Elektrik Enerjisinde Verimliliksunum

11

EEİİEEİİENERJENERJİİ VERVERİİMLMLİİLLİĞİİĞİ HAFTASIHAFTASI

10 10 –– 13 Ocak 200813 Ocak 2008

ELEKTRELEKTRİİK ENERJK ENERJİİSSİİNDE VERNDE VERİİMLMLİİLLİİKK

TMMOBTMMOBEMOEMO

(ELEKTR(ELEKTRİİK MK MÜÜHENDHENDİİSLERSLERİİ ODASI)ODASI)

22

tep :tep :

•• tepteptep (ton etep (ton eşşdedeğğer petrol) ter petrol) tüüm enerji birimlerinin aynm enerji birimlerinin aynııkategoride dekategoride değğerlendirilebilmesi ierlendirilebilmesi iççin uluslar arasin uluslar arasıı kabul kabul ggöörmrmüüşş bir birim. Tbir birim. Tüüm enerji birimleri (m enerji birimleri (kcalkcal, , joulejoule, , kWhkWh, , vb.) vb.) TEPTEP’’ee ççevrilerek ifade ediliyor. evrilerek ifade ediliyor. ÖÖrnerneğğin ;in ;

1 tep = 41.855 1 tep = 41.855 MjMj1 tep = 10.000.000 1 tep = 10.000.000 kcalkcal1 tep = 11.626 1 tep = 11.626 kWhkWh

33

Türkiye’nin TEP Durumu

YYııllarllarTalep Talep

(MTEP)(MTEP)ArzArz

(Yerli (Yerli ÜÜretim)retim)(MTEP)(MTEP)

%%ArzArz

((İİthal) thal) (MTEP)(MTEP)

%%

19951995 63,163,1 26,326,3 4242 38,638,6 5858

20002000 81,281,2 27,627,6 3434 53,653,6 6666

20012001 75,875,8 26,226,2 3434 49,749,7 6666

20022002 78,378,3 24,624,6 3131 54,054,0 6969

20032003 83,883,8 25,325,3 3030 58,558,5 7070

20042004 87,587,5 24,524,5 2828 63.063.0 7272

44

ENERJENERJİİ YOYOĞĞUNLUUNLUĞĞUU

•• Enerji YoEnerji Yoğğunluunluğğu ; u ; ““ Bir birim Bir birim üürrüün (ya da hizmet) n (ya da hizmet) üüretiminde retiminde

sarf edilen enerji bedelinin sarf edilen enerji bedelinin üürrüünnüün toplam n toplam giderleri igiderleri iççindeki oranindeki oranıı ””olarak tanolarak tanıımlanmaktadmlanmaktadıır. r.

AmaAmaçç, ayn, aynıı üürrüünnüün elde edilebilmesi in elde edilebilmesi iççin gerekli in gerekli enerjiyi enerjiyi ““etkinetkin”” bir kullanbir kullanıımla daha az tmla daha az tüüketerek keterek ““enerji yoenerji yoğğunluunluğğuu””nu azaltmak.nu azaltmak.

55

Enerji Yoğunluğu

ÜÜlkelkeGDP GDP

(milyar $)(milyar $)TTüüketimketim

(milyon TEP)(milyon TEP)Enerji yoEnerji yoğğunluunluğğuu

(t(tüüketim/GDP)ketim/GDP)KiKişşi bai başışınana

TTüüketimketim(TEP/n(TEP/nüüfus)fus)

JaponyaJaponya 5648,05648,0 520,7520,7 0,090,09 4,094,09OECDOECD 27880,927880,9 89708970 0,190,19 4,684,68

YunanistanYunanistan 144,8144,8 28,728,7 0,200,20 2,622,62

ABDABD 8977,98977,9 2281,52281,5 0,250,25 7,987,98

DDüünyanya 34399,834399,8 10029,010029,0 0,290,29 1,641,64

TTüürkiyerkiye 190,3190,3 72,572,5 0,380,38 1,061,06

66

Kişi Başına Enerji Tüketimi - Enerji Yoğunluğu

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0 2 4 6 8 10Kişi Başına Enerji Tüketimi (TEP/Kişi)

Ener

ji Yo

ğunl

uğu

(TEP

/100

0 U

SD)

TÜRKİYE

MEKSİKA

POLONYA

PORTEKİZ

İTALYA

İSPANYA

İSVİÇRE ve DANİMARKAJAPONYA

İNGİLTERE

ALMANYA

Y. ZELLANDA

FRANSA HOLLANDA

İSVEÇ

KANADA

ABD

Türkiye’nin enerji yoğunluğunu düşürmesi ve gelişmiş ülkeler düzeyine erişmesi için ok yönünde büyük çaba göstermesi gerekmektedir.

77

Enerji VerimliliEnerji Verimliliğği :i :

•• Enerji VerimliliEnerji Verimliliğği; yai; yaşşam standardam standardıında, hizmet kalitesinde, nda, hizmet kalitesinde, üüretim retim miktarmiktarıında dnda düüşşüüşşe yol ae yol aççmadan enerji tmadan enerji tüüketiminin ketiminin azaltazaltıılmaslmasıı/minimize edilmesidir. Yani bir i/minimize edilmesidir. Yani bir işşi daha az enerji i daha az enerji kullanarak yapabilmektir.kullanarak yapabilmektir.

Enerji verimliliEnerji verimliliğğini gini göösteren en steren en öönemli gnemli göösterge, enerji yosterge, enerji yoğğunluunluğğu/gayri safi u/gayri safi milli hasmilli hasııla bala başışına dna düüşşen enerji miktaren enerji miktarııddıır. r. Bu oran OECD Bu oran OECD üülkelerinde lkelerinde ortalama 0.19 iken ortalama 0.19 iken üülkemizde 0.38 lkemizde 0.38 ççııvarvarıındadndadıır.r. DiDiğğer bir deer bir deyyiişşle, le, üülkemiz lkemiz enerjiyi OECD enerjiyi OECD üülkelerine glkelerine gööre iki kat daha verimsiz kullanmakta daha re iki kat daha verimsiz kullanmakta daha dodoğğrusu savurmaktadrusu savurmaktadıır. r. Enerji savurganlEnerji savurganlığıığımmıız her yz her yııl iki Keban Barajl iki Keban Barajııkuracak kadarkuracak kadar paranparanıın sokan sokağğa ata atııldldığıığı anlamanlamıına gelmektedir. Dna gelmektedir. Düünya nya ortalamasortalamasıınnıın n ççok ok üüzerinde enerji kayzerinde enerji kayııp+kap+kaççaağığına (%20) sahip olan na (%20) sahip olan üülkemizde, enerjinin %lkemizde, enerjinin %7272’’sisi ithal kaynaklardan elde edilirken, kithal kaynaklardan elde edilirken, kııt enerjimizin t enerjimizin üülkemizde neden bu kadar pahallkemizde neden bu kadar pahalıı olduolduğğunun sebepleri ortaya unun sebepleri ortaya ççııkmaktadkmaktadıır.r.

88

EnerjiEnerji VerimliliVerimliliğğii•• HHarcananarcanan her her birimbirim enerjininenerjinin dahadaha fazlafazla hizmethizmet

veve üürrüünene ddöönnüüşşmesidirmesidir..•• AynAynıı üürrüünn dahadaha azaz enerjienerji ileile üüretildiretildiğğindeinde birbir

ööncekinceki durumaduruma ggöörere enerjienerji tasarruftasarruf ediledilir.ir.•• TTasarrufasarruf edilenedilen enerjienerji, di, diğğerer üüretim/hizmetlerretim/hizmetler

iiççinin yeniyeni birbir ““KKaynaaynakk””ttıırr. . •• EnerjiEnerji tasarrufutasarrufu,, enerjienerji tedarik setedarik seççeneklerinineneklerinin

en en öönnde gelenidir. de gelenidir.

99

Enerji verimliliEnerji verimliliğği ile elde i ile elde edilebilecek yararlaredilebilecek yararlar

–– İİthal edilen enerji faturasthal edilen enerji faturasıında azalma sanda azalma sağğlar,lar,–– ÜÜretici sanayi kuruluretici sanayi kuruluşşlarlarıınnıın in içç ve dve dışış pazardaki rekabet pazardaki rekabet şşansansıınnıı arttarttıırrıır ve r ve üürrüün n

fiyatlarfiyatlarıınnıın dn düüşşmesine katkmesine katkıı sasağğlar,lar,–– Binalardaki konfor Binalardaki konfor şşartlarartlarıınnıı da iyileda iyileşştirerek, tirerek, ııssııtma ve elektrik giderlerinin aile tma ve elektrik giderlerinin aile

veya iveya işşletme bletme büüttççesi iesi iççindeki oranindeki oranıında azalma sanda azalma sağğlar, lar, –– Sokak ve caddeler daha az enerji harcayarak daha iyi aydSokak ve caddeler daha az enerji harcayarak daha iyi aydıınlatnlatıılabilir, labilir, –– Daha az yakDaha az yakııtla, kitla, kişşi yada kurului yada kuruluşşlarlarıın cebinden daha az yakn cebinden daha az yakııt harcamast harcamasıı

yapmasyapmasıınnıı sasağğlar, lar, –– Mevcut verimsiz sistemleri iyileMevcut verimsiz sistemleri iyileşştirmek ve Verimlilik satirmek ve Verimlilik sağğlamak lamak üüzere yapzere yapıılacak lacak

üüretim, Arretim, Ar--GeGe, montaj vb. , montaj vb. ççalalışışmalar imalar iççin ciddi bir istihdam ve ticaret in ciddi bir istihdam ve ticaret potansiyeli yaratpotansiyeli yaratıılmaslmasıına neden olurna neden olur

–– ÖÖzellikle metropollerde, zellikle metropollerde, ııssıınma ve ulanma ve ulaşışım amam amaççllıı kullankullanıılan aralan araççlarlarıın atmosfere n atmosfere yaydyaydığıığı CO2, SO2 vb. zararlCO2, SO2 vb. zararlıı gazlardaki azalma sayesinde gazlardaki azalma sayesinde ççevre ve insan evre ve insan sasağğllığıığına olumlu bir katkna olumlu bir katkıı sasağğlar,lar,

–– Ve en Ve en öönemlisi Knemlisi Küüresel resel ııssıınmaya ve dolaynmaya ve dolayııssııyla yla İİklim Deklim Değğiişşikliklerine karikliklerine karşışıalalıınabilecek nabilecek ÖÖnlemler inlemler iççinde en inde en öönemli argnemli argüümandmandıır.r.

1010

Enerji Verimliliği kaçınılmaz bir zorunluluktur, Çünkü ;.!

Fosil (Kömür, petrol, DG) kaynaklar, bu denli yoğun kullanıldığında yakın gelecekte tükenecek,

YE kaynakları henüz istenen düzeyde kullanılamıyor.

Aşırı ve gereksiz talep, fiyatları artırıyor.

ithal Enerji bağımlılığı artıyor.

Ekolojik denge alarm veriyor.

Kullandığımız enerjinin “tümünü”“Yarar”a

dönüştürmekZORUNDAYIZ

Kaynak güvenliği, temiz çevreVe küresel ısınmaya dur demek için

1111

Türkiye’nin 2020 Yılına Yönelik Tasarruf Potansiyelleri

Sektörlere Göre (2020 Yılı)78,7

47,5

34

6,75 3,2

52,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Sanayi Binalar Ulaşım Tarım P.Kimya Çevrim

MTE

P

10,5

16,5

5

2020 yılı için tahmin edilen çevrim kayıpları, bu günkü elektrik tüketimimizin 4 katı olacak.

Termik santralların veya büyük ısıüreten tesislerin atık ısısından bölgesel konut veya sera ısıtmasında yararlanılabilir.

2020 için yapılan senaryolara göre gerekecek 222 MTEP’lik birincil enerji talebini en az % 15 azaltabilecek potansiyel var. Bu potansiyel, 2005 fiyatları ile yaklaşık 16,5

milyar YTL’lik bir tasarrufa eşdeğerdir.

1212

•• ETK ETK BakanimizinBakanimizin dunkudunku acilisacilis konusmalarindakonusmalarindaverdigiverdigi bilgiyebilgiye gore gore ulkemizdeulkemizde yillikyillik 42 42 MtepMtep, 80 , 80 MilyarMilyar kWh kWh enerjienerji tasarruftasarruf potansiyelipotansiyeli mevcutmevcut. . yaniyani 1 1 yillikyillik elektrikelektrik tuketimimizintuketimimizin neredeyseneredeyseyarisiyarisi……

•• Bu Bu tasarruftasarruf yapilabilseyapilabilse milyarmilyar dolarlikdolarlik nukleernukleersantrallarsantrallar dada, , sakincalisakincali digerdiger yonleriyonleri birbir yanayana en en azindanazindan ekonomikekonomik yonuyleyonuyle tartismatartisma konusukonusuolamazolamaz....

1313

ENERJENERJİİ VERVERİİMLMLİİLLİĞİİĞİÇÇALIALIŞŞMALARIMALARI

••ÜÜlkemizde enerji verimlililkemizde enerji verimliliğği konusunda Elektrik i konusunda Elektrik İşİşleri Etleri Etüüt t İİdaresi (Edaresi (EİİEEİİ) Genel M) Genel Müüddüürlrlüüğğüü uzun yuzun yııllardllardıır r üüretkenliretkenliğği i ve ve ççevreyi gevreyi göözeten verimlilikle birlikte, yzeten verimlilikle birlikte, yüüksek katma ksek katma dedeğğerli erli üürrüünlere ynlere yöönelerek enerji yonelerek enerji yoğğunluunluğğunu unu 0.380.38’’den den kkıısa vadede 0.25sa vadede 0.25’’e ve uzun vadede ise e ve uzun vadede ise 0.150.15’’e indirmeyi e indirmeyi hedef alan hedef alan ççalalışışmalar yapmaktadmalar yapmaktadıır. Bu amaca hizmet r. Bu amaca hizmet edecek olan edecek olan ““enerji verimlilienerji verimliliğğinin artinin artıırrıılmaslmasıı”” iiççin genelde in genelde yyüürrüüttüülen etlen etüüt, et, eğğitim, bilinitim, bilinççlendirme, istatistik, lendirme, istatistik, dedeğğerlendirme ve mevzuat gelierlendirme ve mevzuat gelişştirme tirme ççalalışışmalarmalarıına na paralel olarak paralel olarak ““SanayiSanayi””de enerji verimlilide enerji verimliliğğin artin artıırrıılmaslmasıı iiççin in de ayrde ayrııca, Japon Teknik ca, Japon Teknik İşİşbirlibirliğği Tei Teşşkilatkilatıı (J(JİİCA) ile proje CA) ile proje yyüürrüüttüülmektedir.lmektedir.

1414

Enerji VerimliliEnerji Verimliliğği Yasasi Yasasıı ::

18/04/2007 Tarih ve 5627 SayılıEnerji Verimliliği Kanunu

Resmi Gazete ;

Tarih : 02.05.2007

Sayı : 26510

1515

Yasa’nın Enerji Sektöründeki Uygulamaları

Üretim, iletim, dağıtım tesislerinde ve açık alan aydınlatmalarında verimliliğin artırılması

Talep Tarafı Yönetimi (Talebin denetimi/azaltılması “DMS : Demand Side Management”)

Termik santralların atık ısısından yararlanılması

Alternatif yakıt kullanımının özendirilmesi

Elektrik (ve ısı) üretiminde Yeni ve yenilenebilir (Rüzgar, Güneş, Jeotermal, Biyogaz, Su, Hidrojen) birincil kaynaklardan yararlanılması

1616

Yasa’nın Ulaşım Sektöründeki Uygulamaları

Yerli araçlarda birim yakıt tüketiminin azaltılması

araçlarda verimlilik standardının yükseltilmesi

toplu taşımacılığın yaygınlaştırılması

gelişmiş trafik sinyalizasyon sistemleri

1717

EEİİEEİİ’’cece gergerççekleekleşştirilen Enerji Verimlilitirilen Enerji Verimliliğği i ÇÇalalışışmalarmalarıınnıın Sonun Sonuççlarlarıı

ilk proje ile demir-çelik, alüminyum, tekstil ve cam fabrikalarında yapılan etütler sonucunda 247.000 TEP karşılığı tasarruf potansiyeli belirlenmiştir. ikinci proje kapsamında, beş enerji yoğun sektörün 11 tesisi, üçyabancı firma ile işbirliği yapılarak incelenmiş ve çalışmalar ile toplam 294.000 TEP enerji tasarruf potansiyeli belirlenmiştir. 1991 Ocak ayında tamamlanan diğer bir proje çerçevesinde, demir-çelik, kimya, çimento, elektro-metalurji, refrakter, seramik, bira ve tekstil sektörlerindeki 15 fabrikada yıllık 426.000 TEP’lik enerji tasarrufu potansiyelinin olduğu ortaya konmuştur.

1818

SANAYSANAYİİDE 1 MDE 1 MİİLYAR LYAR $$ ENERJENERJİİ TASARRUFU TASARRUFU ŞŞANSI VAR.ANSI VAR.

••2003 y2003 yııllıı enerji tenerji tüüketimi iketimi iççinde %40, elektrik inde %40, elektrik ttüüketiminde %48 paya sahip olan ketiminde %48 paya sahip olan sanayi sanayi sektsektöörrüünde yaklande yaklaşışık %20k %20--25 oran25 oranıında enerji nda enerji tasarruf potansiyelitasarruf potansiyeli bulunmaktadbulunmaktadıır. Bunun r. Bunun parasal parasal dedeğğerideeride yyııllllıık 1 milyar dolarlar k 1 milyar dolarlar ddüüzeyinde hesaplanmaktadzeyinde hesaplanmaktadıır. Enerji yor. Enerji yoğğun un sektsektöörlerde (demirrlerde (demir--ççelik, seramik, cam vs) elik, seramik, cam vs) eeğğitim, etitim, etüüt ve teknolojik iyilet ve teknolojik iyileşştirmelerle %20tirmelerle %20--4040’’lara varan tasarrufun yaplara varan tasarrufun yapıılabilecelabileceğği tespit i tespit edilmiedilmişştir.tir.

1919

KONUT/BKONUT/BİİNALARDA 1.5 MNALARDA 1.5 MİİLYAR LYAR $$ENERJENERJİİ TASARRUFU OLANATASARRUFU OLANAĞĞI VAR.I VAR.

••Konutlarda tKonutlarda tüüketilen enerjinin %15ketilen enerjinin %15’’i elektrik, %85i elektrik, %85’’i i ııssııtma ve stma ve sııcak su amaccak su amacııyla kullanyla kullanıılmaktadlmaktadıır. Binalarda r. Binalarda yaklayaklaşışık %30k %30--5050’’lik enerji tasarruf potansiyeli mevcuttur. lik enerji tasarruf potansiyeli mevcuttur. Bununda parasal deBununda parasal değğeri yaklaeri yaklaşışık 1k 1--1.5 milyar dolar1.5 milyar dolarııbulmaktadbulmaktadıır. r.

•• Binalara uygun Binalara uygun ııssııtma sistemleri setma sistemleri seççimi, uygun tesisat ve imi, uygun tesisat ve radyatradyatöör boyutlarr boyutlarıı seseççimi, gerekli yalimi, gerekli yalııttıımmıın yapn yapıılmaslmasıı ve ve otomatik otomatik kontrolunkontrolun kullankullanıımmıı binalarda enerji binalarda enerji gereksinimini azaltmaktadgereksinimini azaltmaktadıır. Tr. Tüürkiyerkiye’’nin gnin güüneneşş enerjisi enerjisi üüretiminde dretiminde düünyada 4. ve Avrupanyada 4. ve Avrupa’’da 1. olmasda 1. olmasıı öözellikle zellikle su su ııssııtmada tmada öönemli bir enerji tasarrufu sanemli bir enerji tasarrufu sağğlamaktadlamaktadıır.r.

2020

ELEKTRELEKTRİİKTE TASARRUFKTE TASARRUF

•• mevcut mevcut üüretim tesislerinin iretim tesislerinin işşletmesinin ve letmesinin ve teknolojisinin iyileteknolojisinin iyileşştirilmesi tirilmesi

•• santrallerde isantrallerde içç ttüüketimi azaltmaya yketimi azaltmaya yöönelik teknik nelik teknik öönlemlerle verimlilinlemlerle verimliliğğinin arttinin arttıırrıılmaslmasıı, ,

•• iletim sisteminin optimum iletim sisteminin optimum şşartlarda iartlarda işşletilmesi,letilmesi,•• dadağığıttıım sistemindeki kaym sistemindeki kayııp ve kap ve kaççaklaraklarıın n

azaltazaltıılmaslmasıı•• teknik kayteknik kayııplarplarıın azaltn azaltıılmaslmasıı•• TTüüketimde; yketimde; yüüzlerce noktadaki kaybzlerce noktadaki kaybıın veya n veya

verimsiz kullanverimsiz kullanıımmıın n öönnüüne gene geççilmesiilmesi

2121

Evde EVEvde EV

•• Evlerimizde kullanEvlerimizde kullanıılan Buzdolaplarlan Buzdolaplarıınnıın n verimliliverimliliğğine iliine ilişşkin olarak kin olarak üülkemizde lkemizde yapyapıılan bir lan bir ççalalışışma sonucuna gma sonucuna gööre, 1 yre, 1 yıılda lda 1.363 1.363 GWhGWh tasarruf satasarruf sağğlanmaslanmasıı olanaolanağığıvar. Bu rakam yaklavar. Bu rakam yaklaşışık 600.000 abonenin k 600.000 abonenin 1 y1 yııllllıık elektrik tk elektrik tüüketimine eketimine eşşdedeğğerdir.erdir.

2222

Binalarda EVBinalarda EV

•• Bina dBina dışış yyüüzeyinden oluzeyinden oluşşan an ııssıı kaykayııplarplarıınnıın n azaltazaltıılmaslmasıı, , ııssııtma, havalandtma, havalandıırma ve rma ve iklimlendirme tesisatiklimlendirme tesisatıınnıın iyilen iyileşştirilmesi, kitirilmesi, kişşilerde ilerde EV bilinci oluEV bilinci oluşşturulmasturulmasıı ile ile üülkemiz enerji lkemiz enerji potansiyeline potansiyeline öönemli katknemli katkıılar salar sağğlanabilir. lanabilir. Bu Bu uygulamalarla yuygulamalarla yıılda en az 7lda en az 7--8 MTEP 8 MTEP (parasal kar(parasal karşışıllığıığı yaklayaklaşışık 2 Milyar $ ) k 2 Milyar $ ) tasarruf satasarruf sağğlanmaslanmasıı olanaolanağığı vardvardıır.r.

2323

A big potential for TurkeyA big potential for Turkey

2424

DSMDSM

•• The IEA Demand-Side Management Program is an

international collaboration of 18 countries

working together to develop and promote opportunities

for demand-side managementDetails on:

http://dsm.iea.org

2525

SonuSonuçç ::SSüürdrdüürrüülebilir kalklebilir kalkıınma, nma,

Daha az baDaha az bağığımlmlııllıık,k,YaYaşşanabilir anabilir ÇÇevre,evre,İİnsanca Yansanca Yaşşamam

……,,,,,,

kkıısacassacasıı

GELECEGELECEĞİĞİMMİİZ Z İİÇÇİİNNVERVERİİMLMLİİLLİĞİİĞİ SESEÇÇELELİİM..!M..!

2626

Son SSon Sööz :z :

““ROTASI BELLROTASI BELLİİ OLMAYAN GEMOLMAYAN GEMİİYE HYE HİİÇÇBBİİR R RRÜÜZGAR YARDIM ETMEZ..!ZGAR YARDIM ETMEZ..!””

TeTeşşekkekküürler.rler.

Not: Bu sunumda ENot: Bu sunumda EİİEEİİ ve EMO kaynaklarve EMO kaynaklarıından yararlanndan yararlanıılmlmışışttıır.r.

[email protected]@emoemo..org.trorg.tr