Θεοτοκάς Γιάννης (2014), Οργάνωση και Διοίκηση Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων, 2η έκδοση εμπλουτισμένη, Εκδόσεις

Περιεχόμενα

Πρόλογος ..................................................................................................................... xxiii

Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση .................................................................................... xxv

Πρόλογος στην τρίτη έκδοση ....................................................................................... xxvii

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 | Η ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ........................................................... 11.

1.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 11.2. Βασικές διακρίσεις της ναυτιλιακής βιομηχανίας ............................................ 21.3. Η ναυτιλιακή επιχείρηση .................................................................................. 91.4. Η κατηγοριοποίηση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ........................................ 111.5. Πλαίσιο ανάλυσης της οργάνωσης και της διοίκησης

των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ......................................................................... 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 | ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ................................................................................... 252.

2.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 252.2. Προσανατολισμός της επιχείρησης και περιβάλλον λειτουργίας της ............... 262.3. Ευρύτερο μακροπεριβάλλον ............................................................................. 31

2.3.1. Τεχνολογικές δυνάμεις .......................................................................... 312.3.2. Oικονομικές δυνάμεις ........................................................................... 382.3.3. Πολιτικές, νομικές και ρυθμιστικές δυνάμεις ....................................... 402.3.4. Πολιτιστικές και κοινωνικές δυνάμεις .................................................. 46

2.4. Ναυτιλιακές επιχειρήσεις, ναυλαγορές και διακυμάνσεις ................................ 512.4.1. Εξελίξεις στις αγορές όταν η ζήτηση για μεταφορά

φορτίων υπερβαίνει την προσφορά χωρητικότητας των πλοίων .......... 532.4.2. Εξελίξεις στις αγορές όταν η ζήτηση για μεταφορά φορτίων

υπολείπεται της προσφοράς χωρητικότητας των πλοίων ...................... 652.5. Το άμεσο περιβάλλον των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ..................................... 70

2.5.1. Oι πελάτες ............................................................................................. 702.5.2. Oι ανταγωνιστές .................................................................................... 802.5.3. Oι προμηθευτές ..................................................................................... 852.5.4. Το ανθρώπινο δυναμικό ........................................................................ 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 | ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ................................................................. 953.

3.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 953.2. O παγκοσμιοποιημένος χαρακτήρας των αγορών ............................................ 96

3.2.1. Συνεργασίες στο σκέλος της εμπορικής διαχείρισης ............................ 983.2.2. Η αγορά ναυτικής εργασίας .................................................................. 1013.2.3. Η αγορά κεφαλαίου ............................................................................... 1033.2.4. Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των πλοίων ........................................ 106

3.3. Ναυτιλία και παράγωγος ζήτηση ...................................................................... 1083.4. O παράγοντας «πρόβλεψη» .............................................................................. 1123.5. Απόσταση μεταξύ παραγωγικής μονάδας και γραφείων .................................. 1173.6. Συνύπαρξη και ανταγωνισμός επιχειρήσεων όλων των μεγεθών ..................... 1183.7. Ευελιξία στην αντιμετώπιση των συνθηκών της αγοράς .................................. 120

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 | OΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ .................. 1234.

4.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 1234.2. Πλαίσιο ανάλυσης των λειτουργιών και των συστημάτων

της ναυτιλιακής επιχείρησης ............................................................................. 1244.3. Λειτουργίες και συστήματα στη ναυτιλιακή επιχείρηση .................................. 1264.4. Oι λειτουργίες της ναυτιλιακής επιχείρησης .................................................... 129

4.4.1. Επιλογή και απόκτηση πλοίων ............................................................ 1304.4.2. Αναζήτηση και εξασφάλιση απασχόλησης για τα πλοία (ναύλωση) ... 1434.4.3. Λειτουργική διαχείριση των πλοίων .................................................... 1554.4.4. Τεχνική διαχείριση των πλοίων ........................................................... 1664.4.5. Υποστήριξη της λειτουργίας των πλοίων ............................................ 1714.4.6. Στελέχωση πλοίων και γραφείων ......................................................... 1724.4.7. Ασφαλιστική κάλυψη των κινδύνων ................................................... 1744.4.8. Διαχείριση πληροφοριών και επικοινωνιών ........................................ 1764.4.9. Χρηματοοικονομική διοίκηση ............................................................. 180

4.4.10. Επικοινωνία με τους πελάτες-ναυλωτές και τους λοιπούς κοινωνικούς και επιχειρηματικούς εταίρους .................. 181

4.4.11. Ασφάλεια, ποιότητα και εκπαίδευση ................................................... 182

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 | Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ....................... 1915.

5.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 1915.2. Η σημασία της οργάνωσης ............................................................................... 192

5.2.1. Η οργάνωση ως λειτουργία ................................................................... 1945.3. Η συστημική φύση των οργανισμών ................................................................ 194

5.3.1. Η ναυτιλιακή επιχείρηση ως σύστημα .................................................. 199

5.4. Oργανωτική δομή ............................................................................................. 2015.5. Δομικές διαστάσεις της οργανωτικής δομής .................................................... 203

5.5.1. Τυποποίηση ........................................................................................... 2045.5.2. Συγκέντρωση-αποκέντρωση εξουσίας .................................................. 2115.5.3. Πολυπλοκότητα ..................................................................................... 214

5.6. Μηχανισμοί συντονισμού της οργανωτικής δομής........................................... 226

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 | ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ.......................................................................................... 2336.

6.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 2336.2. O παράγοντας «μέγεθος» .................................................................................. 2356.3. Επίπεδο τεχνολογίας – Εξειδίκευση στόλου ..................................................... 244

6.3.1. Ψηφιοποίηση και οργάνωση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων .............. 2536.4. O παράγοντας «περιβάλλον λειτουργίας» ........................................................ 2626.5. O παράγοντας «στρατηγική» ............................................................................ 267

6.5.1. Επιλογές στρατηγικών ανάπτυξης των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ...... 2696.5.2. Επιλογές στρατηγικών ανταγωνισμού των ναυτιλιακών επιχειρήσεων... 2726.5.3. Στρατηγική και δομή ............................................................................. 276

6.6. Η οργανωσιακή κουλτούρα .............................................................................. 2826.6.1. Χαρακτηριστικά οργανωσιακής κουλτούρας ........................................ 2836.6.2. Τύποι οργανωσιακής κουλτούρας ......................................................... 2866.6.3. Οργανωσιακή κουλτούρα και διαστάσεις της οργάνωσης .................... 2876.6.4. Αλληλεπίδραση εθνικής και οργανωσιακής κουλτούρας ..................... 300

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 | ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ......... 3097.

7.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 3097.2. Η τμηματοποίηση .............................................................................................. 3097.3. Παραδοσιακές προσεγγίσεις για την τμηματοποίηση

των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ......................................................................... 3117.3.1. Τμηματοποίηση κατά λειτουργία .......................................................... 3117.3.2. Τμηματοποίηση κατά τομέα δραστηριότητας ....................................... 3137.3.3. Μητρική μορφή οργάνωσης .................................................................. 3157.3.4. Γεωγραφική τμηματοποίηση ................................................................. 317

7.4. Σύγχρονες προσεγγίσεις στην τμηματοποίηση των επιχειρήσεων ................... 3197.4.1. Τμηματοποίηση κατά ομάδες ................................................................ 3197.4.2. Τμηματοποίηση Δικτύου ....................................................................... 322

7.5. Συνδυασμός μορφών τμηματοποίησης ............................................................. 3237.6. Τμηματοποίηση στις ελληνόκτητες ναυτιλιακές επιχειρήσεις .......................... 328

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 | ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ...................................................................................... 3338.

8.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 3338.2. Στρατηγική Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού (ΣΔΑΔ) ................................... 334

8.2.1. ΣΔΑΔ και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ................................................ 3388.3. Η λειτουργία της ΔΑΔ ....................................................................................... 3478.4. Η ΔΑΔ στις υποδομές ξηράς της ναυτιλιακής επιχείρησης .............................. 350

8.4.1. Κατηγορίες προσωπικού στις υποδομές ξηράς ..................................... 3568.4.2. Διαφορετικότητα και φύλο στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις ................... 3688.4.3. Προσέλκυση και επιλογή προσωπικού ξηράς ....................................... 370

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 | ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΛΟΙΩΝ ........................ 3819.

9.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 3819.2. Το ναυτικό επάγγελμα ....................................................................................... 3819.3. Το εργασιακό περιβάλλον του πλοίου .............................................................. 3919.4. Ναυτικό επάγγελμα και φύλο............................................................................ 3979.5. Το τμήμα πληρωμάτων της ναυτιλιακής επιχείρησης ....................................... 4019.6. Πρακτικές ΔΑΔ πλοίων ..................................................................................... 403

9.6.1. Ανταμοιβή και αποζημίωση .................................................................. 4089.7. Διαχείριση πληρωμάτων και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα .............................. 4159.8. Παγκόσμια αγορά ναυτεργατικού δυναμικού,

πολυπολιτισμικότητα και ΔΑΔ πλοίων ............................................................. 4269.9. Διαχείριση πολιτισμικής διαφορετικότηταας.................................................... 436

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 | ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ .... 44710.

10.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 44710.2. Ναυτιλιακή βιομηχανία, ποιότητα και ασφάλεια .............................................. 44810.3. Διοίκηση ασφάλειας στη ναυτιλιακή βιομηχανία ............................................. 45010.4. O ISM Code ...................................................................................................... 451

10.4.1. Οι πτυχές του ISM Code ...................................................................... 45710.5. Εμπειρία από την εφαρμογή του ISM Code ..................................................... 46210.6. Ευνοϊκοί παράγοντες για την ανάπτυξη του SMS ........................................... 46710.7. Πλαίσιο ανάπτυξης ΣΔΑ ................................................................................... 46810.8. Διοίκηση ασφάλειας και οργανωτική δομή επιχείρησης .................................. 47210.9. Το πρόγραμμα Tanker Management and Self Assessment ............................... 47410.10. Διοίκηση Ασφάλειας, Ποιότητας, Περιβάλλοντος,

Υγιεινής & Ασφάλειας και Ενεργειακής Απόδοσης. Η ενοποιημένη προσέγγιση .............................................................................. 480

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 | ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ .......................... 49511.

11.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 49511.2. Η εξωτερική ανάθεση ως στρατηγική επιλογή ................................................. 496

11.2.1. Κίνητρα για την επιλογή και κίνδυνοι της εξωτερικής ανάθεσης ....... 50411.3. Δομή διακυβέρνησης και μοντέλα ανάπτυξης δραστηριοτήτων

στη ναυτιλία ...................................................................................................... 50611.4. Εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων στη ναυτιλία ......................................... 511

11.4.1. Παράγοντες που ευνοούν την εξωτερική ανάθεση λειτουργιών ......... 51211.4.2. Παράγοντες που δεν ευνοούν την εξωτερική ανάθεση λειτουργιών ... 522

11.5. Εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων και ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις ... 52511.6. Oι ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης πλοίων .................................................. 531

11.6.1. Oι υπηρεσίες που προσφέρουν οι ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης πλοίων .............................................................................. 538

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 | ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ................................................................................... 54512.

12.1. Εισαγωγή ........................................................................................................... 54512.2. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) ................................................................. 546

12.2.1. Oρισμοί της ΕΚΕ ................................................................................. 54812.3. Προσεγγίσεις απέναντι στην ΕΚΕ .................................................................... 55712.4. ΕΚΕ και ναυτιλιακή βιομηχανία ....................................................................... 563

12.4.1. Χαρακτηριστικά ναυτιλιακής βιομηχανίας και ΕΚΕ ........................... 56912.5. Πρακτικές ΕΚΕ στη ναυτιλιακή βιομηχανία .................................................... 576

12.5.1. Σημαίες και θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας ........................................... 57712.5.2. Πρακτικές ΔΑΔ .................................................................................... 57912.5.3. Φροντίδα για την προστασία του περιβάλλοντος ................................ 583

12.6. Προσεγγίσεις των ναυτιλιακών επιχειρήσεων όσον αφορά την ΕΚΕ .............. 596

Βιβλιογραφία ............................................................................................................... 605

Ευρετήριο ..................................................................................................................... 629

Κατάλογος Πλαισίων

ΠΛΑΙΣΙO 1.1 Τύποι πλοίων 6ΠΛΑΙΣΙO 1.2 Βαθμός ολοκλήρωσης των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης 12ΠΛΑΙΣΙO 1.3 Κάθετη ανάπτυξη στη ναυτιλία 16ΠΛΑΙΣΙO 1.4 Η διαφοροποιημένη επιχείρηση Mitsui OSK Lines 17ΠΛΑΙΣΙO 1.5 Μεταφορικές περιγραφές των οργανώσεων 22ΠΛΑΙΣΙO 2.1 Διεθνής Ναυτιλιακός Oργανισμός/ΔΝO

(International Maritime Organization/IMO)30

ΠΛΑΙΣΙO 2.2 Τεχνολογία και ανταπόκριση της ναυτιλίας στην κλιματική αλλαγή

33

ΠΛΑΙΣΙO 2.3 Υιοθέτηση νέας τεχνολογίας στη ναυπήγηση πλοίων και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα

34

ΠΛΑΙΣΙO 2.4 Η συνεχής τάση για γιγαντισμό των πλοίων στην αγορά τακτικών γραμμών

35

ΠΛΑΙΣΙO 2.5 Δημιουργία συνθηκών ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ιαπωνικών πλοίων

41

ΠΛΑΙΣΙO 2.6 Κρατική ναυτιλιακή πολιτική και ελληνόκτητη ναυτιλία 42ΠΛΑΙΣΙO 2.7 Η βύθιση των δεξαμενόπλοιων Erika και Prestige και

η υποχρεωτική απόσυρση των δεξαμενόπλοιων μονού τοιχώματος

47

ΠΛΑΙΣΙO 2.8 Μεταβολή των συνθηκών του περιβάλλοντος λειτουργίας και επιπτώσεις σε βραχυχρόνιο και μακροχρόνιο ορίζοντα

49

ΠΛΑΙΣΙO 2.9 Μορφές ναύλωσης πλοίων της χύδην φορτηγού ναυτιλίας 54ΠΛΑΙΣΙO 2.10 Μεταβολή τιμών πώλησης πλοίων στη βραχυχρόνια περίοδο 61ΠΛΑΙΣΙO 2.11 Εκτίμηση συγκυρίας και αναθεώρηση αποφάσεων –

Ακυρώσεις παραγγελιών ναυπήγησης65

ΠΛΑΙΣΙO 2.12 Η στρατηγική του asset play 67ΠΛΑΙΣΙO 2.13 Η πρόβλεψη στη ναυτιλιακή βιομηχανία 70ΠΛΑΙΣΙO 2.14 Στρατηγικές συμμαχίες, εξαγορές και συγχωνεύσεις στη

ναυτιλία τακτικών γραμμών72

ΠΛΑΙΣΙΟ 2.15 Μεταβολές στο επίπεδο των ναύλων και αξιοπιστία ναυλωτών 79ΠΛΑΙΣΙO 2.16 Ανταγωνισμός στη διαχείριση πλοίων μεταφοράς

εμπορευματοκιβωτίων81

ΠΛΑΙΣΙO 2.17 Ανταγωνισμός στις γραμμές της Αδριατικής 84ΠΛΑΙΣΙO 2.18 Επιλογή πληρωμάτων 88ΠΛΑΙΣΙΟ 3.1 Το Tankers International pool 100ΠΛΑΙΣΙO 3.2 Oμάδες σημαιών 106

ΠΛΑΙΣΙO 3.3 Στρατηγική ναυλώσεων 110ΠΛΑΙΣΙO 3.4 Επιλογή χρονικής στιγμής για την αγορά ή την πώληση πλοίου 113ΠΛΑΙΣΙO 4.1 Επιλογή επέκτασης σε νέα αγορά 131ΠΛΑΙΣΙΟ 4.2 Μια νέα κατηγορία μεγέθους πλοίων, τα very large ore carriers 132ΠΛΑΙΣΙΟ 4.3 Επένδυση με βάση τη συγκυρία σε σύγχρονα μεταχειρισμένα

πλοία 134

ΠΛΑΙΣΙΟ 4.4 Οι αποφάσεις προγραμματισμού των εταιρειών τακτικών γραμμών

137

ΠΛΑΙΣΙΟ 4.5 Ισορροπημένη στρατηγική ναυλώσεων 144ΠΛΑΙΣΙO 4.6 Ναυλοσύμφωνο 150ΠΛΑΙΣΙO 4.7 O πράκτορας του πλοίου 157ΠΛΑΙΣΙΟ 4.8 Κόστος καυσίμων και διαχείριση κινδύνου 158ΠΛΑΙΣΙΟ 4.9 Κύριοι δείκτες απόδοσης και κατανάλωση καυσίμων στη

Maersk Line160

ΠΛΑΙΣΙΟ 4.10 Η συνεισφορά του Τεχνικού τμήματος στη δημιουργία αξίας 166ΠΛΑΙΣΙO 4.11 Ασφάλιση έναντι απώλειας εσόδων 176ΠΛΑΙΣΙO 4.12 Το πληροφοριακό σύστημα της Hapag Lloyd 177ΠΛΑΙΣΙO 4.13 Πολιτική διασφάλισης της ποιότητας μιας ναυτιλιακής

επιχείρησης183

ΠΛΑΙΣΙΟ 5.1 Συστημική προσέγγιση των οργανώσεων 195ΠΛΑΙΣΙO 5.2 Η γνώση και η διαχείρισή της 206ΠΛΑΙΣΙO 5.3 Διάχυση γνώσης στην Teekay Shipping 209ΠΛΑΙΣΙO 5.4 Μέγεθος της επιχείρησης και συγκέντρωση στη λήψη

των αποφάσεων213

ΠΛΑΙΣΙO 5.5 Γεωγραφική διασπορά και στρατηγική στην ΤORM 216ΠΛΑΙΣΙO 5.6 Λειτουργική διαχείριση δεξαμενόπλοιων και πολυπλοκότητα 218ΠΛΑΙΣΙO 5.7 Συγχωνεύσεις, εξαγορές και οργανωτική πολυπλοκότητα 220ΠΛΑΙΣΙO 6.1 Αναλογία εργαζομένων στην ξηρά ανά πλοίο 236ΠΛΑΙΣΙO 6.2 Σχέση μεγέθους και οργάνωσης 239ΠΛΑΙΣΙO 6.3 Μέγεθος στόλου, asset play και οργάνωση της επιχείρησης 240ΠΛΑΙΣΙO 6.4 Η μετάβαση μιας παραδοσιακής εταιρείας διαχείρισης

δεξαμενόπλοιων και bulk carriers στην εξειδικευμένη αγορά των πλοίων LNG

247

ΠΛΑΙΣΙO 6.5 Αρχιτεκτονική γραφείων και οργάνωση 249ΠΛΑΙΣΙO 6.6 Η οργανωτική δομή του πλοίου 250ΠΛΑΙΣΙO 6.7 Τεχνολογική εξειδίκευση και ναυτιλιακές αγορές 252ΠΛΑΙΣΙΟ 6.8 Η πλατφόρμα TradeLens και το blockchain στη ναυτιλία 255ΠΛΑΙΣΙΟ 6.9 Καινοτομία και εφαρμογή της στη ναυτιλία 265ΠΛΑΙΣΙO 6.10 Κρίσιμοι παράγοντες για την επιτυχία στις ναυτιλιακές αγορές 273ΠΛΑΙΣΙΟ 6.11 Επένδυση σε ειδικές αγορές 275ΠΛΑΙΣΙO 6.12 Η οργανωσιακή κουλτούρα στις ελληνικές

ναυτιλιακές επιχειρήσεις288

ΠΛΑΙΣΙΟ 6.13 Εταιρικές δηλώσεις κουλτούρας 293ΠΛΑΙΣΙΟ 6.14 Η κουλτούρα στην εταιρεία Nordic Tankers 295

ΠΛΑΙΣΙΟ 6.15 Εδραιωμένος τρόπος λειτουργίας και προσπάθεια μεταβολής του

296

ΠΛΑΙΣΙO 6.16 Συμβατότητα οργανωσιακής κουλτούρας 297ΠΛΑΙΣΙΟ 7.1 Η οργάνωση του τμήματος σε ομάδες 320ΠΛΑΙΣΙΟ 7.2 Η οργάνωση μεγάλου διαφοροποιημένου ομίλου 324ΠΛΑΙΣΙΟ 7.3 Η δομή μιας εταιρείας διαχείρισης πλοίων μεταφοράς

εμπορευματοκιβωτίων327

ΠΛΑΙΣΙO 8.1 Θεωρία των πόρων και των ικανοτήτων και ΔΑΔ 336ΠΛΑΙΣΙΟ 8.2 Η προσέγγιση των πόρων για τη δημιουργία αξίας

στη ναυτιλιακή επιχείρηση Pacific Basin345

ΠΛΑΙΣΙO 8.3 Εργαλεία εκτίμησης της αποτελεσματικότητας του Συστήματος ΔΑΔ

352

ΠΛΑΙΣΙO 8.4 Tanker Management Self Assessment (TMSA) και ΔΑΔ στις υποδομές ξηράς

354

ΠΛΑΙΣΙΟ 8.5 Ναυτιλιακό κέντρο και πρόσβαση σε ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό

371

ΠΛΑΙΣΙO 8.6 Έμψυχο δυναμικό και επιτυχία στην Eletson 374ΠΛΑΙΣΙΟ 8.7 Συνοχή βασισμένη στην κουλτούρα ομαδικότητας 376ΠΛΑΙΣΙΟ 9.1 Οι κοινότητες των ναυτικών πάνω στο πλοίο 382ΠΛΑΙΣΙΟ 9.2 Εξελίξεις στην οργάνωση της διαχειριστικής λειτουργίας του

πλοίου και ναυτικό επάγγελμα384

ΠΛΑΙΣΙO 9.3 Η International Maritime Labor Convention 385ΠΛΑΙΣΙO 9.4 Διεθνείς συμβάσεις του ΙΜO 388ΠΛΑΙΣΙΟ 9.5 Ο περιορισμένος χώρος των πλοίων 391ΠΛΑΙΣΙO 9.6 Εργασιακά πρότυπα και ικανοποίηση εργαζομένων σε

πλοία μεταφοράς αυτοκινήτων και εργαζομένων σε αυτοκινητοβιομηχανία

392

ΠΛΑΙΣΙΟ 9.7 Η πλατφόρμα διαχείρισης πληροφορίας NiBiKi 394ΠΛΑΙΣΙO 9.8 Ο ISM Code και οι ναυτικοί 395ΠΛΑΙΣΙO 9.9 O ISPS Code και το ναυτικό επάγγελμα 396ΠΛΑΙΣΙO 9.10 Σύνθεση πληρωμάτων 404ΠΛΑΙΣΙΟ 9.11 Crewing and Outsourcing 408ΠΛΑΙΣΙO 9.12 Oι συμβάσεις απασχόλησης της ITF 410ΠΛΑΙΣΙO 9.13 Συστήματα κινήτρων 411ΠΛΑΙΣΙO 9.14 Η πρόσβαση στην επικοινωνία ως κίνητρο προσέλκυσης 412ΠΛΑΙΣΙΟ 9.15 Στρατηγική ανάπτυξης στόλου και πληρώματα 417ΠΛΑΙΣΙO 9.16 Εκπαίδευση πληρωμάτων επί του πλοίου στη Mitsui OSK

Lines423

ΠΛΑΙΣΙO 9.17 Πράκτορες πληρωμάτων 430ΠΛΑΙΣΙO 9.18 Κακές πρακτικές διαχείρισης πληρωμάτων 431ΠΛΑΙΣΙΟ 9.19 Εξουσία στους πλοιάρχους 434

ΠΛΑΙΣΙO 9.20 Τα στάδια επίγνωσης της διαφοράς 435ΠΛΑΙΣΙΟ 9.21 Στρατηγική στελέχωσης πλοίων στην TORM 438ΠΛΑΙΣΙΟ 10.1 Εθελοντική συνεργασία για τη βελτίωση της ασφάλειας.

Το Container Ship Safety Forum450

ΠΛΑΙΣΙΟ 10.2 Ατυχήματα και ανθρώπινος παράγοντας 453ΠΛΑΙΣΙO 10.3 Oργανωτικός σχεδιασμός και ασφάλεια 456ΠΛΑΙΣΙO 10.4 Επικέντρωση στην κουλτούρα ασφάλειας 460ΠΛΑΙΣΙO 10.5 Επιθεωρήσεις πλοίων και Port State Control 463ΠΛΑΙΣΙΟ 10.6 Πρότυπα με κοινή προσέγγιση 481ΠΛΑΙΣΙΟ 10.7 Στρατηγική ευκινησία, επιχειρησιακή δέσμευση

και αφοσιωμένοι εργαζόμενοι483

ΠΛΑΙΣΙO 11.1 Benchmarking 497ΠΛΑΙΣΙO 11.2 Περιορισμένη ορθολογικότητα 499ΠΛΑΙΣΙO 11.3 Δίκτυα επιχειρήσεων και ανταγωνιστικότητα 509ΠΛΑΙΣΙO 11.4 Διαχείριση πληρωμάτων: Οργάνωση στο εσωτερικό της

επιχείρησης ή εξωτερική ανάθεση; Η προσέγγιση της B+H Shipping Group

514

ΠΛΑΙΣΙO 11.5 Εξωτερική ανάθεση λειτουργιών και benchmarking – Η Frontline

517

ΠΛΑΙΣΙO 11.6 Εξωτερική ανάθεση λειτουργιών και benchmarking – Η StealthGas

520

ΠΛΑΙΣΙO 11.7 Πλεονεκτήματα της οργάνωσης λειτουργιών στο εσωτερικό της επιχείρησης – Η OSG

521

ΠΛΑΙΣΙΟ 11.8 Η προοπτική της επιλογής ανεξάρτητων εταιρειών διαχείρισης 526ΠΛΑΙΣΙO 11.9 Ελληνική αγορά και ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης 531ΠΛΑΙΣΙO 11.10 Η επέκταση της Hellespont Shipmanagement στη διαχείριση

πλοίων τρίτων536

ΠΛΑΙΣΙO 12.1 Oι 10 αρχές του Oικουμενικού Συμφώνου 554ΠΛΑΙΣΙO 12.2 Η ΕΚΕ στη Wilh. Wilhelmsen 565ΠΛΑΙΣΙO 12.3 Η ΕΚΕ στη Thenamaris Ships Management 565ΠΛΑΙΣΙO 12.4 Hellenic Marine Environment

Protection Asscociation (HELMEΡA)566

ΠΛΑΙΣΙO 12.5 Η Clean Cargo Working Group 572ΠΛΑΙΣΙO 12.6 Προτεινόμενο πλαίσιο Υλοποίησης ΕΚΕ στη ναυτιλία 575ΠΛΑΙΣΙO 12.7 Στρατηγικοί στόχοι και περιβαλλοντική διαχείριση στη

ΝΥΚ Line583

ΠΛΑΙΣΙΟ 12.8 Η προσέγγιση της TORM στον τομέα του περιβάλλοντος 584ΠΛΑΙΣΙO 12.9 Το πρότυπο ISO 14001 587ΠΛΑΙΣΙO 12.10 Περιβαλλοντική διοίκηση και ελληνόκτητες ναυτιλιακές

επιχειρήσεις590

Κατάλογος Πινάκων

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1 Χαμηλότερη και υψηλότερη τιμή ναύλου χρονοναύλωσης (σε χιλιάδες δολάρια) διαφόρων τύπων πλοίων (2002-2019)

56

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 Χαμηλότερη και υψηλότερη τιμή ναυπήγησης (σε εκ. δολάρια) διαφόρων τύπων πλοίων από ναυπηγεία της Άπω Ανατολής (2004-2019)

59

ΠΙΝΑΚΑΣ 8.1 Προσέλκυση και διαχείριση του προσωπικού στις υποδομές ξηράς

355

ΠΙΝΑΚΑΣ 8.2 Προδιαγραφές θέσεων εργασίας σε ναυτιλιακή επιχείρηση 367ΠΙΝΑΚΑΣ 9.1 Ελλείψεις σχετικές με την MLC που καταγράφηκαν κατά

τους ελέγχους πλοίων στο πλαίσιο του Paris MoU, 2013-2018

387

ΠΙΝΑΚΑΣ 9.2 Γυναίκες ναυτικοί στην ελληνόκτητη ναυτιλία και διαχείριση πληρωμάτων

399

ΠΙΝΑΚΑΣ 9.3 Δείκτες απόδοσης και άριστες πρακτικές για την προσέλκυση και διαχείριση πληρωμάτων

424

ΠΙΝΑΚΑΣ 9.4 Έλληνες και αλλοδαποί ναυτικοί σε υπό ελληνική σημαία πλοία και σε πλοία συμβεβλημένα με το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ)

427

ΠΙΝΑΚΑΣ 10.1 Ελλείψεις σχετικές με τον ISM Code που καταγράφηκαν στους λιμενικούς ελέγχους πλοίων από τα Paris MoU και Tokyo MoU regions, 2002-2018.

465

ΠΙΝΑΚΑΣ 10.2 Κύριοι δείκτες απόδοσης για τη λειτουργική περιοχή 1 (τη διοίκηση, την ηγεσία και την ευθύνη)

479

ΠΙΝΑΚΑΣ 12.1 Ομάδες ενδιαφερομένων και προσδοκώμενη αξία 550ΠΙΝΑΚΑΣ 12.2 Οι πτυχές της ΕΚΕ 552ΠΙΝΑΚΑΣ 12.3 Κύριες περιοχές ΕΚΕ για τη ναυτιλία 574ΠΙΝΑΚΑΣ 12.4 Ομάδες σημαιών με βάση την απόδοσή τους στο δείκτη

FLASCΙ579

Κατάλογος σχημάτων

ΣΧΗΜΑ 1.1 Ναυτιλιακή επιχείρηση και μεταφορική λειτουργία στη χύδην φορτηγό ναυτιλία

10

ΣΧΗΜΑ 1.2 Το επιχειρηματικό μοντέλο μιας κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης πετρελαίου

14

ΣΧΗΜΑ 1.3 Κατηγορίες ναυτιλιακών επιχειρήσεων 16ΣΧΗΜΑ 1.4 Αλυσίδα αξίας στη μεταφορά οχημάτων 17ΣΧΗΜΑ 1.5 Οι δραστηριότητες της MOL 18ΣΧΗΜΑ 2.1 Το περιβάλλον λειτουργίας των ναυτιλιακών επιχειρήσεων 28ΣΧΗΜΑ 2.2 Η εξέλιξη των μεγεθών των πλοίων μεταφοράς

εμπορευματοκιβωτίων, 2006-201937

ΣΧΗΜΑ 2.3 Η Ελλάδα ως διαχειριστικό κέντρο ναυτιλιακών επιχειρήσεων

45

ΣΧΗΜΑ 2.4 Οι τέσσερις αγορές της ναυτιλίας 51ΣΧΗΜΑ 2.5 Ικανότητα ναυτιλιών για πρόβλεψη ναυτιλιακών κύκλων 67ΣΧΗΜΑ 2.6 Οι στρατηγικές συμμαχίες στη ναυτιλία τακτικών γραμμών 78ΣΧΗΜΑ 3.1 Γεωγραφική προέλευση οργανισμών που εμπλέκονται στη

διαχείριση και τη λειτουργία του πλοίου97

ΣΧΗΜΑ 3.2 Μια παγκόσμια επιχείρηση σε μια παγκόσμια αγορά 100ΣΧΗΜΑ 3.3 Χαρακτηριστικά των pools και βασικός λόγος συμμετοχής

σε αυτά102

ΣΧΗΜΑ 4.1 Μοντέλο ομάδων λειτουργιών και συστημάτων 125ΣΧΗΜΑ 4.2 Ομάδες λειτουργιών και συστημάτων στη ναυτιλιακή

επιχείρηση127

ΣΧΗΜΑ 4.3 Χαρακτηριστικά της υπηρεσίας στη χύδην ναυτιλία και στη ναυτιλία τακτικών γραμμών

136

ΣΧΗΜΑ 4.4 Οι υπηρεσίες της A.P.Moller-Maersk 140ΣΧΗΜΑ 4.5 Σχεδιασμός της υπηρεσίας θαλάσσιας μεταφοράς στη

ναυτιλία τακτικών γραμμών143

ΣΧΗΜΑ 4.6 Σχεδιασμός της υπηρεσίας συνδυασμένης μεταφοράς στη ναυτιλία τακτικών γραμμών

143

ΣΧΗΜΑ 4.7 Ποσοστό κάλυψης στόλου Top Ships με χρονοναυλώσεις 145ΣΧΗΜΑ 4.8 Μείγμα ναυλώσεων στόλου Star Bulk Carriers 146ΣΧΗΜΑ 4.9 Μείγμα Ναυλώσεων της Teekay Tankers 147ΣXHMA 4.10 Κάλυψη ναυλώσεων πλοίων Teekay Tankers με

χρονοναύλωση147

ΣΧΗΜΑ 4.11 Κύριοι δείκτες απόδοσης στην εταιρεία Mitsui OSK Lines 152

ΣΧΗΜΑ 4.12 Αριθμός ατόμων που ακολοθούν τις σελίδες ναυτιλιακών επιχειρήσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης

153

ΣΧΗΜΑ 4.13 Πλέγμα έντασης πληροφοριών στη ναυτιλία 154ΣΧΗΜΑ 4.14 Αλληλουχία δραστηριοτήτων στη διαχείριση του πλοίου 165ΣΧΗΜΑ 4.15 Το μέλλον στη συντήρηση του πλοίου 171ΣΧΗΜΑ 4.16 Λειτουργίες της διαχείρισης πλοίων που θέτουν τις

μεγαλύτερες προκλήσεις στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις173

ΣΧΗΜΑ 4.17 Βασικές κατηγορίες ασφαλίσεων 175ΣΧΗΜΑ 5.1 Ο οργανισμός ως σύστημα μετασχηματισμού 197ΣΧΗΜΑ 5.2 Ο οργανισμός ως σύνολο υποσυστημάτων 199ΣΧΗΜΑ 5.3 Η ναυτιλιακή επιχείρηση ως σύστημα 200ΣΧΗΜΑ 5.4 Οργανόγραμμα τεχνικού και νομικού τμήματος ναυτιλιακής

επιχείρησης μεγάλου μεγέθους215

ΣΧΗΜΑ 5.5 Η ναυτιλιακή επιχείρηση Oldendorff 217ΣΧΗΜΑ 5.6 Βασικά χαρακτηριστικά των εταιρειών Maersk Container

Business και Royal P&O Nedlloyd221

ΣΧΗΜΑ 5.7 Στρατηγική οργάνωσης δραστηριοτήτων MAERSK (2016) 224ΣΧΗΜΑ 5.8 Στρατηγική οργάνωσης δραστηριοτήτων MAERSK (2019) 225ΣΧΗΜΑ 5.9 Τα έξι βασικά μέρη ενός οργανισμού 227ΣΧΗΜΑ 5.10 Οι βασικοί μηχανισμοί συντονισμού μιας οργάνωσης 229ΣΧΗΜΑ 6.1 Προσδιοριστικοί παράγοντες της οργανωτικής δομής 235ΣΧΗΜΑ 6.2 Προσωπικό γραφείων ανά πλοίο 237ΣΧΗΜΑ 6.3 Οργανόγραμμα ναυτιλιακής επιχείρησης με στόλο 4 handy-

size bulk carriers242

ΣΧΗΜΑ 6.4 Οργανόγραμμα ναυτιλιακής επιχείρησης με στόλο 12 handy-size bulk carriers

243

ΣΧΗΜΑ 6.5 Οργανόγραμμα ναυτιλιακής επιχείρησης με στόλο 9 δεξαμενόπλοιων

243

ΣΧΗΜΑ 6.6 Οργανόγραμμα ναυτιλιακής επιχείρησης με στόλο 19 δεξαμενόπλοιων και bulk carriers

243

ΣΧΗΜΑ 6.7 Οργανόγραμμα ναυτιλιακής επιχείρησης με διαφοροποιημένο στόλο 114 πλοίων

244

ΣΧΗΜΑ 6.8 Δομικά και τεχνικά χαρακτηριστικά των εταιρειών παροχής υπηρεσιών και των εταιρειών παραγωγής προϊόντων και αντιστοίχιση στη ναυτιλιακή επιχείρηση

246

ΣΧΗΜΑ 6.9 Τομείς της αγοράς με βάση το επίπεδο αυτοματισμού και την πολυπλοκότητα των logistics στη διαχείριση πλοίων

253

ΣΧΗΜΑ 6.10 Παρόν και μελλοντικό μοντέλο συναλλαγών 257ΣΧΗΜΑ 6.11 Προσέγγιση τεσσάρων βημάτων για την υιοθέτηση του

blockchain258

ΣΧΗΜΑ 6.12 Τα κύματα εξέλιξης της παγκόσμιας ναυτιλίας 262ΣΧΗΜΑ 6.13 Οργανωτικά χαρακτηριστικά μηχανιστικών και οργανικών

δομών264

ΣΧΗΜΑ 6.14 Επίπεδα στρατηγικής 268ΣΧΗΜΑ 6.15 Πλέγμα επιλογής στρατηγικών ανάπτυξης 270ΣΧΗΜΑ 6.16 Μοντέλο στρατηγικών στη ναυτιλία 271

ΣΧΗΜΑ 6.17 Πλέγμα επιλογών στρατηγικών ανταγωνισμού στη ναυτιλία 274ΣΧΗΜΑ 6.18 Σχέση στρατηγικής και δομής 277ΣΧΗΜΑ 6.19 Μεταβολές στη στρατηγική και την οργανωτική δομή της

Maersk Line279

ΣΧΗΜΑ 6.20 Επίπεδα στρατηγικής και εναλλακτικές επιλογές για τη ναυτιλιακή επιχείρηση

281

ΣΧΗΜΑ 6.21 Τα διάφορα επίπεδα κουλτούρας 283ΣΧΗΜΑ 6.22 Διαστάσεις οργανωσιακής κουλτούρας 285ΣΧΗΜΑ 6.23 Τύποι οργανωσιακής κουλτούρας 287ΣΧΗΜΑ 6.24 Ορατές και μη ορατές διαστάσεις της οργανωσιακής

κουλτούρας299

ΣΧΗΜΑ 6.25 Διαστάσεις της εθνικής κουλτούρας 301ΣΧΗΜΑ 6.26 Συνδυασμοί διαστάσεων αποφυγής της αβεβαιότητας και

απόστασης από την εξουσία302

ΣΧΗΜΑ 6.27 Οι διαστάσεις εθνικής κουλτούρας σε Ελλάδα και Νορβηγία 303ΣΧΗΜΑ 7.1 Τμηματοποίηση κατά λειτουργία 312ΣΧΗΜΑ 7.2 Τμηματοποίηση κατά τομέα δραστηριότητας 314ΣΧΗΜΑ 7.3 Μητρική μορφή οργάνωσης 316ΣΧΗΜΑ 7.4 Γεωγραφική τμηματοποίηση 317ΣΧΗΜΑ 7.5 Οι λειτουργίες της Oldelndorff στο δίκτυο γραφείων της ανά

τον κόσμο318

ΣΧΗΜΑ 7.6 Τμηματοποίηση κατά ομάδες 321ΣΧΗΜΑ 7.7 Τμηματοποίηση Δικτύου 323ΣΧΗΜΑ 7.8 Η δομή μεγάλου ναυτιλιακού ομίλου με διαφοροποιημένες

δραστηριότητες326

ΣΧΗΜΑ 7.9 Η οργανωτική δομή της Danaos Shipping 328ΣΧΗΜΑ 8.1 Πόροι, ικανότητες και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα 337ΣΧΗΜΑ 8.2 Πλαίσιο «Αξία, Σπανιότητα, Μιμητικότητα, Οργάνωση» 340ΣΧΗΜΑ 8.3 Μοντέλο ενοποίησης στρατηγικής και ΣΔΑΔ 343ΣΧΗΜΑ 8.4 Ενοποιημένο πλαίσιο Στρατηγικής Διοίκησης Ανθρώπινου

Δυναμικού344

ΣΧΗΜΑ 8.5 Οι πόροι της Pacific Basin 346ΣΧΗΜΑ 8.6 Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού ως σύστημα 348ΣΧΗΜΑ 8.7 Σχέση ανταμοιβής και απόδοσης 349ΣΧΗΜΑ 8.8 Ο τομέας Ανθρώπινου Δυναμικού της MOL 352ΣΧΗΜΑ 8.9 Σχέση αριθμού προσωπικού ανά πλοίο 358ΣΧΗΜΑ 8.10 Αναγκαίες και επιθυμητές ικανότητες των στελεχών των

ναυτιλιακών επιχειρήσεων361

ΣΧΗΜΑ 8.11 Ποσοστό πρώην ναυτικών στο προσωπικό ξηράς των ναυτιλιακών επιχειρήσεων

364

ΣΧΗΜΑ 8.12 Προέλευση προσωπικού ξηράς που απασχολείται σε λειτουργίες διαχείρισης στόλου

364

ΣΧΗΜΑ 8.13 Πρώην ναυτικοί σε διοικητικές λειτουργίες 365ΣΧΗΜΑ 8.14 Οι θέσεις απασχόλησης των γυναικών στις ναυτιλιακές

επιχειρήσεις370

ΣΧΗΜΑ 8.15 Πηγές προσέλκυσης προσωπικού ξηράς 372

ΣΧΗΜΑ 9.1 Οφέλη για ναυτικούς και ναυτιλιακές επιχειρήσεις από την εφαρμογή της MLC

388

ΣΧΗΜΑ 9.2 Οι δυνητικές επιπτώσεις της κόπωσης 394ΣΧΗΜΑ 9.3 Προσφορά και ζήτηση ναυτικών στην παγκόσμια αγορά 404ΣΧΗΜΑ 9.4 Οι χώρες με τη μεγαλύτερη προσφορά ναυτικών 405ΣΧΗΜΑ 9.5 Παράγοντες που επηρεάζουν την παραμονή στο ναυτικό

επάγγελμα413

ΣΧΗΜΑ 9.6 Βασικά στοιχεία άριστων πρακτικών στη διαχείριση πληρωμάτων

417

ΣΧΗΜΑ 9.7 Πλαίσιο για τη διαχείριση των πολιτισμικών διαφορών στη ναυτιλιακή επιχείρηση

439

ΣΧΗΜΑ 10.1 Οι 12 ενότητες του πρώτου μέρους του ISM Code 454ΣΧΗΜΑ 10.2 Οι 4 ενότητες του δεύτερου μέρους του ISM Code 454ΣΧΗΜΑ 10.3 Οι λειτουργικές απαιτήσεις του ISM Code 455ΣΧΗΜΑ 10.4 Οι πτυχές του ISM Code 458ΣΧΗΜΑ 10.5 Πλαίσιο για την εφαρμογή του ISM Code 470ΣΧΗΜΑ 10.6 Λειτουργικές περιοχές και στόχοι του TMSA 477ΣΧΗΜΑ 10.7 Ο κύκλος Plan-Do-Act-Check 481ΣΧΗΜΑ 10.8 Οι κρίσιμοι δείκτες του προτύπου Investors in People 485ΣΧΗΜΑ 10.9 Η μεθοδολογία BSC 486ΣΧΗΜΑ 10.10 Το οργανόγραμμα της Amli Tankers S.A. 489ΣΧΗΜΑ 11.1 Εύρος επιλογών οργάνωσης των λειτουργιών και μηχανισμοί

συντονισμού501

ΣΧΗΜΑ 11.2 Προσέγγιση του κόστους συναλλαγών 503ΣΧΗΜΑ 11.3 Μοντέλο λήψης της απόφασης για εξωτερική ανάθεση 503ΣΧΗΜΑ 11.4 Κίνητρα και κίνδυνοι της εξωτερικής ανάθεσης για την

επιχείρηση505

ΣΧΗΜΑ 11.5 Στρατηγικές ανάπτυξης και μορφές οργάνωσης των ναυτιλιακών επιχειρήσεων

506

ΣΧΗΜΑ 11.6 Ιδιοκτησία, διοίκηση και εξωτερική ανάθεση λειτουργιών 537ΣΧΗΜΑ 11.7 Ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης: Σημαντικά κριτήρια

επιλογής και απόδοσης 537

ΣΧΗΜΑ 11.8 Υπηρεσίες των ανεξάρτητων εταιρειών διαχείρισης πλοίων 539ΣΧΗΜΑ 12.1 Οι ομάδες ενδιαφερομένων και η επιχείρηση 548ΣΧΗΜΑ 12.2 Η τριπλή κατώτατη γραμμή 551ΣΧΗΜΑ 12.3 Οι δέκα αρχές του Οικουμενικού Συμφώνου 555ΣΧΗΜΑ 12.4 Η στρατηγική προσέγγιση στην ΕΚΕ 561ΣΧΗΜΑ 12.5 Η ΕΚΕ στον Όμιλο ΝΥΚ Line 575ΣΧΗΜΑ 12.6 Φιλοδοξίες, στόχοι και αποτελέσματα στο πεδίο των

ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των εργασιακών σχέσεων και της διαφορετικότητας στη Maersk (2018)

581

ΣΧΗΜΑ 12.7 Το συνεχές της ΕΚΕ 597

Κατάλογος Διαγραμμάτων

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1 Ετήσια χρονοναύλωση capesize bulk carrier (2002-2019) (υψηλότερη, χαμηλότερη και μέση τιμή, σε χιλιάδες δολάρια)

57

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.2 Ετήσια χρονοναύλωση πλοίου VLCC (2002-2019) (υψηλότερη, χαμηλότερη και μέση τιμή, σε χιλιάδες δολάρια)

57

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.3 Διακύμανση ναύλου και τιμής πλοίου bulk carrier νέας ναυπήγησης και ηλικίας 5 ετών

63

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.4 Ακυρώσεις παραγγελιών ναυπήγησης (2008-2009) 66ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3.1 Μέση τιμή ναύλου χρονοναύλωσης Panamax bulk carriers

(2002-2018) σε εκ. Δολάρια109

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3.2 Μέση τιμή ναύλου χρονοναύλωσης Suezmax tankers (2002-2018) σε εκ. δολάρια

109

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3.3 Αποτίμηση πλοίου και αξία διάλυσης 114ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3.4 Αριθμός επιχειρήσεων κατά κατηγορία μεγέθους στόλου 119ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.1 Απαιτήσεις για ειδικούς στην τεχνολογία πληροφοριών

στην ξηρά στο πέρασμα του χρόνου360

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.2 Απόψεις που αφορούν τις τάσεις της αγοράς σχετικά με την επάρκεια ικανών εργαζομένων

360

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.3 Κριτήρια επιλογής ναυτιλιακού κέντρου 371ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.1 Πειρατικές επιθέσεις σε πλοία, 2009-2018 390ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.2 Εμπειρία ανδρών αξιωματικών από τη συνεργασία με

γυναίκες συναδέλφους τους400

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.3 Εθνικότητες ναυτικών στη MOL 405ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.4 Συγκρίσεις μισθών πλοιάρχων από επιλεγμένες χώρες,

2006407

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.5 Συγκρίσεις μισθών ναυτών από επιλεγμένες χώρες, 2006 407ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.6 Πολιτική σύνθεσης πληρώματος στις ελληνόκτητες

ναυτιλιακές επιχειρήσεις429

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9.7 Πολιτική σύνθεσης πληρώματος στις ελληνόκτητες ναυτιλιακές επιχειρήσεις με πλοία υπό ξένη σημαία

429

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12.1 Παράγοντες που συμβάλλουν στην απόφαση για πιστοποίηση κατά το πρότυπο ISO 14001

592

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12.2 Σημαντικοί παράγοντες στο στάδιο του σχεδιασμού και της ανάπτυξης του ΣΠΔ

593

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12.3 Οι επιδράσεις από την πιστοποίηση του ΣΠΔ 594ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12.4 Μεταβολές σε λειτουργικές περιοχές μετά την

πιστοποίηση του ΣΠΔ595

Πρόλογος

Το υλικό αυτού του βιβλίου αναπτύχθηκε προκειμένου να υποστηριχθεί η δι-δασκαλία της Διοίκησης Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων στο τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και στο μεταπτυχια-κό πρόγραμμα σπουδών Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο (ΝΑ.Μ.Ε.) του ίδιου τμήματος. Σημαντικό μέρος του υλικού στη βασική του μορφή ήταν διαθέσιμο στις φοιτήτριες και τους φοιτητές των παραπάνω προγραμμάτων από το 2005. Ωστόσο, στην πορεία το υλικό αυτό εμπλουτίστηκε, επεκτάθηκε με την προσθήκη νέων ενοτήτων και επικαιροποιήθηκε, προκειμένου να στηρί-ζεται σε πιο πρόσφατα δεδομένα και διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία.

Η Οργάνωση και Διοίκηση Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων είναι αποτέλεσμα της προσαρμογής των θεωριών και των αναλυτικών εργαλείων της επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και της Ναυτιλιακής Οικονομι-κής ώστε να ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Ακόμα και στο εσωτερικό της ναυτιλιακής βιομηχανίας παρατη-ρούνται σημαντικές διαφορές στους τρόπους οργάνωσης, διοίκησης και λει-τουργίας των ναυτιλιακών επιχειρήσεων που συμμετέχουν με τα πλοία τους σε διαφορετικές ναυλαγορές. Η προσαρμογή, κατά συνέπεια, κρίνεται απαραί-τητη προκειμένου οι θεωρίες και τα αναλυτικά εργαλεία να εφαρμοστούν στη διοίκηση και οργάνωση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων.

Σκοπός του βιβλίου είναι η ανάλυση των οργανωτικών και διοικητικών φαινομένων των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, υπό το πρίσμα των ιδιαιτεροτή-των που συνδέονται με τις ναυλαγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται. Το περιβάλλον λειτουργίας των ναυτιλιακών επιχειρήσεων μεταβάλλεται γοργά. Η παγκοσμιοποίηση είναι φαινόμενο που, ενώ καταγράφεται στη ναυτιλιακή βιομηχανία εδώ και αρκετές δεκαετίες, παρουσιάζεται στις μέρες μας με διαφο-ρετική ένταση και με τρόπο ο οποίος επηρεάζει άμεσα σχεδόν όλες τις πτυχές της οργάνωσης και διοίκησης των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, οι δομικές μεταβολές που σημειώνονται στις παγκόσμιες ναυλαγορές επιβάλλουν στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις οργανωτικές και διοικητικές προσαρμογές. O ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων εντείνεται. Η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα συνδέονται όλο και περισσότερο με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, την επικέντρωση στον ανθρώπινο παράγοντα, την

ΟΡΓΆΝΩΣΗ ΚΆΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΝΆΥΤΙΛΙΆΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝxxiv

ανταπόκριση των επιχειρήσεων στις κοινωνικές προσδοκίες μέσω της Εταιρι-κής Κοινωνικής Ευθύνης.

Την ίδια στιγμή, το πρότυπο των επιτυχημένων επιχειρήσεων του παρελ-θόντος, που βασίζονταν στην εμπειρία και την παράδοση, τείνει, υπό τις σημε-ρινές συνθήκες, να εξαντλήσει τη δυναμικότητά του. Στο πλαίσιο αυτό, η Διοί-κηση των Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων καλείται να συμβάλει στην αναζήτηση λύσεων για την καλύτερη προσαρμογή των επιχειρήσεων στις νέες συνθήκες και την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητάς τους. Το πε-ριεχόμενο του βιβλίου είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξετάζονται οι οργανωτικές και διοικητικές ιδιαιτερότητες του συνόλου των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις επιχειρήσεις της χύ-δην φορτηγού ναυτιλίας, γιατί όχι μόνο αποτελούν την αγορά με τη μεγαλύτε-ρη πολυμορφία και τις περισσότερες ιδιαιτερότητες, αλλά, επιπλέον, σε αυτήν δραστηριοποιούνται οι περισσότερες ελληνόκτητες επιχειρήσεις. Η θεωρητική ανάλυση συμπληρώνεται με συγκεκριμένες μελέτες περιπτώσεων, που συνδέ-ονται με το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται.

Το υλικό τόσο για τις μελέτες περιπτώσεων όσο και για τα παραδείγματα με τα οποία εμπλουτίζεται η ανάλυση έχει αντληθεί από δευτερογενείς πηγές και από συμπεράσματα ερευνών σε θέματα διοίκησης ναυτιλιακών επιχειρήσεων, ερευνών στις οποίες έχω συμμετάσχει. Παράλληλα, στην ανάλυση ενσωματώ-νεται άρρητη γνώση, στην οποία είχα τη δυνατότητα να έχω πρόσβαση μέσα από αναλυτικές συζητήσεις με πλοιοκτήτες, διοικητικά στελέχη ναυτιλιακών επιχειρήσεων και ναυτικούς, τους οποίους και ευχαριστώ θερμά.

Θα ήθελα, επίσης, να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε συναδέλφους, και συνάμα φίλους, οι οποίοι συνέβαλαν είτε με τις κατά καιρούς συζητήσεις μας στην εμβάθυνση ορισμένων ζητημάτων που εξετάζονται στο βιβλίο είτε με την ενθάρρυνσή τους στην απόφαση για την έκδοσή του. Ευχαριστίες λοιπόν οφείλω στην Ελένη Θανοπούλου, τον Κώστα Χλωμούδη, τη Μαρία Λεκάκου και τον Θάνο Πάλλη. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στην Τζελίνα Χαρλαύτη, όχι μόνο για τους παραπάνω λόγους, αλλά και γιατί με έχει τιμήσει με την εμπιστοσύνη της τα τελευταία είκοσι χρόνια και έχει συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της επιστημονικής πορείας μου. Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε πολλές φοιτήτριες και πολλούς φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Πανεπιστημίου Πειραιά, που συνέβαλαν, μέσω της ενεργής συμμετοχής τους στις συζητήσεις μας κατά τις παραδόσεις, στην προσπάθεια σχεδιασμού και παρουσίασης του υλικού του βιβλίου με τέτοιον τρόπο, ώστε να εξυπηρετούνται οι διδακτικές ανάγκες του μαθήματος. Φυσικά, η ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα είναι αποκλειστικά δική μου.

Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση

Ο ναυτιλιακός κλάδος, ιδιαίτερα η ποντοπόρος φορτηγός ναυτιλία, είναι δυνα-μικός και έντονα ευμετάβλητος, χαρακτηριστικό που δημιουργεί την ανάγκη για διαρκή παρακολούθηση των εξελίξεων και του τρόπου με τον οποίο αυτές επηρεάζουν την οργάνωση, τη διοίκηση και τις στρατηγικές των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Αυτό το χαρακτηριστικό οδήγησε στη δεύτερη, εμπλουτισμένη έκδοση του παρόντος βιβλίου, αν και δεν έχουν ακόμη μεσολαβήσει τρία χρό-νια από την πρώτη έκδοσή του. Από το φθινόπωρο του 2011 μέχρι σήμερα οι εξελίξεις στη χώρα μας ήταν πυκνές. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης ήταν, και συνεχίζουν να είναι, καταλυτικές για ευρύτερες ομάδες πληθυσμού, αλλά και για κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Ο ναυτιλιακός κλάδος, παρά την κρίση, παραμένει ισχυρός και πρωταγωνιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελώντας ελκυστική επιλογή για ολοένα και περισσότερους νέους που θέ-λουν να σπουδάσουν το αντικείμενο και να σταδιοδρομήσουν επαγγελματικά σε αυτόν. Η θετική αυτή εξέλιξη μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να τροφοδοτήσει μια περαιτέρω θετική πορεία για τη ναυτιλία στη χώρα μας. Ας ευχηθούμε ότι αυτό θα συμβεί σε ένα ευρύτερα θετικό πλαίσιο, και όχι σε συνθήκες επιδείνω-σης της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης.

Στη δεύτερη έκδοση επιχειρούνται η κάλυψη των πρόσφατων εξελίξεων στις ναυλαγορές και των μεταβολών που προκάλεσαν στην οργάνωση, τη δι-οίκηση και τη στρατηγική των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, καθώς και η επικαι-ροποίηση των αναφορών και των παραδειγμάτων από την πράξη, όπου ήταν απαραίτητο. Στο πλαίσιο αυτό έχουν δοθεί νέα παραδείγματα και έχουν επε-κταθεί κάποια ήδη υπάρχοντα. Επιπλέον, το περιεχόμενο έχει γίνει ακόμα πιο ελκυστικό, καθώς στο πλάι του κειμένου έχουν προστεθεί πλαίσια με συνο-πτικούς ορισμούς βασικών εννοιών, ενώ στο τέλος του τόμου έχουν συμπερι-ληφθεί ευρετήριο (όρων και ονομάτων) και γενική βιβλιογραφία, με στόχο να δοθεί στους αναγνώστες ένα βιβλίο αναφοράς για τις βασικές θεωρίες και τα αναλυτικά εργαλεία της οργάνωσης και διοίκησης ναυτιλιακών επιχειρήσεων.

Ελπίζω και εύχομαι ότι, όπως η πρώτη έκδοση του βιβλίου, έτσι και η δεύ-τερη θα τυχεί αποδοχής τόσο από τη ναυτιλιακή όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Απρίλιος 2014

Πρόλογος στην τρίτη έκδοση

Η περίοδος από το 2011, όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το βιβλίο αυτό, μέχρι σήμερα, δεν θα μείνει στην ιστορία της ναυτιλίας ως μια θετική περίοδος, σε όρους αποδόσεων και κερδοφορίας, αφού για μεγάλα χρονικά διαστήματα τα έσοδα των επιχειρήσεων κάλυπταν οριακά τα έξοδά τους. Ωστόσο, η παγκό-σμια ναυτιλία, ακόμα και σε μη ευνοϊκές συνθήκες, συνέχισε να αναπτύσσεται. Αυτό, βέβαια, δεν αφορά όλες τις ναυτιλιακές δυνάμεις και τις επιχειρήσεις τους. Ορισμένες ναυτιλιακές δυνάμεις συνέχισαν να αναπτύσσονται με δυνα-μικό τρόπο και άλλες εμφάνισαν σημάδια κάμψης ή και συρρίκνωσης. Είναι ευτύχημα ότι οι ελληνόκτητες ναυτιλιακές επιχειρήσεις ανήκουν στις πρώτες. Δεν είναι υπερβολή, μάλιστα, να αναφέρει κανείς ότι μια από τις λίγες σταθε-ρές στην παγκόσμια ναυτιλία συνέχισε να είναι η πρωτοκαθεδρία της ελληνό-κτητης ναυτιλίας. Αυτό το γεγονός, συνδυαζόμενο με τη μακροχρόνια οικο-νομική και κοινωνική κρίση στη χώρα μας, καθιστά όλο και περισσότερο τη ναυτιλία ελκυστικό κλάδο για σπουδές και σταδιοδρομία σε ευρύτερες ομάδες νέων. Νέα πανεπιστημιακά τμήματα δημιουργούνται, ενώ άλλα εμπλουτίζουν το πρόγραμμα σπουδών τους έτσι ώστε να συμπεριλάβει και τη ναυτιλία.

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έδινε ιδιαίτερη έμφαση στις επιχειρήσεις της χύδην φορτηγού ναυτιλίας, στην οποία δραστηριοποιούνται οι περισσότερες ελληνόκτητες επιχειρήσεις. Η ίδια προσέγγιση ακολουθήθηκε και στη δεύτερη εμπλουτισμένη έκδοση, το 2014. Η ύλη της τρίτης έκδοσης του βιβλίου, όμως, έχει επεκταθεί για να ενσωματώσει προσεγγίσεις και πρακτικές επιχειρήσεων από την παγκόσμια ναυτιλία και περισσότερα παραδείγματα από προσεγγίσεις και πρακτικές επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις αγορές της χύδην φορτηγού ναυτιλίας και στις αγορές της ναυτιλίας τακτικών γραμμών. Παράλ-ληλα, νέες ενότητες έχουν προστεθεί προκειμένου να καλυφθούν οι πλέον πρό-σφατες τάσεις και εξελίξεις στην οργάνωση και διοίκηση των επιχειρήσεων.

Η ναυτιλία είναι ένας παγκοσμιοποιημένος κλάδος οικονομικής δραστηρι-ότητας, που αν και συντηρητικός στη συγκρότησή του και στα δομικά χαρα-κτηριστικά του, προσαρμόζεται, εντέλει, στις σύγχρονες απαιτήσεις. Διαφο-ρετικότητα, ψηφιοποίηση, blockchain, νέες στρατηγικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη, δικτύωση, ανθεκτικότητα, ευελιξία, βιωσιμότητα, κοινωνική ευθύ-νη, είναι μερικές από τις έννοιες που απασχολούν την ατζέντα της παγκόσμιας

ΟΡΓΆΝΩΣΗ ΚΆΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΝΆΥΤΙΛΙΆΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝxxviii

ναυτιλίας. Στόχος της τρίτης έκδοσης είναι να παρέχει στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το πλαίσιο για την κατανόηση της επίδρασης που ασκούν τα παραπάνω στην οργάνωση και διοίκηση των επιχειρήσεων. Επιδίωξη είναι όλες οι ενότη-τες του βιβλίου να αναπτύσσονται θεωρητικά και να εμπλουτίζονται με παρα-δείγματα και πρακτικές αναφορές με τρόπο που ο αναγνώστης να αντιλαμβά-νεται την αλληλεπίδραση θεωρίας και πράξης.

Η προετοιμασία της τρίτης έκδοσης μου χάρισε ένα ακόμα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της ναυτιλίας και των επιχειρήσεων της. Ελπίζω ότι το ταξί-δι αυτό θα είναι το ίδιο συναρπαστικό και για τους αναγνώστες.

Σεπτέμβριος 2019