Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 10: Energie en energie oordrag bl.109-116 Eenheid 1: Energie vir lewe ___________________________________________________________________ Wat is energy? Energie is nie iets wat jy kan raak of sien nie. Energie is 'n woord wat wetenskaplikes gebruik wanneer dinge iets doen of dat dinge iets kan doen. Vorms van energie. Potentiële energie: Iets wat werk kan doen. Kinetiese energie: Iets wat werk doen deur om te beweeg. _____________________________________________________________________________ Aktiwiteit: Kom ons probeer die verskillende vorms van energie uit te ken:. Hout wat nie brand nie het: ________________________________ ___ ‘n Man wat ‘n bal gooi. Die bal het: ______________________________ Warm pizza op ‘n bord het: ____________________________________ ‘n Oulike katjie wat speel het: ___________________________________ Boeke wat enige oomblik kan val het: _____________________________ ‘n Lig wat jy gebruik om te kan sien het: _____________________________ Benaming van energievorme: Mense kan beweeg: so ons sê mense het bewegingsenergie. Iets wat kan val: het potentiële energie. Kos kan nie loop nie, maar jou liggaam verbrand kos om te leef: so ons sê kos het potentiële energie. Hout, petrol en paraffien kan nie geëet word nie, maar hulle kan steeds gebruik word om dinge te doen: ons sê hierdie produkte het potentiële energie.
16
Embed
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 10 ...Energie is orals rondom ons. Enige iets wat werk doen het energie. Al lyk dinge dood, soos ‘n klip, het dit ook energie,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 10: Energie en energie oordrag bl.109-116 Eenheid 1: Energie vir lewe ___________________________________________________________________
Wat is energy?
Energie is nie iets wat jy kan raak of sien nie. Energie is 'n woord wat wetenskaplikes gebruik wanneer dinge iets doen of dat dinge iets kan doen.
Vorms van energie.
Potentiële energie: Iets wat werk kan doen.
Kinetiese energie: Iets wat werk doen deur om te beweeg.
Taak 2: Verbeel jou dat jou beste vriende sukkel om te verstaan
wat energie is. Hulle dink energie is 'n spesiale poeier wat dinge
laat werk, maar jy weet beter. Verduidelik aan hulle wat energie
is deur die volgende stappe te gebruik:
1. Vertel hul wat energie is.
2. Vertel vir hulle hoekom ons die woord gebruik.
3. Verduidelik vir hulle wat potentiële energie is.
4. Verduidelik vir hulle wat jou liggaam met kos doen.
Wees versigitg:
Taak 2 is 'n moeilike taak. Jy sal
moet dink voordat jy die vraag
beantwoord.
Om jou te help, maak eers 'n
breinkaart van wat jy aan jou
vriende sal skryf voordat jy begin
skryf.
Toe ek in graad 4 was,
het ek gedink dat kos
klein mense binne-in
hulle het. Hulle het in
ons liggame in gegaan
en so energie gegee...
maar shhh ...ons vertel
niemand nie ...
Hoe om oor plante te dink:
Plante is soos natuurlike sonpanele. 'N Sonpaneel neem sonlig in, en dra dit oor na elektriese energie.
Plante gebruik sonlig om te groei en energie te stoor. Wanneer plante energiebronne soos vrugte en groente maak, eet ons dit om die energie te ontvang sodat ons dinge kan doen.
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 10: Energie en energie oordrag bl.109-116 Unit 2: Energie van die Son. ___________________________________________________________________
Meer vorms van energie
Die son is ons hoof bron van energie. Die Son is 'n ster wat groot ontploffings gee (so groot dat jy die ontploffing na die aarde voel). Ons voel hierdie ontploffing in die vorm van hitte en lig.
Dit is as gevolg van hierdie hitte en lig energie dat alles op aarde lewendig is. _________________________________________________________________________
Die oordrag van energie
Soos jy weet, word energie op aarde vanaf die son oorgedra.
Dit word oorgedra van een vorm na 'n ander.
Oordrag van energie is wanneer een vorm van energie wat 'n spesifieke taak doen, verander
Verstaan energie-oordrag: Kos gee jou die vermoë om dinge te doen. Voordat jy dit eet, is die kos nutteloos. Die kos op jou bord het chemiese energie omdat dit verbrand moet word voor jy die energie kan gebruik. Die oomblik wanneer jy die kos eet, word die chemiese energie oorgedra na kinetiese energie, want nou kan jy weer beweeg en rondloop.
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 10: Energie en energie oordrag bl.109-116 Eenheid 2: Energie van die Son ___________________________________________________________________
Eksperiment: Oordrag van energie
Gebruik "space cases" en boeke om die volgende struktuur te bou. Gebruik 'n balletjie en rol
dit af. Skryf neer die oordrag van energie wanneer die bal rol.
Navorsingsvraag:
Wat is die vorms van energie wat die bal oorplaas wanneer dit in die struktuur rol?
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 11: Energie om ons bl.117-126 Eenheid 1: Energie kan gestoor en oorgedra word ___________________________________________________________________
Is energie regtig rondom ons?
Energie is nie ‘n poeier of stof in dinge nie. Dit is 'n woord wat wetenskaplikes gebruik
om te verduidelik wat iets doen of kan doen.
Energie is orals rondom ons. Enige iets wat werk doen het energie. Al lyk dinge dood,
soos ‘n klip, het dit ook energie, ons sê dit het potentiële energie want dit KAN werk
Wanneer jy 'n kers inset energie in die vorm van hitte-energie gee, word die potensiële energie vrygestel, die kers begin werk (brand) en word oorgedra na lig energie.
Baie belangrik: Die eindresultaat word die uitset energie genoem.
Uitset energie is die energie wat deur die stelsel vrygestel word.
Hoe om dit te onthou:
As dit 'n koue wintermôre is en jy moet skool toe gaan weet ons dit gaan nooit gebeur as jou ma jou nie wakker maak nie. Dieselfde met inset energie. Die voorwerp is soos jy ... aan die slaap ... en die inset energie is jou ma wat jou wakker maak.
Dink bietjie
na:
Bronne van energie sal altyd energie benodig om te begin. Iets sal in die stelsel gebeur. Uitset energie sal gegee word.
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 12: Die beweging van energie in ‘n stelsel bl.127-136 Eenheid 1: Beweging van musiek instrumente ___________________________________________________________________
Musiekinstrumente as stelsels.
'N Stelsel is twee of meer dele wat 'n sekere taak verrig. Dit is hoekom musikale instrumente
ook stelsels is.
Aktiwiteit
Mnr. Tiaan sal sy kitaar skool toe bring. Kom ons ondersoek die verskillende dele van die
kitaar om te sien of dit werklik 'n stelsel is.
Taak 1: Teken ‘n paar dele van die kitaar om te bewys dat dit ‘n stelsel is.
Part 1 Part 2 Part 3
Taak 2: Ondersoek die kitaar deur die volgende vrae te beantwoord.
2.1 Het die kitaar potentiële energie? _________________________
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 13: Energie en klank bl.137-150 Eenheid 1: Vibrasies en klank ___________________________________________________________________
Verstaan klank golwe
Jy het geleer van vibrasies en dat klank word gemaak van vibrasies, maar hoe werk dit?
Alles is gemaak van deeltjies. Selfs in die lug het ons suurstof, waterdamp en ander
deeltjies. As jy praat, beweeg hierdie deeltjies op en af. Ons noem dit vibreer (soos jou
vinger in die water).
Die suurstof, waterdamp en ander deeltjies vibreer in jou oor. Hierdie deeltjies vibreer teen
jou oordrom om jou oordrom te laat vibreer. So hoor jy dinge.
Aktiwiteit
Dit is nogals 'n moeilike ding om te verstaan, so ons gaan 'n demonstrasie op die rugbyveld doen oor hoe partikels die oordrom tref om on te maak dinge hoor. Ons gaan partikels wees en mnr. Tiaan sal die trommel wees. ('n pakpak) 'n Klank word gemaak totdat 'n deeltjie die trombos (mnr. Tiaan) tref. Om die werk beter te onthou en verstaan wil ek hê jy moet die aktiwiteit hier teken
Energie, verandering, stelsles en beheer Gr:4 Onderwerp 13: Energie en klank bl.137-150 Eenheid 1: Vibrasies en klank ___________________________________________________________________
Vir die wat vinnig werk
Het jy al ooit na 'n ambulans met sy sirenes geluister? As jy het, sou jy opgemerk het dat die klank verander soos die ambulans verby ry. Die geluid begin hard en vinnig en word sagter en langer wanneer die ambulans verby is. Kom ons ondersoek dit! In hierdie foto staan die ambulans stil sodat die klankgolwe almal dieselfde lengte van mekaar is.
Terwyl die ambulans ry, begin die klankgolwe so lyk ...
Vrae: 1. Wat is die bron in prent 1 vir die klankenergie? 2. Kan jy aan 'n rede dink waarom die klankgolwe die manier verander wat hulle doen? (foto 1 teen foto 2) 3. Wanneer klankgolwe naby mekaar is, is hulle ... 4. Wanneer klankgolwe verder uitmekaar is, is hulle ... 5. Doen 'n bietjie navorsing om uit te vind wat hieride verskynsel genoem word.
Wanneer jy die volume van iets meet, meet jy hoe hard of sag die klank is. 'n Sagte klankgolf lyk so: 'n Harde klankgolf lyk so: Hierdie hoogte in die golf word die amplitude genoem. Jy hoef dit nie in graad 4 te ken nie, maar hoekom nie, leer is pret!
As jy hierdie simbool langs werk of op 'n bladsy sien, weet jy dit is werk wat geleer
moet word. Dit is die werk wat jy moet weet voordat jy enige taak kan voltooi.
Aktiwiteit:
As jy hierdie simbool sien, weet jy dit is 'n skryfaktiwiteit. Hierdie aktiwiteit kan gekombineer word met 'n eksperiment of dit kan net 'n skryf toets wees.
Experiment:
Dit is 'n simbool vir eksperimente. Hierdie simbool kan gekombineer word met die
skryf simbool as die eksperiment ook skryfaktiwiteite bevat.
.
Ekstra informasie/verduideliking
Soms kan jy 'n bietjie verlore voel as jy tuis leer. Die gloeilamp simbool sal die werk in
meer verduidelik of vir jou “cool” inligting gee wat interessant is om te weet.