EIZIE EIZIE EIZIE IZOIZOIZO - ehu.eus · Aditza: aditzoina (ahalera) Aditza: ahalera Aditza+instrumentalaren erabilera ustela aditza+z ustela Aditza-izena Aditzaren forma inpertsonala

EIZIE EIZIE EIZIE IZOIZOIZO

EUSKARA ZERBITZUAEUSKARA ZERBITZUAEUSKARA ZERBITZUA

EHUko EHUko zuzenketakzuzenketak: : mailak eta motakmailak eta motak

Iñaki Ugarteburu Gastañares

Donostia, 2004

“El carro Phebeo despues de auer dadomill y quinientas bueltas en rueda:ambos entonce los hijos de Ledaa Phebo en su casa tienen posentado:quando este muy dulce: y breue tratadodespues de reuisto y bien corregidocon gran vigilancia: puntado y leydofue en Toledo impresso & acabado”.

“Alonso de Proaza: corrector dela impression al lector” [La Celestina]

“…procure que estos tratadicos Españoles, se imprimiessen con nuestros nueuos caracteres. Pero siendo la primera prueua que hazemos en esta lengua, no nos fue possible vsar de tanta diligentia, que el author no hallasse munchas faltas, asi en la orthografia, conjunction de letras, y separation de partes: comoen la permutation de vocales. En los quales yerros suelen facilmente caer los que componen y corrigen libros en lenguas que no les son tan familiares, como la suya materna.

Reglas gramaticales Antonio del Corro (1586)

1. arauaz

arauazarauaz

TestuTestu zuzenazuzena / / TestuTestu okerraokerra (?)(?)TesuTesu egokiaegokia / / TestuTestu desegokiadesegokia

OnargarritasunaOnargarritasuna arauariarauari lotualotua-- HizkuntzaHizkuntza arauaaraua-- EreduzkoEreduzko arauaaraua-- ArauArau akademikoaakademikoa

Araua / Erabilera (ez daude kontrajarriak, sistema osatzen dute)

Hizkuntza arauaz

- izaera: konbentzio soziala

- helburua: erabilera zuzena/okerra (egokia/desegokia) bereiztea

- jatorria: hiztunen gaitasuna (intuizioa)

- azalpena: deskribapenean oinarritua

- irizpideak: linguistikoak● kontzeptuarekiko egokitasuna (tasun semantikoak)● egokitasun fonetiko eta ortotiporafikoak (tasun formalak)● egokitasun morfosintaktikoa (tasun morfosintaktikoak)● beste batzuk (etimologia, eufonia, ekonomia…)

- irizpideak: ez-linguistikoak● maiztasuna (edo erabilera)● beharra (neologia)● erabilgaritasuna eta ezargarritasuna● beste batzuk (ohitura, gizarte egoera eta ikusmoldea, prestijioa)

Araua / Erabilera (ez daude kontrajarriak, sistema osatzen dute)

Arau akademikoa

- arau arbitrarioa da: konbentzioa

- hitzarmenean oinarritua

- ez da linguistikoki motibatua

- ez da nahierara ezarria

La pérdida de la conciencia, por parte de los más puristas, del carácter de incorrección que aqueja a un giro sintáctico o una palabra, es un factor que contribuye a que se tomen por correctos usos que, desde el purismo estricto, se considerarían como incorrectos.

Emilio Lorenzo. “El español en la encrucijada” (Espasa, 1999)

Eskolak erakusten / Eskolak ematen / Klaseak ematen

Ez dakit etorriko bada.

#Euria egitekotan, ez gara mendira joango.

*Gai desberdinak ikasiko ditugu ikastaro honetan.

*Merezi zuen biltzar hartara joateak.

Behar da/du (ergatiboa?)

[aditza, nominalizazioa…]

Ikaskuntzaren testuinguru berria ezaugarritu eta bereizten duen zerbait

Sare gizartearen ikaskuntza testuinguru berri honetan…

Karga elektrikoaren izaera ezezaguna da; hala eta guztiz ere, karga elektrikoak naturan izan dituen adierazpenak nabarmenak izan dira beti: zenbaitetan gizakiaren bizitzan ere izan dute eragina, eta harridura, kezka eta beldurra piztu dute, ekaitzetan adibidez, baina gizakiaren jakinmina piztu dute, batez ere.

Karga elektrikoaren izaera ezezaguna da, hala eta guztiz ere, karga elektrikoak naturan izan dituen adierazpenak nabarmenak izan dira beti, zenbaitetan gizakiaren bizitzan ere izan dute eragina, harridura, kezka eta beldurra piztuz, ekaitzetan adibidez, baina batez ere piztu duena gizakiaren jakinmina izan da.

DirulaguntzaKontseiluaErabili.com (Azpeitia)Tolosako ud.Euskadi.net (EJ)Bizkaia.net (Foru Ald.)Euskaraz.net (Donostiako ud.)Arrasateko ud.GoienaEustatSPRIHABE...Diru-laguntzaUztarria (azpeitia)Alava.net (Arabako Foru Ald.)Hezkuntza.net (EJ)Getxoko ud.IVAPOrioko ud....Diru laguntzaGipuzkoa.net (Foru Ald.)Orioko ud.Tolosako ud.GaraEusko IkaskuntzaDonostiako ud....

BERRIADirulaguntza, diru laguntzaARGIADirulaguntza, diru-laguntza

ITXARO BORDA dirulaguntza, diru-laguntzaXABIER MENDIGUREN ELIZEGI dirulaguntzaPELLO SALABURU dirulaguntza, diru laguntzaIBAN ZALDUA dirulaguntzaXABIER MONTOIA dirulaguntzaJON ALONSO dirulaguntzaJAVI CILLERO dirulaguntzaJOSE MORALES diru-laguntzaJOXEMARI URTEAGA diru-laguntzaANTTON OLANO dirulaguntzaJON ARRETXE dirulaguntzaGOTZON GARATE diru laguntzaUNAI ELORRIAGA diru-laguntza, diru laguntzaJANBATTITT DIRASSAR diru-laguntzaPAKO ARISTI diru laguntzaJOXE AUSTIN ARRIETA diru-laguntza

arau-emaileaHiztegi Batua

(Euskaltzaindia)

deskribatzailea(OEH)

orokorra

esplikatzaileaHiztegi etimologikoa

lexikografia historikoa

espezializatua

corpusakEEBS

eta abarcorpusa

OEH

Fonéticahistórica

Hiztegi Batuaren ezaugarriak

Akademikoa

Batua

Arau-emailea (h., e.)

Oinarrizkoa (20.000 > 40.000)

Ezaugarri formalak

(Ezaugarri semantikoak, inoiz)

(Ezaugarri sintaktikoak, inoiz)

Definizioak? (Quercus coccifera)

Euskalki eta soziolekto markak (Heg)

Erabilera markak (g.g.er.)

Informazio didaktikoa (*)

Beste jakingarri batzuk (Sin., etc.)

Hay que atenderla [demanda de traducción al euskera] pero tenemos el derecho a esperar y el deber de exigir, que respuestas improvisadas no causen estragos en la lengua.

La actual corriente de traducción del castellano (que es, creo, la lengua fuente en el 95% de los casos) al euskera es la prueba de la más obyecta [sic] dependencia lingüística.

K. Mitxelena, 1981

Porque no son solamente los léxicos especializados los que están en relación unos con otros, sino que es la totalidad del léxico, incluida su parte esencial, las palabras de uso general y común, la que está interrelacionada.

Va a resultar que el lenguaje menos cultivado, el de la matemática, el de la física, etc., va a dictar la ley allí dondela lengua está mejor trabajada.

K. Mitxelena, 1981

Terminologia lanerako irizpideak

(AZKARATE 1997: 249-272)

- Hiztegi estandarrean erabili direnen antzekoak

- Kasu egin behar zaie maileguei:

• Baldintza: gaztelaniaz eta frantsesez erabiliak

• Nazioarteko erabilera aztertu

• Nazioarteko arau eta estandarizazio mailak aztertu

· Gaztelania, frantsesa, ingelesa

·Europako beste hizkuntza batzuk

2. zuzenketa-lanaz

Zuzentzailearen eta zuzenduaren artekoak

-- ZuzenketaZuzenketa: : hutsakhutsak etaeta proposamenakproposamenak ((iradokizunakiradokizunak))-- EgileEgile//zuzentzailezuzentzaile harremanaharremana: : epaiketaepaiketa etaeta lankidetzalankidetza-- ErgonomiaErgonomia etaeta errentagarritasunaerrentagarritasuna ((irudiairudia))

-- KalitateaKalitatea etaeta prestakuntzaprestakuntza-- ZuzenketaZuzenketa didaktikoadidaktikoa (?)(?)

El conocido fascista Durruti

En nombre del Padre, y del Hijo y del Santo Fantasma…

ZuzenketaZuzenketa lanaklanak- Jatorrizkoak / itzulpenak

- Liburuak, aldizkariak, eskuliburuak, gutunak, txostenak, iragarkiak...

- Estiloa, orotipografia, idazkera…

- Aurkibideak osatu…

- Inprenta-probak zuzendu

ZuzenketaZuzenketa pragmatikoapragmatikoa

TestuaTestua irizpideirizpide jakinjakin batzuenbatzuen araberaaraberazuzentzenzuzentzen dudu

EzEz dagodago egilearenegilearen etaetazuzentzailearenzuzentzailearen artekoarteko harremanikharremanik

ZuzenketaZuzenketa didaktikoadidaktikoaZuzenketakZuzenketak ((gorrizgorriz eginakeginak) ) etaeta proposamenakproposamenakbereiztenbereizten ditudituZuzenketenZuzenketen arrazoiakarrazoiak azaltzenazaltzen dituditu ((gramatikagramatika, , hiztegiahiztegia, , erabileraerabilera estandarraestandarra…)…)

ProposamenakProposamenak: : proposamenproposamen zehatzakzehatzak edoedoegilearenegilearen eskueskuTestuarenTestuaren irakurgarritasunairakurgarritasuna etaeta egokitasunegokitasunestilistikoaestilistikoa bilatzenbilatzen du (du (agramatikaltasunikagramatikaltasunik izanizanezez arrenarren))

EgileEgile--zuzentzailezuzentzaile harremanaharremana

Zuzentzailea vs Berrikuslea

Intervención de los correctoresIntervención de los correctores

Los correctores, último eslabón de la cadena en lo que respecta Los correctores, último eslabón de la cadena en lo que respecta al al texto que va a publicarse, efectúan un control lingüístico (resptexto que va a publicarse, efectúan un control lingüístico (respeto de eto de las peculiaridades de cada lengua y de otras prácticas las peculiaridades de cada lengua y de otras prácticas convencionales) y técnico (tipografía). A ellos corresponde deteconvencionales) y técnico (tipografía). A ellos corresponde detectar ctar cuantos errores, imprecisiones o incoherencias dificulten la percuantos errores, imprecisiones o incoherencias dificulten la perfecta fecta comprensión del mensaje que el autor quiere transmitir. Pero haycomprensión del mensaje que el autor quiere transmitir. Pero hayque recordar que que recordar que los correctores no son «revisores»los correctores no son «revisores»; es decir, ; es decir, deberán mantenerse siempre neutrales frente a las intenciones dedeberán mantenerse siempre neutrales frente a las intenciones del l autor, que es, en definitiva, el único a quien compete pronunciaautor, que es, en definitiva, el único a quien compete pronunciarse rse sobre el contenido del texto. sobre el contenido del texto.

EBkoEBko Erakunde arteko estilo liburuaErakunde arteko estilo liburua

http://publications.eu.int/code/en/enhttp://publications.eu.int/code/en/en--cover.htmcover.htm

Preparación de originalesPreparación de originales

La lectura previa (preparación) de los originales tiene como La lectura previa (preparación) de los originales tiene como objetivos, en primer lugar, facilitar el trabajo de objetivos, en primer lugar, facilitar el trabajo de composición para evitar gastos suplementarios y, en composición para evitar gastos suplementarios y, en segundo lugar, verificar la coherencia del conjunto del texto segundo lugar, verificar la coherencia del conjunto del texto y su conformidad con los usos gramaticales y tipográficos.y su conformidad con los usos gramaticales y tipográficos.

Todo equívoco relativo al texto deberá investigarse y Todo equívoco relativo al texto deberá investigarse y aclararse. A tal efecto, cabe la posibilidad de dirigirse al aclararse. A tal efecto, cabe la posibilidad de dirigirse al servicio autor.servicio autor.

En el momento de la lectura debe examinarse atentamente la En el momento de la lectura debe examinarse atentamente la homogeneidad de todos los elementos del original. homogeneidad de todos los elementos del original.

Cualquier elemento del original que haya sido omitido debe Cualquier elemento del original que haya sido omitido debe señalarse en el acto. Asimismo, se verificará la señalarse en el acto. Asimismo, se verificará la correspondencia de las llamadas de nota que figuren en el correspondencia de las llamadas de nota que figuren en el texto con las notas a pie de página. texto con las notas a pie de página.

Comment est calculé l'indice de lisibilité?(Cordial zuzentzailea)

proportion des mots rares dans le texteproportion des noms communs inconnus des dictionnaires dans le textelongueur moyenne de phraseproportion de mots appartenant au "Dictionnaire fondamental" de G. Gougenheim (3 500 mots de base de la langue française) proportion de conjonctions de coordinationproportion d'appositionsproportion de propositions participiales complexité de la construction de la phrase (sujets inversés, proportion de subordonnées, verbes à la forme passive, etc.) proportion des noms abstraits par rapport aux noms concrets, humains ou animauxproportion de mots polysémiques par rapport aux motsmonosémiques

EuskaraEuskara zerbitzuakzerbitzuak etaetaunibertsitatea

3. EHU

unibertsitatea

-- HizkuntzaHizkuntza zerbitzuakzerbitzuak ((integrazioaintegrazioa))-- ZereginakZereginak: : ereduaeredua, , formazioaformazioa, , zuzenketazuzenketa-- LehenLehen bezeroabezeroa: : irakasleairakaslea ((biderkatzaileabiderkatzailea))

-- ArloakArloak: : administratiboaadministratiboa etaeta akademikoaakademikoa-- MailakMailak: : ereduzkoaereduzkoa, , argitaratzekoaargitaratzekoa, , erabiltzekoaerabiltzekoa, ,

trebatzekoatrebatzekoa-- MotakMotak: : bermezkoabermezkoa, , pragmatikoapragmatikoa, , didaktikoadidaktikoa

TestuTestu zuzenketazzuzenketaz (EHU)(EHU)autozuzenketaautozuzenketa: : zuzzuz. ortografikoa. ortografikoa

barne koherentzia (testuan, esparruan)barne koherentzia (testuan, esparruan)

oreka (oreka (lekukotasunalekukotasuna--hiperzuzenketahiperzuzenketa))

zuzenketen integrazioa (DB): formazioazuzenketen integrazioa (DB): formazioa

testu konplexuen testu konplexuen tratamenduatratamendua: irudiak, : irudiak, formulak, eskemak…formulak, eskemak…

EHULKUDB TZDB

AHOLKULARITZA TESTU ZUZENKETAK

EHULKU

Administrazioa

Ikastaroak

Beste batzuk

ZIO

Itzulpenak

Materialak

Apunteak

ZIO

Itzulpenak

Materialak

Apunteak

TESTU ZUZENKETAK

eredua, zabalkundea

eredua, testu akademikoa

lehiaketa publikoa

hizkuntza begiralea (zereginak)

zientzia begiralea(zereginak)

Intranet-Internet

zuzentasuna

egokitasuna

erabilgarritasuna

erabilgarritasunaformazioa (txostenak)trebakuntza

txostenakAZ

kontsultaktrebatzailea

…

Aditz arazleakAditz arazleak. Hiztegi Batua.Aditz erregimenakAditz jokatua + ez bezalaAditz konposatuen idazkera. Hiztegi Batua.Aditz laguntzailea: izan, edunAditz morfologiaAditza. Hiztegi Batua.Aditza: aditzoina (ahalera)Aditza: ahaleraAditza+instrumentalaren erabilera ustelaaditza+z ustelaAditza-izenaAditzaren forma inpertsonalaAditzetik eratorritako egiletasunaAditzetik eratorritako izenen objektua, -ren amaieranAditz-izena sortzeko arazoakAditz-izena, nominalizazioaAditz-izenak, nominalizazia (konplementazioa)aditz-izenak, nominalizazioa (konplementazioa)Aditz-moduaAditzoina, idazt, idatz

Anafora: BertanAnafora: ErakusleakAnafora: halakoAnafora: Halako X, X hau, erakusleakAnafora: huraAnafora: -ok, horiek

Fraseologia: Definizioa nola emanFraseologia: desberdinFraseologia: desorekatu, orekaz kanpoFraseologia: destinatiboa iritzia ematekoFraseologia: edukiera X-koa izan, edukiera X izanFraseologia: egin eraginFraseologia: egin indartzaileaFraseologia: egin, burutuFraseologia: eginez hasi, -kin hasiFraseologia: egon, izanFraseologia: egon, presente egonFraseologia: ekarri, suposatuFraseologia: esan, deituFraseologia: ezberdinFraseologia: eztabaida izan, mantenduFraseologia: garraiaketa garrantzitsu, neketsuFraseologia: garrantzitsu, nagusiFraseologia: gertatu emanFraseologia: harremanak mantendu mantendu, harremanak izan Fraseologia: hiztegi interferentziaFraseologia: interferentzia, geroago, beranduagoFraseologia: izan, edukiFraseologia: Izenak nola eman, deritzo, delako

Antolaketa eskasa, antolatzaileakAntolatzaileaAntolatzaileak : besteak, beste batzuetanAntolatzaileak : moduzkoak, hurrenez hurrenAntolatzaileak testuan aurrera egitekoak, -(r)i dagokionezAntolatzaileak: aldetikAntolatzaileak: amaitzekoakAntolatzaileak: beste batzuetan ... eta beste hainbat kasutan...Antolatzaileak: Esan behar daAntolatzaileak: moduzkoak, hurrenez hurenAntolatzaileak: sekuentziakAntolatzaileak: Testuan aurrera egitekoak, amiatzekoak edo laburbiltzekoak

1) Modernoa, objektibokiadierazi beharreko garaikoespirituaren aktualitatearilaguntzen diona da. 2) Haien "Antzinatea", antzinako teorien ezin-ulertujori batean datza, eta teoriahoriek beren ikuspuntumodernotik interpretatzendituzte.

1) Modernoa da objektibokiadierazi beharreko garaikoespirituaren aktualitatearilaguntzen diona.2) Haien "Antzinatea" antzinakoteorien ezin-ulertu jori batean datza, eta teoria horiek berenikuspuntu modernotikinterpretatzen dituzte.

Bigarrean kapituluan, paziente-terapeuta artekoerlazioaz hitz egiten da eta baita ere tratamendupsikologikoen aplikapenean ematen den prozesuaz.

Bigarrean kapituluan, paziente-terapeuta arteko erlazioaz hitz egiten da eta baita ere tratamendu psikologikoak aplikatzeangertatzen den prozesuaz.

∆x eta ∆y x eta y-ren gehikuntzak dira

∆x eta ∆y balioak x eta y-ren gehikuntzak dira

Geometria analitikoaren arabera, z = f(x,y) ekuazioa betetzen duten P(x,y,z) puntuen adierazpen grafikoa hiru dimentsioko espazioan gainazal bat deladakigu.

Geometria analitikoaren arabera, badakigu z = f(x,y) ekuazioa betetzen duten P(x,y,z) puntuen adierazpen grafikoa gainazal bat dela hiru dimentsioko espazioan.

Ikasleen erritmoa kontutan hartuko denez irakasleari - zentruariongi baderitzo, ordu gehiago eskeindiezaiokete.

Ikasleen erritmoa kontuanhartuko denez,irakasleari - zentroariongi baderitzo, ordu gehiago eskaindiezaiokete unitateari.

Zein ondorio izango ditu aste beterako zure herriko argi edo elektrizitate indarra kentzen badute?

Zer gertatuko da astebeterakozure herriko argi edo elektrizitate indarra kentzen badute?

Honetan aitaren presentzia erabakigarria, bai bere partaidetzaren ikuspuntutik, eta baita aitak, amarentzat duen garrantzia eta esanahiaren bidetik.

Aldentze honetan, aitaren presentzia erabakigarria da, bai bere partaidetzaren ikuspuntutik, baita aitak amarentzat duen garrantzi eta esanahiaren bidetik ere.

Ikaskuntzaz ari gara. Eta oinarrizko elkar eraginaz. Lehendarra – haurra eta amarena – non erritmoak zeregin azpimarratua du.

Ikaskuntzaz ari gara. Eta oinarrizko elkarreraginaz. Lehena haurra eta amarena da, non erritmoak zeregin nabarmena duen.