Tuig 39, Numero 12 Hiligaynon nga Edisyon Disyembre 2016 Editoryal Paigtingon ang hublag masa para sa sandigan nga mga kinamatarung sang pumuluyo nga amo ang basehan sang tunay nga kalinungan! ng bug-os nga tuig 2016 nagpakita sang pagpursiger sang mga Panayanon nga mapasulong ang hublag masa nga nagaduso sang sandigan nga mga kinamatarung sang pumuluyo sa kaumhan kag kasyudaran. Ini nga mga sandigan nga kinamatarung sang pumuluyo nagalakip sang kinamatarung sang mga mangunguma sa libre nga lupa. Kasiguruhan sa palamugnan kag matarung nga suhol sa mga mamumguon kag sweldo sa mga empleyado. Kinamatarung sa basehan nga mga serbisyo sosyal pareho sa libre nga edukasyon, ospital kag mga bulong, kinamatarung sa pabalay kag ayuda sa mga kahalitan sa mga kalamidad. Paggarantiya sang kinamatarung sang pumuluyo nga madula ang pagpangkugmat kag pasismo nga nagadalasa sa ila. Amo man ang pagpaibabaw sang soberanya sang pumuluyo kag kinamatarung ila sa dunang manggad sang pungsod nga indi pagkamasaan sang lokal kag dumuluong nga mga dalagku nga kapitalista. Ining mga sandigan nga mga nahinambitan nga mga kinamatarung sang pumuluyo amo ang nangin unod sang mga gindemanda sang mga Panayanon dungan sa iban pa nga mga pumuluyo sa A
10
Embed
Editoryal Paigtingon ang hublag masa para sa sandigan nga ... · sang pungsod nga indi pagkamasaan sang lokal kag dumuluong nga mga dalagku nga kapitalista. ... sang mural kag istremir,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Tuig 39, Numero 12 Hiligaynon nga Edisyon Disyembre 2016
Editoryal
Paigtingon ang hublag masa para sa sandigan nga mga kinamatarung sang pumuluyo nga amo ang basehan sang tunay nga kalinungan!
ng bug-os nga tuig 2016 nagpakita sang
pagpursiger sang mga Panayanon nga
mapasulong ang hublag masa nga nagaduso
sang sandigan nga mga kinamatarung sang pumuluyo
sa kaumhan kag kasyudaran.
Ini nga mga sandigan nga kinamatarung sang
pumuluyo nagalakip sang kinamatarung sang mga
mangunguma sa libre nga lupa. Kasiguruhan sa
palamugnan kag matarung nga suhol sa mga
mamumguon kag sweldo sa mga empleyado.
Kinamatarung sa basehan nga mga serbisyo sosyal
pareho sa libre nga edukasyon, ospital kag mga
bulong, kinamatarung sa pabalay kag ayuda sa mga
kahalitan sa mga kalamidad. Paggarantiya sang
kinamatarung sang pumuluyo nga madula ang
pagpangkugmat kag pasismo nga nagadalasa sa ila.
Amo man ang pagpaibabaw sang soberanya sang
pumuluyo kag kinamatarung ila sa dunang manggad
sang pungsod nga indi pagkamasaan sang lokal kag
dumuluong nga mga dalagku nga kapitalista.
Ining mga sandigan nga mga nahinambitan
nga mga kinamatarung sang pumuluyo amo ang
nangin unod sang mga gindemanda sang mga
Panayanon dungan sa iban pa nga mga pumuluyo sa
A
2 Daba-Daba, Disyembre 2016
pungsod sining bilog nga tuig. Pinulo-pulo ka libo ka
mga Panayanon ang pursigido sa pagdemanda sang
lupa, matarung nga sweldo, serbisyo sosyal, ayuda sa
kalamidad, pagpamatuk sa pagpangdambong sa
makahalalit nga pagmina, kag iban nga mga proyekto
nga nagadislokar sa pumuluyo kag nagasamad sa
kapalibutan.
Mientras tanto nga ini nga mga kinamatarung
ginadingut, ginaagaw, kag ginalapak sa mga mangu-
nguma, mamumugon, kag iban pa nga mga demok-
ratiko nga sektor-- wala sang tunay nga kalinungan
kag hustisya sosyal. Magapadayon ang armado nga
kumplikto sa tunga sang rebolusyonaryong pwersa
kag pumuluyo kag sang gubyerno nga nagarepresentar
sang interes sang mga asyendero-kumprador kag
dumuluong nga kapitalista.
Sini nga Disyembre 26, kwarentay otso anyos
na ang Partido Komunista sang Pilipinas (PKP) sa
pagpamuno sa rebolusyonaryong paghimakas sang
pumuluyo lakip diri sa Panay. Programa sang Partido
ang pagpakig-away kag pagtib-ong sining sandigan
nga mga kinamatarung sang pumuluyo-- pagpatuman
sang tunay nga reporma sa duta, pungsodnon nga
industriyalisasyon, kag paggarantiya sang iban pa nga
mga kinamatarung sang mga demokratikong sahi kag
sektor. Maathag ini sa adyenda sang PKP upod sa
National Democratic Front-Philippines (NDFP) nga
nagasulong sang sosyo-ekonomiko kag pulitikal nga
mga reporma sa peacetalks subong sa tunga sang
NDFP kag Gubyerno sang Republika sang Pilipinas
(GRP).
Sa pihak nga bahin, si presidente Duterte wala
nagtuman sang iya mga ginpromisa nga paghilway sa
mga bilanggo pulitikal. Ginpadayon ang mas tuso nga
implementasyon sang AFP sang Oplan Bayanihan kag
bayolasyon sang kaugalingon nga ceasefire. Gintugtan
sini ang pangbaganihan nga lubong ni Marcos.
Ginbawi sini ang ginpahayag nga wala na sang
Balikatan Exercises sa pungsod sa iya termino, kag
nagapadayon ang neo-liberal nga mga polisiya sa
ekonomya.
Gani bisan pa may peacetalks nga liwat naman
magapungkuanay sa masunod nga bulan, kinahanglan
pasingkion pa gid sang mga pumuluyo ang hublag
masa nga magduso sang ila mga sandigan nga
kinamatarung. Ginpakita na sang mga Panayanon
sining ulihi nga inadlaw sang Disyembre ang
pagpakamalaut sa indi pagtuman ni Duterte
sa iya mga promisa. Kinahanglan ipabatyag
kay Duterte ang pagbanggi sang mga
pumuluyo batuk sa iya mga paatras nga
tikang kag huyog nga magpalayo sa tunay
nga demanda sang mga pumuluyo.
Kinahanglan iduso sang pumuluyo sa
ila tago kag hayag nga hublag masa ining
mga sandigan nga kinamatarung bilang
sadsaran sang tunay nga kalinungan. Indi
simple kay may ceasefire, may kalinungan na. Ang
tunay nga kalinungan amo ang pag-ugat ngaa may
armado nga kumplikto sa tunga sang
rebolusyonaryong pwersa kag GRP kag paglubad sini
sa basehan sang mga kinamatarung sang pumuluyo.
Ang armado nga kusog sang rebolusyo-
naryong pwersa nga amo ang NPA nagarespeto kag
hugot nga nagapatuman sang unilateral ceasefire nga
gindeklarar sang PKP kag pungsodnon nga kumand
sang NPA. Apang katulad sa iban nga yunit sa
pungsod, ang NPA sa Panay nakahanda magpatuman
kon may mandu nga maglunsar sang mga aksyon
militar bilang silot sa mga tropa sang AFP nga
nagalapak sang mga kinamatarung sang pumuluyo.#
3 Daba-Daba, Disyembre 2016
49 baranggay apektado sa operasyon sang Oplan Bayanihan
ng mga yunit sang 3rdID sa Panay wala nag-
untat sa paglunsar sang mga combat patrol,
civil-military operations kag lapnagon nga
pagpaniktik kag pangsurbeylans sa ila mas tuso nga
pagpatuman sang Oplan Bayanihan. Ang ila lapnagon
nga intelligence operations indi lang sa mga lugar nga
ginahulagan sang NPA kundi asta sa mga kasyudaran
upod sa PNP sa ngalan sang kontra-druga, “state of
lawlessness” kag iban pa nga rason.
Nagaabot sa 49 ka kabaryuhanan sa 12 ka
kabanwahanan kag isa ka syudad sa isla ang nasakpan
sang mga operasyon sa idalom sang Oplan Bayanihan.
Ang operasyon sang AFP nagalakip sang pangkombat
operasyon pareho sa Sentral Panay nga pasulit-sulit
nga nagaturag ang 61stIB sa kabukiran sa Tapaz,
Calinog kag Lambunao.
Ginmentinar sang militar ang ila mga
detatsment kag patrol base subong man ang mga PDT
sa kabaryuhanan kag segi ang paniplang sa mga
sibilyan nga aktibidad pareho sang
“medical mission,” mga “gift giving” kag
iban pa para matabunan ang ila
pagpaniktik kag saywar nga operasyon.
Wala sang mga yunit sang 82ndIB,
61stIB, 12thIB kag mga CAFGU/CAA
ang nagbalik sa ila mayor nga mga
hedkwarters kag baraks sa panahon
sining ceasefire.
Tigaylo, nagsulod pa gid gani ang
mga hedkwarters sang 82ndIB pasulod sa
interyor nga lugar sang Igbaras, Iloilo.
Nagdugang sang 30 ka pwersa sang
Philippine Army (PA) nga nag-upod
ditatsment sang PNP sa Bungsuan,
Dumarao. Pati sa Roxas City, 30 ka PA
ang gindeploy bilang Special Operation
Teams sa mga barangay sang–Culasi,
Baybay, Dumulog, Lawaan kag
Dinginan. Samtang, padayon nga
mentinado ang pusisyon sang iban pa nga
mga ditatsment sa kaumhan.
Samtang ginapatuman sang AFP
ang Oplan Bayanihan, ginadasok nila ang
ila kaugalingon sa sibilyan nga populasyon kag mga
komunidad. Armado nga nagatenir sila sa sentro sang
mga baryo, sa mga barangay hall, iskwelahan, mini-
market kag iban nga sibilyan nga istruktura. Ining
mga aktibidad nila maathag nga bayolasyon sang
deklarasyon sang GRP nga ceasefire, sa mga
probisyon sang internasyunal nga layi sa
Comprehensive Agreement on Respect for Human
Rights and International Humanitarian Laws
(CARHRIHL) kag pagsabotahe sa peacetalks subong.
Ang pagtinuso sang AFP sa ceasefire indi paborable
nga kondisyon para sa pag-abot sang paghiliusa sang
GRP kag NDFP sa paglubad sang ugat ngaa may
gyera. Nagapakita man ini nga indi sila tampad sa
pag-ugat sang matuod nga problema sang masa.
Sa pihak sini, wala man untat ang mga
Panayanon sa mabaskog nga pagbuyagyag kag
pagprotesta batuk sa padayon nga mas tuso nga
pagpatuman sang Oplan Bayanihan.#
A
4 Daba-Daba, Disyembre 2016
Isla-kalapad nga mobilisasyon
sa mga peace rallies, ginlunsar sa Panay
sla-kalapad nga mga peace rallies sang mga
Panayanon ang ginlunsar sa sunod-sunod nga mga
inadlaw humalin sang ikatlo nga simana sang
Disyembre asta sa katapusan sang bulan.
Ining mga peace rallies nagdungan man sa
mga paghulag sang pumuluyo sa kaumhan sa pagsa-
ulog sang ika-48 nga anibersaryo sang Partido Komu-
nista sang Pilipinas sang nagligad nga Disyembre 26.
Ini ang tubong sang Panay sa pungsodnon nga
paglunsar sang peace rallies kag pagsaulog sang
anibersaryo sang Partido.
Mga 2,000 ang mobilisasyon sang mga pumu-
luyo sa serye sang mga peace rallies sa nagkalain-lain
nga mga barangay upod sa mga yunit sang NPA sa
nagkalain-lain nga mga lugar kag mga konsentrado
nga pagtipon sa pagselebrar sang anibersaryo sang
Partido sa nagkalain-lain nga prente.
Sa Sentral Panay, masobra 500 ang nagtilipon
sa okasyon sang anibersaryo sang Partido sa isa ka
barangay sa Tapaz. Gin-updan ini sang mga pumuluyo
nga halin sa mga Tumandok kag mga nagtambong
halin sa iban nga kabanwahanan kag syudad.
Sa Nabagatnang Panay, mga 800 man ang
mobilisasyon sa separado kag mga serye sang baryo
kag interbaryo nga mga peace rallies kag pagsaulog
sang anibersaryo sang Partido.
Masobra man sa 100 ang konsentrado nga
nagtipon sa selebrasyon nga ginhiwat sa Nasidlangan
nga Panay.
Samtang sa gwa sang mga sonang gerilya,
gatuson man ang naghulag sa ginlunsar man nga mga
peace rally sa Kalibo, Aklan kag candle lighting man
nga ginhiwat sa Jaro, Iloilo City.
Sa sulod sang mga sonang gerilya, ini nga mga
aktibidad nangin palaagyan sang mga pumuluyo agud
ipautwas nila ang pagpakamalaut sa rehimeng Duterte
nga wala nagtuman sang iya pangako nga paghilway
sa mga bilanggo pulitikal kag padayon nga paglunsar
sang AFP sang Oplan Bayanihan.
Makaduha na ginpromisa si Duterte nga
hilwayon ang mga bilanggo pulitikal. Ginpagwa pa
gid nila sa balita nga kuno may hilwayon sa sining
I
5 Daba-Daba, Disyembre 2016
panahon sang Paskwa. Apang nagtapos lang ang
paskwa, wala man ini nagtupa. Samtang kadungan
sini, padayon naman ang lapnagon nga paglapas sang
AFP sa deklarasyon sang Gubyerno sang Pilipinas
(GRP) nga unilateral ceasefire kag sa Comprehensive
Agreement on Respect for Human Rights and
International Humanitarian Laws (CARHRIHL).
Ang mga peace rallies kag pagtipon sa
pagsaulog sang anibersaryo sang Partido nangin
okasyon man agud malaparan nga mapahibalo ang
pumuluyo sa dalagan kag mahimo padulungan sang
peacetalks sa tunga sang NDFP kag GRP. Ginpakita
sang mga pumuluyo ang pagsuporta sa peacetalks,
ang pagdemanda sa paghilway sang mga bilanggo
pulitikal kag pagtapos na sang mapiguson nga Oplan
Bayanihan nga nagadalasa sang mga kinamatarung
sang pumuluyo sa kaumhan kag kasyudaran.
Ang peace rallies sang pumuluyo kag
pagsaulog sang anibersaryo sang Partido gindunganan
sang lapnagon nga pagpalapta sang mga islogan sa
linibo-libo ka mga confetti kag pagwas-ag sini asta sa
mga munisipyo kag ditatsment sang AFP, mga
pahayag sa masmidya, kag madasig nga pagpaggwa
sang publikasyon, malaparan nga video showing, sa
mga komunidad kag plasa sang mga barangay, mga
istrimer sa poblasyon sang mga munisipalidad, kag
mapagsik nga paggamit sang social media.
Sa mga konsentrado nga pagtipon, ara man
ang nagkalain-lain nga porma kultural, pagdisplay
sang mural kag istremir, pagpaggwa sang iskit-
drama, mga kanlantahon, kag saot-interpretasyon sang
mga rebolusyonaryong ambahanon, mga pamulong-
pulong nga ginapasakupan sang mga kadre, hangaway
kag mga lider-masa.
Pagtib-ong sang mga kinamatarung
kag kalinungan; pagbato sa Oplan Bayanihan
Ining mga peace rallies nagasugpon lang sa
nagapadayon nga paghulag sang Panayanon sa
pagprotesta sa walay untat nga pagpatuman sang
Oplan Bayanihan sa kaumhan kag sa puti nga lugar.
Makita ini sa mga hublag masa nga nag-ibwal sining
Nobyembre asta sang una nga bahin sang Disyembre.
Sadtong Disyembre 10, nagdagsa sa dalanon
sang Panay sang mga 13,000 ka pumuluyo nga
nagdemanda sang pagtib-ong sang tawhanon nga kinamatarung kag nagapamatuk sa Oplan Bayanihan.
Nag-abot sa 3,000 sini ang sa Iloilo; 8000 sa Roxas
City; 1,500 sa Kalibo, kag 500 sa Estancia, Iloilo.
Ang Kusog sang Pumuluyo -- Alyansa sang
mga biktima sang Yolanda sa Panay -- sa ila liwat
nga pagdemanda sang ayuda sa Aklan kag Capiz,
nagbuyagyag kag nagpamatuk militarisasyon. Ini
kapin sa Roxas City, nga ginbutangan sang 3rd ID
sang ila yunit pangsaywar ang lima ka barangay sang
syudad. Indi na magamit sang pumuluyo ang ila
barangay hall bisan sa “4Ps” pareho sa Brgy.
Dinginan kay ginateniran sang militar.
Antes sini, sadtong Nobyembre 8, mga 12,500
man ang nagdagsa sa mga dalalon sang Panay sa
okasyon sang ikatlo nga tuig sang Yolanda sa
pagdemanda sang ayuda kag pagpakamalaut sang
militarisasyon. Sadtong Nobrembre 25, sa tunga sang
bagyong Marce, mabaskog ang aksyon protesta sang
Panayanon sa pagkondenar sa pang-baganihan nga
lubong kay diktador Marcos sa Libingan ng mga
Bayani. Gindumdum sang nagkalain-lain nga
progresibo nga organisasyon ang pasismo sadtong
panahon sang layi militar. Gindeklarar nila ang
padayon nga pagpamatuk sa pasismo nga subong
nagapadayon sa pagpatuman sang AFP sang Oplan
Bayanihan.
Gindala man sang KM sa ila ginlunsar nga
lightning rally sadtong Nobyembre 29, ang
pagbuyagyag kag pagpamatuk sa mga bayolasyon
sang militar sa GRP ceasefire. Ini paagi sa pagbitbit
sang mga nakasulat nga mga islogan sa dala nga mga
plakard kag papel.
Balon man sang mga 200 ka Panayanon nga
delegasyon umpisa sadtong Disyembre 7 nga
Sakbayan/Lakbayan-Bisayas pakadto sa Manila ang
pagpamatuk sa militarisasyon. Dungan sa isyu sang
lupa kag ginbuyagyag nila ang bayolasyon sang
militar sa ila kaugalingon nga ceasefire kag
gindemanda ang pagpahalin sang militar paggwa sa
sibilyan nga komunidad.
Antes sila magsakay sa barko pa-Manila,
naglunsar anay sang piket-rali ang delegasyon, sa
atubang sang Kampo Delgado, ang hedkwarter sang
PNP-Region 6. Ila ginkondenar ang bayolasyon sang
militar kag imbolbado nga PNP sa GRP ceasefire.
Gindemanda nila ang pagpauntat sang militarisasyon
kag pagpahalin sang militar kag PNP sa ila
komunidad. Ini pareho sa Brgy. Bungsuan, Dumarao,
Capiz nga gindugangan pa sang 30 ka tropa militar ang pwersa sang PNP nga PSMC (Public Safety
Management Company) sa panahon mismo sang
ceasefire.#
6 Daba-Daba, Disyembre 2016
Mga inagihan kag ganar sa Rebolusyong Agraryo sadto sa Sentral Iloilo
(Ikaduha sa mga serye sang mga artikulo nga
nagalarawan sang mga kadalag-an sa rebolusyong
agraryo sa Panay)
adtong una nga katunga sang dekada 80 naagyan
na sang kolektibo nga paghimakas sang mga
mangunguma kag mamumugon sa uma ang
pagsulong sang rebolusyong agraryo nga nagresulta sang
mga ganar nga indi dapat pagkalipatan sa sentral Iloilo.
Nagalakip ini sang walo ka kabanwahanan sang Calinog,