Energyworld31

Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΡΕΚΒΙΕΜ ΣΤO ΝΤΕΡΜΠΑΝ ΓΙΑ ΤO ΠΡΩΤOΚOΛΛO ΤOΥ ΚΙOΤO & ΤO ΚΛΙΜΑ

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ ΑΕΡΙOΥ ΚOΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΣΤOΝ «ΝOΤΙO ∆ΙΑ∆ΡOΜO»

OΙ ∆ΕΚΑ ΚOΡΥΦΑΙΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΤOΥ 2011 ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΚΕΡ∆Η

O ΝΕOΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ GOOGLE «∆ΕΙΧΝΕΙ» ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΠΕ∆ΙΑ

OΙ ∆ΕΚΑ Ι∆ΑΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣΤOΝ ΚOΣΜO ΓΙΑ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

SOLAR CELLS HELLAS: OTAN ΓΗ ΚΑΙ OΥΡΑΝOΣ ΓΙΝOΝΤΑΙ ΕΝΑ!

Σκανάρετε µε το κινητό & επισκεφτείτε το site

ΕΠΙΚΑΙΡOΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ∆ΙΕΘΝΗ ΑΓOΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΠΩΣ ΜΠOΡΕΙ Η ΕΛΛΑ∆Α ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΑ ΑΕΡΙΑ ΤOΥ ΘΕΡΜOΚΗΠΙOΥ;

Ιανουάριος 2012Τεύχος 31, Τιµή 3 ευρώ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 8262

ΕΤOΣ 5o, ΤΕΥΧOΣ 31o Ιανουάριος 2012

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers [email protected]

Αρχισυντάκτρια Ευαγγελία Λαμπάκου

Συνεργάτες Ευαγγελία Παναγοπούλου Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Λίλυ Κουκουβιτάκη Χρήστος Παπαχρήστος Γιάννης Πισπιρίγκος Μαρία Τζανακάκη

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

[email protected]

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

2

ΠεριεχόμεναΣΗ

ΜΕΙ

ΩΜ

Α ΤO

Υ ΕΚ

ΔOΤ

Η

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΚΛΙΜ

ΑΤΙΚ

Η Α

ΛΛΑΓ

Η: «

OΔΙΚ

OΣ Χ

ΑΡΤΗ

Σ» Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

ΠΩ

Σ Μ

ΠOΡ

ΕΙ Η

ΕΛΛ

ΑΔΑ

ΝΑ

ΜΕΙ

ΩΣΕ

Ι ΤΑ

ΑΕΡΙ

Α ΤO

Υ ΘΕ

ΡΜOΚ

ΗΠ

ΙOΥ;

ΡΕΚΒ

ΙΕΜ

ΣΤO

ΝΤΕ

ΡΜΠΑ

Ν ΓΙ

Α ΤO

ΠΡΩ

ΤOΚO

ΛΛO

ΤOΥ

ΚΙOΤ

O &

ΤO

ΚΛΙΜ

Α

Η Μ

ΑΧΗ

ΤΩΝ

ΑΓΩΓ

ΩΝ Α

ΕΡΙO

Υ ΚO

ΡΥΦ

ΩΝΕΤ

ΑΙ Σ

ΤOΝ

«ΝOΤ

ΙO Δ

ΙΑΔΡ

OΜO»

ΣΤΑ

ΑΖΗ

ΤΗΤΑ

ΠΛΕ

OΝ O

ΑΓΩ

ΓOΣ

ΜΠ

OΥΡΓ

ΚΑΣ-

ΑΛΕΞ

ΑΝΔ

ΡOΥΠ

OΛΗ

ΠΡO

Σ ΑΠ

OΣΥΝ

ΔΕΣ

Η O

ΔΕΥ

OΥΝ

OΙ Τ

ΙΜΕΣ

ΑΕΡ

ΙOΥ

ΚΑΙ Π

ΕΤΡΕ

ΛΑΙO

Υ

ΠΑΡΑ

ΤΑΣΗ

ΣΤΗ

Ν ΑΓ

ΩΝΙΑ

ΜΕ

ΚΛΙΜ

ΑΚΩΣ

Η ΠΙ

ΕΣΕΩ

Ν ΣΤ

O ΙΡ

ΑΝΙΚ

O ΑΡ

ΓO

OΙ Δ

ΕΚΑ

ΚOΡΥ

ΦΑΙ

ΕΣ Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΕΣ

ΤOΥ

201

1 Μ

Ε ΒΑ

ΣΗ Τ

Α ΚΕ

ΡΔΗ

HELI

OPAR

KS Ε

ΝΕΡΓ

ΕΙΑΚ

Η: Φ

ΩΤOΒ

OΛΤΑ

ΪΚΕΣ

ΛΥΣ

ΕΙΣ

ΥΨΗΛ

ΩΝ Π

ΡOΔΙ

ΑΓΡΑ

ΦΩΝ

Η Ν

OΜΙΚ

Η Π

ΛΕΥΡ

Α ΤΩ

Ν Ε

ΠΕΝ

ΔΥΣ

ΕΩΝ

Φ/Β

ΚΑΙ

ΤOΥ

ΤΕΛ

OΥΣ

ΑΠΕ

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

3

SOLA

R CE

LLS

HEL

LAS:

OTA

N Γ

Η Κ

ΑΙ O

ΥΡΑΝ

OΣ Γ

ΙΝOΝ

ΤΑΙ Ε

ΝΑ!

WIN

DMAD

E: H

ETI

KETA

ΠOΥ

ΠΡO

ΩΘΕ

Ι ΝΕΕ

Σ ΕΠ

ΕΝΔ

ΥΣΕΙ

Σ ΣΕ

ΑΠ

Ε

GRUN

DFOS

: NEA

ΓΕΝ

ΙΑ Κ

ΥΚΛO

ΦOΡ

ΗΤΩΝ

ΓΙΑ

ΣOΥ

ΠΕΡ

ΕΞOΙ

ΚOΝO

ΜΗΣ

Η

ΕΞOΙ

ΚOΝ

OΜΗ

ΣΗ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΩ

Ν Μ

Ε Φ

ΥΣΙΚ

O ΑΕ

ΡΙO

OΙ Δ

ΕΚΑ

ΙΔΑΝ

ΙΚΕΣ

ΧΩ

ΡΕΣ

ΣΤOΝ

ΚOΣ

ΜO

ΓΙΑ

ΝΑ

ΖΕΙ Κ

ΑΝΕΙ

Σ

O N

EOΣ

ΧΑΡΤ

ΗΣ

ΤΗΣ

GOOG

LE «

ΔΕΙ

ΧΝΕΙ

» ΓΕ

ΩΘΕ

ΡΜΙΚ

Α Π

ΕΔΙΑ

ΤΑ Σ

OΥΠ

ΕΡ Ρ

OΜΠ

OΤ Π

OΥ «

ΚΑΘΑ

ΡΙΣΑ

Ν»

ΤΗ Ρ

ΑΔΙΕ

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΕΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚO Σ

ΠΙΤ

Ι: OΔ

ΗΓO

Σ Π

ΑΡΕΜ

ΒΑΣΕ

ΩΝ

ΚΑΙ

OΛΑ

ΤΑ

ΚΙΝ

ΗΤΡ

Α

ΒΙΩ

ΣΙΜ

ΕΣ Μ

ΕΤΑΦ

OΡΕΣ

: OΙ Μ

ΕΤΑΚ

ΙΝΗ

ΣΕΙΣ

ΤOΥ

ΜΕΛ

ΛOΝ

ΤOΣ

ΠΡO

ΤΑΣΕ

ΙΣ Γ

ΙΑ Ν

ΕO Ε

ΠΕΝ

ΔΥΤ

ΙΚO

ΤΑΜ

ΕΙO

& O

ΙΚO

ΑΞΙO

ΛOΓΗ

ΣΗΣ

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Ένα μεγάλο κενό παραμένει σε ό,τι αφορά τη χάραξη μιας φιλόδοξης στρατηγικής αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα. Oι προτεραιότητες της χώρας απείχαν ανέκαθεν από τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και το χάσμα αυξήθηκε με την οικονομική κρίση. Το ΥΠΕΚΑ μέσα στο πλαίσιο υλοποίησης του ΕΣΠΑ για τη περίοδο 2007 - 2013 δεσμεύεται για την εκπόνηση μελέτης για την τρωτότητα της παράκτιας ζώνης στην Ελλάδα, μελετών για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ανά περιφέρεια και, τέλος, ενός εθνικού σχεδίου για την προσαρμογή. Είμαστε ήδη στο 2012 χωρίς να γνωρίζουμε την τύχη των παραπάνω δεσμεύσεων.Το ΥΠΕΚΑ προχωρεί αργά τις διαδικασίες της νέας εθνικής στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα, εντός της οποίας προβλέπεται η σύνδεση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και βιοποικιλότητας.Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα αφορά μόνο συγκεκριμένες πτυχές του θέματος, καθώς κεντρικός της σκοπός είναι η διατήρηση της βιοποικιλότητας και όχι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.Η 5η Ανακοίνωση της Ελλάδας προς τη Γραμματεία της Σύμβασης-Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή στη Βόννη

αποτελεί επίσης ένα κείμενο από το οποίο μπορούν να αντληθούν πληροφορίες σχετικά με τις ενδεχόμενες μελλοντικές δράσεις για την προσαρμογή. Ωστόσο, γεγονός παραμένει το ότι έχει δοθεί βαρύνουσα σημασία στον πυλώνα

του μετριασμού ή περιορισμού των εκπομπών και λιγότερο σε αυτόν της προσαρμογής. Η

5η Ανακοίνωση, που αποτελεί επίσημο κείμενο της Πολιτείας, δεν προκρίνει

μια διατομεακή προσέγγιση για την προσαρμογή, αλλά παραπέμπει

στις επιμέρους πολιτικές που έχουν αναπτύξει ή ακόμη επεξεργάζονται άλλοι φορείς του Δημοσίου (π.χ. για την ερημοποίηση, την αγροτική παραγωγή, τα δάση κ.λπ.). Ωστόσο, η όποια καθυστέρηση στη χάραξη και υλοποίηση μιας εθνικής στρατηγικής για το κλίμα (όπως έχουν πράξει

όλες οι άλλες χώρες της ΕΕ) εκτιμάται ότι θα έχει μεγάλο

κόστος για τη χώρα. Υπολογίζεται ότι το κόστος της

αδράνειας σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να αγγίξει τα 701 δισ. ευρώ

έως το 2100, ενώ, αν αναληφθούν δράσεις προσαρμογής, το κόστος της κλιματικής αλλαγής

θα περιοριστεί στα 510 δισ. σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης της IPCC. Μάλιστα εκτιμάται ότι το κόστος των επενδύσεων για την προσαρμογή θα αγγίξει τα 67 δισ., ενώ τα οφέλη που θα προκύψουν (από τον μετριασμό των ζημιών) θα φτάσουν τα 190 δισ. ευρώ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ;

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Έργα ΑΠΕ 210 εκατ. από τη σύμπραξη ΚΑΠΕ και ΤΠ&ΔΣυμφωνία συνεργασίας με σκοπό την παροχή επιστημονικής, τεχνικής και χρηματοοικονομικής υποστήριξης για την υλοποίηση έργων και δράσεων των OΤΑ υπέγραψαν το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠ&Δ) και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).Η συμφωνία αυτή εγκαινιάζει τη στρατηγική σύμπραξη των δύο οργανισμών για την από κοινού προώθηση δράσεων και έργων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποσκοπώντας στη δημιουργία συνθηκών ανάκαμψης και ενίσχυσης της ανάπτυξης σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο.Το πλαίσιο συνεργασίας αφορά υπάρχοντα έργα και δράσεις συνολικού προϋπολογισμού περίπου 210 εκατ. ευρώ, ενώ μελλοντικά προβλέπεται να επεκταθεί και σε νέα. Η αρχική συνεργασία αφορά την προώθηση της υλοποίησης των ακόλουθων προγραμμάτων:• Πρόγραμμα «Εξοικονομώ» του ΕΠΑΕ-ΕΣΠΑ. Στο πρόγραμμα αυτό η δημόσια δαπάνη ανέρχεται στο 70% και η ιδία συμμετοχή των OΤΑ στο υπόλοιπο 30%. • Πρόγραμμα «Αστικές βιοκλιματικές αναβαθμίσεις δημόσιων ανοιχτών χώρων» του ΕΠΠΕΡΑΑ-ΕΣΠΑ. • Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση ενέργειας στο δίκτυο οδοφωτισμού Oργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης». «Σε μια δύσκολη για τη χώρα οικονομική συγκυρία», σημειώνει ο πρόεδρος του ΚΑΠΕ καθηγητής κ. Ματθαίος Σανταμούρης, «συμβάλλουμε στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και ενισχύουμε την κινητικότητα της αγοράς».

Κομισιόν: Εξίσου οικονομικές με τα ορυκτά οι ΑΠΕ«Ένα μέλλον που στηρίζεται στις ΑΠΕ δεν έχει μεγαλύτερο κόστος από τη συνέχιση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα ή την πυρηνική ενέργεια» είναι το βασικό συμπέρασμα του Ευρωπαϊκού Oδικού Χάρτη για την Ενέργεια έως το 2050 που δημοσίευσε η Κομισιόν τον Δεκέμβριο. Η ΕΕ διερεύνησε πέντε διαφορετικές «οδούς»: μία που στηρίζεται σε ένα μείγμα διαφορετικών τεχνολογιών και τέσσερις που στηρίζονται στην εξοικονόμηση, τις ΑΠΕ, την πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα με τη χρήση συστημάτων αποθήκευσης άνθρακα (CCS).Τα συνολικά επενδυτικά κόστη είναι σχεδόν ίδια για όλες τις επιλογές, συμπεριλαμβανομένου και του σεναρίου αναφοράς. Παρά την ύπαρξη στρεβλών παραδοχών εις βάρος των ΑΠΕ και υπέρ της βρόμικης ενέργειας, οι ΑΠΕ αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστή.O Oδικός Χάρτης προβλέπει ανάλογα με τα σενάρια ένα εύρος της συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική χρήση ενέργειας έως το 2050, από 55 έως 75% (97% ΑΠΕ επί της ηλεκτροπαραγωγής).Στο σενάριο ΑΠΕ η πυρηνική ενέργεια και ο άνθρακας συρρικνώνονται υπό το 1,5 και το 1% αντίστοιχα επί της συνολικής χρήσης ενέργειας.O επίτροπος Ενέργειας κ. Γκίντερ Έτινγκερ δήλωσε ότι αναμένει έως το 2014 να έχουν υπάρξει δεσμευτικοί στόχοι για τις ΑΠΕ για το 2030.

ΥΠΕΚΑ: Νέα διεύθυνση κλιματικής αλλαγής με την αναδιοργάνωσηΜείωση των οργανικών μονάδων περίπου κατά 40% περιλαμβάνει το σχέδιο για το νέο οργανόγραμμα του ΥΠΕΚΑ, που εκπονήθηκε κατόπιν εκτεταμένης εσωτερικής διαβούλευσης και έχει ως κύριο στόχο τον εξορθολογισμό της λειτουργίας του υπουργείου και τον εκσυγχρονισμό των δομών του. Παράλληλα συστήνεται στη γενική γραμματεία Περιβάλλοντος νέα διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας Ατμόσφαιρας, η οποία θα στελεχωθεί κατά προτεραιότητα και στην οποία θα συγκεντρωθούν όλες οι μονάδες του ΥΠΕΚΑ, οι οποίες παρακολουθούν τα θέματα κλιματικής αλλαγής.Για τη διαμόρφωση του νέου οργανογράμματος ως βασικός κανόνας τέθηκε η ύπαρξη κατ’ ελάχιστον τριών διευθύνσεων σε κάθε γενική διεύθυνση και τριών τμημάτων σε κάθε διεύθυνση, προκειμένου η νέα οργανωτική δομή να είναι λειτουργική και αποτελεσματική.Το νέο οργανόγραμμα περιλαμβάνει τη συγκέντρωση όλων των υποστηρικτικών μονάδων (διοικητικά και οικονομικά θέματα, νομική υποστήριξη, πληροφορική κ.λπ.) σε μια Γενική Διεύθυνση Oικονομικών, Διοικητικών Υπηρεσιών και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.Oι λειτουργίες αυτές είναι σήμερα κατακερματισμένες. Επιπλέον, καταργούνται διευθύνσεις και τμήματα που παραμένουν ανενεργά επί σειρά ετών, λόγω έλλειψης ουσιαστικού αντικειμένου ή μεταφοράς αρμοδιοτήτων στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση ή στις Περιφέρειες.

7Ξεκινούν το 2012 οι διαγωνισμοί για έρευνες πετρελαίου

Σε λειτουργία η νέαπλωτή ανεμογεννήτρια για ισχυρούς ανέμους

Σε διεθνή γύρο παραχωρήσεων για 10 με 15 «οικόπεδα» στο Ιόνιο Πέλαγος και στα νότια της Κρήτης προχωρά μέσα στο 2012 το ΥΠΕΚΑ, εκτιμώντας ότι στο τέλος του έτους το Δημόσιο θα γνωρίζει με ακρίβεια αν, πού και πόσους υδρογονάνθρακες έχει το κοίτασμα της Νότιας Κρήτης. Ήδη εκδηλώνεται έντονο ενδιαφέρον από μεγάλες εταιρείες για τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης.Το ΥΠΕΚΑ με τη μέθοδο του open door προωθεί την προκήρυξη τριών διεθνών διαγωνισμών εκμετάλλευσης και εξόρυξης υδρογονανθράκων στον Πατραϊκό Κόλπο, στα Ιωάννινα και στο Κατάκολο. O αρμόδιος υφυπουργός ΠΕΚΑ κ. Γιάννης Μανιάτης μίλησε πρόσφατα για τα πιθανά κοιτάσματα πετρελαίου: «Αξιόπιστοι επιστήμονες εκτιμούν ως ρεαλιστικό ένα σενάριο κάλυψης ποσοστού 20 με 30% των ενεργειακών αναγκών της χώρας για τα επόμενα 30 χρόνια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε μείωση δαπανών αγοράς αργού πετρελαίου, έσοδα του Δημοσίου, αύξηση θέσεων εργασίας και τεχνογνωσία». Με βάση τουλάχιστον τα μέχρι σήμερα γνωστά κοιτάσματα (περιλαμβανομένων του «Αχιλλέα» και του «Πύρρου», κοιτασμάτων που βρίσκονται ανοιχτά της Κέρκυρας), ο κ. Μανιάτης είπε ότι «μπορούμε να περιμένουμε έσοδα για το Δημόσιο έως και 1,5 δισ. δολ. κάθε χρόνο και για τα επόμενα 20 με 25 χρόνια».

Νέους δρόμους για την εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού στη θάλασσα ανοίγει η τοποθέτηση στον Ατλαντικό της πρώτης υπεράκτιας ανεμογεννήτριας παγκοσμίως από τη Vestas. Πρόκειται για μια πανίσχυρη ανεμογεννήτρια WindFloat ισχύος 2 MW στον Ατλαντικό, σε απόσταση 215 μιλίων από την ακτή Αγκουσαντούρα στα ανοιχτά της Πορτογαλίας. Η ανεμογεννήτρια WindFloat διακρίνεται για την αντοχή της στους ισχυρούς και σταθερούς ανέμους. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ενέργειας (ΕΕΑ), η υπεράκτια αιολική ενέργεια στην ΕΕ θα αυξηθεί 17 φορές συγκριτικά με τα σημερινά επίπεδα μέχρι το 2020, καθώς η μείωση του κόστους την καθιστά μια ελκυστική λύση για την ικανοποίηση των ενεργειακών στόχων των κρατών-μελών. Ειδικότερα, η ισχύς των θαλάσσιων αιολικών αναμένεται να αυξηθεί κατά 41 GW την επόμενη δεκαετία, κάτι που συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για 20% ενέργεια από ΑΠΕ μέχρι το 2020. Η ισχύς των χερσαίων αιολικών αναμένεται να αυξηθεί κατά 86 GW την επόμενη δεκαετία, ενώ η ισχύς της αιολικής ενέργειας και της βιομάζας θα διπλασιαστεί.Με περίπου 1.000 ανεμογεννήτριες και συνολική ισχύ 3.500 MW σε 48 διαφορετικά πάρκα σε εννέα χώρες η Ευρώπη είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στα υπεράκτια αιολικά. Η Βρετανία και η Δανία βρίσκονται στην κορυφή με μερίδιο 44 και 30% αντίστοιχα.

Τα σχέδια κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού για το κυπριακό αέριοΕντός του 2012 θα αρχίσει η κατασκευή του δικτύου αγωγών που θα μεταφέρουν το αέριο στους σταθμούς παραγωγής, σύμφωνα με τον πρόεδρο της κυπριακής ΔΕΦΑ κ. Κωνσταντίνο Ιωάννου. Τα σχέδια κατασκευής αγωγού ενδιαφέρουν επενδυτικά την ελληνική ΔΕΠΑ. Εν τω μεταξύ, εταιρείες όπως η αμερικανικών συμφερόντων ExxonMobil, η βρετανική BP, η ολλανδοβρετανική Shell, η εταιρεία Petrobras της Βραζιλίας, η Petronas της Μαλαισίας αλλά και η ρωσική Gazprom συγκαταλέγονται στον κατάλογο των εταιρειών.Στο συνέδριο The Cyprus Energy Forum, που διοργανώθηκε πρόσφατα στην Κύπρο, ο διευθυντής της Υπηρεσίας Ενέργειας κ. Σόλωνας Κασίνης σημείωσε πως το ενδιαφέρον για ενεργειακές επενδύσεις στην περιοχή είναι μεγάλο και υπάρχουν ακόμη και εταιρείες από Κίνα και Ιαπωνία που θέλουν να επενδύσουν στην περιοχή υπενθυμίζοντας πως πάνω από 60 εταιρείες αγόρασαν ήδη τα δεδομένα των σεισμικών ερευνών. Αυτό σημαίνει, εξήγησε, πως οι υδρογονάνθρακες της περιοχής μπορεί να πηγαίνουν και σε άλλες περιοχές του κόσμου εκτός από την Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, άρχισαν ήδη οι συζητήσεις για την παραγωγή υδρογόνου από το κυπριακό φυσικό αέριο, ως πρώτη ύλη. Το υδρογόνο θεωρείται το καύσιμο του μέλλοντος όταν σε 50 με 100 χρόνια προκύψει η ενεργειακή κρίση από τη μείωση των ορυκτών καυσίμων.

8Αρχίζουν τα δύσκολα από το έτος 2013 για το εμπόριο ρύπωνΜε την πώληση, μέσω Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών, 1.000.000 δικαιωμάτων προς 8,38 ευρώ το κομμάτι και την είσπραξη 8,38 εκατ. ευρώ ολοκληρώθηκε η διάθεση για το 2011 10 εκατ. δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα την είσπραξη πάνω από 111 εκατ. ευρώ. Το 95% των εσόδων αυτών κατευθύνθηκε στον ΔΕΣΜΗΕ για την κάλυψη των πιεστικών ταμειακών αναγκών του, ενώ τα υπόλοιπα πήγαν στο Πράσινο Ταμείο.Η «αποθήκη» δικαιωμάτων έχει δυναμικότητα 27,5 εκατ. τόνων για την πενταετία. Λόγω της κρίσης/ύφεσης, τα δικαιώματα αυτά δεν αξιοποιήθηκαν τα πρώτα τρία χρόνια. Έτσι, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής άρχισε τη διαδικασία δημοπράτησης 10 εκατ. τόνων, με σκοπό την είσπραξη χρημάτων. Εξαιρετικής δυσκολίας θα είναι η επόμενη, τρίτη, ευρωπαϊκή περίοδος εμπορίας ρύπων από το 2013 έως το 2020. Η βασική δυσκολία είναι ότι από την 1η Ιανουαρίου του 2013 η ηλεκτροπαραγωγή υποχρεούται να αγοράζει όλα τα δικαιώματα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από δημοπρασίες, αντί για δωρεάν παροχή του μεγαλύτερου μέρους τους, όπως γίνεται σήμερα. Αυτό θα οδηγήσει σε πολύ μεγάλη επιβάρυνση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, ειδικά στην Ελλάδα της μεγάλης συμμετοχής λιγνίτη. Το κόστος παραγωγής από λιγνίτη μπορεί να ανέβει μέχρι και 25 με 30%.

Πώς αντιμετωπίζουντην κρίση οι μεγάλεςεταιρείες της χώραςΜείωση τακτικών αποδοχών των εργαζομένων, περικοπές σε πριμ και επιδόματα παραγωγικότητας καθώς και έμμεσων παροχών, μικρή μείωση τιμών, αλλά και απολύσεις εάν κριθεί απαραίτητο, συνθέτουν τον τρόπο αντίστασης των μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας απέναντι στην κρίση το επόμενο 12μηνο. Tα στοιχεία ανέδειξε μελέτη που πραγματοποίησε το IOBE σε συνεργασία με το Eργαστήριο Bιομηχανικής και Eνεργειακής Oικονομίας του EMΠ (EMΠ-EBEO) και τη συνδρομή της εταιρείας Public Issue με πρωτοβουλία του ΣEB.Στη μελέτη συμμετείχαν 2.000 επιχειρήσεις από τις μεγαλύτερες της χώρας με συνολικό τζίρο το 2009 στα 68 δισ. ευρώ. Από αυτές, μόνο το 28,3% δείχνει να αντιστέκεται στην κρίση παρουσιάζοντας κέρδη το 2010 και το 2011 όπως και αύξηση των πωλήσεων, ενώ μία στις πέντε, το 20% του δείγματος, παρουσίασε τη διετία 2010 - 2011 ζημίες. Τα προβλήματα, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι κοινά σε όλους τους κλάδους, με κυρίαρχο αυτό της έλλειψης ρευστότητας. Kαλύτερη αντίδραση απέναντι στην κρίση επιδεικνύουν επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους που έχουν αναπτύξει εξωστρέφεια, αλλά και αυτές που έχουν επενδύσει στην καινοτομία και στις νέες τεχνολογίες, όπως επίσης και όσες προχώρησαν σε επενδύσεις τη διετία 2009 - 2011.

Συνέδριο ΕνεργειακήςΣτρατηγικής στη ΝΑ Ευρώπη από το ΙΕΝΕΜε σημαντική παρουσία εκπροσώπων του υπουργείου Oικονομικών και Ενέργειας της Αλβανίας, της κρατικής εταιρείας ηλεκτρισμού, του αλβανού ρυθμιστή ενέργειας, καθώς και στελεχών από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον αλβανικό ενεργειακό τομέα πραγματοποιήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου, στα Τίρανα, το σεμινάριο για τις «Ενεργειακές πολιτικές και στρατηγικές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και ο ρόλος της Αλβανίας», που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) σε συνεργασία με το Ελληνοαλβανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο. Η εκδήλωση κάλυψε τα θέματα της αλβανικής ενεργειακής αγοράς (ρυθμιστικά ζητήματα, ΑΠΕ, υδρογονάνθρακες κ.λπ.) και της ευρύτερης ενεργειακής ατζέντας της ΝΑ Ευρώπης. O εκτελεστικός διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπόλης παρουσίασε τη μελέτη SE Europe Energy Outlook 2011. Μεγάλο μέρος της συζήτησης περιεστράφη γύρω από το φυσικό αέριο, καθώς η Αλβανία δεν χρησιμοποιεί ακόμη αυτό το καύσιμο. Επίσης συζητήθηκαν τα σχέδια διέλευσης μεγάλων αγωγών και κλάδων φυσικού αερίου μέσω του εδάφους της (αγωγοί ΤΑΡ και ITGI).Την ίδια περίοδο η αλβανική κυβέρνηση αποφάσισε να πουλήσει την Albpetrol, η οποία αποτελεί την κρατική εταιρεία πετρελαίου, με συνολική αξία περιουσιακών στα 322 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία διαθέτει 3.000 πετρελαιοπηγές, από τις οποίες περίπου 1.200 παράγουν περίπου 135.000 τόνους πετρελαίου ετησίως.

99Στην τελική ευθεία η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑΣτις αρχές του νέου έτους αναμένεται η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την έναρξη της διαδικασίας αποκρατικοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) και του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ). Oι ιδιωτικοποιήσεις αυτές ξεμπλόκαραν αφού τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), τα οποία κατέχουν το 35% της ΔΕΠΑ -και κατά συνέπεια του (100% θυγατρικού της) ΔΕΣΦΑ- δέχτηκαν να πουλήσουν μαζί με το ελληνικό Δημόσιο τη συμμετοχή τους.Εξάλλου, βέβαιο θεωρείται ότι η ΔΕΗ δεν θα συμμετάσχει στη διαδικασία, ενώ επιπλέον παραιτείται της οψιόν για την απόκτηση του 30% των δύο επιχειρήσεων. Η παραίτηση αυτή θα συνοδευτεί από την καταβολή αποζημίωσης στη ΔΕΗ, η οποία φέρεται ότι έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών. Με βάση τα όσα έχει δηλώσει ο υπουργός ΠΕΚΑ κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου η προκήρυξη του διαγωνισμού για την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ θα δίνει δυνατότητα επιλογής στους επενδυτές. Έτσι, ανάλογα με τη ζήτηση που θα παρουσιαστεί αλλά και τις διαθέσεις των «μνηστήρων», θα παραμείνει ανοιχτή η μέθοδος της πώλησης, εάν δηλαδή θα πουληθούν χωριστά ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ ή αν θα υπάρξει αποκρατικοποίηση-πακέτο της μητρικής και της θυγατρικής χωρίς διαχωρισμό.Τη διαδικασία αποκρατικοποίησης προωθεί ο διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Αξιοποίησης της Περιουσίας του Δημοσίου κ. Κωνσταντίνος Μητρόπουλος.

ΥΠΕΚΑ: Εκκρεμότητες σε όλα τα σημαντικά μέτωπα της ενέργειαςΚαθυστερήσεις σε όλα τα μεγάλα ανοιχτά μέτωπα της αγοράς ενέργειας, από την πρόσβαση τρίτων στον λιγνίτη και στα νερά, μέχρι τον διαχωρισμό των δικτύων μεταφοράς και διανομής, και τα κοστοβαρή τιμολόγια ρεύματος, καταγράφει η τελική έκθεση της τρόικας για την 5η αναθεώρηση του Μνημονίου, που συνόδευσε την καταβολή της 6ης δόσης.Επίσης εκκρεμεί η λύση στο θέμα της πρόσβασης τρίτων στη λιγνιτική παραγωγή, που θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν από την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ το 2012. Στον τομέα των υποχρεώσεων που απορρέουν για τη χώρα από την εφαρμογή του «3ου ενεργειακού πακέτου», εκκρεμεί ακόμη ο διαχωρισμός των δικτύων μεταφοράς και διανομής στον ηλεκτρισμό, όπως επίσης και η ενδυνάμωση του ρόλου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ). Με δεδομένες τις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις στον ηλεκτρισμό (ΔΕΗ) και στο φυσικό αέριο (ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ), η έκθεση σημειώνει ότι οι μεγάλες προκλήσεις για την ελληνική κυβέρνηση είναι ο διαχωρισμός των δικτύων μεταφοράς και ηλεκτρισμού.Όσο για τα τιμολόγια στο ηλεκτρικό ρεύμα, επαναλαμβάνεται η υποχρέωση της χώρας για απελευθέρωσή τους με εξαίρεση τις χρεώσεις για τον οικιακό τομέα και τις μικρές επιχειρήσεις. Τα τιμολόγια λιανικής θα πρέπει να αντανακλούν πλήρως το κόστος παραγωγής ώς τον Ιούνιο του 2013.

Πάνω από 141 GW υπεράκτιων αιολικών έχει εγκατασταθεί ή βρίσκεται υπό σχεδιασμό και υλοποίηση στην Ευρώπη, σύμφωνα με την EWEA. Η ποσότητα αυτή ισχύος είναι ικανή να τροφοδοτήσει 130 εκατ. νοικοκυριά και ανέρχεται σε 35 φορές περισσότερη ισχύ από τα 4 GW που είναι ήδη εγκατεστημένα σήμερα. Παράλληλα, υπολογίζεται πως θα καλύψει το 13,1% των αναγκών της ηπείρου σε ηλεκτρισμό.Η νέα έκθεση της EWEA εξετάζει τις εξελίξεις σε 17 κράτη-μέλη της ΕΕ, με έμφαση στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε ότι στη Βρετανία, τη Γερμανία και το Βέλγιο υπάρχουν αυτή τη στιγμή 5,6 GW υπεράκτιων αιολικών υπό κατασκευή, ενώ διεξάγεται μια ευρεία μελέτη για το πώς θα ενσωματωθεί η ενέργεια αυτή στο ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρισμού.Συνολικά ώς το 2020 αναμένεται να δημιουργηθούν 169.000 θέσεις εργασίας στον συγκεκριμένο κλάδο, οι οποίες θα φτάσουν τις 300.000 ώς το 2030, με βάση τις εκτιμήσεις του συνδέσμου. Επίσης, σημαντικό είναι ότι σήμερα οι ευρωπαϊκοί όμιλοι έχουν εγκαταστήσει το 99% της παγκόσμιας ισχύος στη Γηραιά Ήπειρο. Oι τομείς εκείνοι όπου θα εστιαστεί η ανάπτυξη στο εξής είναι η κατασκευή ανεμογεννητριών και εξαρτημάτων, πλοίων, ηλεκτρικού εξοπλισμού και λιμένων. Στον κλάδο παρατηρείται ο κίνδυνος έλλειψης υποθαλάσσιων καλωδίων.

Έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για τα υπεράκτια αιολικά

10

Με βάση την πρώτη ανεξάρτητη στατιστική της αγοράς αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα που δημοσίευσε η ΕΛΕΤΑΕΝ, το σύνολο της αιολικής ισχύος που είχε εγκατασταθεί και τεθεί σε εμπορική ή δοκιμαστική λειτουργία μέχρι τον Oκτώβριο του 2011 ήταν 1.621,27 MW. Η ανάπτυξη σε σχέση με το τέλος του 2010 είναι 18,5%.Σε επίπεδο περιφερειών η Στερεά Ελλάδα παραμένει στην κορυφή των αιολικών εγκαταστάσεων, αφού φιλοξενεί 537 MW (33%) και ακολουθεί η Πελοπόννησος με 267 ΜW (16,5%) που έχει πλέον περάσει την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, όπου βρίσκονται 241 MW (14,9%).Όσον αφορά τους επιχειρηματικούς ομίλους, στο τοπ 5 κατατάσσονται οι εταιρείες:• EDF με 298,2 MW (18,4%),• Iberdrola Rokas με 246,9 MW (15,2%),• Τέρνα με 211,5 MW (13,05%),• Enel με 171,4 MW (10,6%) και• Ελλάκτωρ με 127,05 MW (7,8%).H εικόνα για τους κατασκευαστές ανεμογεννητριών είναι η εξής: η Vestas έχει προμηθεύσει το 51% της αιολικής ισχύος που έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα. Ακολουθούν η Enercon με 22%, η Siemens με 12%, η Gamesa με 9% και η Nordex με 3%.Εν τω μεταξύ, η ΕΛΕΤΑΕΝ απέστειλε κείμενο προς την κυβέρνηση και τον επικεφαλής της Oμάδας Δράσης Ελλάδας (Task Force Greece) κ. Χορστ Ράιχενμπαχ για την ενίσχυση των ΑΠΕ, τονίζοντας τα προβλήματα χρηματοδοτικής αδράνειας και στασιμότητας που έχουν ενσκήψει στον κλάδο.

Ποιοι είναι οι πέντεκορυφαίοι όμιλοιΑΠΕ στην Ελλάδα

Το Ευρωπαϊκό Βραβείο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης «EMAS Αward 2011» κατέκτησε η Eurobank EFG στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό περιβαλλοντικής διαχείρισης EMAS Awards, στην κατηγορία των μεγάλων επιχειρήσεων. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 36 εταιρείες και οργανισμοί που εκπροσώπησαν 15 ευρωπαϊκές χώρες, με την Ελλάδα να εκπροσωπείται μόνον από την Eurobank. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Eurobank είναι η πρώτη τράπεζα σε ευρωπαϊκό επίπεδο που κατακτά τη διάκριση αυτήν από το 2002 που άρχισε να λειτουργεί ο θεσμός αυτός.Στον διαγωνισμό Περιβαλλοντικής Διαχείρισης EMAS Awards, η Eurobank συμμετέχει για τρία συνεχόμενα χρόνια (2009 - 2011), έχοντας επιτύχει να είναι η μόνη επιχείρηση που εκπροσωπεί την Ελλάδα. Στον διαγωνισμό συμμετέχουν εταιρείες και δημόσιοι οργανισμοί των χωρών της Ευρώπης, που διαγωνίζονται σε ειδικές θεματικές ενότητες που αφορούν τον τρόπο ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών θεμάτων στη λειτουργία τους.Από τη διεθνούς επιστημονικού κύρους επιτροπή καθώς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογήθηκαν τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού της τράπεζας, τα καινοτόμα και συμμετοχικά προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανακύκλωσης, η εφαρμογή πράσινων κριτηρίων στις προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών, η ενημέρωση των πελατών και του ευρύτερου κοινού για τα πράσινα προϊόντα, η υποστήριξη περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων κ.ά.

Πρωτιά με βράβευσητης Eurobank ως τηςπιο πράσινης εταιρεία

Στις αρχές του 2013 θα ολοκληρωθεί η επέκταση αγωγού φυσικού αερίου μήκους 159 χλμ., που θα ξεκινήσει από τους Αγίους Θεοδώρους και θα φτάσει στη Μεγαλόπολη. Το έργο θα αγγίξει τα 130 εκατ. ευρώ και αναμένεται να δημιουργήσει 1.500 θέσεις εργασίας.Το έργο αφορά αγωγό 159 χλμ., που θα περνά από τις ευρύτερες περιοχές της Κορίνθου, του Άργους-Ναυπλίου, της Τρίπολης και της Μεγαλόπολης και ο οποίος θα είναι υπόγειος (2 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους). Το έργο προβλέπεται να ξεκινήσει στο τέλος του 2011 με αρχές 2012 και να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2013 με συνολικό προϋπολογισμό 130 εκατ. ευρώ.Μελλοντικά θα εξεταστεί η επέκταση του αγωγού στις περιοχές Καλαμάτας, Σπάρτης, Πάτρας, Πύργου, όπως επίσης και η επαναχάραξη του αγωγού στις περιοχές του δήμου Κορίνθου (Εξαμίλια) και του δήμου Άργους-Μυκηνών.Σημειώνεται ότι έχει ληφθεί ειδική μέριμνα για την ικανοποιητική αποζημίωση των αγροτών από τα αγροτεμάχια των οποίων θα διέλθει ο αγωγός, δεδομένου ότι υπολογίζεται μια μέση τιμή 250 ευρώ/δέντρο για τα εσπεριδοειδή, 350 ευρώ/δέντρο για τους ελαιώνες και 5.100 ευρώ/στρέμμα για τους αμπελώνες. Σημειώνεται ότι οι δενδρώδεις καλλιέργειες (ελαιόδενδρα, εσπεριδοειδή κ.λπ.) μπορούν να επαναφυτευτούν σε απόσταση μόλις τεσσάρων μέτρων από τον άξονα του αγωγού.

Το 2013 έτοιμος ο αγωγός αερίου Πελοποννήσου

11Τα νέα καύσιμα Shell FuelSave Unleaded και Shell FuelSave Diesel, παρουσίασε στην ελληνική αγορά η Shell. Η Ελλάδα είναι η 15η χώρα στον κόσμο στην οποία θα κυκλοφορήσουν τα συγκεκριμένα καύσιμα, τα οποία σχεδιάστηκαν για να οδηγούν σε οικονομία 1 λίτρου ανά γέμισμα. Τα συγκεκριμένα καύσιμα είναι τα πιο εξελιγμένα καύσιμα οικονομίας που έχει δημιουργήσει ποτέ η εταιρεία, και στην Ελλάδα θα αντικαταστήσουν την απλή αμόλυβδη 95 οκτανίων χωρίς

επιπλέον κόστος. Σύμφωνα με τους τεχνικούς της Shell, η αμόλυβδη Shell Fuel Save Unleaded 95 οκτανίων περιορίζει τις απώλειες ενέργειας στον κινητήρα, λιπαίνοντας τα σημεία όπου τα συνηθισμένα λιπαντικά κινητήρων είναι λιγότερο αποτελεσματικά, όπως π.χ. τα ελατήρια συμπίεσης των εμβόλων. Η μείωση των απωλειών ενέργειας έχει ως αποτέλεσμα να διατίθεται περισσότερη ενέργεια για την κίνηση των τροχών και να εξοικονομείται έως και 1

λίτρο σε κάθε γέμισμα (σε γέμισμα 50 λίτρων). Επίσης περιέχουν ειδικά απορρυπαντικά για να διατηρούνται οι βαλβίδες εισαγωγής καθαρές.Σύμφωνα με τη διοίκηση της εταιρείας, από την έναρξη της κρίσης το 2009 η μείωση της κατανάλωσης συνολικά στην αγορά καυσίμων φτάνει το 20%, ποσοστό που κατανέμεται στη διετία ως εξής: 10 έως 11% το 2010 και 9 έως 10% το 2011.

Νέο καύσιμο εξοικονόμησης από τη Shell

12

03ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ:«OΔΙΚOΣ ΧΑΡΤΗΣ»ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑOδηγό μέτρων για τους κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας που επηρεάζουν την κλιματική αλλαγή, μεταξύ των οποίων η ενέργεια, αποτελεί η έκθεση με τίτλο «Oδικός χάρτης για την προσαρμογή της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή» που συνυπογράφουν η ΓΣΕΕ, το ΕΚΕΠΕΚ του Παντείου Πανεπιστημίου, το ΤΕΕ και η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς. Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του OΗΕ, ανήκει στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Παρ’ όλα αυτά έχει να επιδείξει σχεδόν μηδενικό έργο στον κλάδο της προσαρμογής. Στην έκθεση περιέχονται προτάσεις δράσεων που αφορούν την ενέργεια, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, τη βιοποικιλότητα, τη διαχείριση παράκτιων περιοχών, το θαλάσσιο περιβάλλον, τα δάση, το έδαφος, τη γεωργία, τον τουρισμό, την υγεία και το αστικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή το ΥΠΕΚΑ αναμένεται να συντάξει την εθνική στρατηγική για το κλίμα, με τους σκεπτικιστές (και την εναπομείνασα εγχώρια βαριά βιομηχανία) να θεωρούν ότι το δίλημμα, «περιβάλλον ή ανάπτυξη» είναι φλέγον.

Αφιέρωμα στην κλιματική αλλαγήΤης Ευαγγελίας Λαμπάκου

Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στο σύνολο της οικονομίας, της κοινωνίας και στο φυσικό περιβάλλον είναι επιστημονικά ακλόνητες. Παρά το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα επιχειρείται η αμφισβήτηση των πορισμάτων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή που επιβεβαιώθηκε περίτρανα στη Σύνοδο του Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, τα αποτελέσματα των επιστημόνων της δεν μπορούν να αγνοηθούν. O κίνδυνος επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής συνεχώς αυξάνεται. Αρκετές από τις επιπτώσεις είναι ήδη ορατές, κυρίως στις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη, και είναι θέμα χρόνου να προκαλέσουν σοβαρές αναταράξεις στους κυριότερους παραγωγικούς τομείς και, βεβαίως, στο σύνολο των οικονομιών του πλανήτη.Το 2010 καταγράφηκε επίσημα ως το πιο θερμό έτος των τελευταίων τουλάχιστον εκατό ετών. Έως το 2005, το πιο θερμό έτος ήταν το 1987. Τον 20ό αιώνα η μέση θερμοκρασία της Γης αυξήθηκε κατά σχεδόν 0,8°C κατατάσσοντας τον αιώνα ως τον θερμότερο των τελευταίων χιλίων ετών.Η Ελλάδα έχει την τύχη να βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της Μεσογείου, όπου οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν ποικίλες δραστηριότητες. Όμως η

Μεσόγειος, σύμφωνα με έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του OΗΕ, ανήκει στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, το ΥΠΕΚΑ καθυστερεί την έκδοση της Εθνικής Στρατηγικής για τη σύνδεση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και βιοποικιλότητας.

Κλιματική αλλαγή και ενέργειαOι αλλαγές του κλίματος θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον ενεργειακό τομέα. Η αύξηση της θερμοκρασίας αναμένεται να αυξήσει την κατανάλωση ηλεκτρισμού και να επιφέρει σημαντικά προβλήματα στην κάλυψη φορτίων αιχμής. Η αύξηση του ρίσκου πυρκαγιών (και λόγω των καλωδίων) αναμένεται να προξενήσει προβλήματα στο δίκτυο διανομής, ενώ η μείωση των βροχοπτώσεων θα μεταβάλει πιθανότατα αρνητικά την παραγωγική ικανότητα των υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Σύμφωνα με τις προβλέψεις σχετικά με τη συχνότητα των βροχοπτώσεων και την τήξη των παγετώνων, η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 5% τουλάχιστον στη Βόρεια Ευρώπη και να μειωθεί κατά 25% τουλάχιστον στη Νότια Ευρώπη.Και αν η προσαρμογή του ενεργειακού τομέα στην κλιματική αλλαγή είναι

13

σημαντική, η μείωση των εκπομπών στον συγκεκριμένο τομέα παραμένει η μέγιστη προτεραιότητα. Αν θέλουμε να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ο παγκόσμιος ενεργειακός τομέας θα πρέπει να μηδενίσει σχεδόν τις εκπομπές του έως το 2050. Πραγματικά, βάσει των υφιστάμενων τεχνολογιών, η χρήση καθαρών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) μπορεί να καλύψει το σύνολο σχεδόν των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών έως το 2050. Αυτό προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση Energy Report του WWF, η οποία καταθέτει ένα ρεαλιστικό και επιτεύξιμο σενάριο που θα οδηγήσει αφενός σε καθαρή, φτηνή και επαρκή ενέργεια για όλους και, αφετέρου, σε μείωση των παγκόσμιων εκπομπών

κατά περισσότερο από 80% έως το 2050. Η έκθεση απαρτίζεται από δύο μέρη: ένα αναλυτικό σενάριο που προετοιμάστηκε από την έγκυρη

εταιρεία παροχής ενεργειακών συμβουλών, Ecofys, και μια κοινωνικοπολιτική ανάλυση από το WWF. Δείχνει πώς μέχρι το 2050

Γενικές κατευθύνσεις για την προσαρμογή του ενεργειακού τομέα στην κλιματική αλλαγή

• Άμεση προώθηση των ΑΠΕ προς κάλυψη των στόχων της ΕΕ (20% ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2020, 95 - 100% έως το 2050) με κατάλληλο σχεδιασμό ώστε να μην επιβαρυνθεί σημαντικά το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα.• Λήψη μέτρων για τη διαχείριση της ζήτησης με στόχο τη μείωση των φορτίων αιχμής και παράλληλα αύξηση της συμμετοχής των φωτοβολταϊκών και ηλιοθερμικών συστημάτων στο ενεργειακό μείγμα έτσι ώστε να καλύψουν τις ανάγκες αυτές. Στην Ελλάδα, η εξοικονόμηση που ήδη συντελείται από τη χρήση ηλιακής ενέργειας για την κάλυψη αναγκών ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) είναι πολύ σημαντική. Η χρήση της ηλιακής ενέργειας μπορεί και πρέπει να επεκταθεί στην κάλυψη αναγκών ηλεκτρισμού και ψύξης/θέρμανσης.• Βελτίωση των δικτύων διαχείρισης-διανομής ηλεκτρισμού με έμφαση στην ανάπτυξη μικροδικτύων.• Καλή συντήρηση των δικτύων, ιδιαίτερα στα τμήματα που διέρχονται από δασικές εκτάσεις και ανάληψη πρωτοβουλιών για την υπογειοποίηση του συστήματος διανομής ηλεκτρισμού σε σημεία με υψηλό ρίσκο εξάπλωσης πυρκαγιάς.• Διαχείριση δασικών και αγροτικών

υπολειμμάτων (βιομάζα) για παραγωγή ηλεκτρισμού, ως μέσο μείωσης των εκπομπών, αλλά και μείωσης του ρίσκου εξάπλωσης πυρκαγιών στον δασικό-αγροτικό τομέα.• Πρωτοβουλίες ενημέρωσης των πολιτών με αντικείμενο την αλλαγή συμπεριφοράς (πχ. η ρύθμιση του θερμοστάτη των κλιματιστικών σε θερμοκρασίες όχι κάτω από 27°C μπορεί να περιορίσει την αιχμή ζήτησης στους θερινούς μήνες).• Λόγω των νέων δεδομένων στις αναμενόμενες καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην τηλεψύξη από αποκεντρωμένες μονάδες συμπαραγωγής και ΑΠΕ (βιομάζα, γεωθερμία).• Διαχείριση ρίσκου από τη λειτουργία των υφιστάμενων υδροηλεκτρικών μονάδων και συσχέτισή τους με πιθανές ωφέλειες-επιπτώσεις στα υδάτινα αποθέματα και τη βιοποικιλότητα έναντι των μονάδων.• Δημιουργία μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού με έμφαση στη μείωση των εκπομπών, ως ο βέλτιστος τρόπος για την άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής (mitigation first). Η σταδιακή απεξάρτηση από τον λιγνίτη και τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα αποτελεί μέγιστο ζητούμενο για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό.

Το κόστος της αδράνειας αναμένεται να αγγίξει τα 701 δισ. έως το 2100, ενώ, αν αναληφθούν δράσεις προσαρμογής, το κόστος της κλιματικής αλλαγής θα περιοριστεί στα 510 δισ. σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης της IPCC. Μάλιστα εκτιμάται ότι το κόστος των επενδύσεων για την προσαρμογή θα αγγίξει τα 67 δισ., ενώ τα οφέλη που θα προκύψουν (από τον μετριασμό των ζημιών) θα φτάσουν τα 190 δισ. ευρώ

O υπουργός ΠΕΚΑ κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνουδήλωσε πρόσφατα ότι «ο οδικός χάρτης για την κλιματική αλλαγή θα εκπονηθεί το 2012 στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ» και θα βασιστεί στις πρόσφατες μελέτες.

O κ. Κώστας Μαθιουδάκης είναι ο Γενικός ΓραμματέαςΕνέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και διαχειρίζεται τοχαρτοφυλάκιο των ΑΠΕ, που είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για το θέμα της κλιματικής αλλαγής.

O κ. Δημήτρης Λάλας είναι ο Εθνικός Εκπρόσωποςτης χώρας μας για το κλίμα και ήταν επικεφαλής τηςτεχνικής αντιπροσωπείας σε όλη τη διάρκεια τηςδιαπραγμάτευσης στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής.

14μπορούν να καλυφτούν οι ανάγκες μας σε ηλεκτρική ενέργεια, μεταφορές και βιομηχανική παραγωγή, μειώνοντας δραστικά -σχεδόν σε μηδενικά επίπεδα- την παγκόσμια εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και πυρηνική ενέργεια.

Θωράκιση της χώραςΗ έκθεση περιέχει προτάσεις για δράσεις που θα βοηθήσουν σημαντικά στη θωράκιση της χώρας κατά των κλιματικών επιπτώσεων. Oι ίδιες δράσεις θα συντελέσουν καθοριστικά και στην άμβλυνση των υφιστάμενων πιέσεων που δεν σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, αλλά οφείλονται κυρίως στην κάκιστη διαχείριση των φυσικών και ανθρώπινων πόρων της Ελλάδας. Επιπλέον, προτείνονται πρόσθετα πολιτικά μέτρα βάσει των

αναγκών κάθε κλάδου, όπως για παράδειγμα η ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση εισβολής ξενικών ειδών στο θαλάσσιο περιβάλλον, η ενσωμάτωση της έννοιας «προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, η δράση για την καταπολέμηση νέων ασθενειών στη γεωργία και η συντονισμένη επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου ώστε να αμβλυνθούν οι περιβαλλοντικές πιέσεις κατά τους θερινούς μήνες.Κομβικό σημείο στην ανάπτυξη δράσεων για την προσαρμογή της χώρας είναι η οργάνωση σε θεσμικό επίπεδο. Oι φορείς που συμμετείχαν στη συγγραφή της έκθεσης προτείνουν την άμεση δημιουργία μιας διυπουργικής

Το 2010 καταγράφηκε επίσημα ως το πιο θερμό έτος των τελευταίων τουλάχιστον εκατό ετών. Έως το 2005, το πιο θερμό έτος ήταν το 1987. Τον 20ό αιώνα η μέση θερμοκρασία της Γης αυξήθηκε κατά σχεδόν 0,8°C κατατάσσοντας τον αιώνα ως τον θερμότερο των τελευταίων χιλίων ετών.Η Ελλάδα έχει την τύχη να βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της Μεσογείου, όπου οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν ποικίλες δραστηριότητες. Όμως η Μεσόγειος, σύμφωνα με έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του OΗΕ, ανήκει στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, το ΥΠΕΚΑ καθυστερεί την έκδοση της Εθνικής Στρατηγικής για τη σύνδεση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και βιοποικιλότητας

Oι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο

Η IPCC στην τέταρτη έκθεση αξιολόγησης περιγράφει τις επιπτώσεις που ενδέχεται να προκύψουν στη Μεσόγειο ως αποτέλεσμα της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Συνοπτικά, η IPCC αναφέρει τα εξής:• Oικοσυστήματα της Μεσογείου: Πιθανότατα εντάσσονται ανάμεσα στα οικοσυστήματα που επηρεάζονται περισσότερο από τις παγκόσμιες μεταβολές. Με μια αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 2°C, οι άγονες και χορτολιβαδικές εκτάσεις θα αυξηθούν εις βάρος των θαμνωδών εκτάσεων, ενώ τα αείφυλλα και τα μεικτά φυλλοβόλα δέντρα θα εξαπλωθούν εις βάρος των κωνοφόρων της βλαστητικής ζώνης των ψυχροβίων κωνοφόρων (ελάτη, μαύρη πεύκη κ.λπ.)• Oι ξηρές περιοχές που είναι περισσότερο εκτεθειμένες θα υποφέρουν ιδιαίτερα από τη μείωση των υδάτινων πόρων λόγω της

κλιματικής αλλαγής• Oι πιο ζεστές και ξηρές συνθήκες είναι μερικώς υπεύθυνες για τη μειωμένη ποσότητα των υδάτινων πόρων, την οποία θα επωμιστούν διάφοροι τομείς του περιβάλλοντος και της οικονομίας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκτιμήσεις για το κόστος της αδράνειας και το κόστος της προσαρμογής της χώρας.Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το κόστος της αδράνειας αναμένεται να αγγίξει τα 701 δισ. ευρώ έως το 2100, ενώ, αν αναληφθούν δράσεις προσαρμογής, το κόστος της κλιματικής αλλαγής θα περιοριστεί στα 510 δισ. ευρώ. Μάλιστα εκτιμάται ότι το κόστος των επενδύσεων για την προσαρμογή θα αγγίξει τα 67 δισ., ενώ τα οφέλη που θα προκύψουν (από τον μετριασμό των ζημιών) θα φτάσουν τα 190 δισ. ευρώ.

15

επιτροπής για την κλιματική αλλαγή ή ενός εθνικού συμβουλίου για την κλιματική αλλαγή. Η διαχείριση των κινδύνων που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή προϋποθέτει τη δημιουργία μιας ειδικής υποεπιτροπής για την προσαρμογή με αντικείμενο ενασχόλησης την οργάνωση και τον συντονισμό διαρκών μηχανισμών έρευνας, πληροφόρησης και συντονισμού του πολιτικού, επιστημονικού και νομοθετικού έργου για την προσαρμογή.

Η Λευκή Βίβλος της ΕΕΗ ΕΕ εξέδωσε το 2009 τη Λευκή Βίβλο για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος, καταδεικνύοντας τη σπουδαιότητα της χάραξης στρατηγικής για την άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε όλους τους τομείς. Ήδη, αρκετές χώρες της ΕΕ έχουν εκπονήσει εθνικά σχέδια για την προσαρμογή, στα οποία περιγράφονται οι υφιστάμενες και μελλοντικές επιπτώσεις, καθώς και οι ενδεδειγμένες προσπάθειες για την αντιμετώπισή τους.

ΤτΕ: Ευκαιρία για την ανταγωνιστικότηταΤον Ιούνιο του 2011 η Τράπεζα της Ελλάδας δημοσίευσε μια σπουδαία έρευνα με τίτλο «Περιβαλλοντικές,

οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα». Η έρευνα κατέδειξε το μεγάλο κόστος της αδράνειας αλλά και τα οφέλη που θα προέλθουν από την έγκαιρη δράση. Η κλιματική δράση και η εκπόνηση ενός φιλόδοξου σχεδίου προσαρμογής των περιβαλλοντικών και κοινωνικοοικονομικών διεργασιών δεν είναι ένα βάρος που ελέω οικονομικής

κρίσης αδυνατεί να επωμιστεί η Ελλάδα, αλλά μια μοναδική ευκαιρία για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την εξασφάλιση της μεσο-μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της οικονομίας.

Αστικές περιοχές και σύγκριση των κλιματικών δεικτών την περίοδο 2021-2050 σε σχέση με την περίοδο 1961-1990 (κόκκινο: αύξηση, μπλε: μείωση)

Προωθούμενες παρεμβάσεις του ΥΠΕΚΑ

• Δημιουργία νέας διοικητικής μονάδας για την κλιματική αλλαγή: διακριτή υπηρεσία που θα αναλάβει την ευθύνη από πλευράς ΥΠΕΚΑ για την χάραξη πολιτικής, την διευθέτηση διεθνών υποχρεώσεων της χώρας, την εφαρμογή δράσεων αντιμετώπισης της ΚΑ και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων.• Oδικός χάρτης για την κλιματική αλλαγή 2013-2015, ειδικά με βάση τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται για την 2η περίοδο του ΠΚ και τη νέα συμφωνία πλαίσιο: προτεραιότητες, στόχους και διαδικασίες επίτευξης, χρονοδιαγράμματα, εργαλεία, πόρους χρηματοδότησης και πλαίσιο παρακολούθησης και επανεξέτασης πορείας αναλόγως αποτελεσμάτων.

• Σχέδιο δράσης για την Προσαρμογή (Adaptation) σε εθνικό επίπεδο: ολοκληρωμένα προγράμματα με στόχους και χρονοδιαγράμματα που θα αφορούν όλους τους τομείς της οικονομίας και ζωής της χώρας (έχει δοθεί ως έργο από το ΕΠΠΕΡΑΑ η ολοκλήρωση των προδιαγραφών και σύνταξη τεχνικών δελτίων για την προκήρυξη του σχεδίου δράσης για την προσαρμογή).• Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών: για την αλλαγή στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης (για τον σκοπό αυτό αξιοποιούνται και θα αξιοποιηθούν προγράμματα του ΕΠΠΕΡΑΑ για τα οποία είναι φορείς υλοποίησης οι υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ).

16

04ΠΩΣ ΜΠOΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΑ ΑΕΡΙΑ ΤOΥ ΘΕΡΜOΚΗΠΙOΥ;Τα σενάρια και οι επιλογές της Ελλάδας σε σχέση με το μείγμα καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός συνεκτικού σχεδίου επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων, με το μικρότερο οικονομικό και κοινωνικό κόστος για τη χώρα, συζητήθηκαν σε εκδήλωση με θέμα «Προοπτικές μείωσης αερίων του θερμοκηπίου στην Ελλάδα: Με τι κόστος» που διοργάνωσε ο ΣΕΒ. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά δημόσια τα βασικά ευρήματα της μελέτης «Ανάπτυξη καμπύλης κόστους τεχνικών δυνατοτήτων μείωσης αερίων του θερμοκηπίου στην Ελλάδα» (Greenhouse Gas Abatement Cost Curve for Greece), που εκπόνησε η διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρεία συμβούλων McKinsey & Company για λογαριασμό του ΣΕΒ και σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ. Η συγκεκριμένη μελέτη βασίστηκε στην ειδική μεθοδολογία της McKinsey, η οποία έχει δοκιμαστεί και εφαρμοστεί σε 26 χώρες διεθνώς.

Αφιέρωμα στην κλιματική αλλαγή Της Ευαγγελίας Λαμπάκου

Μέτρα που αφορούν την ενεργειακή αποδοτικότητα και η αλλαγή στο ενεργειακό μείγμα κατέχουν τη «μερίδα του λέοντος» στο συνολικό δυναμικό για μείωση των εκπομπών της χώρας ώς το 2020. Εξετάζοντας τους επιμέρους τομείς της οικονομίας, το μεγαλύτερο δυναμικό για μείωση των εκπομπών προσφέρει η ηλεκτροπαραγωγή, αλλά με συνολικό καθαρό κόστος για την κοινωνία. Ακολουθούν, κατά σειρά προτεραιότητας, τα κτήρια, η βιομηχανία, οι μεταφορές και η γεωργία, με συνολικό μέγιστο δυναμικό περίπου αντίστοιχο με αυτό της ηλεκτροπαραγωγής, αλλά με συνολικό καθαρό όφελος για την κοινωνία.

Τομείς παρέμβασηςΚύριες τεχνικές δυνατότητες στην προσπάθεια για τη μείωση των εκπομπών αφορούν:• Την αντικατάσταση λιγνίτη από φυσικό αέριο στην παραγωγή ενέργειας.• Τη διείσδυση των ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας.• Την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια, υφιστάμενα και νέα.• Την εξοικονόμηση ενέργειας στη βιομηχανία και τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων (π.χ. στην

τσιμεντοβιομηχανία).• Τη χρήση περισσότερο ενεργειακά αποδοτικών τύπων αυτοκινήτων.Εξ αυτών τα δύο πρώτα, για να υλοποιηθούν, έχουν καθαρό κόστος, ενώ τα τρία τελευταία μπορούν να υλοποιηθούν με καθαρό οικονομικό όφελος για την κοινωνία.

Oι εκπομπές αερίων της ΕλλάδαςΗ Ελλάδα έχει υψηλό επίπεδο εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου συγκριτικά με τις αντίστοιχες χώρες της Ευρώπης, παρά τη σχετικά μικρή βιομηχανική της βάση. Το 2008 οι συνολικές εκπομπές ανήλθαν σε 127 εκατ. μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ή σε 10,2 τόνους ανά κάτοικο, έναντι 9,7 τόνων στην Ευρώπη των «27», εξαιρουμένων των μεγάλων χωρών (Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Αγγλίας). Αυτό οφείλεται, κυρίως, στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής εξαιτίας της μεγάλης χρήσης του λιγνίτη. Η Ελλάδα, με βάση το σενάριο αναφοράς (reference scenario), δηλαδή χωρίς τη λήψη μέτρων, προβλέπεται το 2020 να έχει επίπεδο εκπομπών πολύ κοντά σε αυτό του 2008 (124 εκατ. τόνους έναντι 127 εκατ. τόνων το 2008). Με βάση τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις, η Ελλάδα υποχρεούται να επιτύχει μείωση των εκπομπών αερίων

17

του θερμοκηπίου στους 114 εκατ. τόνους, δηλαδή μείωση μόλις 8% σε σχέση με το σενάριο αναφοράς. Από την άλλη μεριά, οι διαθέσιμες τεχνικές δυνατότητες προσφέρουν στην Ελλάδα μέγιστο δυναμικό μείωσης των εκπομπών μέχρι το 2020, κατά 27% περίπου, ή κατά 33 εκατ. τόνους σε σχέση με το σενάριο αναφοράς (από 124 εκατ. τόνους σε 91 εκατ. τόνους). Επίσης, εκτιμάται ότι υπάρχει μέγιστο δυναμικό για περαιτέρω μειώσεις των εκπομπών μέχρι το 2030, στους 80 εκατ. τόνους.Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η Ελλάδα έχει σημαντικά περιθώρια επιλογών προκειμένου να επιτύχει τους στόχους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους οποίους έχει δεσμευτεί.Ωστόσο, οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για το 2020 δεν αφορούν μόνο το συνολικό επίπεδο των εκπομπών αλλά και έχουν τρεις άξονες: (α) 20% μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με το 1990, (β) 20% μείωση στην κατανάλωση ενέργειας έναντι του «business as usual» σεναρίου και (γ) 20% μερίδιο στην ενέργεια από ΑΠΕ (έναντι ευρωπαϊκής υποχρέωσης για 18%). Σχετικά με τον στόχο (γ), η Ελλάδα έχει ειδικότερα δεσμευτεί εθελοντικά για 40% μερίδιο των ΑΠΕ στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Από την πλευρά του κόστους, στη μελέτη εκτιμάται ότι για την υλοποίηση όλων των τεχνικών δυνατοτήτων που οδηγούν στο μέγιστο δυναμικό μείωσης των εκπομπών (δηλαδή των 33 εκατ.

τόνων), θα απαιτούνταν μέσα σε μία δεκαετία περίπου συνολικές πρόσθετες επενδύσεις (επιπλέον των 13 εκατ. που εκτιμάται ότι απαιτούνται στο σενάριο αναφοράς) της τάξης των 30 δισ. ευρώ, ή 3 δισ. ευρώ ετησίως. Με άλλα λόγια, αυτό

σημαίνει καθαρό επιπλέον κόστος για την οικονομία και την κοινωνία της τάξης των 5 ευρώ για κάθε τόνο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που μειώνεται.

Τα τρία εναλλακτικά σενάρια για το 20201) Σενάριο της μέγιστης μείωσης εκπομπών• Μεγιστοποίηση της χρήσης των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή και ελαχιστοποίηση του λιγνίτη (ενεργειακό μείγμα: φυσικό αέριο 43%, ΑΠΕ 42%, λιγνίτης 12%).• Είναι προφανές ότι με βάση αυτό το σενάριο υπερκαλύπτονται όλοι οι στόχοι, οι δεσμευτικοί από την ΕΕ αλλά και οι εθνικοί, σχετικά με τη διείσδυση των ΑΠΕ (40% στην ηλεκτροπαραγωγή και 20% επί του συνόλου της ενέργειας).• Όμως το σενάριο αυτό συγκριτικά με το σενάριο αναφοράς οδηγεί σε πρόσθετες επενδύσεις 1 δισ. ευρώ ετησίως και σε αύξηση κατά 10% της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας.

2) Σενάριο ορθολογικής χρήσης των ΑΠΕ με σημαντική συνεισφορά από το φυσικό αέριο και με περιορισμένη χρήση λιγνίτη• Oρθολογική χρήση των ΑΠΕ στο 25% του ενεργειακού μείγματος (περίπου διπλάσιο ποσοστό με αυτό του 2010), με μεγιστοποίηση της συνεισφοράς από το φυσικό αέριο στο 58% και από τον λιγνίτη στο 13%.• Με το σενάριο αυτό υπερκαλύπτονται οι στόχοι της χώρας για μείωση των

εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Όμως η διείσδυση των ΑΠΕ στο σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας διαμορφώνεται στο 16% (συγκριτικά με 18% υποχρεωτικό στόχο της ΕΕ και 20% εθελοντικό στόχο της χώρας).• Με το σενάριο αυτό δεν αναμένεται αύξηση του κόστους επενδύσεων, αλλά ούτε και αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας συγκριτικά με το σενάριο αναφοράς.

3) Σενάριο ορθολογικής χρήσης των ΑΠΕ και σημαντική χρήση λιγνίτη • Oρθολογική χρήση των ΑΠΕ στο 25% του ενεργειακού μείγματος (περίπου διπλάσιο από αυτό του 2010), με διατήρηση της χρήσης λιγνίτη στο 30% περίπου και του φυσικού αερίου στο 42%.• Με το σενάριο αυτό διασφαλίζεται η επίτευξη των στόχων της χώρας για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Όμως η διείσδυση των ΑΠΕ στο σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας διαμορφώνεται στο 15% (συγκριτικά με 18% υποχρεωτικό στόχο της ΕΕ και 20% εθελοντικό στόχο της χώρας).• Δεν αναμένεται αύξηση του κόστους επενδύσεων, αλλά ούτε και αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας συγκριτικά με το σενάριο αναφοράς.

Τα ευρήματα της μελέτης και τις επιλογέςτης Ελλάδας για το κλίμα παρουσίασεη εταίρος της McKinsey Θ. Λιακοπούλου.

Το εκλεκτό πάνελ της εκδήλωσης: (από αριστερά) οι κ.κ. Αν. Καλλιτσάντζης, πρόεδρος ΕΣΑΗ, Ι. Ζιώμας, καθηγητής ΕΜΠ, υπεύθυνος για τη σύμβαση για την Κλιματική Αλλαγή, Ευθύμιος Βιδάλης, πρόεδρος του Συμβουλίου του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Δ. Λάλας, εκπρόσωπος της χώρας για την Κλιματική Αλλαγή

18

05ΡΕΚΒΙΕΜ ΣΤO ΝΤΕΡΜΠΑΝΓΙΑ ΤO ΠΡΩΤOΚOΛΛOΤOΥ ΚΙOΤO & ΤO ΚΛΙΜΑΗ νέα διάσκεψη για το περιβάλλον, η οποία διεξήχθη στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής στο διάστημα 29 Νοεμβρίου - 9 Δεκεμβρίου ελάχιστα δικαιολόγησε τον επίσημο στόχο της, δηλαδή την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μια πικρή γεύση έμεινε στους περισσότερους από τους 20.000 περίπου αντιπροσώπους από 191 χώρες, οι οποίοι έλαβαν μέρος στις εργασίες καθώς και σε όσους τις παρακολούθησαν μακρόθεν. O λόγος είναι ότι έμοιαζε περισσότερο με ένα ανομολόγητο… ρέκβιεμ για το πολυσυζητημένο Πρωτόκολλο του Κιότο, παρά το γεγονός ότι επισήμως του δόθηκε παράταση ζωής κατά έξι χρόνια (ώς το 2017). Αν και, η μία μετά την άλλη, οι χώρες φέρονται έτοιμες να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Καναδά, ο οποίος ήρε ήδη την εμπιστοσύνη του στο Κιότο...

Αφιέρωμα στην κλιματική αλλαγή Του Γιώργου Παυλόπουλου

19Tόσο οι αναπτυσσόμενες όσο και οι ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη έμειναν ουσιαστικά ανυποχώρητες στις θέσεις τους, ενώ ήταν φανερό ότι είχαν το μυαλό τους στραμμένο σε αυτό που θεωρούν ότι συνιστά πολύ πιο άμεσο και επιτακτικό πρόβλημα: την οικονομική κρίση. Γι’ αυτό και, τούτη τη φορά, οι πιο πολλοί ηγέτες κρατών επέλεξαν (συνειδητά) να μείνουν μακριά από το Ντέρμπαν, μιας και δεν είχαν πολλά να προσφέρουν ή να πουν. Έτσι, η μητέρα φύση είναι υποχρεωμένη να περιμένει τον επόμενο γύρο -εάν υπάρξει- και αγωνιζόμενη σκληρά για να μείνει ζωντανή… Άλλωστε, και το 2010, παρά τις βαρύγδουπες πράσινες δηλώσεις και δεσμεύσεις πολιτικών ηγετών και επιχειρηματικών «γιγάντων» απ’ όλον τον κόσμο, παρά τις επιδοτήσεις και τα κίνητρα που δίνονται με στόχο μια πιο καθαρή και φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη, το μήνυμα ήταν απογοητευτικό: η ατμόσφαιρα δέχτηκε ποσότητες-ρεκόρ διοξειδίου του άνθρακα, του βασικότερου από τα αποκαλούμενα «αέρια του θερμοκηπίου», καθώς οι εκπομπές του αυξήθηκαν κατά 5%. Το αποτέλεσμα ήταν η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας να εκπέμψει ένα κατεπείγον όσο και απελπισμένο SOS: ο πλανήτης και ο κόσμος μας οδεύουν, με βάση τα σημερινά δεδομένα, προς «μια μη αντιστρεπτή και εν δυνάμει καταστροφική κλιματική αλλαγή».Όμως τα αφτιά των υπευθύνων δεν έδειξαν να ιδρώνουν ούτε στο ελάχιστο. Και γι’ αυτό, το μήνυμα που εστάλη στην ανθρωπότητα από το Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, όπου διεξήχθη η φετινή διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή, ήταν εξίσου απογοητευτικό: Oι συμμετέχοντες αποφάσισαν απλώς να παρατείνουν την ισχύ του Πρωτοκόλλου του Κιότο ώς το 2017, ενώ υποσχέθηκαν να προσπαθήσουν μέχρι το 2015 να καταλήξουν σε ένα δεσμευτικό για όλους

(ανεπτυγμένους και αναπτυσσόμενους) πλαίσιο, που θα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης. Πρακτικά, οι διπλωματικές υπηρεσίες των διάφορων χωρών αντιμετώπισαν και τη διάσκεψη του Ντέρμπαν ως μια κλασική περίπτωση μιας διεθνούς αντιπαράθεσης, φροντίζοντας να οικοδομήσουν τις συμμαχίες τους, να ακυρώσουν τις πιέσεις των άλλων και να προβάλουν τις δικές τους θέσεις. Καμία συναίσθηση και συνείδηση, δηλαδή για το πόσα πράγματα

διακυβεύονται στην περίπτωση που επαληθευτεί η πρόβλεψη της ΙΕΑ και οι αλλαγές καταστούν, πράγματι, «μη αντιστρεπτές» και «καταστροφικές», καθώς τότε όλες οι συμμαχίες και οι συμβιβασμοί μέχρι εκείνη τη

στιγμή θα έχουν μετατραπεί σε απλά κουρελόχαρτα, κάτω από τη βιαιότητα φαινομένων όπως οι ανεμοστρόβιλοι και οι τυφώνες, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες, οι καύσωνες και οι πυκνές νεφώσεις, που αναμένεται ότι θα πλήττουν ολοένα συχνότερα τον πλανήτη, όπως προβλέπει η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).

Σε σκληρή γραμμή η ΕΕΑκόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία κατά γενική ομολογία έχει μέχρι σήμερα κάνει τα πιο γενναία βήματα σε αυτόν τον τομέα και κρατούσε ζωντανή την ελπίδα για έναν πιο πράσινο κόσμο, αποφάσισε να σκληρύνει τη στάση της. Όντας αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή οικονομική κρίση και ευρισκόμενη μπροστά σε αποφάσεις που θα κρίνουν εάν το ευρώ έχει ή όχι μέλλον, η ΕΕ θεώρησε προφανώς ότι ούτε θέλει ούτε μπορεί να το παίζει ο… μαλακός της υπόθεσης. «Κοιτάξτε τις ΗΠΑ, τι κάνουν; Κοιτάξτε και τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Κανείς δεν δίνει σημασία σε αυτές. Όλοι επιλέγουν να ασκούν κριτική στην Ευρώπη, όμως εμείς είμαστε που έχουμε κάνει τα περισσότερα», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα «The Guardian» ένας υψηλόβαθμος ευρωπαίος αξιωματούχος την παραμονή της διάσκεψης του Ντέρμπαν.

Άνγκελα ΜέρκελΑπό την πλευρά της, η Άνγκελα Μέρκελ -όπως συνηθίζει, άλλωστε, σε όλα τα θέματα- ξεκαθάρισε ότι η Γερμανία θα συμβάλει στην προσπάθεια για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη μόνον υπό προϋποθέσεις και εφόσον και οι υπόλοιποι κάνουν όσα τους αναλογούν. «Γνωρίζουμε -είπε στις αρχές Δεκεμβρίου, στη διάρκεια του καθιερωμένου μηνύματός της από

Η αμερικανική αντιπροσωπεία ήταν ανάμεσα στους βασικούς… σαμποτέρ των διασκέψεων που έγιναν τα δύο προηγούμενα χρόνια στην Κοπεγχάγη και στο Κανκούν του Μεξικού, ενώ το νομοσχέδιο για την ενέργεια είναι το μοναδικό από αυτά που είχε υποσχεθεί ο Oμπάμα και δεν έφερε προς ψήφιση, έστω και κουτσουρεμένο. Η υπερδύναμη δεν πρόκειται να αλλάξει στάση ούτε και στον επόμενο έναν χρόνο, καθώς έρχονται οι προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του 2012 και οι… ακροβατισμοί απαγορεύονται διά ροπάλου

Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως, ανά περιοχή. Μελέτη αναφοράς, 1990-2030.

20το διαδίκτυο- ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες, για την ώρα, δεν είναι έτοιμες να συναινέσουν σε δεσμευτικά όρια όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου». Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την ίδια, ο στόχος της διάσκεψης θα έπρεπε να είναι «οι χώρες που οφείλουν να κάνουν περισσότερα πράγματα για την προστασία του κλίματος να αναγκαστούν να καταστήσουν εφικτή τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων και προγραμμάτων». Με άλλα λόγια, για όσους γνωρίζουν στοιχειωδώς τη γερμανική νοοτροπία: ξεχάστε τη βοήθεια από το Βερολίνο εάν όλοι οι άλλοι δεν δεχτούν τις θέσεις και τους όρους του!

Oικονομικές συνθήκεςΝα, λοιπόν, ένα από τα μεγάλα αγκάθια που δεν θα είναι εύκολο να ξεπεραστούν: το οικονομικό. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης (2009) και παρά το επίσης απογοητευτικό αποτέλεσμα που είχε, οι πλούσιες χώρες είχαν υποσχεθεί γενναία χρηματοδότηση των πιο φτωχών και αδύναμων προκειμένου οι τελευταίες να προσαρμοστούν πιο γρήγορα και πιο εύκολα στους (μη δεσμευτικούς) στόχους που είχαν τεθεί. Για τα πρώτα τέσσερα χρόνια, ώς το 2012 δηλαδή, το ποσό αυτό θα έφτανε τα 30 δισ. δολάρια ετησίως, για να αυξηθεί στα 100 δισ. τα επόμενα χρόνια, μέχρι το 2020. Όμως, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, όταν οι τράπεζες και οι αγορές καραδοκούν μέχρι και για το τελευταίο δολάριο και ευρώ των κρατικών προϋπολογισμών, είναι πολύ δύσκολο οι κυβερνήσεις να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. Και αυτό φαίνεται στην πράξη και ήταν μια από τις βασικές -αν όχι η βασικότερη- αιτίες για το φιάσκο του Ντέρμπαν.

Η αλαζονεία της ΚίναςΗ κατάσταση περιπλέκεται, αναμφίβολα, από τη στάση που τηρεί η Κίνα. Έχοντας ήδη ξεπεράσει τις

ΗΠΑ και ευρισκόμενη πλέον στην πρώτη θέση όσον αφορά τις ποσότητες διοξειδίου που εκπέμπει κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα, το Πεκίνο επιδιώκει να συνεχιστεί η προνομιακή μεταχείρισή του, αυτή που οδήγησε την εξαίρεσή του όπως και όλων των υπόλοιπων αναπτυσσόμενων χωρών από την υποχρέωση υπογραφής του Πρωτοκόλλου του Κιότο το 1997. Μόνο που, όπως είναι προφανές, αυτό δεν μπορεί να ισχύει πλέον, όχι μόνον επειδή οι Κινέζοι εκπέμπουν ήδη τις μεγαλύτερες ποσότητες, αλλά επειδή κατά την περίοδο 2010 - 2035 υπολογίζεται ότι θα απελευθερώσουν στην ατμόσφαιρα περισσότερο διοξείδιο από ό,τι και τα τρία μαζί παραδοσιακά κέντρα του ανεπτυγμένου βιομηχανικού κόσμου - δηλαδή οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ιαπωνία!Και όμως, ακόμη και έτσι η Κίνα αρνείται να υπαχθεί σε κανόνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μερικές μέρες πριν από την έναρξη των εργασιών στο Ντέρμπαν, εκπρόσωποί της συναντήθηκαν με αντιπροσωπείες των άλλων αναπτυσσόμενων χωρών-μελών της ομάδας BRICS, αλλά και της G20 προκειμένου να καθορίσουν κοινή στάση και κοινούς τρόπους για να τορπιλίσουν τις ελάχιστες ελπίδες που είχαν απομείνει για να επιτευχθεί μια ουσιαστική συμφωνία. Μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να ζητήσουν από τις ανεπτυγμένες χώρες να δεσμευτούν ώς το 2020 σε συγκεκριμένους στόχους, επιτρέποντας όμως στις ίδιες το περιθώριο να λειτουργήσουν σε εθελοντική βάση και εφόσον οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες το επιτρέψουν.Προφανώς, το Πεκίνο θέλει να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, κατά το λαϊκό γνωμικό. Από τη μία, καθώς ήδη αποκτά ηγετική θέση παγκοσμίως στην πράσινη τεχνολογία και οικονομία, έχει κάθε συμφέρον η

Oι συμμετέχοντες αποφάσισαν απλώς να παρατείνουν την ισχύ του Πρωτοκόλλου του Κιότο ώς το 2017, ενώ υποσχέθηκαν να προσπαθήσουν μέχρι το 2015 να καταλήξουν σε ένα δεσμευτικό για όλους (ανεπτυγμένους και αναπτυσσόμενους) πλαίσιο, που θα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης. Πρακτικά, οι διπλωματικές υπηρεσίες των διάφορων χωρών αντιμετώπισαν και τη διάσκεψη του Ντέρμπαν ως μια κλασική περίπτωση μιας διεθνούς αντιπαράθεσης, φροντίζοντας να οικοδομήσουν τις συμμαχίες τους, να ακυρώσουν τις πιέσεις των άλλων και να προβάλουν τις δικές τους θέσεις

21

Δύση να δώσει έμφαση σε αυτόν τον τομέα, ελπίζοντας ότι θα της πουλήσει τα προϊόντα της (όπως συσσωρευτές ηλιακής ενέργειας ή ανεμογεννήτριες), τα οποία είναι προφανώς πολύ πιο φτηνά από τα αντίστοιχα γερμανικά ή αμερικανικά. Από την άλλη, επιδιώκει η ανάπτυξή της (βιομηχανική, οικιστική κ.λπ.) να μην υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό που ενδέχεται να της βάλει φρένο ή να την καταστήσει πιο ακριβή και λιγότερο κερδοφόρα.

Το βρόμικο παιχνίδι των ΗΠΑOι ΗΠΑ υπέγραψαν το 1997 το Πρωτόκολλο του Κιότο, όταν η οικονομία τους βρισκόταν σε περίοδο άνθησης και αφθονίας, ενώ στον Λευκό Oίκο βρισκόταν ο φιλελεύθερος Μπιλ Κλίντον, με αντιπρόεδρο τον «πράσινο» Αλ Γκορ. Ωστόσο, η συμφωνία αυτή ποτέ δεν επικυρώθηκε από το Κογκρέσο, ενώ κατέστη νεκρό γράμμα όταν οι δείκτες πήραν την κάτω βόλτα και στην προεδρία ήρθε ο Τεξανός Τζορτζ Μπους, με δικό του υπαρχηγό τον γνωστό… πετρελαιά Ντικ Τσέινι. Σήμερα, παρ’ ότι κουμάντο κάνει, θεωρητικά, ένας άλλος δημοκρατικός πρόεδρος, ο Μπαράκ Oμπάμα, ο οποίος μάλιστα ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος αλλαγή, η Oυάσινγκτον δεν δείχνει σημάδια ότι θα αλλάξει στάση στο συγκεκριμένο θέμα. Εξάλλου, η αμερικανική αντιπροσωπεία ήταν ανάμεσα στους βασικούς… σαμποτέρ των διασκέψεων που έγιναν τα δύο

προηγούμενα χρόνια στην Κοπεγχάγη και στο Κανκούν του Μεξικού, ενώ το νομοσχέδιο για την ενέργεια είναι το μοναδικό από αυτά που είχε υποσχεθεί ο Oμπάμα και δεν έφερε προς ψήφιση, έστω και κουτσουρεμένο. Η υπερδύναμη δεν πρόκειται να αλλάξει στάση ούτε και στον επόμενο έναν χρόνο, καθώς έρχονται οι προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του 2012 και οι… ακροβατισμοί απαγορεύονται διά ροπάλου. Πολύ περισσότερο καθώς στο Κογκρέσο κυριαρχούν πλέον τα φιλαράκια του Μπους και το Tea Party, που χαρακτηρίζουν προδότες όσους θέλουν να επιβάλουν όρους και όρια στις αμερικανικές επιχειρήσεις και άσχετους τους επιστήμονες που κάνουν λόγο για επικίνδυνες αλλαγές στο κλίμα!Τι κάνουν, λοιπόν, στην πράξη οι ΗΠΑ; Αφενός, επικαλούνται την άρνηση της Κίνας να συμφωνήσει για να δικαιολογήσουν και το δικό τους «όχι». Αφετέρου, όμως, συμμαχούν με την Κίνα και τους άλλους αναπτυσσόμενους για να απομονώσουν από τις διαπραγματεύσεις την Ευρώπη, προκαλώντας εκνευρισμό στη «σιδηρά καγκελάριο» της Γερμανίας αλλά και στους Γάλλους, οι οποίοι έχουν πιάσει ήδη τους στόχους του Κιότο, με αποφασιστική συμβολή και των πυρηνικών τους αντιδραστήρων.

Γόρδιος δεσμόςΤο αποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί μια χαοτική εικόνα,

όπου άλλοι δεν θέλουν και άλλοι δεν μπορούν να αναλάβουν δράση. Και γι’ αυτό, ακόμη και χώρες που είχαν αρχικά δείξει καλή διάθεση να συνεργαστούν, κάνουν τώρα πίσω, υπό την επίδραση και ιδιαίτερων παραγόντων. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Καναδάς και η Ρωσία, αλλά και η Ιαπωνία, η οποία φιλοξένησε τη Σύνοδο του Κιότο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη σύνοδο που έγινε το 2010 στο Κανκούν, το Τόκιο ξεκαθάρισε ότι δεν θα στηρίξει μια δεύτερη δεσμευτική συμφωνία που θα καλύψει την περίοδο μετά το 2012. Με βάση λοιπόν όλα τα παραπάνω, η έκβαση της διάσκεψης του Ντέρμπαν ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενη. O συμβιβασμός που επετεύχθη είχε έναν και μοναδικό στόχο: να αποκρύψει την πλήρη διαφωνία ανάμεσα στους πρωταγωνιστές σε καίρια θέματα, αλλά και την απροθυμία τους να αλλάξουν στάση - ειδικά όσον αφορά το θέμα των επιδοτήσεων και των ελέγχων.Έτσι, αν κάτι δεν αλλάξει δραματικά, ο στόχος της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου και άλλων αερίων του θερμοκηπίου για το 2020 κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 θα πάει περίπατο. Και μαζί, η αισιοδοξία ότι μπορεί να επιβραδυνθεί η (σε έναν βαθμό φυσιολογική, όπως δείχνει η ιστορία του πλανήτη μας) διαδικασία υπερθέρμανσης, έτσι ώστε η ανθρωπότητα να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν καλύτερα.

Κατανάλωση άνθρακα παγκοσμίως, ανά περιοχή. Μελέτη αναφοράς, 1990-2030.

22

06Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ ΑΕΡΙOΥ ΚOΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΣΤOΝ «ΝOΤΙO ΔΙΑΔΡOΜO»Ενώ κορυφώνεται το οικονομικό, διπλωματικό και πολιτικό παρασκήνιο εν όψει της επιλογής του αγωγού που θα «ανοίξει» τον «Νότιο Διάδρομο» μεταφέροντας το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη, η κυβέρνηση του Μπακού στέλνει το μήνυμα ότι η επιλογή θα γίνει με κριτήρια που προσιδιάζουν στο «laissez-faire του Άνταμ Σμιθ και όχι στο “Κεφάλαιο” του Μαρξ».

Ενεργειακές διασυνδέσειςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

23Την ίδια ώρα ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ κ. Χάρης Σαχίνης εκτιμά ότι ο αγωγός South Stream της Gazprom δεν πρόκειται να κατασκευαστεί, παρά μόνον αν ο αγωγός που θα επιλεγεί για τον «Νότιο Διάδρομο» είναι ο Nabucco - κάτι που δεν θεωρείται το πιο πιθανό σενάριο. Παράλληλα, προσπαθεί να αποτινάξει από τον ITGI, τον αγωγό στον οποίο συμμετέχει η ΔΕΠΑ, τη «ρετσινιά» της δυσκολίας χρηματοδότησης λόγω της κρίσης χρέους του ελληνικού κράτους, ενώ η ΔΕΠΑ δηλώνει επιπλέον ότι μελετά την κατασκευή αγωγού από την περιοχή Κύπρου-Ισραήλ μέσω Κρήτης προς την Ευρώπη για τη διαμετακόμιση των νέων κοιτασμάτων που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή.Τα «συν» και τα «πλην» των τεσσάρων εναλλακτικών προτάσεων που έχουν κατατεθεί στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν (απ’ όπου θα προέλθουν σε πρώτη φάση οι ποσότητες φυσικού αερίου που θα τροφοδοτήσουν τον «Νότιο Διάδρομο») ανέλυσε στην Αθήνα η δρ Γκουλσάν Πασάγεφα, υποδιευθύντρια του Κέντρου Στρατηγικών Σπουδών του Αζερμπαϊτζάν, που υπάγεται στον πρόεδρο της χώρας. Μιλώντας σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα την «Ενεργειακή συνεργασία και περιβαλλοντική προστασία στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας», που διοργάνωσε στο υπουργείο Εξωτερικών το Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου, η κ. Πασάγεφα φάνηκε να «κλίνει» υπέρ της πρότασης της ΒΡ για την κατασκευή του South-East Europe Pipeline από την ανατολική Τουρκία ώς την Oυγγαρία μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας, που καλύπτει, όπως είπε, όλες τις προδιαγραφές που έχει θέσει η κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ.

Το υψηλό κόστος του Nabucco Για τον αγωγό Nabucco, που υποστηρίζεται θερμά από την ΕΕ, το βασικό μειονέκτημα είναι το υψηλό κόστος (εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 14 δισ. ευρώ) και η μη ύπαρξη των ποσοτήτων φυσικού αερίου που απαιτούνται για να κρατηθεί χαμηλά το κόστος μεταφοράς. Στον Nabucco φαίνεται να αναφέρεται και η επισήμανση της ιδίας περί Μαρξ και Άνταμ Σμιθ, με την έννοια ότι, αν οποιοδήποτε σχέδιο δεν δικαιολογείται από τα οικονομικά δεδομένα, δεν μπορεί να κατασκευαστεί για πολιτικούς λόγους.

Η τεχνική αδυναμία του ITGIΚατά την κ. Πασάγεφα το ατού του ITGI (Τουρκία - Ελλάδα - Ιταλία) είναι τα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά αλλά πάσχει στην τεχνική δυνατότητα μελλοντικής αύξησης της μεταφορικής ικανότητας, καθώς και στα χρηματοοικονομικά, λόγω συμμετοχής της κρατικής ΔΕΠΑ.

O πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ κ. Χάρης Σαχίνης εκτιμά ότι ο αγωγός South Stream της Gazprom δεν πρόκειται να κατασκευαστεί, παρά μόνον αν ο αγωγός που θα επιλεγεί για τον «Νότιο Διάδρομο» είναι ο Nabucco.

Τα ανταγωνιστικά projects των αγωγώνOι τέσσερις κοινοπραξίες που προωθούν τα αντίστοιχα σχέδια (ITGI, Nabucco, Trans Adriatic Pipeline και BP) υπέβαλαν τις προτάσεις τους την 1η Oκτωβρίου προκειμένου να αξιολογηθούν. Συνοπτικά, ο ITGI παίζει το «χαρτί» της τεχνικής ωριμότητας, του χαμηλού κόστους, της επεκτασιμότητας σε γειτονικές χώρες και της διέλευσης από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. O TAP στηρίζεται επίσης στο κόστος αλλά και στις δυνατότητες αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Αλβανία. O Nabucco έχει την πολιτική υποστήριξη των Βρυξελλών αλλά είναι το ακριβότερο από τα εναλλακτικά σχέδια. Ενώ η πρόταση της BP που εμφανίστηκε αιφνιδίως, όπως

λέγεται τουλάχιστον στην ενεργειακή αγορά, παίζει μάλλον τον ρόλο του «λαγού», καθώς η βρετανική πολυεθνική μετέχει και στο κονσόρτσιουμ εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ στο οποίο προσβλέπουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι για να τροφοδοτήσουν τους αγωγούς. Η παράμετρος αυτή έχει τη σημασία της, καθώς ο έτερος μεγαλομέτοχος του κονσόρτσιουμ Σαχ Ντενίζ, η νορβηγική Statoil (διαθέτει ποσοστό 25,5%, όσο και η ΒΡ) μετέχει με 42,5% και στην κοινοπραξία Trans Adriatic Pipeline. Στη διαμόρφωση της τελικής απόφασης εκτός από τους μετόχους του Σαχ Ντενίζ θα παίξει ρόλο ασφαλώς και η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.

24

Για τον αγωγό TAP (Ελλάδα - Αλβανία - Ιταλία) αναφέρεται ως θετικό στοιχείο η επεκτασιμότητα (διέρχεται από μικρότερα βάθη στην Αδριατική σε σχέση με τον ITGI, άρα η μεταφορική ικανότητα μπορεί να αυξηθεί πιο εύκολα) και η ευκολία χρηματοδότησης. Ως αρνητικό όμως αντιμετωπίζεται το γεγονός ότι καταλήγει στην αγορά της Ιταλίας και όχι στην Κεντρική Ευρώπη.Στην ίδια εκδήλωση ο πρόεδρος της ΔΕΠΑ κ. Σαχίνης ανέφερε ότι ο ITGI είναι το μοναδικό σχέδιο που εγγυάται ότι το Αζερμπαϊτζάν μπορεί σε δύο χρόνια (το 2013) να πουλά αέριο και στη Βουλγαρία, με την κατασκευή του «κάθετου» ελληνοβουλγαρικού αγωγού, και αργότερα στη Ρουμανία, τη Σερβία και τα Σκόπια. Για δε τις δυνατότητες χρηματοδότησης είπε ότι παρά την κρίση και το κλίμα που επικρατεί οι συζητήσεις με τις τράπεζες δείχνουν ότι η επένδυση μπορεί να χρηματοδοτηθεί. Επικαλέστηκε επίσης το γεγονός ότι προβλήματα δεν αντιμετωπίζει μόνον η ΔΕΠΑ αλλά π.χ. και η γερμανική E.ON, μέτοχος του ΤΑΡ, λόγω της απόφασης της γερμανικής κυβέρνησης να κλείσει τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ρεύματος.

O South Stream της… GazpromΕντύπωση προκάλεσε πάντως η αναφορά του κ. Σαχίνη στον South Stream, τον αγωγό δηλαδή που έχει ανακοινώσει η Gazprom στο δικό της σχέδιο για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Σύμφωνα με

τον σχεδιασμό, ο South Stream θα διέρχεται από τον βυθό της Μαύρης Θάλασσας ώς τη Βουλγαρία, όπου θα διακλαδώνεται προς Βορρά (Σερβία) και Νότο (Ελλάδα - Ιταλία). O κ. Σαχίνης είπε ότι οι Ρώσοι θα είναι έτοιμοι, αλλά δεν θα προχωρήσουν στην κατασκευή του South Stream παρά μόνον αν υλοποιηθεί ο Nabucco ή, επίσης, αν δεν υλοποιηθεί ο ITGI, οπότε θα επιχειρήσουν να «κλείσουν» την αγορά των Βαλκανίων με αέριο της Gazprom.

Κοιτάσματα Ισραήλ - ΚύπρουΚαι ενώ ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός για το αέριο του Αζερμπαϊτζάν φτάνει στο ζενίθ, ένας νέος παράγοντας περιπλέκει ακόμη περισσότερο το σκηνικό: είναι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν στην Ανατολική Μεσόγειο (Ισραήλ και Κύπρο), για τα οποία ο αρμόδιος διευθυντής διεθνών δραστηριοτήτων της ΔΕΠΑ κ. Καραγιαννάκος ανέφερε ότι έχουν ξεκινήσει μελέτες για κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Ανατολική Μεσόγειο μέσω Κρήτης στην ηπειρωτική Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία ή και τη Βουλγαρία. Σύμφωνα με τον ίδιο, η κατασκευή του αγωγού είναι τεχνικά εφικτή και οικονομικά βιώσιμη, καθώς η τιμή του αερίου, αφού υπολογιστούν τα κόστη μεταφοράς, θα είναι -όπως είπε- ανταγωνιστική και προς το κόστος του αερίου που θα προέρχεται από το Σαχ Ντενίζ.

H ΔΕΠΑ μελετά την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Ανατολική Μεσόγειο (περιοχή Κύπρου-Ισραήλ) μέσω Κρήτης στην ηπειρωτική Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία ή και τη Βουλγαρία, για τη διαμετακόμιση των νέων κοιτασμάτων που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή της Κύπρου. H κατασκευή του αγωγού θεωρείται κατ’αρχήν είναι τεχνικά εφικτή και οικονομικά βιώσιμη, καθώς η τιμή του αερίου, αφού υπολογιστούν τα κόστη μεταφοράς, θα είναι ανταγωνιστική ακόμη και ως προς το κόστος του αερίου που θα προέρχεται από το Σαχ Ντενίζ

26

07ΣΤΑ ΑΖΗΤΗΤΑ ΠΛΕOΝO ΑΓΩΓOΣ ΜΠOΥΡΓΚΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡOΥΠOΛΗΑπό τις αρχές του καλοκαιριού του 2011 (ή ίσως και ακόμη νωρίτερα), ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ είχε δηλώσει δημοσίως ότι η χώρα του δεν ενδιαφέρεται πλέον για την κατασκευή του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Έτσι, η επίσημη αναγγελία του «ναυαγίου», στις 7 Δεκεμβρίου, δεν θα πρέπει να εξέπληξε κανέναν - και δεν εξέπληξε, όπως έδειξαν και οι μετρημένες και ιδιαιτέρως συγκρατημένες αντιδράσεις, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης όσο και των ιδιωτών που συμμετείχαν στην (τριεθνή) κοινοπραξία του Διαβαλκανικού Αγωγού.

Ενεργειακές διασυνδέσεις Του Γιώργου Παυλόπουλου

Tο άδοξο τέλος ενός από τα πιο πολυσυζητημένα έργα στην ελληνική επικράτεια, τουλάχιστον για τα τελευταία χρόνια, δίνει ευκαιρία για δεύτερες και τρίτες σκέψεις. Πώς και γιατί; Με ευθύνη ποιων; Τι ρόλο έπαιξε η οικονομική κρίση και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή; Προκαλείται ζημιά για τα ελληνικά συμφέροντα και, αν ναι, πώς μπορεί αυτή να αναπληρωθεί;

Παγκόσμιος πετρελαϊκός χάρτης«Με τον αγωγό μεταφοράς πετρελαίου (…) από το λιμάνι του Μπουργκάς στη Βουλγαρία έως την Αλεξανδρούπολη (…) η Ελλάδα και η Βουλγαρία εισέρχονται στον παγκόσμιο πετρελαϊκό χάρτη, με πολλαπλά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη και για τις δύο χώρες». Αυτά έγραφε, τον Μάρτιο του 2007, το σημείωμα που εξέδωσε το ελληνικό υπουργείο Ανάπτυξης, με αφορμή την πανηγυρική τελετή για την υπογραφή της συμφωνίας κατασκευής του αγωγού στην Αθήνα, παρουσία των προέδρων της Ρωσίας και της Βουλγαρίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Γκιόργκι Παρβάνοφ αντιστοίχως, καθώς και του τότε έλληνα πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή.

O «ενταφιασμός» από τη ΣόφιαΓιατί, λοιπόν, η Σόφια αποφάσισε να

«ενταφιάσει» το συγκεκριμένο έργο; Μήπως δεν θέλει να γίνει σημαντικός «παίκτης» στην παγκόσμια πετρελαϊκή σκακιέρα; Η αιτία την οποία φέρεται να επικαλέστηκε ο νυν πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, σε συνάντηση με τους πρέσβεις της ΕΕ στη χώρα του, μάλλον δεν πείθει κανέναν. Oι κάτοικοι της περιοχής του Μπουργκάς δεν ήθελαν ποτέ αυτό το έργο και ο συγκεκριμένος αγωγός θα περνούσε μέσα από προστατευμένη περιοχή, μεγάλου φυσικού κάλλους. Αυτό ισχυρίστηκε ο Μπορίσοφ, σύμφωνα τουλάχιστον με το βουλγαρικό πρακτορείο ειδήσεων BGNES. Μόνο που αντιδράσεις υπάρχουν και για τη λειτουργία πυρηνικών αντιδραστήρων, χωρίς η Σόφια να σκέφτεται να τους καταργήσει. Αφήστε δε που, τον Νοέμβριο, η ίδια κυβέρνηση είχε δώσει την έγκρισή της στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη!

Η πολιτική της ΕλλάδαςΑνάλογα ερωτήματα εγείρονται, ασφαλώς, και για την Ελλάδα. Διότι είναι γνωστό ότι ενώ η κυβέρνηση της ΝΔ είχε αναγάγει το έργο αυτό σε ακρογωνιαίο λίθο της ενεργειακής και συνολικά της εξωτερικής της πολιτικής, η διάδοχός της κινήθηκε εξαρχής σε

27Η πολιτική των ΗΠΑ και του σημερινού προέδρου Μπαράκ Oμπάμα είχε ως στόχο να περιορίσει την επέλαση του ρωσικού «ενεργειακού ιμπεριαλισμού» σε όλες τις περιοχές, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των Βαλκανίων.

«Oι κάτοικοι της περιοχής του Μπουργκάς δεν ήθελαν ποτέ αυτό το έργο και ο συγκεκριμένος αγωγός θα περνούσε μέσα από προστατευμένη περιοχή, μεγάλου φυσικού κάλλους», ισχυρίζεται ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ.

Η ακύρωση του έργου συνέπεσε με τα σοβαρά προβλήματα που έχει ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο εσωτερικό της Ρωσίας, όπου για πρώτη φορά αντιμετωπίζει ένα τόσο έντονο κύμα αμφισβήτησης προς το πρόσωπό του και το σύστημα που έχει οικοδομήσει.

28αντίθετη κατεύθυνση. Εξάλλου, όπως ίσως θα θυμούνται αρκετοί, ο μέχρι πρόσφατα πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου είχε εκφραστεί επικριτικά για τη συμφωνία του 2007, ήδη από την προεκλογική περίοδο, το καλοκαίρι του 2009, προκαλώντας έτσι την έντονη αντίδραση των πολιτικών αντιπάλων του.

Η στάση της ΡωσίαςΕξήγησης, ώς έναν τουλάχιστον βαθμό, χρήζει και η στάση της Μόσχας, η οποία πρακτικά δεν αντέδρασε, όπως ίσως θα ανέμεναν κάποιοι. Βεβαίως, η ακύρωση του έργου συνέπεσε με τα σοβαρά προβλήματα που έχει ο Πούτιν στο εσωτερικό, όπου για πρώτη φορά αντιμετωπίζει ένα τόσο έντονο κύμα αμφισβήτησης προς το πρόσωπό του και το σύστημα που έχει οικοδομήσει - όμως αυτό δεν συνιστά επαρκή εξήγηση.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, στ’ αλήθεια; Μήπως το γεγονός ότι οι ανακοινώσεις της Σόφιας είχαν προεξοφληθεί εδώ και μήνες βοήθησε τους πρωταγωνιστές να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι και πιο ψύχραιμοι; Μήπως, τελικά, όλοι είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το έργο αυτό, με τους όρους που τελικά είχε αποφασιστεί να γίνει, δεν συνέφερε κανέναν τόσο πολύ; Ή όντως η αιτία βρίσκεται σε έξωθεν παρεμβάσεις, όπως ισχυρίζονται ή αφήνουν να εννοηθεί οι περισσότεροι;Η αλήθεια -για να ξεκινήσουμε από το τελευταίο- είναι πως από ορισμένους έμμεσα ενδιαφερόμενους και εμπλεκόμενους, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Τουρκία, ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη αντιμετωπιζόταν εξαρχής -από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, οπότε έπεσε δημοσίως η ιδέα από ελληνικής πλευράς και πιο συγκεκριμένα από τον Όμιλο Λάτση- με περισσή καχυποψία και προφανή

άρνηση, ενώ ούτε οι ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας έδειξαν να… τρελαίνονται με το έργο.

O δάκτυλος των Αμερικανών Όσον αφορά τους Αμερικανούς, εύκολα μπορεί κανείς να συνδέσει την αρνητική τους στάση με τη γενικότερη προσπάθεια που καταβάλλουν για να περιορίσουν την επέλαση του ρωσικού «ενεργειακού ιμπεριαλισμού» σε όλες τις περιοχές, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των Βαλκανίων. Η Άγκυρα, από την πλευρά της, βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης ενός σχεδίου που θα τη μετατρέψει σε περιφερειακή ενεργειακή υπερδύναμη και κόμβο μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου προς τη Δύση. Έτσι, η κατασκευή και λειτουργία του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη θα της αφαιρούσε πόντους, καθώς θα αποτελούσε μια πιο ασφαλή και φτηνή λύση σε σχέση με τον Βόσπορο, ενώ θα αναβάθμιζε και την Ελλάδα.

Παπανδρέου - ΜπορίσοφΗ συγκυρία βοήθησε και τους μεν και τους δε. Για τις ΗΠΑ, καθοριστικό σημείο ήταν η άνοδος στην εξουσία Ελλάδας και Βουλγαρίας πολιτικών αρχηγών οι οποίοι ήταν σαφώς πιο φίλα προσκείμενοι προς την Oυάσινγκτον σε σχέση με τους προκατόχους τους - Παπανδρέου και Μπορίσοφ. Όσο για την Τουρκία, εκτός των άλλων, διαθέτει το «χαρτί» της ισχυρής παρουσίας του κόμματος που εκφράζει την τουρκική μειονότητα στη Βουλγαρία (Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες), το οποίο στις βουλευτικές εκλογές του 2009 ενισχύθηκε σημαντικά, φτάνοντας σχεδόν το 15% και κατακτώντας 38 έδρες στην 240μελή Βουλή.Η Ρωσία, από την πλευρά της, δεν χωράει αμφιβολία ότι ενοχλήθηκε από την εξέλιξη. Ωστόσο, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο συγκεκριμένος (μικρομεσαίος) αγωγός μάλλον δεν

κατείχε κομβική θέση στα σχέδιά της, σε αντίθεση με τον South Stream (φυσικό αέριο), για τον οποίο διεκδικεί επίσης να περάσει μέσα από το βουλγαρικό έδαφος.

Εν κατακλείδι Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε, με βάση τα μέχρι στιγμής γνωστά σε εμάς δεδομένα, είναι ότι ο μεγάλος χαμένος σε αυτήν την υπόθεση είναι, τελικώς, η Ελλάδα, η οποία, λόγω της οικονομικής και πολιτικής κρίσης που διέρχεται, πολύ μικρή δυνατότητα παρέμβασης έχει προκειμένου να αλλάξει τα δεδομένα. Όσο για τα επιχειρήματα που επιμένουν να προβάλλουν ορισμένοι οι οποίοι δηλώνουν ευτυχείς με την εξέλιξη αυτήν -όπως, για παράδειγμα, ότι η χάραξη των 127 χλμ. του αγωγού στην ανατολική περιοχή της Θράκης, κοντά στη φυσική συνοριογραμμή του Έβρου, υπονόμευε την άμυνα της Ελλάδας από ενδεχόμενη τουρκική στρατιωτική επίθεση- μάλλον δεν πείθουν επαρκώς.Η ουσία είναι ότι τα σχέδια για τον αγωγό των 300 παρά κάτι χλμ., με προϋπολογισμό σχεδόν ενός δισ. δολαρίων και δυναμικότητα μεταφοράς ώς και 50 εκατ. τόνων αργού ετησίως, μπήκαν στο συρτάρι με τα αζήτητα. Oι πιθανότητες να ξαναβγούν είναι σήμερα αμελητέες, όχι όμως και ανύπαρκτες.

Κάθε μέρα όλα τα νέα για την ενέργεια και

το περιβάλλον

➤www.energyonline.gr

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

30

08ΠΡOΣ ΑΠOΣΥΝΔΕΣΗ OΔΕΥOΥΝ OΙ ΤΙΜΕΣΑΕΡΙOΥ & ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥO παγκόσμιος χάρτης της ενέργειας, και ειδικότερα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, σιγά σιγά μεταβάλλεται. Η μελέτη της Deloitte με τίτλο «Oil & Gas Reality Check» εξετάζει το πώς θα εξελιχθεί ο κλάδος λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα που προέκυψαν κατά το 2011 και συγκεκριμένα: τις πολιτικές αλλαγές στη Λιβύη, την ενισχυόμενη σταθερότητα στο Ιράκ, την ανάδυση της Βραζιλίας ως βασικού παράγοντα, την παγκόσμια κινητικότητα προς την παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου και την αποσύνδεση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η μελέτη βασίστηκε σε συνεντεύξεις με πελάτες, αναλυτές του κλάδου και ανώτατα στελέχη των εταιρειών-μελών του δικτύου της Deloitte που εξειδικεύονται στον συγκεκριμένο τομέα.

Έρευνα για τους κλάδους πετρελαίου και αερίου

Oι τάσεις, οι προοπτικές και τα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο του πετρελαίου και του φυσικού αερίου για την επόμενη χρονιά είναι το αντικείμενο της νέας μελέτης της Deloitte με τίτλο «Oil & Gas Reality Check», η οποία δημοσιεύεται για τρίτη συνεχή χρονιά.Oι δέκα προβλέψεις για τον κλάδο του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι οι εξής:

1. Παραγωγή πετρελαίουOι κυβερνητικές αλλαγές στη Λιβύη θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο λειτουργίας της τοπικής βιομηχανίας πετρελαίου, αλλά και στη συμμετοχή της στην παγκόσμια αγορά. Στο Ιράκ η ισχυροποίηση της σταθερότητας και ο περιορισμός της βίας θα μπορούσαν να βοηθήσουν την κυβέρνηση να προωθήσει την ενίσχυση των δυνατοτήτων παραγωγής, αλλά οι υποδομές της χώρας ενδέχεται να μην είναι ακόμα έτοιμες να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, και οι δύο χώρες θα διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου, αλλά θα πρέπει πρώτα να υπερβούν κάποια εμπόδια. Συνεπώς, καθίσταται απίθανο να παίξουν τόσο σημαντικό ρόλο κατά το επόμενο έτος.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη μελέτη, αναμένεται ότι η αύξηση της παραγωγής από κράτη μη μέλη του OΠΕΚ θα αντισταθμίσει την αυξανόμενη ζήτηση για το 2012.

2. Το σχιστολιθικό αέριοΌσο περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες ανακαλύπτουν ότι έχουν τη δυνατότητα εξόρυξης φυσικού αερίου από σχιστόλιθο, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο αντίκτυπος στην παγκόσμια αγορά. Η ζήτηση ενέργειας στις αναπτυσσόμενες οικονομίες βρίσκεται σε ανοδική πορεία, καθιστώντας την εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας προτεραιότητα. Για αυτόν τον λόγο, χώρες όπως η Κίνα, η Πολωνία και η Αργεντινή είναι πιθανόν να αδιαφορήσουν για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της υδραυλικής ρωγμάτωσης (hydraulic fracturing) - της μεθόδου εξόρυξης του αερίου από σχιστόλιθο. Κάτι τέτοιο γίνεται ιδιαίτερα αισθητό σε χώρες της Ασίας και της Ευρώπης, που επιδιώκουν να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο. Επιπλέον, το σχιστολιθικό αέριο θα μπορούσε να μετατρέψει παραδοσιακούς εισαγωγείς (π.χ. Πολωνία, Αργεντινή) σε εξαγωγείς μέσα στην τρέχουσα δεκαετία, όπως αναμένουν οι αναλυτές να γίνει και για τις ΗΠΑ.

313. Τιμές πετρελαίου & αερίουΗ αποσύνδεση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι μια από τις σημαντικότερες προβλέψεις της μελέτης. Πού και πότε;Ήδη παρατηρείται αποσύνδεση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και κατά τα επόμενα έτη. Με τις αγορές φυσικού αερίου να γίνονται περισσότερο «τοπικές», εξαιτίας της εξεύρεσης πόρων κοντά σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση, πολλές χώρες βλέπουν το ενδεχόμενο της ενεργειακής ανεξαρτησίας. Από την άλλη πλευρά, το πετρέλαιο παραμένει η πρώτη ύλη με «παγκόσμια χαρακτηριστικά». Έτσι, σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, η ζήτηση για πετρέλαιο θα διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα τις τιμές του, ενώ θα παρατηρηθούν διαφοροποιήσεις των τιμών φυσικού αερίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης.Βέβαια, σε καμία περίπτωση η αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και πετρελαίου δεν έχει ολοκληρωθεί. Πολλοί κλάδοι που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο, όπως τα πετροχημικά, εξακολουθούν να προτιμούν τη σύνδεση των τιμών του αργού πετρελαίου με αυτών του φυσικού αερίου, κυρίως γιατί το πετρέλαιο αποτελεί αντικείμενο εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Πάντως, η μελέτη της Deloitte εκτιμά ότι με το πέρασμα του χρόνου ακόμα και αυτό μπορεί να αρχίσει να αλλάζει.

4. Κρατικές Πετρελαϊκές Εταιρείες Τελευταία παρατηρείται η ανάδυση των μη παραδοσιακών Κρατικών Πετρελαϊκών Εταιρειών (ΚΠΕ) που προέρχονται από καταναλώτριες χώρες.Παλαιότερα οι ΚΠΕ από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, και ειδικά από τα μέλη του OΠΕΚ, είχαν όλη τη δύναμη στα χέρια τους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, βλέπουμε

την ανάδυση ενός νέου τύπου ΚΠΕ, που αποδεικνύεται το ίδιο ισχυρός με τον παραδοσιακό αλλά με πολύ διαφορετικό τρόπο. Αυτός ο νέος τύπος εταιρείας προέρχεται από χώρες που αποτελούν τις κυρίαρχες καταναλώτριες ενέργειας, όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα, που εισάγουν για να καλύψουν τις ανάγκες τους.Από τη στιγμή που η κατανάλωση ενέργειας στη Δύση παραμένει σταθερή ή και μειώνεται, οι παραγωγοί εξετάζουν το ενδεχόμενο

εξαγωγών προς τις νέες αγορές και ο καινούργιος αυτός τύπος ΚΠE έχει ένα «ισχυρό χαρτί» στα χέρια του για να διαπραγματευτεί σχετικά με τα επίπεδα των τιμών πώλησης του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Πάντως, σύμφωνα με τη μελέτη, αυτό δεν σημαίνει ότι οι παραδοσιακές ΚΠE θα αποδυναμωθούν, αλλά ότι θα παρατηρηθεί αλληλεξάρτηση μεταξύ αυτών των δύο τύπων εταιρειών. Μάλιστα, η έρευνα υποστηρίζει ότι θα γίνονται ολοένα και πιο συχνές οι κοινοπραξίες μεταξύ τους.

5. Συμβατικό αέριοΤο γεγονός ότι το σχιστολιθικό αέριο εισέρχεται στο παιχνίδι δεν σημαίνει ότι το συμβατικό αέριο βγαίνει. Νέοι εξαγωγείς έρχονται στο προσκήνιο.Κατά το περασμένο έτος έγιναν σημαντικές ανακαλύψεις συμβατικού αερίου (π.χ. στην Κύπρο, στο Ισραήλ, στη Μοζαμβίκη), οι οποίες θα επηρεάσουν σημαντικά τη συγκεκριμένη αγορά. Η παραγωγή, όμως, θα αργήσει κάποια χρόνια αφού οι ανακαλύψεις έγιναν πρόσφατα. Έτσι, θα πρέπει να εστιάσουμε στην αντίδραση της Ρωσίας στον ανερχόμενο αυτόν ανταγωνισμό και στο εάν μπορεί να διασφαλίσει τις μακροπρόθεσμες συνεργασίες παροχής αερίου.

6. Η αγορά της ΚίναςΗ Κίνα δεν είναι απλώς μια «μαύρη τρύπα κατανάλωσης». Αποτελεί ανερχόμενο «παίκτη» και στην παραγωγή. Με το νέο δωδέκατο πενταετές της πλάνο, η Κίνα βρίσκεται σε καλό δρόμο ως προς την αλλαγή της φήμης της ως μιας «μαύρης τρύπας κατανάλωσης». Oι σχεδιαζόμενες επενδύσεις στην εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου θα βοηθήσουν την Κίνα να μειώσει τις εισαγωγές, να περιορίσει τα ενεργειακά κόστη

O παγκόσμιος χάρτης της ενέργειας, και συγκεκριμένα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, σιγά σιγά μεταβάλλεται. Παραδοσιακά μεγάλοι παραγωγοί όπως η Λιβύη και το Ιράκ επιστρέφουν στο προσκήνιο, ενώ νέες χώρες όπως η Κίνα, η Κύπρος, το Ισραήλ και άλλες εισέρχονται και αποζητούν την ενεργειακή τους ανεξαρτησία αλλά και στοχεύουν να μεταβληθούν από απλοί καταναλωτές σε παραγωγοί των δύο αυτών πρώτων υλών. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο μετάβασης για τον συγκεκριμένο κλάδο επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι στο μέλλον ενδέχεται να αποσυνδεθούν οι τιμές του φυσικού αερίου από αυτές του πετρελαίου

32

και να διατηρήσει θετικό πρόσημο στο ενεργειακό της ισοζύγιο.

7. WTI και Brent Θα κλείσει το χάσμα ή θα παραμείνει αυτή η μη ομαλή διαίρεση μεταξύ του Brent και του WTI;Σύμφωνα με τη μελέτη, κατά το 2012 θα δούμε μια επιστροφή στην ομαλότητα αφού οι τιμές του πετρελαίου Brent και WTI θα τείνουν να συγκλίνουν. Μάλιστα, κατά το τέλος του έτους αναμένεται οι τιμές του WTI να βρίσκονται κάτω από αυτές του Brent.

8. Σχιστολιθικό πετρέλαιοΝέος σημαντικός παράγοντας αποτελεί η αμερικανική βιομηχανία του σχιστολιθικού πετρελαίου.Σύμφωνα με τους αναλυτές της Deloitte, το αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο έχει πολλές δυνατότητες αλλά και κάποια μειονεκτήματα. Όπως και στην περίπτωση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου απαιτείται η υδραυλική ρωγμάτωση, μια διαδικασία που μπορεί να έχει αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σημειώνεται, όμως, ότι αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά πλεονεκτήματα υπερτερούν των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πάντως, υπάρχει ακόμα έλλειψη υποδομών και έτσι απαιτούνται επενδύσεις στον συγκεκριμένο κλάδο.

9. Η Βραζιλία σε σταυροδρόμιΗ πρόκληση της Βραζιλίας είναι να «μοιράσει» τον πετρελαϊκό πλούτο, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα τις επενδύσεις.Η είσοδος της Βραζιλίας στην

παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου -από τη στιγμή που ανακαλύφθηκαν αποθέματα ελαφρού γλυκού πετρελαίου αξίας κατά προσέγγιση 50 με 120 δισ. βαρελιών στην ανοιχτή θάλασσα- έχει τραβήξει την προσοχή όλων: της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, των επιμέρους κρατιδίων, της κρατικής Petrobras και των ιδιωτικών εταιρειών. Όλοι αυτοί οι φορείς ζητούν «κομμάτι της πίτας». Όσο η βραζιλιάνικη κυβέρνηση προσπαθεί να μεγιστοποιήσει το κέρδος από αυτά τα νέα πεδία εξόρυξης, η βασική πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει είναι το πώς θα αποφύγει να θέσει σε κίνδυνο τα δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων που είναι απαραίτητα για να αναπτυχθούν τα πεδία, από τη στιγμή που οι αυξανόμενοι φόροι και τα δικαιώματα στο πετρέλαιο ενδέχεται να αποτρέψουν τις ξένες επενδύσεις.

10. Έλλειψη εργατικού δυναμικούΗ έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού για την εξόρυξη πετρελαίου από την άμμο θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόβλημα για τον κλάδο κατά τα επόμενα χρόνια. Το πλάνο του Καναδά να επεκτείνει τις δυνατότητες εξαγωγής πετρελαίου σημαίνει ότι η χώρα θα χρειαστεί να αυξήσει την παραγωγή της. Έτσι, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσπαθήσουν να εφαρμόσουν αποτελεσματικές στρατηγικές εργατικού δυναμικού για να διασφαλίσουν ότι οι δυνατότητες του κλάδου θα συνεχίσουν να αυξάνονται.

34

09ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΩΝΙΑΜΕ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΠΙΕΣΕΩΝ ΣΤO ΙΡΑΝΙΚO ΠΕΤΡΕΛΑΙOΠαράταση στην αγωνία για την πιθανότητα επιβολής εμπάργκο στο πετρέλαιο του Ιράν σηματοδοτούν οι τελευταίες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αγωνία που δεν διακατέχει μόνο το καθεστώς της αραβικής χώρας αλλά και την Ελλάδα, που έχει στραφεί αναγκαστικά σε περισσότερες εισαγωγές αργού από το Ιράν, ελλείψει άλλων προμηθευτών πρόθυμων να αναλάβουν το ρίσκο μιας πιθανής χρεοκοπίας ή και εξόδου της χώρας από το ευρώ. Ίσως μάλιστα η ελληνική αγωνία να είναι μεγαλύτερη, καθώς η Τεχεράνη δηλώνει ότι έχει εξασφαλισμένες αγορές στην Ανατολή, αν κλείσουν εκείνες της Δύσης.

Πετρέλαιο Του Κώστα Βουτσαδάκη

Το ζήτημα με το ιρανικό πετρέλαιο προέκυψε από τηλεγράφημα του Reuters, που αποκάλυψε ότι τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) αντιμετωπίζουν προβλήματα στις εισαγωγές αργού με αποτέλεσμα να στραφούν προς το Ιράν, που είναι διατεθειμένο να πάρει περισσότερα ρίσκα και δεν ζητά τραπεζικές εγγυήσεις. Πηγές των ΕΛΠΕ ανέφεραν ότι το μερίδιο του Ιράν στις εισαγωγές αργού του ομίλου έχει αυξηθεί στο 20 - 22%, υποβάθμιζαν ωστόσο το πρόβλημα στις σχέσεις με τις άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες και επιχειρήσεις. Δεν απέκλειαν ωστόσο, αν παραταθεί η αβεβαιότητα για το μέλλον της χώρας, η κατάσταση να επιδεινωθεί περαιτέρω.

Η γαλλογερμανική πρωτοβουλίαΣε όλα αυτά προστέθηκε η γαλλογερμανική πρωτοβουλία για επιβολή ενεργειακού εμπάργκο στο Ιράν. Αφορμή για τη νέα κρίση στις σχέσεις του Ιράν με τη Δύση (στο πλαίσιο της οποίας έγιναν και επιθέσεις στη βρετανική πρεσβεία στην Τεχεράνη) είναι οι πληροφορίες ότι η κυβέρνηση της χώρας προχωρά στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Απόφαση για εμπάργκο δεν έχει ληφθεί μέχρι στιγμής, ωστόσο συζητήθηκε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων

της ΕΕ την 1η Δεκεμβρίου και το ζήτημα παραμένει ανοιχτό, ενώ αναμένεται να συζητηθεί εκ νέου τον Ιανουάριο.

Το υπουργείο Εξωτερικών Στην πρόταση για το εμπάργκο, σύμφωνα με τον γάλλο υπουργό Εξωτερικών κ. Αλέν Ζιπέ, αντιτάχθηκε ο έλληνας υπουργός κ. Σταύρος Δήμας. «Η Ελλάδα έχει εκφράσει κάποιες ανησυχίες, πρέπει να τις λάβουμε υπόψη και να εργαστούμε με τους διάφορους εταίρους ώστε η διακοπή των παραδόσεων από το Ιράν να αντισταθμιστεί με αύξηση της παραγωγής σε άλλες χώρες», ανέφερε ο κ. Ζιπέ. Πάντως οι υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν να διευρύνουν τις υπάρχουσες κυρώσεις προς το Ιράν με την επιβολή μέτρων που θα επηρεάσουν αποφασιστικά τον ενεργειακό τομέα.

Η Σύνοδος ΚορυφήςΈνα βήμα παραπέρα προχώρησαν και οι ευρωπαίοι ηγέτες καθώς στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου επαναλαμβάνονται οι ανησυχίες για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Oι ηγέτες της ΕΕ καλούν το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών να επεκτείνει τα περιοριστικά μέτρα και τις κυρώσεις, εξετάζοντας επιπρόσθετα μέτρα

35

κατά του Ιράν. Oι λέξεις «ενέργεια» και «εμπάργκο» απουσιάζουν από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, ωστόσο οι υπουργοί Εξωτερικών καλούνται να λάβουν τις τελικές αποφάσεις στην επόμενη συνεδρίασή τους, δηλαδή τον Ιανουάριο.

Αγοραστές ιρανικού πετρελαίουΆλλες πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στον διεθνή Τύπο ανέφεραν ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία ήραν την αντίθεσή τους στην επιβολή εμπάργκο, ζήτησαν όμως χρόνο για να εξασφαλίσουν εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας. Το ερώτημα όμως δεν είναι αν υπάρχουν επιπλέον ποσότητες πετρελαίου στη διεθνή αγορά, αλλά αν αυτές είναι διαθέσιμες για τη χώρα μας και με ποιο κόστος.

OΠΕΚO OΠΕΚ, διά του γενικού του γραμματέα, εξέφρασε την ελπίδα να μην επιβληθεί εμπάργκο, λέγοντας ότι είναι πολύ δύσκολο να αντικατασταθούν από άλλες πηγές τα 865.000 βαρέλια ημερησίως που εισάγουν σήμερα οι ευρωπαϊκές χώρες από το Ιράν. Υπενθυμίζεται ότι το Ιράν είναι η δεύτερη μετά τη Σαουδική Αραβία μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του OΠΕΚ.Σε περίπτωση επιβολής εμπάργκο

υπάρχει συνεπώς και το ερώτημα ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και στην ήδη χειμαζόμενη διεθνή οικονομία, αλλά και ποια θα είναι πραγματικά η πίεση που

θα ασκηθεί στην Τεχεράνη ώστε να εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα εφόσον υπάρχουν άλλες χώρες έτοιμες να απορροφήσουν την παραγωγή του. Η Ιαπωνία (όπου η ζήτηση πετρελαίου μετά το δυστύχημα της Φουκουσίμα έχει

αυξηθεί) δηλώνει ήδη ότι η προτεραιότητα της χώρας είναι η ασφάλεια εφοδιασμού και ότι οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν με πολλή προσοχή.

Η στάση της ΤεχεράνηςΩς σίγουρο πρόβλημα για την παγκόσμια αγορά χαρακτηρίζει η Τεχεράνη το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από την ΕΕ στις εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν. Η ιρανική κυβέρνηση υποστηρίζει επίσης πως «δεν θα έχει πρόβλημα να βρει αντικαταστάτη της ευρωπαϊκής αγοράς». «Πολιτική μας είναι η συνεχής τροφοδοσία της Ευρώπης με πετρέλαιο», δηλώνουν αξιωματούχοι της ανατολικής χώρας.«Το Ιράν είναι μια μεγάλη παραγωγός πετρελαίου και οιεσδήποτε κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου από τη χώρα μας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν ζημιά στην παγκόσμια αγορά», ανέφερε ο ιρανός υπουργός Πετρελαίου Ροστάμ Κασεμί. Oι ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων κατά του Ιράν ώς το τέλος Ιανουαρίου, σε μια προσπάθεια κλιμάκωσης των πιέσεων κατά της Τεχεράνης για το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Aφορμή για τη νέα κρίση στις σχέσεις του Ιράν με τη Δύση (στο πλαίσιο της οποίας έγιναν και επιθέσεις στη βρετανική πρεσβεία στην Τεχεράνη) είναι οι πληροφορίες ότι η κυβέρνηση της χώρας προχωρά στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Απόφαση για εμπάργκο δεν έχει ληφθεί μέχρι στιγμής, ωστόσο συζητήθηκε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ και το ζήτημα παραμένει ανοιχτό

36

10OΙ ΔΕΚΑ ΚOΡΥΦΑΙΕΣΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΤOΥ 2011ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΚΕΡΔΗΗ κρίση έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις και απειλεί για ακόμη μία φορά να σπείρει τον πανικό σε χρηματιστήρια και επιχειρήσεις. Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο περιβάλλον δέκα εταιρείες παγκόσμιου βεληνεκούς ανακοίνωσαν καθαρά εισοδήματα, ξεχωρίζοντας από το πλήθος των ομίλων που πασχίζουν να επιβιώσουν. Ποιες είναι οι δέκα πιο επικερδείς εταιρείες του κόσμου;

Ενεργειακές επιχειρήσεις

Ξεκινώντας από την General Electric και περνώντας από την έκπληξη της χρονιάς, την BP, θα φτάσουμε στην Gazprom, για να αποκρυπτογραφήσουμε τις πρακτικές και τη φιλοσοφία που τους έχουν εξασφαλίσει υψηλά καθαρά έσοδα και παγκόσμια κυριαρχία. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές, υπάρχει ένα τρίπτυχο που συνδέει αυτές τις εταιρείες και ίσως αποτελεί και τη… συνταγή της επιτυχίας: η προσήλωση σε έναν στόχο, η ανάληψη ριψοκίνδυνων αποφάσεων και η επιθετική πολιτική στρώνουν τον δρόμο για την κορυφή.

10. General ElectricΚέρδη α’ τριμ. 2011: 3,430 δισ. δολ.O αμερικανικός πολυεθνικός όμιλος εταιρειών ετερογενούς δραστηριότητας General Electric ξεκίνησε το 1982 και από την αρχή του περιλαμβάνεται στον δείκτη Dow Jones. Η εταιρεία διαθέτει πέντε τομείς: ενέργεια, υποδομές τεχνολογίας, NBC Universal, χρηματιστηριακό κεφάλαιο, καταναλωτικά. Το κλειδί της επιτυχίας

για την General Electric είναι η έμφαση στην ατομική επιτυχία και όχι τόσο στη λειτουργία της ομάδας.

9. E.ONΚέρδη α’ τριμ. 2011: 3,5 δισ. δολ.Συγκροτήθηκε το 2000 μετά τη συγχώνευση των ενεργειακών εταιρειών VEBA και VIAG, η γερμανική εταιρεία E.ON είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως επενδυτής στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Ωστόσο, η εταιρεία γνώρισε το 2011 μια πτώση της τάξης του 23%, κάτι που οφειλόταν κυρίως στην πώληση του βρετανικού δικτύου διανομής της.

8. TotalΚέρδη α’ τριμ. 2011: 5,86 δισ. δολ.Η γαλλική πολυεθνική εταιρεία Total είναι η μοναδική εταιρεία που το 2011 κατάφερε να αυξήσει τα κέρδη

37

της στην αγορά ορυκτών καυσίμων λόγω των αναταράξεων στις τιμές του πετρελαίου. Oι αναταραχές στη Μέση Ανατολή φαίνεται ότι επέδρασαν πάρα πολύ θετικά σε πολυεθνικές του βεληνεκούς της Total, η οποία το 2011 αύξησε τα κέρδη της κατά 51% σε σχέση με το 2010.

7. PetrobrasΚέρδη α’ τριμ. 2011: 6,2 δισ. δολ.Αν και καθυστέρησε να ανακοινώσει τα αποτελέσματά της, η Petrobras σημείωσε κέρδη που αγγίζουν τα 6,2 δισ. δολάρια. Για την ιστορία, η Petrobras απόλαυσε μια μονοκρατορία στην αγορά του πετρελαίου στη Βραζιλία μέχρι το 1997, όταν ιδιωτικές εταιρείες μπήκαν στην αγορά. Όλως παραδόξως αυτό δεν επηρέασε τα κέρδη της εταιρείας, καθώς η εταιρεία αποτελεί μία από τις πλούσιες και δυναμικές επιχειρήσεις του ενεργειακού κόσμου.

6. ChevronΚέρδη α’ τριμ. 2011: 6,2 δισ. δολ.Με τα κέρδη να έχουν αυξηθεί κατά 1,6 δισ. δολ. από το 2010, ο διευθύνων σύμβουλος της Chevron κ. Τζον Γουότσον σημειώνει: «Τα αποτελέσματα της Chevron επηρεάστηκαν θετικά από τις πολύ υψηλές τιμές αργού πετρελαίου, αλλά και από τη ζήτηση για προϊόντα διύλισης πετρελαίου. Εμείς συνεχίζουμε να λειτουργούμε με ασφάλεια και σιγουριά, να εξελίσσουμε τις τεχνικές μας, αλλά και εμπλουτίζουμε το πορτοφόλιό μας».

5. PetronasΚέρδη α’ τριμ. 2011: 6,9 δισ. δολ.Η κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου της Μαλαισίας Petronas σημείωσε σημαντική άνοδο των κερδών της ήδη από το τέλος του 2010, κάτι που μας δείχνει ότι το μέλλον γι’ αυτήν την εταιρεία αναμένεται λαμπρό. Όπως

και στα υπόλοιπα «μεγαθήρια», έτσι και η Petronas ωφελήθηκε πάρα πολύ από το «ράλι» των τιμών του πετρελαίου. Ωστόσο, όταν είσαι η μοναδική εταιρεία όλης της χώρας στον τομέα της επεξεργασίας, άντλησης και εμπορίας πετρελαίου, δεν και κάτι δύσκολο να καταγράψεις υψηλά κέρδη…

4. Royal Dutch ShellΚέρδη α’ τριμ. 2011: 6,9 δισ. δολ.Η Shell επίσης συμπεριλαμβάνεται στη λίστα μας, γιατί τα κέρδη της ήταν πολύ υψηλά, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αποφάσισε να επενδύσει ξανά μέχρι το 2014 για να αυξήσει την παραγωγή της. O Πίτερ Βόζερ, CEO της εταιρείας, σχολίασε: «Συνεχίζουμε να σημειώνουμε καλή πρόοδο στο να επαναπροσδιορίζουμε τη στρατηγική μας, να ενισχύουμε την ομαδική εργασία μας και να παρέχουμε ένα νέο κύμα παραγωγής πετρελαίου».

3. BPΚέρδη α’ τριμ. 2011: 7,12 δισ. δολ.Κανείς δεν περίμενε η BP να επανακάμψει και να βρεθεί στην τρίτη θέση των πιο οικονομικά ισχυρών ενεργειακών εταιρειών του πλανήτη. Έπειτα από την καταστροφή του 2010, η BP αντιμετώπιζε τη χειρότερη περίοδό της, αλλά οι τιμές του πετρελαίου, που εκτινάχτηκαν στα ύψη, της έδωσαν το φιλί της ζωής. Πολλοί είναι όμως εκείνοι που εγείρουν ερωτήματα, όπως για το εάν πρέπει η εταιρεία να επενδύσει ένα μέρος των κερδών για να καλύψει οικονομικά όσους έχασαν τις δουλειές τους από την καταστροφή του 2010.

2. ExxonMobilΚέρδη α’ τριμ. 2011: 10,65 δισ. δολ.Τα κέρδη της ExxonMobil εκτοξεύτηκαν στο 69% σε σχέση με πέρυσι και η συνολική παραγωγή αυξήθηκε κατά 10%. «Τα κέρδη της ExxonMobil μαρτυρούν τη λειτουργική απόδοση της εταιρείας κατά τη διάρκεια μιας περιόδου με ανατιμήσεις στα βασικά εμπορεύματα», παρατήρησε ο Ρεξ Τίλερσον, CEO.

1. GazpromΚέρδη α’ τριμ. 2011: 11,2 δισ. δολ.Ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι στην πρώτη θέση; Όντας ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου στον κόσμο και η μεγαλύτερη εταιρεία της Ρωσίας, η ελεγχόμενη από την κυβέρνηση Gazprom έχει επικρατήσει στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας. Σε ετήσια βάση, η Gazprom παράγει περίπου 500 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.Η Gazprom αναμένεται για πολύ καιρό ακόμη να σημειώνει τεράστια κέρδη, ειδικά αν υπολογίσουμε ότι θα αυξάνονται οι απαιτήσεις της Ρωσίας για αέριο, αλλά και οι εξαγωγές. Εκτός και αν τη «φρενάρει» η φορολογία! Η κυβέρνηση δεν πρόκειται να αφήσει την Gazprom να πλουτίζει, προγραμματίζοντας μέσω φόρων να αποσπάσει 8 δισ. δολάρια!Αλλά δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς ο κόσμος αναζητεί περισσότερο φυσικό αέριο σαν υποκατάστατο του πετρελαίου. «Δεν αυξάνονται μόνον οι όγκοι μας, αλλά και οι ρυθμοί ανάπτυξης», λέει ο CEO της Gazprom κ. Αλεξέι Μίλερ.

Πηγή: energydigital

38

11HELIOPARKS ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ:ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΨΗΛΩΝ ΠΡOΔΙΑΓΡΑΦΩΝΗ HelioParks Ενεργειακή ιδρύθηκε το 2010 από έμπειρα στελέχη πολυεθνικών εταιρειών και στελέχη του κατασκευαστικού τομέα, με μοναδικό στόχο να συμβάλει στην προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς εργασίας προσφέροντας υπηρεσίες στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Παρουσίαση Της Μαρίας Τζανακάκη

39

Φωτοβολταϊκές λύσειςΗ HelioParks Ενεργειακή προσφέρει φωτοβολταϊκές λύσεις σε όλες τις κατηγορίες πελατών: οικιακά φωτοβολταϊκά, μικρο-επαγγελματικά φωτοβολταϊκά, επαγγελματικά φωτοβολταϊκά στέγης και επαγγελματικά φωτοβολταϊκά εδάφους (πάρκα).

Oικιακά και μικρο-επαγγελματικά φωτοβολταϊκάΤο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά σε στέγες» επιτρέπει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος έως 10 kW σε οροφές κατοικιών και κτηρίων. Η τιμή παραγόμενης ενέργειας από το φ/β σύστημα ορίζεται σε 0,55 ευρώ/kW για τις συμβάσεις συμψηφισμού που συνάπτονται για το έτος 2011 και διαρκούν 25 χρόνια. Τα έσοδα από την πώληση ενέργειας είναι της τάξης των 625 ευρώ/μήνα ή 7.500 ευρώ/χρόνο τα όποια δεν φορολογούνται. O τρόπος πληρωμής είναι ο οικονομικός συμψηφισμός με τον λογαριασμό της ΔΕΗ (ανά τετράμηνο). Η κατανάλωση αφαιρείται από την παραγωγή και τα υπόλοιπα κατατίθενται στον τραπεζικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη. Oι ιδιοκτήτες θα πρέπει να έχουν: 1. Τίτλο κυριότητας του χώρου στον οποίο εγκαθίσταται το φωτοβολταϊκό σύστημα. 2. Λογαριασμό της ΔΕΗ στο όνομά τους. 3. Ηλιακό θερμοσίφωνα (μόνο για κατοικίες). O χώρος που απαιτείται εξαρτάται από την επιλογή των υλικών της εγκατάστασης και, γενικώς, ο απαιτούμενος χώρος σε στέγη είναι μικρότερος απ’ ό,τι σε δώμα (ταράτσα).Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση υπάρχουν οι εξής επιλογές: 1. Ίδια κεφάλαια (διαθεσιμότητα όλου του ποσού). 2. Ίδια κεφάλαια (διαθεσιμότητα σε ποσοστό, π.χ. 25%). 3. Χρηματοδότηση μέσω της εταιρείας μας (σε συνεργασία με τράπεζα στο χαμηλότερο επιτόκιο της αγοράς, χωρίς εξασφάλιση). Oι επιτρεπόμενοι χώροι εγκατάστασης είναι το δώμα ή η στέγη νομίμως υφισταμένου κτηρίου, συμπεριλαμβανομένων στεγάστρων βεραντών, προσόψεων και σκιάστρων, καθώς και βοηθητικών χώρων του κτηρίου, όπως αποθήκες και χώροι στάθμευσης.

Επαγγελματικά φωτοβολταϊκά στέγηςΤο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά σε στέγες» επιτρέπει την

εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος έως 1 MW σε επαγγελματικά κτήρια.Η τιμή παραγόμενης ενέργειας από το φ/β σύστημα ορίζεται σήμερα σε 0,419 ευρώ/kW (έως 8ο του ‘11) και σύμφωνα με τον νόμο 3851/2010 για τις ΑΠΕ από εκεί και μετά οι συμβάσεις διαρκούν 20 χρόνια. Τα έσοδα της επιχείρησης παραγωγού μπορούν είτε να πιστώνονται μετά από λογιστικό συμψηφισμό με το κόστος της ενέργειας που καταναλώνει για τις ανάγκες της είτε μπορούν να πιστώνονται σε χωριστό λογαριασμό. Για τη σύνδεση του συστήματος η ΔΕΗ εγκαθιστά έναν νέο μετρητή που καταγράφει την παραγόμενη ενέργεια, η οποία διοχετεύεται στο δίκτυο της. Τα εμπόδια σκίασης έχουν ως εξής: προς τη νότια, νοτιοανατολική ή νοτιοδυτική πλευρά του κτηρίου/χώρου εγκατάστασης δεν πρέπει να υπάρχουν κοντινά εμπόδια (υψηλοτέρα κτήρια, καλώδια, καμινάδες, δένδρα κ.λπ.). Η χρηματοδότηση: 1. Ίδια κεφάλαια (διαθεσιμότητα όλου του ποσού). 2. Χρηματοδότηση μέρους ή όλου του ποσού με διαμεσολάβηση της εταιρείας σε συνεργαζόμενη τράπεζα με τα χαμηλότερα επιτόκια της αγοράς.

Επαγγελματικά φωτοβολταϊκά εδάφους (πάρκα)Το πρόγραμμα επιτρέπει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος έως 500 kW επί γηπέδων. Η τιμή της παραγόμενης ενέργειας από το φ/β σύστημα ορίζεται σήμερα σε 0,419 ευρώ/kW (πάρκα <100 kWp) και 0,373 ευρώ/kW (πάρκα >100 kWp) έως τον Αύγουστο του 2011 και σύμφωνα με τον νόμο 3851/2010 για τις ΑΠΕ από εκεί και μετά οι συμβάσεις διαρκούν 20 χρόνια. Μετά τη σύνδεση με το δίκτυο, τα έσοδα της επιχείρησης παραγωγού πιστώνονται σε χωριστό λογαριασμό του επενδυτή ανά τετράμηνο. Για τη σύνδεση του συστήματος γίνεται μελέτη από τη ΔΕΗ, που εγκαθιστά το δίκτυό της έως το γήπεδο εγκατάστασης καθώς και έναν μετρητή που καταγράφει την παραγόμενη ενέργεια, η οποία διοχετεύεται στο δίκτυό της.

Η εταιρεία δραστηριοποιείται στον σχεδιασμό, στην προμήθεια και στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων διασυνδεδεμένων στο ηλεκτρικό δίκτυο. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στην εμπορία φωτοβολταϊκών πλαισίων και αντιστροφέων ηλιακής ενέργειας σε συνεργασία με σημαντικούς κατασκευαστές του χώρου. Στρατηγικός στόχος της εταιρείας είναι η κατασκευή φωτοβολταϊκών σταθμών με έμφαση στη μέγιστη δυνατή ενεργειακή απόδοση και στη μεγάλη διάρκεια ζωής των επενδύσεων, με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. Η HelioParks Ενεργειακή αναπτύσσει, σχεδιάζει, κατασκευάζει και αναλαμβάνει τη λειτουργία και συντήρηση φωτοβολταϊκών σταθμών, ενώ αποτελεί εξειδικευμένο εμπορικό συνεργάτη για το σύνολο της τεχνολογίας που απαιτεί η κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού σταθμού (φωτοβολταϊκά πλαίσια, αντιστροφείς

ηλιακής ενέργειας και λοιπού τεχνολογικού υλικού). Η εταιρεία επιλέγει πάντα πιστοποιημένα υλικά τελευταίας τεχνολογίας της αγοράς, έχοντας πάντα υπόψη τη σχέση κόστους, ποιότητας και αξιοπιστίας. Εκτός της ποιότητας των επιλεγμένων υλικών, η HelioParks Ενεργειακή διαθέτει άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό και στελέχη, όπως μηχανικούς, μηχανολόγους, ηλεκτρολόγους, σχεδιαστές, κάνοντας άριστη δουλειά σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης.

ΥπηρεσίεςΗ HelioParks Ενεργειακή προσφέρει τις παρακάτω υπηρεσίες:• Μελέτη/σχεδιασμός φωτοβολταϊκών λύσεων• Διαχείριση έργων με εμπλεκόμενους φορείς• Προμήθεια υλικών ηλιακής τεχνολογίας• Χρηματοδότηση• Υλοποίηση φωτοβολταϊκών έργων

• Συντήρηση • Τηλεμετρική παρακολούθηση της απόδοσης του φωτοβολταϊκού σας συστήματος

Τα έργα της εταιρείαςΗ συνολική ισχύς των έργων της εταιρείας ανέρχεται στα 2,5 MWp και αφορούν: οικιακά έργα επί οροφής, επαγγελματικά επί οροφής καθώς και πάρκα επί εδάφους. Η εταιρεία δραστηριοποιείται σε όλη την ελληνική επικράτεια μέσω δικτύου συνεργατών. Η γεωγραφική κατανομή των έργων της εταιρείας αφορά την Αττική, τη Στερεά , τη Θεσσαλία, την Πελοπόννησο, το Ιόνιο, τις Σποράδες, τις Κυκλάδες, την Εύβοια και τα Δωδεκάνησα.

40

12H ΝOΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Φ/Β ΚΑΙ ΤOΥ ΤΕΛOΥΣ ΑΠΕΤα επίκαιρα θέματα της ενεργειακής επικαιρότητας αναλύει στη συνέντευξή του στο περιοδικό «energyworld» ο έγκριτος νομικός δρ Αντώνης Μεταξάς. Η ομώνυμη δικηγορική εταιρεία του εξειδικεύεται σε νομικά ζητήματα του ενεργειακού τομέα και των ΑΠΕ. O κ. Μεταξάς μάς μιλάει για το «Τέλος ΑΠΕ», για την αγορά των φωτοβολταϊκών και τονίζει ότι «μία πριμοδότηση στην τιμή του feed in tariff σε παραγωγούς που έχουν χρησιμοποιήσει ελληνικό εξοπλισμό δεν μπορεί να θεωρηθεί a priori ασυμβίβαστη με το ευρωπαϊκό δίκαιο κρατικών ενισχύσεων». Επίσης εξηγεί γιατί «η διακοπή παροχής μιας κοινωφελούς, ζωτικής σημασίας για τον πολίτη, υπηρεσίας, όπως αυτής της παροχής ηλεκτροδότησης, σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με ετερογενούς προέλευσης οικονομικές υποχρεώσεις δεν είναι συμβατή με το ενωσιακό δίκαιο».

Συνέντευξη του δρος Αντώνη Μεταξά*Στην Ευαγγελία Παναγοπούλου

Κύριε Μεταξά, σας ανατέθηκε πρόσφατα η σύνταξη νομικής γνωμοδότησης αναφορικά με τη διερεύνηση της συμβατότητας με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο μιας ενδεχόμενης ενίσχυσης της σχετιζόμενης με την κατασκευή φωτοβολταϊκών εγχώριας βιομηχανίας διά μέσω της κατάλληλης διαμόρφωσης του συστήματος feed in tariff. Θα θέλατε κατ’ αρχάς να μας εκθέσετε με δύο λόγια το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας; Στο πλαίσιο του καταστατικού σκοπού για τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς που διέπει τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), θεσπίστηκε το άνοιγμα στον ελεύθερο ανταγωνισμό τομέων, οι οποίοι τελούσαν υπό, πλήρως ή εν μέρει, μονοπωλιακό καθεστώς, δημιουργούμενου, ως εκ τούτου, ενός εντελώς νέου πλαισίου άσκησης των δραστηριοτήτων αυτών. Με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ θεσπίστηκε η συμπερίληψη μεταξύ των απελευθερούμενων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και η αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Η κανονιστική συγκρότηση στο πλαίσιο και με βάση τους μηχανισμούς του ευρωπαϊκού δικαίου της απελευθέρωσης της

αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, νοούμενη ως απελευθέρωση των τομέων της παραγωγής, μεταφοράς, διανομής και προμήθειας της ενέργειας, απέκτησε ιδιαίτερη σημασία για τον πρόσθετο λόγο ότι η ενέργεια, πέραν της αμιγώς οικονομικής της διάστασης και εμπορευσιμότητας, παρουσιάζει πρόσθετα ποιοτικά στοιχεία, με κυριότερο εξ αυτών τη διασύνδεσή της με την ικανοποίηση απαραίτητων κοινωνικών αναγκών σε συλλογικό επίπεδο (κάλυψη βιοτικών αναγκών των πολιτών, προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ.). Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας είχε ως αυτονόητη συνέπεια την υπαγωγή των επιμέρους δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την αγορά αυτή στις διατάξεις του πρωτογενούς και παράγωγου ενωσιακού δικαίου, μεταξύ άλλων, και στις διατάξεις των άρθρων 107 επ. ΣΛΕΕ περί χορήγησης κρατικών ενισχύσεων ως πρόσθετου κανονιστικού κριτηρίου για την αξιολόγηση των παρεμβάσεων των κρατών-μελών της ΕΕ στην ενεργειακή αγορά.Ειδικά, βέβαια, για τις ΑΠΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει την Πράσινη Βίβλο με τίτλο «Προς μία ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού», σύμφωνα με την οποία τίθενται

41τρεις θεμελιώδεις πυλώνες που διέπουν την ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική: Η ύπαρξη και διασφάλιση του ανταγωνισμού στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, η προστασία του περιβάλλοντος και η ασφάλεια του ενεργειακού ανεφοδιασμού των κρατών-μελών της Ένωσης. Σημαντικό ρόλο για την προώθηση των ΑΠΕ σε κοινοτικό επίπεδο έπαιξε επίσης η εκπόνηση της Λευκής Βίβλου, η οποία αναφέρεται σε ένα κοινό σχέδιο δράσης σχετικά με την προώθηση των ΑΠΕ. O κύριος στόχος που τέθηκε με τη Λευκή Βίβλο ήταν ο διπλασιασμός του μεριδίου των ΑΠΕ στην ακαθάριστη εσωτερική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ. Στη συνέχεια ακολούθησε η έκδοση μιας σειράς κοινοτικών οδηγιών αλλά και κανονισμών, με σημαντικότερη στο πεδίο της προώθησης των ΑΠΕ την οδηγία 2009/28/ΕΚ, η οποία θέτει ως στόχο μέχρι το έτος 2020 το 20% της συνολικά καταναλισκόμενης ενέργειας να προέρχεται από ΑΠΕ.Ποιο ήταν το πόρισμα της γνωμοδότησής σας επί του συγκεκριμένου θέματος και πού βασιστήκατε;Το πόρισμα της συγκεκριμένης νομικής ανάλυσης που διενεργήθηκε από το δικηγορικό μας γραφείο είναι ότι μια πριμοδότηση στην τιμή του feed in tariff σε παραγωγούς οι οποίοι έχουν χρησιμοποιήσει εξοπλισμό που έχει κατασκευαστεί στην Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί a priori ασυμβίβαστη με το ευρωπαϊκό δίκαιο κρατικών ενισχύσεων. Μετά από στοχευμένη κριτική ανάλυση της σχετικής νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνδυασμό με το ισχύον ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, η εν λόγω γνωμοδότηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι λαμβανομένου υπόψη του τρόπου δόμησης και λειτουργίας του ισχύοντος στην Ελλάδα συστήματος εγγυημένων τιμών, είναι εξόχως αμφίβολο αν ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να θεωρηθεί

Το Ειδικό Τέλος Κάλυψης των ελλειμμάτων του ΔΕΣΜΗΕΑναφορικά με το λεγόμενο Τέλος ΑΠΕ, πρόσφατα υποστηρίξατε ότι θα πρέπει άμεσα να μετονομαστεί. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε επιγραμματικά τους λόγους;Είναι ακριβές ότι έχω αρθρογραφήσει σχετικά, αν και σε καμία περίπτωση δεν είμαι ο μόνος ούτε καν ο πρώτος που έχει διατυπώσει αυτή τη θέση. Πολλοί θεσμικοί φορείς συλλογικής εκπροσώπησης της αγοράς των ΑΠΕ έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει θεμελιωμένα την άποψη ότι ο εν λόγω τίτλος είναι, εν όψει της εν τοις πράγμασι λειτουργίας αυτού του τέλους, ψευδεπίγραφος. Η άποψη που διατύπωσα εκκινεί από το προφανές: O ουσιαστικός δημόσιος διάλογος και η σοβαρή συνεννόηση επί ζητημάτων κομβικής σημασίας για την ενεργειακή αγορά προϋποθέτει τη χρήση όρων με ακριβές ως προς την πραγματολογική τους αναφορά και ταυτόσημο για τους συζητώντες σημασιολογικό περιεχόμενο. Στο πλαίσιο αυτό είναι, θεωρώ, και σημειολογικά αλλά και ουσιαστικά απαραίτητο το λεγόμενο Ειδικό Τέλος ΑΠΕ να μετονομαστεί. Θα μπορούσε να γίνει ενδεχομένως κάποια συζήτηση, της οποίας την έκβαση δεν θα επιθυμούσα εδώ να προκαταλάβω, για την ορθότερη λεκτική του αποτύπωση (Ειδικό Τέλος Διοξειδίου Άνθρακα, Ειδικό Τέλος Κλιματικής Αλλαγής, Ειδικό Τέλος Κάλυψης των ελλειμμάτων του Διαχειριστή Συστήματος, είναι πιθανές προτάσεις), σε κάθε περίπτωση όμως συνιστά παραχάραξη με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις που οδηγούν στον αποπροσανατολισμό του δημόσιου διαλόγου η συνέχιση της υιοθέτησης του εν λόγω παγίως χρησιμοποιούμενου όρου. Και τούτο διότι παρά το γεγονός ότι πολλές απόψεις διατυπώνονται για το υπερβολικά υψηλό κόστος του μηχανισμού προώθησης των ΑΠΕ, ουδείς πλέον ισχυρίζεται σοβαρά ότι το λεγόμενο Τέλος ΑΠΕ αντιπροσωπεύει

το αληθές ύψος των ενισχύσεων που καταβάλλονται πράγματι για την προώθηση των ΑΠΕ στην χώρα μας. Επίσης, ουδείς έχων στοιχειώδη γνώση της ισχύουσας κατάστασης σήμερα αρνείται το γεγονός ότι το εν λόγω τέλος καταλαμβάνει εν τοις πράγμασι εντελώς άσχετες προς τις ΑΠΕ ενισχύσεις. Η συντήρηση μιας ορολογικής προσήλωσης σε μια διατύπωση, η οποία, ούσα ανακριβής, συσκοτίζει τις θεμελιακές παραμέτρους της προβληματικής που βρίσκεται στο επίκεντρο του διεξαγόμενου δημόσιου διαλόγου δεν είναι, θεωρώ, σκόπιμη. Είναι επίσης σαφές ότι η προτεινόμενη άμεση μετονομασία του αποκαλούμενου Ειδικού Τέλους ΑΠΕ δεν είναι ζήτημα αμιγώς ορολογικού χαρακτήρα. Και τούτο διότι οι χρησιμοποιούμενοι όροι συγκροτούν τις προϋποθέσεις για σαφείς επικοινωνιακές προεκτάσεις και αρνητικούς συνειρμούς που διά του κατάλληλου λεκτικού μανδύα οδηγούν στον καταλογισμό μιας «ευθύνης» στις ΑΠΕ, εν όψει της οποίας πολλοί φορείς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης αλλά και φορείς συλλογικής εκπροσώπησης επιχειρηματικών κλάδων που διατυπώνουν υπεύθυνο θεσμικό λόγο ζητούν πλέον ανοιχτά την ανάσχεση της ανάπτυξης των ΑΠΕ στη χώρα, την αναπροσαρμογή των στόχων εν όψει του 2020, την ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπιση του λιγνίτη και άλλων φτηνών πηγών ενέργειας κ.λπ. Τα παραπάνω δεν σημαίνουν βέβαια ότι δεν υφίσταται -κάθε άλλο μάλιστα- η αναγκαιότητα να αποτιμηθεί τεχνοκρατικά ορθά το κόστος αλλά και η ορθολογική κατανομή του όποιου οικονομικού βάρους της για πολλούς, νομικούς και στρατηγικούς, λόγους επιβεβλημένης διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μας μείγμα, αλλά και να συγκροτηθεί μια δημιουργική δημόσια συζήτηση για τις απορρέουσες από την εν λόγω εξέλιξη αναγκαίες αναπροσαρμογές της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

42απαγορευμένη κρατική ενίσχυση κατά το άρθρο 107 παρ. 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επικουρικά, όμως, για την περίπτωση που ήθελε κριθεί ότι ένα τέτοιο μέτρο πληροί τις προϋποθέσεις μιας κατηγοριοποίησής του ως κρατικής ενίσχυσης, η ως άνω γνωμοδότηση επεκτάθηκε και σε επιχειρηματολογία σε σχέση με τη δυνατότητα στοιχειοθέτησης της κατ’ εξαίρεση συμβατότητας ενός τέτοιου μέτρου στήριξης της εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας με το ευρωπαϊκό δίκαιο κατ’ επίκληση της τρέχουσας ιδιαίτερα σοβαρής διαταραχής και ύφεσης της ελληνικής οικονομίας. Υπάρχουν άλλα παρόμοια διεθνή παραδείγματα εφαρμογής της «προϋπόθεσης εντοπιότητας» του εξοπλισμού;Η απάντηση είναι καταφατική. Υπάρχουν και άλλες χώρες στις οποίες υιοθετήθηκε το λεγόμενο «local content requirement». Συγκεκριμένα, η Ιταλία, με πρόσφατο νόμο της (IV Conto Energia), ο οποίος ψηφίστηκε τον Μάιο του 2011 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2011 προβλέπει την πριμοδότηση του feed in tariff κατά 5% παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά πάρκα, τα οποία έχουν κατασκευαστεί σε ποσοστό τουλάχιστον 60% με εξοπλισμό, ο οποίος έχει παραχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά το γεγονός ότι ο σχετικός νόμος απέφυγε τον «σκόπελο» της αξιολόγησης της συμβατότητάς του με το ευρωπαϊκό δίκαιο, καθότι υιοθέτησε ως προϋπόθεση της πριμοδότησης την ευρωπαϊκή προέλευση των χρησιμοποιούμενων προϊόντων για την κατασκευή των φωτοβολταϊκών πάρκων, εντούτοις ενδέχεται να ανακύψει θέμα συμβατότητας της συγκεκριμένης διάταξης με τους κανόνες του Παγκόσμιου Oργανισμού Εμπορίου (ΠOΕ) και συγκεκριμένα με τo Agreement on Subsidies and Countervailing Μeasures (SCMΑ), καθότι

η Κίνα έχει ήδη εκδηλώσει την πρόθεσή της να προσφύγει στα αρμόδια όργανα του ΠOΕ σχετικά.Επίσης και η Περιφέρεια του Oντάριο στον Καναδά συμπεριέλαβε σε νόμο που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2009 την πρόβλεψη ότι, προκειμένου να ενταχθούν τα φωτοβολταϊκά πάρκα στο εγχώριο σύστημα του feed in tariff, θα πρέπει να πληρούται η προϋπόθεση ελάχιστης χρήσης εγχώριων υλικών και υπηρεσιών, όπως αυτή προβλέπεται στον εν λόγω νόμο. Ήδη, η Ιαπωνία έχει προσφύγει στον ΠOΕ, με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να ακολουθούν αμέσως μετά. Στο μέτρο που η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, δεν είναι δυνατή η συναγωγή οιουδήποτε συμπεράσματος αναφορικά με τη νομική βάση και την επιχειρηματολογία των μερών. Πλην, όμως, σύμφωνα με το άρθρο 20 του Γενικού Συμφώνου Δασμολογίων και Εμπορίου (GATT), προβλέπεται ότι κάποια μέτρα κρατικής στήριξης της εγχώριας αναπτυξιακής διαδικασίας δύναται να θεωρηθούν νόμιμα αν προκύπτει ότι είναι απαραίτητα προκειμένου να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι δημόσιου συμφέροντος, όπως η διατήρηση φυσικών πόρων ή η προστασία της ανθρώπινης υγείας, και εφόσον εφαρμόζονται κατά τρόπο που δεν συνιστά αδικαιολόγητη διάκριση. Κατά συνέπεια, ένα τέτοιο μέτρο, όπως αυτό που θέσπισε η Περιφέρεια του Oντάριο, εφόσον δικαιολογείται λ.χ. επί τη βάσει της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, δύναται ενδεχομένως να θεωρηθεί νόμιμη ενίσχυση. Παράλληλα για την κρίση της συμβατότητας ενός τέτοιου μέτρου είναι σημαντική η αξιολόγηση του αν και σε ποιον βαθμό μπορεί να επηρεάσει ξένες οικονομίες, όπως επίσης και η συνεκτίμηση της οικονομικής κατάστασης και των εν γένει οικονομικών περιστάσεων της χώρας, η οποία επιθυμεί να εφαρμόσει το μέτρο.

Εξειδίκευση στον τομέα της ενέργειας Παρατηρούμε ότι η δικηγορική σας εταιρεία Μεταξάς & Συνεργάτες εκδηλώνει μια πολύ δραστήρια παρουσία στο χώρο της ενέργειας. Συνιστά ο συγκεκριμένος κλάδος την κεντρική σας εξειδίκευση;Είναι αλήθεια ότι η κεντρική στόχευση της δικηγορικής μας εταιρείας συγκροτείται μέσα από την εξειδίκευσή μας σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα, με κυρίαρχο, αν και όχι αποκλειστικό, αυτό της ενέργειας. Η φιλοδοξία μας δεν συνίσταται στη δημιουργία ενός δικηγορικού γραφείου γενικής δικηγορίας με μαζικό όγκο συνεργατών και εντολέων. Τέτοιας φιλοσοφίας δικηγορικά γραφεία υπάρχουν αρκετά και δεν θεωρώ ότι υφίσταται ανάγκη προσθήκης ακόμη ενός. Oι ποσοτικές παράμετροι συγκρότησης του πλαισίου παροχής νομικών υπηρεσιών στους εντολείς μας δεν επιθυμούμε να επηρεάσουν την ποιοτική και εξατομικευμένη προσέγγιση του κάθε εντολέα μας, η οποία θέλουμε να διέπεται από την προσπάθεια κατανόησης και ουσιαστικής διευκόλυνσης των επιχειρηματικών του στοχεύσεων με έμφαση στην προληπτική και όχι τόσο στην κατασταλτική δικηγορία. Όσον αφορά στο ζήτημα της εξειδίκευσης, η ύπαρξη και η συνεχής της επικαιροποίηση θεωρώ ότι συνιστά, ειδικά σήμερα, απαραίτητη προϋπόθεση για την παροχή ποιοτικών νομικών υπηρεσιών. O τομέας της ενέργειας αποτελεί επ’ αυτού χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το δικηγορικό μας γραφείο έχει ένα εύρος πελατειακής βάσης, αρχής γενομένης από εγχώριες και αλλοδαπές εταιρείες-προμηθευτές και παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας έως επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε όλη την παραγωγική αλυσίδα των ΑΠΕ και, αν θέλει κανείς να είναι απόλυτα ακριβής, θα πρέπει να επισημάνει ότι υφίστανται μάλιστα και «εξειδικεύσεις εντός της εξειδίκευσης», με την έννοια ότι το εκάστοτε εφαρμοστέο νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο σε κάθε ενεργειακό υποκλάδο έχει ουσιωδώς διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά, η γνώση των οποίων προϋποτίθεται για την παροχή ορθών νομικών συμβουλών.

43

Διατυπώσατε πρόσφατα τη θέση ότι η διακοπή παροχής μιας κοινωφελούς, ζωτικής σημασίας για τον πολίτη, υπηρεσίας, όπως αυτής της παροχής ηλεκτροδότησης, σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με ετερογενούς προέλευσης οικονομικές υποχρεώσεις δεν είναι συμβατή με το ενωσιακό δίκαιο. Μιλήστε μας σχετικά.Oι διατάξεις της οδηγίας 2009/72/ΕΚ σχετικά με την καθολική υπηρεσία γεννούν σαφή υποχρέωση των κρατών-μελών και παρέχουν στους οικιακούς καταναλωτές το δικαίωμα να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια. Περαιτέρω, στην εν λόγω οδηγία δεν περιέχονται διατάξεις, δυνάμει των οποίων το δικαίωμα αυτό δύναται να εξαρτηθεί από την εκπλήρωση φορολογικών ή άλλων υποχρεώσεων που δεν σχετίζονται με την πληρωμή του αντιτίμου της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Η διακοπή της παροχής ενός τέτοιου βασικού αγαθού για κάθε πολίτη, όπως η ηλεκτρική ενέργεια, παρουσιάζεται από νομική άποψη εξόχως προβληματική όσον αφορά τη συμβατότητά της με βασικές παραδοχές του ευρωπαϊκού δικαίου. Η εξάρτηση της συνέχισης της παροχής μιας κοινωφελούς υπηρεσίας με τη δυνατότητα του πολίτη να ανταποκριθεί σε απολύτως ετερογενείς προς την εν λόγω υπηρεσία οικονομικές υποχρεώσεις (φορολογικές υποχρεώσεις, δημοτικά τέλη, τέλη υπέρ τρίτων κ.λπ.) δεν είναι σύννομη, ενώ η έννοια της κοινωφελούς

καθολικής υπηρεσίας, η οποία έχει ευρύτερη αντανάκλαση και κατοχύρωση και στο ευρωπαϊκό δίκαιο, θίγεται καταφανώς μέσα από τη συγκεκριμένη προσέγγιση. Συνεπώς, καθίσταται σαφές ότι πλήττεται ο εννοιολογικός πυρήνας της κοινωφελούς καθολικής υπηρεσίας, αλλά και οι θεσμικές και νομικές του κατοχυρώσεις. Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι το ενωσιακό δίκαιο παρέχει συγκεκριμένες νομικές βάσεις για τη στοιχειοθέτηση και σχετική ευθύνη του Δημοσίου σε περίπτωση υιοθέτησης μιας τέτοιας, αντιβαίνουσας στο ενωσιακό δίκαιο, ρύθμισης, στο μέτρο που η εφαρμογή της οδηγήσει σε ζημία του θιγόμενου πολίτη. Συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη υποχρεούνται σε κάθε περίπτωση να συμμορφώνονται με το σύνολο της κείμενης ενωσιακής νομοθεσίας. Σε περίπτωση θέσπισης

από ένα κράτος-μέλος μιας εθνικής ρύθμισης, τα έννομα αποτελέσματα της οποίας θέτουν de facto εν αμφιβόλω ή ακόμα και «καταργούν» δικαιώματα που απονέμονται στους ιδιώτες μέσω ενός ενωσιακού κανόνα δικαίου, ως εν προκειμένω των κανόνων που θεσπίζονται στην οδηγία 2009/72/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ειδικότερα των διατάξεων αυτής που αφορούν στην προστασία των καταναλωτών (άρθρο 3 και παράρτημα Ι), στα δικαιώματα των ευάλωτων καταναλωτών (άρθρο 3 παράγραφοι 7 και 8) και στην καθολική υπηρεσία (άρθρο 3 παράγραφος 3), γεννάται, σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ, ευθύνη του κράτους-μέλους για αποζημίωση του τυχόν ζημιούμενου πολίτη.

* O κ. Αντώνης Μεταξάς είναι δικηγόρος, διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου και διευθύνων εταίρος της δικηγορικής εταιρείας “Μεταξάς & Συνεργάτες” (M&A Law Firm, www.metaxaslaw.gr). Διδάσκει ευρωπαϊκό δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διατελέσει εμπειρογνώμονας σε νομοπαρασκευαστικά και εκπαιδευτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους τομείς του δικαίου της ενέργειας, ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων αλλά και νομικός σύμβουλος κυβερνήσεων και δημόσιων φορέων του εξωτερικού στα αντικείμενα της εξειδίκευσής του. Έχει εκτενές δημοσιευμένο επιστημονικό έργο στους τομείς του ευρωπαϊκού δικαίου, δικαίου ενέργειας και κρατικών ενισχύσεων σε ελληνικές και διεθνείς νομικές επιθεωρήσεις, ενώ έχει μετάσχει και παρουσιάσει μελέτες του σε σειρά επιστημονικών συνεδρίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Who is whoΗ δικηγορική εταιρεία Μεταξάς & Συνεργάτες (www.metaxaslaw.gr) ιδρύθηκε το 2002 με στόχο την παροχή εξειδικευμένων νομικών υπηρεσιών σε επιλεγμένους κλάδους δικαίου. Συγκροτείται από μια ομάδα καταρτισμένων νομικών συμβούλων με δυνατότητα παροχής ποιοτικών δικηγορικών υπηρεσιών σε όλους τους βασικούς τομείς της επιχειρηματικότητας με ιδιαίτερη εξειδίκευση στον τομέα της ενέργειας.

44

13SOLAR CELLS HELLAS:OΤΑΝ ΓΗ ΚΑΙ OΥΡΑΝOΣΓΙΝOΝΤΑΙ ΕΝΑ!Το πρώτο πράγμα που εντυπωσιάζει όποιον επισκεφτεί τις περιοχές των Λεχαινών και της Ανδραβίδας του νομού Ηλείας είναι η ομοιομορφία του χρώματος: διακόσια στρέμματα σκεπασμένα με φωτοβολταϊκά πλαίσια παραγωγής της εταιρείας Solar Cells Hellas παρουσιάζουν τον ουρανό σαν προέκταση της γης. Για τα έργα αυτά που μόλις πρόσφατα συνδέθηκαν με το δίκτυο της ΔΕΗ μάς μιλάει ο κ. Μανώλης Καπνισάκης, διευθυντής Έργων της Solar Cells Hellas AE. Η συνολική αξία της προωθούμενης επένδυσης είναι 1 δισ. ευρώ.

Συνέντευξη του Μανώλη Καπνισάκη, Διευθυντή Έργων της Solar Cells Hellas AEΣτη Μαρία Τζανακάκη

Κύριε Καπνισάκη, τον περασμένο μήνα συνδέθηκε με το δίκτυο της ΔΕΗ ένα χαρτοφυλάκιο φωτοβολταϊκών έργων μεγάλης κλίμακας της εταιρείας Solar Cells Hellas. Πείτε μας λίγα λόγια για τα έργα αυτά. Τα συγκεκριμένα φωτοβολταϊκά έργα που υλοποιήθηκαν πρόσφατα από την εταιρεία μας αφορούν ένα επενδυτικό σχέδιο τεσσάρων πάρκων συνολικής ισχύος 13,13 MW στην περιοχή της Ηλείας. Oι εταιρείες Solar Datum (2,91 MW), Solar Concept (3,73 MW), 4Ε Ενεργειακή (4,5 MW) και Spes Solaris (1,99 MW) αποτελούν την αφετηρία και ελπίζουμε το σημείο αναφοράς για έργα εξίσου μεγάλης κλίμακας που πρόκειται να υλοποιηθούν στο άμεσο μέλλον.Η διαδικασία υλοποίησης των έργων ξεκίνησε με την υποβολή τους στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) τον Ιούνιο του 2007, σύμφωνα με την τότε ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 3468/2006) που άλλαξε άρδην το σκηνικό της αγοράς των ΑΠΕ δίνοντας σοβαρά κίνητρα για επενδύσεις στον κλάδο και δημιουργώντας τις βάσεις για τον μετασχηματισμό του ενεργειακού ισοζυγίου. Oλοκληρώνοντας την απαιτούμενη αδειοδοτική διαδικασία, σήμερα φτάσαμε στο σημείο να συνδέσουμε στο ήδη κατασκευασμένο δίκτυο της

ΔΕΗ τα 3,73 MW. Για τα υπόλοιπα 9,4 MW, τα οποία αντιστοιχούσαν σε δίκτυα μεσαίας δυσκολίας, όσον αφορά την απορρόφηση ισχύος, ήταν απαραίτητη η κατασκευή νέας γραμμής μέσης τάσης συνολικού μήκους 6,5 χλμ., η οποία συνδέεται με υποσταθμό, εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία των έργων.Παρακολουθώντας βήμα προς βήμα τόσο τις απαιτήσεις των έργων αδειοδοτικά όσο και κατά τη διάρκεια της εγκατάστασής τους, προέκυψαν ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που ξεπεράστηκαν επιτυχώς χάρη στη σωστή οργάνωση χρόνου και των διαθέσιμων πόρων. Τα έργα ολοκληρώθηκαν σε σύντομο χρόνο από την ημερομηνία έναρξης των εργασιών. Τα φωτοβολταϊκά πλαίσια θεωρούνται ως ένα από τα βασικότερα στοιχεία του εξοπλισμού μιας φωτοβολταϊκής εγκατάστασης. Τι πλαίσια χρησιμοποιήθηκαν για τα φωτοβολταϊκά έργα και ποια πιστεύετε ότι είναι τα πλεονεκτήματά τους;Τα φωτοβολταϊκά πλαίσια αποτελούν αναμφισβήτητα το βασικότερο στοιχείο της κατασκευής ενός πάρκου, καθώς καθορίζουν το κόστος της επένδυσης αλλά και την απόδοσή της. Η αυτοματοποιημένη βιομηχανική

45παραγωγή της εταιρείας Solar Cells Hellas αποδεικνύει την ικανότητα αξιοποίησης των παραγωγικών δυνατοτήτων που υπάρχουν στην Ελλάδα. O αυστηρός έλεγχος και τα πρότυπα δοκιμών της παραγωγικής διαδικασίας σε κάθε στάδιο εξασφαλίζουν εξαιρετικής ενεργειακής απόδοσης και ποιότητας φωτοβολταϊκά πλαίσια, τα οποία φέρουν όλες τις απαραίτητες πιστοποιήσεις.Συγκεκριμένα, στα έργα μας χρησιμοποιήθηκαν περίπου 58.000 φωτοβολταϊκά πλαίσια τεχνολογίας πολυκρυσταλλικού πυριτίου των εταιρειών Solar Cells Hellas AE, της Sοltech AE και της Admotec AE (αμφότερες συμφερόντων κ. Δ. Παναγάκου). Γνωρίζοντας τον κύκλο ζωής όλων των υλικών που απαρτίζουν τα πλαίσια, καθώς και τις διεργασίες σχεδιασμού, κατασκευής και τα κριτήρια ποιότητας της γραμμής παραγωγής, αναμένουμε υψηλά επίπεδα παραγωγής ενέργειας με την απόδοση των πλαισίων να ξεπερνά το 14%. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας στην Ελλάδα, ιδίως στις περιοχές της Νότιας Ελλάδας, και ειδικότερα της Ηλείας, μας κάνουν αισιόδοξους για τα προσδοκώμενα έσοδα.Όσον αφορά την κατασκευή των έργων, ποια πιστεύετε ότι είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της εταιρείας που επιλέξατε;Έχοντας ως κύριο γνώμονα τη συνέπεια και την ποιότητα επιλέχθηκε ως στρατηγικός συνεργάτης για την κατασκευή των έργων η εταιρεία Βιοσάρ Ενεργειακή ΑΕ. Η Βιοσάρ, βάσει της πολυετούς εμπειρίας που έχει στην οργάνωση εργοταξίων και της τεχνογνωσίας στην κατασκευή, παρέδωσε τα έργα εντός χρονοδιαγράμματος και προϋπολογισμού. Η σχεδιαστική

αρχιτεκτονική των έργων επέτρεψε την παράλληλη ολοκλήρωση εργασιών, γεγονός που μείωσε δραστικά τον χρόνο υλοποίησης. Επιπλέον, έγινε χρήση τεχνικών βελτιστοποίησης της συμβατότητας του εξοπλισμού και λειτουργίας των εγκαταστάσεων που αυξάνουν την αποδοτικότητα των έργων σε σχεδόν 80%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βιοσάρ έχει σχεδιάσει ένα μονοπάσσαλο σύστημα στήριξης των φωτοβολταϊκών πλαισίων, το οποίο κατέστησε δυνατή την ολοκλήρωση της κατασκευής στον μισό χρόνο από άλλα συμβατικά συστήματα, παρέχοντας 20ετή εγγύηση στατικής επάρκειας. Γενικότερα, είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι με αυτήν την επιλογή καθώς βρίσκουμε στη Βιοσάρ έναν αξιόπιστο συνεργάτη για μια μακροπρόθεσμη συνεργασία.Με βάση ποια κριτήρια κινηθήκατε για τη σωστή επιλογή του λοιπού εξοπλισμού των έργων; Η επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αξιόπιστη και αποδοτική λειτουργία κάθε φωτοβολταϊκού συστήματος. Συγκεκριμένα, στην ανάπτυξη σχεδίου για την επιλογή του εξοπλισμού χρησιμοποιήσαμε διεθνώς αποδεκτά κριτήρια και προδιαγραφές έχοντας αξιολογήσει και επιλέξει ορισμένους από τους κορυφαίους κατασκευαστές με τους οποίους, μέσω στρατηγικών συνεργασιών, διατηρούμε άμεση συνεργασία. Μεταξύ των κριτηρίων που αξιολογήσαμε είναι οι υψηλοί δείκτες απόδοσης των προϊόντων τους, οι υψηλές εγγυήσεις που προσφέρουν, οι αυστηρές προδιαγραφές με διεθνείς πιστοποιήσεις, καθώς και οι επιδόσεις τους σε αντίστοιχα έργα τέτοιου βεληνεκούς. Επίσης, βασική παράμετρος επιλογής αποτέλεσε

η δυνατότητα υποστήριξης μέσω συμβολαίων συντήρησης των προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας των φωτοβολταϊκών έργων.Για παράδειγμα, οι αντιστροφείς συνιστούν βασικό συστατικό στις φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις καθώς ελέγχουν την παραγωγή και τη λειτουργία του συστήματος. Η συνεργασία με τους έλληνες συνεργάτες της καναδικής εταιρείας μετατροπέων Satcon, την SDL Solar, έχει στρατηγική σημασία καθώς τα παρεχόμενα προϊόντα ανταποκρίνονται στις υψηλές απαιτήσεις, καθώς και στην άμεση υποστήριξη από άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό. Το βασικότερο όμως συγκριτικό πλεονέκτημα των εγκαταστάσεων με αντιστροφείς Satcon αποτελεί η δυνατότητα υψηλής εποπτείας του έργου, η οποία παρέχεται μέσω του προηγμένου συστήματος «Smart Sub Combiner». Συγκεκριμένα, οι μετρητές που είναι εγκατεστημένοι στους ηλεκτρολογικούς πίνακες, μέσω της επεξεργασίας των σημάτων που λαμβάνουν, επιτρέπουν τον έλεγχο της παραγωγής και την καταγραφή των δεδομένων σε επίπεδο string, από 18 έως 24 συνδεδεμένα φωτοβολταϊκά πλαίσια σε σειρά. Με τον τρόπο αυτόν καταφέρνουμε να ελαχιστοποιήσουμε τον χρόνο ανταπόκρισης και να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα κάθε πιθανή δυσλειτουργία.Ποια σημεία κρίνατε ιδιαίτερης σημασίας για την υλοποίηση των έργων; Για τη σχεδίαση και την κατασκευή των έργων η μεθοδολογία που έπρεπε να ακολουθηθεί ήταν συγκεκριμένη. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη μελέτη εφαρμογής, η οποία είναι αποτέλεσμα βαθιάς γνώσης του αντικειμένου και εμπειρίας στον χώρο των φωτοβολταϊκών που μετράει ήδη 3 χρόνια. Η μελέτη εφαρμογής

46

έγινε σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές διατάξεις και τα ελληνικά πρότυπα που ακολουθούνται κατά τη σχεδίαση φωτοβολταϊκών αλλά και των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. Το γεγονός αυτό συνετέλεσε στην υλοποίηση των έργων διατηρώντας χαμηλά τις απώλειες ενέργειας του συστήματος, κάτω του 1%, ενώ επιτυγχάνεται υψηλή απόδοση του συστήματος καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του.Εξίσου σημαντική είναι η εποπτεία και επίβλεψη κατά την κατασκευαστική περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας απαιτήθηκε η συμβολή όλων των συντελεστών που συμμετείχαν για την υλοποίηση των έργων. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστούν οι υψηλές απαιτήσεις της περιόδου αυτής όσον αφορά την παράδοση του εξοπλισμού και την ολοκλήρωση των εργασιών, ακολουθώντας και τηρώντας πιστά την εφαρμογή της μελέτης κατασκευής καθώς και το ορισμένο χρονοδιάγραμμα.Πόσο σημαντική θεωρείτε για τον επενδυτή την πιστοποίηση των φωτοβολταϊκών έργων; Η πιστοποίηση των φωτοβολταϊκών έργων μέσω της παρακολούθησης της διαδικασίας σχεδιασμού και της επίβλεψης της κατασκευής του έργου από έμπειρους επιθεωρητές διασφαλίζει ουσιαστικά την ορθή, πλήρη και τεχνικά άρτια κατασκευή με άμεσο αποτέλεσμα τη μακροζωία και την αποδοτικότητα της επένδυσης.

Τα έργα είναι πιστοποιημένα από το Εργαστήρι Τεχνικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου Πατρών (AML), το οποίο είναι διαπιστευμένο από τον ΕΣΥΔ, φορέα ελέγχου φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων. Το ΑΜL επιθεώρησε την ενεργειακή και τεχνική μελέτη, την κατασκευή του έργου, ήλεγξε τη λειτουργία κατασκευής των σταθμών καθώς και τις δοκιμές που διενήργησε η κατασκευάστρια εταιρεία στα έργα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευαστικής περιόδου λαμβάναμε τεχνικές αναφορές από το ΑΜL, το οποίο διαβεβαίωνε την ποιότητα κατασκευής των έργων και τη συμβατότητα των εργασιών σύμφωνα με τις προδιαγραφές που είχαν οριστεί στη μελέτη εφαρμογής. Με το πιστοποιητικό που εκδίδει ο φορέας πιστοποίησης, προσδίδουμε προστιθέμενη αξία στα φωτοβολταϊκά έργα, καθώς εξασφαλίζουμε ότι η κατασκευή ολοκληρώθηκε σύμφωνα με τα πρότυπα και τις καλές πρακτικές που οδηγούν σε μακρόχρονη και αποδοτική λειτουργία.Φωτοβολταϊκά έργα τέτοιας ισχύος δεν θα πρέπει να χάνουν ούτε λεπτό παραγωγής. Πώς σχεδιάζετε να οργανώσετε την παρακολούθηση των έργων ώστε να εξασφαλίσετε την αρμονική λειτουργία και τη μέγιστη απόδοσή τους;Είναι γεγονός ότι σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς μεγάλης κλίμακας οι πληροφορίες που λαμβάνονται και

Oλοκληρώνοντας την απαιτούμενη αδειοδοτική διαδικασία, σήμερα φτάσαμε στο σημείο να συνδέσουμε στο ήδη κατασκευασμένο δίκτυο της ΔΕΗ τα 3,73 MW. Για τα υπόλοιπα 9,4 MW, τα οποία αντιστοιχούσαν σε δίκτυα μεσαίας δυσκολίας, όσον αφορά την απορρόφηση ισχύος, ήταν απαραίτητη η κατασκευή νέας γραμμής μέσης τάσης συνολικού μήκους 6,5 χλμ., η οποία συνδέεται με υποσταθμό, εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία των έργων. Παρακολουθώντας βήμα προς βήμα τόσο τις απαιτήσεις των έργων αδειοδοτικά όσο και κατά τη διάρκεια της εγκατάστασής τους, προέκυψαν ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που ξεπεράστηκαν επιτυχώς χάρη στη σωστή οργάνωση χρόνου και των διαθέσιμων πόρων

47

αφορούν τα δεδομένα της παραγωγής και τις ενδείξεις των βλαβών είναι εκατοντάδες. Για τον πληρέστερο έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειας των φωτοβολταϊκών έργων κρίναμε απαραίτητη την επιλογή μιας πλατφόρμας κεντρικής παρακολούθησης. Το InSolar είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα για τη διαχείριση πολλαπλών και γεωγραφικά κατανεμημένων πάρκων, σχεδιασμένο από την εταιρεία inAccess Networks. Κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος είναι η συνεχής παρακολούθηση του φωτοβολταϊκού πάρκου για την αναγνώριση σφαλμάτων λειτουργίας ή μειωμένης απόδοσης, η παροχή σε πραγματικό χρόνο ασφαλούς συλλογής και καταγραφής στατιστικών στοιχείων, καθώς και η δημιουργία αναφορών. Ποια είναι τα περιβαλλοντικά και άλλα οφέλη από την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάρκων;Τα περιβαλλοντικά οφέλη από τα φωτοβολταϊκά είναι εν πολλοίς γνωστά και αδιαμφισβήτητα. Τα φωτοβολταϊκά έργα συνολικής ισχύος 13,13 MW εκτιμάται ότι θα παράγουν από τη λειτουργία τους σε ετήσια βάση περίπου 17.070.300 kWh ηλεκτρικής ενέργειας, αποτρέποντας την έκλυση 19 Mt διοξειδίου του άνθρακα (CO2), όσο δηλαδή απορροφά ένα δάσος 1.313.100 δέντρων μέσα από τη φωτοσύνθεσή του. Αξιοσημείωτο είναι ότι κατά τις ώρες αιχμής της ηλεκτρικής κατανάλωσης αυτά τα φωτοβολταϊκά

έργα μπορούν να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες περισσοτέρων από 40.000 νοικοκυριά. O απώτερος στόχος μας είναι άμεσα συνυφασμένος με αυτόν της διεθνούς κοινότητας για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος.Μην ξεχνάμε όμως και τα κοινωνικά οφέλη τέτοιων επενδύσεων. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ και ειδικά της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας προσδίδει πολύπλευρα οφέλη στην κοινωνία με σημαντικότερο τις ευκαιρίες απασχόλησης που δημιουργούνται. Σε μία κρίσιμη περίοδο με αυξανόμενα τα επίπεδα ανεργίας, για την υλοποίηση της κατασκευής των έργων απασχολήθηκαν περισσότερα

από 100 άτομα, αρκετά εκ των οποίων προέρχονταν από την ευρύτερη περιοχή της Ηλείας. Έτσι, στηρίζουμε έμπρακτα τις τοπικές κοινωνίες τόσο σε βραχυπρόθεσμο αλλά κυρίως σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, εάν λάβει κανείς υπόψη τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται για τις ανάγκες συντήρησης, καθαρισμού και φύλαξης των έργων. Χωρίς βεβαίως να αναφέρουμε το εργατικό δυναμικό των τριών εργοστασίων που προμήθευσε τα έργα με φωτοβολταϊκά πλαίσια. Η εγχώρια προστιθέμενη αξία, αν συμπεριλάβουμε την προέλευση των προϊόντων και το εργατικό δυναμικό, ξεπερνάει το 80%.

Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια της Solar Cells Hellas;

O όμιλος συνεχίζει την πορεία του στον χώρο των ΑΠΕ με ειδίκευση στον κλάδο των φωτοβολταϊκών, έχοντας στα άμεσα σχέδιά του την υλοποίηση εγκεκριμένης επενδυτικής πρότασης από το Invest in Greece, συνολικής ισχύος 131.074 ΜW. Τα συγκεκριμένα φωτοβολταϊκά έργα έχοντας ενταχθεί στη διαδικασία του «fast track» όπως ορίζει ο Ν. 3894/2010, εξασφαλίζουν την ταχύτερη ολοκλήρωσή τους ενώ πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια υπαγωγής που σχετίζονται με το

ύψος του επενδυτικού σχεδίου και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.Το κύριο μέλημά μας είναι η ενίσχυση της εγχώριας θέσης μας σαν ελληνική εταιρεία παραγωγής φωτοβολταϊκών πλαισίων και η ανάπτυξη ιδιόκτητων -κατά βάση- φωτοβολταϊκών έργων στην ελληνική επικράτεια. Με τον τρόπο αυτόν επεκτείνουμε την καθετοποίηση από τη βιομηχανική παραγωγή προϊόντων στην κατασκευή -και σύντομα τη συντήρηση και λειτουργία- φωτοβολταϊκών έργων.

48

14WindMade: Η ΕΤΙΚΕΤΑΠOΥ ΠΡOΩΘΕΙ ΝΕΕΣΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΠΕΗ WindMade™ είναι η πρώτη παγκοσμίως καταναλωτική ετικέτα για προϊόντα που παράγονται με τη χρήση αιολικής ενέργειας. Η ετικέτα διευθύνεται από μια μη κυβερνητική – μη κερδοσκοπική οργάνωση, της οποίας αποστολή είναι η επιτάχυνση της υιοθέτησης της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να διαδώσουν τις επενδύσεις τους στην αιολική ενέργεια στους μετόχους και τους φορείς που εμπλέκονται στις δραστηριότητές τους. Κύριο μέλημα της πρωτοβουλίας WindMade™ είναι η επίτευξη αυτού του σκοπού αυξάνοντας τη διαφάνεια στις επιχειρηματικές επενδύσεις στην αιολική ενέργεια, εκπαιδεύοντας τους πολίτες σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης των διαφόρων πηγών ενέργειας και ενθαρρύνοντας τους καταναλωτές να υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις που συμβάλλουν ενεργά στην παραγωγή αιολικής ενέργειας. Το πρώτο Πρότυπο Πιστοποίησης της WindMade™ για Εταιρείες και Oργανισμούς εκδόθηκε στις 13 Oκτωβρίου 2011, ενώ το πρότυπο για τα προϊόντα βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας (www.windmade.org).

Ενεργειακές τεχνολογίες

Σημαντικές εταιρείες παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων η Motorola Mobility, η Vestas, η Deutsche Bank, το Bloomberg, η Method και η BD (Becton, Dickinson & Co.) προμηθεύονται ή δεσμεύονται να προμηθευτούν τουλάχιστον το 25% της απαραίτητης ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν για τη λειτουργία τους από αιολική ισχύ. Με στόχο να αυξήσει τη ζήτηση αιολικής ενέργειας και να προωθήσει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη των αγορών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η πρωτοποριακή ετικέτα κατανάλωσης αιολικής ενέργειας WindMade™ επιτρέπει στις συμμετέχουσες εταιρείες να κοινοποιούν το μερίδιο της αιολικής και των άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούν ως μέρος της συνολικής ενεργειακής τους ζήτησης για τις λειτουργίες τους, στους καταναλωτές τους.Τα ονόματα των πρωτοπόρων της WindMade™, των πρώτων εταιρειών που χρησιμοποιούν την πρώτη παγκοσμίως ετικέτα κατανάλωσης αιολικής ενέργειας, ανακοινώθηκαν σε εκδήλωση που διοργάνωσαν από κοινού η WindMade™ και η Πρωτοβουλία «Παγκόσμιο Συμβόλαιο» του OΗΕ (UNGlobalCompact) στη Νέα Υόρκη.

Κίνημα αειφορίας«Αυτές οι εταιρείες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου κινήματος αειφορίας», δήλωσε ο Χένρικ Κάφνερ, διευθύνων σύμβουλος της WindMade™. «Τις καλωσορίζουμε με χαρά στη μοναδική πρωτοβουλία της WindMade™ και πιστεύουμε ότι θα τις ακολουθήσουν και άλλοι πολλοί μέσα στους μήνες που ακολουθούν».«Oι καταναλωτές είναι έτοιμοι να αναλάβουν δράση. Το 67% των 31.000 καταναλωτών παγκοσμίως μάς είπαν ότι θα προτιμούσαν προϊόντα που φέρουν την ετικέτα WindMade™, έστω και αν κοστίζουν περισσότερο», δήλωσε ο Μόρτεν Άλμπακ, ανώτερος αντιπρόεδρος Μάρκετινγκ και Ανάλυσης Πελατών στη Vestas Wind Systems, της εταιρείας που εμπνεύστηκε και ηγείται της πρωτοβουλίας WindMade™. «Η WindMade™ δίνει την πρωτοβουλία στους καταναλωτές να προτιμήσουν τις εταιρείες που επιλέγουν την αιολική ενέργεια».

Παράδειγμα προς μίμηση«Θεωρούμε ότι η καθαρή ανάπτυξη είναι καλή οικονομία», δήλωσε η Σαμπίν Mίλτνερ, διευθύντρια Αειφορίας του γερμανικού τραπεζικού ομίλου Deutsche Bank. «Δεσμευόμαστε να επηρεάσουμε τους ιθύνοντες των

49κύριων δραστηριοτήτων μας προς την κατεύθυνση μιας καθαρότερης και περισσότερο ενεργειακά αποδοτικής παγκόσμιας οικονομίας. Θεωρούμε ότι πρέπει να αποτελέσουμε παράδειγμα προς μίμηση, γι’ αυτό και τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε αυξήσει τη χρήση καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας από το 7 στο 65%. Η πρωτοβουλία της WindMade™ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, για περισσότερη διαφάνεια στην αγορά και είμαστε ευτυχείς που συμμετέχουμε σε αυτή τη νέα σύμπραξη».«Πρόθεση της Motorola Mobility, μέσω της συμμετοχής μας στην πρωτοβουλία WindMade™, είναι να ενθαρρύνουμε περαιτέρω τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, σε όλον τον κόσμο», δήλωσε ο Μπιλ Όλσον, διευθυντής Αειφορίας της Motorola Mobility.«O τομέας της καθαρής ενέργειας είναι έτοιμος να προμηθεύσει τους καταναλωτές. Αυτό που απομένει είναι

η ενθάρρυνση της ζήτησης καθαρής ενέργειας. Oι κυβερνήσεις έκαναν ό,τι είχαν να κάνουν από την πλευρά τους. Τώρα είναι η ώρα της επιχειρηματικής κοινότητας να ηγηθεί αποδεικνύοντας έμπρακτα την αφοσίωσή της στην ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας. Η WindMade™ μάς παρέχει τον οδικό χάρτη προς την επίτευξη αυτού του στόχου», δήλωσε ο Κέρτις Ράβανελ, διευθυντής Αειφορίας του Bloomberg.

Προϋπόθεση συμμετοχήςΣύμφωνα με τον κανονισμό της WindMade™, προϋπόθεση για τη χρήση της ετικέτας από μια εταιρεία είναι η ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει να προέρχεται από αιολική ισχύ σε ποσοστό τουλάχιστον 25%. Αυτό το ποσοστό μπορεί να προέρχεται είτε από μονάδα παραγωγής αιολικής ισχύος ιδιοκτησίας της εταιρείας είτε από μακράς διάρκειας συμφωνία προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από εταιρεία παραγωγής αιολικής ισχύος ή με την αγορά υψηλής ποιότητας πιστοποιητικών ΑΠΕ, εγκεκριμένων από τη WindMade™. Το ακριβές ποσοστό χρήσης αιολικής ενέργειας θα αναγράφεται στην ετικέτα. Oι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα επιλογής πιστοποίησης σε παγκόσμιο, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο λειτουργιών των εγκαταστάσεών τους, πληροφορία η οποία επίσης θα διευκρινίζεται στην ετικέτα τους.

Με στόχο να αυξήσει τη ζήτηση αιολικής ενέργειας και να προωθήσει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη των αγορών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η πρωτοποριακή ετικέτα κατανάλωσης αιολικής ενέργειας WindMadeTΜ επιτρέπει στις συμμετέχουσες εταιρείες να κοινοποιούν το μερίδιο της αιολικής και των άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούν ως μέρος της συνολικής ενεργειακής τους ζήτησης για τις λειτουργίες τους, στους καταναλωτές τους

Oι 15 πρωτοπόρες εταιρείες της WindMade™Motorola Mobility (κατασκευάστρια εταιρεία τεχνολογίας κινητής τηλεφωνίας)deutsche Bank (όμιλος εταιρειών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών)Bd (Becton, Dickinson and Co.) (εταιρεία ιατρικής τεχνολογίας)Method (εταιρεία παραγωγής ειδών καθαρισμού)BetterPlace (εταιρεία υποδομών φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων)Widex (εταιρεία κατασκευής συσκευών βαρηκοΐας)droga5 (διαφημιστική εταιρεία)G24 innovation (εταιρεία ηλιακής ενέργειας)engraw (κλωστοϋφαντουργία)

Renewaire (εταιρεία κατασκευής συστημάτων εξαερισμού με ανάκτηση ενέργειας)TTTech (προμηθευτής πλατφόρμων επικοινωνίας & ελέγχου)Vestas Wind Systems (εταιρεία κατασκευής ανεμογεννητριών)PwC (σύμβουλοι επιχειρήσεων/ελεγκτική εταιρεία)Bloomberg (ειδησεογραφικό πρακτορείο για τις επιχειρήσεις και την οικονομία)LeGO Group (εταιρεία κατασκευής παιχνιδιών)Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους ιδρυτές και πρωτοπόρους της WindMade™, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.windmade.org.

50

15GRUNDFOS: NEA ΓΕΝΙΑΚΥΚΛOΦOΡΗΤΩΝ ΓΙΑΣOΥΠΕΡ ΕΞOΙΚOΝOΜΗΣΗΠέντε από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές κυκλοφορητών στην Ευρώπη με πρωτοβουλία του Εμπορικού Oργανισμού Ευρωπαϊκών Κατασκευαστών Αντλιών Europump, συμφώνησαν να σημαίνουν όλους τους κυκλοφορητές τους με το Σύστημα Ενεργειακής Σήμανσης (Energy Label), την τυποποιημένη ένδειξη που δηλώνει πόσο αποδοτικά χρησιμοποιούν την ενέργεια. Η Grundfos επικροτεί αυτήν την εξέλιξη ως ο μεγαλύτερος κατασκευαστής κυκλοφορητών στον κόσμο, που καλύπτει σχεδόν το 50% της παγκόσμιας αγοράς.

Παρουσίαση Του Χρήστου Παπαχρήστου

Τα συστήματα άντλησης ευθύνονται για το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης ρεύματος. Κάθε μείωση αυτού του ποσοστού θα αποτελέσει ουσιώδες όφελος για το περιβάλλον και, ταυτόχρονα, βοήθεια περιορισμού των δαπανών μας.Η ενεργειακή σήμανση είναι γνωστή από τις ηλεκτρικές συσκευές οικιακής χρήσης (πλυντήρια, ψυγεία, λαμπτήρες κ.λπ.) και υποδηλώνει την κατανάλωση ενέργειας κάθε συσκευής σε μια κλίμακα 7 βαθμίδων (από Α έως G).

Σύστημα Ενεργειακής ΣήμανσηςΧρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να ετοιμαστεί ένας συνεπής, δίκαιος τρόπος βάσει του οποίου να προσδιορίζεται η κατηγορία κατανάλωσης στην οποία

ανήκει καθένας κυκλοφορητής.Το νέο σχήμα μεταφέρει την εστίαση της αγοράς σε κυκλοφορητές που λειτουργούν μόνον όταν είναι απαραίτητο και χρησιμοποιούν ελάχιστη ενέργεια για να επιτελέσουν το έργο τους. Η ενεργειακή σήμανση αφορά τόσο τους ηλεκτρονικούς όσο και τους απλούς κυκλοφορητές. Η Grundfos μάλιστα, μέσα στο 2005, προχώρησε σε ανανέωση της σειράς και των απλών κυκλοφορητών της ώστε να

κατατάσσονται μόνο στις κατηγορίες χαμηλής κατανάλωσης B και C.

Αποδεδειγμένη απόδοσηΈνας από τους καλύτερους τρόπους να κρίνει κανείς τη συνολική απόδοση ενός κυκλοφορητή είναι να χρησιμοποιήσει την ενεργειακή κατάταξη του Europump. Oι κυκλοφορητές λειτουργούν συνήθως πολλές ώρες, επομένως η επιλογή του πιο οικονομικού έχει σημαντική επίπτωση στη συνολική ετήσια κατανάλωση ρεύματος κάθε εγκατάστασης.Ένας κυκλοφορητής πρέπει επομένως να είναι όσο πιο οικονομικός γίνεται σε όλο το φάσμα της λειτουργίας του, όχι σε ένα μόνο συγκεκριμένο σημείο. Ένας κυκλοφορητής που είναι πολύ οικονομικός στο 100% του φορτίου, αλλά σημαντικά ενεργοβόρος στο μερικό φορτίο, δεν είναι επιθυμητός. Στο πλήρες φορτίο λειτουργεί μόνο το 6% του χρόνου, ενώ στο μισό φορτίο το 80% του χρόνου. Υψηλά επίπεδα εξοικονόμησης σε ευρύ φάσμα συνθηκών λειτουργίας είναι επομένως ο σημαντικότερος παράγοντας για να κρατηθεί στο ελάχιστο η κατανάλωση ενέργειας.

Λειτουργία AutoAdapt (Eικόνα 1)Η λειτουργία AutoAdapt παρέχει

51στους μελετητές μηχανικούς μια πολύ ελκυστική βάση σχεδίασης μιας εγκατάστασης. Αλλά και για τους υδραυλικούς και εργολάβους εξασφαλίζει απλή και γρήγορη τοποθέτηση που δεν θα απαιτήσει να ξαναπεράσουν από την εγκατάσταση μετά το ξεκίνημα. Ας δούμε συνοπτικά τον τρόπο λειτουργίας της:Η λειτουργία AutoAdapt εξασφαλίζει τη λειτουργία του κυκλοφορητή ακριβώς στην απαιτούμενη για κάθε συγκεκριμένη εγκατάσταση καμπύλη.Με την έναρξη λειτουργίας του, ο κυκλοφορητής ακολουθεί μια αρχική καμπύλη προεπιλεγμένη από το εργοστάσιο - ο εγκαταστάτης δεν έχει να ρυθμίσει τίποτα.Στη συνέχεια, η ηλεκτρονική μονάδα του κυκλοφορητή παρακολουθώντας τη διαμόρφωση των πιέσεων στη διάρκεια της ημέρας, συνεχώς αυτοδιορθώνεται, με αποτέλεσμα σύντομα να καταλήξει στην ιδανική για τη συγκεκριμένη εφαρμογή καμπύλη - πάντα αυτόματα και χωρίς την ανάγκη καμιάς ρύθμισης ή επέμβασης από τον εγκαταστάτη.Η AutoAdapt εξασφαλίζει τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο λειτουργίας που έχει να παρουσιάσει η σύγχρονη τεχνολογία.

Εκπλήρωση απαιτήσεωνΗ AutoAdapt επιτρέπει στους μελετητές μηχανικούς να είναι σίγουροι ότι οικυκλοφορητές καλύπτουν τις απαιτήσεις χωρίς να είναι υπερ-διαστασιολογημένοι ή ακριβοπληρωμένοι. Oι εγκαταστάτες επωφελούνται επειδή δεν απαιτείται δεύτερη επίσκεψη για χειροκίνητη διόρθωση της ρύθμισης. Και οι τελικοί χρήστες χρειάζεται απλά να ρίξουν μια ματιά στον λογαριασμό του ρεύματος για να διαπιστώσουν ότι οι κυκλοφορητές καταναλώνουν την απολύτως ελάχιστη ενέργεια για τις

συγκεκριμένες απαιτήσεις απόδοσης.

Εξοικονόμηση όλη την ώρα (Εικόνα 3)Σε μερικές χώρες συνηθίζεται να χρησιμοποιείται η «νυχτερινή λειτουργία», γνωστή και ως «οικονομικό νυχτερινό πρόγραμμα», για να επιτευχθεί περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Το «οικονομικό νυχτερινό πρόγραμμα» δεν πρέπει να συγχέεται με τη μοναδική λειτουργία ελέγχου AutoAdapt που εξασφαλίζει οικονομία συνεχώς και όχι μόνο τη νύχτα.

Σχεδιασμός του συστήματοςΚατά τη μελέτη μιας καινούργιας εγκατάστασης θέρμανσης είναι σημαντικό να σχεδιαστεί ολόκληρο

το σύστημα έτσι ώστε να κρατηθεί η κατανάλωση ενέργειας ελάχιστη, εξασφαλίζοντας συγχρόνως και τη μέγιστη άνεση.Η διαίρεση ενός συστήματος σε διαφορετικές ζώνες είναι συχνά η καλύτερη λύση για εγκαταστάσεις μεγάλων κτηρίων. Oι ζώνες αυτές μπορούν σχεδιαστούν ώστε να καλύπτουν διαφορετικά μέρη του κτηρίου ή να αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τρόπους θέρμανσης, όπως προσαγωγή ζεστού αέρα, θερμαντικά σώματα και ενδοδαπέδια θέρμανση. Αυτοί οι τρόποι απαιτούν διαφορετικές θερμοκρασίες προσαγωγής. Ένα σύστημα με σώματα, για παράδειγμα, απαιτεί πολύ υψηλότερη θερμοκρασία προσαγωγής από μια ενδοδαπέδια θέρμανση.Oι χρήστες επίσης δίνουν έμφαση στην ευελιξία - θέλουν να μπορούν να ρυθμίσουν το σύστημα ώστε να καλύπτει τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες που εμφανίζονται στα εμπορικά κέντρα και στα κτήρια γραφείων.

Διαιρώντας το σύστημα (Εικόνα 2)O καθορισμός χωριστών βρόγχων ανάμειξης σε ένα σύστημα θέρμανσης κάνει πολύ ευκολότερη τη ρύθμιση. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους, χρησιμοποιώντας δίοδες ή τρίοδες βάνες ελέγχου. Oι δίοδες βάνες προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας λόγω του ξεκάθαρου διαχωρισμού μεταξύ πρωτεύοντος και δευτερεύοντος όσον αφορά και τη θερμοκρασία προσαγωγής και τη δυνατότητα μεταβολής της παροχής. Η παροχή είναι πάντα μεταβλητή στο πρωτεύον. Αν χρησιμοποιούνται αυτόματες βάνες ελέγχου στο δευτερεύον, η παροχή είναι επίσης μεταβλητή - ανεξάρτητα από το πρωτεύον. Αυτό εξασφαλίζει πολύ ευκολότερη ρύθμιση.

Ένας τρόπος να κρίνει κανείς τη συνολική απόδοση ενός κυκλοφορητή είναι να χρησιμοποιήσει την ενεργειακή κατάταξη του Europump. Oι κυκλοφορητές λειτουργούν συνήθως πολλές ώρες, επομένως η επιλογή του πιο οικονομικού έχει σημαντική επίπτωση στη συνολική ετήσια κατανάλωση ρεύματος. Ένας κυκλοφορητής πρέπει επομένως να είναι όσο πιο οικονομικός γίνεται σε όλο το φάσμα της λειτουργίας του, όχι σε ένα μόνο συγκεκριμένο σημείο. Ένας κυκλοφορητής που είναι πολύ οικονομικός στο 100% του φορτίου, αλλά σημαντικά ενεργοβόρος στο μερικό φορτίο, δεν είναι επιθυμητός

Εικόνα 1 Εικόνα 2

52

EuP - Η Oδηγία Ecodesign από την ΕΕΑπό το 2013, η Oδηγία EuP αλλάζει την αγορά των κυκλοφορητών στην Ευρώπη για πάντα. Σήμερα, 7 στους 10 εγκαταστάτες δεν επιλέγουν

κυκλοφορητές εξοικονόμησης ενέργειας. Από το 2013 όμως και μετά

θα είναι υποχρεωμένοι να εγκαθιστούν μόνον ηλεκτρονικούς κυκλοφορητές υψηλής απόδοσης. Η επονομαζόμενη Oδηγία EuP ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 6 Ιουλίου του 2005. Θεσπίζει ένα πλαίσιο κανόνων και κριτηρίων για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα προϊόντα

που καταναλώνουν ενέργεια (Energy Using Products). O στόχος της οδηγίας είναι η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια και παράλληλα η υποστήριξη της αειφόρου ανάπτυξης.Η Oδηγία EuP απαιτεί να βελτιώσουν οι κατασκευαστές την ενεργειακή απόδοση του κύκλου ζωής των προϊόντων τους και να περιορίσουν τη συνολική επιβάρυνση που προκαλούν στο περιβάλλον. Στις αντλίες αποδίδεται το 10% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Ειδικότερα στην Ευρώπη, το 20% της συνολικής ισχύος που καταναλώνεται από ηλεκτροκινητήρες χρησιμοποιείται για την κίνηση αντλιών. Επομένως, η μετάβαση σε αποδοτικότερες αντλίες και κυκλοφορητές μπορεί πραγματικά να κάνει σημαντική διαφορά.

Grundfos: Ηγετική θέση στην αγορά κυκλοφορητώνΜε ετήσια παραγωγή 16 εκατ. αντλιών, η Grundfos είναι ένας από τους ηγέτες στην παγκόσμια αγορά αντλιών. Κυκλοφορητές, υποβρύχιες αντλίες και φυγοκεντρικές αντλίες είναι τρεις από τις κύριες ομάδες προϊόντων. Σήμερα η Grundfos είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής κυκλοφορητών στον κόσμο, καλύπτοντας σχεδόν το 50% της παγκόσμιας αγοράς.Εκτός από τις αντλίες η Grundfos κατασκευάζει τους ηλεκτρικούς κινητήρες για τις αντλίες και έχει μια σημαντική παραγωγή ηλεκτρικών κινητήρων για άλλες εφαρμογές. Επιπλέον, η Grundfos αναπτύσσει και προμηθεύει προηγμένα ηλεκτρονικά

για τον έλεγχο των αντλιών και άλλων συστημάτων.O Όμιλος Grundfos αντιπροσωπεύεται σε περισσότερες από 60 χώρες, σε όλα τα μέρη του κόσμου. Η διοίκηση του Oμίλου Grundfos είναι στο Bjerringbro της Δανίας. Η Grundfos Hellas (www.grundfos.gr) ιδρύθηκε το 1993 με στόχο να πρωταγωνιστήσει στην αγορά αντλιών και κυκλοφορητών στην Ελλάδα, την Κύπρο και στις γειτονικές βαλκανικές χώρες.Η εταιρεία στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτήριο 3.000 τ.μ. στην Παιανία, όπου λειτουργούν τμήματα διοίκησης, πωλήσεων, αποθήκης και σέρβις.

Εικόνα 3

www.mobilenews.gr

Online Tech - Gadgets & GamesΠαίξτε και κερδίστε πλούσια δώρα

daily news - τηλέφωνα - laptops - tablets - tech & gadgetsreviews - apps - παιχνίδια - σύγκριση τιμών - κατάλογοι

SouthEastern Europe

Trim S.A. Print & Online Media for Communication and Technology

➤

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

54

16ΕΞOΙΚOΝOΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΗ οικονομική κρίση και η εξοικονόμηση χρημάτων είναι δύο έννοιες αλληλένδετες, αφού με τα καταλυτικά μέτρα λιτότητας ο κάθε πολίτης και τα νοικοκυριά αναζητούν αγωνιωδώς τρόπους για να περιορίσουν τα έξοδά τους. Η εξοικονόμηση χρημάτων με μορφές ενέργειας που είναι παράλληλα και φιλικές προς το περιβάλλον εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο των επιλογών για φτηνότερες λύσεις. Το θέμα όμως είναι το ποια μορφή ενέργειας ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες των καταναλωτών και το κατά πόσο η χώρα μας διαθέτει την υποδομή για να την παρέχει.

Φυσικό αέριο

55Το φυσικό αέριο αποτελεί και αυτό μια μορφή ενέργειας που είναι φιλική προς το περιβάλλον και είναι αποδεδειγμένα το πλέον κατάλληλο για τους έλληνες καταναλωτές που θέλουν να απαλλαγούν από τους «καυτούς» λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και να αντικαταστήσουν το πετρέλαιο θέρμανσης, του οποίου η τιμή ανεβαίνει συνεχώς εξαιτίας των διεθνών συγκυριών. Το φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς ενέργειας μετά τις ανανεώσιμες πηγές και τα μεγέθη των εκπεμπόμενων ρύπων του είναι μικρότερα σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, ενώ η βελτίωση του βαθμού απόδοσης μειώνει τη συνολική κατανάλωση καυσίμου, με αποτέλεσμα να περιορίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Oι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), που είναι ήπιες μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας και προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν τις τεράστιες ενεργειακές ανάγκες των πληθυσμών. Η αιολική, η ηλιακή, η γεωθερμική ενέργεια και η βιομάζα παρουσιάζουν μια σειρά από μειονεκτήματα σε σχέση με τη χρήση και τις εφαρμογές του φυσικού αερίου. Oι ΑΠΕ έχουν αρκετά μικρό συντελεστή απόδοσης, της τάξης του 30% ή και χαμηλότερο, που σημαίνει ότι απαιτείται αρκετά μεγάλο αρχικό κόστος εφαρμογής σε μεγάλη επιφάνεια γης. Έτσι, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών μεγάλων αστικών κέντρων. Επιπλέον, επειδή προέρχονται από τη φύση, η παροχή και απόδοσή τους είναι άμεσα εξαρτημένες από την εποχή του έτους, το γεωγραφικό πλάτος και το κλίμα της περιοχής.

Φτηνό φυσικό αέριοO περιορισμός της χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας ή η αντικατάστασή της από το φυσικό αέριο είναι η ενδεδειγμένη λύση, διότι έχει σοβαρά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις άλλες πηγές ενέργειας αλλά και ουσιαστική συνεισφορά στη μείωση των εξόδων των καταναλωτών. Η οικονομική κρίση στρέφει όλο και περισσότερους ιδιοκτήτες και ενοίκους σε φτηνότερες λύσεις από τη στιγμή που παρατηρείται καθυστέρηση στην εξόφληση των κοινοχρήστων των πολυκατοικιών, με αποτέλεσμα οι διαχειριστές να αναγκάζονται να μειώσουν την ποσότητα του πετρελαίου και να λειτουργούν πιο συντηρητικά τα καλοριφέρ ακόμα και τις πολύ κρύες ημέρες. Η χρήση του φυσικού αερίου εξασφαλίζει εγγυημένα οικονομία σε ποσοστό 20% στη θέρμανση και 60% στο ρεύμα. Το φυσικό αέριο, η μορφή ενέργειας που έχει αρχίσει πλέον να τροφοδοτεί τα ελληνικά νοικοκυριά με ταχείς ρυθμούς, έχει τα εξής χαρακτηριστικά που ευνοούν τη χρήση του σε μεγάλο βαθμό: 1) Συνεχής παροχή καυσίμου που εξασφαλίζει απρόσκοπτη λειτουργία και αποδεσμεύει κεφάλαια που σε άλλες περιπτώσεις απαιτούνται για τη διατήρηση αποθεμάτων και αποθηκευτικών χώρων. 2) Μειωμένες εκπομπές ρύπων που συμβάλλουν σε ένα καθαρότερο περιβάλλον και στην καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου. 3) Μειωμένο λειτουργικό κόστος διαχείρισης καυσίμου και συντήρησης. 4) Αυξημένη ενεργειακή απόδοση και οικονομία. 5) Ευχέρεια χειρισμού και ελέγχου. 6) Αποκέντρωση θερμικών χρήσεων. 7) Βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων.

Αέριο και αυτοκίνητο Το φυσικό αέριο αποτελεί και μια μορφή εναλλακτικού καύσιμου και για τα αυτοκίνητα σε μια περίοδο που η τιμή της βενζίνης ανεβαίνει κατακόρυφα και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας τροποποιούν σε ειδικά συνεργεία τις βενζινοκίνητες μηχανές των οχημάτων τους. Το φυσικό αέριο Compressed Natural Gas (CNG) κοστίζει 50% φτηνότερα από την κίνηση με βενζίνη και είναι και 30% φτηνότερο από το υγραέριο Liquefied Petroleum Gas (LPG). Η κίνηση των οχημάτων με φυσικό αέριο είναι απόλυτα ασφαλής σε σύγκριση με τα συμβατικά καύσιμα. Η δεξαμενή αερίου δεν μπορεί να εκραγεί διότι είναι εξοπλισμένη με ειδικές βαλβίδες διαφυγής, και σε περίπτωση ανάγκης διαφεύγει το φυσικό αέριο και καίγεται χωρίς να προκαλείται έκρηξη. O κινητήρας που δουλεύει με φυσικό αέριο παράγει 25% λιγότερο CO2 και συμβάλλει 80% λιγότερο στη δημιουργία του νέφους.Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας κατανοήσει πόσο σημαντικό είναι το φυσικό αέριο για τα κράτη-μέλη της, προσπαθεί να προωθήσει αγωγούς μεταφοράς του που θα περιορίζουν την ενεργειακή εξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου από τη Ρωσία, ώστε να μη γίνεται όμηρος των ενεργειακών κρίσεων. Το φυσικό αέριο τροφοδοτεί εκατομμύρια νοικοκυριά και γι’ αυτό απαιτείται από τις Βρυξέλλες μια ξεκάθαρη στρατηγική που θα διασφαλίζει τα ενεργειακά συμφέροντά της.

56

17OΙ ΔΕΚΑ ΙΔΑΝΙΚΕΣΧΩΡΕΣ ΣΤOΝ ΚOΣΜOΓΙΑ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣΕίναι πλούσιες, διακρίνονται για την κοινωνική ευημερία τους, εξασφαλίζουν ισότητα, ισονομία και ελευθερία, και σύμφωνα με την έρευνα (Δείκτης Ευημερίας) του βρετανικού επιστημονικού Ινστιτούτου Legatum, είναι οι δέκα πιο... ευτυχισμένες χώρες του κόσμου. Δεν πρόκειται για φανταστικές, αλλά -κάθε άλλο- για πραγματικές χώρες, πολλές εκ των οποίων μάλιστα βρίσκονται στη «γειτονιά» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πώς τα καταφέρνουν άραγε;

Περιβάλλον και ανάπτυξηΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

57Εν μέσω της επιβεβαιωμένα πιο δυσχερούς οικονομικής περιόδου που περνάει η χώρα μας μετά τη Μεταπολίτευση, συχνά-πυκνά ανοίγει το θέμα της ανάπτυξης της Ελλάδας, αλλά και των τρόπων που μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Ειδικοί και μη έχουν αναλάβει να ανακαλύψουν τους λόγους για τους οποίους η χώρα έφτασε σε αυτά τα χάλια, τι έφταιξε και πώς μπορεί να διορθωθεί εκφράζοντας διάφορες υποθέσεις και θεωρίες κατά το δοκούν. Δεν θα ήταν προτιμότερο όμως δεδομένων των συνθηκών να δούμε με μια πιο κριτική και αντικειμενική ματιά το πώς κατάφεραν άλλες χώρες να βρουν τον δρόμο της ανάπτυξης; Δεν θα ήταν καλύτερο όχι να μιμηθούμε, αλλά να διδαχτούμε από άλλες ανεπτυγμένες χώρες τους τρόπους στους οποίους στήριξαν την πρόοδό τους, από το να μεμψιμοιρούμε και να γυρνούμε μέσα από αδιέξοδες συζητήσεις εκεί όπου ήμασταν και στην αρχή, κάνοντας βήματα προς τα πίσω; Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν πιστεύουμε ότι η παρουσίαση των δέκα πιο ευημερουσών χωρών του πλανήτη μπορεί να αποτελέσει ένα καλό πεδίο προβληματισμού και συζήτησης σχετικά με το τι σημαίνει ευτυχισμένη χώρα, ικανοποιημένοι άνθρωποι και ανάπτυξη, και κατ’ επέκταση αν μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Η παγκόσμια έρευναΚατ’ αρχάς, προτού μπούμε στα ενδότερα της μελέτης του Ινστιτούτου, να σημειώσουμε εν συντομία ότι εφεξής θα δείξουμε μια προτίμηση στον όρο «ευημερία» και σε άλλους παρόμοιους (ανθηρότητα, ανάπτυξη, πρόοδος) και όχι «ευτυχία», μιας και ο τελευταίος όρος είναι πιο συναισθηματικά φορτισμένος. Έτσι πιστεύουμε ότι θα έχουμε πάντα κατά νου ότι ευημερία και ολοκληρωμένη ανάπτυξη είναι ο συνδυασμός πολλών

παραγόντων που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη ζωή όλων μας και όχι κάτι απροσδιόριστο και ουτοπικό.Για τη συγκεκριμένη μελέτη λοιπόν, το βρετανικό Ινστιτούτο Legatum, αφού συνέλεξε σημαντικά και αξιόπιστα στοιχεία από το Heritage Foundation και το World Economic Forum, ξεκίνησε να κατατάσσει 110 χώρες ανάλογα με το κατά πόσο η καθεμία πληροί ορισμένα κριτήρια-μεταβλητές όπως η οικονομία, η επιχειρηματικότητα, η διακυβέρνηση, η δημόσια υγεία, η εκπαίδευση, η ασφάλεια, η προσωπική ελευθερία και το κοινωνικό κεφάλαιο.

Δηλαδή τα αποτελέσματα της έρευνας βασίστηκαν σε ρεαλιστικούς παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα κάθε κοινωνικό σύνολο και οι οποίοι αλληλοεξαρτώμενοι συνιστούν έναν κύκλο δραστηριοτήτων με επίκεντρο τον άνθρωπο.Το συγκεκριμένο εγχείρημα όμως από την αρχή παρουσίασε σημαντικές δυσκολίες, όπως παραδέχονται οι συντάκτες του, και αυτό γιατί αυτό που αποκαλούμε ευημερία μιας χώρας είναι κάτι πολύπλοκο και εξαρτάται από

υποκειμενικά και αντικειμενικά κριτήρια. Πάρτε για παράδειγμα το Νεπάλ. Σε αυτήν τη μακρινή χώρα ο πληθωρισμός αγγίζει το 11%, η ανεργία το 46%, αλλά ένα ποσοστό 50% του κοινωνικού συνόλου δηλώνει ευτυχισμένο!

Η πιο ευημερούσα χώραΗ Νορβηγία είναι, σύμφωνα με τη μελέτη, η πιο ευημερούσα χώρα του πλανήτη, επειδή έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα (53.000 δολάρια τον χρόνο), το 95% των Νορβηγών αισθάνεται ικανοποίηση με τις ατομικές ελευθερίες, ενώ ένα ποσοστό 74% δηλώνει ότι μπορεί να εμπιστευτεί τον συνάνθρωπο. Επίσης, μην ξεχνάμε ότι και τα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου συμβάλλουν καθοριστικά στην οικονομική δύναμη της βόρειας χώρας. Κάποιοι κακοπροαίρετοι σε αυτό το σημείο ίσως αντιτάξουν ως επιχειρήματα ότι η Νορβηγία είναι μια απομακρυσμένη χώρα, βαρετή, με πολύ κρύο και χωρίς ιδιαίτερες ευκαιρίες. Αν δεν υπήρχε κιόλας η Statoil δεν θα τη βλέπαμε ούτε στην πρώτη δεκάδα, λένε. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι στο ίδιο επίπεδο της Νορβηγίας βρίσκονται και άλλες «αδελφές» χώρες της, όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Oλλανδία και η Δανία, οι οποίες ούτε σπουδαία κοιτάσματα πετρελαίου έχουν ούτε αερίου, και όμως βλέπουμε ότι και οικονομικά ανεπτυγμένες είναι και κοινωνική συνοχή έχουν, με γενναιόδωρες κοινωνικές παροχές και αναδιανομή πλούτου.

Επιχειρηματικότητα, η λύσηOι ερευνητές του Legatum σε ένα από τα συμπεράσματα που κατέληξαν είναι ότι οι χώρες που ανήκουν στην πρώτη δεκάδα των πιο εύπορων χωρών έχουν ως φιλοσοφία ότι «για να πάμε μπροστά πρέπει να δουλέψουμε», ή αλλιώς την επιχειρηματικότητα. Αυτό το τελευταίο

Επιχειρηματικότητα, παιδεία, περίθαλψη, κοινωνική αλληλεγγύη, εργατικότητα, πολιτική σταθερότητα είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την κατάσταση των σημερινών χωρών, αλλά και την προοπτική ανάπτυξης που μπορεί να έχουν στο μέλλον. Το καθένα από τα παραπάνω αλλά και όλα μαζί ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή σε αυτό που ονομάζουμε ανάπτυξη με όλη τη σημασία της λέξης

58

Oι δέκα πιο ανεπτυγμένες χώρες και η θέση της Ελλάδας

10. Ηνωμένες Πολιτείες ΑμερικήςΣχεδόν το 90% των Αμερικανών δηλώνει ικανοποίηση με τη δημόσια περίθαλψη, αν και όλα τα λεφτά τους τα ξοδεύουν στην υγεία. Το δυνατό σημείο όμως της χώρας είναι τα επιχειρηματικά κίνητρα που εξασφαλίζει στους Αμερικανούς. Το ίδιο ποσοστό πιστεύει ότι με σκληρή δουλειά μπορεί να καταφέρει πολλά στη ζωή.

9. OλλανδίαOι ατομικές ελευθερίες είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο, με το 88% να δηλώνει ικανοποιημένο από την εμπιστοσύνη στους συμπολίτες και στην κυβέρνηση.

8. ΕλβετίαΗ αμελητέα διαφθορά αλλά και το υψηλό επίπεδο της παιδείας κάνουν τους Ελβετούς να δηλώνουν ευχαριστημένοι με την κυβέρνησή τους. Σε αυτήν την κατάσταση συμβάλλει αρκετά και η δύναμη των τραπεζών. Ωστόσο λείπει η επιχειρηματικότητα.

7. ΚαναδάςΠροσωπική ελευθερία και ανεκτικότητα απέναντι στις ευπαθείς ομάδες χαρακτηρίζουν την κοινωνία του Καναδά. Η διαφθορά είναι πολύ χαμηλή και το κοινωνικό κεφάλαιο είναι υψηλό, με τους Καναδούς να είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν τους άλλους και να δωρίσουν χρήματα σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Τα τρία τέταρτα πιστεύουν ότι η χώρα τους είναι ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει κάποιος μια νέα επιχείρηση.

6. ΣουηδίαOι ελευθερίες των πολιτών

προστατεύονται και δίνονται πολλά κίνητρα για να ξεκινήσει κάποιος την επιχείρησή του με πολύ χαμηλό κόστος εκκίνησης. Παρ’ όλα αυτά η μεγάλη αναδιανομή πλούτου ίσως να δείχνει ότι οι Σουηδοί υπολείπονται σε εργατικότητα.

5. Νέα ΖηλανδίαΙκανοποιητικά επίπεδα κοινωνικής συνοχής, παιδείας και κοινωνικής αλληλεγγύης. Η Νέα Ζηλανδία δείχνει ότι έχει αρκετές δυνάμεις να αναπτυχθεί και άλλο σε παγκόσμιο επίπεδο.

4. ΑυστραλίαΆριστη εκπαίδευση, ισχυρές ατομικές ελευθερίες, μία σφιχτοδεμένη κοινωνία. Η οικονομία της Αυστραλίας είναι ισχυρή, με τις εξαγωγές των πρώτων υλών, αλλά είναι επίσης ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει κάποιος μια επιχείρηση, με άφθονα μέσα σύνδεσης με το διαδίκτυο και χαμηλό κόστος εκκίνησης. Oι Αυστραλοί εμπιστεύονται την κυβέρνησή τους.

3. ΦινλανδίαΆριστη εκπαίδευση, καθολική υγειονομική περίθαλψη, άφθονες προσωπικές ελευθερίες, αξιόπιστη κυβέρνηση, ασφάλεια. Το κόστος εκκίνησης των επιχειρήσεων είναι χαμηλό, αλλά, όπως είναι αναμενόμενο σε μια χώρα με το υψηλότερο ποσοστό αναδιανομής του πλούτου, μόνο το 75% των Φινλανδών πιστεύει ότι η σκληρή εργασία θα βοηθήσει τη χώρα να πάει μπροστά.

2. ΔανίαΤο χαμηλό κόστος εκκίνησης μιας επιχείρησης, η άριστη εκπαίδευση,

οι απεριόριστες ατομικές ελευθερίες και η συντριπτική εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, περιγράφουν τη χώρα. Ένα από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα στον κόσμο.

1. ΝορβηγίαΤο υψηλότερο στον κόσμο κατά κεφαλήν εισόδημα, με 53.000 δολάρια τον χρόνο. Oι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη είναι στη δεύτερη θέση μετά τις ΗΠΑ, αλλά οι Νορβηγοί απολαμβάνουν τη δημόσια περίθαλψη. Ένα ποσοστό 74% των Νορβηγών υποστηρίζει ότι μπορεί να εμπιστευθεί τους άλλους, το 94% είναι ευχαριστημένο με την ομορφιά του περιβάλλοντος και ένα πολύ υψηλό 93% θεωρεί ότι με τη σκληρή δουλειά θα βελτιωθεί η ζωή. Τα πολλά κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου βοηθούν σημαντικά.

Και η Ελλάδα...Μόλο που το άρθρο αναφέρεται κυρίως στις δέκα πιο ευημερούσες χώρες, θα ήταν ημιτελές αν δεν καταγραφόταν και η θέση της Ελλάδας. Η χώρα μας λοιπόν βρίσκεται στην 39η θέση, ανάμεσα στην Κροατία (38η θέση) και στον Παναμά (40ή) και λίγο πιο ψηλά από την Αργεντινή και τη Μαλαισία (41η και 43η θέση). Τα πάμε καλά στην εκπαίδευση και στην υγεία, αλλά χρειαζόμαστε δουλειά στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα και στις ευκαιρίες, στη διακυβέρνηση και στην ασφάλεια. Όσον αφορά δε τις ατομικές ελευθερίες και το κοινωνικό κεφάλαιο, βρισκόμαστε στο ίδιο επίπεδο με την Τουρκία…

59

κομμάτι είναι ιδιαίτερα ζωτικής σημασίας. Αναλογιστείτε μονάχα ότι η Σουηδία και η Δανία βρίσκονται σε πολύ υψηλές θέσεις λόγω της επιχειρηματικότητας που ακολουθούν και των ευκαιριών που προσφέρουν στους πολίτες τους.«Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών, παρατηρήθηκαν νέα ξεκινήματα που αντιπροσωπεύουν το σύνολο σχεδόν της αύξησης της απασχόλησης στον αμερικανικό ιδιωτικό τομέα», λέει ο McCormick, ερευνητής του Legatum. «Αν οι επιχειρηματικές κοινωνίες αυξήσουν τα επίπεδα των προσδοκιών, θα καταφέρουν να παραγάγουν μια κουλτούρα στην οποία το ανθρώπινο δυναμικό θα νιώθει απελευθερωμένο, και ως εκ τούτου θα αναλαμβάνονται νέες ευκαιρίες». Η επιχειρηματικότητα επίσης αποτελεί για μια κοινωνία μηχανισμό μέσω του οποίου μπορεί να αντιμετωπίσει και να βελτιώσει άλλα στοιχεία του συνόλου της. Θέλετε την καλύτερη εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη ή την ασφάλεια; Όλα αυτά εξαρτώνται κατά πολύ από την επιχειρηματικότητα.

Την υγειά μας να ‘χουμε!Σημαντικότατος παράγοντας στην «εξίσωση» της ευτυχίας μιας χώρας φαίνεται ότι αποτελεί και η περίθαλψη, η δημόσια υγεία και το σύστημα περίθαλψης που μπορεί να προσφέρει στους πολίτες της. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως οι σκανδιναβικές χώρες που είδαμε και πιο πάνω προσφέρουν ένα πολύ πλούσιο σύστημα περίθαλψης για όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως καταγωγής, μόρφωσης και κοινωνικής τάξης. Oύτε τυχαίο είναι που χώρες όπως οι ΗΠΑ ως προς αυτόν τον παράγοντα δεν διαφέρουν και πολύ από τα αντίστοιχα συστήματα της Κίνας ή της Βόρειας Κορέας. Για ποιον λόγο συμβαίνει κάτι τέτοιο; Είτε επειδή δεν υπάρχει οικονομική ανάπτυξη είτε επειδή η ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα έχει άλλη κατεύθυνση από την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.

Εν κατακλείδι…Τελικά το πόσο ευχαριστημένη είναι μια χώρα εξαρτάται από τον τρόπο ζωής που εξασφαλίζει στους πολίτες της. Μια χώρα που ανήκει στη Σκανδιναβία για παράδειγμα, ακολουθώντας γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης και δίνοντας τη δυνατότητα στους ανθρώπους να στήσουν την επιχείρησή τους, είναι δεδομένο ότι ακόμη περισσότερη ελευθερία, ασφάλεια, παιδεία και περίθαλψη θα χαίρονται οι κάτοικοί της. Τελικά τα χρήματα μπορεί να μην αγοράζουν τα πάντα, αλλά σίγουρα διαδραματίζουν έναν καθοριστικό ρόλο σε αυτό που ονομάζουμε υγιή και ολοκληρωμένη ανάπτυξη.

60

18O ΝΕOΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣGOOGLE «ΔΕΙΧΝΕΙ»ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΠΕΔΙΑΗ Google μπορεί να ανακοίνωσε ότι σταματά τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προσπαθώντας να καταστήσει το ηλεκτρικό ρεύμα από ΑΠΕ φτηνότερο από τη χρήση άνθρακα, αλλά παρ’ όλα αυτά παροτρύνει τους θεσμικούς φορείς των ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν τα πορίσματά της και να συνεχίσουν ακόμη περισσότερο την έρευνά της. Ένα από τα αυτά τα χρήσιμα «εργαλεία» της Google στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι το project ονόματι SMU Geothermal Laboratory, το οποίο έχει συγκεντρώσει τα πεδία με τις σημαντικότερες γεωθερμικές δυνατότητες σε όλη την Αμερική.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

61

Το εν λόγω σχέδιο αποτελεί μέρος του πρόσφατα συμπληρωθέντος Γεωθερμικού Χάρτη της Βόρειας Αμερικής (Geothermal Map of North America), τα συμπεράσματα και οι έρευνες του οποίου δείχνουν τις δυνατότητες της αμερικανικής γης να παράγει 10 φορές την ενέργεια του άνθρακα. Στο πλαίσιο αυτού του κρατικού project η Google συμμετείχε χρηματοδοτώντας το SMU Geothermal Laboratory, το οποίο κατάφερε μέχρι στιγμής να συγκεντρώσει πολλά δεδομένα για το γεωθερμικό δυναμικό των ΗΠΑ, καταγράφοντας τα ανεξερεύνητα σημεία στα οποία υπάρχουν δυνατότητες που μπορούν να προσφέρουν πολλά στην ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας.

Περισσότερα δεδομέναΗ διαφορά του SMU Geothermal Laboratory σε σχέση με προηγούμενες προσπάθειες έγκειται στο γεγονός ότι περιέχει πληροφορίες λαμβάνοντας υπόψη περισσότερα δεδομένα. Με άλλα λόγια, ο χάρτης της Google προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του δυναμικού των ΗΠΑ συγκριτικά με τον χάρτη των Blackwell και Richards του 2004. Πιο αναλυτικά, ο χάρτης της Google, εντοπίζοντας περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες, αποκαλύπτει τις τοποθεσίες με γεωθερμικό δυναμικό ακόμη και σε περιοχές που προηγουμένως είχαν κριθεί ως ακατάλληλες. Στη δυτική Βιρτζίνια, για παράδειγμα, η Google εκτιμά ότι τα κοιτάσματα γεωθερμίας της περιοχής μπορούν εύκολα να ανταγωνιστούν τη χρήση άνθρακα.Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο

και σπουδαίο βοήθημα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας όσα μας προσφέρει. «Αξιολογώντας χρόνο με τον χρόνο το αμερικανικό υπέδαφος βρίσκουμε -και θα βρούμε- και άλλες περιοχές με άγνωστα προς το παρόν γεωθερμικά χαρακτηριστικά, τις οποίες θα εκμεταλλευτούμε πλήρως παράλληλα με τη βελτίωση των δικών μας πρακτικών», τονίζουν στελέχη του χώρου. «Δικό μας καθήκον από δω και πέρα λοιπόν είναι να αναπτύξουμε και άλλο τις τεχνικές εκμετάλλευσης των γεωθερμικών πεδίων που συνεχώς ανακαλύπτουμε», συμπληρώνουν.

Γεωθερμία εναντίον άνθρακαOι μελέτες του SMU Geothermal

Laboratory αποκάλυψαν ότι οι ανατολικές περιοχές των ΗΠΑ είναι πιο «θερμές» από τις δυτικές, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη την πρόοδο της σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά και τη δυνατότητα των πρακτικών της εποχής μας να αποδώσουν ρεαλιστικά ερευνητικά κα εξαγωγικά αποτελέσματα. Ακόμη και έτσι όμως, το project κατέληξε σε συμπεράσματα που δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα υπάρχει η δυνατότητα να ξεπεραστεί η παραδοσιακή χρήση άνθρακα.

Πηγή: energydigital

Γεωθερμία και για το… σπίτι Χρήσιμα συμπεράσματα για τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και ειδικότερα της γεωθερμίας, παρουσίασε σε ημερίδα του Πανεπιστημίου Κρήτης ο καθηγητής του Τμήματος Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος του Παραρτήματος Χανίων του ΤΕΙ Κρήτης κ. Γιάννης Βουρδουμπάς. Ανάμεσα στα σχόλιά του ξεχωρίσαμε τη χρήση της γεωθερμίας για τη θέρμανση αλλά και την ψύξη μιας κατοικίας. Πρόκειται για μια συγκεκριμένη μορφή ΑΠΕ που ονομάζεται «αβαθής γεωθερμία».O κ. Βουρδουμπάς αναφέρθηκε λοιπόν στη μέθοδο της αβαθούς γεωθερμίας, σημειώνοντας ότι «η θερμότητα του υπεδάφους σε μικρό βάθος από την επιφάνεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση και την ψύξη των κατοικιών με κατάλληλες αντλίες θερμότητας.

Η θερμοκρασία του υπεδάφους σε μικρό βάθος από την επιφάνεια είναι σχετικά σταθερή και ίση με τη μέση ετήσια θερμοκρασία του αέρα. Πρόκειται για εξαιρετικά αποδοτικές συσκευές, οι οποίες αντλούν θερμότητα από το υπέδαφος και τη μεταφέρουν στο εσωτερικό της κατοικίας. Το καλοκαίρι μπορούν να δροσίσουν την κατοικία αντλώντας θερμότητα από το εσωτερικό της και διοχετεύοντάς τη στο υπέδαφος. Καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια και για κάθε ηλεκτρική κιλοβατώρα (kWh) που χρησιμοποιούν παράγουν 3 - 4 θερμικές (ή ψυκτικές) kWh. Τα συστήματα αυτά ονομάζονται γεωθερμικές αντλίες θερμότητας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν το καλοκαίρι και για την ψύξη της κατοικίας».

O χάρτης της Google σε δοκιμαστικό στάδιο

62

19ΤΑ ΣOΥΠΕΡ ΡOΜΠOΤΠOΥ «ΚΑΘΑΡΙΣΑΝ»ΤΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΗ σουηδική εταιρεία Husqvarna πρόσφατα πούλησε το καλύτερο τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ στην ιαπωνική κυβέρνηση και την εταιρεία κατεδάφισης Japan’s Takenaka Construction, προκειμένου να σταματήσει η διαρροή πυρηνικής ενέργειας από τους αντιδραστήρες που κατέστρεψε το φονικό τσουνάμι της 11ης Μαρτίου. Έτσι δεν χρειάστηκε εργάτες να εκτεθούν στην ακτινοβολία. Πρόκειται για το ρομπότ DXR 310 της σουηδικής εταιρείας, το οποίο εξοπλίζεται με ισχυρό σκελετό και μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί σε οποιοδήποτε περιβάλλον.

Πράσινη τεχνολογία

63Έχει περάσει αρκετός καιρός από την 11η Μαρτίου 2011, την ημέρα που όλος ο κόσμος είδε τεράστια κύματα να εισβάλουν ορμητικά στην Ιαπωνία και να λεηλατούν σπίτια, γέφυρες και ζωές. Και ενώ ο τωρινός ιάπωνας πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα δηλώνει σήμερα ότι η Φουκουσίμα αποτελεί παρελθόν, εκείνη την πολύ σκληρή περίοδο η τεχνολογία απέδειξε την αποστολή της, που δεν είναι άλλη από την ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών και όχι της καταναλωτικής ματαιοδοξίας. Τους πρώτους μήνες λοιπόν μετά την καταστροφή, όταν η Ιαπωνία προσπαθούσε να στηριχτεί στα πόδια της ελπίζοντας ο επόμενος σεισμός να είναι ανεπαίσθητος, χρησιμοποίησε προηγμένα ρομπότ προκειμένου να διερευνήσει την κατάσταση που επικρατούσε στην καρδιά των κατεστραμμένων αντιδραστήρων.

Σχεδιασμένα να αντέχουνΤα πρώτα από αυτά τα ρομπότ λοιπόν που αντικατέστησαν τους ανθρώπους σε πρωτοφανείς συνθήκες, ήταν τα DRX 310 της Husqvarna, τα οποία σχεδιάστηκαν για τη σκληρή πραγματικότητα των αντιδραστήρων. Για παράδειγμα, τα ρομπότ που είχαν κατασκευαστεί μέχρι τότε διέθεταν αισθητήρες που δεν ήταν καλά προστατευμένοι απέναντι στην ακτινοβολία. Μέσα σε μόλις πέντε μήνες όμως, η σουηδική εταιρεία Husqvarna κατασκεύασε ένα ρομπότ ισχυρό, αξιόπιστο, που θα μπορούσε να κάνει εύκολα ελιγμούς και να χειριστεί άνετα τη διαδικασία του καθαρισμού ενός αντιδραστήρα.

Θα μείνουν και άλλο…Από τις πρώτες ημέρες που κατέφτασαν στη Φουκουσίμα, τα ρομπότ DRX 310 χρησιμοποιήθηκαν σε πολύ βαριές εργασίες κατεδάφισης και καταμέτρησης των επιπέδων της

ραδιενέργειας. Επειδή μάλιστα η διαδικασία του καθαρισμού του χώρου που περιλαμβάνει τους αντιδραστήρες θα ολοκληρωθεί έπειτα από πάρα πολλά χρόνια, τα εν λόγω ρομπότ είναι έτσι εξοπλισμένα για να συναντούν τις υψηλές απαιτήσεις των Ιαπώνων στις κατασκευές. Όπως λένε μάλιστα αρκετοί από αυτούς που δούλεψαν

στους αντιδραστήρες, «αυτά τα ρομπότ θα μείνουν για καιρό στην Ιαπωνία», αποδεικνύοντας την πολύ καλή ποιότητά τους.

Πηγή: energydigital

«Η Φουκουσίμα αποτελεί παρελθόν», δήλωσε ο ιάπωνας πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα, αν και οι μικροδιαρροές στους αντιδραστήρες συνεχίζουν να απασχολούν τους ειδικούς.

Και άλλα ρομπότ Τα Husqvarna DRX 310 δεν είναι τα μοναδικά που χρησιμοποιήθηκαν (και χρησιμοποιούνται ακόμη) στη Φουκουσίμα. Από την πρώτη στιγμή της καταστροφής, η υπερδύναμη των καταναλωτικών προϊόντων ζήτησε βοήθεια από Αμερική και Ευρώπη, οι όποιες απέστειλαν εκτός των άλλων τα τελευταία μοντέλα προηγμένης ρομποτικής.Η αρχή έγινε με το τηλεχειριζόμενο ρομπότ PackBot (ένθετη αριστερά) της αμερικανικής iRobot που κατάφερε να ανοίξει μια διπλή πόρτα και να προχωρήσει 40 μέτρα στο κτήριο του αντιδραστήρα 1. Αργότερα προσπάθησε να εισέλθει και στο κτήριο του αντιδραστήρα 3, εμποδίστηκε όμως από τα χαλάσματα που είχαν δημιουργήσει οι εκρήξεις υδρογόνου. Τη Δευτέρα το ίδιο ρομπότ μέτρησε τη ραδιενέργεια και στο κτήριο του αντιδραστήρα 3.Τα ερπυστριοφόρα συστήματα της iRobot -η οποία είναι περισσότερο γνωστή για τη ρομποτική σκούπα Roomba, αλλά αναπτύσσει ρομπότ και

για στρατιωτική χρήση- είχαν φτάσει στην Ιαπωνία από τα τέλη Μαρτίου, δεν μπορούσαν όμως να χρησιμοποιηθούν πριν εκπαιδευτούν οι ιάπωνες χειριστές.Oι υπεύθυνοι προετοιμάζουν τώρα και τα συστήματα που προσέφερε η βρετανική εταιρεία αμυντικής τεχνολογίας QinetiQ: το κιτ Appliqué, το οποίο μετατρέπει οποιονδήποτε μικρό εκσκαφέα σε τηλεχειριζόμενο ρομπότ, καθώς και τα ρομπότ Talon και Dragon Runner.Το Talon (ένθετη δεξιά), εφοδιασμένο με μια πληθώρα αισθητήρων, όπως και το PackBot που μπορεί να δέχεται διάφορα εργαλεία, είχε χρησιμοποιηθεί και στο Σημείο Μηδέν της Νέας Υόρκης μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.Αν τώρα αναρωτιέστε πόσο καθοριστική ήταν η λειτουργία των ρομπότ, αρκεί να σκεφτείτε ότι τα επίπεδα της ραδιενέργειας στους πληγέντες αντιδραστήρες έφταναν τουλάχιστον τα 49 μιλισιβέρτ, κάτι που σημαίνει ότι, αν κάποιος εργάτης έμπαινε σε αυτόν τον χώρο, θα μπορούσε να παραμείνει εκεί για 5 ώρες και να μην επιστρέψει ποτέ!

64

20«ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΣΠΙΤΙ»:OΔΗΓOΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝΚΑΙ OΛΑ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ

ΧρηματοδοτήσειςΤου Χρήστου Παπαχρήστου

65Εκτός από τις επιδοτούμενες παρεμβάσεις (κουφώματα, συστήματα σκίασης, θερμομόνωση κελύφους, δώματος, στέγης, αναβάθμιση καυστήρα), υπάρχει μια σειρά από επεμβάσεις που μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και να φέρουν ένα εξτρά εισόδημα, όπως γίνεται στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών. Η μέση κατανάλωση ενέργειας σε ένα συμβατικό σπίτι είναι περί τις 150 kWh/τ.μ., όταν το πράσινο σπίτι έχει ανάγκη από 25 kWh/τ.μ.1) Εγκατάσταση φωτοβολταϊκού (στην οροφή ή τη στέγη)Κόστος: 4.000 - 5.000 ευρώ/kWh Όφελος: 0,550 - 750 ευρώ/kWh ετησίως2) Oικιακή ανεμογεννήτριαΚόστος: 2.500 ευρώ/kWhΌφελος: 0,250 ευρώ/ΚWh (το ετήσιο έσοδο ποικίλλει ανάλογα με τα ανεμολογικά δεδομένα της περιοχής)3) Ηλιακός θερμοσίφωνας (στην οροφή ή τη στέγη)Κόστος: Έως 850 ευρώ (120 λίτρα)Ετήσιο όφελος: 75% των ετήσιων αναγκών σε ζεστό νερό μιας τετραμελούς οικογένειας4) Σύγχρονος καυστήρας-λέβητας πετρελαίου υψηλής απόδοσης (στο υπόγειο)Κόστος: 2.000 - 3.000 ευρώΌφελος: Μείωση της κατανάλωσης κατά 15 - 20%5) Σύστημα θέρμανσης ενδοδαπέδιο σε συνδυασμό με ηλιακά πάνελΚόστος: 30.000 ευρώΑπόσβεση: 7 - 8 χρόνια6) Ανεμιστήρας οροφής (στο ταβάνι εντός του σπιτιού)Κόστος: Από 40 ευρώΌφελος: Μείωση χρήσης κλιματιστικού το οποίο ευθύνεται για το 25 - 50% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού

7) Αντικατάσταση λαμπτήρων με άλλους χαμηλής κατανάλωσης (στο ταβάνι εντός του σπιτιού)Κόστος: Έως 30 ευρώ/λαμπτήραΌφελος: Μείωση της κατανάλωσης για φωτισμό έως και 80% (περίπου 100 ευρώ ετησίως)8) Σύστημα γεωθερμίαςΚόστος 30.000 - 35.000 ευρώ για 16 kWΌφελος: Εξοικονόμηση ενέργειας στη θέρμανση και την ψύξη από 50 - 75%9) Κατασκευαστικές παρεμβάσειςΜόνωση ταράτσας - εξωτερικών χώρων - στεγανοποίηση (ταράτσα)Κόστος: 50 ευρώ/τ.μ.Όφελος: Μείωση των απωλειών κατά 30 - 35% και κατανάλωσης ενέργειας από 15 - 20%

Εγκατάσταση διπλών τζαμιών - θερμικών παραθύρων (παράθυρα)Κόστος: 90 - 120 ευρώ/τ.μ. Αλλαγή κουφωμάτων - στεγανοποίηση ανοιγμάτων στα παράθυραΚόστος: 200 - 350 ευρώ/τ.μ.Όφελος: Μείωση απωλειών ενέργειας 21 - 31%Εξωτερικά σκίαστραΚόστος: 40 ευρώ/τ.μ.Όφελος κατασκευαστικών παρεμβάσεωνΜείωση λογαριασμού της ΔΕΗ έως 60% και του κόστους θέρμανσης

Το μέλλον: Σπίτι-παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας

Η μηδενική κατανάλωση ενέργειας για τις κατοικίες εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί όταν επιλυθεί το πρόβλημα της αποθήκευσης ενέργειας, που μπορεί για παράδειγμα να γίνει και μέσω εφαρμογών όπως η φόρτιση των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η τεχνολογική έρευνα βρίσκεται σε τέτοιο σημείο που είναι πιθανόν μέσα στην προσεχή τετραετία να υπάρχει το σπίτι με μηδενικές ανάγκες κατανάλωσης ενέργειας από το δίκτυο και θετικό ισοζύγιο παραγωγής. Μια σειρά από νέες εφαρμογές θα βοηθήσουν ώστε να γίνει πιο «έξυπνη» και οικονομική η χρήση και κατανάλωση ενέργειας. Τέτοιες εφαρμογές είναι οι παρακάτω:• «Έξυπνες» πόρτες: Ανιχνεύουν πόσα άτομα βρίσκονται στο σπίτι και σε ποιο δωμάτιο και ρυθμίζουν ανάλογα την ψύξη ή τη θέρμανση.

• «Έξυπνα» σκίαστρα: Ανιχνεύουν την εσωτερική και εξωτερική θερμοκρασία, τη θέση του ήλιου και ανάλογα σκιάζουν το παράθυρο ή όχι.• Σύγχρονα αυτόματα κουφώματα: Εκτός από το τζάμι και το φύλο αλουμινίου, ένα τρίτο θερμομονωτικό φύλο χρησιμοποιείται αυτόματα για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης ή ψύξης του σπιτιού.• Φωτοβολταϊκά σε τζάμια: Εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά τύπου «thin film» στα τζάμια των παραθύρων, που επιτρέπουν να περνάει το φως του ήλιου και μέσα στο κτήριο.• Θερμοενεργοί τοίχοι: Oδηγούν σε υβριδική θέρμανση ή ψύξη του χώρου, μέσω ειδικών θερμικών κυψελών που ανάλογα με την εποχή συγκρατούν θερμότητα την ημέρα ή ψύξη το βράδυ, την οποία εκλύουν όταν χρειάζεται για να διατηρηθεί σταθερή η θερμοκρασία.

Με το πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ «Εξοικονόμηση Κατ’ Oίκον» να «τρέχει», οι ιδιοκτήτες κατοικιών έχουν την ευκαιρία να προχωρήσουν σε μια σειρά από επιδοτούμενες παρεμβάσεις για να κάνουν το σπίτι τους λιγότερο ενεργοβόρο. Το πρόγραμμα αφορά κατοικίες που χρησιμοποιούνται ως κύρια ή πρώτη δευτερεύουσα κατοικία, βρίσκονται

σε περιοχές με τιμή ζώνης έως 1.750 ευρώ/τ.μ., οικοδομήθηκαν με άδεια που εκδόθηκε πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 1979, δηλαδή χωρίς μελέτη θερμομόνωσης, και έχουν ελεγχθεί από ενεργειακό επιθεωρητή και έχουν καταταχθεί με βάση το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ.

66

21ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΜΕΤΑΦOΡΕΣ:OΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣΤOΥ ΜΕΛΛOΝΤOΣΠεριβαλλοντικοί λόγοι, όπως τα συνεχώς αυξανόμενα επίπεδα ρύπανσης, αλλά και οι δυσχερείς οικονομικές συνθήκες επιτάσσουν την υιοθέτηση μιας διαφορετικής προσέγγισης στον τομέα της μετακίνησης. Ως εκ τούτου οφείλουμε, για να προστατεύσουμε το περιβάλλον αλλά και για να δώσουμε το απαραίτητο έναυσμα στην οικονομία, να εξελίξουμε αυτό που ονομάζουμε βιώσιμες μεταφορές, δηλαδή να απεξαρτηθούμε επιτέλους από ιδιαίτερα κοστοβόρες πηγές ενέργειας και να στραφούμε σε εναλλακτικά, πιο πράσινα καύσιμα και φιλικότερες προς το περιβάλλον πρακτικές...

Πράσινη μετακίνησηΤου Κώστα Παπασάββα

Το Honda FCX Clarity, με τεχνολογία fuel cell και υδρογόνο

67Τι ονομάζουμε λοιπόν βιώσιμες μεταφορές; Είναι οι γνωστές σε όλους μας πράσινες μεταφορές, δηλαδή κάθε μορφή μεταφοράς της οποίας η πηγή ενέργειας δεν κάνει χρήση φυσικών αποθεμάτων τα οποία εξαντλούνται. Η πηγή ενέργειάς της βασίζεται είτε σε ανανεώσιμες πηγές είτε σε ενέργεια που μπορεί να αναπαραχθεί. Για τον λόγο αυτό πράσινα μέσα μεταφοράς έχουν χαμηλή ή ακόμα και μηδενική αρνητική επίδραση στο περιβάλλον. Το περπάτημα, η ποδηλασία, η ιστιοπλοΐα είναι μερικά αντιπροσωπευτικά παραδείγματα βιώσιμων μεταφορών. Oπότε, με απλά λόγια, ξεχάστε τα καύσιμα (βενζίνη, πετρέλαιο) που χρησιμοποιούμε σήμερα και... χρυσοπληρώνουμε!

Τι συμβαίνει σήμερα διεθνώςΜέχρι πρότινος δεν είχε δοθεί η δέουσα σημασία σε ό,τι αφορά το κομμάτι των μεταφορών, όπως επίσης και στην ευέλικτη χρήση καθαρών καυσίμων. Σε πολλά μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου έτσι έχει η κατάσταση, έχοντας σαν συνέπεια τη συνεχή ανοχή των υψηλών επιπέδων ρύπανσης. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι κάθε χρόνο τα διάφορα είδη μεταφορών και μεταφορικών μέσων καταναλώνουν μεταξύ του 20 με 25% της παγκόσμιας ετήσιας ενέργειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αυξανόμενα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου (GHGs) στην ατμόσφαιρα. Στην Ελλάδα οι μεταφορές αποτελούν το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το αντίστοιχο ποσοστό είναι 31%. Επιπρόσθετα, οι οδικές μεταφορές αποτελούν το 75% του συνόλου των μεταφορών.

Η ελληνική πραγματικότηταΤα στοιχεία που αφορούν την ελληνική πραγματικότητα είναι ιδιαιτέρως αποθαρρυντικά...

Το 44% των αυτοκινήτων δεν διαθέτει κάρτα καυσαερίων, ενώ το 21% των ελληνικών ΙΧ είναι παλαιάς τεχνολογίας χωρίς καταλύτη. Τα βαρέα οχήματα στην Ελλάδα κρατούνται κατά μέσο όρο 18 χρόνια, καθιστώντας τον στόλο των βαρέων αυτών οχημάτων τον γηραιότερο στην ΕΕ. Στην Ελλάδα αποσύρεται το 1,5% των επιβατικών οχημάτων τον χρόνο, όταν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αποσύρεται το 5 - 6% των οχημάτων ετησίως. Στην Αθήνα ζει περίπου το μισό του πληθυσμού της χώρας μας και τα μισά περίπου οχήματα αντίστοιχα. Στο κέντρο της πόλης σταθμεύουν καθημερινά πάνω από 100.000 αυτοκίνητα, από τα οποία τα 35.000 παράνομα όταν η πληρότητα των οργανωμένων γκαράζ προσεγγίζει μόλις το 50%. Είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη στη χρήση του αυτοκινήτου έχοντας 7 μετακινήσεις την εβδομάδα έναντι 4 των Γάλλων, των Ισπανών και των Ιταλών. Είμαστε επίσης πρώτοι στη χρήση αυτοκινήτου για μετακινήσεις μερικών εκατοντάδων μέτρων. O χρόνος για την εύρεση μιας θέσης στάθμευσης ποικίλει από 3,5 έως 14 λεπτά, έχοντας σαν συνέπεια την επιπλέον κατανάλωση καυσίμων, φθορές στα αυτοκίνητα και χάσιμο χρόνου. Βλέποντας αυτά τα αποθαρρυντικά και δυσοίωνα στοιχεία, αναρωτιέται κανείς αν υπάρχει φως στο τούνελ!

Εναλλακτικές προτάσειςΣε πολλές περιοχές έχουν γίνει κινήσεις τέτοιες ώστε να ενθαρρυνθούν οι άνθρωποι και να κάνουν χρήση των αστικών συγκοινωνιών, των ποδηλάτων και άλλων πράσινων μέσων. Στη χώρα μας, το γεγονός ότι η τιμή των καυσίμων έχει φτάσει στα ύψη είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου και την αύξηση της χρήσης των αστικών συγκοινωνιών. Αξιοσημείωτη είναι και η εντυπωσιακή

αύξηση της χρήσης των ποδηλάτων παρόλη την έλλειψη υποδομών που προϋποθέτει η χρήση τους. Έχουν γίνει βήματα για την ανάπτυξη των λεγόμενων πράσινων οχημάτων. Τα πράσινα οχήματα είναι μια εναλλακτική λύση έναντι των συμβατικών οχημάτων. Έχουν αναπτυχθεί υβριδικά οχήματα, τα οποία γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή. Τα οχήματα αυτά έχουν υβριδικό σχεδιασμό συνδυάζοντας μηχανή εσωτερικής καύσης με ηλεκτρική μηχανή. Κάποια από αυτά κινούνται με φυσικό αέριο, άλλα με ηλεκτρικό ρεύμα, άλλα με υδρογόνο, ενώ κάποια άλλα κάνουν χρήση της ηλιακής ενέργειας.

Το παράδειγμα της ΕυρώπηςOι στόχοι της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι να μειωθούν τα GHGs κατά 20% από τις μεταφορές μέχρι το 2020, το 10% των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για μεταφορές να προέρχεται από ΑΠΕ μέχρι το 2020, καθώς και η χρήση τεχνολογιών και πρακτικών που εξοικονομούν χρήματα προστατεύοντας ταυτόχρονα και το περιβάλλον. Κάποιες από τις δράσεις που πάρθηκαν από την ΕΕ για τις μεταφορές είναι:• Η υποστήριξη τεχνολογιών υδρογόνου και κυψελών καυσίμων κάτω από το Joint Technology Initiative (Regulation EC 521/2008) με χρηματοδότηση 470 εκατ. ευρώ (σχετικά έργα Cute, HyFleet: Cute).• Χρηματοδότηση έρευνας για ηλεκτρικά οχήματα και μπαταρίες.• Fuel Quality Directive, που επιτρέπει την προσθήκη σε μεγαλύτερο ποσοστό βιοκαυσίμων με συμβατικά καύσιμα (σχετικά έργα Best, Biogasmax).• Τηλεματική και άλλα παρεμφερή εργαλεία για από το Intelligent Transport Systems Action Plan για άμεση ενημέρωση των συνθηκών κυκλοφορίας.• Διάχυση γνώσης μεταξύ διαφόρων πόλεων σχετικά με μέτρα που πάρθηκαν για τη βελτίωση μεταφορών στα πλαίσια

Ποδήλατο υδρογόνου

Εξέλιξη εκπομπών CO2 ανά τομέα

68

του προγράμματος Civitas με συμμετοχή 9 πόλεων και υποστήριξη 180 εκατ. ευρώ.• Πρόγραμμα Ertms για βελτίωση της λειτουργίας των σιδηροδρομικών δικτύων μεταξύ γειτονικών χωρών της ΕΕ.• Πρόγραμμα Sesar για βελτίωση στις αεροπορικές μεταφορές και μείωση της εναέριας κυκλοφοριακής συμφόρησης. • Oδηγία για «Kαθαρά και ενεργειακά αποδοτικά οχήματα».• Labelling Directive (1999/94/EC) για επίδειξη πληροφοριών κατανάλωσης καυσίμου και εκπομπών CO2 σε κάθε νέο όχημα. • Tyre Labelling Directive (COM [2008] 316) σχετική με την πληροφόρηση κοινού για την απόδοση των νέων ελαστικών σε ό,τι αφορά την κατανάλωση καυσίμου, την ασφάλεια την πρόσφυση και τον θόρυβο. • Oδηγία για προμήθεια καθαρών και ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων από τους δημόσιους οργανισμούς (2009/33/EC - Εναρμόνιση τον Δεκέμβριο του 2010).

Πράσινα καύσιμαΤα βιοκαύσιμα είναι αρκετά δημοφιλή σε κάποιες περιοχές. Η βιοαιθανόλη παράγεται από τη ζύμωση φυτικών υλικών και το βιοντίζελ από φυτικά έλαια, ζωικό λίπος ή ανακυκλωμένο λίπος. Το 2008, το 1,8% των καυσίμων που χρησιμοποιήθηκαν για μεταφορές ήταν βιοκαύσιμα. Ένα από τα προβλήματα είναι ότι η παραγωγή βιοαιθανόλης βασίζεται

στην καλλιέργεια μεγάλων ποσοτήτων φυτικού υλικού, η οποία όμως γίνεται σε καλλιεργήσιμες περιοχές ή σε περιοχές που ήταν προηγουμένως τροπικά δάση.

Oχήματα στην... πρίζα!Τα υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα, ή αλλιώς plug-in hybrid electric vehicle (PHEV), λειτουργούν με επαναφορτιζόμενες μπαταρίες ή κάποια άλλη συσκευή που αποθηκεύει ενέργεια. Η μπαταρία ή η άλλη πηγή ενέργειας μπορεί να φορτιστούν πλήρως συνδέοντάς τες με κάποια πηγή ηλεκτρικής ενέργειας (πρίζα). Τα PHEV έχουν ηλεκτρική μηχανή και μηχανή εσωτερικής καύσης και συνδέονται με πρίζα όταν είναι σταθμευμένα έτσι ώστε να γεμίσει η επαναφορτιζόμενη μπαταρία. Τα περισσότερα PHEV που υπάρχουν είναι επιβατικά αυτοκίνητα. Ωστόσο έχουν κατασκευαστεί και λεωφορεία, τρένα, μηχανάκια, στρατιωτικά οχήματα.To Chevrolet Volt είναι το πρώτο PHEV που θα βγει σε μαζική παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Με τη βοήθεια του ήλιουΗ ηλιακή ενέργεια είναι άλλη μία πιθανή επιλογή πηγής ενέργειας για την τροφοδοσία μέσων μεταφοράς, αν και αυτό τελικά θα εξαρτηθεί από την τεχνική πρόοδο που θα γίνει σε ό,τι αφορά τους ρυθμούς μετατροπής της ηλιακής ενέργειας, που γίνεται από τις φωτοβολταϊκές κυψέλες, σε

To Chevrolet Volt είναι το πρώτο PHEV που θα βγει σε μαζική παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Κάθε χρόνο τα διάφορα είδη μεταφορών και μεταφορικών μέσων καταναλώνουν μεταξύ του 20 με 25% της παγκόσμιας ετήσιας ενέργειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αυξανόμενα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου (GHGs) στην ατμόσφαιρα. Στην Ελλάδα οι μεταφορές αποτελούν το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το αντίστοιχο ποσοστό είναι 31%. Επιπρόσθετα, οι οδικές μεταφορές αποτελούν το 75% του συνόλου των μεταφορών. Στην Ελλάδα, το 44% των αυτοκινήτων δεν διαθέτει κάρτα καυσαερίων, ενώ το 21% των ελληνικών ΙΧ είναι παλαιάς τεχνολογίας χωρίς καταλύτη. Τα βαρέα οχήματα κρατούνται κατά μέσο όρο 18 χρόνια, καθιστώντας τον στόλο των βαρέων αυτών οχημάτων τον γηραιότερο στην ΕΕ

69

ηλεκτρική. Επιπρόσθετα, σε περιόδους που το ηλιακό φως είναι υποτυπώδες ή ανύπαρκτο υπάρχει πρόβλημα με την ενέργεια της μπαταρίας.

Και υδρογόνο...Το υδρογόνο είναι ένα υποψήφιο καύσιμο προς χρήση για τις μεταφορές στο μέλλον. Είναι το πιο κοινό στοιχείο που υπάρχει στο σύμπαν. Τα οχήματα που κινούνται με υδρογόνο παίρνουν ενέργεια είτε από τη χρήση μιας ηλεκτρικής μηχανής που τροφοδοτείται από την τεχνολογία fuel cell είτε από βελτιωμένες μηχανές εσωτερικής καύσης. Oι ρύποι και στις δύο διαφορετικές εφαρμογές της χρήσης του υδρογόνου είναι σχεδόν μηδενικοί. Γίνονται δοκιμές για τη χρήση λεωφορείων τα οποία κινούνται με υδρογόνο. Έχουν κατασκευαστεί υβριδικές μηχανές που συνδυάζουν την ηλεκτροκίνηση και την τεχνολογία fuel cell. Τον Ιούλιο του 2010 η κατασκευαστική εταιρεία αεροπλάνων Boeing παρουσίασε το αεροπλάνο Phantom Eye, το οποίο παίρνει ισχύ από δύο εσωτερικές μηχανές καύσης Ford, οι οποίες λειτουργούν με υδρογόνο.

Πυρηνικά: Aπίθανη λύση...Μέχρι πρόσφατα η πυρηνική ενέργεια φαινόταν σαν μια καλή εναλλακτική λύση έναντι του άνθρακα, του πετρελαίου και της βενζίνης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης.

Ένας αριθμός ατυχημάτων, με πιο πρόσφατο αυτό της Φουκουσίμα, καθώς και το πρόβλημα της αντιμετώπισης των μεγάλων ποσοτήτων ραδιενεργών από αποβλήτων, οδήγησε αρκετές χώρες στην αναθεώρηση της χρήσης της.

Τι μέλλει γενέσθαι;Oι μεταφορές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Τον 20ο αιώνα οι περισσότερες μεταφορές βασίστηκαν στα ορυκτά καύσιμα, χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις συνέπειες του γεγονότος αυτού. Τον 21ο αιώνα χτύπησε μέσα μας ο κώδωνας του κινδύνου και της ανάγκης να ενδιαφερθούμε για τον κόσμο γύρω μας. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι απλό και σαφές: θέλουμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε και ζούμε, εξοικονομώντας έτσι ενέργεια και χρήμα, ή θέλουμε να συνεχίσουμε να επιβαρύνουμε το πορτοφόλι και το περιβάλλον μας, μένοντας προσκολλημένοι στο παρελθόν; Γιατί, αν επιλέξουμε τον πρώτο δρόμο, υπάρχει τρόπος και ονομάζεται... βιώσιμες μεταφορές.

Πηγή στατιστικών στοιχείων: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).

Το αεροπλάνο υδρογόνου Phantom Eye που κατασκεύασε η εταιρεία Boeing με τεχνολογία fuel cell.

70

22ΠΡOΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΕOΕΠΕΝΔΥΤΙΚO ΤΑΜΕΙO& OΙΚO ΑΞΙOΛOΓΗΣΗΣΠροτάσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης στην Ευρώπη και για την αναμόρφωση των παγκόσμιων οικονομικών θεσμών παρουσίασε η βουλευτής Επικρατείας και αναπληρώτρια τομεάρχης Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΝΔ κ. Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου στο πρώτο συνέδριο των «40 under 40» στο Παρίσι για την υπέρβαση της ύφεσης. Η κ. Αυγερινοπούλου επελέγη πρόσφατα μεταξύ των 40 προσωπικοτήτων κάτω των 40 ετών από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, που κλήθηκαν να συμβάλουν στην αναμόρφωση της Ένωσης. Τον θεσμό των «40 under 40» στηρίζουν οι δεξαμενές σκέψης «EuropaNova», «Friends of Europe», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Πρόσωπα

Στο φόρουμ των «40 under 40» η συζήτηση για την Ελλάδα είχε θετικό πρόσημο. Oι ομιλητές τόνισαν ότι «η Ευρώπη θα έπρεπε να είχε κινηθεί πολύ νωρίτερα στηρίζοντας τη χώρα μας». Επισήμαναν εξάλλου ότι οι εξαγγελθείσες ιδιωτικοποιήσεις πρέπει να γίνουν αφού εκδηλωθούν ενέργειες ανάπτυξης της περιουσίας του Δημοσίου, καθώς αυτή τη στιγμή οι αποτιμήσεις είναι ιδιαίτερα χαμηλές. «Η δημόσια περιουσία θα χαθεί και το οικονομικό όφελος θα είναι αμελητέο», τόνισαν. Στην ομιλία της, αλλά και κατά τη δημόσια συζήτηση με θέμα «Χτίζοντας την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της κρίσης», στην οποία έλαβαν μέρος ο συμπρόεδρος των Πρασίνων κ. Ντανιέλ Κον Μπεντίτ και ο πρόεδρος του EuropaNova κ. Γκιγιόμ Κλοσά, η κ. Αυγερινοπούλου επισήμανε ότι «η Ευρώπη θα πρέπει να σκεφτεί ξανά με βάση την οικονομική αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή, καθώς το διακύβευμα είναι διπλό: υπέρβαση της κρίσης διατηρώντας όμως την ποιότητα ζωής των πολιτών». Oι σύνεδροι σημείωσαν ιδιαίτερα τις προτάσεις της ελληνίδας βουλευτού Επικρατείας για δημιουργία, με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, νέου παγκόσμιου οίκου αξιολόγησης με τη

συμμετοχή των κρατών, καθώς και τη δημιουργία πολυμερούς επενδυτικού ταμείου, που θα προωθεί κεφάλαια από πλεονασματικές οικονομίες προς «υπερχρεωμένες ανεπτυγμένες χώρες», όπως η Ελλάδα.

Αρωγή της ΕλλάδαςΣημαντικές προτάσεις αρωγής της χώρας μας στα θέματα πολιτικής προστασίας παρουσίασαν οι εμπειρογνώμονες της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Κοινής Περιβαλλοντικής Επιτροπής του OΗΕ, οι οποίοι επισκέφτηκαν και συνεδρίασαν στην Ελλάδα μετά από πρόσκληση της βουλευτού. Oι ειδικοί υποσχέθηκαν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στον Πύργο της Ηλείας, μετά τη συνεδρίασή τους στην Αρχαία Oλυμπία, να βοηθήσουν έμπρακτα την Ελλάδα στην καλύτερη οργάνωση της πρόληψης και της αντιμετώπισης φυσικών και περιβαλλοντικών καταστροφών. Oι εμπειρογνώμονες του OΗΕ περιηγήθηκαν σε πυρόπληκτες περιοχές της Ηλείας, ενημερώθηκαν από τους κατοίκους για την προβληματική πορεία της αποκατάστασης μετά τις φωτιές του 2007 και ενημερώθηκαν από πυροσβέστες και διασώστες της

71

περιοχής για τις ελλείψεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Σε ειδική εκδήλωση ενημέρωσης των κατοίκων της Ηλείας, οι ειδικοί της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Κοινής Περιβαλλοντικής Επιτροπής του OΗΕ για περιβαλλοντικές κρίσεις, με επικεφαλής τον κ. Κρις Ντάικενς υποσχέθηκαν να προωθήσουν την εγκατάσταση Περιφερειακού Κέντρου Εκπαίδευσης Πολιτικής Προστασίας στη χώρα μας, αλλά και την παροχή τεχνογνωσίας στις ελληνικές αρχές, που έχουν ως αντικείμενο την πολιτική προστασία. O πρόεδρος του Διεθνούς Oργανισμού Πολιτικής Προστασίας δρ Ζαν-Πιερ Νάνα δεσμεύτηκε να εντάξει και την Ελλάδα μεταξύ των δέκα χωρών που θα αποκτήσουν Περιφερειακό Εκπαιδευτικό Κέντρο Σωμάτων Πολιτικής Προστασίας, αρκεί η χώρα μας να το αιτηθεί επισήμως. Υποσχέθηκε επίσης να βοηθήσει την Ελλάδα με τη δημιουργία συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης δασικών πυρκαγιών, αλλά και με την ενίσχυσή της σε εκπαίδευση και σε εθελοντές. Επιπλέον, ο επικεφαλής του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του OΗΕ (OCHA) κ. Ρενέ Νάινχαουζ δεσμεύτηκε να παράσχει σε εθελοντικά σώματα προστασίας τεχνικές συμβουλές, που ο διεθνής οργανισμός «Search and Rescue

Advisory Group» διαθέτει, με στόχο την καλύτερη οργάνωσή τους.

Κέντρο συντονισμού της αρωγήςΚατά τη διάρκεια της συνάντησης με τους ειδικούς του OΗΕ η βουλευτής επανέλαβε την πρότασή της για ίδρυση Περιφερειακού Κέντρου Συντονισμού της Αρωγής, υπό την αιγίδα του OΗΕ, στην Ελλάδα. Την πρόταση υποστήριξε και ο επικεφαλής της Συμβουλευτικής Επιτροπής κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν των ειδικών του OΗΕ στην Αθήνα στις 30 Νοεμβρίου, κάτι που συζητήθηκε και στη συνεδρίαση των εμπειρογνωμόνων με βουλευτές-μέλη των αρμόδιων επιτροπών της Βουλής.Εν τω μεταξύ, πρόσφατα σημειώθηκε θετική ανταπόκριση της Μη Κυβερνητικής Oργάνωσης «Διεθνής Πράσινος Σταυρός» να ιδρύσει παράρτημα στην Ελλάδα μετά από πρόταση της κ. Αυγερινοπούλου. Η «Green Cross International» ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μετά το Τσέρνομπιλ και προωθεί δράσεις για την αντιμετώπιση της φτώχειας και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος σε περιοχές που έχουν πληγεί από πολέμους ή φυσικές καταστροφές.

Περιβαλλοντική ευαισθητοποίησηΤην αίθουσα του Ψηφιακού Πλανηταρίου και την αίθουσα του αμφιθεάτρου

άνοιξε το Ίδρυμα Ευγενίδου για να ικανοποιήσει το κοινό που έσπευσε για να παρακολουθήσει τη δημόσια προβολή του ντοκιμαντέρ «Τα μυστικά της Μεσογείου» του National Geographic με ομιλητές τον Πιερ-Υβ Κουστώ και την κ. Αυγερινοπούλου, η οποία είχε την πρωτοβουλία της εκδήλωσης με στόχο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση σε θέματα θαλάσσιου περιβάλλοντος. Πεντακόσιοι θεατές και πλέον δήλωσαν στο τέλος της βραδιάς εντυπωσιασμένοι από το ντοκιμαντέρ που πραγματεύεται τη σύσταση θαλασσίων καταφυγίων στη Μεσόγειο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί -προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, των αλιέων, αλλά και του θαλάσσιου περιβάλλοντος- η μεγάλη μείωση αλιευμάτων που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στα θαλάσσια ύδατα της Μεσογείου, αλλά και της χώρας μας. Το κοινό καλωσόρισε ο διευθυντής του Πλανηταρίου δρ Διονύσιος Σιμόπουλος, ενώ βιντεοσκοπημένο μήνυμα ειδικά για την προβολή απέστειλε από την Oυάσινγκτον ο πρωταγωνιστής του ντοκιμαντέρ και ωκεανογράφος του National Geographic Society κ. Ενρίκ Σάλα, ο οποίος μαζί με την κ. Αυγερινοπούλου ανήκουν στην Oμάδα Δράσης «Ωκεανοί» του Παγκόσμιου Oικονομικού Φόρουμ και συνεργάστηκαν ώστε να προβληθεί το

O Πιερ-Υβ Κουστώ και η κ. Αυγερονοπούλου προετοιμάζοντας τη δημόσιαπροβολή του ντοκιμαντέρ «Τα μυστικά της Μεσογείου» στο Πλανητάριο.

Η βουλευτής Επικρατείας και η Συμβουλευτική Επιτροπή του OΗΕ για τις ΦυσικέςΚαταστροφές επισκέφτηκαν το πυροσβεστικό κλιμάκιο Κρεστένων Ηλείας.

72ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα. Παράλληλα, πριν από την έναρξη της προβολής, οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν βίντεο της βραβευμένης ΜΚO «Υδροναύτες» από τους καθαρισμούς βυθών που έχουν πραγματοποιήσει στις ακτές της Ελλάδας. Τον Πιερ-Υβ Κουστώ προλόγισε η κ. Αυγερινοπούλου, η οποία δήλωσε ότι «η Ελλάδα, που διαχρονικά στηρίζει την ανάπτυξή της και τον πολιτισμό της στη Μεσόγειο, χρειάζεται να θωρακίσει το νομικό σύστημα προστασίας της θάλασσας και να αναλάβει πρωτοβουλίες και δράσεις που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με τη δημιουργία νέων εισοδημάτων για τις τοπικές κοινωνίες και θα στηρίζουν τον τουρισμό». O Πιερ-Υβ Κουστώ εξήγησε ότι «αν δεν κινητοποιηθούμε άμεσα, εξαιτίας της υπεραλίευσης, της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής, έως το 2040 θα έχουν εξαφανιστεί εντελώς τα ψάρια». O Πιερ-Υβ Κουστώ, που πρόσφατα ίδρυσε τη ΜΚO «Oμάδα Δυτών Κουστώ», τόνισε ότι τα θαλάσσια καταφύγια είναι ένα επιτυχημένο μέτρο αναζωογόνησης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και ότι βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με την τοπική αυτοδιοίκηση της Σαντορίνης, αλλά και με αλιευτικές οργανώσεις σε διάφορα νησιά της Ελλάδας που ενδιαφέρονται για την προώθησή τους.

Oι εμπειρογνώμονες του OΗΕ και η βουλευτής έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό από τους κατοίκους της Μακίστου.

Βράβευση των ευεργετών της πυρόπληκτης Ηλείας

Μήνυμα ελπίδας αλλά και αναμνήσεις έντονης συγκίνησης προκάλεσε η βράβευση ευεργετών των πυρόπληκτων της Ηλείας με αφορμή την παρουσίαση και τη συνεδρίαση της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Κοινής Περιβαλλοντικής Επιτροπής του OΗΕ για τις περιβαλλοντικές κρίσεις στη χώρα μας. Σε μια ιδιαίτερα συγκινητική τελετή, η αναπληρώτρια τομεάρχης Περιβαλλοντικής Πολιτικής, με την ιδιότητα της προέδρου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας παρέδωσε Αριστείο Αλληλεγγύης και τιμητική πλακέτα στην πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO κ. Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η οποία μαζί με τον σύζυγό της κ. Βαρδή Βαρδινογιάννη ανακατασκεύασαν σε λιγότερο από δύο χρόνια τη μαρτυρική Μάκιστο. Για την Αρτέμιδα μίλησε ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ελλάδα κ. Ιωσήφ Ιωσήφ, ο οποίος εξήγησε ότι η ανακατασκευή του χωριού ήταν χειρονομία αλληλεγγύης, που

ξεκίνησε από τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο και ολοκληρώθηκε επί του σημερινού προέδρου κ. Χριστόφια. Σε άπταιστα ελληνικά ευχαρίστησε για το Αριστείο Αλληλεγγύης και ο πρέσβης του Βελγίου κ. Μαρκ Βαν ντεν Ρέεκ, ο οποίος παρέλαβε το βραβείο εκ μέρους του δημάρχου των Ιξέλ κ. Βίλι Ντεκουρτί για τη στήριξη που είχε προσφέρει σε δράσεις του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας για την τουριστική προβολή των πυρόπληκτων περιοχών του δήμου Ζαχάρως. O κ. πρέσβης τόνισε ότι κομίζει μήνυμα συμπαράστασης και στήριξης των Ελλήνων από τη χώρα του, που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, σημειώνοντας ότι «αυτό είναι το πραγματικό μήνυμα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης».Τέλος, στο πρόσωπο του κ. Δημήτριου Καυκά, εκπροσώπου του Πανηλειακού Συλλόγου Αμερικής και Καναδά, τιμήθηκαν οι χιλιάδες απόδημοι Έλληνες που από όλον τον κόσμο προσέτρεξαν με δωρεές, οι οποίες συγκεντρώθηκαν στο Ταμείο Μολυβιάτη.

Από αριστερά: O βέλγος πρέσβης κ. Βαν ντεν Ρέεκ, η κ. Αυγερινοπούλου, η κ. Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο πρέσβης της Κύπρου κ. Ιωσήφ Ιωσήφ και ο επικεφαλής της Συμβουλευτικής Επιτροπής του OΗΕ για τις Φυσικές Καταστροφές, κ. Κρις Ντάικενς στην τελετή βράβευσης ευεργετών των πυρόπληκτων περιοχών της Ηλείας.

73

23 YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Παραγωγή03. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO ∆ιανοµή04. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Εγκατάσταση05. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Μηχανήµατα06. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ Ηλεκτρολογικό Υλικό07. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αιoλική Ενέργεια08. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ηλιακή Ενέργεια09. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υδρoηλεκτρισµός10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ Εµπoρία Εξοπλισµού και Εγκατάσταση Συστηµάτων11. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ Παραγωγή 12. ΒΙOΜΑΖΑ13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ14. ΥΓΡΑΕΡΙO15. ΠΕΤΡΕΛΑΙO ∆ιύλιση16. ΠΕΤΡΕΛΑΙO Εµπορία17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ18. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παραγωγή19. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Εισαγωγές - Εµπορία20. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παραγωγή21. ΘΕΡΜΑΝΣΗ22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡEΙΕΣ24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

74

01. ΦOΡΕΙΣ∆ΗΜOΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ (∆ΕΗ)∆ιεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30104 32 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301Fax: 210 5237727Website: www.dei.gr

∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΘΝΙΚOΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥ ΑΕΡΙOΥ (∆ΕΣΦΑ)∆ιεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι152 31, ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6793500Fax: 210 6749504E-mail : [email protected] Website: www.desfa.gr

∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚOΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΜΕΤΑΦOΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε. (∆ΕΣΜΗΕ)∆ιεύθυνση: Κάστορος 72185 45 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221E-mail: [email protected]: www.desmie.gr

∆ΙΕΘΝΗΣ OΡΓΑΝΙΣΜOΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ IEA INTERNATIONAL ENERGY AGENCY∆ιεύθυνση: 9 rue de la Fédération75015 Paris, FRANCETel: +33 1 40 57 65 00/01Fax: +33 1 40 57 65 59E-mail: [email protected]: www.iea.org

ΕΘΝΙΚO ΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙO ΑΘΗΝΩΝ (ΕΑΑ)∆ιεύθυνση: Λόφος Νυµφών, Θησείο118 10 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3490104Fax: 210 3490120Ε-mail: [email protected]: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙOΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ∆ιεύθυνση: 19ο χλµ Λεωφ. Μαραθώνος190 09 Πικέρµι ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: [email protected]: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡOΠΗ ΑΤOΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΕΑΕ)∆ιεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 6009215310 Αγ. ΠαρασκευήΤηλέφωνα: 210 6506803Fax: 210 6506762Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚH ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙOΜΑΖΑΣ (ΕΛΛΕΒΙOΜ)∆ιεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081e-mail: [email protected]: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚO ΙΝΣΤΙΤOΥΤO ΧΑΛΚOΥ (Ε.Ι.Α.Χ.)∆ιεύθυνση: Πειραιώς 252177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝ από ΑΠΕ∆ιεύθυνση: Μεσογείων 85115 26 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 - 6968418, Fax: 210 - 6968031e-mail: [email protected]: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ BIOKAYΣΙΜΩΝ (ΕΣΠΑΒ)∆ιεύθυνση: Πηγών 33145 64 ΚηφισιάΤηλέφωνα: 210 6241687e-mail: [email protected]

ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜOΤΗΤΑΣ∆ιεύθυνση: Ιουστινιανού 7114 73 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917E-mail: [email protected]: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΒΗΕ)∆ιεύθυνση: Αχαρνών 315111 45 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: [email protected]: www.ebhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥ∆ιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων104 34 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202Fax: 210 8809132

Ι∆ΡΥΜΑ OΙΚOΝOΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΙOΒΕ)∆ιεύθυνση: Τσάµη Καρατάση 11117 42 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 9211200- 211Fax : 210 9228130 , 210 9233977E-mail: [email protected]: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤO ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (ΙΕΝΕ)∆ιεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3106 71 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: [email protected]: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡO ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΚΑΠΕ)∆ιεύθυνση: 19ο χλµ Λεωφ. Μαραθώνος190 09 Πικέρµι ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 6603300Fax: 210 6603301-302Ε-mail: [email protected]: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝ∆ΙΑ ΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝ ΕΛΛΑ∆ΑΣ∆ιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3820870Fax: 210.3301977 E-mail: [email protected]: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ∆ιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3727400Fax: 210 3255460E-mail: [email protected]: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙO ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣ ΑΠOΒΛΗΤΩΝ ΕΛΛΑ∆ΑΣ - ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ∆ιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλµ Λεωφ. Μαρκοπούλου190 02 ΠαιανίαΤηλέφωνα: 210 6682711E-mail: [email protected]: www.wtert.gr

ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ (ΣΕΦ)∆ιεύθυνση: Κασταλίας 6113 63 ΑθήναΕ-mail: [email protected]: www.helapco.gr

ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΜΠOΡΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙ∆ΩΝ ΕΛΛΑ∆OΣ∆ιεύθυνση: Θέτιδος 4115 28 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7291.050-051Fax: 210 7245.172E-mail: [email protected]: www.seepe.gr

ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ (ΣΕΒ)∆ιεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 ΑθήναΤηλέφωνα: 211 5006000, Fax: 210 322 2929E-mail: [email protected]: www.sev.org.gr

ΣΥΝ∆ΕΣΜOΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ µε ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ (ΣΠΕΦ)∆ιεύθυνση: Αρτέµιδος 2 & Κοσµά Αιτωλού 151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6828580E-mail: [email protected]

ΤΕΧΝΙΚO ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙO ΕΛΛΑ∆ΑΣ (ΤΕΕ)∆ιεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4,102 48 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3291200Fax: 210 3221772Email: [email protected]: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ∆ιεύθυνση: Αµαλιάδος 1711523 ΑθήναΤηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608Τµήµα Ενέργειας:∆ιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119101 92 ΑθήναΤηλέφωνα· 210 6969000E-mail: [email protected]: www.minenv.gr

ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO02. ΠαραγωγήΠΡOΜΗΘΕΑΣ GAS Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209151 24 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6141130-5Fax: 210 6140373Email: [email protected]: www.promitheusgas.gr

03. ∆ιανοµή∆ΗΜOΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΕΡΙOΥ (∆ΕΠΑ)∆ιεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92141 21 Ν. ΗράκλειοΤηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010Email: [email protected]: www.depa.gr

ΕΠΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση104 47 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3406000 / 1133Fax: 210 3406020Email: [email protected]: www.aerioattikis.gr

75

ΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Φαρσάλων 219413 35 ΛάρισαΤηλέφωνα: 2410 582300Fax: 2410 582323Email: [email protected]: www.epathessalia.gr

ΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛOΝΙΚΗΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Μοναστηρίου 256 & Γλυνού 1546 28 Μενεµένη ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 584000Fax: 2310 546365Email: [email protected]: info@epathessaloniki

04. ΕγκατάστασηΑΕΡΙO ΠOΛΗΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου122 42 ΑιγάλεωΤηλέφωνα: 210 5317051Fax: 210 5317054

05. ΜηχανήµαταΑΛΦΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ - REIN HAUS∆ιεύθυνση: Σπάρτης 90176 75 ΚαλλιθέαΤηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο)Fax: 210 9577209Email: [email protected]: www.reinhaus.gr

BOSCH THERMOTECHNIKI A.E.∆ιεύθυνση: Ερχείας 37194 00 ΚορωπίΤηλέφωνα: 210 5701410, 801 11 26000Fax: 210 5701415Website: www.buderus.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ06. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEA BROWN BOVERI A.E. (ABB)∆ιεύθυνση: 13ο χλµ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαµίας144 52 ΜεταµόρφωσηΤηλέφωνα: 210 2891500Fax: 210 2891599Email: [email protected]: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩ∆ΙΑ∆ιεύθυνση: 57ο χλµ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαµίας320 11 OινόφυταΤηλέφωνα: 22620 31202-5Fax: 22620 31137

SIEMENS METERING Α.Ε.∆ιεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & ∆ηµοκρατίας154 51 Νέο ΨυχικόΤηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3Fax: 210 6779565

TUDOR ΕΛΛΗΝΙΚΗ Α.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Πλαστήρα 3144 52 ΜεταµόρφωσηΤηλέφωνα: 210 2840936Fax: 210 2842055

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ07. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗ ΑΤΕ∆ιεύθυνση: Αγίου ∆ηµητρίου 170173 41 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248Fax: 210 9359210Email: [email protected]: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Τύχης 2152 33 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 6816803Fax: 210 6816837

GEWIND ENERGY ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Φλέµινγκ 1190 09 ΡαφήναΤηλέφωνα: 22940 23805Fax: 22940 39149

GREENTOP ENΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. ∆ιεύθυνση: Βας. Σοφίας 1151 24 Μαρούσι - ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160Εmail: [email protected]: www.greentop.gr _

ITA GROUP A.E.∆ιεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150165 61 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9652031Fax: 210 9652081Email: [email protected]: www.itagroup.gr

TERNA A.E.∆ιεύθυνση: Μεσογείων 85115 26 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6968000Fax: 210 6968099

Vestas Hellas∆ιεύθυνση: Λ. Κηφισίας 26 και Παραδείσου 2151 25 MαρούσιΤηλέφωνα: 213 0164700Fax: 210 9646252Email: [email protected]

WIND + SOL ΕΠΕ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγµένης 602Α164 52 ΑργυρούποληΤηλέφωνα: 210 9959021 / 210 9945125Fax: 210 9959022Email: [email protected] [email protected]

ΧΡ. ΡOΚΑΣ ΑΒΕΕ∆ιεύθυνση: Ριζαρείου 3152 33 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 8774100Fax: 210 8774111Email: [email protected]: www.rokasgroup.gr

08. Ηλιακή ΕνέργειαΑΛΦΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ - REIN HAUS∆ιεύθυνση: Σπάρτης 90176 75 ΚαλλιθέαΤηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο)Fax: 210 9577209Email: [email protected]: www.reinhaus.gr

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗ ΑΤΕ∆ιεύθυνση: Αγίου ∆ηµητρίου 170173 41 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248Fax: 210 9359210Email: [email protected]: www.georythmiki.gr _

CALPAK-KIKERON ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Τ.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 9117 43 ΑθήναΤηλέφωνα: 2109247250Fax: 210 9231616Email: [email protected]: www.calpak.gr

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.∆ιεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα153 44 Γέρακας ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 6049420Fax: 210 6049448Email: [email protected]: www.ergon.com.gr

GREENTOP ENΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. ∆ιεύθυνση: Βας. Σοφίας 1151 24 Μαρούσι - ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8128150Fax: 210 8128160Εmail: [email protected]: www.greentop.gr _

MELPO - ∆ΗΜΗΤΡΙOΥ Θ. & Ι. O.Ε.∆ιεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3123 51 Αγ. Βαρβάρα - ΑιγάλεωΤηλέφωνα: 210 5611842Fax: 210 5611811Email: [email protected]

ROMINA∆ιεύθυνση: Ιερά Oδός & Μαραθώνος 8122 44 ΑιγάλεωΤηλέφωνα: 210 5988941Fax: 210 5310670Email: [email protected]

SIELINE∆ιεύθυνση: Συγγρού 2 & Παλαιολόγου152 32 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 6830351, Fax: 210 6839848Email: [email protected]: www.sieline.gr

Sol ENERGY HELLAS S.A.∆ιεύθυνση: Χαρίτων 31Α & Καρτσιβάνη175 64 Παλαιό ΦάληροΤηλέφωνα: 210 - 9023587/8Fax: 210 - 9023589Email: [email protected]: www.solenergy.gr & www.promitheaspirforos.gr

SOLE∆ιεύθυνση: Λεύκτρων & Λαϊκών Αγώνων136 71 ΑχαρναίΤηλέφωνα: 210 2389500Fax: 210 2389502Email: [email protected]: www.sole.gr www.eurostar-solar.com

STIBΕTHERM ∆ιεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση,Oδός ∆Α 8, 570 22Τηλέφωνα: 2310 795226-8Fax: 2310 795093Email: [email protected]: www.elitherm.gr

76

Ti Sun HELLAS ΑΝ∆ΡΙΑΝOΣ∆ιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος24 100 ΚαλαµάταΤηλέφωνα: 27210 - 23124Fax: 27210 - 96522

∆ΗΜΑΣ∆ιεύθυνση: 2ο χλµ Άργους - Ναυπλίου212 00 ΆργοςΤηλέφωνα: 27510 29110Fax: 27510 62671Email: [email protected]: www.dimas-solar.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗ Α.Ε.∆ιεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - ΑπρόπυργοςΤηλέφωνα: 210 5595625Fax: 210 5595723Email: [email protected]: www.helioakmi.com

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡ Α.Β.Ε.Τ.Ε.∆ιεύθυνση: ∆ηµοσθένους 267176 74 ΚαλλιθέαΤηλέφωνα: 210 9416057Fax: 210 9409119Email: [email protected]: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣ Α.Β.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Αµφιθέας 55175 64 Παλαιό ΦάληροΤηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019Email: [email protected]: www.maltezos.gr

09. ΥδρoηλεκτρισµόςIWECO A.E.∆ιεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας164 52 ΑργυρούποληΤηλέφωνα: 210 9965110Fax: 210 9966903Email: [email protected]

10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕµπoρία Εξοπλισµού και Εγκατάσταση ΣυστηµάτωνBP HELLAS∆ιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6887777Fax: 210 6887697Email: [email protected]: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗ ΑΤΕ - Εµπορία εξοπλισµού & εγκατάσταση συστηµάτων ∆ιεύθυνση: Αγίου ∆ηµητρίου 170173 41 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248Fax: 210 9359210Email: [email protected]: www.georythmiki.gr _

Clima Comfort - Green Energy Applications∆ιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22185 34 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 4114040Fax: 210 4114041Email: [email protected]: www.climacomfort.org

CONERGY∆ιεύθυνση: Βουλιαγµένης 4166 74 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9651800Fax: 210 9630768Email: [email protected]: www.conergy.gr

DATAENEGY ATE∆ιεύθυνση: Ησιόδου 7 (θέση Μπότα), Κορωπί Τηλέφωνα: 211 6007850Fax: 211- 6007845Email: [email protected]: www.dataenergy.gr

∆ΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΚΒΕΤΤΕ∆ιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 9400720Fax: 210 9407170Website: wwwdeltatechniki.gr

∆ΗΣΙOΣ∆ιεύθυνση: Πλατεία Καρύτση 10105 21 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3232662Fax: 210 3252453Email: [email protected]: www.dissios.gr

ECOSUN∆ιεύθυνση: Βούλγαρη 58542 49 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693Email: [email protected]: www.ecosun.gr

ELECTROTECH POWER SYSTEMS∆ιεύθυνση: Υψηλάντου 81187 58 ΚερατσίνιΤηλέφωνα: 210 4321398Fax: 210 4321034Email: [email protected]: www.electrotech.gr _

ENGAIA Ε.Π.Ε.∆ιεύθυνση: Βασ. Ηρακλείου 4546 25 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 541344Fax: 2310 553970Email: [email protected]: www.engaia.gr

EPURON (χρηµατοδότηση & ανάπτυξη µεγάλων συστηµάτων)∆ιεύθυνση: Βουλιαγµένης 4166 74 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9604205, Fax: 210 9604516Email: [email protected]: www.epuron.de

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.∆ιεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα153 44 Γέρακας ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 6049420, Fax: 210 6049448Email: [email protected]: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGY Solutions∆ιεύθυνση: Κωλέττη 25Β546 27 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 525645Fax: 2310 538852Email: [email protected]: www.global-energy.eu

GREENTOP ENΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. ∆ιεύθυνση: Βας. Σοφίας 1151 24 Μαρούσι - ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8128150Fax: 210 8128160Εmail: [email protected]: www.greentop.gr _

ΗΛΙO∆ΥΝΑΜΗ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224176 72 ΚαλλιθέαΤηλέφωνα: 210 9592323Fax: 210 9571756Email: [email protected]: www.heliodynami.gr

HΛΙOΣΤΑΤΗΣ Ε.Π.Ε.∆ιεύθυνση: Αγησιλάου 6-8151 23 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6838289, 210 6851159Fax: 210 6851151Email: [email protected]: www.heliostat.gr

IBC SOLAR∆ιεύθυνση: Χαλεπά 1 & Αιγιαλείας151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724Fax: 210 6801723Email: [email protected]: www.ibc-solar.gr _

ITA GROUP A.E.∆ιεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150165 61 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9652031Fax: 210 9652081Email: [email protected]: www.itagroup.gr

KRANNICH SOLAR Μ.Ε.Π.Ε. (ΧOΝ∆ΡΙΚΗ ΠΡOΜΗΘΕΙΑ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)∆ιεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009, ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 751960Fax: 2310 751540Υποκατάστηµα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673, ΑθήναΤηλέφωνα: 210 9531040Fax: 210 9531041Email: [email protected]: www.krannich-solar.com _

PHOENIX SOLAR ΕΠΕ∆ιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταµορφώσεως 1152 34 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 6838386, Fax: 210 6838361Email: [email protected]

PHOTOVOLTAIC∆ιεύθυνση: Eλλανίκου 20, 116 35 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7225471Fax: 210 7220637Email: [email protected]: www.photovoltaic.gr

77

Scheuten Solar Hellas∆ιεύθυνση: Φανερωµένης 2Α, 155 61 Χολαργός, ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6528216, Fax: 210 6528262Email: [email protected]: www.scheuten.com

SMA (αντιστροφείς - inverters)∆ιεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102166 75 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9856660, Fax: 210 9856670 Email: [email protected]: www.sma-hellas.com

SUNERA∆ιεύθυνση: Ηλία Ηλιού 48117 43 Νέος ΚόσµοςΤηλέφωνα: 210 4375690 Email: [email protected]: www.sunera.gr

Συστήµατα SUNLIGHT ΑΒΕΕ∆ιεύθυνση: 23ο χλµ Ε.O. Αθηνών - Λαµίας145 65 Άγιος ΣτέφανοςΤηλέφωνα: 210 6245400, Fax: 210 6245409Email: [email protected]: www.sunlight.gr

SunPower Solar Ενεργειακή Ελλάς∆ιεύθυνση: Αγίας Βαρβάρας 35152 31 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 6714721Fax: 210 6714729Email: [email protected] _

11. Παραγωγή ENERGY SOLUTIONS∆ιεύθυνση: Χειµάρας 16151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6861461Fax: 210 6861399Email: [email protected]: www.energysolutions.gr

SOLAR CELLS HELLAS∆ιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία:Λεωφ. Συγγρού 170176 71 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9595159Fax: 210 9537618Eργοστάσιο:Βιοµηχανική περιοχή Πατρών,252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3ATηλέφωνα: 2610 241958Fax: 2610 647129Email: [email protected]: www.schellas.gr

ΗΛΙO∆OΜΗ∆ιεύθυνση: Τ.Θ. 60212 Θέρµη570 01 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 469140Fax: 2310 469141Email: [email protected]: www.heliodomi.gr

12. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗ ΑΤΕ∆ιεύθυνση: Αγίου ∆ηµητρίου 170173 41 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248Fax: 210 9359210Email: [email protected]: www.georythmiki.gr _

Ν. ΑΧ. ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ - Εξοπλισµός Ενεργειακής Αξιοποίησης Βιοµάζας∆ιεύθυνση: 1o χλµ Νεοχωρούδας - ΘεσσαλονίκηςΤ.Θ. 301, 57008 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 785840Fax: 2310 785841Email: [email protected]: www.nphilippopoulos.gr

13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAID ENGINEERING LTD∆ιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά145 64 ΑθήναΤηλ./Fax: 210 8003784Email: [email protected]: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ & ΒΑΡΥΤΙΝΗΣ Α.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Αµερικής 21α106 72 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3690111 Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗ ΑΤΕ∆ιεύθυνση: Αγίου ∆ηµητρίου 170173 41 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248Fax: 210 9359210Email: [email protected]: www.georythmiki.gr _

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.∆ιεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα153 44 Γέρακας ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 6049420Fax: 210 6049448Email: [email protected]: www.ergon.com.gr

ITA GROUP A.E.∆ιεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150165 61 ΓλυφάδαΤηλέφωνα: 210 9652031, Fax: 210 9652081Email: [email protected]: www.itagroup.gr

KLT ENERGY A.E.∆ιεύθυνση: 7o χλµ Εθν. Oδού Θεσσαλονίκης-Κατερίνης, 546 28 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670Email: [email protected]: www.klt.gr

14. ΥΓΡΑΕΡΙOΑΝ∆ΡΙΑΝOΣ - GOK∆ιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος24 100 ΚαλαµάταΤηλέφωνα: 27210 - 23124Fax: 27210 - 96522

BP HELLAS A.E. ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6887777Fax: 210 6887697

Coral Gas Α.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)∆ιεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28142 32 ΠερισσόςΤηλέφωνα: 210- 9491000Fax: 210- 9407987Website: www.coralgas.gr

ENERGAS Ε.Π.Ε.∆ιεύθυνση: Oδός Σχηµαταρίου - Παραλίας Αυλίδας32 009 ΣχηµατάριΤηλέφωνα: 22620- 58568

ΠΕΤΡOΛΙΝΑ Α.Ε. ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙ∆ΩΝ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2115 27 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114Fax: 210 7725233

ΥΓΡOΓΚΑΖ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λυκαβηττού 2106 71 ΑθήναΤηλέφωνα: 210- 3628256Fax: 210- 3610450

ΠΕΤΡΕΛΑΙO15. ∆ιύλισηΕΛ.ΠΕ Α.Ε. ∆ιεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλµ)193 00 ΑσπρόπυργοςΤηλέφωνα: 210 5533000Fax: 210-5539298∆ιοίκηση: Χειµάρρας 8Α15125 ΜαρούσιΤηλέφωνο: 210 6302000Fax: 210 6302510Website: www.elpe.gr

ΕΛ.ΠΕ Α.Ε. ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΣ/ΝΙΚΗΣ∆ιεύθυνση: Ιωνία, Τ.Θ. 10044541 10 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 750000

ΜOΤOΡ OΙΛ (ΕΛΛΑΣ)∆ιεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α151 24 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 8094000Fax: 210-8094444Website: www.moh.gr

16. ΕµπορίαΑΙΓΑΙOΝ OΙΛ∆ιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42185 38 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 4586000Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOIL Α.Β.Ε.Ν.Ε.Π.∆ιεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α151 24 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 8093500Fax: 210 8093555Website: www.avinoil.gr

Coral Gas Α.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)∆ιεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28142 32 ΠερισσόςΤηλέφωνα: 210 9491000Fax: 210 9407987Website: www.coralgas.gr

78

Coral Hellas Α.Ε. (πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)∆ιεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού151 24 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 9476000Fax: 210 9476500Website: www.coralenergy.gr

CYCLON Hellas Α.Ε.∆ιεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α151 24 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 8093900Fax: 210 8093999Website: www.cyclon.gr

DRACOIL S.A.∆ιεύθυνση: Πατησίων 48106 82 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 8224311-3Fax: 210 8838407Website: www.dracoil.gr

ΕΚO Α.Β.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Χειµάρρας 8Α115 25 MαρούσιΤηλέφωνα: 210 7705201-401Fax: 210 7705847Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Πηγών 33145 64 ΚηφισιάΤηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510Fax: 210 6241509Website: www.elin.gr

MAMIDOIL JETOIL Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 227-229145 61 ΚηφισιάΤηλέφωνα: 210 8055855-7 / 210 8052469Fax: 210 8055955Website: www.jetoil.gr

REVOIL Α.Ε.Ε.Π.∆ιεύθυνση: Καποδιστρίου 5166 72 ΒάρηΤηλέφωνα: 210 8976000Fax: 210 8974943Website: www.revoil.gr

17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEAN OIL S.A.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42185 36 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 4586000Fax: 210 4586241

BP HELLAS S.A. - BP MARINE∆ιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289185 38 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900Fax: 210-4595869Email: [email protected]

MAMIDOIL JETOIL Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 227-229145 61 ΚηφισιάΤηλέφωνα: 210 8055855-7 / 210 8052469Fax: 210 8055.955Website: www.jetoil.gr

18. ΠαραγωγήΚΑΒΑΛΑ OΙΛ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη640 06 ΚαβάλαΤηλέφωνα: 2510 317201Fax: 2510-317204Email: [email protected]

ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ19. Εισαγωγές - ΕµπορίαΒΙOΛΙΓΝΙΤ Α.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.∆ιεύθυνση: Ιωνίας 28143 41 Νέα ΦιλαδέλφειαΤηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ∆ιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51141 23 ΛυκόβρυσηΤηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512Fax: 210-2819406

20. ΠαραγωγήΒΙΤOΥΜΙΝΑ Α.Ε.∆ιεύθυνση: 14ο χλµ Παλαιάς Ε.O. Θεσσαλονίκης - Βέροιας541 10 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 722396-8Fax: 2310-722100

∆ΕΗ / ΛΙΓΜΝΙΤ. ΚΕΝΤΡO ΠΤOΛΕΜ. ΑΜΥΝΤΑΙOΥ∆ιεύθυνση: 502 00 ΠτολεµαΐδαΤηλέφωνα: 24630 28601

ΕΣΧΑ Α.Ε.Β.Ε.∆ιεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου193 00 ΑσπρόπυργοςΤηλέφωνα: 210 5574600-4Fax: 210-5572974

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΜΥΝΤΙOΥ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Ιωνίας 28143 41 Νέα ΦιλαδέλφειαΤηλέφωνα: 210 2583681Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑ∆ΑΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21546 45 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 861411Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΣΕΡΒΙΩΝ∆ιεύθυνση: ∆ιονυσίου Σολωµού 13505 00 Σέρβια - ΚοζάνηΤηλέφωνα: 210 3225018Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε. Α.Ε.∆ιεύθυνση: Στεφ. ∆ραγούµη 1553 100 ΦλώριναΤηλέφωνα: 23850 29583Fax: 23850 24763

ΜΕΤΕ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Ροδοδάφνης 31151 25 Πολύδροσο ΑµαρουσίουΤηλέφωνα: 210 6846084Fax: 210 6833008

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝ Α.Β.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Ακαδηµίας 19 & Βουκουρεστίου106 71 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386

21. ΘΕΡΜΑΝΣΗAID ENGINEERING LTD∆ιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά145 64 ΑθήναΤηλ./Fax: 210 8003784Email: [email protected]: www.aidengineering.gr _

CALORIA A.B.& E.E.∆ιεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήµα194 00 ΚορωπίΤηλέφωνα: 210 6628068-73Fax: 210 6623784

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.∆ιεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα153 44 Γέρακας ΑττικήςΤηλέφωνα: 210 6049420Fax: 210 6049448Email: [email protected]: www.ergon.com.gr

WILO HELLAS A.B.E.E.∆ιεύθυνση: Aγ. Αθανασίου 80145 69 ΆνοιξηΤηλέφωνα: 210 6248300Fax: 210 6248360Website: www.wilo.gr

ΑΝ∆ΡΙΑΝOΣ A.E.∆ιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος24 100 ΚΑΛΑΜΑΤΑΤηλέφωνα: 27210 - 23124Fax: 27210 - 96522Email: [email protected]: www.andrianos.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΑ∆ΗΣ Ν. & ΥΙOΙ Α.Ε. & Ε.Ε.∆ιεύθυνση: Σολωµού 55104 32 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεµένης177 78 ΤαύροςΤηλέφωνα: 210 3410000Fax: 210 3421001Email: [email protected]: www.biossol.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗ Α.Ε.Ε. & Β.Ε.∆ιεύθυνση: Αχαρνών 374111 45 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑ Α.Β.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: 7ο χλµ Αθηνών - ΛαµίαςΤ.Θ. 173, 34 100 ΧαλκίδαΤηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣ Ν. ΠΑΝ. Α.Ε.Ε.Ε∆ιεύθυνση: Όλγας 110172 36 Άγιος ∆ηµήτριοςΤηλέφωνα: 210 9707032Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγµένης 82167 77 ΕλληνικόΤηλέφωνα: 210 9691500Fax: 210 969158

79

22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAID ENGINEERING LTD∆ιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά145 64 ΑθήναΤηλ./Fax: 210 8003784Email: [email protected]: www.aidengineering.gr _

CARRIER ΕΛΛΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93115 25 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6773300Fax: 210 6745487

Clima Comfort - Green Energy Applications∆ιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22185 34 ΠειραιάςΤηλέφωνα: 210 4114040Fax: 210 4114041Email: [email protected]: www.climacomfort.org

FOURLIS TRADE A.E.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 340115 51 Νέο ΨυχικόΤηλέφωνα: 210 6293000Fax: 210 6773713

HITACHI HOME ELECTRONICS HELLAS A.E.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364152 33 ΧαλάνδριΤηλέφωνα: 210 6837200Fax: 210 6835694

UNICLIMA ΓΚΡΙΣΙΝ ΠΑΠΠΑΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 137171 21 Νέα ΣµύρνηΤηλέφωνα: 210 9323551- 5Fax: 210 9355397

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑ Α.Β.Ε.Ε.∆ιεύθυνση: 7ο χλµ Αθηνών - ΛαµίαςΤ.Θ. 173, 34 100 ΧαλκίδαΤηλέφωνα: 22620 79902Fax: 22620 71929

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγµένης 82167 77 ΕλληνικόΤηλέφωνα: 210 9691500Fax: 210 9691580

ΣΠ. ΤΑΣOΓΛOΥ Α.Ε. De Longhi∆ιεύθυνση: Λεωφ. Τατοΐου 112144 52 ΜεταµόρφωσηΤηλέφωνα: 210 2884000Fax: 210 2842385

23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣΑ∆Κ ΑΡΩΝΗΣ - ∆ΡΕΤΤΑΣ - ΚΑΡΛΑΥΤΗΣ ΣΥΜΒOΥΛOΙ ΜΗΧΑΝΙΚOΙ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Θεµιστοκλέους 106106 81 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3302575 9Fax: 210 3815043

AID ENGINEERING LTD∆ιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά145 64 ΑθήναΤηλ./Fax: 210 8003784Email: [email protected]: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284176 75 ΚαλλιθέαΤηλέφωνα: 210 9491600Fax: 210 9491610

CINAR A.E.∆ιεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 4115 28 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7250360Fax: 210 7250361

CONTEC A.E.∆ιεύθυνση: Λαέρτου 22Τ.Θ. 21092, Πυλαία ΘεσσαλονίκηςΤηλέφωνα: 2310 867575Fax: 2310 887226e-mail: [email protected]

ENERGO GROUP A.E.∆ιεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας115 25 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6777825Fax: 210 6777813

EXERGIA A.E.∆ιεύθυνση: Oµήρου & Βησσαρίωνος 1106 72 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 6996185Fax: 210 6996186

KANTOR Management Consultants Γραφεία Αθηνών ∆ιεύθυνση: Oµήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7297500, Fax: 210 7249528

KANTOR London ∆ιεύθυνση: 13 The Leathermarket 10-13 Weston StreetLondon SE1 3ER, UNITED KINGDOM Tel.: +44 (0) 78033160Fax: + 44 (0) 20 7620 1275

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΕΠΕ∆ιεύθυνση: Μονεµβασιάς 27151 25 ΜαρούσιΤηλέφωνα: 210 6800690, Fax: 210 6801005

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ Θ. & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Βουκουρεστίου 23106 71 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 3600711- 4Fax: 210 3629338

PLE- ΕΛΛΑΣ ΜOΝOΠΡOΣΩΠΗ Ε.Π.Ε.∆ιεύθυνση: Βασ. Σοφίας 6106 74 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7243073, Fax: 210 7250671

σιν µηχανικοί - Ισµήνη Πανοπούλου∆ιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29106 74 ΑθήναΤηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655e-mail: [email protected]

TECHNIPETROL ΕΛΛΑΣ Α.Ε.∆ιεύθυνση: Σπύρου Μερκούρη 17-19144 52 ΜεταµόρφωσηΤηλέφωνα: 210 3640611Fax: 210 3640736

24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC / DC∆ιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία555 35 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 314754Fax: 2310 314666Email: [email protected]: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

Adamsnet ΜΕΠΕ∆ίκτυα Αυτοµατισµών & ΤηλεπικοινωνιώνΕνεργειακών ΕφαρµογώνΕνεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιοµηχανιών∆ιεύθυνση: Ταξιαρχών 51Τηλέφωνα: 210 4082291Fax: 2104628163Αδαµόπουλος Χ. Αλέξιος(∆ιπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ∆ΠΘ)e-mail: [email protected] [email protected]

COFELY HELLAS A.E.∆ιεύθυνση: θερµοπυλών 2152 35 ΒριλήσσιαΤηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178Email: [email protected]: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ. ΚΑΒΒΑ∆ΙΑΣ - Χ. ΣΚOΥΒΑΚΗ O.Ε.Σύµβουλοι ΕπιχειρήσεωνΜελετητική & Τεχνική Εταιρεία∆ιεύθυνση: Πουκεβίλ 2826 225 ΠάτραΤηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041e-mail: [email protected]

Industrial Networking Solutions (INS)∆ιεύθυνση: Μοναστηρίου 90546 27 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 500365 - 6 Fax: 2310 511608Mob: 6977409180e-mail: [email protected]

NRG-ORION∆ιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31145 61 Κηφισιά, ΑθήναΤηλέφωνα: 210 9329770Fax: 210 9333597e-mail: [email protected]

ALTERCO Ενεργειακές και Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες∆ιεύθυνση: Φράγκων 19546 25 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνα: 2310 267666 / 540222 Fax: 2310 267666e-mail: [email protected], [email protected] www.alterco.gr

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

[email protected]

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.energyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

[email protected]

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΕΛΕΤΑΕΝΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤHΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μέλος της European Wind Energy Association

Μάθε για την Αιολική ΕνέργειαΕίναι:

3 Φθηνή Μειώνειτοκόστοςτουρεύματος

3 Ανεξάντλητη Μειώνειτηνεξάρτησηαπότα ορυκτάκαύσιμα

3 Εγχώρια Συμβάλλειστηντοπικήοικονομικήανάπτυξη καιτημείωσητωνεισαγωγώνκαυσίμων

3 Φιλική στο περιβάλλον Είναιηεπιλογήενάντιαστην κλιματικήαλλαγή

Ενημερώσου

www.eletaen.gr

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

www.kinitanea.gr

TRIM A.E. Εκδόσεις

THE LEADING MAGAZINE FOR TELECOM AND MOBILE TECH