Top Banner
20

Empresa Chiki Februari 2008

Jun 18, 2015

Download

Documents

EmpresaChiki

Empresa Chiki di Februari 2008
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Empresa Chiki Februari 2008
Page 2: Empresa Chiki Februari 2008

Hasi negoshi básikamente ta un asuntu di trese un bon balanse entre demanda i oferta riba merkado. Un produkto òf servisio ku tin pedido p’e, ta duna un komersiante den e ramo spesífiko ei e oportunidat pa lanta un empresa chikitu for di suela, manehá esaki pa e gatia te bai para firme riba su mes pia, i asina perkurá pa esei bira su fuente di entrada ku kua e por keda trese pan riba mes p’e i su famia i di su empleadonan. Si e merkado kambia – i esei ta sosodé konstantemente, pasobra e ta sumamente dinámiko – esei por tin implikashonnan tambe pa e wega di demanda i oferta di sierto produkto òf ser-visio. Kestion ta ku e empresario mester tuma akshon na tempu pa sea adaptá loke e ta ofresé òf den e kaso mas ekstremo: sera koroto. E empresario nunka no mester laga kos bai numa sin prekupá su kabes ku nada, e no por spera pa kos drecha di mes i di moda ku pokopoko e ta krea un bulto na debe, pasobra esei ta pone e, su negoshi i konsekuentemente tambe su famia den un labatiba ku bo no ta deseá niun hende pasa aden.

E edishon aki di Empresa Chikí ta para ketu na algun empresa lokal ku normalmente no ta bini tantu dilanti den publisidat, pero ku tòg por wak bèk riba un trayektorio meritorio i impreshonante. Nan ta dife-rensiá masha hopi di otro, pero loke nan tin komun ta e sentido di sirbi kliente ku produkto òf servisio na preis rasonabel di tal forma ku nan ta wanta nan klientela. Loke tambe nan tin komun ta ku nan tur a kuminsá chikí. Tin di nan a krese bira grandi. Otronan a keda chikí, pero ketu bai fuerte pará riba nan pia.

No semper e fórmula original ta válido kompletamente ainda. Alo ménos, na kaminda i den transkurso di añanan nan por a hasi sierto kambio i/òf modifikashon unabes ku nan a sinti ku e merkado tabata rekerí esei. Ta remarkabel por ehèmpel ku un empresa manera Manrique Capriles, ku a kaba di selebrá su di 85 aniversario no tin tantu aña ainda ku nan a kuminsá ekspandé, inkluso aña pasá pa Sürnam. Pero echo ta tambe ku e fórmula ku e fundador Manrique Capriles a apliká na 1922, ketu bai ta na vigor i ta sigui ta e fundeshi firme di e negoshi aki. Ke men, nan a adaptá na desaroyonan den merkado, pero nan no a distansiá for di e pensamentu original di kiko ke men hiba un negoshi sano. Ta kon otro por a logra alkansá e di-85 aniversario?

E prinsipio aki ta konta hasta pa un negoshi realmente chikí, manera di e barberia di Anibal Daal ku no a ambishoná niun ora so pa krese bira grandi. Otro ehèmpel palpabel di balor di keda fiel na e puntonan di salida for di su lantamentu tantu aña pasá, ta Netto Bar den Kaya Grandi di Otrobanda, kaminda resientemente minister presidente Hulandes Jan Peter Balkenende i su komitiva tambe a drenta pa tuma un salú. Di mes manera e ponensia aki ta válido pa restorant Il Barile, Casa Janina, Tik Tak den Punda, Boutique Liska i Panadera Isa. P’esei tambe ta interesante pa den e edishon aki tuma nota mas spesífiko di e empresarionan envolví nan mes eksperensianan – i di nan predesesornan – ku a kondusí kada un di nan alkansá un aniversario meritorio di nan negoshi.

Tur hende por bisa kiko nan ke enkuanto asuntu di hasi negoshi, pero tanten e empresario sa kon apliká e fórmula adekuá, e ta perkurá pa kontinuidat di su empresa, di pan riba mesa pa e mes, su famia i pa famia di su empleadonan. Esei e empresario no ta logra éksito papiando hopi òf duru, pero importante si ta pa e kuminsá na tene su wowo i oreanan hanchu habrí, pa e sa kiko ta pasando rondó di dje i pa e akomodá su negoshi na loke e desaroyonan di merkado ta pidi. Ke men, no ku palabra, pero ku echo i trabou duru e ta garantisá un bida largu pa su empresa.

22

Un fórmula realmente bonta keda hasi su trabou

Empresa Chikíta un publikashon di

Kámara di Komèrsio i Industria di Kòrsou

Su meta ta pa informá i

eduká empresario chikí

pa e por sigui kontribuí

na desaroyo

ekonómiko di Kòrsou.

Redakshon:

Un tim di Kámara di Komèrsio

huntu ku diferente kolaborador

Aviso:

Spotlite ProductionsFarley Lourens

Telefon: 461-0907

Telefon: 510-8284/560-8284

E-mail:

[email protected]

Kompaginashon i imprenta:

Drukkerij Amigoe

Kordinashon:

Intermediate N.V.Telefon: 737-1070

Tur derecho reservá ©

Page 3: Empresa Chiki Februari 2008

Netto Bar mas ku 50 añ’ operandoden Kaya Grandi di Otrobanda

“E bar a ser fundá na 18 di desèmber 1954 pa señor Netto Koster despues ku el a traha 22 aña den un otro bar den Kaya Gran-di di Otrobanda. E tempu ei, manera Chu i Hetty a konta, muchanan di kunuku (manera tabata yama ántes esnan ku no ta biba den stat), tabata bini skol na Punda i ta keda tra’i mèrdia despues di skol hasiendo un òf otro trabou den un negoshi òf komo ayudante den un wenkel di fishi. Netto tabata traha komo mucha despues di skol den un bar ku tabatin nèt pabou di kaminda ta aktualmente viadukto di Otrobanda. E tabatin dos ruman mas ku tambe tabata traha den ramo di negoshi di bar; Carlos Isbelio (Shon Be) ku tabata traha na Winter-garden i José Maria (Djo) ku tabata traha na un bar na Habaai. Despues ku el a traha 22 aña pa otro-nan Netto Koster a tuma e desishon di lanta su mes ‘shap’, manera den boka di pueblo tabata yama bar. E nòmber di e negoshi a bira Netto Bar.

Rango haltuChu Zimmerman ku tambe ya komo hóben a bai traha pa Netto, a konta ku el a konosé su hefe komo un persona hopi disipliná. “Tur dia e tabata bin habri su bar for di mitar di 8 mainta i ta keda traha te den oran-an lat di anochi. E tempu ei klientenan tabata pasa mainta pa bebe Guiness Stout, pero tambe Bran-

dy òf Ròm Blanku promé ku nan bai trabou. Tabata prinsipalmente hendenan di fishi i hendenan ku taba-ta deskargá barku den haf, pero tambe hendenan ku tabatin enkargonan di tra-bou den rango mas haltu di sosiedat.”

Bebida den kahaSegun Chu Zimmerman a konta, e tempu ei no tabata bende bibida stèrki na bòter sino únikamente pa beter. “E úniko forma ku klientenan por a kumpra na bòter tabata pa okashon-nan ku tabatin di risibí bishita di morto na kas, esta pa labamentu di man. E ora ei nan tabata bende na bòter, pero den kaha, i mester a bai kas kuné. Pues, no por a sinta bebe fo’i bòter den bar. E tempu ei no tabatin liquor store, ni supermerkado òf otro tipo negoshi manera aworakí kaminda bo por a kumpra bibida stèrki.”

Alabes Chu tabata konta ku Netto mes tabata traha ròm blanku ku tabata e bibida mas popular e tempu ei. “Nos tabata emboteyá e ròm den bòter bashí di Heineken ku nos tabata limpia i kita e etikèt original. Nos tabata kumpra kòrki serka famia Leon pa tapa e bòter i mara nan dos-dos pa bende. Nos tabatin nos propio etikèt ku nos tabata stèmpel i pega ku guma.”

Pòmp di gasolinNa aña 1980 ya Netto Koster a apuntá Chu Zim-merman komo hóben di 22 aña komo manager di su negoshinan komo ku e mester a bai Venezuela pa un operashon. Entretantu Netto Koster tabata operá dos bar: esun den Kaya Grandi i un na Kolebra Bèrdè (Kas Chikí). Pa hopi

aña e bar na Kolebra Bèrdè tabata bon bishitá den oranan di atardi bai kue anochi, komo aya tabatin kontratistanan ku tabata paga nan empleadonan ku ta kobra pa dia òf siman den e bar. Tambe tabatin bendementu di number (ku e tempu ei tabata ilegal) parti pafó di e bar. Pues,

tabatin basta trafikashon di hende komo ku ei taba-ta un punto stratégiko pa hendenan ku mester a hasi konekshon ku bus, konvoi i otro medio di transporte públiko. Despues Netto Koster a opta pa bende e bar ku doñonan di refineria ku a basha e edifisio abou pa modernisá e pòmp di

33

Un negoshi hopi konosí den nos komunidat i ku un historia ekstenso sin lugá pa duda, ta Netto Bar den Kaya Grandi (nèt enfrente di marshe di Otrobanda). Komo ku e persona ku a

inisiá e bar aki, esta señor Netto Koster, a fayesé djis algun aña pasá, a kòmbersá ku e persona ku tabata difuntu Netto su man drechi pa masha hopi aña, señor Jesus Maria Zimmerman, konosí komo Chu (ku tin 36 aña trahando na e bar), i ku un di Netto su yunan, señora Hetty Koster. Nan a konta algu di historia di e bar i e popular empresario en kestion.

página 4 >>>>

Hetty Koster Chu Zimmerman

Page 4: Empresa Chiki Februari 2008

44

Netto Bar mas ku 50 añ’ operandoden Kaya Grandi di Otrobanda

gasolin na Kas Chikitu.

Su kuater yunanNetto Koster mes tabatin 4 yu: 3 yu muhé i 1 yu hòm-ber. E yu hòmber Gerald i un di e yu muhénan, Hetty, a keda dediká nan tempu i energia na operashon diario di Netto Bar, huntu naturalmente ku Chu, ku konosé tur kos di e bar. Hetty Koster a konta ku el a lanta mira kuantu tempu i dedikashon nan tata a hinka den e negoshi i a opta pa tuma retiro for di su empleo fiho pa dediká mas tantu tempu na e negoshi. “Mi tabata yuda mi tata basta aña kaba ku atminis-trashon i a tuma e desishon pa hinka mas tempu den e negoshi ku nos tata a lucha kasi mei siglo p’e. Ami a lanta semper tende mi tata ta bisa ku kos ta malu, pero esei no a deskurashá Netto nunka pa sigui lucha pa su negoshi.”

Músika bibuApesar ku klientenan fiho no tabata ke pa a kambia nada na e estado original di e negoshi, tòg mester a pensa riba otro fórmulanan despues ku Netto Koster a fayesé pa trese bida bèk den e bar. Entre Chu Zim-merman i algun kliente fiho nan a bini riba e idea pa kuminsá pone músika bibu huntu ku e jukebox. “Netto mes tabata pone músika bibu únikamente riba dian-an festivo manera Aña di La Reina i Dia di Obrero,” señor Zimmerman a konta. E inisiativa aki a duna fruta komo ku den korto tempu, prinsipalmente riba djabièr-nè atardi bai kue anochi, e aktividatnan ku músika bibu a bira asina popular ku bar ta yena ku kliente te ku tin hende ta para riba alsera i hasta tin ora nan mester para den kaya di drùk ku sa ta.”

Estado originalMas aleu Hetty Koster a konta ku no a kambia nada na e estado original di e bar. “Den futuro nos tin pensá di pone un siste-

ma di kaha mas moderno pa por hasi un atministra- shon i kòntròl mas efisi-ente, pero aparte di esei mi no ta kere muchu kos mas. Aktualmente nos ta tra- hando tambe riba un web-site komo ku turistanan ta enkantá ku e sitio pa su originalidat.”

Netto Koster tabata un gran fanátiko di futbòl i el a bishitá huntu ku su amigu-nan yegá hopi kampeonato mundial di kua tin rekuer-donan pegá den dak di e bar. Tambe tin hopi pintura di sitionan históriko pegá na muraya, no solamente di Kòrsou, pero tambe di otro islanan. “Tur ora nos ta haña klientenan ku ta trese rekuerdonan di eki-ponan internashonal di fut-bòl i tambe pinturanan ku ta pas den e totalidat di e interior di e negoshi. Nos ta kontentu ku nos a logra mantené e trabou di bida di Netto Koster na bida i lo sigui hasi esei. Lo tin Netto Bar pa basta ratu mas.”

E fachada di Netto Bar den Kaya Grandi di Otrobanda.

<<<< página 3

Bishita di prens heredero Willem Alexander den presensia di èks-gobernador Jaime Saleh na Netto Bar.

Page 5: Empresa Chiki Februari 2008

Il Barile a establesé su mes di un forma úniko. Mario Rossi i su señora Mirti a habri e restorant 24 aña pasá. Imaginá bo el a keda meskos despues di su 24 añanan di eksisten-sha. Mesun huki chikí, ambiente típiko Italiano ‘al fresco’ ku posibilidat pa tur hende bishitá ora ku nan ke. Señor Rossi a bini Kòrsou na 1968 ku 25 aña di edat huntu ku un ruman di dje. E ta di e parti nort di Italia, di e siudat Friuli Venezia Julia. El a haña trabou na Dok kaminda el a traha pa vários aña te ora ku e kompania a pasa pa man di teritorio insular di Kòrsou. “E ora ei mi a disidí di bai riba mi mes pa mi gana mas tantu. Semper mi tabata un per-sona ku gusta sambuyá. Mi tabata kushiná plato di laman na kas pa mi amigu-nan i nan a enkurashá mi pa mi kuminsá mi propio negoshi. Señor Maresca, un Italiano ku tabatin e negoshi, a regresá Italia i mi a tuma e espasio over. For di dia ku mi a habri, mi a keda drai te ku dia di awe. Maresca tabatin un menú pober, pero ami a disidí di amplia mi menú i ofresé e klientenan mas tantu. Ta for di aki e promé tiramisú a sali. Mi mes a trah’é. Hopi hende a purba imit’é despues, pero esun di Il Barile ta esun origi-nal”, asina señor Rossi a bisa ku orguyo i firmesa.

Platonan variáSeñor Rossi ta ofresé dife-rente tipo di speshalidat na su klientela. Nan ta pla-tonan ku tin un variashon di tur tipo di pasta risotto i postre, piská te na kos-nan dushi manera ‘strudel’ (no e apple pie manera hopi hende konosé, segun señor Rossi) i tambe e bolo di chukulati sin hariña ku yama ‘caprese’.

Señor Rossi ta e kòki den kushina i e ta traha ku dos asistente. Un di nan ta laba tayó i e otro ta su asistente. Abou di e restorant su señora Mirti ta traha ku dos persona pa sirbi kliente. E karanan

di mas servisial ta risibí e klientenan na Il Barile; un di nan ta Marcella Haseth i e otro ta Sharine Berna-

bela.

Ingrediente lokalDespues di tur e añanan aki tin hopi hende ku ta bishitá e restorant i nan ta hasi esaki ku hopi smak i regularidat. E kushina di Il Barile ta outéntiko. “Mi tin hopi kliente di Kòrsou. Merikanonan tambe ta bin kome aki, pero semper nan ta pidi kosnan ku nan a kustumbrá di kome kaba. Esnan ku ta kome e pla-tonan Italiano mas tantu ta nos hendenan lokal, kliente pa hopi aña i tu-ristanan Italiano ku bishitá nos isla. For di tempu ku mi a habri den Punda, mi a keda semper ku mi tar-eanan den kushina. Mi ta tende di otro negoshi ku habri, pero nunka mi no ta bai wak. Si un hende tin hamber, aki semper tin kuminda p’e”, asina señor Rossi a splika di un forma amabel.Den e 24 añanan di eksistensha di e restorant, nan a trata na ekspan-dé den añanan 90. “Nos a purba ekspandé na Seaquarium, pero esei no a bai bon. P’ami ta impor-tante pa mi keda ku mi negoshi den bista. Il Barile tin e ambiente di tradi-shon. Segun señor Rossi famianan grandi a bini den transkurso di añanan pa kome. “Tin famia grandi ta bin kome serka nos riba un base regular i tambe nos ta hasi catering. Ora ku klientenan yega, bo mes-ter atendé nan mesora di manera ku nan por kome i sigui mesora”.

El a bisa finalmente ku nan ta kontentu ku por kumpra tur ingrediente pa e restorant riba merkado lokal. “Nos kushina no ta kambia, nos tin tur e ingre-dientenan di promé kalidat i esei ta un di e motibu-nan pakiko nos klientela ta sólido. Na Kòrsou mes nos por kumpra pasta Ital-iano, biña i zeta”.

Il BarileHanchi Snoa PundaTelefon: 461-3025

55

Mario i Mirti Rossi a trese e delisia ‘tiramisú’ na Kòrsou

Il Barile for di 24 aña pasá i te aweku e mesun enkanto manera semper

Il Barile ta un restorant Italiano ku a habri na 1984 den Hanchi Snoa Punda. “Esta dushi memoria mi tin di e restorant ei. Ei mi a kome mi promé tiramisú ku e persona a traha kende despues a bira mi

kasá”, asina Gilarda a bisa den un reakshon riba e restorant. Te ainda e ta bishitá e restorant riba un base frekuente, pero no pa kue fama.

Restorant Il Barile, pafó i paden, di Mario i Mirti Rossi

den kurason di Punda.

Page 6: Empresa Chiki Februari 2008

Ya a bira un tradishon ku den fin di yanüari Kámara di Komèrsio i Industria di Kòrsou ta tene un diskur-so na okashon di kambio di aña. Den mayoria kaso ta e presidente di e orga-nisashon ta hiba palabra. Meta di e enkuentro aki ta reflehá riba sierto aspek-to di e aña tras di lomba i tira un bista dilanti riba loke e aña nobo lo por bai brinda sektor privá. Na numeroso okashon a usa e okashon aki tambe pa atendé asuntu aktual di un forma krítiko, pero alabes bon dokumentá.Un meta adishonal di e enkuentro anual aki ta pa krea un oportunidat pa empresarionan registrá ofi-sialmente na e Registro di Kámara di Komèrsio haña oportunidat pa sera konosí ku miembronan di direktiva di e organisashon i pa nan ku nan tambe sera konosí mihó ku otro – networking den un palabra di moda.Ultimo añanan e evento aki a tuma lugá den airu liber na lanthùis Brakapoti Mei-Mei, pero e evento di yanüari 2007 a hala asina tantu hende, ku e sitio a bira chikí. Pa e motibu ei a buska un sitio alterna-tivo kaminda por akapará un grupo grandi ainda sin niun problema mayor di stashoná outo. E aña aki a skohe pa tene e evento aki den Exhibition Hall di World Trade Center – no mas den airu liber, pero den un ambiente den èrko.

Bon perspektivaNa e okashon di e aña aki, por sierto atrobe hopi bon bishitá pa sektor komersial i relashonnan íntimo den sektornan gubernamental, polítiko i sindikal, gober-nashon sentral i insular tabata bon representá pa entre otro promé minister Emily de Jongh-Elhage, minister Omayra Leeflang di enseñansa, gezaghèber Lizanne Dindial, diputado Eugène Ruggenaath di desaroyo ekonómiko.Presidente Ruud Thuis di Kámara di Komèrsio a ranka sali ku su diskurso ku e remarke ku awor ku futuro ekonómiko ta mus-tra bon a base di un kon-fiansa kresiente, hopi ta reklamá ku ta nan ta tata di e kambio deseá aki. Komo instansia ku ta organisá empresario i dunadó di trabou, el a felisitá e real outornan di e éksito aki,

ku ta sektor privá (kon-firmá anteriormente tambe pa presidente direktor Em-sley Tromp di Banko Sen-tral – EC). El a ekspresá su deseo pa ripití i surpasá na 2008 tur e logronan impor-tante di 2007.Na kuminsamentu di 2008 ya tur bista ta riba loke tin planiá pa tuma lugá na fin di e aña ei. Esta, ku a pla-nia pa 15 di desèmber awor Kòrsou (i Sint Maarten) optené e posishon di un pais outónomo den Reino Hulandes, komparabel ku e status aparte di Aruba i konforme e deseo di gran mayoria di pueblo di Kòr-sou ekspresá den e refer-èndem di 2005.Señor Thuis a bisa ku tur bista ta riba e fecha ei pa por sa kiko lo ta e situashon entrante e dia ei i kiko mas lo mester hasi despues di e fecha aki. Tin un speransa ku lo tin un alivio grandi, pasobra Hulanda lo yuda sanea e debe astronómiko ku e isla(nan) a krea den e último dékadanan. Esaki lo mester hasi posibel pa gobièrnu por implementá un maneho proaktivo pa yega na desaroyá un eko-nomia bon ekilibrá i durade-ro. Un pregunta kardinal ta tambe kon e struktura nobo lo kontribuí na drecha bida diario di nos i nos yunan, segun señor Thuis. E kon-testa riba e pregunta aki no ta un asuntu di Reino, ni tin

di haber ku lei di konsenso, ni niun otro akshon di niun otro hende. E kontesta nos mester buska awor den nos mes abilidatnan komo komunidat pa prepará i konfrontá e retonan pa

konvertí nan den oportuni-datnan di nos hendenan pa desaroyo.

Pais KòrsouEsei ta konta mas awor ku tur hende su wowo ta fihá riba loke dia 15 di desèmber 2008 ku mester bira kuminsamentu intere-sante di e empeño pa duna kontenido na e deseo di pueblo. Na su opinion, e ingredientenan nesesario pa un desaroyo ekonómiko balansá i duradero ta un oumento di un poblashon aktivo bon entrená i pre-pará, kresementu di krea-shon di kapital atraves di un kombinashon di inver-shonnan lokal i di strañero, aplikashon di teknologia moderno ku ta yuda subi e produktividat laboral i un aparato gubernamental ku ta mas amikal pa sektor

privá i pa sostené esei.

Base tripartitSegun e presidente di Kámara di Komèrsio, a yega e ora pa kambia nos sistema di pensa i aktua. Den e kuadro aki e ta kon-tentu ku e diálogo nasho-nal ku a lanta dinobo entre gobièrnu, sektor sindikal i sektor privá pa konhunta-mente prepará desaroyo di nos merkado laboral. Ta danki na algun hende ku no a laga e idea aki muri, ku awor ta eksperensiando e proseso di kuramentu ku por yuda nos alkansá e metanan komun pa loke ta futuro di nos sosiedat. E base di tripartit aki a resul-tá no únikamente relevante pa e merkado laboral, komo hèrmènt pa gober-nashon na drechi òf pa e proseso di globalisashon, pero tambe pa drecha ekonomia, hasi nos mas kompetitivo i logra un so- siedat mas stabil. Gobièr-nu tin e tarea pa desaroyá e kuadro general ku por fasilitá e diálogo sosial, e oportunidatnan pa invertí i asistí den kresementu

66

Presidente Kámara di Komèrsio Ruud Thuis den diskurso anual:

Kòrsou mester hasi eskoho stratégiko promé ku yega e status nobo di ‘15 di desèmber 2008’

Kámara di Komèrsio ta kontentu ku desaroyo di ekonomia na 2007 i tin motibu de sobra pa pensa ku 2008 lo bira hasta mihó. Esei a resultá tambe for di e diskurso ku presidente Ruud

Thuis di e organisashon aki a tene djaluna dia 28 di yanüari último. Un di e otro puntonan ku el a enfatisá tabata ku promé ku yega e fecha kasi mágiko di 15 di desèmber e aña aki, Kòrsou mester tuma sierto desishon stratégiko importante na bienestar di e komunidat.

página 17 >>>>

Presidente Ruud Thuis: konvertí reto den oportunidat.

Page 7: Empresa Chiki Februari 2008

Anthony Vinck a konosé hopi kambio den 32 aña. Ántes bo tabata masha leu di bo suministradónan, pe-ro awe debí na e komuni-kashon bo ta mas serka di dje. Ántes tur kos ta bai via di karta i dura masha largu i awe e no tin ni fail mas pa warda karta. Tur kos a bira: kòmpiuter i e-mail. Faks un tempu tabata masha popu-lar i asta esei awe tin’e djis pa sierto faktura ku mester den purá, pero awendia asta ta ku e-mail ta manda faktura.Den e kontaktonan di trans-porte a bira muchu mas mi-hó. For di Hulanda awe den 10 dia bo karga t’ei i for di Miami ta tur siman tin karga ta drenta. E ta muchu mas fásil ku ántes. Awendia e komunikashon ku duana tambe ta bai muchu mas fásil ku promé aya, segun Anthony Vinck.

TempuTempu a kambia. Ántes ora pone baratio, ta for di promé ku nan habri ya tin hende kla pa drenta, pero tur esei a pasa pa historia. E tempu malu a kuminsá ku e vene-solanonan ora nan moneda a devaluá na kuminsamen-tu di añanan 80. Despues Shell a bai i tabatin un sa-lida di hopi hende ku tambe a bai buska nan porvenir otro kaminda. No a sinti e sla mesora, pero na ‘96 e sla a bini ora Banko Sen-tral a pone plafòn pa fria e merkado ku sumanan di préstamo. Esaki a pone ku un kantidat mas grandi di hende a bandoná Kòrsou. Nos populashon a baha kasi na mitar. Awe e kanti-dat a subi un poko atrobe, pero mayoria ta hendenan di region ku a bini establesé na Kòrsou manera di Haiti, Jamaica i Colombia. Pero e hendenan den nan mayoria ta pober. Nan a bin aki pa traha i nan no ta gasta niun depchi aki mes. Nan ta tra-ha mata nan kurpa i tur nan sèn ta bai pa kria nan fa-mia na nan pais. Esei ta un peso pisá riba bo merkado lokal, pasobra e sèn ta sali, pero no ta keda sirkulá den bo mes merkado. Segun Anthony Vinck, pa un parti danki Dios sikiera e algun hende por a bai Hulanda,

sino lo tabatin un 30 di mei pió ku esun na ‘69.Awor mes kos a kuminsá drecha, pero e komer- siante lokal ku ta drei riba hende lokal no ta sinti’é masha ainda. Den sektor di konstrukshon i na e ho-tèlnan tin hopi trabou, pero pa strañeronan. Ora bo yega a Kòrsou i mira ken ta bai limpia avion, tur ta hende ku ta papia Spañó. Tin hopi trabou, pero ma-yoria sèn no ta lora aki. Te ainda no ta sintiendo e ‘opleving’ manera ta bisa, esta ku ekonomia a drecha bèk. Por ehèmpel, Liska ta situá pafó di suidat i e no ta haña turista i konsekuente-mente e no ta sinti e bientu fresku di mas turista. Danki Dios tin un kantidat grandi di strañero, spesialmente di Hulanda, ku ta bin bishitá

famia aki, i e famianan aki si ta trese nan Liska.

E bonansaDi e aparente bonansa ku mester ta tumando lugá, Liska no ta sinti nada. An-thony Vinck a bisa ku nan tin un total di tres negoshi, ku ta Liska, Lanka i Rags. Tur tres ta drei riba e mer-kado lokal. Kada un ta un negoshi diferente i tur tres ta eksperensiando mes-kos. Pues, no ta algu malu nan ta hasiendo. Anthony Vinck tin mas di 40 aña ta traha, pero últimamente ta drif nan ta drif purbando pa sobrebibí. E ta poko duru i un parti grandi di e falta pa esaki nan ta pone riba e polítikonan ku a bini na poder despues di 30 di mei. Tabata hendenan no prepará pa e tarea, pero ku

a bula drenta den un situa-shon. Tabata un momentu di malkontentu ku un gru-pito a probechá di dje i e grupito ei a drenta den go-bièrnu i niun di tur nan ide-anan, filosofia ni grandesa no a kristalisá. Tur hende a probechá bai gol i a trese e rasismo ku Kòrsou no ta-bata konosé.

Liska ta diferenteE direktor a bisa ku nan ta konsentrá riba e merkado lokal. Mayoria komersiante ta bai tras di turista i ta ben-de sais di paña chikí. Nan, sinembargo, ta konsentrá riba e smak lokal. Esaki ta pone ku nan a sobrebibí. Nan ta tene kuenta ku na Kòrsou tin hende balente i ku bunita koló i p’esei nan mester trese paña bunita pa e hende lokal. Esei ta

nan meta i nan a purba brinda e servisio ei. Liska su pañanan ta di bon kali-dat i na preis pagabel. Ku satisfakshon klientenan ta bin splika kon bon e paña-nan di Liska a keda nan.

MerkadeoBoutique Liska konosé hopi propaganda i promoshon-nan ku nan mes ta hasi yamando nan klientenan. Esun ku drenta Liska ta hañ’é ‘gezellig’. E promé empleado di Liska a retirá resientemente despues di a traha 31 aña. Nan tin ma-sha bon rekuerdo i ainda bon kontakto kuné. E ta-bata e promé empleado di Liska for di na Country Inn.

Anthony Vinck, ku su 40 aña di eksperensia komo trahadó i 33 aña komo em-presario, a bisa ku na Liska nan ta purba bisti un dama di kabes te pia. E ta rekerí ku mester traha masha du-ru pa kumpra tur kos. Ta un trabou grandi. Hopi hende aktualmente ta habri nego-shi chikí i spesialisá den un kos so. Por ehèmpel, si bo ta bende blusa, no hasié blusa so, pero buska algu mas aserka ya si un parti di bo artíkulonan kai den ben-ta, e otro tei ainda pa e em-presa por sigui drei. Liska ta un di e poko negoshinan kaminda un dama ta drenta i kumpra di kabes te pia.Anthony Vinck a bisa fi-nalmente ku ni maske kon chikí un empresa ta, e mester sòru pa un tipo di penshun pa empleado-nan. Gobièrnu a sòru pa su hendenan i e sobránan por lubidá. Esei ta algu masha duele, pasobra algun banko grandi tin nan mes fondo di penshun, pero kasi 90 porshentu di negoshinan chikí no tin penshun pa nan empleadonan. Esei no tin nodi di ta asina, pasobra tin fondonan di penshun spe-sial pa empresa chikí ku un empleado. Sin importá kon chikí e negoshi ta, e emple-ado por logra un penshun ora e kumpli su edat. Señor Vinck a bisa ku mare 30 aña pasá, ora el a kuminsá, ta-batin e posibilidatnan ku tin awor aki. Tur hende mester tin un penshun, ni maske kon chikí e empresa ta.

77

Anthony Vinck, direktor Boutique Liska:

Ounke kon chikí e empresa ta,sòru pa penshun pa empleado

Boutique Liska a keda fundá 32 aña pasá, riba dia 1 di novèmber 1975. Anthony Vinck a kaba di kasa ku Liska i a kuminsá ku e negoshi dunando e nòmber di su kasá. E negoshi a habri na

Country Inn, e aktual Trupial Inn. E negoshi a kuminsá masha chikí, mas bien un sundies shop bendiendo krema, kosmétiko i produktonan chikí ku e turista por tin mester. E tempu ei ora pone baratio, si sobra un blusa mes, ta drenta un kliente i esei ta bai ku asta esei. Bo tabata bende delaster un kos i asina bo tabata krea lugá pa pone merkansia nobo. Despues di añanan 80 a bende e hotèl i e butik mester a sali for di einan. Nan a haña e tereno kaminda nan ta aktualmente, pegá ku e ofisina di notario Van der Plank na Schottegatweg Oost, i a kuminsá ku nan mes edifisio. Ya a hasi 10 aña ku nan a renová henter e edifisio.

Anthony Vinck (na man drechi) a kuminsá ku Boutique Liska ya 32 aña pasá.

Page 8: Empresa Chiki Februari 2008

88

Pa mas informashon por tuma kontakto kunos Servisio pa Kliente, telefòn 763 8438.

Ku RBTT Netbank bo ta atendé bo asuntunan bankario via internet.Paga suèldo, kontrolá i hasi bo transakshonnan tantu lokal komointernashonal i paga kuenta primiendo djis un tekla.Eksperensiá bo mes e fasilidat di RBTT Netbank.

RBTTNetbank:mas tempupa bo negoshi

Mini empresarionan na Kòrsou

Eksitoso den negoshi ku 14 aña

Curakunst ta mini empresa-rionan for di 14 aña ku un negoshi di artesania ku nan

ta ofresé den un stènt na Megapier, miéntras ku Grupo Dede Pikiña ta un kompania di mini empresario for di 20 aña ku ta produsí kalèn-der di aniversario ku artistanan popular lokal. Nan ta algun di e kompanianan for di e proyekto Mi-ni-Empresa di Fundashon Negoshi Pikiña, konosí tambe komo Junior Achievement Curaçao.

Ken nos ta?Fundashon Negoshi Pikiña (FNP) ta eksistí for di 2000 i e meta prin-sipal ta pa prepará un generashon nobo di hóben emprendedó (entre-preneur) ku ta kontribuí na pro-greso di nos nashon.

FNP ta orguyoso di tin e lisensia eksklusivo pa Antia, Aruba i Sür-nam pa ta afiliá na e organisashon internashonal di orígen Merikano Junior Achievement World Wide (JAWW). JAWW ta representá ku un promedio di 4 mion partisipante na mas ku 120 pais rònt mundu i a desaroyá mas ku 30 diferente pro-grama pa edukashon empresarial for di aña 1919 ku paisnan manera Hulanda i Trinidad ta usando aktu-almente. Entretantu nan a surpasá 40 mion studiante ku a partisipá na e programanan den tur e añanan.JAWW por sigui desaroyonan den nos region pa medio di reportahe di FNP i por asistí na tur loke nan mester pa alkansá nan meta. E afiliashon na JAWW ta fasilitá komunikashon ku otro aktornan

internashonal i ku koleganan rònt mundu, mirando benefisionan di globalisashon. Internashonalmen-te nos ta konosí awor komo Junior Achievement Curaçao òf simple-mente JA Curaçao.

Vishon i mishonJA Curaçao ke ta un institushon importante den nos komunidat ku ta promové mentalidat empresa-rial, kreatividat, vishon i kurashi serka hóben huntu ku tur aktor-nan relevante pa e proseso aki. Nos mishon ta pa ofresé programanan ku intenshon di promové un men-talidat empresarial di forma prák-tiko basá riba prinsipionan étiko i ku responsabilidat sosial den un ekonomia ku ta globalisando. Den esaki JA Curaçao ke konektá sek-

tor produktivo ku skol, ofresiendo kursonan pa diferente nivel di enseñansa. Hasi negoshi den am-biente protehá ta ideal ora ta siña aktuando - ‘Learning by doing’.

ProgramananDen nos trayektoria nos a ofresé di-ferente programa adaptá na nos re-alidat ekonómiko i na nos kultura, tradusí na Hulandes òf Papiamen-tu. Mirando e demanda agudo pa prepará profeshonalnan pa e mer-kado laboral di nos ekonomia pro-metedor, JA Curaçao ta enfokando riba e programa Mini-Empresa.

Kurioso pa sa mas di nos eksitoso “Mini-Empresa”? Chèk e siguiente edishon di Empresa Chikí!

Page 9: Empresa Chiki Februari 2008

Den 55 aña di eksisten-sha di e empresa aki den Punda, generashonnan a kumpra paña interior mane-ra brazièr, djòki i karson djabou di markanan kono-sí for di Merka, na Casa Janina. “Mi a topa mi kasá aki na Janina den dékada 80. Nos tur dos tabata stu- diando na Merka. Semper mi tabata bin Kòrsou pa kumpra mi jeans aki na Janina. E por zona straño, pero semper mi tabata haña e marka Levi’s manera mi tabata ke aki pa motibu ku den e siudat kaminda mi tabata studia na Merka, nunka mi no por a haña mi sais. Mi kasá tabata stu-dia na Hulanda i e tabata bin Kòrsou den fakansi pa kumpra stòk di karson. Na Hulanda jeans ta masha karu. Pará den rei pa warda trahadónan trese karson, nos a kuminsá papia. Awe nos ta kasá bibá na Kòrsou i nos ta kumpra ketu bai na Janina”, asina un kliente ku a kombersá ku un di e reporteronan di Empresa Chikí a splika.

EkspanshonNormalmente no ta fásil papia ku kliente den un negoshi, sigur no ora ku bo bisa ku ta pa publiká. Pero den e kaso di Casa Janina e reportero tabatin suerte di topa mas kliente ku tabata kla i dispuesto pa duna nan eksperensha di e negoshi aki. “Mi a yega di drumi den hospital pa duna lus i aki mi a manda mi kasá pa kumpra mi kos-nan. E ta un tipo di hende ku no gusta kumpra kos, pero manera mi pidi’é sem-per e tabata bini ku loke mi a indiká. Mi sa ku e suerte den esei no ta di dje, sino di e hendenan ku ta duna servisio na Casa Janina. Loke ami stima mas tantu ta hende hòmber ku ta duna servisio na hende muhé pa tur kos. Un tien plùs pa Janina. Asina bo ta laga un negoshi krese pa bo hendenan mes bin kumpra”, asina e señora a bisa finalmente.El a bisa ku no ta relevante pa duna su nòmber. “Wak mi no ta interesá den fama, pero ta bon pa nos apresiá empresanan ku nos konosé fo’i mucha. Ta ken no taba-ta bin den Punda pa kana wak jeans, kolonia i tur

sorto di kos bunita? Awen-dia e negoshi aki a krese. Mi ta orguyoso di dje i tur otro ku tribi na sigui eks-pandé pa Kòrsou”, asina e kliente a sigui splika.

Señora De Marchena-Katz ta orguyoso di su tra-hadónan tambe. Janina tin karanan ku nunka mas bo ta lubidá. “Nos tin emplea-donan di mas ku 30 aña den servisio i nan sa di nos eksigenshanan i konosé nos klientela tambe. Nos a tuma e desishon di ekspan-dé pa motibu ku nos ke bai dilanti i nos tin intenshon di

ekspandé mas ainda den e aña ku ta bini”, asina el a sigui konta.

OutomatisashonUn di e aspektonan ku Casa Janina a traha duru riba dje i ku a kana bon ku su periodo di ekspanshon, ta e trayekto di outomati-sashon. Segun señora De Marchena-Katz, e kompa-nia a sòru pa yega na un bon atministrashon i hasta nan tin idea di outomatisá e negoshi den e trayek-to di ekspanshon. Natu-ralmente, tur empresa ku a keda den Punda pa un periodo largu a eksperen-sha tur sorto di adelanto i tambe desapunto. Esei ta konta tambe pa Casa Jani-na: ”Nos tambe tabatin nos ups and downs. E tempu bon tabata durante bishita

di turistanan venesolano ku tabata bin Kòrsou na gran eskala. Pero despues ku bolívar a devaluá, esaki a afektá nos komèrsio seria-mente”. Sin duda esaki ta un di e eksperenshanan mas marga ku hopi empre-sario den sentro di siudat a sinti.Negoshinan di hopi aña di eksperensha ta sirbi pa duna e bon ehèmpel na negoshinan eksistente i tambe na esnan ku ta bai kuminsá ku nan negoshi, sea ku e ta grandi mediano òf chikí. E ingredientenan ku Casa Janina tin ku ta sirbi komo un bon ehèm-pel pa esnan ku ta nobato ainda ta kalidat di produkto i sin duda bon servisio ku ta duna kliente. E empresa ta konosí pa pone aviso, pero loke a pon’é krese

mas tantu ta propaganda di boka pa boka. Den trans- kurso di añanan e negoshi a bin ta haña hopi tur-ista ku tambe ta kumpra na Casa Janina. Aparte di traha riba un base diario pa kumpra merkansia i buska kalidat, Casa Janina ta pone hopi énfasis riba e trato ku klientenan ta haña.

Tantu hende muhé, hende hòmber komo mucha di tur edat por haña e taya ku nan ta buska. Trahadónan ta tuma nan tempu pa buska loke e kliente ke. For di entrada te na salida e trato ta keda meskos. “Pa nos ta importante pa trata bo kliente bon, ofresé kalidat i keda honesto. Di e forma aki bo ta mira kon nan ta sigui bini bèk. Nan sa e ora ei ku nòmber di bo negoshi ta símbolo di kali-dat i bon servisio”, asina señora De Marchena-Katz a bisa finalmente.

Janina de Marchena-Katz,

gerente generalCasa Janina

Madurostraat, PundaTelefon: 461-1371

99

Señora Janina de Marchena-Katz:

Casa Janina ta para pa servisio i bon kalidat

E palabranan determinashon i perseveransha ta konta sin duda pa Casa Janina sigur si wak e kantidat di añanan di eksistensha ku e negoshi den Madurostraat tin i tambe pa e proyektonan di

ekspanshon ku nan tin pa futuro. Señora Janina de Marchena-Katz a splika ku Casa Janina a bira popular pa algun aspekto ku ta sumamente importante den hasimentu di negoshi. Un di nan sin duda ta bon servisio i na di dos lugá kalidat di merkansia ku ta ofresé na klientenan.

Un bista riba e fachada di Casa Janina den Madurostraat, pero tambe algun bista di e interior spasioso di e pakus ku a kumpli 55 aña kaba.

Despues di 55 aña di eksistensha e negoshi ta sigui

ekspandé!

Page 10: Empresa Chiki Februari 2008

Na 1948 Anibal Daal a bai traha den Punda kaminda komo hóben el a siña hopi for di e barbero Francisco Santana. Defuntu Santana tabata un pelukero ku eks-periensha ku tabatin su bar-beria den Columbusstraat den Punda dilanti Hotèl San Marco. Na 1992 señor Daal

a sali bai Saliña despues ku Fundashon Kuido di Monu-mento a informá nan ku mester sali for di e edifisio. E organisashon a keda di basha i edifisio abou promé ku nan bai wes. “Ora ku nos a bai wes pa nos keda ku e edifisio, nos a kompro-

ndé ku no tin moda di hasi. Tabata di lamentá. Meso-ra mi a kuminsá buska un kaminda pa mi sigui ku e negoshi. E tempu ei tabata bai bon i e hür tabata 60 florin pa luna. Ta di lamentá ku despues tòg no a basha e edifisio abou. Nos a hasi

masha hopi esfuerso pa yega na e edifisio aki ku tur e gastunan di korte i abogado. Saliña a bira mas karu pa nos”, asina señor Daal a sigui splika. El a sigui mustra riba e echo ku Punda tabata e área mas dushi di sentro di siudat pa

e negoshi i den transkurso di tempu, ora ku el a pone un baño aserka, e hür a subi bira 100 florin pa luna.

Ora ku e negoshi a bai pa Saliña, Pelukeria i Salon America Barbershop a bira un realidat. Señor Daal tabatin trahadó ku a bin i bai. Un di e peladónan ku el a sera kuné i ku ta traha p’e te awe ta Rudy Girigorie. Segun e ta konta, señor Girigorie a kuminsá traha kuné for di tempu ku e

tabata ainda na Punda. Den Punda e tabatin e oportuni-dat di duna servisio na tur tipo di kliente, spesialmente esnan ku ta bin Punda pa hasi kompra òf ku ta bin di bishita. Señor Girigorie e tempu ei tabata un di e per-sonanan ku tabata traha pa gobièrnu i den su oranan liber e tabata bin yuda ku e trabounan di pela na e pelukeria. “Despues ku el a baha ku penshun, Rudy a keda traha ku mi te dia djawe. E ta un di e tra-hadónan ku a keda mas tantu ku e organisashon aki”, asina señor Anibal Daal a sigui konta.El a sigui mustra riba e echo ku unabes den Saliña

1010

Peladónan ku ta mantené estilo di pela di ántes

Anibal Daal: ”Punda tabatin suenkanto pa tur mi klientenan”

Anibal Daal trahando ketu bai komo peladó estilo di ántes.

Habri un negoshi ta rekerí esfuerso grandi. Pero pa e keda habrí den transkurso di vários aña ta eksigí mas tantu esfuerso ainda. Nos isla konosé vários empresa chikí ku ta habri nan porta i ta sera

silensiosamente despues. Pero tin empresa chikí tambe ku den transkurso di tempu ta habri nan porta i keda habrí ku sierto modifikashon. Salon America Barbershop di señor Anibal Daal na Saliña ta un ehèmpel asina.

E pintura riba muraya ta yamativbo pa Salon America Barbershop aya na Saliña.

página 16 >>>>

Page 11: Empresa Chiki Februari 2008

Richard Isa, e direktor ak-tual di panaderia Isa ku ta selebrando su di 75 aniver-sario, a splika ku banda ku semper nan a i ta produsí un produkto di kalidat, nan ta hopi konservativo pa lo-ke tan sistema di maneho. Nan ta wak tur loke nan ta invertí, pa hasi’é for di nan propio fondo i medionan. For di sènnan ku e empre-sa ta generá, ta saka sèn pa sigui invertí. Esaki ta ni-fiká ku nunka nan a invertí usando krédito di banko. Hustamente esei a pone ku ora situashon a kuminsá bira difísil, nan no tabatin e preshon di debe pa paga tur luna, segun e direktor a konta.

MomentunanMeskos ku kualke otro ne-goshi, Panaderia Isa a ko-nosé su momentunan bon i esnan ménos bon. Richard Isa a splika ku esnan ménos bon tabata último añanan ora merkado a kuminsá bai malu i ora ku e maneho di gobièrnu pa kontrolá preis di pan no a bai manera mester ta. E kontròl di preis riba produkto di primera ne-sesidat riba su mes no ta malu, pero gobièrnu no ta revisá e preisnan ku regu-laridat. Aktualmente tin un pan ku ta kai bou di kontròl pa kua a stipulá for di ‘96, miéntras tur kos a subi bai for di e tempu ei. Mayoria pan ántes tabata kai bou di kontròl di preis. Na 1996, despues di un lucha basta fuerte entre gobièrnu i e panaderonan, a logra lòs e pannan di e kontròl i a keda un pan so ku ta bou di kòn-tròl di gobièrnu. A yega un momentu ku kos a bira difí-sil. pasobra tur kos a subi miéntras ku e pan ei si a keda na e mesun preis.Na nan panaderia tin tra-hadó ku tin hopi aña sin por haña oumento, paso-bra no tin espasio p’esei. Gobièrnu ta papia semper di e trahadó i e hòmber chikí, pero nan no ta hasi nada pa nan. Mester kòrda ku nan tambe ke mira nan kondishonnan drecha. Tur preis ta sigui subi, pero pa loke ta nan entrada, tur kos ta keda pareu, pasobra no

ta pèrmití e dunadó di tra-bou espasio pa por duna e trahadó algu mas, manera nan di Isa lo tabata ke.

Último añanan gobièrnu a tuma hopi medida ku ta afektá e loke ta paga na sueldo tambe. Señor Isa a splika ku ta medidanan ku tin biaha ta bon, paso-bra, por ehèmpel, mester adaptá sueldo mínimo, pero ora ku adaptá nan, mester tene kuenta ku nan tin konsekuensia mas aleu. Si adaptá sueldo mí-nimo i primanan manera AOV, kon ku bai bin esei tin efekto riba gastunan di un kompania. Panaderia ta meskos ku kualke otro tipo di empresa di gobièrnu, manera Aqualectra i Curoil, ku si nan preisnan ta subi manera i ora gobièrnu ta haña ta bon.

Kosta ta oumentá i preis no

Richard Isa ta kòrda kon al-gun aña pasá tabata traha 48 ora pa siman. Diripiente a bin e lei pa bah’é na mák-simalmente 45 ora, pero na e mesun sueldo. Outomáti-kamente tur hende a haña oumento, pasobra loke nan tabata gana den 48 ora a keda meskos pero den 45 ora. Esei ta un oumento di gastu pa e negoshi. Des-pues di algun tempu a ma-ra e sueldo mínimo na 40 ora pa siman. Nan mester a bolbe oumentá sueldo, pasobra mester a paga e hendenan mas ya ku nan ta traha 45 ora pa siman. Semper Isa por a hasi’é sin mayor problema, pero kada bes e ta keda kome si for di loke nan ta generá i dado momentu bo ta hañabo forsá di oumentá preis di

produkto, pasobra bo no por keda kubri gastunan básiko, manera di awa i koriente, ku pan mester produsí na entrada. Di mes manera, hopi di nan fòr-nunan ta traha riba guès-oil i trùknan ta usa disel. Si tuma na kuenta e estado malu di e kamindanan, e trùknan ta rekerí mas man-tenshon i e gastunan aki tambe a subi barbaramen-te. Gastunan di seguro, sigur di e trùknan, ta mas haltu ku normal. “Hopi fak-tor ku no ta den e empresa mes, ta afektá nos. Pues, nan ta gastunan ku nos no tin niun kòntròl riba nan. Situashonnan mundial i di Kòrsou i medidanan ku go-bièrnu ta tuma ta pone bo gastunan oumentá. Pero tòg ki ora nan, esta gobièr-nu, tin di oumentá preis, e ora ei ta manera mundu ta

bai kaba”, segun Richard Isa.E pannan liber di e kòntròl si a keda oumentá durante añanan, pero no por si-gui bai sin mas tampoko, pasobra nan tambe mester wak kiko mas merkado por karga. Den maneho di preis

mester wak kiko ta generá den e empresa, pero tin di wak tambe kiko e merkado por karga.

E kantidat di trahadó a baha

E kantidat di trahadó aktual-mente ta 42; esaki a baha último añanan. Ántes, por ehèmpel, tabatin 6 trùk ta kore parti pan i awendia ta 5 tin. Tabatin un temporada largu ku na Isa tabata traha overtaim. Aparte ku ta trata di un trabou ku tiki hende tin gana di hasi i pasobra no tin sueldo haltu, ta pone bo

1111

Richard Isa, direktor di Panaderia Isa:

Eksito pa panaderia - invertísemper for di medionan propio

Despues di 75 aña Panaderia Isa na Santa Helena a haña un ‘look’ nobo; e kompania awor tin 15 aña kaba bou di liderato di Richard Isa (na man drechi).

página 19 >>>>

Panaderia Isa a keda lantá pa Salomon Isa, tawela di e aktual direktor Richard Isa. Tabata un negoshi di famia, tur hende tabata traha den e negoshi. Ta nan mes ku nan mes a traha

i segun e empresa a sigui krese e negoshi a buska hende pa traha. Despues di tempu su tio Juan Isa a tuma e negoshi over i awor Richard Isa di e di tres generashon ta manehá e negoshi aki pa 15 aña kaba.

Page 12: Empresa Chiki Februari 2008

Den e temporada ku e tabatin su último empleo na CTC e la kuminsá operá un ‘snack bar’ pegá ku negoshi di su tata. Señor De Sousa a konta ku e ta bini di un famia di empresa-rio i hasimentu di negoshi no tabata algu deskonosí p’e.

E push pa bira empresario

Un dia e señora ku taba-ta hasi atministrashon na CTC a yama señor De Sousa pa puntr’é si e no ta bin kobra. Despues el a bolbe yam’é un otro dia pa puntr’é ku ta sèn e no tin mester komo a pasa dia sin ku el a bai kobra atrobe. Señor De Sousa a disidí e ora ei di bai atmi-nistrashon pa kobra i ora ku e la yega serka e seño-ra e la mustr’é ku ainda e tin su ènvelòp di e luna anterior den su tas sin siki-era a habri esaki. Pa señor De Sousa esaki tabata un indikashon bisto p’e ku e por a biba di entrada di su mes negoshi.

Di ‘snack’ pa mundu di outo

Despues di algun aña ku señor De Sousa a tuma e desishon pa dediká tur su tempu na su mes negoshi, el a spar sufisiente ku e por a kumpra su propio edifisio pa e operá su ‘snack’ aden. E la traha komo 5 aña mas den su negoshi di ‘snack’.

Komo ku semper e tabata gusta e mundu di outo, el a bin nota ku den merkado na Kòrsou tabatin un nese-sidat grandi pa un negoshi ku ta duna servisio pa dre-cha i kambia mùfler. “Ántes si algu tabata falta mùfler di bo vehíkulo bo mester a warda algun dia pa haña un sita pa drecha esaki. Mi a nota ku si mi lanta un negoshi ku por brinda ser-visio mas lihé ku mi kom-petidornan den e área aki, tin negoshi p’ami. Meskos tabata konta pa radiator. E

ora ei mi a kuminsá despu-es na brinda servisio pa drecha i kambia radiator tambe.”

Mickey’s Mufflers a krese

Ora ku señor De Sousa a nota e posibilidat grandi pa sigui krese den e ramo di duna servisio riba tereno di reparashon di mùfler i radiator, el a opta pa sera su ‘snack’ i dediká tempu kompletu na su negoshi den e ramo ku asina tantu e tabata stima: e mundu di outo i motor. Su bendishon ta, manera e mes ta bisa, ku su yu hòmber tambe tin un afekshon grandi pa

e mundu di outo i motor. Despues di 10 aña di ta operá su mes negoshi den e ramo aki, el a haña un tereno industrial serka gobièrnu pa e traha su pro-pio edifisio i pone su insta-lashonnan moderno pa por brinda mas servisio i produkto na su klientenan.

Yunan ta tuma overSeñor D Sousa tin dos yu. E yu hòmber Michael i e yu muhé Daniela. Su yu muhé ta traha mitar dia i ta enkargá ku e parti atmini-strativo di e kompania i su yu hòmber awendia ta enkargá kompletamente ku maneho diario di e negoshi. “E ta e general manager. Ya ami a yega un edat ku pokopoko mi mester kuminsá hala atras i na tempu mi a kumin-sá prepará mi yunan i mi klientenan pa esei. Mi ta

laga tur mi kontaktonan di negoshi sera konosí ku mi yunan i hasi e kontakto direkto entre nan. Si nan no t’ei mes, mi ta tuma e respondi i laga nan yama e kliente manera ku nan ta bèk na e negoshi”. Su yu muhé Daniela a studia atministrashon na Hulanda i durante 4 aña i mei su yu hòmber Michael a studia tur loke ta toka outo na Merka. Su yu Michael a haña bon oferta pa keda Merka, pero el a opta pa regresá i sigui desaroyá e negoshi ku su tata a lanta.

Sigui inováNa punto di bista di señor De Sousa, den tur ramo di negoshi un empresario mester keda buska siste-manan nobo. “Mester keda inová. Manera ami por ehèmpel a kuminsá traha ku koper. Pero den kurso

di añanan koper a bira asina karu ku nos mester a bai over na sistemanan di aluminio, pipa galvanisá i plèstik. Bo mester sigui desaroyo, tantu mundial, komo lokal, pa bo keda kompetitivo. Ami tabata bai ‘convention’ tur aña. Esaki ta algu ku mester invertí aden pa bo keda al tantu di desaroyonan mundial. Bo mester konosé bo ramo di trabou pa ora e kliente bini serka bo ku un problema, bo sa di kiko e ta papia i kon trese solushon p’e. Tambe komo empresario bo mester sigui lesa hopi literatura relashoná ku bo ramo di negoshi. Kumpra buki i revista i lesa hopi”.

Dialogá ku bo klientenan

Finalmente señor De Sousa tin e siguiente rekomendashonnan na koleganan empresario i tambe esnan ku ke drenta e mundu empresarial. “Bo mester sòru pa bo trabou i e servisio ku bo ta duna ta di kalidat. Tambe mi ta rekomendá pa dialogá hopi ku bo klientenan. Tempu a kambia. Ántes un kliente ta trese su outo seka mi i bin busk’é atardi sin puntra promé kiko e trabou ta bai kosta. Awor nò. E kliente ta para ‘riba pa bo wak kiko e trabou ta bai sali. E ta bai bin despues di un òf dos siman ora e haña e sèn. Awor aki e kliente mester evaluá bon kon e ta saka kada depchi.

Abo mester sa kon ta hèndel ku e kliente pa satisfas’é i tòg no pèrdè plaka. Sòru sem-per pa bo kliente keda kon-tentu. Naturalmente bo no por komplasé tur hende. Basta abo no pèrd’é. Si e kliente no por paga mesora, drenta un areglo di pago kuné. Krea konfi-ansa serka e bo klientenan i bo suministradónan. Mas ku tur kos, sòru pa bo ta responsabel. Kumpli ku bo responsabilidatnan. Paga bo debenan i si bo no por paga mesora mes, drenta un areglo di pago i kumpli e dianan ku bo a bisa ku bo ta bai paga.”

1212

Mickey’s Auto Service Center:

Un kuart siglo brindandoservisio i produkto di kalidat

Mickey’s Auto Service Center, konosí komo Mickey’s Mufflers, aktualmente ta serka di selebrá su di 25 aña di eksistensia. Despues di a kaba skol, direktor general di e empresa Daniel

de Sousa a kuminsá su karera trahando na Cambes komo hefe di mangasina. Despues e tabatin diferente funshon na kompanianan manera Singer i Curaçao Trading Curaçao. Via CTC mes el a drenta Sealand Container Services, kaminda el a haña eksperensia ku karga. Di Sealand el a regresá CTC pa haña e enkargo di mantenshon di edifisionan di e kompania i e parke di vehíkulo di e empresa. Señor De Sousa semper tabatin un afekshon grandi pa outo. “E mundu di outo tabata mas ku djis mi trabou; e tabata mi hòbi”.

Empresario Daniel de Sousa:“Krea konfiansa serka bo kliente i suminis-

tradónan i kumpli ku bo responsabilidatnan”

Tata i yu De Sousa (na man drechi) ta na kabes di Mickey’s Auto Service Center.

Page 13: Empresa Chiki Februari 2008

“Mi ta kòrda 30 di mei aki. Nan a kima yen di lugá aki banda, pero ménos Tik Tak. Mi a pensa ku tòg nos ta kerí den pueblo. Nos tin un trahadó di 37 aña di servisio. Ta trata di Minerva Henriquez ku a kuminsá dos aña despues di mi na Tik Tak i te awe e ta trahando”, esei Mocky Job a trese dilanti pa mus-tra riba fieldat di trahadó i tantu aña di eksistensia di e empresa aki.Miéntras ku Mocky tabatin Tik Tak e tabata manehá show di Job ku su tata na TeleCuraçao. Awor ta hasi 5 aña ku el a stòp e show i de bes en kuando e ta pone un programa di un ora. Hendenan grandi ainda ta rekordá Show di Job. Tin asta mucha di skol ku te awe ta bin Tik Tak pa buska informashon di Show di Job.Tambe Mocky Job tabatin Coney Island i Isla Verde. E trabou tabata hopi duru, trahando na tur e empre-sanan pareu. E tabata kaba ku Coney Island 11 or i pasa pa Isla Verde pa sigui ku fiesta. “Henter mi bida mi a traha duru i awor mi a stòp ku Coney Island, Isla Verde i tambe ku e shownan ku Espek-tákulo Job tabata presen-tá”, Mocky Job a splika. E Intenshon ta pa aki dos aña Mocky Job baha i bira konsehero i pa e laga e empresa pa su yu hòmber. E yu ya ta den e negoshi. “Mi tin di enjoy life tambe”, segun Mocky Job.

E desaroyoKòrsou tabatin su momen-tu bon i despues a haña tempu malu. Esei tabata temporada di kitamentu di hopi hende for di trabou i ku un fluho grandi di hende ku a bai Hulanda. Benta a kai hopi e tempu ei. Despues a bini hopi kopiamentu di CD i DVD. Esaki a pone ku Tik Tak a diversifiká bendiendo tambe brel di solo i montura pa hinka brel di bista aden. Ta monturanan na preis-nan abou pa e hende ku no por paga e preis karu. Tambe el a kuminsá bende pèchi i sombré i no keda fiha riba CD so pa asina evitá ku ora merkado kai, e negoshi tambe ta kai.Meskos ku den turismo no mester wak venesolano so. Pasobra a eksperensia ta ku ora e fluho di vene-solano a kai, turismo mes tambe a kai. Mocky Job a sinti ku turismo a subi basta último lunanan. Por ehèmpel, sèptèmber i òkto-ber pa bai kue fin di aña benta tabata hopi haltu. Pero echo ta ku e negoshi mester ta den Punda pa e por gosa di e turismo. Tur negoshi tin su momen-tunan bon i malu i esaki ta un di nan. Mocky Job ta konvensí ku ora e retirá Tik tak ta keda eksistí, paso-bra e edifisio ta di nan i e negoshi ya a krea su nom-bra den komunidat. E sa di hende ku ta bini Kòrsou di Ulanda despues di 30 aña i no por kere ku Tik Tak t’ei te awe.

Merkadeá via televishon

Tin sierto produkto ku por merkadeá fásilmente den korant, pero den su área e produkto e tin di keda mus-tra e kliente algu i lagu’é tende kua piesa i kua DVD

ta nobo. Pa esei televis-hon ta e mihó sistema pa bende e produkto ku e tin di ofresé. Ora e tin show, radio i korant ta mihó. Su forma di kumpra produk-to básikamente a keda meskos, den sentido ku e tin di bula i bai den ekste-

rior konstantemente pa e mira i skucha e produkto ku e ta bai kumpra. Tòg, kompará ku ántes, e ta bula ménos, pasobra su yunan na Merka ta yud’é i manda e produktonan p’e. Kada dos luna Mocky Job tin di biaha pa buska su

merkansia.

Benta di disko kompakto a kai hopi, pasobra hende ta graba CD-nan; kisas no pa bende, pero si pa uso personal i esaki ta baha benta. P’esei ta nesesario pa e mantené su negoshi den siudat kaminda e ta dependé mas di e turista- nan. Esaki tabata motibu pakiko Tik Tak II a sera. Esei tabata situá na Sta Maria i e tabata dependé di e kompra di hende lokal. Sinembargo, e hende lokal ta graba hopi CD i p’esei benta a baha te mester a sera e negoshi aki.Mocky Job ta lamentá e

1313

Mocky Job, direktor Tik Tak na Punda:

“E pueblo stima Tik Tak”

Tin Tak ta un negoshi inisiá pa e konosido ‘Gordito de Oro’, esta Angel Job defuntu. Awe su yu Mocky Job ta kumpli 40 aña manehando e negoshi di Tik Tak na Punda. Mocky Job ta

konta ku el a kuminsá traha ku 18 aña, despues di a kaba skol ku 17 aña. E kier a sigui studia, pero su tata a dun’é yabi di negoshi pa e wak kiko e por hasi. At’é ei pa 40 aña kaba. Tempu Tik tak a kuminsá, tabata un negoshi chikí. Kaminda e ta aktualmente tabatin 3 negoshi di kual Tik Tak, un barberia i otro negoshi mas. Despues ku nan a sali Tik Tak a tuma e edifisio kompleto i despues di algun aña a kumpra e parti ariba tambe. Tik Tak mes ta eksistí 46 aña.

Mocky Job

página 19 >>>>

Page 14: Empresa Chiki Februari 2008

Di desèmber 2007 te mart e aña aki e tema ta e-busi-ness. Tur charla, kurso i tayer durante e lunanan aki ta trata e tema aki. E promé tayer a tuma lugá dia 23 di yanüari último i

a trata e tópiko “20 paso pa yega na un website eksitoso”. Meta di e tayer aki tabata pa splika i duna informashon kon den 20 paso bo por konstruí un

strategia pa un website eksitoso. Ademas e strate-gia aki ta un dje rekisitonan mas importante ku un empresario mester si e ke bin na remarke pa e fondo

‘Webstart’. P’esei, tur hende ku konstruí e strate-gia aki usando e méto- do di 20 paso, ta risibí e oportunidat pa bin na

remarke di e supsidio di Webstart. E interes di e partisipantenan a surpasá espektativa. P’e motibu aki lo ripití e tayer na fin di febrüari durante Marshe Empresarial. E kurso mes di 20 paso pa un web-site eksitoso ta kuminsá dia 5 di mart. Kompará ku e tayer e kurso ta mas amplio i detayá. No sola-mente e partisipante na e

kurso ta siña kiko e 20 pasonan ta, pero durante 5 anochi e partisipantenan tin ku pone e 20 pasonan den práktika pa na final di e kurso nan tin nan strate-gia pa su website. Nos siguiente tayer ta tuma lugá dia 20 di febrüari i tin komo tema uso di kòm-piuter i Internet den área di benta. Keda pendiente pa mas informashon i detaye di e tayer aki. Pa bo fasilidat nos ta pu-bliká e agènda pa luna di febrüari i mart inkluyendo fecha, tema i orario di tur e aktividatnan pendiente organisá pa Stimul-IT.

1414

Stimul-IT ta sigui selebrá su di doslustro ku aktividatnan edukativo

Fecha Aktividat Tópiko Orario 18, 20, 25, 27 Febrüari i 3 mart

Kurso

150 florin

“Most used office tools” pa empresa Djaluna i djarason:

18:00 – 21:30 or 20 febrüari Tayer

30 florin

Kòmpiuter i Internet den área di benta 18:00 – 21:30 or

Tayer

30 florin

20 paso pa yega na un website eksitoso – splikashon di e pasonan

Durante Marshe Empresarial

Tayer

30 florin

eMarketing

Ta anunsiá despues

5, 10, 12, 17, 19 mart

Kurso

150 florin

20 paso pa yega na un website eksitoso – splikashon i traha strategia pa bo website

Djaluna i djarason: 18:00 – 21:30 or

13 mart Seminario

Grátis

eBusiness in Hospitality 08:00 – 17:00 or

19 mart Tayer

30 florin

20 paso pa yega na un website eksitoso - splikashon di e pasonan

18:00 – 21:30 or

27 mart Tayer

30 florin

eBusiness & Logistics 18:00 – 21:30 or

Manera Stimul-IT a anunsiá anteriormente, selebrashon di 10 aña di Stimul-IT ta sigui durante henter aña 2008. Atraves di proyekto, charla, tayer, kurso i seminario

Stimul-IT ta sigui konsientisá diferente sektor di komunidat.

Partisipantenan konsentrando durante un di e tayernan ku Stimul-IT a tene resientemente atrobe.

Page 15: Empresa Chiki Februari 2008

E dos empresarionan aki a konta en breve historia di e kompania i alabes kom-partí algu di nan eksperen-sia komo empresario.

Inisio di e kompaniaSeñora Capriles a informá ku e kompania a originá na 1922. “Mi a abuelonan a kuminsá hasiendo dife-rente tipo di negoshi. Na 1944 nan a haña repre-sentashon di 3 kompania internashonal grandi. Un di nan tabata Parke-Davis, ku awor ta e konosido marka Pfizer, Johnson & Johnson i Sterling Drugs ku awor-akí ta Sanofi-Aventis. Te ku fecha nos a keda ku e derechi di representashon di e kompanianan grandi aki. Naturalmente atraves di añanan mas repre-sentashon a bini aserka, pero ta e tresnan aki a pone ku mi tata a disidí pa dediká atenshon kompleto na representashon.“

Ekspanshon pa otro islanan di Antia i

SürnamNa 1981 señora Capriles su tata Donald Capriles a fayesé. “Bart tabatin e enkargo e tempu ei pa eks-pandé e negoshi su aktivi-datnan pa otro islanan di Antia Hulandes. E promé merkado tabata Aruba na 1981, despues Sint Maarten na 1987, Boneiru na 1992 i Sürnam na 2007. Na tur e ofisinanan huntu tin 120 trahadó den ser-visio. “E ofisinanan tur ta traha independientemente, pero e ofisina prinsipal ta keda aki na Kòrsou i tin hopi kos ku mester sosodé sentral for di e loke nos ta yama nos ‘head office’.”

Desishon pa dediká na un tipo di negoshiNa 1898 a konstruí e edifi-sio kaminda e ofisina prin-sipal ta i ku ántes tabata e bibienda di Carol Capriles su abuelonan. Antes hasta drechamentu di outo taba-ta tuma lugá einan komo ku su wela tabata operá un garashi tambe for di su kas. Su abuelonan tabatin dife-rente otro negoshi manera e.o. ‘La Moda’ den Heeren-

straat, un ‘delicatesse’ den Breedestraat etc., pero su tata finalmente a opta pa keda ku e negoshi ak-tual ku ta dediká prinsipal-mente na representashon di remedi i tambe e loke nan ta yama na Ingles: ‘health and beauty aid prod-ucts’. Pues, tur kos ku tin di haber ku kuido i salú.

Hopi mas representashon a

bini aserkaSeñor Moulijn a informá ku despues ku señor Do-nald Capriles a fayesé, nan a kuminsá hasi un tra-bou hopi dediká pa wak ki otro markanan nan lo por bira representante di dje. “Entretantu nos a krese, di e tres nan ku tabat’ei for di un prinsipio, te mas ku binti marka di kua nos ta nan

representante awor.”

Importansia di disiplina den negoshiSegun e dos empresa-rionan atraves di añanan, nan empresa a akapará konosementu, eksperensia i hopi rèspèt riba tereno di e remedinan di kua nan tin representashon. “Mi tata a prepará tantu ami komo Bart pa un dia nos por tuma over kompleto. Bart a traha asina tantu aña ku mi tata, ku mi por bisa ku e tabata su man drechi i kasi bo por bisa un yu. Den palabranan di Bart mes, el a siña masha hopi di señor Donald Capriles di hasi negoshi. “Semper mi a konos’é komo un hende masha disipliná den tur loke e tabata hasi. P’ami esei tabata e faktor prinsipal di

su éksito komo negoshan-te.” Komo ehèmpel señor Moulijn a menshoná di-siplina finansiero. “Ora ku bo a gana un sèn, ward’é den reserva di e kompania. No kore kumpra outo di luho i otro tipo di produkto similar.” Señora Capriles di su banda a menshoná alabes e importansia di un bon maneho di personal. “Perkurá pa bo emplea-donan sinti nan mes parti di e negoshi.”

Ofresé produkto i servisio di kalidat

Un otro faktor ku den pal-abra di señora Capriles nan ta duna prioridat n’e ta kali-dat. “Ounke un produkto di kalidat por ta mas karu, nos ta manten’é.” Señor Moulijn a mustra riba e echo ku nos pueblo sem-

per a gusta kos di kalidat. “Nos ta hasi nos máksimo esfuerso pa ofresé nan esei.” Tambe el a mustra riba e faktor responsabili-dat. “Nos negoshi prinsipal ta remedi i nos klientenan prinsipal ta botika i hospi-talnan. Pues, nos mester perkurá pa e produktonan ku nan mester pa kuido t’ei semper. Sòru pa bo tin un bon stòk, pa bo servisio ta bon i pa bo paga kuenta-nan di bo suministradónan na ora.”

Traha riba preparashon di bo

empleadonanOtro punto ku e dos empre-sarionan a trese dilanti ta ku komo empresario bo mester komprondé ku abo so no por hasi tur kos. Bo mester prepará bo empleadonan pa nan tin bon konosementu di bo negoshi i e produktonan ku bo negoshi ta ofresé. “Kom-panianan grandi manera Johnson & Johnson, Pfizer i otronan ku nos ta repre-sentá, ta trese personal di e kompanianan ku ta rep-resentá nan algun bes pa aña huntu pa informá nan di e último desaroyonan relashoná ku nan produk-tonan.”

Mas insentivo pa desaroyo di sektor di

Empresa ChikíE dos empresarionan a bisa nos ku final di kuen-ta nan ta mira un futuro bastante positivo pa loke ta trata desaroyo di nos pais. “Nos ta kere ku e sektor di empresa chikí por tin aporte supstansial den esaki. Nos gobernantenan mester hasi tur loke ta posibel pa yuda desaroyá e gremio aki. Esaki ta bira posibel si entre otro redusí e karga di impuesto i gastu haltu pa koriente i awa pa mundu empresarial. Esaki ta duna e empresarionan insentivo pa sigui invertí, ekspandé i krea mas pues-to di trabou.”

Manrique CaprilesScharlooweg 17

Telefon: 461-2308

1515

Brindando empleo na 120 hende na tres isla di Antia, Aruba i Sürnam

Manrique Capriles empresa ku historiadi 85 aña den mundu empresarial

Durante 2007 e kompania Manrique Capriles a selebrá 85 aña di eksistensia ku diferente aktividat pa su empleadonan i pa komunidat. Hopi kos di papia ku Carol Capriles, ku ta

ñetu di e fundador Manrique Capriles, i Bart Moulijn ku tabata man drechi di Carol su tata Donald Capriles. Señor Moulijn a inisiá su karera na aña 1966 na e kompania i señora Carol Capriles ta laborando na e kompania for 1968 ku su wela a lanta i su tata a sigui desaroyá. Nan dos ta responsabel pa maneho diario na Manrique Capriles i huntu na tin 82 aña trahando na e empresa.

Bart Moulijn (man robes) i Carol Capriles dilanti e potrèt di e fundadó Manrique Capriles di e kompania di e mesun nòmber.

Page 16: Empresa Chiki Februari 2008

1616

Febrüari-E-U- Partnership Meet-ing- Furniture and Com-plementary Decorative

ItemsSanto Domingo, 18-20 febrüari

E-mail: [email protected] / skruiner@carib-export.

comWebsite: www.carib-export.

com

South Beach Food & Wine festival

Florida, 21-24 febrüariLugá: Miami Beach

Website: www.sobewineand-foodfest.com

Expo IndustriaCosta Rica,

28 febrüari-1 mart

Lugá: Hotel Ramada Plaza Herradura

Convention CentreWebsite: www.expoindus-

trial.co.cr

MartExpocomer 2008Panama, 5-8 martLugá: Centro de

Convenciones AtlapaWebsite: www.expocomer.

com

The 2008 Conference about Women and

HealthKòrsou, 7-8 mart

Lugá: World Trade Centre Curaçao

Website: www.aboutwomen-conference.com

2008 International Home & Housewares ShowChicago, 16-18 mart

Lugá: McCormick Place, Chicago, Illinois

E-mail: [email protected]

FIEPAG (International Paper and Graphic Indus-

try Trade Fair)Brazil, 10-14 mart

Lugá: Parque AnhembiWebsite: www.biztrade-shows.com/trade-events/fiep-

ag.html

AprelExpo Alimentos Puerto

Rico Food ExpoPuerto Rico, 5-6 aprel

Lugá: Puerto Rico Conven-tion Expo

Website: www.expo-alimen-tos.com

Intermodal South Ameri-ca 2008

São Paolo, 15-17 aprel

Lugá: Transamerica Expo

Center

Trade & Investment Con-vention

Trinidad & Tobago, 30 aprel-3 mei

Website: www.ttma.com/booths.php

MeiWaste Expo

Chicago, 6-8 meiLugá: McCormick Place

Website: www.wasteexpo.com

The National Restaurant Show

Restaurant, Hotel, Cater-ing Innovation

Chicago, 17-20 meiLugá: McCormick Place

Website: www.restaurant.org/show

YüniFancy Food Show & Con-

fection ShowNew York,

29 yüni-1 yüli

Lugá: Jacob Javits Center Website: www.specialty-

food.com

YüliAgroexpo Bogotá

Colombia, 10-20 yüliLugá: Corferias-Centro de

ConvencionesWebsite: www.agroexpo.

com

SèptèmberIX Business Forum of the

Greater Caribbean

Aruba, 23-25 sèptèmberWebsite:

ww.9acsbus iness fo rum-aruba.com

ÒktoberCaribbean Gift & Craft

Show 2008Barbados, 2-5 òktober

Lugá: Sherbourne Confer-ence Centre

Website: www.carib-export.com / www.caribbeangiftand-

craft.com

www.businessdictionary.comDikshonario on-line pa buska nifikashon di kualke palabra ku

tin di aber ku hasimentu di negoshi.

www.business-standard.comHopi notisia, teps i sugerensia riba tereno di negoshi p.e. merkadeo,

invershon, maneho, finansa i tambe opinion i análisis riba diferente tópikonan.

www.doingbusiness.orgWebsite ku ta kontené informashon komersial. Diferente publikashon

di “Doing Business” di kasi rònt mundu.

www.effinop.comWebsite di kompania lokal Efficiency in Operation. Areanan ku nan

ta spesialisá aden ta maneho i e parti atministrativo.

www.globalresourcing.anGlobal Resourcing ta skrin i selektá e personal adekuá pa bo negoshi.

www.goinvest.gov.gyBishitá e website aki si bo ta interesá pa invertí na Guyana. Riba e website

aki tin un resúmen di e oportunidatnan di negoshi den diferente sektor.

www.india-news.inWebsite ku ta kontené informashon komersial i notisia di India.

www.infocus.anInfocus por yuda ku bo maneho den negoshi i tambe e parti fiskal òf

asistí bo ora bo ke pasa bo eenmanszaak pa un N.V. òf B.V.

www.investorguide.comTa diseñá spesialmente pa laga bo keda informá ku notisianan di

invershon i tambe pa siña bo kon pa invertí.

www.rsa.anWebsite di Royal & Sun Alliance ku ta ofresé un variedat di seguro

entre otro pa bo negoshi i tambe bo personal.

Website ku informashon balioso

Eventonan internashonal

e organisashon a ekspan-dé. “Mi a kuminsá traha ku pelukera Shaka i den e edifisio den Saliña nos por a akomodá mas kliente. Pero e hür si a bira hopi mas karu. Den Saliña e pago tabata di 2000 florin pa luna. Mi a traha ku pelu-kera Shaka pa un periodo di 6 pa 7 aña. Den e perio-do aki e negoshi a krese i por a ofresé diferente tipo di servisio. “Nos klien-tenan tabata varia di edat. Personalmente mi a keda basa mi mes riba e estilo di pela di ántes i esei ta loke ami i Rudy ta hasi te awe”. Señor Daal a splika ku el a keda den e empresa den un periodo largu i kosnan a kana bon. Pero despues e edifisio a kuminsá dekaí. “E flur no tabata bon i mi a trata di bai komishon di hür pa sikiera baha e hür, pero nan no kier a hasi esaki”.Señor Daal a sigui ku e negoshi na Saliña te na momentu ku e pelukera Shaka a bai for di e edifisio pa establesé su mes otro kaminda. Den e periodo ei

e edifisio tambe a kuminsá bai mas atras. Segun señor Daal, e no tabata kómodo mas pa klientenan i e kier a buska algu mas chikí. Aparte di esei e tabata sufri di kebrante di salú i a keda pa un periodo di 6 luna sin traha. Awendia e ta estable-sé den e edifisio na Saliña pegá ku Albert Schweitzer School. E espasio a bira mas chikí, pero señor Daal i señor Girigorie ta keda duna e mesun servisio di tur tempu. “Awor mi ta lora ku ménos kliente kompará ku ántes. Pero nos ta traha tur dia. Pa bisa bèrdat mi no ta mira masha positivis-mo mas pa sigui bai dilanti ku e negoshi. Mi tin 68 aña di edat i mi yunan no ta interesá den e tipo di negoshi aki. Pero e klien-tenan ku mi tin ta esnan ku a hasi propaganda di boka pa boka i mi ta kontentu pa esei. Nos ta sirbi e kli-entenan ku nos haña ku e pelá manera nan ta gusta”, asina señor Daal a bisa finalmente.

Salon America BarbershopSaliña

Telefon: 461-1247

Anibal Daal:”Punda tabatin su enkanto pa

tur mi klientenan”<<<< página 10

Page 17: Empresa Chiki Februari 2008

1717

Oportunidatnan di negoshi

Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou ta kontené mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta kontené un kolekshon grandi di dokumento relashoná ku komèrsio ku ta dirigí riba merkado mundial.

Resientemente nos a risibí e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di

Informashon Komersial.

Inform.cz / Czech exporters and importers 2008Un publikashon ku ta kontené informashon di produktonan di importadornan i eksportadornan di mas grandi di Repúb-lika Cheko.

Tambe nos biblioteka a risibí algun revista:- Forum opinieblad VNO-NCW ondernemers, politiek en maatschappij- Deutschland forum on politics, culture and business- Fiskalidat publikashon di Ernst & Young- Focus magazine- Expo visie Beneluxblad voor exposant en beursmanager- Expovisie presents Stand and Systems 2008- Reanimashon basiko Curaçao Heart Foundation

E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabièrnè di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

Internashonal1.Ta buska importadó

Corporación Marperca, kompania venezolano ku eksperensia amplio riba tereno di konstrukshon i fabrikashon, ta buska

importadó.Tel.: +58-286-7152626

E-mail: [email protected]

Sektor: konstrukshonPais: Venezuela

2.Ta buska represent-ante

Inversiones Greix di Ven-ezuela ta buska repre-sentante pa paña, sapatu

i tambe un carrental.Tel.: +58-416-6463419

Faks: +58-243-2330390E-mail: ivojmb@hotmail.

comSektor: moda i hür outo

Pais: Venezuela

3.Ta buska importadóPalmetto Exports ta ofre-sé paña, tas i sapatu pa mucha, hende hòmber i muhé di markanan renom-

brá.E-mail:

[email protected]: moda

Pais: South Carolina

4.Ta buska importadóKompania venezolano, Experiencia Mistica ta ofre-sé produktonan di aroma-terapia, zeta pa masashi, krema i diferente produkto

pa spa.Tel.: +58-0243-2362616

E-mail: [email protected]: produkto kosmé-

tikoPais: Venezuela

5.Ta buska importadóKompania venesolano “Amferd de Venezuela” ta buska importadó pa dife-rente produkto di Venezu-

ela.Tel.: +58 243-5539262

Faks: +58 243-5539262E-mail:

[email protected]

Sektor: importashonPais: Venezuela

6.Ta buska importadóNingbo Matier Trade Co, ta buska importadó pa nan produktonan solar for di

China.Tel.: +86 574-66113682 /

+86 574-66118663Faks: +86 574-87368150

E-mail: [email protected]: www.matier.cn

Sektor: lusPais: China

7.Ta buska kontaktoChina Metallurgical Import and Export Company ta buska representante na Kòrsou pa nan produk-tonan. E kompania ta spe-sialisá den produktonan metalúrgiko i produktonan no metalúrgiko. Pa kada enkargo realisá lo risibí

10% di e suma.E-mail:

[email protected]: www.allproducts.com/prc/cmiezhejiang/sup-

plier.htmlSektor: metalPais: China

Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rúbrika aki òf pa mas informashon tokante di un di esnan menshoná, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio na telefon 461-3918, faks: 461-5652 òf e-mail nos na businessinfo@curacao-cham-

ber.an.

Kòrsou mester hasi eskoho stratégiko promé ku yega e status nobo di ‘15 di desèmber 2008’

ekonómiko i bienestar sos-ial di nos hendenan.Señor Thuis ta sostené e apelashon ku e orga-nisashonnan gremial CHATA (pa sektor turístiko) i CIFA (pa sektor di servisio finan-siero) a hasi riba gobièrnu pa krea mas oportunidat pa sektornan di eksportashon di nos ekonomia di forma proaktivo, inkluso turismo i finansa internashonal. “A yega e ora pa gobièrnu hasi eskohonan stratégiko – nan lo determiná rumbo di nos futuro. Nos mester ta prudente pa loke ta e desishonnan ku nos tuma al respekto. Laga 2008 bira e aña di kambio. No warda te mayan, pero for di awe mes nos mester kuminsá prepará nos komunidat pa e loke tin nos dilanti di forma ku nos ta hasi bon uso di kada un su abilidat-nan pa logra un posishon kompetitivo pa Kòrsou den mundu”.Loke mester hasi ta dre-cha i sigui desaroyá e infrastruktura físiko, mane-ra kamindanan i e ret di komunikashon, invertí muchu mas den enseñansa i entrenamentu, i krea un klima fiskal favorabel. Un gobernashon fasilitadó ta promové e gremio empre-sarial, kompetensia i ino-vashon. Na mes momento ta imperativo pa manehá gastunan di hasi ganashi di forma prudente.

Empresa chikíDen esaki señor Thuis a pidi atenshon tambe pa e situashon pa empresanan (mikro i) chikí i mediano por desaroyá di forma produk-tivo i duradero. Den e lus aki el a lamentá masha ku e datonan di registro di Káma-ra di Komèrsio di e último shete añanan ta ilustrá di un banda ku a lanta mas ku 12 mil negoshi (chikí) nobo, pero na e otro banda mas di 9 mil otronan a sera nan porta den e mesun tempo-rada aki. Esei ta nifiká ku tin un kantidat hopi haltu di 75% ku ta kai afó atrobe no masha tempu despues ku a lanta nan for di suela. Sifranan preokupante.For di investigashon a bin

resultá ku esaki ta debí pa gran parti na e echo ku e personanan envolví tabata karesé e abilidatnan i saber pa por a wanta e empresa na bida. Den e sirkunstansia- nan aki Kámara di Komèr-sio a fiha komo su punto di lansa pa maneho pa duna mas kurso pa empresa-rio nobo i potensial. Na e momento aki e empresanan chikí ta representá 8% i e empresanan mediano 26% di nos ekonomia total. Den e último sinku añanan mas ku 4000 empresario a par-tisipá na e programanan di entrenamentu organisá pa nan. Kámara di Komèrsio a generá un konosementu amplio di guia empresario nobo i e feedback ku ta haña riba e revista Empre-sa Chikí ta krea konfiansa. Ademas, Kámara di Komèr-sio resientemente a plantia serka Minister di Finansa e idea pa un struktura fiskal nobo ku por sirbi e empre-sanan mikro, chikí i media-no mihó.

Kurso di kòmpiuterUn nota alentador na e enkuentro aki ta ku Kámara di Komèrsio a kumpli ku un promesa ku su direktiva a hasi mei siglo promé. Na 1957 e presidente di Káma-ra di Komèrsio di e tempu aya Frans Vreugdenhil i e presidente di VBC Herbert Muskus a primintí señora Elsa Martijn komo empleado di Casa Cohen e tempu aya den Heerenstraat na Punda i ku a kaba di haña su serti-fikado pa un kurso di benta, ku nan lo paga un siguiente kurso p’e. Resientemente señora Martijn, ku mien-trastantu a yega e edat di 82 aña, a bati na porta di presidente Ruud Thuis di Kámara di Komèrsio pa rekord’é riba e promesa aki. Aploudí pa e oudiensia el a haña di Kámara di Komèr-sio un garantia por eskrito ku nan lo paga e kurso di kòmpiuter ku e ta na punto di sigui. Na su mes mane-ra señora Martijn a splika sala pakiko e ke hasi esaki. Den fondo riba tarima a pasa un selekshon di mas ku 100 potrèt di diferente proyekto ku ta simbolisá e kresementu ekonómiko ku Kòrsou ta eksperensiando aktualmente.

<<<< página 6

Page 18: Empresa Chiki Februari 2008

1818

Page 19: Empresa Chiki Februari 2008

1919

Kalidat den empresa chikíSentro di Inovashon Kòrsou (ICC, InnovatieCentrum Cura-çao) komo instituto profesho-nal riba tereno di kalidat lo pu-bliká un seri di artíkulo tokante diferente aspekto di kalidat. Den esun promé aki ta trata e siguiente tópikonan:

o Kiko ta kalidat?o Dikon kalidat ta importante pa e empresario?

Kiko ta kalidat di un produkto òf servisio?

Den literatura tin diferente definishon di kalidat. Den un búskeda amplio mi a haña dos definishon ku na mi pareser ta hopi kompleto i ta kontené e vários aspektonan importante di kalidat.

Kalidat ta un estado kamin-da a realisá balor agregá i ku tantu e kliente komo e empresario ta rekonosé esaki den tur aspekto di e relashon

komersial.

iKalidat ta un midi pa wak te kon leu e produkto òf servisio ta kumpli ku eksigensia di e kliente i nesesidatnan ku ta lógiko pa e kliente; pero tambe eksigensianan di e empresario mes i di komunidat.

E dos definishonnan aki tin aspektonan importante ku si e empresario kier realisá kalidat konforme e dos definishonnan aki, e mester ta bon prepará pa logra esaki.

E mester sa:1. Kua ta e eksigensia, nesesidat i deseonan di e kliente?2. Ki ora su servisio òf produkto tin un balor agregá pa e kliente?3. Si e kliente ta rekonosé e balor agregá.4. Si e ta kumpliendo ku e puntonan 1 te 3.

5. Kiko ta su mes eksigensianan komo empresario pa loke ta su produkto i kiko ta e eksigensia di komunidat, por ehèmpel pa loke ta norma, lei i regulashonnan.6. Ki balor agregá e produkto òf servisio tin pa su empresa, esta si e ta kuadra ku su plan di negoshi (meta, mishon, ganashi etc.).

Dikon kalidat ta importante?

Komo empresario bo reto prin-sipal ta pa satisfasé bo klien-tenan i keda ekonómikamente kompetitivo, esta entregá un bon produkto òf servisio na un bon preis.Si bo ke keda ku un bentaha riba bo kompetidor, di forma eksitoso bo mester duna balor agregá òf satisfasé bo kliente, pero hasiendo uso efisiente-mente di bo rekursonan, inklu-

so bo empleadonan i teknolo-gia.Pa bo logra esaki bo mester por:• Komprondé i kontinuamente drecha bo prosesonan.• Identifiká problema rápidamente i sistemátikamente.• Establesé kriterio válido pa bo nivel di servisio.• Midi satisfakshon di bo kliente i nivel di bo produkto i servisionan.• Redusí desperdisio i manehá gastu.

Den e siguiente edishon lo mi sigui elaborá riba e tema aki.

Javier Samson ta business advisor (ICC)

InnovatieCentrum CuracaoTelefon: 737-1360

E-mail: [email protected]

Industriepark Brievengat F-1P.O. Box 4267

“E pueblo stima Tik Tak”

pirateria ku ta tumando lugá spesialmente ku DVD. Outoridatnan a limpia e kayanan hopi di e benta abiertamente di pirateria, pero e t’ei ainda i e ta kousa daño na empresa-nan ku ta dependé di sola-mente esaki.

EkonomiaNos ekonomia ta bayendo den bon direkshon i Mocky Job ta spera ku e ta siguí asina. E ta opservá hopi i e ta mira ku tin hopi moveshon di turista. El a tuma nota resientemente di e sifranan i e situashon ta birando mas i mas mihó i kos lo bira mihó asta ora e hotèl nobo habri den Otrobanda. E ta lamen-tá si ku no tin sufisiente kamber di hotèl i tampoko sufisiente lugá riba avion pa e turista bini aki. El a tuma nota ku ta hasiendo algu pa oumentá e kam-

bernan di hotèl, pero e ke mira tambe mas asiento riba avion. Hopi turista ta reakshoná kon bunita

Kòrsou ta, pero nan no por yega Kòrsou fásilmente, pasobra no tin sufisiente konekshon aéreo.

Hopi negoshi meskos

Pa e empresario ku ke kuminsá un negoshi aktual-mente, ta bon pa e wak algu ku no tin òf tin masha poko di dje. E ta kere ku pa e futuro empresario ta bon pa studia merkado bon i no ta bale la pena ni fásil pa habri un negoshi igual na loke tin kaba. El a spanta ora el a tuma nota di kuantu negoshi ta habri, pero pió ainda, kuantu a sera tambe. P’esei mester studia merkado bon. E ta kere ku aktualmente esun ku ke kuminsá ku negoshi ta bon pa bai den direk-shon di turismo, ku ta e área ku lo ta booming por lo pronto.

<<<< página 13

Eksito pa panaderia - invertí semper for di

medionan propio

no ta haña hende pa hasi e trabou tampoko. Sinem-bargo, na dado momentu merkado a kai i e problema di overtaim a solushoná su mes. Awor aki Panaderia Isa ta drei riba su mínimo.

Ipiranga, e mihó produkto

E produkto mas bendí ta nan pan Ipiranga. Panade-ria Isa ta konsentrá tambe mas riba su ‘banket’ ku nan no ta bende einan so, pero tambe na algun toko, in-kluso Cost-U-Less. E rea-lidat si ta ku e hende, ku no a kustumbrá ku nan ta traha bolo i otro kos dushi tambe, awor el a kue su rumbo pa e produktonan aki tambe. Na desèmber último nan a parti hopi fo-yeto kas pa kas i esaki tin bon resultado. Remarkabel ta ku nan mester a wanta nan produkshon i pedido

debí na e eskases di webu. Komo ku no tabatin garan-tia di kiko lo pasa, asta nan mester a stòp di traha sier-to produkto. Richard Isa a mustra tambe ku e propa-ganda ku mas nan ta usa ta na radio i korant. Nan a purba awor ku e foyeto i el a resultá bon tambe.

Negoshi aktualHasimentu di negoshi ak-tualmente ta difísil. Richard Isa a bisa ku si mira kon difísil ta hasi pa tuma tra-hadó strañero. Un empre-sa manera Isa no ta haña trahadó lokal i nan ta haña nan ta buska hende di afó, pero e proseso ei ta suma-mente difísil pa yega n’e. E ta kere ku mester tene kuenta ku no ta pa prèt ta buska trahadó di afó, paso-bra e personalmente ta preferá un yu di tera. Pero, si e no ta haña trahadó lo-kal, e tin di busk’é afó. Esei a bira kasi impagabel awor. Tur aña ta bin manera algu

mas aserka, manera im-puesto, ku ta hasi e nego-shi kada be mas difísil.

Prepará bonRichard Isa ta haña hopi importante pa bisa un em-presa nobo pa prepará bon, tantu promé komo durante e proseso pa habri un ne-goshi. Buska informashon di tur loke mester prinsipal-mente pa loke ta rekisito-nan di instansianan di go-bièrnu, pasobra nan por bi-ra un doló di kabes masha grandi despues. Por ehèm-pel, buska pa bo sa kon ta kobra OB i kon ta pagu’é i ki ora. Hopi empresario no ta tene kuenta ku esei, si-gur no den kuminsamentu, pero despues palu ta hala ku nan. Pa loke ta trahadó el a bisa ku tin leinan na Kòrsou ku ta stipulá kon ta paga hende. No ta e doño di trabou ta disidí ku e ta paga un trahadó ménos di loke lei ta bisa.

<<<< página 11

Page 20: Empresa Chiki Februari 2008

2020