ERİTROSİT YAPIMI VE YIKIMINDAKİ ANORMALLİKLER, ERİTROSİT İNDEKSLERİ

1

ERİTROSİT YAPIMI VE YIKIMINDAKİ

ANORMALLİKLER, ERİTROSİT İNDEKSLERİ

Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK

ADÜTF Biyokimya AD

2007

2

Eritrosit yapım ve yıkımındaki anormallikler sonucunda genellikle anemi gelişir. Bunlar, çeşitli nedenlere bağlı olabilir.

3

Anemiler, eritrosit yapım anormalliklerinin nedenlerine göre iki gruba ayrılabilir:

-Eritrosit yapımı (eritropoez) için gerekli maddelerin eksikliğine bağlı anemiler

-Kemik iliği işlev bozukluğuna bağlı anemiler

4

Eritrosit yapımı (eritropoez) için gerekli maddelerin eksikliğine bağlı anemiler:

-Demir eksikliği anemisi

-B12 vitamini ve folik asit eksikliğine bağlı anemi

-Protein malnütrisyonuna bağlı anemi

5

Kemik iliği işlev bozukluğuna bağlı anemiler:

-İnfeksiyonlara bağlı anemi

-Böbrek yetmezliğine bağlı anemi

-Karaciğer hastalıklarına bağlı anemi

-Aplastik anemi

-Maligniteler bağlı anemi

-Sideroblastik anemi

-Endokrin hastalıklara bağlı anemi

6

Eritrosit yıkım anormalliklerine bağlı anemiler, hemolitik anemiler olarak bilinirler:

-Eritrosit içi (intrakorpuskuler)

-Eritrosit dışı (ekstrakorpuskuler) nedenlere bağlı olarak intravaskuler veya ekstravaskuler eritrosit yıkımı olabilir.

Diğer taraftan akut ve kronik kan kayıpları önemli anemi nedenidir.

7

İntrakorpuskuler hemolitik anemi nedenleri genelde kongenitaldir (doğumsal):

-Enzim defekti. Pirüvat kinaz, glukoz 6 fosfat dehidrogenaz

-Membran bozukluğu. Herediter sferositoz

-Hemoglobin yapımında kalitatif veya kantitatif bozukluk. Talassemi, orak hücreli anemi, HbC hastalığı

8

Ekstrakorpuskuler hemolitik anemi nedenleri genelde akkizdir (doğumdan sonra ortaya çıkan):

-Mekanik nedenler. Kardiyak patolojiler, mikroanjiopati, yürüme

-İmmün nedenler. Yanlış kan transfüzyonu, ilaçların etkisi, otoimmün nedenler, yeni doğanın hemolitik anemisi

-Çeşitli nedenler. Yanık, kimyasal maddelerin etkisi, infeksiyon, sepsis, kurşun zehirlenmesi

9

Eritrosit yapım ve yıkımındaki çeşitli anormallikler, eritrosit morfolojilerinde çeşitli değişikliklere neden olur. Anemileri eritrosit morfolojilerindeki değişikliklere göre sınıflandırmak daha uygundur:

-Makrositer anemiler

-Mikrositer anemiler

-Normositer anemiler

10

Makrositer anemiler, MCV > 94 fl olan anemilerdir.

-Megaloblastik. B12 vitamini ve folik asit eksikliğinde

-Nonmegaloblastik. Hemolitik anemi, karaciğer hastalıkları, hipotiroidi, aplastik anemi

11

Mikrositer anemiler, MCV < 80 fl olan anemilerdir. Genelde hipokromi saptanır.

-Demir eksikliği anemisi

-Hemoglobinopatiler

-Sideroplastik anemiler

-Kronik hastalık anemileri

-Kurşun zehirlenmesi anemisi

12

Normositer anemiler, MCV 80-94 fl olan anemilerdir. Genelde normokromi saptanır.

-Yakın geçmişte kan kaybı

-Plazma volüm artışı

-Hemolitik anemiler

-Aplastik anemi

-Hipotiroidi

-Böbrek hastalığı

13

Anemilerin ayrıcı tanısında (hangi sınıftan olduğunun belirlenmesinde) eritrosit sayısı, hemoglobin düzeyi ve hematokrit değerinden başka eritrosit indeksleri denilen parametreler de önemlidir.

-Ortalama eritrosit volümü (MCV)

-Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH, OEHb)

-Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC, OEHbK)

Önemli üç indekstir.

14

Ortalama eritrosit volümü (MCV)

15

Ortalama eritrosit volümü (MCV) < 80 μ3 ise eritrositler normalden küçük (mikrosit), > 94 μ3 ise eritrositler normalden büyük (makrosit), 80-94 μ3 ise eritrosit hacmi normal (normosit) demektir.

Ortalama eritrosit volümü (MCV) değerine göre hastadaki anemi, mikrositer, makrositer veya normositer olarak tanımlanır.

16

Ortalama eritrosit volümünün arttığı durumlar;

megaloblastik anemi,

makrositik anemi,

kronik amfizem ve kronik bronşit,

hipotiroidizm,

karaciğer hastalıkları ve ağır alkolizm gibi durumlardır.

Eritrositler yeni doğanda makrosittir; altı hafta sonra erişkindeki gibi olur.

17

Ortalama eritrosit volümünün azaldığı durumlar;

demir eksikliği anemisi,

idiopatik hipokrom anemi,

kronik kanama anemileri,

gebelik anemisidir.

18

Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH, OEHb)

19

Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH, OEHb),

< 28 pg ise hipokromi düşünülür, bu durumda genellikle mikrositoz olağandır (mikrositer hipokromi).

28-32 pg arasında normokromi vardır.

> 32 pg ise eritrositlerde demir miktarının normalden fazla olduğu anlaşılır. Bu durumda genellikle makrositoz vardır.

20

Pernisiyöz anemi ve makrositer gebelik anemisi gibi megalositer anemilerde,

protein eksikliği anemisinde,

folik asit antagonistleri ile tedavi durumlarında,

sferositoz durumlarında MCH artar.

21

Primer demir eksikliği anemisinde,

kanama anemilerinde,

idiopatik hipokrom anemide,

gebelik anemisinde MCH azalır.

22

Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC, OEHbK)

23

Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC, OEHbK) normal değeri %32-38 gr arasındadır (normokromi).

< %32 gr ise hipokromi düşünülür.

Genellikle % 38 gr’dan yüksek değerlere rastlanmaz, yani hiperkromi yoktur. Çünkü hemoglobin miktarı arttıkça hücre hacmi de büyür ve dolayısıyla hematokrit değeri de büyür ve oran bozulmaz. Ancak ileri derecede sferositoz olan durumlarda OEHbC normal değeri aşabilir.

24

Şiddetli ishal, durdurulamayan kusmalar gibi uzun süren dehidratasyon hallerinde MCHC artar.

Demir eksikliği anemilerinde, kanama anemilerinde, gebelik hidremisinde, su zehirlenmesinde MCHC azalır.