Epidemiologie van falen van anticonceptie in België ANNE VEROUGSTRAETE SJERP-DILEMMA VUB Family Planning en Abortus Centrum van de Vrije Universiteit Brussel ERASME ziekenhuis Université Libre de Bruxelles
Epidemiologie van falen van anticonceptie in België
ANNE VEROUGSTRAETE
SJERP-DILEMMA VUB
Family Planning en Abortus Centrum van de
Vrije Universiteit Brussel
ERASME ziekenhuis
Université Libre de Bruxelles (ULB)
Hoe komt het toch dat er “zo veel” abortussen zijn terwijl we zo’n
waaier aan efficiente anticonceptie middelen ter onzer beschikking
hebben??
Evolutie van de aangegeven abortussen bij vrouwen gedomicilieerd in België• Illegaliteit (Vekemans)
• 1985 15.590
• sedert de wet van 1990 (nationale evaluatiecommissie)
• 1993 13.474
• 1996 14.533
• 1999 13.937
• 2000 14.923
• 2001 16.178
• 2002 15.716
• 2003 16.707
• 2004 16.932
• 2005 17.867
Evolution of Abortion Rates in Belgium Number of abortions / 1000 women 15-44 y
(van Bussel, CRZ 2006 op basis van nationale evaluatiecommissie, Federale Overheid, SPE, ONE, )
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1993 1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Abortion Rates / year Number of abortions / 1000 women 15-44 years
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Belgium 2004 Holland 2004 France 2004 Engl&Wales2004
USA 2003
8,569,39 8,7
14,6 1617,8
Abortion & Age in Belgium number of abortions (nationale evaluatiecommissie)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2005
15-1920-2425-2930-3435-39> 40
Evolution Abortion Rates & Age in Belgium (van Bussel, CRZ 2006)
number of abortions/1000 women
Evolution of abortion rates for women living in Belgium and age
0
2
4
6
8
10
12
14
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44
199320032005
21-4-2007 Anne Verougstraete
Waarom stijging bij vrouwen 20-29j?
• Campagnes te veel gericht op jongeren ?
• Pilmoeheid
• Onvruchtbaar door pil?
• Negatief beeld van hormonen in de media
• Hoe ben ik “echt” zonder al die hormonen?
• “Laat maar komen”:
Aantal Abortussen naar woonplaats van de vrouw
(nationale evaluatiecommissie)
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
2005
Vlaanderen 6982Wallonië 5327Brussel 4092
Abortussen in 2005 naar woonplaats van de vrouw (van Bussel, CRZ 2006) Abortion Rate: aantal abortussen/1000 vr van 15-44j
Abortion Ratio: aantal abortussen /100 zwangerschappen bij vr van 15-44j
0
5
10
15
20
25
Vlaanderen Wallonië Brussel
abortion rateabortion ratio
5,86 7,92
12,13
18,2920,89
9,85
Brussel-Hoofdstedelijk Gewest
• Eén vierde van alle zwangerschapsbrekingen!• 30% van de vrouwen verklaren in een materiele
noodsituatie te zitten• Hoogste werkloosheidscijfers• Mensen zonder papieren • Overleving is de eerste behoefte• Veel migranten??
Nederland (NISSO) : geschat abortuscijfer (abortion rate) per 1000 vrouwen
15-44 jaar, per land van herkomst in 2004
0
51015202530354045
abortionrate
Nederland autochtoonMaroccoTurkijëSurinameNederlandse Antillen
7,7
15 15
39,2 42,9
21-4-2007 Anne Verougstraete
Wat bemoeilijkt anticonceptiegebruik bij
migrante vrouwen?
• Gebrek aan autonome beslissingen
• Fatalistische houding
• Dominante positie man
• Ambivalentie tov zwangerschap, en contraceptie
Noodsituatie 2005 in% (evaluatiecommissie)gezondheid vrouw of toekomstig kind
persoonlijke reden: te jong, te oud, student, alleenstaand,momenteel geen kinderwens, voltooid gezinfinanciële redenen, werksituatie, woonsituatie
relationele of familiale problemen: relatie verbroken, partner weigert zw, occasionele rel., te recent, buitenechtelijk, partnerrelatiemoeilijkheden, omgeving weigert, juridisch ivm echtscheiding
zwangerschap na verkrachting of incestpolitiek vluchteling
0
10
20
30
40
50
60
gezond pers. geld relatie verkracht politvlucht.
noodsituatie
3,4
53,05
14,42
25,17
0,74 2,59
Zwangerschapsafbrekingen zijn niet steeds het gevolg van
gefaalde anticonceptie!
• Gewenste zwangerschappen worden soms ongewenst door relatiebreuk
21-4-2007 Anne Verougstraete
Gezondheids enquète 2004
• Vlaamse vrouwen gebruiken minder de pil (Vl:57%; W:69%; Br:69%)
• Vlaamse vrouwen of hun partner hebben meer sterilisaties (Vl:15%; W:8%; Br:5%)
• Evolutie in de tijd:– Minder pil gebruik ( 69% in 1997 ; 60% in 2004)– Meer spiraaltjes ( 9% in 1997 ; 13% in 2004)– Meer condoom gebruik
Anne Verougstraete21-4-2007
De meest gebruikte voorbehoedmiddelen in % gedurende de laatste maand voor aap: 2005
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2005
Methodegeen
coïtus interruptus
periodieke onthouding
spermacide
pessarium
condoompilprikpil
I.U.D.
sterilisatie man
sterilisatie vrouw
sterilisatie beiden
morning after'pil
implant
patch
vaginale ring
NFP-methode
andere
Nationale Evaluatie Commissie
21-4-2007 Anne Verougstraete
Periodieke Onthouding: Zelden Correct!!
• Risico op zwangerschap:– “3d voor en 3d na de ovulatie”
• “Na de maandstonden ben je nog 10 dagen veilig, waarna je 4 d condoom moet gebruiken” (vrouw van 30j met kinderen)
De Boeck, jongeren 14-18 (2006)
21-4-2007 Anne Verougstraete
Seksueel aktief, geen kinderwens (?), geen anticonceptie
• 16% van de jongeren (15-19) (gezondheidsenquête, 2004)
• 12% van de jongeren (14-18) (De Boeck, 2006)
• 10% van 1e kan studenten (max 20j) (Van Hove,2004)
21-4-2007 Anne Verougstraete
Anticonceptie nemen is vrijen met voorbedachte rade!
• Bij ongehuwde moslim of streng katholieke meisjes: tegenstrijdige morele normen
• => ambivalentie tov seks• Belemmert preventief gedrag: elke dag
wordt je eraan herinnerd (door de pil te nemen) dat je iets doet wat niet mag!
• Wij hebben goede ouders in België: 80% betaalt de pil van hun dochter!
Anne Verougstraete21-4-2007
De meest gebruikte voorbehoedmiddelen in % gedurende de laatste maand voor aap: 2005:
15-19 jaar
05
101520253035404550
2005
Methodegeen
coïtus interruptus
periodieke onthouding
spermacide
pessarium
condoompilprikpil
I.U.D.
sterilisatie man
sterilisatie vrouw
sterilisatie beiden
morning after'pil
implant
patch
vaginale ring
NFP-methode
andere
Nationale Evaluatie Commissie
Evolution of Abortion Rates in Belgium Number of abortions / 1000 women 15-19 years
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1993 1997 2000 2001 2002 2003 2005
Abortion Rate/year Number of abortions / 1000 women 15-19 years
0
5
10
15
20
25
Belgium2005 The Netherlands2004 England&Wales2005(<18y)
USA 2002
7,59 8,2
17,821,7
Live birth/ 1000 women 15-19 years/year
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Belgium 2005 TheNetherlands
2004
UK 2004 USA 2004
8,7
26,8
41,1
4,6
Evolution Abortion Ratio & Age in Belgiumn° of abortions/100 pregnancies (van Bussel, CRZ 2006)
Elk jaar wordt in België 1 adolescent op 60 zwanger
(< 20 jaar)• Pregnancy rate (births & abortions) for 1000
girls of 15-19 years / year – België: gaat eindelijk licht naar beneden!
• 16,98 (2002)• 16,29 (2005)
– Nederland: gaat fors naar beneden!• 16,20 (2002)• 12,8 (2004)
• Abortion Ratio: number of abortions/100 pregnancies – België: 47,5% (2005)– Nederland 63,4% (2004)
The Netherlands: birth rate, abortion rate & pregnancy rate
15-19 years: evolution 1985, 2002, 2004
0246
81012141618
birthrate abortionrate pregnancy rate
5 5,84,4
10,4 9,4
16,2
4,6
8,2
12,8
Ooit ongewenst zwanger? Insites 2004
• 18% was al ongewenst zwanger• 18-24: 10%
• 25-34: 17%
• 35-44: 26%
– Meer franstalige dan nederlandstalige vrouwen werden ongewenst zwanger
• FR: 24%
• NL: 13%
– werd de ongewenste zwangerschap ook afgebroken?
Ooit een zwangerschap afgebroken?
• Nederland: nationale representatieve studie (Nisso 2005-2006): 2075 vrouwen; zelf ingevuld. Dit zijn dus minimale cijfers: heeft u ooit een zwangerschap afgebroken?– gemiddeld: 10,6%
– In de leeftijdsgroep 50-55 jaar: 14%
• USA:– Op basis van de huidige abortus cijfers kan men stellen dat
tegen dat Amerikaanse vrouwen 45 jaar oud zijn, één op drie een zwangerschap zal afgebroken hebben. (Guttmacher.org)
Total Abortion Rate: TAR in 1996TAR of 0,21 means that a woman living in 1996 would
have had (fictively) 0,21 abortions in her life
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
1996
The Netherlands 0,20Belgium 0,21France 0,37Engl & Wales 0,48Sweden 0,56
0,2 0,21
0,37
0,480,56
Herhaalde abortussen• Definitie? • Blayo (Frankrijk) pleit voor periode van 5j• Kollectief AC Gent ooit eens eerder aap: 30% in 2006
• Nederland 2004: Abortus naar aantal eerdere abortussen• 0 64,3%• 1 25,0%• 2 7,4%• >3 3,3%
Zwangerschapsafbrekingen bij vrouwen gedomicilieerd in België in 2005
• Ziekenhuis 20,95%
•
• Centra 79,05%
2005 in %: Methode van zwangerschapsafbreking in België
(nationale evaluatiecommissie)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
vacuumasp curettageprostaglandine mif +misoprostol
Mif + cu
methode 2005(nationaleevaluatiecommissie)
77,72
6,35 0,7814,56
0,51
Ooit Seks zonder contraceptie?Insites 2004
Franstaligen: 57%Nederlandstaligen: 44%
ooit al seks gehad zonder een contraceptiemiddel en zonder een kinderwens te hebben?
50
26
9
15
nee, nooit
ja, 1 tot 3 keer
ja, 3 tot 10 keer
ja, al meer dan 10 keer
n = 856
Frequentie pil vergeten nemen 40% vergeet verschillende keren per jaar!!
Insites 2004
vergeten pil
8
13
19
35
25
verschillende keren permaand
gemiddeld een keertje permaand
enkele keren per jaar
minder dan een paar keerper jaar (heel af en toe)
nooit
21-4-2007 Anne Verougstraete
Kennis over vruchtbaarheid, anticonceptie en noodpil bij jongeren
(De Boeck, jongeren 14-18 (2006)
• 6% denkt: van de “eerste keer” kan je niet zwanger worden
• 4,5% denkt dat de pil beschermt tegen HIV• 9,5% denkt dat “douchen” een veilige anticonceptie is• ¼ a ½ schat risico verkeerd in bij pil vergeten, braken,
buikloop)• 13% kent correct tijdslimiet van noodpil gebruik• 23% denkt dat de hele verder cyclus beschermd is na
inname van 1 noodpil• 18% denkt dat noodpil even veilig is als “de pil”
Artsen: gewoontes in vraag stellen!Inspelen op motivatie van vrouwen
• Waarom spiraal of implanon of prikpil weigeren?• Begin pil op “eerste dag” van menses• Spiraal plaatsen “moet tijdens de menses”
WGO: koperspiraal kan tot 12de dag van de cyclus• Spiraal onmiddelijk na abortus kan (1/2 komt nadien
niet terug) (expulsie: <9w: 2,5%; 9-12w: 6%)• Uitleg geven over pilgebruik (braken, buikloop,
vergeten pil, de wachttijd is max 7d)• Indien noodpil: start onmiddelijk met de combinatiepil
en gebruik 7d condoom (zw test 3 w later)
21-4-2007 Anne Verougstraete
Conclusie 1
• We hebben weinig zwangerschapsafbrekingen in België
• Tienerzwangerschappen lijken gestabiliseerd, maar zwangere meisjes opteren nu frequenter voor een zwangerschapsafbreking
• Nederland toont ons dat je lage abortuscijfers nog kunt verlagen
21-4-2007 Anne Verougstraete
Conclusie 2
• Waarom wordt de meest efficiente anticonceptie (spiralen, Mirena, Implanon) niet terugbetaald?
• Kennis promoten: jongeren, volwassen vrouwen over vruchtbaarheid, anticonceptie en noodanticonceptie
• Relationele en seksuele opvoeding: stimuleren van zelfvertrouwen en respect voor eigen waarden
• Voor alle jongeren (wat ook hun godsdienst): het gaat immers over volkgezondheid!
21-4-2007 Anne Verougstraete
Conclusie 3
• Men moet opletten met het ophemelen van vrouwen die ongewenst zwanger blijven! Het loopt niet altijd goed af met ongewenste kinderen!
• “Verantwoord ouderschap” bestaat er soms in om de zwangerschap af te breken