.

MEDEADo t'jem shkaktareq t mallkohet dhe shtpia jote.

JASONIPr mbi kt pik nuk do flas me gjat.Un desha vetm t t lajmroj,q n ke dshir t t jap t hollaq t'i kesh pr rrugn,si pr veten tnde, si dhe pr fmijt,thuajm, se un jam gati t t'japme t dyja duart, si dhe t drgoj shenjat veanta npr miqt' e mi,t t presin mir dhe t t ndihmojn.N qoft, moj grua dhe kto s'i do,do t jesh e marr; ndrsa po t heqshdor nga inati, do t dalsh fituar.

MEDEANuk kam nevoj as pr miqt e tu,as parat' e tua nuk t'i dua, jo!'dobi sjell dhurata q t'jep nj i lig? .

JASONIUn perndit dshmitar thrres,se me gjith zemr dshiroj t bjdo gj pr fmijt, do gj dhe pr ty.Po ti, si po duket, nuk e do t mirn,po u bje me shkelme miqve q t duan;

prit pra m t tharta. "

MEDEAShko; t mori malli pr nusen e re,sepse shum koh s'rri dot jasht dhoms;bje shpejt martesn; kjo, n dasht Zoti,do t'jet' e ktill, sa q do t doj

t mos e provosh.

KORIStroja I:

Kur vjen dashuriaedhe t pushtonme fuqi, me vrullshum t tepruar,kurr nuk sjellas lavdi as nder;po kur Afrditat prek leht' e but,pr bes se kaperndesh tjetrm'e dashur se kjo.Kurr, zonj' e madhe,me harqet e artamos m'hedhsh shigjetn,q s't vete bosh,shigjetn e lyerme helm dashurie!

Antistroja I:M'u ruajt nderi,dhurata m'e mir,q na faln hy jt.Mos u bft shkakAfrdit' e tmerrshmet kem kundrshtime,t kem edhe grindje!Mos ma mart kurrmendjen edhe zemrnq t dashurojndonj burr tjetr.N deroj me t teprgjith' .ato martesaq sjellin nj jet

Stroja II:

Antistroja Il:

plot me qetsi.Sa zili u kamshtretve t graveq' i stolis urtia!

o atdhe! O shtpi!Mos u detyrofshat le vatrn time,t jetoj syrgjyndhe t bj nj jetshum t mjeruar,q'sht gj e tmerrshme.Mortja, mortja vett ma marr shpirtin,para se t shohnj dit t till!Vrtet s'ka mjerim,mjerim m t madhse sa t jetoshlarg atdheut tnd.

Kt vet' e pash,edhe s'jan fjalq m'i tha nj tjetr.Ty q vuaj te aq,nuk t mshiroias qytet, as mik!Keq e keq mbarofshingjith' ata q s'duant nderojn miqt,t'ua elin zemrnq t shohin thellpastrtin' e saj!

Un kta kurrs'do t'i bja miq.

Del Jasoni i shoqruar nga shpura

Skena e dyt

(Medea - Egeu)

EGEUMede, tungjatjeta! As njeri vrtets'mund t prshndosh ata q'i ka miqme nj prshndetje se kjo m t bukur.

MEDEATungjatjet' Ege!Nga na vjen o djal i Pandjonit t'urt?

EGEUKthehem prej faltores s vjetr t Febit.

MEDEAPo pse paske vajtur n krthiz t bots?

EGEUVajta q t pyes si t bj fmij.

MEDEASi pra! Ke jetuar gjer sot pa fmij?

EGEUKshtu paska dashur ndonj nga Demont.

MEDEAA ke patur grua, apo s'je martuar?

EGEUZgjedhn e martess e kam njohur mir.

.MEDEA't'u prgjigj pra Febi pt pun' e fmijve?

EGEUM tha disa fjal q'jan aq t thella,sa q mendj' e robit s'arrin t'i kuptoj.

MEDEAA kam leje vall t msoj 't tha?

EGEUPo; se kjo prgjigje do mendje t holl.

MEDEA't, tha pra? Me thuaj, n mund t ma thuash.

EGEUTha t mos e zgjidhkmbn e kacekut q del pak prjashta ...pa u kthyer edhe... \

MEDEAPa II kthyer ku?

EGEUPa u kthyer prap n vatr' e tim eti.

MEDEAPo ktu pse erdhe?

EGEUA e njeh Pitteun, mbretin e Trizens?

MEDEAsht, si po thon,biri i Pelopit, tepr shprestar.

EGEUPrgjigjen e hyjit dua t'ia tregoj.

MEDEAsht' njeri i ditur dhe i praktikuar

n t tilla gjra.

EGEUEdhe un' e dua m shum se gjith

bashklufttart.

MEDEADal pra faqebardh! Ia arrifsh qllimit!

EGEUPo syt' e fytyrn pse i ke kshtu?

MEDEAEge, kam nj burr q'sht' m'i lig n bot.

EGEU'thua, moj Mede?Pa shpjegom qart vuajtjet e tua?

MEDEALigsht m sillet burri, ndonse s'i kam bras ndonj t keqe.

EGEUPo far' t ka br? Thuajm m hapur.

MEDEAMori tjetr grua, zonj prmbi mua.

EGEUMe 'guxim e bri kt turp t madh?

MEDEAsht' e vrtet, madje tani muaq m deshte aq, s'm prfill as fare.

EGEUMos do tjetr grua? A mos shtrati yt

nuk i plqen?

MEDEAU mend pas nj tjetr; besnik s'm qndroi.

EGEUVaft mu n dreq,kur qenka, si thua, njeri aq i keq.

MEDEAU jep shkelm miqve, lidhet me pallate.

EGEUDhe kush e bn dhndr? Mbaroma bisedn.

MEDEAsht' Kreoni vet, mbreti iKorintit.

EGEUKe t drejt, grua, t rrish e helmuar.

MEDEAHumba, krejt mbarova; se dhe prej ktej

duan t m dbojn.

EGEUKush t dbon? M thuaj; ja nj'e keqe tjetr!

MEDEAM dbon nga Korinti, m'internon Kreoni.

EGEUPo s'i flet Jasoni? Ja kjo s'm plqen.

MEDEANuk e thot' me goj, po me zemr' e do.Po pr kt mjekr q po z me dordhe pr kta gjunj q'i pushtoj si lutse,lutem ki mshir pr nj t mjeruar;mos m le t shkret t jetoj syrgjyn,po n tokn tnde, n vatr' e shtpispritm dhe pranom; kshtu ta dgjofshinperndit lutjen dhe ta plotsofshinbash at dshir q ke pr fmij,vdeksh pastaj i lumtur, kur t vij koha.Oh! s'di 'rast t mir gjen ti kt dit!S'kam prt t ln t mbetesh pa djem;do t't bj t zotin q t bsh fmij;ja se 'fuqi kan barrat e mia!

EGEUKt nder, moj zonj, q po m krkon,pr shum' arsye jam gati ta bj:do ta bj s pari pr hatr t hyjve,pastaj pse zotohesh t m bsh baba;se un gjithmon ktu e kam mendjen.

Po ja si mendohem: po qe se do vishn mbretrin time, do t't pres, si duhet,

dhe si sht' e drejt.(Vetm nj gj duhet t kesh parasysh:Me duart e mia s't nxjerr s ktejmi;po n qoft se vet do t vish tek un,askush nuk t prek; nuk t dorzoj.)Ti pra, vet duhet t'iksh nga ky vend,sepse un s'dua q t dal fajtor

kundrejt mikut tim.

MEDEAMir;po sikur t bj be pr sa m thua,do t'ishe ndaj meje, shum, shum'i mir.

EGEUS'ke besim tekun? A po ke dyshime?

MEDEAKam besim t plot; po i kam armiqshtpin' e Peliut dhe Kreonin vet.Kta pra, n ardhshin t m marrin muaedhe t m nxjerrin jasht' atdheut tnd,ti, n qofsh i lidhur me be kundrejt meje,leje s'do t'u japsh; kurse pa betimdhe me fjal vetm, mbase mund t bheshedhe mik i tyre dhe t'ua dgjoshurdhrat q do japin; un s'kam fuqi;ata jan' t pasur, ata kan' pallate.

EGEUQenk' e fort, zonj, n parashikimetdhe n t plqeft, me gjith' qejf e bj.Se kjo edhe mua m jep siguri

- mbasi do t mundem t prdor si shkakprpara armiqve - po edhe ti vetdo t jesh m'e qet; tregomi pra hyjtn' emr t t cilve duhet t bj be.

MEDEABetohu:Pr Dhen' e pr Diellin, atin e tim eti

e pr gjith hyjt!

EGEUJa, do t betohem; po prse, 't them?

MEDEASe kurr ndonj' her nuk do t m dboshjasht toks sate as edhe ti vet,as' e ndonj tjetr q'sht' armiku im,s'do t'i japsh leje, t m nxjerr jasht,sa je ti-i gjall dhe pa dashjen tnde.

EGEUBetohem pr Tokn, pr Diellin e ndritur,pr gjith' perndit se do q krkon

do ta bj patjetr.

MEDEAMir, po n qoft q ben s'e mban,

'dnim t t gjej?

EGEUGjith' ato t ligat q pson i ligu.

MEDEAShko, pra, i gzuar; punt ven mbar.Un do vij shpejt n qytetin tnd,

si t kem mbaruar ato q mendojdhe ato q dua.

(Del Egeu)

Skena e tret

(Kori - Medea)

KORIPo, biri i Majs,Hyji shpirtprcjells,t shpnt shndoshty, more Ege,n shtpin tndedhe t plotsoftdo q t do zemra;se vrtet m'u dukenjeri zemrbardh.

MEDEAO Zeus, o Dike, bij e Zeusit!Ti, o drit' e Diellit!Ja tani, moj shoqe,do t korr fitore kundr'armiqve t mi;madje puna duket se u vu n vij.Tani m'u rrit shpresa, se armiqt' e mikan' pr t'u dnuar. Vrtet ky njeritamam n'at koh q'ish rrezik i madh,si nj port, si streh, m'erdh pr planin tim.Me kt do lidhim konopin e pupst anijes s'ime, si t kem arrituratje, n qytetin e n Akropolt Pallas Atens. Tani do t't themt gjith' ato plane q kam prgatitur;dgjo me verjtje, se s/flas pr shaka.

Nj nga shrbtort kam pr ta drguardrejt te Jasoni, t' i thot nga unq t vij vet; pastaj, si t vij,do ta pres me fjal t'mbla e t buta:do t' i them pr shembull, se do q u b,sht br mir, edhe do t'i lutemt ndrmjetsoj q fmija imektu t qndroj; jo se dshirojt'i le ktu djemt, n nj vend armik,po pse kam ndrmend t vras me dredhi

bijn e monarkut.Me djemt, dhurata do t'i drgoj nuses:nj fustan t holl, !1-jkuror t'art;e pasi t'i marr dhe t'i vesh n trup,do t gjej vdekje shum t tmerruardhe jo ajo vetm, po dhe kushdo tjetrq do t'i afrohet. Ja me far' ilaeshdo t'i lyej un dhuratat e nuses.Po kt bised e kpus ktu.Dridhem kur mendohem do t bj m pas:do t'i vras fmijt; asnjeri nga vdekja,s'mund q t'i shptoj; do ta kthej prmbysshtpin' e Jasonit; dhe si t mbarojpunn gjaksore, do dal prej Korintit,do t iki larg, q t mos e shohvendin e shkretuar, ku i vrava djemt,se s'duroj dot, shoqe, talljet e armiqve.Ha] pra, pr ta jeta 'gzim do t ket?S'ka atdhe pr mua, nuk ka shtpi,as dhe ndonj streh pr rrezikun tim.Bra faj aher, kur ti lash vatrn,vatrn e tim eti, duke iu bindurfjals s nj greku; po ktij njeriume ndihmn e hyjve hakun do t'ia marr.Q tani e tutje ky s'ka pr t par

as ata fmij q'i kam lindur un,as fmij' t tjer do t'i lind nusja,se kjo femr" e keqe m helmet e mia

do vdes, do shuhet.Askush mos m marr pr grua t keqe,pr nj t smur, ose pr t urt;po prkundr un pr miqt' jam e mir,pr armiqt' e lig; tamam kta njerz

i mbulon lavdia.

KORIMe q na tregove planet q ke br,pr t mirn tnde dhe pr hir t ligjit,

t them, mos i bj.

MEDEAS'ka si bhet ndryshe; ti ke plot t drejtkto t m'i thuash, se s'pson si un.

KORIDo guxosh, moj grua, djemt' e tu t vrassh?

MEDEAPo, se kshtu vetm burri im do digjet.

KORIPo dhe ti do bhesh grua m e mjer.

MEDEAMori fund, mbaroi; fjalt jan' t tepra.(Duke ju drejtuar Mndeshs)Po ti nisu, ec, thirma Jasonin,sepse ty t kemi njeri t besuar.Shih mos ia thuash ndonjeriut planin,n i do tt zotr edhe n je grua.

Strofa I:

Antistroft I:

Strofa II:

KORI

Sa t lumtur kan qenErektidt q prej kohe,bijt' e hyjve fort t lumtur,lindur n nj dhe t shenjt, .n nj dhe q kmb'armikunuk e ka shkelur kurr;q kan' patur pr ushqimditurin plot lavdi;q'ecin gjithnj ngadalnn eterin e ndriuaratje ku, si thon, dikur,Harmonia ngjyrbjondelindi q t nnt zanat,Pijeridet plot me hir

Aty, si thon, Qiprina,ajo vet mori ujnga Kifesi i kulluardhe freskoi kt vend,duke fryr mbi kterra me shije plot; )duke mbajtur prmbi kokgjithmon kuror luleshtrandafili kundrmonjs,i drgoi dashurit,u dha edhe porosit'jen shok t kulturse ksaj t'i ndihmojnn do pun q'sht' e mir.

Si pra, ky qytetme lumenj plot hir,

Antistrofa II:

ose cili miksado mikpritsdo t t pranojty, q vrave djemtdhe do t t verty, nj mkatare,n nj rresht me gratq s'jan si ty?Mendo plagn e fmijve,mendo 'krim ke pr t br!Mos, t lutem, mos,mos, pr kokn tnde,mos krko t bheshvrass' e fmijve!

Ku do gje~h kurajn,fuqi nga do marrzemra, dora joteq t'u ngul shpatndjemve mu n zemr?Kur do t shikoshsykat e atyre,si do mundsh t'imbashlott, ata lotq do t t sjellvrasja e atyre?Kur me lebetitamam si ca luts,do t't bjen ndr kmb,nuk do mundesh, jo!Me nj shpirt t qett ngresh kundr' atyre,dorn gjaksore!

AKTI IV

Skena e par

e se un qenkam nj grua pa mend.Duheshe prkundr t merrja pjesn planet e tua, t t jipja ndihm,t vija n dasm, madje me gzimt'i sillja shrbime edhe nuses tnde.Jemi ata q'jemi, - nuk do them t liga, -them .se jemi femra; po ty s't ka hijet m ngjassh mua, q'[am nj budallak,t bhesh i marr kundrejt nj t marre.Pa e ndjej gabimin dhe them se aherkeq isha menduar, tani m'erdhn mend.Djemt' e mi, o djema, dilni nga shtpia!Shkoni shpejt prjashta edhe atin tuajq'sht' ktu me ne, zereni pr qafe,folini dhe ju, si bn nna juaj;m mos e urreni; tani sht mik,sepse u pajtuam, inati na shkoi.

(Djemt dalin nga shtpia)Zreni prdore - oh! Ndr mend m vinato t kqia q'i mbaj brenda fshehur! -Ju djemat e nns! VaU'ashtu gjithmondo t'i zgjatni kraht, oh krah t shtrenjt,po t jeni gjall dhe pr shum koh?Oh, e shkreta un! Sa m vjen t qaj!Tmerr m ka pushtuar! Grindjet q u zgjatnme atin e juaj, m n fund pushuan, .prandaj mua syt m'i mbulojn lott.

(Jasoni - Medea - Kori)

JASONIM ke thirrur, zonj: ja dhe un erdha;ndonse ti me mua s'e ke mir fare,prap un, grua, do dgjoj 'krkon.

mbasi aste t'mbla kemi shkuar bashk.Un duke folur me vetveten shpesh,kam qortuar veten: "Un' e marr, thoja,pse po zemrohem, pse urrej ataq mendohen mir? Pse armike bhemsi me sundimtart e ksaj krahine,si edhe me burrin q ma do t mirn,vetm se martohet me bijn e mbretitdl;\eme t do lind fmij t tjerq dot'jen' vllezr me fmijt e mi?A s'heq fare dor nga inati im?Pse t them se vuaj, kur m'i japin hyjtt gjitha t mirat? A nuk kam fmij?A nuk e di mir se n kt vendjemi muhaxhir dhe miq nuk kemi?"Kur kto mendoja, ndjeva menjherse pa mend kam qen, se kot zemrohem.Po tani prkundr jam me ty dhe une sot ti m dukesh se je burr' i menm,q na lidhe neve me krushqi t till

KORIEdhe mua lott po m ven breshr;ah, mos ngjaft' e keqe m'e madhe nga kjo!

JASONIT lvdoj, moj grua, pr ato q thetashti ca m par; po dhe pr ato

Bislim ElshaniTypewritten textJason, fort t lutem t m falsh pr fjaltq nxora nga goja; sht' vrtet' e drejtt durosh inatin, zemrimin tim

Bislim ElshaniTypewritten textMEDEA

Bislim ElshaniReplacement Text

q ke thn dikur, nuk t qortoj.sht krejt e drejt t zemrohet femra,kur sheh se i shoqi merr nj grua tjetr.Porse zemra jote tashti sht e kthyer,tashti t' erdhn mend, ndonse pak von;nj femr me kok ashtu bn gjithmon.Edhe ju, fmij, nuk ju harron ati;me ndihmn e hyjve u kujdes, si duhet.Besoj se nj dit, ktu n Korintdo bhi t part me vellzrit tuaj.Pra, o burra, rriti! E sa pr t tjerat,ati i mbaron dhe ndonj nga hyjt

q na do t mirn.Ju pafsha t'arrini n lulen e moshsplot shndet, plot forc! Makar i kalofshi

gjith' armiqt' e mi!(Duke u kthyer nga Medea)

Po ti, Mede, syt pse i ke me lot?Vall pse .ke kthyer faqen n'ann tjetrNuk t 'giOjn fjalt q po them?

MEDEANuk kam gj fare;Vetm po mendohem pr kta fmij.

JASONIPo pse, moj e shkret, pshertit pr ta?

MEDEAI kam pjell vet; dhe kur i urojt'jen jetgjat, thoja e trishtuar:do t'i zr vall ky urimi yt?

JASONIE pra, mbaje zemrn; un do kujdesem.

MEDEAAshtu do t bj.Kam besim t plot n fjalt e tua;po gruaja sht' prej natyr' e dobtedhe lott i ka mu n maj t syve.Tashti pra nga fjalt q'erdhe t dgjosh,nj pjes' u than dhe ato q mbetn

un po t' i them:Me q mbret' i vendit e gjeti t udhst m nxjerr jasht prej ksaj toke(e kuptoj dhe vet se edhe pr muasht' shum' m mir, t mos rri ktu,t jem si nj gjemb pr ty e pr mbretin,se me sy t mir s'm shikon pallati),po shkoj s ktejmi, do vete syrgjyn,Po pr djemt tan lutju Kreonit,ktej t mos ikin, q t'i rritesh vet

ti me dorn tnde.

JASONIS'di n se do t bindet; duhet t provoj.

MEDEAPo t paktn gruan nxite t'i thot't'et,t mos shkojn djemt nga ky vend ktu.

JASONIPo, edhe kam shpres mendjen t'ia mbush,me q sht' grua si t gjitha grat.

MEDEAN kt prpjekjeedhe un vet do t t ndihmoj:kam pr t'i drguar me fmijt' dhurata,nga ato q bota - kt e di mir -i gjykon, i quan si nga m t mirat:

(nj fustan t holl, nj kuror t'art).Po kto stolira nj or' e m parduhet t m'i sjell nj nga shrbtort.-Dq t jet' e lumtur, nj mij' her' e lumtur,mbasi merr pr burr ty, njeri t sosur;merr pastaj stolira q nj koh Dielli,at' i atit tim ua fali bijve.Merrini n duart, djem, kto dhurata,shpjeriani nuses, princeshs s re,nuses fort t lumtur; dhurata t tilla

s'jan' sido kudo.

JASONIPse, moj budallak, pse i nxjerr nga dora?Kujton se pallati nuk ka fustane,kujton se pallatit i mungon floriri?Mbaji ti pr' vete, mos ia jep asaj.Po qe se kjo grua m quan pr dika,do doj m tepr ,- kt e di mir -'

muase t hollat.I

MEDEA

Kjo sht me fat; pd e lartsonperndia vet; bhet mbretreshn .mosh t re.Un do t jipja jo vetm flori,,po' dhe jetn time, po qe se shpf5tonindjemt nga syrgjyni. Hyni"pra, o Ctjem,n pallat t pasur, te gruaja tjetre babait tuaj dhe te zonja ime;lutjuni, krkoni t mos internohi:jepjani dhuratat; po shikoni mirt'i marr ajo vet me duart e saj.

Shkoni sa m par; dhe si. t mbaroni,lajmroni nnn; se dshir' e saj

i shkoi n vend.(Djemt me dhuratat dalin nga skena t shoqruar

prej Pedagogut. Dalin Jasoni dhe Medea)

Skena e dyt

(Kori) ,

KORIStrofa I:

t shptojn djemt;s'e po marrin rrugnq i shpje te vdekja.Nusja do ta marr,do ta marr e mjerambulesn e art,dhuratn fatale.Dhe kt stoli,stolin' e skterrs,(q e merr me duar,)do ta vr rrotullflokut saj bjond.

Antistrofa 1:Hiri dhe shklqimi,hiri hyjnorq lshon fustanidhe kuror' e art,do t' ia mbushin mendjent'i marr, t'i vesh.

q t mbeten gtall,' ,"

Bislim ElshaniTypewritten text M s'm mbetet shpres,

Bislim ElshaniTypewritten textKt mos ma thuaj, se dhurata, thon,bind dhe perndit; pastaj pr njerzinari sht' m'i vyer se sa nj mij fjal.

Strofa II:

Antistrofa II:

Dhe ja po stoliset,niset, zbukurohetpr n ferrin posht.N nj rrjet t keqedo t bjer' e mjera,n nj fat t till,fat shkatrrimtar,e nga ky s'do mundfik, t shptoj.

MEDEAE mira e keqe, me ty s'kam gjkafsh.

AKTIV

Skena e par

(Pedagogu me djemt - Medea - Kori)

PEDAGOGUZonja im' e madhe!Djemt' e tu shptuan, s'internohen m;nusja, vajz' e mbretit, shum e gzuarimori dhuratat me duart e saj;puna ng' ajo an shkon mir pr djemt.E pra!Pse rri e shastisur tani q'je e lumtur?(Pse nga ana tjetr e ke kthyer faqen?Pse kto q thash s'i dgjon me gas?)

Dhe ti, o i mjer,o dhndr fatzi,q br krushqime monarkun ton! .Ti pa e kuptuar,po i shpje fmijtdrejt pr drejt te vdekja,edhe gruas satepo i bn gatifund t llahtarisur.Ti, ore i shkret,si s'parashikon fatinq t pret?

MEDEAMedet!

PEDAGOGUKy pshertim' i ytnuk pajtohet fare me lajmet q solla.

MEDEAMedet! Medet!Vajtoj dhe pr ty

dhe pr dhembjen tnde,maje mjer nn,q do vrassh djemt!N kt t shtynshtrat' inusrisq'e la burri ytdhe t tradhtoi,pr t rroj tur bashkme nj grua tjetr.

PEDAGOGUVall mos t sollalajme t kqia pa e ditur un?Mos vall u gabova, kur kujtova se

sjell lajme t mira?

PODAGQGUPse pra i ul syt? Lot pse lshon?

MEDEAo plak!Nga nevoj' e madhe; kto t kqiahyjt' e un vet ia bra vetes,

un kokthata.

PEDAGOGUKuraj, moj zonj!Se dhe ti nj dit n saj t djemvedo t kthehesh prap.

MEDEAPo, e mjera un, ca t tjer poshtdo drgoj m par.

PEDAGOGUNuk je ti vetm q ndahesh nga djemt;Po si njerz q'jemi duhet t durojmdo fatkeqsi.

MEDEAKshtu do t bj.Po ti n pallathyr shpejt e shpejte 'u duhen djemvebjau gatiashtu si ngahera. ,O djemkat e nns!Ja ku siguruatqytet e shtpi,ku prgjithmondo t rroni vet,

larg nns korb,nns q'e braktisni.Un syrgjyn veten nj tjetr vend,pa marr nga juas ndonj gzim,pa e par farelumturin tuaj.Nuk do t'ju martoj,nuk do stolisnusen edhe shtratinas edhe llambadhnnuk do ta mbaj.O! 'mjerim m sollikoka im' e fort!Kot ju paskam rritur,ju, thesar t nns,paskam vuajtur kot,kot i kam duruardhembjet q m zun,kur n drit' ju nxora.Dikur un' e mjerakisha shum shpresa,se' n pleqrido m pleqronite kur do t vdisja,do t m varrosnitju me duart e juaja,mir dhe me nder,si ka dshiruarzemr' e do njeriu.Po tani m' u zhdukdhe kjo shpres' e mbl:do t shkoj njjetplot me hidhrime,

tepr e brengosur.Ju q sot e tutjem'ato sy t bukurnnn tuaj ms'kini pr ta par, .se do t kalonin nj tjetr jet.Ah, e mjera un!Pse, o bijt e nns,pse po m vshtronim'ato sy t bukur?Pse m nnqeshnipr t fundit her?ab b f 't bi?o o. e eJ.Shpirti m kputet,m kputet, shoqe,kur i shoh fmijt,kur shoh ata syplot me dashuri.Jo! Jo! e pamundur!Vaft mu n dreqplani im i par!Do t'i heq fmijtnga ky vend ktu.Si? Vall mos duhetq t'i le fatkeq'e t dyfishoj vuajtjet e mia,vetm edhe vetmpr t hidhruaratin e ktyre?Jo, s'kam pr ta br!Prapa diellit vafshinplanet e mendimet!Oh, e mjera un!Oh, 'psoj kshtu?

Mos dua t bhemfare pr t qeshurduke ln' armiqtpa ua marr hakun?Duhet t guxoj.Sa e dobt qenkam!Si m'i nxori gojaFjal si kto,q i kan' hije vetmnj shpirti frikac?Hyni brenda, djem!Kush nuk dshiront shoh therorenq po bj gati,le t mos shikoj;si do q t jet,dora ime kurrnuk do t dridhet.Ah medet! O shpirt,mos e bj kt!Leri, moj e mjer!Ki pr ta mshir!Jan' fmijt' e tu!A s'do ndjesh gzimeduk' i patur pranku do vesh syrgjyn?Jo pt hyjt' e Hadit,pr hyjt hakmarrs!sht gj q s'bhet:T i le fmijt,t'i prqesh armiku?Duhet,sht' nevojdomosdo t vdesin;e me q'sht nevoj,un q i kam lindur,

KORIShum her jemi marrme biseda m t hollae probleme m t rnda,se sa duhet t krkojse sa i ka hije femrs.Kemi dhe n Muzn ton,q na shoqron, na shtyn,ta shijojm' dhe n kulturn.Jo t gjitha, po ca syresh- mbase n njmij nj -jan plot me dituri.Neve na thot' mendja,se ata nga prindtq'jan pa fmijdhe q nuk din'do me thn' evlat,

un' e do t' i vras.Kshtu qenka thn;s'ka shptim pr ta.Ja tani princesha,nuseja e re,me kuror' mbi kryet,veshur me fustan,po heq shpirt, mbaron.Po un qmoranj rrug t hidhur(dhe n m t hidhurdo t'i shpje kta),dshiroj fmijvet'u jap prshndetjen.Jepjani, bij,jepjani nnsdorn t'ua puth.Dor' e dashur shum,o kok e shtrenjte fmijs s'ime!Fytyra e juaj:bukuria vet!Pai lumturi,porse atje posht;se at ktus' ia u la babaji.O, sa shum' i mblsht prqafimi,sa lkur' e bute fmijs s'ime!Sa shije m kafryma e ktyre!Ecni, shkoni shpejt,se m s'kam fuqit'ju shikoj, e mjera!

S'duroj m t'ju shoh,se m ka pushtuar,m rrzon e liga.Ndjej me t vrtet'po guxoj t bj;po inati qenkashum m i fortse gjykimi im;ky inat i shkretq'i sjell njerzisshum t kqia.(Dalin djemt me Pedagogun)

Skena e dyt

(Kori-Medea)

jan m t lumturse ata q kan.Pse ata t partme q nuk din- pse s'kan provuar -'mund t jet' fmija,- gj e mir vallapo plot hidhrim -e kalojn jetnpa shum mrzitje;po ata q rritinn shtpi fmij,si nj bim t'mbl,e kalojn jetnplot me kokarje.Kta piksparijan n meraksi e si t'i rritinmir e m mir,si e si t'u lenpasuri t majme.Vjen pastaj kjo tjetraq'sht krejt e errt:fmijt e tyrepr t cilt lodhene mundohen shum,'njerz do t bhen?Do bhen t mir,apo t kqij?Do t them s fundipr nj fatkeqsiq,kanos, q' i bjegjith njerzis:Zre se fmijakan siguruar

MEDEAShoqe, ka mjaft koh q po pres t shoh,fundin q do marrin punt atje brenda.

(Tregon me dor pallatin)Po vjen duke rendur nj nga shrbtortq ka Jasoni; vjen me gjysm frym,do lajmoj, duket, nj t keqe tjetr.

punn e ushqimit,.se u rritn mir,se e kan' arrirlulen e rinisdhe u bn burrame virtyt e nder;po edhe n pain .nj fat t ktill,mortja a i le?Vjen e i rrmben .trupat e atyreedhe shpejt i shpjeposht' atje.te Hadi.Ku sht' pra e miraq vjen nga fmijt,kur prve t tjerashbrenga plot e plotq i sjellin.prindit,i drgojn' te hyjtkt helm t madh?

(Hyn Medea)

Skena e tret

(Medea- Kori:' Lajmtari)

LAJMTARITi moj, ti q bre krimin e tmerruar,Ik, Mede, ik; merr 't gjesh prparada anije deti, da karroc toke.

MEDEAPo 'kam br un q t arratisem

aq me nxitim?

q na hidhronin vuajtjet e tua;n pallat menjher u prhapn fjalse mbaroi grindja q gjer sot ke paturme t't shoq Jasonin. Filluam t'i puthim djemt,ca n dor, ca n kryet bjond.Un nga gzimi hyra me fmijtn pallat t grave. Zonj' e madh' aher,q zu kmbn tnde, q'e nderojm sot,pa kuptuar se hyjn djemt' e tue pa Jasonin plot me dashuri;po pastaj menjher mbuloi fytyrn,ktheu ng' ana tjetr syt' e saj t bukur,pse s'i erdhi mir q'hyn brenda djemt.Po yt shoq aher, pr ta qetsuar,vajzs iu drejtua dhe i tha kto:"Shiko t m'i duash ata q t duanedhe miqt' e burrit t'i kesh miq dhe ti.Mos rri zemruar; ktej ktheje kokn.Merri nga fmijt, ja kto dhuratadhe t'yt eti lutju q pr hatrin timt mos internohen, syrgjyn t mos ven."Nuses, me t par nj stoli t till,nuk iu durua dhe pranoi t gjitha

'i krkoi i shoqi.S'kishin shkuar edhe shum larg shtpisati me fmijt, kur ajo rrmbenroben fort t bukur dhe me vrap e vesh;v pastaj mbi kryet kurorn e art,i ujdisi flokt prpara pasqyrsdhe fytyrs saj, q ishte pa shpirt,po i nnqeshte. Si u ngrit nga froni,hyri npr dhomat duke ecur lehtme kmbt e bardha tepr e gzuarnga kto dhurata; shum shum herngrihej princesha mbi gishtrinjt' e kmbs,

LAJMTARIVdiqn tani, posa bij' e mbretit tondhe Kreoni vet nga helmet e tua.

MEDEAT lumt' ajo goj! Q tani e tutjedo t't quaj mik, mik edhe bamirs.

LAJMTARIfar' the? far' po thua?Je ndr mend, moj grua apo lojte fare?Si moj, si, s'ke frik, po je plot gzim,kur dgjon se vajti, se u shkatrrua

mbreti e shtpia?

MEDEAKam 't t prgjigjem; po mos u rrmbe;thuajm, t lutem, thuajm si vdiqn,se do t gzohem e dy her aq,n vdekj' e tyre ish e l1ahtarisur.

LAJMTARIKur t dy fmijt, t dy djemt' e tu,me atin e tyre erdhn n pallate n dhomat hyn, ku i priste nusja,u gzuam shum gjith shrbtort

me qllim t shoh si i rrinin rrobat.Po aher befas ndodh nj pamj' e tmerrshme:princesha e mjer e ndryshoi ngjyrn,u prkul menjher dhe filloi t dridhet;matet q t kthehet, po i dridhen kmbt;bri disa ape, po mezi arriumbi nj fron t ulet q t mos rrzohet.N'at ast brtiti nj nga shrbtoretq'ishte m e vjetra; kjo vrtet pandehuse kish br sulm furia e Panita ndonj' hyj tjetr; po kur pa e shkretase ngCJ.goj' e vajzs dilte shkum' e bardh,se i vajti shtrembr bebeja e syvedhe se pik gjaku nuk i mbet n trup,ulrim lshoi, brtitje me vajq'ishte krejt e ndryshme nga ajo e para.Rendin shrbtort kLIShn dhom' e atitkush n'at ku ishte burr'i saj i ri,pr t'i lajmruar 'kish psuar nusja;tundeshe pallati; aq shum rendnin!Nj rends i shpejt sa koh krkont shkoj dy her rrug gjasht plethrashe ta prek skajin, aq koh mbetivajza e mjeruar me goj t mbyllur.e me sy t mbyllur; pastaj erdh n vete;rnkoi s tepri, u mat q t ngrihet,sepse dy t liga e kishin plagosur:kurora e art q ish rrotull kokspr udi lshonte zjarr gjithshkatrronjs;ndrsa rrob' e holl, q'ia kishin sjelldjemt' e tu dhurat, ia coptontemisht' e saj t bardh, mishrat e fatkeqs.Ngrihet shpejt nga froni se e mbytn flakt;niset q t ike; tund te kok' e qaf,her me kt' an, her m'an tjetr

q t hedh posht kurorn e artPo florir i saj i shtrngonte floktedhe flak' e zjarrit si i shkundi fort,ndriti ca m tepr, e dy her aq.Mundur m s fundi prej s keqes madhee n tok shtrihet e 'ndryshuar aq,sa edhe i ati mezi e ka njohur;vrtet syt' e saja s'i dalloje dotdhe fytyra humbi bukurin' e par;Gjaku i przjer me zjarr e me flakQ nga maj' e koks ridhte si rrke;mishrat m'an tjetr, nga q i kafshontehelmi i padukur, shqiteshin nga eshtrat,binin cop-cop ashtu si kullojnlott e nj pishe; pamje e tmerruar!do njeri kish frik t prekte kufomn,se psim' i vajzs ish pr ne msim.Porse at' i mjer, duke mos e diturfatkeqsin' e vajzs, hyn n dhom befas,hidhet mbi kufomn, lebetit i shkreti,e pushton me duart, e puth dhe i thot:"Bij' e shkret, bij! Cili vall hyjdeshi t t zhduk n ktmnyr aq t shmtuar? Cili t rrmbeunga gjir' i nj plaku q'sht' n buz' t varrit?O sikur t vdisja, bij, me ty bashk!"Si mbaroi vajin edhe ulurimatu prpoq t ngrinte trupn' e tij t plakur,po ky ishte ngjitur n fustan' e hollsi ngatrrohet urthi n degt e larit;dhe ahere nisi nj luft' e tmerruar:plaku desh ta hiqte gjurin prsri,po kufom' e mbante; sa her q matejta trheq me forc, mishrat q'ishin plakurshqiteshin nga eshtrat. M n fund t shkretin

e mundi e keqja; ra pr dhe pa shpirt.Shtrihen pra t vdekur at' e bij pran,pamje q t bn t vajtosh, t qash.Sa pr punn tnde un nuk po flas;do. kuptosh dhe vet, se e liga kthehetdhe bje mbi kurrizin e atij q'e bri.Un ng'ana ime s'sht vetm sotq i quaj hije punt e njeriut,po e them pa frik, se ata q thonse jan t ditur e t zot t gojs,kta ca m tepr i ze marrzia.Asnj nga mortart nuk sht' i lumtur;kur njrit i vin pasuri me thas,rron mbase m mir nga nj tjetr rob,po vrtet i lumtur s'mund t jet' asnj.

(Del Lajmtari)

KORIJa, sot, si po duket,nj nga pernditi drgon Jasonitshum t kqiae me plot t drejt.O vajz' e mjeruar,bij e Kreonit!Oh! Sa keq m vjenpr ty q psove,q zbret posht te Haidse Jasonin deshet marrsh pr burr.

MEDEAShoqe, kam vendosur q t' i vras fmijtedhe sa m par prej ktej t ik;q t mos vonohem e t'i le t'i vras

ndonj dor tjetr m'e lig akoma.Me q sht nevoj domosdo t vdesin,un q i linda, un' dhe do t'i vras.Haj pra, zemra ime, hajde, armatosu!

Pse t humbim koh?Vetm frikacaku mund t mos guxojt bj nj pun vrtet t tmerruar,po t domosdoshme. Haj, moj dor' e shkret,hajde, merre shpatn, merre edhe shkoatje ku do nis pr' ty jet' e hidhur.'Mos ki droj*, frik; shiko t harroshsa i deshe djemt, t'harrosh se i linde;sa pr sot t paktn harro q' i ke djem,pastaj merrja vajit, ge dhe n i vrafshprap do t'i duash, edhe ti dojesh

nj grua e mjer.(Hyn n pallat)

Skena e katrt

(Kori - Djemt e Medeas)

KORIStrofa 1:

O Tok, o Diell,ti q m'ato rrezendrion gjithsin!Shtini syt posht,shihni kt grua,grua t mjeruarpara se t bjerdor' e saj gjaktarembi fmijt' e saja,mbi gjakun e saj!

Se nga fara jote,fara e florinjt,kan ler' ata.sht' vrtet e tmerrshmedora e njeriutt derdh mbi dhegjakun hyjnor.Po, o drit' e hyjve,mos e le, ndaloje,nxirre nga pallatiErinin gjaksore,q'e kan pushtuarxhindet e hakmarrjes.

t barabartame gjaksirat;kto dnimei ojn hyjtnpr familjete gjaktarve.

(Nga pallati brenda dgjohen ulrima t e fmiioet Medeas)

DJALI I PARMedet, 't bj?Si t~ shptojnga dor' e nns?

Aniistrofa fM kot t vajtkant'gjitha mundimetq sjell fmija!Kot paske lindurfmij' t dashur,ti, moj katile,ti q kalovegrykn e keqet Semplegadve,pse zemrn tndee ka pushtuarnj zemrimaq i trbuar?Pse t ka hipurgjith' kjo mani,q t ngacmont bsh, moj korb,vrasje mbi vrasje?Kur bhet gjakN far: e fis,vin dnime

DJALI I DYTS'di, or vlla,vlla i dashur;vdesim, mbarojm.

KORI'A dgjon,a dgjonbritmn e djemve?Ah! femr' e zez!Grua katile!A t hyj brenda,brenda n pallat?Dua t sulem,t'i rrmbej djemtnga thonj t' e vdekjes.

DJEMTShpejt, pr hyjt', shpejt!

Strofa II:

Antitsrofa II:

sht' tamam ora:Mbi kok' e kemimajn e shpats.

o Jasoni mjer!S'di se ku arriu fatkeqsia jote,sepse po ta dije, kshtu nuk do flisje.

o martes' e gravegj me shum halle!Sa e sa t liga 'i ke sjell bots!

KORI (Hyn Jasoni)

Moj korb, qenkegur apo hekur,ti q vret,me dorn tnde,fmijt' e tu,pemn q sollimartesa jote?

Skena epest

(Kori - Jasoni - Medea)

JASONIJu, moj gra, q jini pran ksaj shtpie,dini n'sht brenda, n'sht' ktu akomaMedea q bri gjith kto tmerre,apo mori kmbt edhe s'pa si iku?Se vrtet kjo duhet, o n dhe t futet,ose trupn' e saj pajisur me krah,ta ngrer' e ta shpjer lart n eter,n do t shptoj nga dnim' i drejtq ka pr t'i vn shtpia e mbretit.I shkon mbase mendja se ajo q vraumbretrit e vendit do t mund t dalprej ktij pallati pa psuar gj?Po pr t s' aj kokn; s'erdha pr at;ata q psuan do t'ia marrin hakun.Erdha pr fmijt, erdha t'i shptoj,se kam frik shum mos m' u bj gj~fisi i t vrarve, q t marrin hakunpr vrasjen e tmerrshme q ka br' e ma.

Vetm pr nj gruanga ato t momet,un kam dgjuarse mbi bijt' e saji gjakosi duart:sht kjo Inoja,q'ia muar mendperndit vet,ahere kur Era,gruaja e Zeusite dboi nga shtpia,q t sillet rrugs.Pasi vrau djemt,ra n det e mjera,duke hedhur kmbtprmbi andetjen,q t vdes bashkme fmijt' e vdekur.E pra, far' gj tjetrmund t ngjasm' e tmerrshme?

KORI

JASONIsht?

Mos mendohet vall t m vras dhe mua?

KORIDjemt' e tu u vran; nna vet' i vrau.

JASONIMedet! 'po m thua! M vrave, moj grua!

KORIDije pra, se djemt nuk i ke m gjall.

JASONIKu i vrau vall? N shtpi a jasht?

KORIHajde, eli portat, q t'i sho kufomat.

JASONIShrbtor, hiqni kyet sa m par,llozet i lironi, q t mund t shoht dy t kqiat: djemt' e mij t vdekur,

gruan q do ... vras.

(N kt e sipr shfaqet Medea mbi nj karroc t hequr prejdragojeh me krah, duke mbajtur kufomat e diemoe.)

MEDEAPrse kto porta i tund, i shkallrrion?Pse krkon t vrart dhe at q'i vrau?

Kot mos u mundo.N do t m flassh, folm; po me dor- dije kt mir - s'ke pr t m prekur; .sepse mua Dielli, at' i atit tim,

m dha kt qerre, q ta kem si mbrojtjekundr do armiku.

JASONIGrua kiriminele, grua q t'urrejnperndit, un, nj bot e tr!Ti q pate zemr t'ua ngulsh shpatndjemve q ke lindur; ti, moj, q m bret rroj pa fmij! Gjith' kto i bredhe guxon t shohsh diellin edhe tokn,ti q bre punn m t mal1kuar?!M t'u shoft emri! Tani m'erdhn mend;s'isha krejt n vete kur t mora pasnga shtpia tnde, nga nj vend barbar,dhe ktu t solla, n Greqin time;ty, koler ' e zez, ty q tradhtoveatin e atdheun q t ka ushqyer!. Po Xhindin hakmarrs, pr kto q bre,perndit kundr meje e drguan;ti s'e vrave pranvatrs t't vlla,hipe n anijen "Arga" grue-bukur.Ja kshtu e nise, me t tilla vepra!Pastaj II martove, m more pr burr,M linde fmij; po kta i vrave,sepse u martova me nj tjetr grua.Nj gj t ktill nuk do ta bntekurr grua greke, nga ato t cilatun i prbuz a, pr ty, bukuroshe.- Oh martes' e keqe q m shkatrroi! -pr .ty, moj, q s'qenke grua, por nj tigr,q paske natyr edhe m t egrnga ajo q kishte Skilla e Tirens.Por ti nga t sharat, qofshin m t rndat,as s'u tundke fare; sa lkurtrashqenke prej natyre! U shofsh e mos mbe,

ti moj femr' e turpit, ti q vrave djemt!Mua m s'm mbetet t bj tjetr gj,ve t nis vajtimet pr fatin q pata,q s'do ndjej gzime nga martes' e dyt,q s'kam pr t'i par djemt' e mi t gjall,djemt q'i kam lindur, djemt' q'i kam rritur,

djemt' q m shkuan.

MEDEATy ta kam prgjigjen, madje mjaft t gjatdhe do t ta jipja, po t mos e dinte Zeusi't mira gjer sot t kam brdhe kto t mira si po m'i shprblen.Ti q ma derove, ma le shtratin tim,s'duheshe t rroje me gas e dfrime,t qeshje me mua, bashk me princeshn.Po edhe Kreoni, q'u b shkaktari ksaj martese, nuk do m dbonteprej ksaj toke,.pa asnj dnim.Quajm si t duash: luanesha Skill,q pat pr banes fushn e Tirens;sidoqoft zemrn ta kam prvluar,

si e meriton.

JASONIPo dhe ti helmohesh, dhe ti ke pjes

n kto pikllime.

MEDEAPOti dije mir se ky helmi imlehtsohet shum, kur mendoj se tinuk do t mundesh t qeshsh me mua.

JASONIO fmij' t dashur, 'nn keni patur!

MEDEADjemt' e mi, ' fund patt nga marrzi e atit!

JASONIPo kjo dora ime nuk ika vrar.

MEDEASjelljajote i vrau, martesa e dyt.

JASONISi? Pr nj martes guxove t'i vrassh?

MEDEAKt pr nj grua e quan t vogl?

- JASONIPr ato t menmet. Se pr ty t gjitha

, jan t kqia!MEDEA

Ja kta m s'jan; kjo do t t haj.

JASONIShpirtrat e tyre do t ta marrin hakun.

MEDEAPerndit' e din kush sht shkaktar.

JASONISigurisht e din shpirtin tnd t zi..

MEDEAMund t m urresh.

Sa pr mua zrin tnd t llahtarisurs'e dgjoj dot, jo!

JASONIEdhe un. tndin; po kjo zgjidhet leht:

ndahemi dhe ikim.

MEDEA'the, or, far' t bjm? Po kt tamam

edhe un' e dua.

JASONILermi.djemt' e vdekur t'i varros, t'i qaj.

MEDEAJo! n'asnj mnyr; kta un vetdhe me kto duar dua t'i varrosafr pyllit t Hers, t'hyjneshs Akre,ku kam pr t'i shpn, qt mos m'i fyejndonj nga armiqt, duke i rrmbyervarret e atyre; edhe n kttok t Sisifit do t'inaugurojfestime, krerntime dhe ceremonira,me qllim t lahet kjo vrasje e mbrapsht.Un do t vete n dhe t'Erekteut;ku do t jetojm bashk me Egeun,birin e Pandjopit. Ti liksht do t vdesshsi i lig q je, pasi e provovefundin e trishtuar t martess dyt.

JASONITy,moj, ty t vrafshin Erinit' e djemve.Edhe drejtsia q merr hak pr vrasjet!

MEDEACila perndi, cili vall xhinddo t t dgjoj ty, q shkele ben,ty, q tradhtove miqt' e tu t dashur?

JASONIAh, gjakatare, q vrave djemt!

MEDEAN shtpi hyr e varrose nusen.

JASONIPr atje nisem, po pa fmijt.

MEDEATani akoma nuk po e ndjen;n pleqri ke pr t par.

JASONIO djemt' e mi, o djemt' e shtrenjt!

MEDEAPr nnn, po pr tYi aspak.

JASONIPrandaj i vrave?

MEDEAIvrava vetm, q t t djeg.

JASONIOh un' imjeri!Dua t puthbuzt e djemve,djemve t shtrenjt.

MEDEAH ...Tani i thrret,tani u flet;

Mbarim

po ca m parsyrgjyn i nisje.

t mos i lindja,t mos i shihjat coptuarnga dora jote!

JASONILerm, o lerm,pr perndit!Lerm t prektrupat e tyre,mishrat e buta.

(Qerrja me krah zhduket)

KORILart n Olimpdrejton Zeusishum nga ngjarjete gjithsis.Shpesh her hyjtpunt i bjnjo si shpresojmne, bijt' e vdekjes.Gjrat q pritennuk po ngjasin;ndrsa ato'q nuk priten,kryhen, mbarohenashtu si dondonj nga hyjt.Ja, kshtu ngjauedhe kjo pun.

MEDEAsht' e pamundur;m kot po irresh.

JASONIDgjon, o Zeus,si m ndalon;shikon se 'vuajnga kjo kuedre mallkuar,q leu duartme gjakn' e djemve?Un t paktnbj sa m mundet,sa kam n dor:qaj pr fmijt,vajtoj pr ta;hyjt' edhe xhindetthrres dshmuesse ti, q'i vrave,djemat e mi,s'm le t preke t varrostrupat e tyre.Sa do t deshja

Shnime(Mitologjike, historike, gjeografike, etj.)

ARGO: Emri i anijes q shpuri n Kolkid argonautt meJasonin, pr t marr lekurn e art.

EREKTHIDT: Kshtu quhen athinasit, mbasi rrjedhinprej Erektheut, mbretit t tyre t vjetr.

HEKAT: Bija -e Perseut dhe e Asteris. Perndesha qmbronte sidomos lindjet e fmijt. Siperndesh e rrugvebanonte, si besohej, n viset ku piqeshin tri rrug(triodhitis). N kto vise sillnin n fund t do muajiushqime, t cilat i lshonin n kmbt e statujave t saj,pr t'u pastruar nga mkatet e pr t krkuar ndihmn ehyjneshs. Kto ushqime i rrmbenin zakonisht t vobektitq silleshim aty rrotull.

IOLKOS: Qytet i vjetr i Thesalis. Prej ktij u nisnargonautt pr n Kolkid.

JASONI: Djali i mbretit t Tolks,Aisonit e t PaJymeds.Si dihet, ka qen kryetar i argonautve q shkuan nKolkid, pr t marr lekurn e art. Me kt mision trrezikshm e ngarkoi i ungji, Pelia, mbreti i Iolks, meqllim q t zhdukte Jasonin, e kshtu do t krkonte t'irrmbente fronin. Pas shum peripecirash, si thot njlegjend, vdiq duke u sjell si nj rruga.

INOJA: Bija e Kadmit dhe e Harmonis. Kishte marrI prsipr rritjen dhe edukimin e Dionizit, djalit t Zeusit,

nga e motra Semele. Po Era, nga nakari ia mori mendjendhe e bri t marr si Tnon ashtu edhe Athamantiri, t

shoqin. Inoja e mendur hodhi n uj t valuar njrin ngadjemt e saj, Melikertin, dhe bashk me kufomn e t biritu hodh n det.LKURA E ART: (Hrysomallon dheras). Ka qen lkurae nj dashi qime-art. Kt e mori Nefeleja nga i vllaiHermes dhe ua dha djemve t saj Friksos dhe Ellit, q thipin mbi t dhe t shptonin nga rreziku q u kanosej,Friksoja me t arrir n Kolkid, e theri dashin dhe lkurnia dha Aietit, mbretit t ktij vendi. Kt lkur e vodhi,si dihet, Jasoni me ndihmn e Medeas, bijs se mbretit tKolkids.MEDEA: Bijae mbretit t Kolkids, Aietit dhe t Oqeanidsose Ekats. sht heroina e drams omonime t Euripidit.Si vrau djemt q kish br me Jasonin, iku n Athin dhektu u martua me mbretin Ege, baban e Theseut. Popastaj, meqense u zbulua se deshte ta zhdukte Thesen,djalin e gjetur, u dbua prej ktij qyteti dhe bashk meMedin, djalin q kish br me Egeun, shkoi n Aria,banort e s cils u quajtn Medi.MAlA: Sipas mithologjis ka qen nna e Hermesit.

PEUON: Nj nga malet e Thesalis. Argonautt ktu prenlndn q u duhej pr ndrtimin e anijes Argo.

PELIA: Mbret i Iolks. Meqense ky e ndoqi Jasonin,Medea bindi vajzat e tij q ta vrisnin baban.

PIERIDET: Mbiemri i Muzave, t cilat quhen kshtu sepatn pr atdhe Pierin n Maqedoni.QIPRINA: Emri iAfrdits, e cila adhurohej veanrishtn ishullin Qipro.SEMPLEGAD: Dy shkmbinj, njri kundrejt tjetrit, nt hyr t Detit t Zi. Sipas legjends, kta mbylleshin ehapeshin vazhdimisht, po pas kalimit t anijes Argo,mbetn t hapur prgjithmon.

Pasqyra e.lnds

Dy fjal pr lexuesin 3

AKTI I 9Skena e par 9Skena e dyt ; 17

Akti II .............................................................. ; 23Skena e par 23Skena e dyt 25

AI(TI III : 35Skena e par 35Skena e dyt 46Skena e tret 53

AKTI IV ' 58Skena e par 58Skena e dyt 63

AKTI V 65Skena e par 65Skena e dyt 71Skena e tret 73Skena e katrt 79Skena e pest : 83

Shnime ..~ 92

TEMIS: Perndesha e Drejtsis, bija e Uranit dhe e Toks.

PIRENE: Krua me uj t kulluar dhe t ftoht ne Korint.

EGEU: Bir i Pandionit, mbretit t Atiks dhe i ati i heroitThese.

KEFISI: Lum q rrjedh n Atik n perndim t Athinsdhe derdhet n Faler.

PAN: Perndia e barinjve, lindur n Arkadi, ku adhurohejme madhshti.