PowerPoint Sunusu
EGE NVERSTES FEN FAKLTES BYOLOJ BLM TEMEL VE ENDSTRYEL
MKROBYOLOJ ANABLM DALI KRESEL ISINMA
04.08.8883 Ece ERCAN 04.08.8851 Gizem BULDAN 04.08.8908 Gizem
DEMR 04.088799 Hatice Zeynep YILMAZ 04.08.8815 Senem KOAR 04.09.230
S.Aydan GNER 04.08.8854 Sibel CEYLANDA 04.08.8862 Yeim CHAN
Bornova,ZMR 2012
Kresel Isnma Nedir?
nsanlar tarafndan atmosfere salnan gazlarn sera etkisi yaratmas
sonucunda dnya yzeyinde scakln artmasna kresel snma denir.
1860li yllarda yaanan sanayi devrimiyle birlikte antropojen
faaliyetlerin artmas, insanlarn durmak bilmeyen daha fazla
istemleri, hzl nfus art, sanayileme, arpk yerleme ve kentleme, yanl
arazi kullanm, ormanszlama ve doal evrenin hzl tahribat doal iklim
deiiminde istikrar bozmutur.Bunun sonucunda antropojen faaliyetlere
dayal, geri dnm zor hatta imkansz olan kresel snma ve kresel iklim
deiikliinin gerekletii karmak bir srece girilmitir.
Bu antropojen faaliyetler sonucu artan sera gaz emisyonlar
scaklk art ile birlikte ya, nem, hava hareketleri vb ekstrem
koullar da beraberinde getirir. Bu da ekosistem ve canllar iin
potansiyel tehlike oluturan kresel iklim deiiklii olarak karmza
kar.
1827- Sera Etkisi Teorisi1957- Kresel Isnma Teorisi 1990-
Birlemi milletlerin dzenledii Uluslar aras klim Deiiklii Paneli
(IPCC) : Geni lde kabul edilen bir rapor sundu. Bu rapora gre;21.
yzyl boyunca kresel ortalama hava scaklndaki art oran, her on yl
iin yaklak 0.3 0C olarak belirlenmitir. Ayrca ortalama deniz
seviyesinin de 65 cm. kadar ykselecei ngrlmektedir.
KRESEL ISINMANIN NEDENLERKresel snmann kayna, insan faaliyetleri
sonucu aa kan karbon dioksit (CO2), metan (CH4), kloroflorokarbon
(CFC), ozon (O3) gibi sera gazlarnn emisyonlarndaki ar arttr.
Yerkrenin scak yzeyinden salnan uzun dalgal yer nmnn bir blmn,
uzaya kamadan nce atmosferin yukar seviyelerinde bulunan ok saydaki
doal sera gaz tarafndan emilir ve sonra tekrar salnr. Doal sera
gazlar bu zellii ile yerkrenin doal scaklk dengesini ayarlayarak
dnyay yaanabilir klmaktadr. Ancak sera gazlar emisyonlarnda meydana
gelen ar art yerkrenin normalden daha fazla snmasna neden olur.
Bu artn kaynaklar:CO2(ppm)
Ch8(ppm)
CFC-118(ppt)
(FC-12(ppt)
N2O(ppb)
Endstri ncesi atmosferik konsantrasyon (1750-1800)2800,8
002801990 yl hesaplamalarna gre atmosferik
konsantrasyon3531,72280484310Atmosferik birikiminde yllk art
(%)1,80,0159,5170,8Atmosferik mr (yl)502001065130150nsan
Aktivitelerine Bal Olarak Sera Gazlarnn Art Miktarlar (IPCC,
1990)Sera GazlarKatk Oran (%)
Emisyon Kaynaklar
CO2 %50 * Kmr, petrol, doal gaz gibi fosil yaktlarn kullanm*
Ormanlarn yok edilmesi
CFC%22* Sprey kutularndaki aerosoller* Buzdolaplarndaki soutucu
maddeler* Elektronik sanayiinde kullanlan temizleme maddeleri*
Aircondition sistemleri
CH4%14* Pirin tarlalar* Hayvanlarn mideleri* Biyoktlenin
yaklmas* p sahalar* Doal gaz boru hatlarndaki kaaklar* Maden
ocaklar
O3%7* Trafik* Termik santrallerdeki yanma olaylar* Tropikal
ormanlarn yok olmas
N2O %4* Suni gbreler* Fosil yaktlar* Naylon retimi
Su buhar%3Sera Gazlar, Bunlarn Kresel Isnmaya Katklar ve Emisyon
KaynaklarKRESEL ISINMA ve EVRE ZERNDE ETKLERScaklk DeiimleriKresel
snmayla oluan scaklk artnn, yksek enlemlerde ve kutup blgelerinde
daha iddetli olmas beklenen bir sonutur. Bu artn, dnya ortalamasnn
iki kat kadar olaca tahmin ediliyor. Yani dnyann ortalama scakl 3,5
0C artarsa kutup blgelerinde ortalama scaklk 7 0C kadar artacaktr.
Scakln bu art, Arktik Denizi ile Antartika daki buzlarn ve
dalardaki buzullarn erimesine neden olacaktr. Ve belki de uzun
zaman sonra bu blgeler bitki ve ormanlarla kaplanacaktr.Ekvatordaki
scaklk artnn ise dnya ortalamasnn ok altnda olaca tahmin ediliyor.
Scaklk art klar, yazlara gre birka derece fazla olacaktr. Gece
scaklklarndaki artn da gndzden %10 daha fazla olaca ngrlen bir
sonutur.Ve sonu olarak yazla k, geceyle gndz arasndaki scaklk
farknn azalmas, btn dnyadaki rzgar desenlerini etkileyecek, belki
de frtnalarn skl, iddeti ve rotalar deiecektir.Ayrca kresel snmayla
baz blgeler, mesela kuzey yarm kredeki ktalarn i blgeleri, ok snp
kuraklk ekerken, baz blgeler lman bir iklimin, bazlar da ar yalarn
ve taknlarn etkisinde kalabilir.
Deniz Seviyelerindeki Art90l yllardan sonra kresel snmann
artmasyla dnyadaki buzlarn erimesi hzlanmtr. Buz erimesindeki artn
en kolay gzlendii yerlerden birisi, Antartikadr. Antartikann
batsndaki buz tabakalar 1973 ile 1993 yllar arasnda %20 klmtr. 1940
ylndan 2000 ylna kadar blgenin yllk hava scaklk ortalamas ise 2,5
0C artmtr.
Hesaplamalara gre 3-4 0C lik bir scaklk art, 2050 ylnda
denizlerin dzeyini en fazla 35 cm ykseltecektir. Deniz seviyesinin
ykselmesinde scaklk art nedeniyle okyanus sularnn sl genlemesinin
de pay olacaktr. Bu ykselme ise ky eritlerinin deimesine ve k
lkelerinin toprak kaybetmesine yol aacaktr.
Deniz seviyesinin ykselmesiyle kylara yakn temiz su kaynaklarnn
denizle birlemesi, temiz su sorununu ortaya karacaktr. Artan
buharlama yznden de gl ve rmak sularnda %20ye varan bir su kayb
olmas beklenen bir sonutur.
Bilim adamlar, kresel snmann tayc bant yani okyanus aknt sistemi
zerinde etkili olmasndan korkmaktadr. Deniz suyu scaklklarnn art
tayc bantn alttan ve stten giden akntlar arasndaki scaklk farkn
azaltrsa ve bu srada okyanuslarn daha fazla ya almasna yol aarak
tuzluluk orann drrse, bu dev aknt sistemi durabilir. Gemi dnemlerde
tayc bantn birka kez durmu olduu bilinmektedir. Eer byle bir durum
olursa kresel scaklk artnn sonularndan birinin, Kuzey Avrupann
iddetli bir ekilde soumas olarak tahmin edilmektedir.Okyanus
Akntlarndaki DeiikliklerKresel snma, tropiklerden daha fazla suyun
buharlamasna, subpolar ve polar blgelerde daha fazla yaa ve yksek
enlemlerde daha fazla buzun erimesine neden olur.Hidrolojik dngdeki
bu deiikliklerin sonucunda, tropikal blgelerin kaybettii tatl su,
yksek enlemlerde okyanuslara eklenmektedir. Atlas Okyanusunun
kuzeyindeki bu ek tatl su, scak sular kuzeye tayan akntlar
kesintiye uratarak ya da yeniden ynlendirerek, okyanus dolamnn
bugnk dal desenlerini deitirebilir.
Atlantik s kaynann ynnn deitirilmesi ya da yavalatlmas, ABDnin
kuzeydousunda ve Bat Avrupada daha souk klarn grlmesi demektir.
Sonu olarak ise, gelecekte daha scak bir yerkre, daha souk bir
Kuzey Atlantik olabilir. Ancak, atmosferdeki yksek sera gaz
birikimlerinden (kuvvetlenmi sera etkisi) elden edilen s, henz
iklim sistemindedir.
Birlemi Milletler, Hkmetler Aras klim Deiiklii Paneli (IPCC)
tarafndan 1996 da yaplan almada; gel-git ve deniz seviyesi lm
kaytlarna gre, kresel ortalama deniz seviyesi 19. yzyln sonundan
balayp geen yzyl sresince yaklak 10-25 cm kadar ykselmitir.Dnem
boyunca, ortalama scaklklardaki snma ve bunun sonucunda
okyanuslarda oluan termal genileme, deniz seviyesinde gzlenen
ykselmenin 2-7 cm lik blmne karlk gelir.Da buzullarndaki ve rt
buzullarndaki erime ise ykselmenin 2-5 cm'sini oluturur.Yzey ve
yeralt suyu birikimindeki deiikliklerse, deniz seviyesinde geen
yzyl boyunca kk bir deiiklie neden olmutur.
Birlemi Milletler, Hkmetler Aras klim Deiiklii Paneli (IPCC)
tarafndan ortaya konulan senaryolara dayanan ngrlere gre ise,
atmosferdeki CO2 birikimlerinin, yzey scaklklarnn ve deniz
seviyesinin 21. yzyl sresince ykselecei, kara ve deniz buzlarnn ve
buzullarnn alansal ve hacimsel olarak azalaca belirtilmektedir.
Sz konusu ngrlere gre kresel ortalama yzey scaklklarnda 1990-
2100 yllar arasnda 1,4 - 5,8 C lik bir art olaca bildirilir.
klim senaryolarna gre ise kresel ortalama deniz seviyesinin,
1990 ve 2100 arasnda 0.09 ile 0.88 m kadar ykselecei dnlr.Dier
Etkilerevrenin etkisinde olan canl varlklarn bir paras olan
insanlar zellikle sanayi devriminden sonra evreden etkilenmekten
fazla evre zerine etki ederek dzeni bozmakta ve doaya adeta
hkmetmektedir.Enerji retim biimlerimiz, tketim alkanlklarmz gibi
bir ok etkiyle CO2 dngsn bozmakta, asit yamurlarnn oluumunu
artrmakta ve dolaysyla dier canllara hatta dolayl olarak kendimize
zarar vermekteyiz.
CO2 dngs;CO2 dngsnde dnya zerindeki C rezervleri yledir;
Okyanuslar .. %71 Fosil yaktlar %22 Yaayan canllar .. %3 l ve rm
materyaller .. %3 Atmosfer .. %1
Doadaki bu dzenin insan etkisiyle bozulmasyla atmosferde CO2
miktar artmaktadr. Bunun sonucu olarak da son 150 yldan beri artan
bu miktar dnyann %30 orannda snmasna neden olmutur. Asit
yamurlar;nsanlarn faaliyetleri sonucu oluan dier bir etken ise asit
yamurlardr. Bu yamurlar atmosfere yaylan SO2 ve NO2 gazlarnn
bulutlardaki su damlacklar ile emilmesiyle tipik yamurdan farkl
olarak pH 5,6 nn altnda oluur.Asit yamurlar toprak ve sularn asit
dengesini bozarak buralarda bulunan tm canllara zarar vermesi dnda
insan ve hayvanlarn ime sularna dahi etki etmektedir. En byk kayna
ise insan etkisiyle endstri, sanayi, ulam aralar, fosil yakt
kullanm gibi etkenlerle havaya etkili gazlarn salnmdr.TRKYEDEK
ETKLERYaplan aratrmalarda, Trkiyenin ortalama hava scaklklarnda
gney ve gney batda yer alan blgelerde anlaml artma eilimleri
saptanmtr. lke genelinde 2-3 0C lik scaklk art ngrlrken, bu artn kn
2 0C, yazn ise dou blgelerine gre bat blgelerindeki scaklk art
eiliminin 3 ile 4 0C arasnda olaca tahmin edilmektedir. lkbahar
mevsiminde gzlenen snma eilimi Akdeniz, Gneydou Anadolu ve Marmara
blgelerinde etkili olurken, sonbahar mevsiminde gzlenen zayf snma
ve souma eilimleri, alansal olarak bir btnlk salamamaktadr. Trkiye
ikliminin etkilenecei bir dier durum ise ya rejiminde gerekleecek
olas deiimlerdir. klim modelleri yalarda genel olarak Ege ve
Akdeniz kylar boyunca bir azalma, Karadeniz kys boyunca da bir art
ngrmektedir.2001-2006 dnemleri arasnda genel olarak normal snrlar
arasnda gerekleen yalar, 2007 k, ilkbahar ve yaz aylarnda Trkiyenin
bir ok yresinde uzun sreli ortalamalarn altnda kalarak, yeni bir
dizi kuraklk olaylarnn yaanmasna neden olmutur. 2006-2007 dnemleri
arasnda gerekleen son kuraklk olaylar Trkiyede zellikle en fazla,
Ege, Marmara, Anadolu, Bat Akdeniz, Bat ve Orta Karadeniz
blmlerinde etkili olmutur.Ve elde edilen verilere gre Karadeniz ya
rejimi blgesinde gzlenen azalma eilimleri, Trkiyede kuraklama
eilimlerinin giderek kuzey enlemlere doru kaydn gstermektedir.
KRESEL ISINMANIN NSAN ZERNE ETKS
Kresel snma, hava scaklnda, okyanus akntlarnda, deniz
seviyesinde, evresel sistemler, ekonomi, ziraat, sanayi, yerleim ve
btn bunlarla ilgili olarak salk ve yaam zerinde deiikliklere neden
oldu. Isnan dnya remek iin uygun bir atmosfer yaratt ve eitli virs,
bakteri ve bulac hastalk tayclarnn yaam alan geniledi.
Kresel snmann insan sal zerinde yapt olumsuz etkilerden birka
aadaki gibidir:
Bulac hastalklarn dalm ynleri kresel snmayla deiiklie uramtr.
Kresel snmann kuraklk, scak ve souk hava dalgalar, frtna, sel,
yangn gibi eitli zorlu koullar artarken l saylar, yaralanmalar ve
hastalklarda artacaktr.Kresel snma stma, diyare, kolera, humma,
beyin yangs ve dier hastalklarda arta yol aacaktr.
ocuklarn kt beslenmeleri ve bozuk geliimleri kresel snmann birka
uzun vadeli sonularndan biridir.
Kresel Isnma-Evrim? evrenin deien koullarna uyum salamak iin
trler deiiyor ve yeni trler oluuyor fikri evrim teorisinin
ekirdeini oluturur. Bir bilim adam; Charles Darwin'in evrimle
ilgili fikirlerini gz nnde bulundurulacak olursa, evrimde bir
hzlanmann sz konusu olduunu belirtmitir ve kresel snmay
tetiklediimiz iin deiim daha abuk olacak. Dnyann souduu ve snd
jeolojik devirler daha nce de yaand. Sadece o zaman hzlandrc olarak
insan faktr ortada yoktu. eklinde aklama yapmtr.
KRESEL ISINMANIN HAYVANLAR ZERNE ETKSKRESEL ISINMA BROK CANLI
TRNN YOK OLMASINA DA NEDEN OLACAK!ngiltere hkmeti tarafndan yaplan
bir aratrmaya gre kresel snma, gmen kular da dahil birok hayvan tr
soyunun tkenmesine yol aacan ne sryor.Raporda kresel snmann,
imdiden baz kularn ve dier baz hayvanlarn g yollarnda deiiklie yol
at kaydediliyor.
rnein normal olarak daha scak lkelerde grlen baz ku, kaplumbaa
ve balk trleri artk giderek artan bir ekilde ngilterede de grlmeye
baland.Kresel snma nedeniyle bir ok deniz kaplumbaalar ve birok ku
tr g yollarn deitirerek kuzeye kaydryor.
Aslnda birok tr g yollarn kuzeye kaydrarak yeni iklim koullarna
uyum salamay baaryor.
Fakat yaplan aratrmada baz hayvanlarn bunu yapamayacana dikkat
ekiliyor.rnein kutup aylarnn veya fok balklarnn doal evreleri,
Kuzey kutbundaki buzullarn erimesiyle giderek yok oluyor.
Kresel snmayla buzsuz sezonun kutup aylarn a brakyor. Yem
bulamayan kutup aylar birbirlerini yemeye balyorlar
rnein sinekkapan ad verilen gmen kular, baharda reyen trtllarla
beslenir. Ancak kresel snma milyonlarca yllk bu dengeyi bozdu.
Trtllar baharn erken gelmesiyle erken nceki yllara gre daha nce
ryor. Ancak gmen kular reme dneminde trtllarn ritmine ayak
uyduramaynca yem bulamyor ve a kalyor.
Bu bulgu kresel snmayla doadaki deiimlere ayak uyduramayan baz
hayvan trlerini ne gibi tehlikelerin beklediini gstermesi asndan
olduka dndrcdr.Sonu olarak, aslnda doa milyonlarca yldr iklim
deiikliklerine uyup evrimleerek var olmutur. Fakat uzmanlar son
deiikliklerin ok hzl olduunu bu nedenle birok trn kendilerini yeni
koullara uydurmaya vakit bulamadna dikkat ekiyorlar.
KRESEL ISINMANIN BTKLER ZERNE ETKLER
klim deiikliinin olumsuz etkilerinin snrlar yoktur ve bu olumsuz
etkiler yeterince nemsenmedii srece her alana hzla yaylmaktadr, tm
canllar iin nemli olan bitkiler ise iklim deiikliinden olduka fazla
etkilenmilerdir.
zellikle kresel snmaya bal olarak bitki trlerinde yzde 10 azalma
riski gz nne alnrsa bu canllar iin ciddi boyutta bir tehdittir.
Kresel snmann bitkiler zerine balca etkileri ise yledir :
*Ar yalar sonucu topraktaki su orannn artmas topran uzun sre
suya doygun kalmas ile birlikte topraktaki oksijen miktarnn azalmas
ve bitkilere oksijen miktarndaki azalmann olumsuz etkileri.* Ar
scaklklarn fotosentezi yavalatmas bunun sonucu olarak bitki
bymesinin yavalamas ve dllenme yeteneinin dmesi
*Ormanlarda toplu aa kurumalar ve hastalk salgn* Ar scaklklarn
orman yangnlarna neden olmas Ykselen scaklklarn tropiklerde rn
kaybna neden olmas * Ar yalar nedeniyle rn hasadnn zarar grmesi
*Tarmsal rn potansiyelindeki deime grlmesi *Temel gdalarn ar scak
altnda kalmas ,bunun sonucu olarak ta insanln alkla savamas*Bitki
glerinin grlmesi*Ar yalar sonucu nem art ve bunun neticesinde
bitkiler zerine bcek ve hastaln musallat olmas
*Baz blgelerde yaygn olarak yaanacak daha scak, nemli ve yal
iklim koullarnn, zararl mikroorganizmalarn remesine ve oalmasna
neden olmas
*Byk retim kayplarna yol amasBu etkilerde de grld gibi kresel
snmann bitkiler zerinde nemli derecede olumsuz etkileri vardr
.zellikle son zamanlarda ar orman kayb neticesinde (eitli
etkenlerden dolay) kresel snmaya olumlu bir etken olmutur; oysa
ormanlarn korunmas kresel snmaya kar savata nemli bir
etkendir.Ormanlarn tahribi her geen gn artmakta ve buna bal olarak
orman arazilerindeki ciddi anlamlarda kayp olmaktadrlar.Korular ve
ormanlar, fotosentez ilemiyle atmosferden karbondioksiti emerler,
dntrrler ve atmosferdeki korbondioksitin emilmesi ve yeniden
evrilmesinde en temel arac olutururlar. Son yllarda,her yl svire
byklnde bir alann lletii hesap edilmektedir.
Ormanlarn dier faydalar su dzenini korur, yaban trleri iin
habitat vazifesi grr, iklim sistemlerinde kilit rol oynar. Ayrca
bitki ve hayvan trleri iin bir barnaktr.
Ormanlarn bilinsiz olarak katledilmesi veya kresel snmann
etkisiyle yok olmaya balamalar alnacak nlemlerin daha hzl bir
ekilde hayata geirilmesini gerektirmektedir.Bir takm toprak koruma
tebirleri alnmad, verim imkan geniletilmedii takdirde entansif
tarm, st topra yorar, bozulmasna neden olur. Bylece tarmn grevi
yanlzca biyolojik rn elde etmek deil, toprak bereketinin korunmas
ve srekliliin artrlmasna katkda bulunmaktr.Bitkiler zerine sera
gazlarnn yan sra dier insan etkenlerini de eklediimiz zaman sonucun
daha da vahim olduunu grrz zellikle son zamanlarda bitki trlerine
eitli bceklerin musallat olmas ve bilinsiz ila kullanm neticesinde
toprakta zararl kimyasallarn oluumunu grebilirz.u anda alnacak
tedbirler kamu bilincini ykseltme, ulusal politakalar iin destek
salama, emisyon artn yavalatmak iin ok uluslu gelitirme gibi
srelerin uygulanmasdr.Sera gazlarnn salnm sonucu kresel snmann
etkileri yaamn her alann etkilemeye balamtr, ve gelecekte daha da
tehlikeli boyutlara ulaacaktr. Sera etkisinin potansiyel sonular
felaket niteliindedir.
Hibir lke nlemleri tek bana alacak kadar yeterli gce sahip
deildir nk gaz salnm tm yeryznden yaplmaktadr ve tm dnyay
ilgilendiren bir konudur. u anda sera gaznn etkisini yok etmek mmkn
deildir, ama bu etkiyi minumum seviyeye drmek ve olabildiince kk
zararlarla atlatmak olana vardr, bunun iin gerekli olan anlamalara,
protokollere tm lkelerin destek vermesi gerekmektedir.Bu hzla iklim
deiiklii devam ettiini dnrsek yeni nesillerin alkla skntyla babaa
kalmalar iten bile deildir, nk dnyamz tehdidin boyutlarn imdiden
hissetmeye balamtr.
zellikle kullanacamz alternatif kaynaklar sera gaz salnm nemli
oranda drebilir bunlardan bazlarn sralarsak alternatif yaktlar
olarak biodizel, biyogaz rzgar, gne enerjileri bunlara rnek olarak
verilebilir.
Sonu olarak kresel snmay kresel felaketler zinciri olarak
deerlendirebiliriz ve gerekli nlemler alnmad takdirde bu
felaketlerin son halkas ise insan neslinin yok olmasna kadar uzanan
zincirleme ve tehlikeli bir sretir.
Mikroorganizmalara EtkisiAlaska boreal ormanlarnda karn altna
gml oklu miktarda donmu l materyal bulunmaktadr. Bu tarz kuzey
ekosistemlerinde (Siberyadaki tundralar da dahildir.) karbon miktar
neredeyse atmosferdeki karbon miktarna eittir.Scakln artmas ile l
materyal zlr ve mikroorganizmalarn dekompozisyonuna urayarak karbon
aa karrlar. Ancak bir sre sonra topraktaki nitrojen miktar artar ve
bu fungal aktivite ve dekompozisyonu basklar.
Scaklktaki art ayn zamanda kar tabakas ve buzlarn erimesine ve
bunlarn altnda yaayan mikroorganizmalarn habitatlarnn zarar
grmesine neden olur. Bu mikroorganizmalar allmalarna frsat
bulunamadan nesilleri tkenme tehlikesiyle kar karya gelir.Koniferik
ormanlarn ekosistemlerinde kar funguslar ok nemlidir. Toprak sndka
su miktar azalr ve kar funguslar daha az karbondioksit retirler. Bu
iyi bir ey gibi grnse de ormandaki aalarn da suya ihtiyac vardr. Bu
nedenle karbon fiksasyonunda d gzlenir veya aalar lrler.
Microdochium nivale (Pembe kar fungusu)Typhula spp. (Gri kar
fungusu)
Artan CO2 bitkilerin daha hzl bymesine neden olur. Bu da
topraktaki mikroorganizmalarn metabolizmalarn arttrr. Bitkilerin
depolad ekstra karbon mikroorganizmalara fazla besin olarak dner ve
nitrz oksit ya da metana dnerek atmosfere geri verilir. (Metan,
CO2ten 25 kat daha kuvvetli bir sera gazdr.)
Kutup okyanuslarnda yaayan mikroorganizmalar organik materyalin
ok az bir miktarn kullanr, kalan denizin dibine ker. Scakln artyla
bu mikroorganizmalarn metabolizmas hzlanr ve karbon salnm
artar.Ancak bu grler ounlukla hipotezdir ve aratrmalar sonucunda
mikroorganizmalarn scakln artmasyla strese girdii ve beklendii
kadar karbon salnm yapmad grlmtr. Kresel snma daha ok
komnitelerinde deiiklik yapmtr.
KRESEL ISINMANIN NLENMES KONUSUNDA BLM ADAMLARININ ALIMALARI
nsan gen dizisini zerek adn dnyaya duyuran bilim insan Amerikal
Dr. Craig Venter, kresel snma sorununu zmek iin alyor. Dr. Ventern
aratrmakta olduu bakteri atmosferde sera etkisi yaparak snmaya
neden olan karbondioksit gazn, kolayca tutuabilen bir yakta
eviriyor.
Dr. Venter ok basit organizmalarn gen yaps zerinde oynayarak
onlar karbondioksit tketir hale getirebileceini sylyor. Bu srecin
yan rnyse oktan temelli yaktlar olacak. Doada bu tr bakteriler
zaten var ama Amerikal bilim insan gen yaplaryla oynayarak,
rettikleri yakt miktarn ciddi derecede arttrabileceini sylyor.
Kresel snmaya kar alt proje
SENTETK AALARKarbondioksit emen aalar dikmek, ekoloji iin nemli
bir etkinlik haline geldi. Ama imdi, bilim adamlar baka bir
teknoloji neriyorlar: Sentetik aalar. Bu aalar bymyor, iek vermiyor
ama karbondioksiti emiyorlar. Columbia niversitesinden Klaus
Lackner, bu fikri ilk olarak Bilimin Gelimesi in Amerikan Birlii
(American Associaton of Advencement of Science) yllk toplantsnda
verdi. Lacknerin aalarndan sadece bir tanesi, ylda 90 bin ton
karbondioksit emebiliyor. Bu da 15 bin aracn yayd karbondioksite
eit. Bu oranda karbondioksiti ancak binlerce doal aa emebiliyor.
Lacknerin projesi, karbonu tutup onu yeraltna gmme zerine kurulu.
Bununla birlikte, karbondioksiti svlatrp eski madenlere ve petrol
sahalarna gmme projeleri de var. Lacnerin sentetik aalar da filtre
grevini grecekler. Ancak projeyi eletirenler, karbondioksiti elde
etmek iin ok fazla enerji gerektiini sylyorlar.
Baar ans: 4/5. Sentetik aalar yoluyla olmasa da karbon
ayrtrlmas, kresel snmaya kar mcadelede nemli rol oynayacaa
benziyor.
SLFR RTLERByk volkanik patlamalarda yeryz souyor. rnein
Filipinlerdeki Pinatubo Yanarda, 1991de patladnda, dnya apnda s 0.6
C dt. Bilim adamlar, bunun, volkann stratosfere pskrtt 10 milyon
ton slfr yznden olduunu sylyor. O zaman, neden kendi Pinatubomuzu
yaratmayalm? Bu, 1995te ozon tabakasyla ilgili almas yznden Nobel
dl alan Profesr Paul Crutzenin nerisi. Crutzen, gne nlarnn dnyaya
ulamasn engelleyecek bir slfr rt yaratmak gerektiini belirtiyor.
Bunun iin de slfr dolu yzlerce roket stratosfere gnderilecek.
Yaklak bir milyon ton slfr, dnyay kurtarmak iin yeterli olacak.
Ancak bu fikir, bu kadar fazla slfrn, asit yamurlarna yol aacan ve
ozon tabakasna zarar vereceini iddia eden bilim adamlarn
endielendiriyor.
Baar ans: 1/5. Asit yamurlar ve ozon tabakasnn urayaca zararlar,
kresel snma etkilerinden daha fazla olabilir.BULUT KALKANIColorado
Uluslararas Atmosfer Aratrmalar Merkezinden John Latham ve
Edinburgh niversitesinden Stephen Salter, deniz suyundan spreyler
kullanarak bulut miktarn yzde drt artrrlarsa, dnyay gnein
radyoaktif nlarndan yeterince koruyabileceklerine inanyor. Plan,
karbondioksit salnmn aza indirecek en ucuz projelerden biri ve
bilgisayar simlasyonlar sonu verirse, be yl iinde deneme aamasna
geilecek. Ancak Latham, bu projenin hava deiikliklerine yol
aabileceini sylyor.
Baar ans: 2/5. Baarl olmak iin kresel bir uzlama gerekiyor.UZAY
AYNALARIGnein yayd radyasyon, dnyay styor ve yaamn devam etmesini
salyor. Ancak dnya sndka, bilim adamlar dnyaya ulaan radyasyon
miktarn kstlamak istiyorlar. Bunun yollarndan biri de uzaya dev
aynalar yerletirmek. Projenin fikir babas, California Lawrence
Livermore Ulusal Laboratuvarlarndan fiziki Lowell Wood, alminyum
ipliklerle yaplan binlerce metrelik ap olan ekranlar uzaya
yerletirmek. Bu ekran, gne nlarn bloke edecek ve radyasyonu
filtreleyecek. Bu aynann maliyeti biraz yksek. Ancak bir kere
yerletirildiinde, altrlmas ok kolay ve ucuz olacak. Gneten gelen
radyasyonun yzde birini ksacak aynalar, yaklak 1 milyon
kilometrekare yer kaplayacak. Ancak bilim adamlar, sonucu belli
olmayan bir projeye ok fazla para yatrmay mantkl bulmuyorlar.DENZ
ORMANLARIPlanktonlar ve yosunlar okyanuslarn meralar.
Karbondioksiti emiyor, lyor, sonra da emdikleri karbondioksitle
birlikte deniz dibine iniyorlar. Bu alanlarn saysn artrmak,
atmosferden daha ok karbondioksit emilimini salayacak. Planktonlar
oluturmak iin nerilen yol, demir gbreler kullanmak. Az miktar
demirin bile okyanusta planktonlarn bymesini salad biliniyor. Ancak
dnyann birok yerinde, denizlerde demir bulunmuyor ya da ok az var.
Amerikal baz giriimciler, denize tonlarca demir pompalama
denemelerine baladlar bile. Ancak bu yolla atmosferdeki
karbondioksitin ok az miktarnn yok olacan, buna karlk yntemin,
ciddi kirlenmelere yol aacan syleyenler de var.
Baar ans: 2/5. Yntem deneniyor ama deniz yaamn olumsuz
etkileyecei iddialar da var.
OKYANUS POMPALARIngilterenin nemli evre dnrlerinden, Bilim Mzesi
Bakan Chris Rapley ve Gaia konseptinin yaratcs James Loverlock,
deniz yzeyine souk su pompalayacak yatay borular neriyor. Bu sayede
souk su, zel baz yosunlar sayesinde, baz yaam formlaryla etkileime
girerek karbondioksit emilimini salayacak. Bu yaam formlar, daha
sonra okyanusun dibine kecek ve karbonu bin yllna denizin
derinliklerine gmecek. Baz biyologlar, bu yntemin deniz yaamn
olumsuz etkileyeceini sylyor.
Baar ans: 3/5 Deniz yaam zerindeki etkileri yznden
gereklemeyebilir.
Kresel snmann yarataca felaket senaryolarndan ok aznn bile
olumasn istemiyorsak en bata sera gazlarnn artn snrlandrmak hatta
miktarlarnn azaltmak zorundayz.
Peki Bize Den Grevler?
Enerji dostu ampuller kullanlmalTelevizyonlar bekleme konumunda
bulundurulmamalDoru klandrma kullanlmalKlima yerine vantilatr
kullanlmalEvler s kaybna kar yaltlmalEyalar radyatrleri
kapatmayacak ekilde yerletirilmeliBilgisayar bekleme konumunda
braklmamalKurunsuz benzin tketen aralar tercih edilmeli
Tketiciler uzun mrl rnler tercih etmeliGeri dnm olmayan ambalajl
rnler alnmamalBata PVC olmak zere plastik ambalajlardan kanlmalie
ve kavanoz gibi cam rnler tercih edilmeliPlastik poet ve yiyecek
kaplar gibi rnler yeniden kullanlmalAlverilerde plastik poetler
kullanlmamalamar suyu tketimi en aza indirilmeli
TEEKKRLERKaynaklar:http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/47/1155/13590.pdfhttp://e360.yale.edu/feature/the_microbe_factor_and_its_role_in_our_climate_future/2279/
http://southasia.oneworld.net/news/indian-scientists-discover-bacteria-to-fight-global-warming#.UMt_7m9dAixhttp://www.cinarsogutma.com.tr/haber.php?hid=7http://www.forumalev.net/kuresel-isinma/237141-kuresel-isinmaya-karsi-alti-proje.htmhttp://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/Havaiklim.pdfhttp://www.veteknoloji.com/kuresel-isinma-evrimi-hizlandiriyor-15527--0.htmlhttp://arsiv.indigodergisi.com/77/kuresel-isinma-saglik-leyla-fetihi.htm