-
21.03.2014
1
3.4. EVRE AKIMLAR YNTEM
3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y): Bu yntemde dmlerdeki akmlar
yerine,
evredeki akmlar ele alnarak devrenin analizi yaplr.
Yntemin temel prensibi her bir bamsz evrede Kirchoffun gerilim
kanunu uygulanr.
Bamsz evreler;
abefa, bcdeb
Baml evre;
abcdefa
-
21.03.2014
2
evre akmlar yntemi aada verilen adm ile uygulanr:
1) Her bir bamsz evre iin bir evre akm yn alnr. Bu akmlarn yn
keyfidir. (her ne kadar keyfi denilse de genel tercih saat
yndr)
2) Her evreye KGK uygulanr. Gerilimler, evre akmlar cinsinden
tanmlanr.
3) Bamsz evre says kadar elde edilen denklemler dzenlenir.
3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):
rnein ekildeki devre iin; 1.adm olarak evre akm ynleri
belirlenir.
3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):
2.adm olarak evreye K.G.K. uygulanr.
1.evre iin;veya
-
21.03.2014
3
3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):2.evre iin;
veya
3.adm olarak elde edilen denklemler matris formunda yazlr.
NOT: evre akmlarn dal akmlarndan ayrmak iin evre akmlar i, dal
akmlar da I ile gsterilmektedir.
Bu devre iin; , ,
RNEKLER
-
21.03.2014
4
3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLARVARKEN .A.Y: Akm kaynann bulunduu
evreye gre iki durumdan sz
edilir: 1. Durum:
Akm kayna tek bir evrede ise;
Birinci evre iin;
2. Durum: Eer baml/bamsz akm kayna iki evre arasnda ise (ekil
a);
3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLARVARKEN .A.Y:
Akm kaynann bulunduu dal devreden kartlarak SPEREVRE elde edilir
(ekil b)
-
21.03.2014
5
SPER EVRE rnek devre iin;1.adm; sper evrede K.G.K. Uygulanr.
NOT: Eer devrede kesien birden fazla sper evre var ise bu sper
evreler birletirilir ve tek bir sper evre haline getirilir.
2.adm; yandaki devrede 0 dmnde K.A.K. uygulanr.
Bu iki eitlik kullanlarak;
RNEKLER:
-
21.03.2014
6
3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI Bu yntem Dm ve evre
analizleri iin
tanmlanm kestirme bir yoldur. Eer devre sadece bamsz akm
kaynaklarndan oluuyorsa, her bir dm iin KAK uygulanmasna gerek
yoktur.
Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2. dme bal direnlerin
toplamdr.
Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2. dmlerin arasndaki
iletkenliin tersidir.
Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2. dme gelen ve kan akmlarn
toplamdr.
Genelletirilirse;
3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI
-
21.03.2014
7
Benzer ekilde evre analizi iinde ksa bir yol uygulanabilir.
Eer devre yalnzca bamsz gerilim kaynaklarn ieriyorsa;
3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI
Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2. evrelere bal direnlerin
toplamdr.
Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2. evrelerin arasndaki
direncin tersidir.
Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2. evrede saat ynl evre akmna
gre yazlan cebirsel toplamdr.
Genel olarak;
3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI
-
21.03.2014
8
RNEK: Devrenin dm
gerilimleri matrisini yaznz.
RNEK: Devrenin evre
akmlar matrisini yaznz.
-
21.03.2014
9
3.7. EVRE VE DM YNTEMLERININKARLATRLMAS Tm elektrik devreleri
evre Akmlar ve Dm
Gerilimleri yntemleri ile zlebilir. zmleme aamasnda bilinmeyen
says yani
denklem says deiiklik gsterir. Bu nedenle zmleme yntemi
seiminde
devredeki bilinmeyen saysnn iyi belirlenmesi gerekmektedir.
.A.Y. ile herhangi bir devrenin zmnde, bilinmeyen says evre says
ile orantldr.
D.G.Y. ise devredeki dm saysna bal olarak bilinmeyen says
deiir.
EVRE ANALIZINI U DURUMLARDA; Devrede ok fazla seri eleman
bulunuyorsa, Gerilim kaynaklar varsa, Sper evreler varsa, En
nemlisi de evre says dm
saysndan az iseAY zm daha kolay olandr. Ayrca, evre analizi
yntemi transistr devreleri
iin tek uygun yntemdir. lemsel ykselte (Op-amp) devreleri iin
ayn ey sz konusu deildir.
-
21.03.2014
10
Devrede, ok fazla paralel eleman varsa, Akm kaynaklar
bulunuyorsa, Sper dmler varsa, En nemlisi de dm says evre
saysndan az ise DGY zm daha kolay olan yntemdir. Dzlemsel
olmayan devreler iin daha uygundur.
DM ANALIZINI U DURUMLARDA;
RNEK:
-
21.03.2014
11
3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI PSpice devre analizi iin kullanlan
sklkla
kullanlan bilgisayar programdr. Eer devre eleman deerleri
girilirse, dallardaki
akm ve gerilimleri hesaplar. PSpice ile analiz devredeki
elemanlarn ematik
izimi ile balar. Dm gerilimleri ematik izimde ilgili yere
VIEWPOINTS komutu konulmas ile elde edilir. altrmak iin
Analysis/Simulate baslr.
3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI
-
21.03.2014
12
TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI Transistr devresinin analiz
ynteminden bahsedilecek.
Genel olarak kullanlan iki tip transistrvardr. 1)Field Effect
(FET) ve 2)Bipolar Junction (BJT).
Bu derste yalnzca BJT ele alnacaktr. Bir BJT elemann 3 k
vardr.
Bunlar gelen akm iin base, kan akm iin colllector ve tm akmlar
iin ortak k olan emmiter olarak adlandrlr.
Btn klardaki akmlar bir biri ile ilikilidir:
Base akm ile collector akmlar arasnda parametresi ile
ilikilidir. deeri genelde 50-1000 arasnda deiir.
KGK BJT uygularsak:
TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI
-
21.03.2014
13
Bir transistr devresinin eklenen gerilim/akma bal olarak bir ok
modu vardr.
Bu derste sadece aktif mod alm ele alnacaktr. Bu mod gelen
iareti ykseltmek iin kullanlr. Aadaki ekil aktif modda alan BJT nin
DC modelidir.
BJT ye dm gerilimi zm yalnzca DC modeli elde edilince
uygulanabilir.
TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI
zm ii yol vardr:
TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI
Orijinal devre1) evre analizi zm
2) Dm analizi zm 3) Pspice zm
-
21.03.2014
14
RNEK: , vedeerlerini devrenin
aktif modda altn, =50 ise hesaplaynz.
ZM:
Giri evresinde KGK;
0.7V ise
ve arasndaki iliki ile;
k evresinde KGK;