El Nino Pamphlets

Pagbabagong Klima at Epekto sa

Agrikultura

Mensahe Angpagbabagongklima(climatechange)ayisasapinaka-malaking banta sa seguridad sa pagkain. Ang epekto nito ay tagosmulasakapaligiran,salipunanhanggangsaekonomiya, Ang dalawang banta ng pagbabago ng panahon ay ang mag-kataliwasnaElNinoatLaNina.AngElNinoaynagdudulotngtag-tuyot(drought)nanararamdamanngayonsailangbahagingbansa,sa-mantalangangLaNinanamanaynagdudulotngmalalakasnabagyo,malawakangpag-ulanatbahakagayangnaranasanngbansasamgabagyongOndoyatPepengkamakailanlang. Yamandinlamangnawalatayongmagagawaupangbaguhinangpanahon,maykakayahannaman tayoupang iangkopangatingagrikulturasaklima. Sapanahonngtagtuyot,mahalaganamasmaiksingarawlangangitatagalngmgapananimsabukid. Gayahalimbawasapalayatmais,napangunahingbutilnaitina-tanimngmgamagsasaka.Pumilitayongmgabinhingtatagallangsabukidngmula90hanggang100araw. Subukandinnatingmagtanimpagkaaningpalayngmgahal-amangmataasanghalagaatmga60araw lang sabukidkagayangmelon,pakwan,kalabasaatibapangkapamilyanghalaman. Kung La Nina naman ang mangyayari, mayroon na ngayongmgabinhingpalaynakungtawaginaySubmergencerice.Mayka-kayahanangmgakapalayangitonahindimalulusawkahitdalawanglinggopangnakalubogsatubig. Magingpraktikallangtayo.Hindikailangangmalugisaatingpagsasakaanumanangepektongpagbabagongpanahon. Maymgabagongteknolohiyasaagrikulturanakayangsumagotsamgamasasamangepektongpagbabagongpanahon.

RedentorS.GatusPh.D.Regional Director

3

Mensahe Sa paglalathala ng babasahing ito ukol sa pagbabago ngpanahon,nagingkatuwangangRegionalAgricultureandFisher-iesCouncil(RAFC)ngDepartmentofAgriculturesaGitnangLu-zon. AngRAFCaybinubuongiba’tibangProvincialAgricul-tureandFisheriesCouncil(PAFC)hanggangsamgakonsehosamgabayanatbarangay. AlamngRAFCangmgasuliraninngmagsasakalalonasanananalasangayongElNinootagtuyotatLaNinananaapektuhannamanangpananimdahilsamalawakangpagbaha. Kung mayroon mang mabibisang pamamaraan upangmapagaan ang epekto ng alinman sa pagbabago ng panahon,napagpupulunganatnapag-uusapan itosapatuloynapakikipag-ugnayanngRAFCsaiba’tibangpamunuanngmgakonsehomulabayanhanggangsamgabarangay. AngRAFCangtunaynakasanggangDepartmentofAg-ricultureatng mgamagsasakaupangangangmgasuliraninsabukidaymabigyanngkalutasan. Angbabasahingkatuladnitoaykailanganupangmagka-roonngtamangimpormasyonangmgamagbubukid,kungkaya’taminitonginiindorso.

JesusM.SimonRAFC Chairman

4

Paunang pahayag (Introduction) Angpagbabagongklima(climatechange)sabuongmundoayisasakinakatakutangpangyayarinamaaringmaganapsahinaharap,bagama’tngayonpalamangayunti-untinaitongnagaganapatnararamdamanangepektosakapaligiran. Nariyan ang tinatawag na global warming o pag-iinit ng mundonadalanggreenhouseeffect.Sanhiitongkatakut-takotnaemisyonngmgasasakyanatmgaplantanggumagamitnggasolina,krudoatibapangpanggatong.Nariyandinangmadalasnapagsunogngmgabasuraatgi-niikansapanignamanngkanayunan. Ang malawakang paggamit ng mga pestisidyo at komersiyal naabono na nanggaga-ling sa langis ayn a g - a a m - bag rin sapagbabago ng klima.Ang mga abonongitoay nagpa- pawala ngmga gas sa hangin nanakakasama sakapaligi-ran. Bukod pa ito saunti-unti at patuloy nap a g k a s i r a ng lupangsakahan. IlansamgaabnormalidadnadalangpagbabagongklimaayangtinatawagnaElNinoatangkataliwasnitongLaNina. AngElNino ay isang abnormalidadngpanahonnanagsisimulasapag-initngkaragatansagawingkanluranngEquatorialPacificBasin.Lumilipatangpag-initngdagatnaitosagawingsilanganngequatorialPacific Basin na matatagpuan naman sa mga dalampasigan ng Peru atEcuador. MaisasalarawanangElNinobilangpagbabagongklimanahuma-habaangpanahonngtag-araw,maramotnapag-ulanattagtuyot(drought)saiba’tibangbahagingdaigdig.

Sanakalipasna30taon,pitongElNinonaangangnaitalangnagda-ansaatingbansa.PinakamalakasangElNinonoongtaong2007.NgunitsamalasaytilamasasapawanitongpinakabagongElNinonatinatayangmararanasanngatingbansasataong2010. Mahiraphulaankungkailanitodarating,bagama’tsalakasngmgakompyuterngayonatsapagsisimulangoperasyonngElNinoSouthernOscillationobservationsystem,unti-untinaitongnahuhulaanngmalapitsakatotohanan.AnghulingdalawangElNinoaynahulaanngtamangmgasiyentipiko. Malaki ang nagagagawa ng wastong pagtaya ng pagsapit ng ElNino.Kung wasto angp a g t a y a kungkailanito darat- ingatkungsaan-saang lugar angm a a a p e - ktuhan saatingbansa, m a i a a n g -kop ang mga binhiat tanimna dapatgami-tin ng mga magsasaka.Maiiwasan ding tani-man ang mga lugarnakataasan at walangp a g k u k u - nan ng sa-patnatubigparasamgapananim. TaliwasitosaLaNinakungsaanmatitindingulannaman,mala-wakangpagbaha,malalakasnabagyoathanginangsumisirangmgaari-arianatpananim.Naranasanngbansaitonangnakaraangtaonlamang(2009)nangnanalantaangmgabagyongOndoysaKalakhangMaynilaat bagyongPepengnananalantanamanhalos sabuong islangLuzon.Kumitilngmaramingbuhay,sumirangmgaari-arianatpananimatnag-karoonngmalakingdagoksaatingagrikulturaatseguridadsapagkainangmgabagyongitonadalangLaNina. Alinmansadalawangabnormalidadngpanahonnatuwirangbungangpagbabagongklima,malakiangepektonitosapambansangseguridadsapagkain.

5

6

Ibat-ibang epekto ng El Nino sa ating bansa

Sa kapaligiran: Unti-unting pagkasira ng lupang taniman namaaringmagbungangmaladisyertongsitwasyonngmgabukirin;nasi-sirangkalidadngtubigtabangka-gayangpagpasokngtubigalatsamgatanimanatpalaisdaan;mada-las na pagkasunog ng kagubatan(forest fires) at mga tiwangwangnadamuhan (brush fires); kaku-langanngligtasatmalinisnamai-inom;sunogsamgabahayan.

Sa lipunan:Sakawalannghanap-buhaysakanayunan,napipilitanangmaraming tao na lumipat sa mgakabayananatlungsod.Angpaglilipat(migration)aynagdudulotnamanngpanibagongproblemasapabahayatkalusugan.

Ekonomiya:NagdudulotangElNinongkawalannghanapbu-hay,kakulangansapagkain,atpagbabangproduksiyon.Nagigingsanhiitongkabawasansaenerhiya.Nara-ranasan ngayon ang kakulangan ngkuryentelalonasaMindanaonanag-kakaroonnganimhanggangwalongoras na brownout. Ang kakulangansa tubig ay nagpapahinto sa pag-takbongmgaturbina.Kungwalangkuryente,walaringhanapbuhayda-hilhindimakagalawangmgaindus-triyangpinapatakbongkuryente.

Mga indikasyon ng El Nino

Malalaman at mararamdaman natin na may El Nino kung:1.Huliangpagdatingngtag-ulan.2.Maagangpagtigilngtag-ulan.3.Mahinangaktibidadnghabagat.Madalang,mahinaatmabilisnapag-ulan.4.Mahinangaktibidadngmgabagyo.Malalayoangindikasyonngbagyo;Madalangnabagyo;atmahi-nangbagyo.

Pagtaya ng ulan mula Marso hanggang Hunyo, 2010

Marso 2010 Mababa hanggang higit pa sa mababa sa normal na pag-ulansahaloslahatngdakongbansa.

Abril 2010 Higitpasamababasanormalnapag-ulansalahatngdakongban-sa.

Mayo 2010 Higitpasamababanapag-ulansagawinghilagangLuzon;Maba-bahanggangsamalapitsanormalnapag-ulansaGitnaatKatimugangLuzon;MababasanormalsamaramingbahagingVisayas,sakanluran,hilagaatkatimugangMindanaoathalosnormalnapag-ulansasilangangMindanao.

Hunyo 2010 Mababasanormalnapag-ulansamalakingbahagingbansaatha-losnormalnapag-ulansaibapanglugar.

7

8

Sitwasyon ng mga dam sa Gitnang Luzonhanggang Marso 5, 2010

Sitwasyon ng tubig sa Pantabangan Dam (UPRIIS) Particular Unit Asof2:00pm,

March2,2010PantabanganDamElevation

Meter(m) 201.30

Inflow CubicmeterperSec-ond(cms)

12

Outflow CubicmeterperSec-ond(cms)

160

RuleCurveElevation Meter(m) 202.68Rainfall MillimeterperDay

(mm/d)0

AvailableVolumeofIrrigation

MillionCubicMeter(mcm)

965.4450

LocalFlows–CoronelRiver Peňaranda River

CubicmeterperSec-ond(cms)

154

Luwangngnapapatubigan/natanimansaDayatan2010=102,550.10has.Luwangngkasalukuyangnagpapatubig=353.00hasLuwangnginihahandaangbukid=292.13has.Luwangnasakopngnormalnapagpapatu-big=98,769.97has.

Luwangngpataposnaangpagpapatubig=1,531.00has.Luwangngnagapas=1,604.00has

NOTE:1.Hindiihihintoangdaloyngpatubigsamay24,000ektaryangmagpa-

pasagibo(ratooncrop)at4,000ektaryangkasamasaQuickTurnAround(QTA).2.WalangnaiulatnanagkukulangsatubigsasakopngserbisyongPan-tabanganDam.

Angat Dam (AMRIIS)

1.Kasalukuyanglebelngtubigsadam(March2,2010)=190.21mtrs.2.Dapatnataasngtubigsadam=201.52mtrs.3.Kakulangannglebelngtubig=11.31mtrs.4.LuwangngpinapatubiganngAMRIS(Dayatan2010)=25,626has.5.Kasalukuyangnaseserbisyuhanngpatubig(Palay)=24,011has.6.Luwangngpinag-anihan(Palay)=100has.7.Nakaprogramasaibangpananim=1,515has.8.KasalukuyangluwangnaapektadongElNino=5,224has.a.Bulacan2,628has. b.Pampanga 2,596has.9.Inaasahangluwangngmatutuyot(April2010)=7,524has.a.Bulacan4,127has.b.Pampanga3,397has.

NOTE:Apektadong lugar (Affected Area) –mga lugarnaapektadongkakulanganngtubig(hulingtanim) NasirangLugar(DamagedArea)-mgalugarnanaapektuhanngngkaku-langan ng tubig at inaasahang bababaanganingmay30porsiyento. Sirang Ani (Crop failure) – mgalugar na hindi na inaasahang mag-ani

dahilsakakulanganngtubigatangmaasahanganiaymababapasa30kabanisangektarya.

9

10

Target ng Produksiyon para 2010 laban sa El Nino: Mga lugar na maaring maapektuhan ng tagtuyot.

Commodity Target (mt)

January - December 2010

Vulnerable / Threatened Areas (ha)

Q1 Q2 Q3 Q4Rice 3,443,323 47,750 - - -Corn 215,171 9,767 - - -HVCC 22 300 - - -Livestock 782,814 21,616* 21,616* - -

Mga daliang tugon sa epekto ng El NinoAngmgasumusunodayisasagawaupangtugunanangepektongElNino: 1.Magsasagawa ng mga cloud seeding operations sa mga kagu-batansapaligidngmgadamskagayangMARIIS,ARIIS,atAMRIISatsamgalugarngmgatanimannanangangailanganngtubig.AngBureauofSoilsandWaterManagement(BSWM)angpangunahingahensiyana

mamamahalasaoperasyongito.Itoangaarkilangmgaeroplanonamag-sasabogngasinsamgakaulapansapalibotngmgadamnanabanggitsapakikipagkoordinasyonsamgaDA-RegionalFieldUnits. 2.Inaatasan naman ang National Irrigation Administration (NIA)namagsagawangumiikotnapagdaloyngirigasyonsalahatngnasasaku-

panngahensiyaatmagsagawangmgadrainagecanalnapagtatapunanngtubignamaaringmagamitmuli(reuse)saibapanglugarnanangangailan-ganngtubig. •PatuloynapagpapakalatngmabilisangimpormasyonsamgaIr-rigators As- sociation,LocalGovernment Units at mgatauhanngNIA samgadatossaEl Nino, lebel ngtubigsaAn-gatDamatiba pangpangunah-ing sistemang patubig sa ban-sa. •Mahig- pitnapagsunodsa tamang pamamahalangpatubig. •24orasnainspeksiyonatpagmamantiningmgadaluyangkanal. •Pamahalaan ang pagpapakalat ng mga Shallow Tube Wells(STW) •Pagsasagawangteknolohiyasamulingpaggamitngtubignana-gamit. •FlushingIrrigationopinaparaanlangangtubigsabukid. •Agarangpagsasaayosngmgasteelgates/checkgates/flashboards

upangmapigilangpagsasayang ngtubigirigasyon. •Pagsasaga-wa ng kanal nam a g d u d u g t o n gmula sa UPRIISpatungo sa Maa-simRiversaBula-can. 3.Ang mga

bombaatmakinangpatubigparasamgaShallowTubeWells(STW)namanggagalingsaDAparaipamahagisamgaasosasyonngmagsasakaatmangingisda.

11

12

Mga mungkahi sa magsasaka upang mabawasan ang epekto ng El Nino

1.Iwasanangpagtatanimngpalaysamgalugarnahinditiyakangkasapatanngtubig.

2.Angmadalian at sunurangpagtatanim (relay cropping)ngmgahala-manggulaymataposanihinangpalay.

4.AngDARegionalFieldUnitsaymagkakaroonngkoordinasyonsaNIA,PhilRiceatAgriculturalTrainingInstitute(ATI)upangmaikalatangmgaimpormasyonsaepisyentengpaggamitngtubigbilangsuportasanakatayongpananim,lalonasapalay. 5.PakikilusinngmgaDARegionalFieldUnitsangmgaRegionalCropProtectionCenters(RCPCs)upangmasubaybayanatmasugpoangmgasakitatpestengmgahalamannakaraniwanglumalabaskapagmaytagtuyot. 6.Angpagmamapangmgamaliliitnamagsasakaatmangingisdaatmgakasambahaynaapektadongtagtuyotayisasagawasapakikipag-isasaAcceleratedHungerMitigationProgram(AHMP)upangmabigyanngayudangpagkain.

3.Gumamitngmgabinhingpalaynapaaga(95-105days)sadayatanodryseasoncrop.

4.Angpagtatanimngmgahalamanggulayopananimnamaymataasanghalaga(HighValueCommercialCrops)kagayangmelon,pakwan,kala-basaatbp.

5.PagsubokngteknolohiyangZeroTillage,gayangginagawasailanglugarngayonsamgamaisan.

6.Pagtatanimngpalaysapama-maraan Sabog Tanim o angmakabagong Rotary Seeder.Masmaagaitongaanihinkaysalipattanimngpalay.

7. Wastong paggamit ng iri-gasyon. Hindi kailangang lag-ingmalalimangtubigsapalay-an.(ControlledIrrigation)

8.Magtanimngmgahalamangsubokangtibaysatag-tuyotgayangmgahal-amang ugat (cassava,sweet potato, yam) atsweetsorghum.

9. Kung La Nina na-man,gumamitngmgasubmergence rice napinaparamina.

13

Katayuan ng agrikultura sa Gitnang Luzon hanggang Marso 3, 2010

Province Area Affected (ha)

Rice Corn HVCC LivestockAurora - - - NoReportBataan - 18.50 - FromtheBulacan 2,400.63 - 77.275 ProvinceN.Ecija 2,773.58 42.80 - onthePampanga 909,50 15 - effectofTarlac 3,891.30 3,156 - ElninoonZambales 1,957.52 80.75 72.01 livestockTotal 11,932.53 3,313.05 149.285 &poultry

Mga ayudang ginagawa at gagawinRice Corn HVCC LivestockProvisionofurea,F1SeedSubsidy@50%micronutrientfertilizer/soilconditioner,PISOS/STWs&observationwells

Provisionof97-unitsSTWand1,550packsmi-crobialfertilizer

provisionofSTW,powersprayerforveg-etableandformango,flowerinducerandpowersprayer

Provisonofforagegrasses&legumesplantingmate-rials.Distribu-tionofanimal(native&piglets),drugs&biologics.

14

Para sa dagdag na kaalaman tungkol sa mga angkop na binhi ng palay, mais at gulay na matatag sa pag-

babago ng panahon sumangguni sa pinakamalapit na Agriculture Techni-cian sa inyong lugar o tumawag sa

DA RFU-3. Tel. No. (045) 961-1209.

Ang mga kasapi ng El Nino Task Force ha-bang nagsasagawa ng inspeksiyon sa mga lugar na naapektuhan ng tagtuyot.

Komposisyon ng Regional Inter-agency Technical Working Group

RegionalInter-AgencyTechnicalWorkingGroup(RITWG) 1.Chairman-RegionalDisasterCoordinatingCouncil(RDCC) 2.Co-Chairman-DepartmentofAgricultureRegion3 3.Secretariat-ATIandDA-RFU3

CommitteeMenbers: 1.CommitteeoninformationandAdvocacy a.Chairman - PIA

b.Co-Chairma- PAGASA i.Member(s): Allmemberagencies,NGOs(AFC),RBOs 2.CommitteeonResourcesGenerationandMobilization a.Chairman - DILG b.Co-Chairman- DSWD i.Members(s): DA-RFU3,DTI,DOST,TESDA,DAR,DENR, BFAR,PhilRice,BPRE,LGUs,NFA,NIA,DPWH AFP,PNP,OCD,DBM,Acadame 3.CommitteeonSocioEconomicSupport a.Chairman - DOST b.Co-Chairman- DA-RFU3 i.Member(s): DTI,DSWD,DOLE,TESDA,DAR,DENR,BFAR PhilRice,BPRE,LGUs,BSWM,DPWH,NGOs, DTI,NFA,DBM,DILG,NEDA,CDA,Academe 4.CommitteeonQuickResponceandSocialOrder a.Chairman-OCD 5.CommitteeonMonitoring,EvaluationandDocumentation a.Chairman-DARFU-3

15

Sinaliksik at nilathala ng:Regional Agriculture

and Fisheries Information

ServiceDA RFU-3.

Redentor S. Gatus Ph.D.Regional Director

Rolando S. ImperialRegional Technical Director

Eduardo M. GonzalesRegional Technical Director

HOTLINE Task Force El Niño: (045) 961-6726DA RFU-3 E-mail: [email protected]

Fax No. : (045) 961-3336