EFFECTIVITEIT VAN INDIRECTE LOGOPEDIE · 2019-10-29 · Indirecte logopedie bij afwijkende spraakontwikkeling/fonologie 1. Yoder, Camarata, Gardner (2005): N = 52 (3;6 jaar) Recast

EFFECTIVITEIT VAN

INDIRECTE LOGOPEDIEMargo Zwitserlood-Nijenhuis MSc

Klinisch linguïst/Onderzoeker

Definitie indirecte logopedie

Logopedie waarbij OUDERS leren de taal-spraak

ontwikkeling adequaat te stimuleren en passende

feedback te geven op uitingen van het kind.

DOEL:

Verhoging communicatieniveau & participatieniveau

Therapie TOS

1. Input versterkend taalaanbod

2. Productie uitlokkend taalaanbod

3. Feedback op juistheid en doeltreffendheid uiting kind

v.d. Dungen (2006), Leonard (2014)

Therapie TOS

1. Input versterkend taalaanbod

1. Laag spreektempo → beter taalbegrip

2. Herhaling doelwoorden/-structuren

3. Nadruk doelwoorden/-structuren

4. Visuele ondersteuning

2. Productie uitlokkend taalaanbod

3. Feedback op juistheid en doeltreffendheid uiting kind

Therapie TOS

1. Input versterkend taalaanbod

2. Productie uitlokkend taalaanbod

1. Stiltes

2. Uiting kind herhalen

3. Modelling

4. Zinslengte ouder > taalproductieniveau kind

5. Materiaal ‘saboteren’

6. Priming

3. Feedback op juistheid en doeltreffendheid uiting kind

Therapie TOS

1. Input versterkend taalaanbod

2. Productie uitlokkend taalaanbod

3. Feedback op juistheid en doeltreffendheid uiting

kind

1. Recasting (re-fraseren)

2. Expanderen

3. Expliciete, metalinguïstische feedback geven

Therapievormen indirecte logopedie

⦁ Logopedie o.a. instructie, voordoen

⦁ Hanen:

⦁ It takes two to talk (Manolson, ‘92),

⦁ Praten doe je met z’n tweeën (NL vertaling, 1994)

⦁ Oudergerichte Video Home Training, Video Interactie Begeleiding (Ebben & v Peek, 1992)

⦁ COCP-programma (Heim & Jonker, 1996)

⦁ TOLK (Verheijden-Lels, 2008)

Enquête indirecte logopedie (2015)

1. Aantal respondenten: 132 (♀ 98,5%)

2. Werkervaring: 55% meer dan 20 jr

3. Aandeel TOS in werkweek?

• 0,5-0,75 (FTE) 41 %

• 0,75-1 32 %

4. Indirecte logopedie?

• Niet of soms 54%

• Regelmatig-altijd 46%

5. Hoe ouders betrekken bij behandeling?

• 2/3 aanwezigheid e/o instructie

• 1/3 huiswerk

• 1/5 TRAINEN TOT CO-THERAPEUT (O.A. HANEN) E/O MEEDOEN

THERAPIE

6. Behoefte meer info: 88%, Behoefte scholing 31%

Indirecte logopedie bij afwijkende

spraakontwikkeling/fonologie

1. Yoder, Camarata, Gardner (2005): N = 52 (3;6 jaar)

Recast therapie vs. controlegroep bij ernstige TOS

i. recasting positief voor verstaanbaarheid op lange termijn

ii. hoe minder correcte spraakklanken bij start, hoe grotere

vooruitgang na 8 maanden

2. Camarata (2002): N = 48 (peuters)

Recasting in conversatie is effectief

3. Grotere vooruitgang als ouders:

i. ‘+ huiswerk’ versus ‘- huiswerk’

ii. getraind versus ongetraind

iii. behandeling bijwonen+huiswerk

versus afwezig

Aanleiding onderzoeksproject

TOS-behandelgroepen effectief (Vermeij e.a., NSDSK,

2014) echter:

Grote diversiteit werkwijze TOS-behandelgroepen

Ontbrekende gegevens: spontane taal, spraak,

kwaliteit van leven, interactie

Zorg over onvoldoende ouderbetrokkenheid TOS-

behandelgroepen; o.a. beperkte deelname

communicatiecursus/oudergroepscursus

Onderzoeksproject indirecte logopedie

• Onderzoeksvraag:

Wat is de toegevoegde waarde van indirecte logopedie

in de vorm van oudercoaching op de gebruikelijke

behandeling bij kinderen die een TOS-behandelgroep

bezoeken voor:

1. de taal-spraakontwikkeling

2. de kwaliteit van leven

3. het communicatiegedrag van hun ouders?

• Onderzoeksopzet: randomisatie, controle, blindering

Design: RCT

Basismeting T0 6 mnd. eindmeting T1

12 mnd. retentiemeting T2

• Taalbegrip: TBQ, WBQ

• Taalproductie: WQ, ZQTaaltest(BergOp monitor)

• Uitingslengte: MLU (mean length of utterance)

• Spraak: PCC (% correcte consonanten)

Spontane taal

• Analyse ouder-kind interactie

• Kwaliteit van leven TAP-QOL

• Zelfbeoordeling (VAS): participatie/zorg/autonomie Ouders

Onderzoeksproject indirecte logopedie

• 7 TOS-behandelgroepen Pento + NSDSK + Auris

• 40 kinderen, 2 - 4 jaar:

Alle kinderen: groepsbehandeling

Alle ouders: cursus/informatie/begeleiding

1. Interventiegroep: behandelprogramma

Leren - Luisteren - Spreken

2. Controlegroep: directe logopedie

Onderzoeksproject indirecte logopedie

Interventiegroep:

1. 12x 50 min. per 2 weken indirecte logopedie

(ouders+kind)

2. Behandelprotocol “Leren - Luisteren – Spreken”

= aanpassing voor TOS van ImPACT-

programma (Roeyers e.a., Un. v Gent, 2013)

3. Gebruikelijke zorg

Basismeting T0

beschrijving kinderen

Interventie/Controle

N Mean quotiënt(SD)

Verschil

Taalbegrip Interventie 22 85,2 (12,0) n.s.

Controle 21 86,6 (10,4) n.s.

Woordbegrip Interventie 20 89,4 (13,5) n.s.

Controle 18 91,0 (8,1) n.s.

Zinsproductie Interventie 21 74,2 (8,7) n.s.

Controle 17 72,8 (9,4) n.s.

Woordenschat Interventie 21 75,7 (15,3) n.s.

Controle 19 74,5 (15,6) n.s.

Basismeting T0 beschrijving kinderen

N=17 Controle (SD) Interventie (SD) Verschil

Aantal uitingen 111 (34,7) 109 (35,1) n.s

Uitingslengte (MLU) 1,5 (0,3) 1,6 (0,4) n.s

Correcte consonanten (PCC) 60,7 (9,7) % 67,1 (9,7) % n.s

TAPQOL - Communicatieschaal 71,4 (12,2) % 58,7 (16,3) % p = .03 *

(N=20)

Basismeting T0

beschrijving ouders

N = 17 Icontrole (SD) Interventie (SD) Verschil

MLU, uitingslengte 3,7 (0,7) 3,7 (0,3) n.s.

Aantal uitingen 308 (128,1) 286 (64,9) n.s.

a. Opmerkingen 208,7 (110,0) 188,5 (62,3) n.s.

b. Vragen 118,7 (45,7) 118,7 (38,9) n.s.

c. Recasts 20,3 (10,5) 21,3 (14,9) n.s.

Basismeting T0beschrijving ouders

N = 17 Controle (SD) Interventie (SD) Verschil

Communicatieve participatie

3,1 (1,9) 2,8 (1,9) n.s.

Zorgen van ouders 6,1 (2,7) 6,4 (2,5) n.s.

Autonomie van ouders 7,3 (2,1) 6,3 (2,0) n.s.

Voor-na therapie T1

kinderen

Taaltest(N=C+I)

T0Controle

T0Interventie

T1Controle

T1Interventie

p

ZinsbegripN=21+20

86,6 86,3 89,4 91 .00*

WoordbegripN=17+18

91,06 90,22 94,53 97,67 .00*

ZinsproductieN=17+17

72,76 73,65 75,65 80,35 .00*

WoordproductieN=19+19

74,5 75,6 85,1 88,0 .00*

Voor-na therapie T1

kinderen

Spontane taal T0ControleN=15

T0Interventie N=13

T1Controle

T1Interventie

p

Aantal uitingen 112,4 108,2 111,9 108,3 n.s.

MLU, uitingslengte

1,6 1,7 2,3 2,5 .00*

PCC, consonanten

60,9 % 66,4 % 68,6 % 72,9 % .00*

Voor-na therapie T1

ouders

N= 15 C + 13 I

T0Controle (SD)

T0Interventie (SD)

T1Controle (SD)

T1Interventie (SD)

p

Aantal uitingen 327,3 (121,5) 277,9 (66,0) 220,2 (83,8) 160,3 (35,6) .00*

Aantal vragen 125,9 (41,7) 119,9 (44,8) 84,5 (37,5) 54,0 (16,1) .00*

MLU 3,8 (0,4) 3,7 (0,3) 4,0 (0,3) 3,7 (0,6) n.s.

Voor-na therapie, T1

ouders

N= 15 C + 13 I

T0Controle (SD)

T0Interventie (SD)

T1Controle (SD)

T1Interventie (SD)

p

Aantal uitingen 327,3 (121,5) 277,9 (66,0) 220,2 (83,8) 160,3 (35,6) .00*

Aantal vragen 125,9 (41,7) 119,9 (44,8) 84,5 (37,5) 54,0 (16,1) .00*

MLU 3,8 (0,4) 3,7 (0,3) 4,0 (0,3) 3,7 (0,6) n.s.

N= 16 C + 20 I

Communicatie-ve participatie

3,2 (2,0) 2,9 (2,0) 5,1 (3,2) 5,0 (3,1) .00*

Zorg 6,1 (2,8) 6,3 (2,5) 4,0 (2,6) 4,7 (2,8) .00*

Autonomie 7,5 (1,9) 6,6 (1,9) 6,9 (1,7) 7,6 (1,4) .00*

Interventie programma

Enquête ouders:

� positief over indirecte logopedie en de logopedist

Logopedisten:

positief over programma

haalbaar

ouders therapietrouw

Conclusies

☺ T0 – T1: verbetering taal-spraakontwikkeling kinderen

☺ T0 – T1: verbetering taalstimulering ouders

☺ Kinderen met fonologische achterstand verbeterden zowel met indirecte logopedie als met individuele logopedie

☺ Behandelprogramma indirecte logopedie:

• Even effectief als gebruikelijke zorg

• Verbetering autonomie ouders

• Kosten effectief: 10 uur (Int.) vs. 12 uur (Contr.)

• Logopedist: effectief en praktisch haalbaar programma

☺ Indirecte logopedie met oudercoaching:

☺ Veelbelovende behandeling

☺ Bijdrage aan behandelopties, waardoor ook keuzes voor gezamenlijke besluitvorming (Law&Roulstone&Lindsay, 2015; publicaties Child Talk)

Toekomst

Gezamenlijke besluitvorming: soort behandeling,

behandeldoelen

Toepassing andere setting, bv. vrije vestiging

Toepassing meertalige kinderen

Leeftijden

Programma voor e-health / tele-logopedie

Teamwerk

1. Stuurgroep:

• Prof. dr. Ellen Gerrits, drs. Gerti Rijpma, Joke Mast, Sigrid Kok MSc

2. Projectgroep:

• Projectleiding: Margo Zwitserlood MSc, dr. Karin Wiefferink

• Logopedist-onderzoeksassistent: Angela Stevens MA, Emma Klaassen MA, Astrid Kruythoff-Broekman MA, Marjon de Visser-de Voogd

• Logopedist-behandelaar: Jolanda de Groot, Mark Dekker, Liedeke Wösten, Marianne Blankespoor, Alien Hornstra, Hanke v.d. Sluijs, Betty v. Eeten

• Studenten: Hanne Olsthoorn, Rianne v.d. Meij, Corina Koonstra, Chantal Wessels, Conja Adriaanse, Iris Hulleman-Tielen, Mayke Drost

Hartelijk dank aan:

Deelnemende ouders en kinderen

Behandelcoördinatoren

Subsidiegever Verbindend vernieuwen

[email protected]

[email protected]