EDITORIALI TË BËHEMI MË TË MIRË - albislam.com · dhe lavdërimi qoftë për të, dijetarët, njerëzit e mençur etj. Medito sa herë je nënçmuar, sa Medito sa herë je nënçmuar,

1ALBISLAM | 1 shtator 2008 | 1 Ramazan 1429

EDITORIALI

TË BËHEMI MË TË MIRË"Çdo njeri gabon, por më i miri prej atyre që gabojnë është ai që pendohet". Kjo thënie e

të Dërguarit, paqja dhe lavdërimi qoftë për të, mes tjerash, na mëson dy gjëra të mëdha, tëcilat duhet të theksohen edhe më shumë në këto ditë të bekuara të Ramazanit.

E para, është fakti se çdo krijesë që përkufizohet si njeri mund të gabojë, pavarësisht kadije apo jo, ka pushtet apo jo, ka pasuri apo jo dhe gjithçka tjetër. Askujt nuk i lejohet të merrguximin dhe të thur për veten e tij lëvdatat më të bukura. Nëse duam të bëjmë një të mirëpër veten, atëherë le të bëjmë atë që na udhëzoi pjesa e dytë e hadithit, pra, le të pendohemipër ato gabime që kemi bërë.

Nëse je duke bërë ndonjë mëkat të madh, nxito e përulu para Allahut, nënshtroju Atij,thuaji hallin tënd, qaj për mëkatin e bërë dhe kërko falje nga Ai që faljen e do, nga Ai qëmëshira e Tij ka tejkaluar zemërimin e Tij. Pastaj, të siguroj se do të ndjesh një flladitje tëshpirtit dhe kënaqësi të zemrës. Po si jo, nuk ka lumturi më të madhe sesa të kesh raporteaq të afërta dhe të sinqerta me Allahun, Krijuesin e gjithësisë, i cili ka në dorë lumturinë dhedëshpërimin dhe ka në dorë xhenetin dhe Zjarrin.

Në faqet e mëpastajme do të keni mundësi të lexoni për shumë gjëra dhe mënyra tëpërfitimit gjatë Ramazanit, do të lexoni sesi mund të arrijmë një gradë më të lartë tëdevotshmërisë dhe si të mbetemi të atillë.

Që tani, merre lapsin dhe shkruaj për veten tënde. Jo biografi, as CV për të konkurruardiku, por shkruaj për gjërat negative që i sheh ti ose të tjerët i kanë thënë për ty. Shkruaj: 1.Nuk e fali namazin e sabahut në xhami, 2. Gjuha ime është e pamatur, 3. Kam zili për të mirate të tjerëve, 4. Nuk di të lexoj Kuranin, 5. Nuk besoj bindshëm se Allahu ma do të mirën, 6.Kam supozime të këqija për miqtë e mi, 7. Nuk e respektoj nënën...

Pasi t'i shënosh këto, hedhja një sy dhe shikoji a korrespondojnë me ty këto gjëra ose jo?!Nëse po, atëherë zgjedh ca prej tyre dhe harto një strategji sesi në këtë muaj do të japështërë mundin tënd për tu liruar nga ato mëkate ose vese. Tani ke shansin më të përshtatshëm,tani kur të gjithë flasin për të mira, të gjithë mundohen sadopak të largohen nga të këqijat,kur shumica e njerëzve u janë drejtuar xhamive dhe ligjëratave, kur shejtanët prangosendhe besimi yt ka një vendosmëri të paparë për të respektuar Allahun. Fillimisht lexo sa tëshëmtuara janë ato mëkate dhe vese, çfarë ka thënë Allahu i Madhërishëm, Muhamedi paqjadhe lavdërimi qoftë për të, dijetarët, njerëzit e mençur etj. Medito sa herë je nënçmuar, sashanse të kanë ikur, sa miq ke humbur për shkak të ndonjë vesi të keq.

Nëse i bën këto, atëherë do të ngjallet një urrejtje ndaj këtyre gjërave dhe do të fillosh tëparamendosh sesa i bukur dhe sa besimtar i mirë do të ishe pa ato mëkate dhe vese. Kërkoqë Allahu të të ndihmojë dhe mos u dëshpëro, sepse ai që është nën kujdesin e Tij, nuk kanevojë për përkujdesje tjetër dhe ai që fiton përkrahjen e Allahut është fitimtar gjithsesi.

Nëse ia arrijmë kësaj, atëherë ne jemi bërë mbretër të vetvetes dhe kemi fituar pushtetin.Ky është një përfitim, madje përparim shumë i madh, krahas begative dhe shpërblimeve qëAllahu i ka përgatitur për agjëruesit.

Na fal, o Allahu ynë dhe na përmirëso gjendjen tonë!Amin

Në emër të redaksisë:Omer BERISHA

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI, Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësor Halil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballina Sedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: [email protected]

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – Skopje Numri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.albislam.com

AKTUALETerrorizmi në shifra 3-6Lufta në BFI? 7-9Iraku dhe ardhmëria e luftës mediatike 9-11

KËNDI IMRamazani, kjo kohë e bekuar 12-15Prishja e të rinjve dhe problemet e tyre 15-16Ku janë burrat shqiptarë! 17-18

AKIDERamazani, një muaj i volitshëm për tëripërtërirë imanin 19-23

FIKHGjëra që duhet t’i dish për agjërimin 24-27

SPECIALEIntervistë me dijetarin e mirënjohur botërisht, shqiptarin shejh Shuajb Arnauti:“Historia i njohu shqiptarët vetëm pasi përqafuan islamin” 28-31

FAMILJAZonja e kuzhinës në ramazan 32-35Agjërimi i fëmijëve midis provës dhe vazhdimësisë 36-39

TEFSIRVlera e namazit të natës 40-42

HADITHPROFETI, salallahu alejhi ue selem, DHE RAMAZANI 43-46

LIBRI“Rrugët e njerëzve të devotshëm” 46-47

BOTA ISLAMEArabia Saudite 48-50Shtojcë ekskluzive për Ramazan: Përjetimi imomentit të iftarit në Medinë 51-52

FETVA DHE KONSULTIME“Rreth çështjeve mjekësore të ramazanit” 53-56

HISTORINë ramazan ngjau… 57-60


AKTUALE

ABDUSSELAM BELAXHI

Dikur poeti thoshte:Shpata më e mprehte në lajm se shkrimetDallon mes shakasë dhe seriozitetit.Mirëpo sot më mirë mund të themi; Statistikat më të mprehta në lajm se

shkrimetDallojnë mes të sinqertit dhe

mashtruesit.Për kohën që jetojmë statistikat zënë

tashmë një vend të padiskutueshëm nëargumentimin e vërtetësisë të pretendimevetë ndryshme. Madje nëse them të shenjtë s’eteproj, si dhe mosparaqitja e tyre përbën njëhije dyshimi te çdo individ, megjithatë nukështë kjo tema për të cilën dua të diskutoj.

Për momentin terrorizmi ka marrëngjyrë, ose është bërë me mbiemër, osemund të themi se i është gjetur sinonimi; aiështë Islamik, ai është arab, ai është ngaLindja e Mesme. Çdo ngjarje terroriste në tëkatër anët e botës paraqitet, ngjyroset ngamediet dhe politika, si e tillë, derisa tëvërtetohet e kundërta. Ndërkohë që ajovërtetohet tashmë është ngulitur në mendjete njerëzve dhe është tepër e vështirë tëfshihet ajo që është ngulitur dhe e gjithë kjoparaqitet sikur të ekzistonte dëshira e mirë emedies për të përgënjeshtruar atë që e kishtengulitur më parë në mendjet e njerëzve. Athua vallë të ekzistojë një dëshirë e tillë?

“8% e burimeve njerëzore xhihadistevijnë nga shkollat fetare, ndërkohë që 78% etyre i janë bashkangjitur xhihadit nëpërmjet

TERRORIZMI NË SHIFRA

Për momentin terrorizmi ka marrë ngjyrë, ose është bërë me mbiemër, ose mund të themi se i është gjetursinonimi; ai është Islamik, ai është arab

4

AKTUALE

rrjetit xhihadist në vendet evropiane apoperëndimore, për shkak të presioneve tëndryshme psikike, sociale, ekonomike,shoqërore, raciale, mediatike nën të cilatndodhen vazhdimisht ”.

Islami nuk nxit terrorizmin.Dr. Nicole ARCO, hulumtuese amerikane

pranë Institutit për Teknologji dhe Zhvillimtë Masaçusets (Massachusetts Institute ofTechnology), njëkohësisht mban gradënshkencore të doktorit në shkencat politike,ajo pasi jetoi për dy vjet në Izrael dhe nëDaffa el Garbijeh (Territori PerëndimorPalestinez) dhe në Gaza paraqiti një studimshkencor me titull: “Human bombs:Rethinking religion and terrorism”, “Bombatnjerëzore: Një rishikim mbi fenë dheterrorizmin”. Ajo në studimin e saj paraqetdisa rezultate me gjuhën e shifrave, si p.sh.,që “Pakistani sot numëron më shumë se10,000 shkolla fetare, mirëpo prej tyre kanëbërë akte vetëflijimi vetëm dy raste, njëri nëAfganistan dhe tjetri në Irak”.

Sigurisht kjo bie ndesh me atë qëpropagandohet sot në mediet, ku çdomysliman shihet si një vetëflijues imundshëm.

Kështu kemi rastin e Oriana Falacit, e cilanë një nga librat e saj “Fuqia e logjikës”shprehet: “Arabët, myslimanët në rastin mëtë mirë janë ekstremistë dhe në rastin më tëkeq një grumbull njerëzish si Osama b. Laden.Për këtë arsye duhet t’iu shpallet luftë nëtërësi pa bërë dallim nga njëri apo tjetri,sepse ata të gjithë janë ekstremistë, vrasës, tëprapambetur dhe analfabetë.”

Apo si rasti i shkrimtarit francez meorigjinë libaneze Antuan Sager në librin e tij“Networks of Islam” “Rrjetet e Islamit”shprehet: “ Muslimani është islamik nënatyrën e tij e çdo islamik do të përfundojënë terrorist doemos”.

Studimi, të cilit iu referuam pak më lart

nxjerr në pah në bazë të një testimi në terrense në 172 raste të burimeve xhihadistevërtetoi se vetëm 8% e tyre vijnë nga shkollatfetare, ndërkohë që 78% e tyre i janëbashkangjitur xhihadit nëpërmjet rrjetitxhihadist në vendet evropiane apoperëndimore, për shkak të presioneve tëndryshme psikike, sociale, ekonomike,shoqërore, raciale, mediatike nën të cilatndodhen vazhdimisht individët”.

Siç konstaton ajo në përmbledhjen estudimit të saj, se “Islami nuk e nxitterrorizmin, por i vishet atij dhe se në shumëraste disa njerëz e legjitimojnë atë mengjyrime fetare”. Ajo herë pas here theksonfaktin se shkaktari kryesor i terrorizmitështë ndjesia e poshtërimit, nënçmimit dhekurrën e kurrës Islami.

Legjimiteti i një akti dhune nuk ka nevojëpatjetër për tekst, mund të përdoren termafetare dhe terma revolucionare, religjiozeose jo-religjioze, siç ka ndodhur në tëkaluarën, apo siç ndodh në shumë lëvizjemajtiste apo djathtiste në të katër anët ebotës. Përfundimisht nuk mund të thuhet:“Se çdolloj inspirimi në të shprehur apokeqinterpretimi i teksteve i bën me faj”.

Shkaqet e terrorizmit janë nga më tëndryshmet dhe pavarësisht nga inspirimi,apo indoktrinimi, i cili mund të jetëideologjik, intelektual, ndoshta edhe nënpretekstin e rezistencës ndaj pushtuesit.Gjithashtu edhe dhuna mund të jetë e

...Nuk ka asnjë lidhje ndërm-jet shkollave të fesë dhe sul-meve vetëflijuese, pa trajtuarkëtu ligjshmërinë e tyrefetare...

“ “


AKTUALE

shumëllojshme, pavarësisht se ajo nëpërgjithësi është lokale. Inspirimi i ka bazat,për këdo që e lexon historinë, në nxitjen,grumbullimin dhe bindjet e njerëzve në njëideologji, mendim apo nacionalizëm. Kështuka ndodhur me lëvizjet revolucionare, tëcilat inspirohen nga besimet e njerëzve dhendërmarrin pastaj përgjegjësinë e zgjidhjessë problemeve të tyre dhe jo e kundërta.

Al Kaeda për shembull nuk është se kandikuar te muslimanët, siç pretendojnëshumë intelektualë perëndimorë, apo ligjv -ënës, porse kjo organizatë ka trajtuar çës ht -jet që i prekin muslimanët dita-ditës pa -varësisht nga zgjidhja e duhur apo e gabuar.

Me të drejtë shumë studiues të fenomenit“dhunë” dalin ne përfundimin se: aktet edhunës mbi “kundërshtarin”, të cilat kryhenmbi referencat dhe udhëheqjet fetare nukjanë thjesht për shkak të ideologjisë që atambartin apo praktikojnë, se sa më tepër përqëndrimet e tyre politike apo publike.

“Fushata aktuale kundër “terrorizmit”është në fakt një fushatë ideologjike, ideore eposaçme dhe tepër e suksesshme deri tashtime bazë armikun e saj numër një, Islamindhe muslimanët, dhe disa organizimeideologjike dhe sociale.

Sulm ideologjik dhe ideor i posaçëmAktet e dhunës dhe të terrorizmit nuk

kanë ngjyrë fetare, racore apo ideologjike tëpërcaktuar, përkundrazi mund të jenë ato qëi luftojnë më shumë të akuzuarit, siç e kadëshmuar dhe vërtetuar koha. Për më tepërmund të shihni hulumtimin shkencor tëMuhamed b. Abdullah Selumiut në librin e tij:“Charitable sector and actions of terrorism”“Lëmi i bamirësisë dhe veprimet terroriste”-, i cili flet gjithashtu me gjuhën e shifrave- kuai vërteton se pas shumë akteve terroriste nëbotë ka qenë vetë organizmi më i madh ishërbimeve sekrete amerikane CIA, që i kandërmarrë vetë, apo i ka përgatitur duke i

stërvitur, apo duke i ndihmuar financiarishtdirekt apo indirekt, apo duke i ndihmuarideologjikisht direkt apo indirekt, sidomosdhe veçanërisht në botën arabe. Si në rastet emëposhtme:

-Në një atentat me makinë të mbushur meeksplozivë në Bejrutin perëndimor indërmarrë nga Forcat Speciale në mars të1985, ku mbetën të vdekur 92 persona dhe uplagosën 200 të tjerë.

- Një atentat tjetër në Siri në vitin 1986, sipasojë e të cilit mbetën të vrarë 150 civilë.

- CIA qëndron pas skandalit të organizatës“Contras” në Nikaragua, duke mospërmendur këtu një numër tepër tëkonsiderueshëm grushtesh ushtarake, aktetë ndryshme dhune në vende të ndryshme tëbotës, veçanërisht në Amerikën Latine,Afrikë dhe Azi.

Një numër i konsiderueshëmhulumtuesish aktualë e konsiderojnë sulminaktual kundër “terrorizmit”, një sulm mëshumë ideologjik, psikologjik posaçërisht tëshkëlqyeshëm dhe tepër të suksesshëm përtë justifikuar qëllimet e tyre, ku armikunumër një renditet Islami dhe muslimanët, sidhe shumë prej institucioneve ideologjikeapo sociale islame.

Studiuesi dhe hulumtuesi amerikanUilliam Fisher në librin e tij “In the war onterrorism ahead of each roll”, “Në luftënkundër terrorizmit të të gjitha emërtimeve”thekson se qëllimi pas fenomenit tëislamofobisë që tashmë ka pushtuar Shtetet eBashkuara qysh prej 11 shtatorit ka si qëllimkryesor frikësimin e muslimanëve amerikanëdhe shtyrjen e tyre për të bojkotuar një prejshtyllave më të rëndësishme të Islamit, qëështë dhënia e zekatit të varfërve”.

“Arrestimet e çrregullta, raciale,diskriminuese përfshijnë me mijëra burradhe gra të pafajshëm, jo pse ishin tëdyshimtë, po ngaqë ngjasonin në pamje menjerëzit e Lindjes së Mesme, e si pasojë pati

6

AKTUALE

burgosjen e tyre pa asnjë akuzë të ngriturkundër tyre për krime terroriste dhe pa iudhënë mundësinë e mbrojtjes me ligj”.

Për t’i pasqyruar më mirë përfundimet enxjerra nga Uilliam Fisher, unë do t’ju flas megjuhën e shifrave, duke u argumentuar mestatistikat e dhëna nga Middle East e 23Nëntorit 2002, ku thuhet se ambasadoriamerikan në Egjipt i kërkoi Qeverisë sëatjeshme të mbyllen njëzet e pesë shoqata eorganizma fetare me pretekstin e lidhjeve tëtyre me organizatën e Al Kaedës! Me tëvërtetë kjo ndikoi padyshim dukshëm nëfushatën ndaj embargos së prodhimeveamerikane në këtë vend.

Terrorizmi islamik apo perëndimor?Pikësynimi i masmedias perëndimore

është fryrja dhe vënia nën shënjestër e tëashtuquajturit Terrorizëm Islamik, mirëpopër fatin e tyre të keq shifrat tregojnë tëkundërtën, duke iu referuar sigurishtforumeve më me zë dhe më prestigjiozë, tëcilët vërtetojnë se ky fenomen është iqëllimshëm, aq sa dhe i pavërtetë. Në mars tëvitit 2007 në raportin e European PoliceOrganization mbi paraqitjen shifrave tëdhunës dhe terrorit në BE, ne vërejmë se nëvitin 2006 janë realizuar gjithsej 498 sulmeterroriste në shtetet e BE, ku 424 prej tyrejanë bërë nga organizata rebele separatiste,55 majtiste, 18 terroriste të ndryshme dhenjë prej këtyre është realizuar nga njëmusliman në Gjermani.

Ndërkohe që numri i të arrestuarvemuslimanë me akuza terrorizmi ka qenë 257prej 706 të arrestuarve në total për këto akte,që do të thotë 36,4%, ndërkohë që prejrebelëve separatistë u arrestuan vetëm 226,që do të thotë vetëm 32%, megjithëse aktet etyre arrinin siç u përmend më lart 85,1% tëtotalit. Ky raport mbyllej me deklaratën se:“Përballja me terrorizmin islamik përbënprioritet” për vendet e BE-së.”

Gjuha ose e vërteta e shifrave nuk ekonsideron terrorizmin islamik si njëkërcënim serioz për Evropën, megjithatëgjuha e medies dhe e politikës nuk po tregonfare ndonjë ndryshim. Kjo gjë padyshim qëpo hedh një hije dyshimi mbi objektivitetindhe racionalizmin që mbahet me të madhBashkimi Evropian, apo laicitetin, gjëra me tëcilat mburren. Ndërsa në lidhje mëpikësynimin e “terrorizmit” mbi bazatamerikane në zonën e Lindjes së Mesme,d.m.th., tek arabët dhe muslimanët gjuha eshifrave gjithashtu e ka hedhur poshtë këtëlloj pretendimi.

Statistikat e Ministrisë së JashtmeAmerikane në raportin e saj për terrorizminndërmjet viteve 1997 - 2002 i ka cilësuar 77sulme si terroriste kundër bazave amerikane,46 prej tyre në Amerikën Latine dhe 16 nëLindjen e Mesme dhe se nga 355 sulme nëvitin 2001, që është konsideruar dhe si viti iterrorit pa kufi, vetëm 29 prej tyre janë nëLindjen e Mesme dhe 201 prej tyre nëAmerikën Latine. Megjithatë s’kemi dëgjuarpër terrorizëm latin apo katolik, po vetëmpër terrorizëm arab, ose i Lindjes së Mesme,ose islamik.

Shkaqet që çojnë në terrorizëmGjuha e shifrave që paraqitëm më sipër,

pavarësisht se nga burime të ndryshme dhetë padiskutueshme për ata që na i kanëservirur, mendoj se dilet me këtopërfundime:

Terrori dhe dhuna mund të ketë shkaqenga më të ndryshmet, mirëpo ideologjitë dhefetë në përgjithësi nuk janë shkaku i vërtetëapo i drejtpërdrejtë, edhe nëse mund tëpërdoren si lëndë për inspirimin e tyre, apo sireferencë, apo duke marrë përsipër zgjidhjene çështjeve të mëdha në emër të tyre.

Nuk ka asnjë lidhje ndërmjet shkollave tëfesë dhe sulmeve vetëflijuese, pa trajtuarkëtu ligjshmërinë e tyre fetare, apo jo; ku na


AKTUALE

SHKRUAN: RAMADAN RAMADANI

Lista e shembujve dhe anekdotave që të do mundtë tregoheshin për të përshkruar krejt ngjarjetdhe ndodhitë që bëhen në dhe rreth Bashkësisë

Fetare Islame në Republikën e Maqedonisë ështëshumë e gjatë. Ajo që më duket më e përshtatshmepër të shpjeguar shkurtimisht janë disa aspekte tëkëtij historiku të dhembshëm të muslimanëve tëMaqedonisë, sidomos pas pavarësimit të këtij shtetie këndej është kënga e moçme e nizamëve. Ajo këngë

LUFTA NË BFI?Me krejt këto veprime u pa se kriza në BFI është reale, dhese do të vazhdojë më tej, dhe se stabiliteti ka qenë virtual e ipaqëndrueshëm.

duhet të bëjmë dallimin e duhurmes rezistencës, luftës kundërarmikut dhe terrorizmit.

Sigurisht ekziston diçka qëmund të quhet “TrashëgimiaBotërore e Terrorizmit” prej sëcilës janë furnizuar shumëorganizata perëndimore dheevropiane të ndryshme në tëshkuarën dhe në të tashmen epjesa tjetër e mbetur ka marrëvetëm një pikë nga oqeani i tyre.

Disa vende, veçanërisht Shtetete Bashkuara të Amerikës janë vënënë shënjestër të sulmeve terroristenë vende të ndryshme të botës emë pak në Lindjen e Mesme, besojse e gjitha kjo ndodh për shkak tërolit dhe pozicionit të tyre botëror,ashtu siç kërkon ajo prej tyre t’ikushtojnë rëndësi parimeve tëdrejtësisë dhe të barazisë dhe jo tëngjallin nëpër popuj e racandjenjën e përçmimit dhe tëpadrejtësisë.

Ibën Halduni në Mukadimanë etij e thekson qartë: “Padrejtësiaështë fillimi i shkatërrimit”. Allahui Lartmadhëruar ia ka ndaluarVetes së Tij padrejtësinë dhe kagjykuar që ajo në mesin e krijesavetë ketë të njëjtin ligj: E NDALUAR.Kështu padrejtësi është të lihenpas dore të vërtetat shifrore, qëparaqet gjuha e numrave dhe taakuzosh Islamin apo muslimanëtpadrejtësisht dhe armiqësisht, sipasojë e disa sjelljeve njerëzore jotë drejta në gjykimin e tyre, qëbien ndesh me logjikën e pastërdhe deklaratat e njerëzve të drejtë,pavarësisht se ku jetojnë oseveprojnë.

Përktheu: Ahmed KALAJA

8

AKTUALE

e dhimbshme ku shqiptarët sunitë përcillen siushtarë për shtatë vjet në luftë kundërshiitëve në Jemen që kanë ngritur kryekundër hilafetit. Ashtu edhe shqiptarët eMaqedonisë, në emër të krejt muslimanëve tëkëtushëm bëjnë një luftë shumë legjitime, nëkëtë rast shtatëmbëdhjetë vjeçare, për tëvendosur legalitetin dhe legjitimitetin në këtëinstitucion. Por pse të dyja luftërat, edhe kjo emuslimanëve të Maqedonisë, edhe e nizamëvesunitë kundër shiitëve të Jemenit, edhe psejanë të drejta janë dhe ishin aq të dhimbshme.Pse sa herë që dëgjon këngën e nizamëve tëpërshkon dhimbja dhe pse sa herë që nisinpërplasjet për dhe rreth BFI-së shqiptarët ekëtushëm i kap një mërzi dhe dhimbje? Kashumë aspekte nga mund të jepet përgjigjepër këtë dilemë dhe kësaj pyetje, porkryesorja është se, as Jemeni, as Maqedonianuk janë vendi ku shqiptarët do të marrinpërgjigjet e tyre fetare për pyetjet kombëtare.Ashtu shiitët është dashur të luftohen nëIranin safevit, ose misionarët e tyre brendaPerandorisë Osmane; dhe nuk kanë qenëshqiptarët e pakët ata që do të mund tëmbronin hilafetin sunit nga shiitët, por atëduhej ta kishin bërë të tërë sunitët e bashkuar.Ashtu edhe shqiptarët e Maqedonisë janë tëdobët në një shtet jo dhe aq funksional dhejanë vetëm dhjetë përqindëshi i krejtshqiptarëve dhe si të tillë nuk munden të japinzgjidhjen e duhur për krejt popullin shumëmilionësh shqiptarë. Por le t’ia fillojmë këngësdhe ngjarjeve prej fillimit për të shpjeguarngjarjet për dhe rreth BFI-së në Maqedoni.

O vijnë pampurat oj nanë rrethit detit, odil e kshyri oj nanë asqert e mbretit

Disa qajshin oj nano, disa knojshin o nganjë letër oj nanë n’bilad e çojshin

Ashtu kriza këtë herë në BFI filloi pasndryshimeve që si duket kreu i këtijinstitucioni i bëri natën dhe pa kurrfarënjoftimi ose prononcimi paraprak. Por gabimii tyre ishte se këtë e bënë duke kapërcyer

procedurat dhe sidomos Kuvendin e BFI-së,që është i vetmi institucion që mund tëndryshojë Kushtetutën e BFI-së. Ndryshimimë i madh ishte se është marrë autonomia exhamisë që mund të sjellë pasoja afatgjate nëfunksionimin e organizimit të jetës fetare nëMaqedoni. Pas këtyre ndryshimeve filluankëngët dhe qarjet dhe letrat që dërgoheshin.Ashtu për këto ndryshime nuk ishin gati trimuftini nga gjithsej trembëdhjetë me në kryemuftininë më të më madhe, atë të Shkupit,kurse imamë, zyrtarë dhe kuvendarë tëmuftinive të Tetovës dhe Gostivarit iu dhanëisharete publike muftive të tyre, që tëtërhiqen nga këto ndryshime jolegjitime tëkushtetutës. Me krejt këto veprime u pa sekriza në BFI është reale, dhe se do të vazhdojëmë tej, dhe se stabiliteti ka qenë virtual e ipaqëndrueshëm. Por më problematike nëkrejt këto ngjarje është se mjerisht në vend qëBFI të shkojë nga komunizmi në ndonjë llojdemokratizimi, ajo po shkon më tej nëstalinizëm, duke mos dashur që askush tëkomentojë, as ditën një kushtetutë që ështëndryshuar natën! Përveç kësaj shihet se nëBFI kanë probleme edhe me opinionin, poredhe me vetë diksionin, që ata e shfaqin nëopinion. Kështu njëri prej komenteve më tësakta, që u bënë rreth ngjarjeve në BFI ngaana e ish-dekanit të FSHI dr. Ismail Bardhit uprit si me thikë në faqen zyrtare të këtijinstitucioni. Ky është vetëm turpi i radhës qëbëjnë disa njerëz nga kreu i BFI-së dhe që mekëtë ia shtojnë mërzinë besimtarëve, poredhe vrullin njerëzve për nevojshmërinë endryshimeve të kreut të BFI-së, ku më në

...Pas ndërrimit të SulejmanRexhepit askush nuk do tëmund ta keqpërdorë BFI-në sidyqan ose kështjellë...

“ “


AKTUALE

fund duhet të vijnë njerëz tëndershëm, të cilët do të mund tëpërfaqësojnë denjësisht muslimanët eMaqedonisë.

...o ishalla vjen oj nano naj devërtjetër...

Sigurisht që do të vijnë kohë më tëmira për përfaqësimin e muslimanëvetë Maqedonisë, që është edhe lutja qëvjen në fund të kësaj kënge të moçmetë nizamëve. Ato kohë në këtë rast,tani dhe këtu vijnë duke u vetëdijesuarmuftitë nëpër muftinitë e BFI-së, sekëto ndryshime nuk do të mund tëkalojnë te hoxhallarët dhe aq më paknëpër xhamitë dhe xhematet. Nëse kjonuk kuptohet mirë nga ana e muftive,atëherë e njëjta gjë do t’u kthehetatyre në bumerang pasi me problemetqë dalin nga marrja e autonomisë tëxhemateve dhe ndryshimet e tjera dot’u dalë punë muftive dhe jo kreut tëBFI-së në Shkup. Pra, me hapin e parëqë është tërheqja e muftijve nga këtondryshime jolegjitime dhekonsolidimin e organeve të vjetra nëkrye me kuvendin e BFI-së do të mundtë sillet një rend, i cili do të mundësojëkonsolidimin dhe instalimin esërishëm të legalitetit dhelegjitimitetit në BFI. Pas ndërrimit tëSulejman Rexhepit askush nuk do tëmund ta keqpërdorë BFI-në si dyqanose kështjellë, ku do të mund tëqëndrojë për t’u fshehur nga dosjet, qësë shpejti do të duhet të hapenpatjetër në Maqedoni, si pasojë e ligjitpër lustracion dhe proceseve të tjeraqë do të ndodhin këtu. Kështu që devritjetër do të vijë inshaAllah, e deriatëherë për hair na qoftë muaji iRamazanit.

SHKRUAN: AGRON KURTISHI

Luftërat dhe konfliktet e armatosura kanëqenë gjithmonë një betejë propagande tek tëcilat format e komunikimit dhe të

dezinformimit, si dhe të ndikimit të mendimit(opinionit) kanë luajtur rolin më tërëndësishëm. Të gjitha gjërat që ne shohim përmomentin na tregojnë se në kohën e rrjeteveglobale të komunikimit, të transmetimevesatelitore dhe raportimit në kohë reale, ne do tëkemi mundësinë të përjetojmë luftëra të tjera,të cilat do të jenë të udhëhequra jo nga diçkatjetër, por vetëm nga Media.

Lufta e Irakut nga kjo pikëpamje ka arritur njëkualitet të ri. Edhe kjo luftë ishte me bomba dhegranata, por konceptet për udhëheqjen mediatiketë luftës kanë qenë pjesë përbërëse e integruardhe shumë e rëndësishme e planeve ushtarake. Enjëjta gjë vlen edhe për sigurimin e një fushate, ecila do të mund të “arsyetonte” (të fajësonte

IRAKU DHEARDHMËRIAE LUFTËSMEDIATIKE

Konfliktet e ndryshme në të ardhmen do të kenëtendencën e inskenimit dhe dramatizimit të rregullavetë masmediave, që do të thotë se edhe për mediet dotë bëhet shumë më e vështirë për të zbuluar arsyetreale të konfliktit apo luftës.

10

AKTUALE

diktatorin irakian dhe ta nxirrte Amerikënshpëtimtare të popullit irakian) përballë botës.Me këtë gjë, kjo luftë na ofron shijen se si do tëduken luftërat e komunikimit në shekullin qëjetojmë. Po përmend disa pika të rëndësishmenga ky aspekt:

Koncepti i Public Diplomacy na tregon njëprofesionalizim të propagandës shtetërore.Konfliktet e ndryshme në të ardhmen do tëkenë tendencën e inskenimit dhe dramatizimittë rregullave të masmediave, që do të thotë seedhe për mediet do të bëhet shumë më evështirë për të zbuluar arsyet reale tëkonfliktit apo luftës. Së pari vendoset një temënë agjendë dhe kjo temë problematizohet në tëgjitha fushat dhe sferat, dhe dikur si bazë tëkësaj kemi fillimin e një lufte.

Termi i informacionit mbi betejën është iplotë në pretendimin e tij. I plotë ngaqë ai sëpari nuk ka si qëllim popullin e shtetit që bënluftën (pra, popullin amerikan), as popullin eshtetit ku bëhet lufta (popullin irakian), osealeatët e ndryshëm, por si për çudi ka si qëllimpopullatën e të gjithë botës dhe së dyti metermin Informacion nuk mendohet vetëmnjoftimet e përhapura nga masmediat, porstrukturën totale dhe gjithëpërfshirëse tëkomunikimit të kundërshtarit, që do të thotërrjete të dhënash, si për civilë ashtu edhe përushtarakë, të gjitha infrastrukutrat ekomunikimit si dhe masmediat.

Propaganduesit konfrontohen sot me njëpublik global dhe me një gazetari të lidhur nërrjet me të gjithë globin. Një kontroll i plotë ifotove dhe i mesazheve, që qarkullojnë nëpërrrjetin global nuk është e mundur dhe kjo vlenedhe për raportimin nga vendet e ndryshme,për ngjarje të ndryshme. Nga ky aspekt tëgjitha strategjitë duhet të kthehen dhe tëaktivizohen nëpër media dhe qëllimi kryesorështë që mediet të jenë partnerët më të mirë tëbashkëpunimit. Në qoftë se kjo gjë është esuksesshme, nga pikëpamja ushtarakekrijohen potenciale të reja ngaqë atëherë

mediet mund të përdoren në mënyrë tëqëllimshme për qëllime të ndryshmeushtarake.

Mediet dhe publiku në të ardhmen metendencë në rritje do të jenë pjesë emanipulimeve dhe instrumentalizimeveushtarake e politike. Këtu shtrohet pyetja se: aka mundësi që në të ardhmen tëkundërshtohet dhe t’i kundërvihet e gjithëbota këtij “agjenti të ideve dhe mendimeve”dhe: a do të ketë mundësi dhe a do të ketë njëshans real që një problem qoftë ai i vogël apo imadh të përpunohet dhe të trajtohet në njëdiskurs të lirë?

Fakti është se mediet mësojnë nga çdomanovër mashtruese, të cilën e kanë kaluarnjëherë, por problemi qëndron te taktikat ereja, të cilat i përdor ushtria dhe ekipet endryshme që punojnë natë e ditë vetëm evetëm për të gjetur strategji të reja me të cilatmundet të manipulojnë me forma të reja jovetëm mediet, por edhe popullin nëpër tëgjithë botën. Siç po shikohet kohët e fundit(fatkeqësisht me vonesë), që të gjitha arsyet sepërse Amerika ka filluar luftën nëpër vende tëndryshme janë gënjeshtra të pastra. Deri taniakoma nuk është vërtetuar me saktësi asnjëlidhje ndërmjet Sadam Huseinit dhe Al Kaedësdhe as nuk janë gjetur fakte për një programbërthamor të Irakut dhe as nuk u gjetën

...Siç po shikohet kohët efundit (fatkeqësisht mevonesë), që të gjitha arsyetse përse Amerika ka filluarluftën nëpër vende tëndryshme janë gënjeshtra tëpastra...

“

“


AKTUALE

bomba biologjike me rrezikshmëri shumë tëlartë të ashtuquajturat B dhe C.

Për nga besueshmëria, politika einformimit në Amerikë ka filluar të ketëpasoja. Ka mjaft persona, të cilët kanë reaguarlidhur me politikën amerikane nëpër shtetet etjera, mirëpo këto persona si zakonisht ngamediet e ndryshme nuk publikohen, për shkaktë kritikave të tyre. Po përmend vetëm 2 ngapersonat, që kanë reaguar në lidhje mepolitikën amerikane të informimit: HansUlrich Wehler thotë se: “inskenimi i luftës nëIrak ishte një gënjeshtër”1 dhe gjithashtu thotëqë në qoftë se do të kishte ndonjë fjalë që epërshkruan më mirë gënjeshtrën, ai do takishte përdorur pa e menduar. Gjithashtudiplomati amerikan Joseph Wilson ka reaguar

në lidhje me luftën në Irak dhe ka thënë: “Nëqoftë se qeveria amerikane falsifikon fakte dhei paraqet ato në mënyrë të gabuar vetëm për tëjustifikuar luftën e gabuar, atëherë nuk dua tëmendoj se për çfarë po na gënjen ajo më?”2 Kjodo të thotë se qeveria nuk duhet të besohet mëassesi. Statistikat e fundit që janë nxjerrë ngasondazhet me popullin tregojnë sebesueshmëria e qeverisë amerikane ka rënëshumë. Kjo tregon se qeveria duhet tëriorganizohet dhe të mendojë diçka tjetër. Mekëtë gjë ka mundësi që riorganizimi iardhshëm i aparatit propagandues nuk do tëjetë më nën idenë e përmirësimit tëefektivitetit, por qëllimi duhet të jetëpërmirësimi dhe kthimi i besueshmërisë.

(autori është ligjërues në UEJL)

1 Citim nga gazeta gjermane Der Tagesspiegel datë 19.7. 2003, fq. 2. 2 Citim nga gazeta gjermane Die Zeit, Nr. 29 e datës 10.7. 2003, fq. 6.

12

KËNDI IM

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

Ramazani është një pjesë e bekuar e asajkohe që kemi në dispozicion.

I falënderuar qoftë Ai që ndërrimin e ditësdhe natës, e moteve dhe sezoneve të hairit ebëri argument për ata që logjikojnë, për ataqë të menduarit e tyre e shfrytëzojnë nëvepra të mira në përditshmërinë e tyre... atajanë të mençurit e vërtetë.

Prej kalimit të kohës, argumentit mëbindës për përkohshmërinë tonë në këtë botëpërfiton vetëm një numër i vogël i njerëzish.Koha, në të cilën fillon, vazhdon dhepërfundon jeta jonë, harxhohet ose thënëndryshe asgjësohet, duke e shndërruar në njëtë kaluar, së cilës shpeshherë i referohemi si

diçka, që patëm mundësi ta shfrytëzojmë mëmirë. Përjashtim nga ky fenomen i“armiqësisë” ndaj kohës, i cili tanimë kaarritur përmasat e një pandemie janëbesimtarët e vëmendshëm dhe vigjilentë, e satë pakët që janë ata! Për ta, shtyrja e vepravetë mira për një kohë të caktuar ose tëpapërcaktuar është jologjike dhe epapranueshme. Angazhimin me vepra tëdobishme ata e kanë vendosur në krye tëlistës me titull “Shtyrja e këtyre veprave nukvjen në konsideratë”. Këta e kanë kuptuar mësë miri realitetin e kohës.

Me këtë shkrim u drejtohem asgjësuesvetë kohës si dhe atyre në mes. Atyre tek të cilëtgjejmë shfrytëzim të mirëfilltë të kohës, poredhe shumë kohë të harxhuar pa përfitim. Udrejtohem duke shpresuar se në muajin e

1 Koha është: Vazhdim e kalim i pandërprerë i minutave, i orëve, i ditëve, i muajve, i viteve, nga e shkuara në tëardhshmen dhe pa kthim prapa (Fjalori i Shqipes së Sotme).

Me këtë shkrim u drejtohem

asgjësuesve të kohëssi dhe atyre në mes.

Atyre tek të cilëtgjejmë shfrytëzim tëmirëfilltë të kohës,

por edhe shumë kohëtë harxhuar pa

përfitim.

RAMAZANI,KJO KOHË1 E BEKUAR


KËNDI IM

Ramazanit, i cili sapo ka filluar, muajin në tëcilin shumica e muslimanëve zgjohen disi ngaamullia, ta përjetojnë duke e ripërtëriturnocionin e adhurimit ndaj Allahut në jetën etyre. Vlerat e Ramazanit janë të shumta:agjërimi dhe falja në të me iman dhe shpresëpër shpërblim i fshijnë mëkatet, në tëprangosen shejtanët, hapen dyert e xhenetitdhe mbyllen dyert e Zjarrit, në të është nata eKadrit, e cila është më e vlefshme se njëmijëmuaj, gjatë Ramazanit në natën e Kadrit ështëshpallur Kurani, libri më i rëndësishëm nëjetën e muslimanit, në këtë muaj gëzimi iagjëruesit është i dyfishtë, kur bën iftar dhekur do të takohet me Krijuesin e tij dhekështu me radhë...

Përpos vetëdijesimit të pjesshëm përorarin e ushqimit dhe namazit të teravisë,shumica nuk përfiton nga këto vlera tëshumta që ka më i zgjedhuri i muajve të vitit.Këtë realitet e shohim kudo përreth nesh. Nëvijim do të përmend disa aspekte, qëaktualizohen gjatë Ramazanit dhe që i shoh tëdomosdoshme për ripërtëritjen e kuptimit tëadhurimit, detyrës tonë në këtë jetë.

Imani. Nëse shumicën e agjëruesve ipyesim të tregojnë pse agjërojnë, ne do tëshohim se shumica prej tyre agjërojnë, sepsebesojnë që agjërimi është detyrë me të cilën ika urdhëruar Allahu në Librin e tij dhe iDërguari i Allahut në hadithet e tij. Nuk ështëqëllimi ynë të vërtetojmë saktësinë e njëpohimi të tillë apo ta mohojmë. Atë që duamtë theksojmë është se zbatimi i urdhrave tëAllahut dhe të Dërguarit janë vërtetim ibesimit/imanit, që ka agjëruesi. Vetëmagjërimi i motivuar me këtë iman është idobishëm dhe i pranueshëm. Nëse agjërimidhe çdo adhurim tjetër bazohet në diçkatjetër e jo në iman, atëherë është ipadobishëm madje edhe i dëmshëm. Këtëkonceptim të imanit, si themel i çdo adhurimiduhet ta kemi në konsideratë në Ramazandhe jashtë Ramazanit.

Vendosmëria. Të gjithë e dimë se sarëndësi ka vendosmëria për plotësimin eagjërimit, se sa të vendosur duhet të jemi e tëprivojmë vetën nga ushqimi, pijet dhemarrëdhëniet seksuale nga agimi deri nëkohën e perëndimit të diellit, në veçanti kurduhet agjëruar në një ditë të gjatë dhe tënxehtë. Në të njëjtën kohë parashtrohetdilema sa jemi të vendosur në zbatimin eparimeve të fesë në situata të ndryshme. Sa tëvendosur jemi që të realizojmë misionin tonënë këtë dynja, të bëhemi robër të vërtetë tëAllahut në çdo kohë dhe vend.

Vazhdimësia. Në Ramazan shohim se si nëvazhdimësi, prej fillimit të muajit e deri nëfund, të gjithë muslimanët agjërojnë. Kështuata praktikisht e vërtetojnë mundësinë ezbatimit të parimit të vazhdimësisë nëadhurime, gjë kjo e cila nga shumë skeptikëvihet nën pikëpyetje. Mbetet që vazhdimësianë adhurime të mbetet tipar i yni edhe pasRamazanit.

Allahu të sheh. Me siguri që na kandodhur, që në ndonjë pjesë të ditës kuragjërimi na është vështirësuar t’i dëgjojmëcytjet e shejtanit, ‘tani je i vetmuar askushnuk të sheh’, ‘asgjë nuk do të ndodhë nësefreskohesh pak’, ‘janë shumë ata qëfshehurazi hanë dhe pinë’... Qëndrimirefuzues ndaj këtyre cytjeve në shumicënrasteve është rezultat i vetëdijes përmbikëqyrjen Hyjnore. E largojmë duke iakujtuar vetes faktin se Allahu na sheh në çdo

...Atë që duam të theksojmëështë se zbatimi i urdhrave tëAllahut dhe të Dërguarit janëvërtetim i besimit/imanit, qëka agjëruesi...

“ “

14

KËNDI IM

vend. Sa bukur do të ishte që cytjeve tëshejtanit për ta lënë ndonjë adhurim, ose përtë bërë ndonjë mëkat t’i përgjigjemi mebindjen e thellë të shprehur me fjalët: Allahuna sheh.

Edukimi me përjetim. Asnjëherë nuk do takuptojmë plotësisht hallin e ndonjërit derisatë mos e përjetojmë atë që ai ka përjetuar oseështë duke e përjetuar. Përshkrimi i urisë dheetjes, që janë hallet më të mëdha të varfërve,me fjalë sado bukur të thurura, zbehen pararealitetit, i cili del në pah me përjetiminpraktik të urisë dhe të etjes. Agjërimi tëndihmon praktikisht ta kuptosh gjendjen etyre dhe të nxit praktikisht të marrësh pjesënë zgjidhjen e problemit të tyre. Ky ështëvetëm një aspekt i edukimit me përjetim, i ciliështë i dobishëm edhe në vlerësimin egjendjeve, por edhe në nxitjen përangazhimin e duhur që shumë probleme tëtejkalohen.

Kurani. Ramazani është muaji i Kuranitdhe të gjithë mundohen, që numri i hatmevenë këtë muaj të jetë sa më i madh. Por çfarëndodh me të pas Ramazanit. A thua vallë sepas tij nuk kemi nevojë për librin që ndan tëvërtetën nga e pavërteta, për librinudhërrëfyes drejt çdo të mire, për fjalët me tëcilat i Gjithëmëshirshmi i drejtohet kësajkrijese të dobët që bën çrregullime në tokë.Një problem tjetër është leximi i Kuranit pamenduar thellë rreth kuptimeve që ka. Nësenë Ramazan kemi mundur të ndajmë kohëpër fjalët e Zotit të gjithësisë, duke e vendosuratë në planin ditor e njëjta gjë ndoshta nëmënyrë akoma më të përpiktë duhet tëvazhdojë edhe pas Ramazanit. Kuptohetflasim për leximin të zbukuruar me mësimdhe zbatim praktik.

Namazi i natës. Këtë adhurim tëfalënderuesve, e praktikojnë shumë njerëz nëRamazan, që të njëjtin ta vendosin në arkivpas tij. Në pjesën e fundit të natës ata nënamaz i drejtohen Allahut, që zbret në qiellin

e dynjasë dhe i thërret kërkuesit të faljes,lutësit... me shpresë që t’i përfshijë mëshira eTij. Askush që me të vërtetë e ka shijuarkënaqësinë e namazit të natës, nuk ka për tëhequr aq lehtë dorë prej tij. Hasan Basriuthotë: Ai që e lë namazin e natës nuk e ka bërëatë veprim përpos për shkak të ndonjë mëkatitë tij. Bëhu falënderues dhe ndihmoje vetenme këtë adhurim të veçantë në kohën kur Aiqë u përgjigjet lutjeve zbret në qiellin e tokës.

Duaja. Duanë, të cilës i kemi kushtuar aqvëmendje në kohën e iftarit dhe në namazin enatës nuk duhet ta anashkalojmë pasRamazanit. I Dërguari i Allahut, salallahualejhi ue selem, ka thënë: Duaja ështëadhurim. Në një hadith tjetër ka treguar seAllahu hidhërohet me njeriun që nuk idrejtohet me lutje. Me dua ne shprehimnevojën e madhe që kemi për Allahun dhe përndihmën e Tij, gjë kjo e cila është baza eadhurimit. Ngelet që edhe pas Ramazanitduaja të mbetet arma jonë e fuqishme nëballafaqimin me problemet e jetës.

Farefisi dhe uniteti i muslimanëve nësofrën e iftarit. Ruajtja e lidhjeve farefisnoreështë detyrim dhe ndërprerja e tyre ështëmëkat i madh. E njëjta gjë vlen edhe përruajtjen e bashkimit të muslimanëve dhepërçarjen, e cila dobëson umetin islam. Sofranë të cilën agjëruesit i ofrohet iftar është mjeti mirë për forcimin dhe thellimin e lidhjevemes farefisit, si dhe mes muslimanëve nëpërgjithësi. Nëse gjatë Ramazanit në sofrëntonë, në vendin ku janë afruar zemrat dhejanë forcuar lidhjet, ka pasur vend për tëafërmin dhe atë më pak të afërt e njëjta gjë letë vazhdojë edhe pas Ramazanit. Kohët janëtë vështira dhe kemi nevojë për mjete, që ibashkojnë dhe i afrojnë adhuruesit e Allahut.

Namazi i sabahut me xhemat. Sa e bukurështë xhamia përplot me xhemat në namazine sabahut. Nga begatitë e Ramazanit ështëxhamia e mbushur me xhemat në namazin esabahut, në namazin më të vështirë për


KËNDI IM

mynafikët. Ah, sikur të ishin xhamitë ashtu tëmbushura në namazin e sabahut, edhe pasRamazanit me siguri që numri i problemeveme të cilët ballafaqohemi do të ishte dukshëmmë i vogël. U drejtohem zemrave në të cilatakoma ka gjallëri, që faljen e namazit tësabahut në xhami ta vendosin në listën e

detyrave më emergjente. Çfarë bereqeti pretummeti, i cili namazin e sabahut nuk e fal nëxhami, umeti për të cilin i Dërguari i Allahutka thënë: “Bereqeti i umetit tim është nëzgjimin herët (në mëngjes)”.

Allahu është dhuruesi i suksesit

www.islamweb.netKa shkaqe të ndryshme për prishjen e të

rinjve dhe problemet e tyre. Të rinjtëkalojnë përmes zhvillimeve shumë tëshpejta fizike, mendore dhe intelektuale.Kështu që lind një nevojë e madhe që ata tëpajisen me mjetet e vetë-kontrollit dhe tëmbajnë nën fre sfidat e tyre, si dhe kanënevojë për një udhëheqës të mençur qëmund t’i drejtojë ata në rrugën e duhur.

Prishja e të rinjve mund t’i atribuohetshumë faktorëve, ku më të njohurit midistyre janë:

1. Papunësia:Papunësia është një sëmundje që vret

aftësitë mendore, intelektuale dhe fizike. Nëfakt është diçka e ditur që qeniet njerëzorepunojnë; dhe nëse ato privohen nga puna elëvizja, truri iu bllokohet, intelekti i tyredobësohet dhe mendja dobësohet ngangasjet djallëzore dhe mendimetkeqdashëse marrin kontrollin e zemrave tëtyre.

E keqja dhe qëllimet e liga mund tëndodhin tek ata si rezultat i depresionit, qëzakonisht vjen nga të qenit i papunë.

Në mënyrë që të kurohen nga kjosëmundje, të rinjtë e prekur nga ky fenomenduhet të merren me aktivitete të tilla, sileximi, të shkruarit, tregtia ose ndonjëaktivitet tjetër që mund të qëndrojë midistyre dhe papunësisë, e cila mund t’i bëjë ataanëtarë të dobishëm dhe të fortë tëkomunitetit.

2. Ftohja (ndarja) midis të rinjve dhe të vjetërveKy problem shfaqet në një situatë, ku

disa të vjetër shohin prishje tek të rinjtë etyre dhe ata qëndrojnë vetëm të përmbajtur(të ftohtë), pa bërë ndonjë përpjekje që t’ikorrigjojnë ata dhe për pasojë i kanëhumbur shpresat për rregullimin e tyre.

Ky problem sidoqoftë mund të zgjidhetnëse të vjetrit dhe të rinjtë i heqin ndasitë,kundërshtitë dhe ftohjen, që është epranishme midis tyre.

Të dyja palët duhet të sjellin ndërmend,

PRISHJA E TË RINJVEDHE PROBLEMET E TYRETë shumta janë rastet kur një person del larg familjes dhe ftohet prej tyre dhe do Allahu që ai të udhëzohetdhe pas kësaj bëhet pishtar udhëzimi dhe reformator, jo vetëm në familje, por edhe në shoqëri

16

KËNDI IM

se shoqëria me të vjetrit dhe të rinjtë e sajduhet të jetë si një trup i vetëm, dhe nësenjë pjesë e saj prishet, dekadenca do të prekitë tërë trupin.

Të vjetrit gjithashtu kërkohet të kenëndjenjën e përgjegjësisë kundrejt të rinjvetë tyre dhe të ndryshojnë qëndrimin lidhurme mendimin për mungesën e respektit tëtë rinjve ndaj tyre, sepse Allahu është i aftëtë bëjë gjithçka.

Të shumta janë rastet kur një person dellarg familjes dhe ftohet prej tyre dhe doAllahu që ai të udhëzohet dhe pas kësajbëhet pishtar udhëzimi dhe reformator, jovetëm në familje, por edhe në shoqëri.

Të rinjtë në pjesën e tyre më të madheduhet t’i nderojnë të vjetrit. Ata duhet tërespektojnë mendimet dhe t’i pranojnëurdhrat e tyre, sepse ata kanë mençuri dhepërvojë më të madhe se sa të rinjtë. Prandajkur mençuria e të vjetërve i shtohetenergjisë së të rinjve, shoqëria begatohet,me lejen e Allahut.

3. Mbajtja e shoqërisë me njerëz te prishur Shoqëria e keqe ka një ndikim të madh

psikologjik, mendor dhe moral tek të rinjtë.Kjo është arsyeja përse i Dërguari i Zotit,paqja qoftë për të, ka thënë: “Njeriu ështënë fenë e shokut të tij), kështu që shikoni seme kë po miqësoheni”. E shënon Ahmedidhe Ebu Davudi.

Prandaj rinia duhet të zgjedhë njerëz tëdrejtë, të mirë dhe inteligjentë për t’ushoqëruar, në mënyrë që të përfitojë ngamirësia, drejtësia dhe inteligjenca e tyre.Para se të shoqërohen me të tjerët, ataduhet të shikojnë rrethin dhe gjendjen etyre. Nëse ata që konsiderohen se janënjerëz me karakter fisnik, të drejtë, fetarëdhe të mirë, ata ngjajnë me një ushqim tëgjatë dhe të pasosur për mendjet dheshpirtrat e tyre, prandaj edhe ata duhet tëqëndrojnë më afër këtyre njerëzve.

Nëse, në anën tjetër, janë njerëz mekarakter të keq, atëherë ata duhet t’i mbajnëlarg dhe të mos shoqërohen, për shkak tëbisedave të ëmbla dhe dukjes së mirë tëjashtme, sepse këtë e bëjnë për të maskuarbrendinë e tyre dhe kështu duhet tetregojnë kujdes nga tipa të tillë.

4. Leximi i librave, revistave dhe gazetave të dëmshme

Ky lloj literature ka në vetvete një rreziktë madh për t’i larguar njerëzit nga feja,besimi, nga morali i përkryer drejthumnerës së degjenerimit, që natyrisht tëçojnë në ‘kufër’ (mosbesim).

Zgjidhja e këtij problemi është që tëndërrohet menjëherë leximi i një literaturetë tillë me materiale që rrënjosin dhekultivojnë dashurinë për Allahun dhe tëDërguarin e Zotit, paqja qoftë për të, nëzemrat e tyre dhe materiale të tjera qëndihmojnë në aktualizimin e besimit dheveprave të mira.

Gjithashtu, leximi i literaturës sëdëmshme i mënjanon të rinjtë nga ngritjashpirtërore, sepse ajo pengon prirjetnatyrore për të bërë mirë. Ata duhet tëvazhdojnë me durim leximin ose dëgjimin ematerialeve të tilla, sepse shpirti do t’i nxisëata, në mënyrë që t’i detyrojë nëmoskushtimin e vëmendjes, nga ajo që atajanë mësuar si zakonisht dhe do t’i bëjë tëndihen të mërzitur dhe të irrituar nga librate dobishëm dhe burimet e sigurta e pozitive.

Gjithashtu ka shumë libra që mund tështojnë ngritjen shpirtërore dhe praktikën,ato janë Kurani, hadithet e sakta dheshkrimet e shumta të dijetarëve, jeta e tëDërguarit të Allahut, bekimet qofshin mbitë, shokëve të tij dhe figurave heroike tëhistorisë islame.

Përshtati nga anglishtja: Fitim NUHIU


KËNDI IM

SHKRUAN: HAJRUSH MANI

Deshe apo jo, duke lexuar te përditshmetinformative dhe duke dëgjuar lajmet(rrallë herë dëgjon të mira), inspirohesh

të shkruash atë që nuk e dëshiron të jetë epranishme në popullin tënd. Jo rastësisht kadalë proverbi popullor “Aty ku të dhembdhëmbi, shkon dhe gjuha”. Kishte kohë qënë lajme nuk kisha dëgjuar për abuzimeseksuale, prostitucion dhe keqtrajtime të tëmiturve. Edhe ato lajme që i kisha dëgjuarkishin të bëjnë me rajone të tjera, të cilatjanë shumë larg vendit tonë dhe nuk kishintë bëjnë me popullin tim dhe as me fenë sëcilës i përkas edhe unë. Por nga dita në ditë,nga muaji në muaj lajmet sa vinin eafroheshin edhe në vendin tim. Shembujdhunimi në familje dhe tani së fundmiprostitucion me vajza të mitura. Të gjitharastet e regjistruara nga ana MPB-së janë nëlokalet e natës që janë në pronësi tëshqiptarëve.

Dy tituj mjaft prekës më detyruan tëshkruaj, njëri titullohej “Një 15 vjeçareprostituohet në Zhelinë” dhe tjetri“Paraburgim për prostituimin e të miturës”.Në të dy rastet protagonistët kryesorë ishinshqiptarë, ndërsa lokalet e tyre ishin nëvendbanime shqiptare, fshati Zhelinë i

KU JANË BURRATSHQIPTARË!Vazhdon “epidemia” e të këqijave në vendin tonë

18

KËNDI IM

Tetovës dhe tjetri në qytetin e Tetovës.Vallë harruan këta “BURRA” shqiptarë se

historikisht trojet shqiptare (të banuara memuslimanë) kanë ditur të përballen me sfidatë natyrave të ndryshme, meqë shumë herëu ka rënë për hise të bashkëjetojnë mekultura dhe civilizime të ndryshme. Mirëpoçdo dukuri negative është kundërshtuar dhenuk e kanë përvetësuar, kur nuk ka qenë edenjë për moralin dhe edukatën që kanëtrashëguar e mësuar, qoftë nga bindjetfetare por dhe ato kombëtare. Pavarësishtnga pabarazia në të drejtat e graveshqiptare, kundrejt burrave, apopavarësisht padrejtësive në trajtimin e tyre,gruaja (muslimane) shqiptare kurrë nukështë konsideruar si mall që mund të shitete rishitet, apo blihet e riblihet, njësoj kaqenë edhe me gratë e përkatësive të tjeraetnike dhe fetare. Pra, trafikimi për qëllimeprostitucioni “nuk ka histori”, të paktën ainuk është kurrsesi një fenomen tipikshqiptar. Nuk rezulton që ky fenomen tëketë pasur përhapje të krahasueshme meshumë vende të tjera evropiane, siç ështëBullgaria, Greqia apo Italia, vende të tjeramesdhetare, Anglia etj., në të cilatprostitucioni dhe trafikimi i femrave kalulëzuar në çdo fazë të qytetërimit të tyre.

Unë për sa vite që kam lexuar nuk mbajmend që trafikimi të jetë përmendur nëlibrat mbi historinë e Shqipërisë dheshqiptarëve, në vise ku ata jetojnë, në tëdrejtën zakonore shqiptare, në librakronikash, gjeografësh, albanologësh, nëfolklorin shqiptar etj. Pohimi se trafikimi“nuk ka histori” duhet kuptuar si një fakt:shqiptarët në përgjithësi, nuk kanëprodhuar dukuri të tilla. Prostitucioni ështënjë ndër dukuritë më të dhimbshme e mëtragjike të tranzicionit tek ne. Nuk duhetharruar se Pejgamberi, salallahu alejhi ueselem, na e ka tërhequr vërejtjen nga kyrrezik duke thënë: “Keni drojë dynjanë dhe

gratë, se sprova e parë e israilëve kanë qenëgratë”. (Muslimi). Do të përmend këtu rastine një të riu, i cili kur ka shkuar tePejgamberi, salallahu alejhi ue selem, i kathënë atij: “Më lejo të bëj zina”. Pejgamberi,salallahu alejhi ue selem, i ka thënë: “A edëshiron të njëjtën gjë për nënën tënde,bijën, bashkëshorten, hallën dhe tezëntënde?” Ai ka thënë: “Jo, o i Dërguari iAllahut”. Pejgamberi, salallahu alejhi ueselem, pastaj i tha: “As të tjerët nuk e duankëtë për bijat, motrat, hallat dhe tezet etyre”. (Ahmedi nga Ebu Umame). Nëse të bietë zgjedhësh vdekjen apo cenimin e nderit,si do të kishe vepruar? Atëherë si i lejonvetes të marrësh nderin e huaj nëpërkëmbë? Pejgamberi, salallahu alejhi ueselem, thotë: “Kush vritet duke mbrojturfamiljen e tij, është dëshmor”. (Ahmedi, EbuDavudi, Nesaiu, sahih). Ndërsa sot çfarë pondodh me shqiptarët, a po i zbatojnë ataurdhrat e Allahut, subhanehu ue teala, dhePejgamberit, salallahu alejhi ue selem.

Kam dëgjuar një fjalë të urtë që thotë:“Shpërblimi apo dënimi është i lidhur mellojin e punës”, e ti a je i gatshëm që tësprovohesh në nderin tënd, qoftë tashti apomë vonë për t’i kënaqur epshet e tua?Allahu, subhanehu ue teala, thotë:“Ndëshkimi i të keqes, bëhet me një të keqenë të njëjtën masë” (Esh-Shura 40). Mosharro se edhe ti ke nënë, motër,bashkëshorte, bijë, vajzë... pra, ruaju dhe kikujdes!”

..., gruaja (muslimane)shqiptare kurrë nuk ështëkonsideruar si mall që mundtë shitet e rishitet, apo blihete riblihet...

“ “


AKIDE

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ueselem, thotë: “Vërtet, besimi vjetrohet nëbrendësinë e zemrës së ndonjërit prej jush,ashtu siç vjetrohet rroba, prandaj luteniAllahun që ta ripërtërijë besimin në zemrattuaja”.

Dobësia e besimit është një dukuri që kamarrë përmasa të gjera tek muslimanët dhesidomos tek rinia islame. Një numër ikonsiderueshëm njerëzish ankohen ngaashpërsia dhe pandjeshmëria e zemrës. Në

gojët e tyre qarkullojnë shprehje të tilla si:‘ndjej ashpërsi në zemër’, ‘nuk ndiejkënaqësinë e ibadeteve’, ‘ndjej se imanin ekam shumë poshtë’, ‘nuk ndikohem ngaleximi i Kuranit”. Në fakt, tek shumë njerëz,që dikur mund të merreshin shembull përgjallërinë, zellin dhe përkushtimin e tyrejanë shfaqur simptomat e kësaj sëmundje tërrezikshme. Kjo sëmundje është themeli i çdofatkeqësie dhe shkaku i çdo mangësie ebelaje.

Rrënjët e kësaj sëmundje gjenden nëzemër, pasi siç dihet rrënjët e besimit, sibindja, dashuria për Allahun, mbështetja tek

RAMAZANI, NJË MUAJ I VOLITSHËM PËR TËRIPËRTËRIRË IMANIN

Zemra luan rolin thelbësor për sa i përket imanit, ndaj dhe çështja e zemrës është një çështje shumëdelikate dhe shumë e rëndësishme. Bindja dhe ndjenjat shpirtërore të njeriut, që sipas citateve fetare e kanëvendin në zemër, ndryshojnë shumë shpejt

20

AKIDE

Ai, frika prej Tij, shpresa për të mirat e tij,përmallimi për takimin me Të etj., janë nëzemër, kështu që në qoftë se çrrënjoset osedobësohet imani në zemër, një gjë e tillëreflektohet edhe në fjalët dhe veprat enjeriut. Zemra luan rolin thelbësor për sa ipërket imanit, ndaj dhe çështja e zemrësështë një çështje shumë delikate dhe shumëe rëndësishme. Bindja dhe ndjenjatshpirtërore të njeriut, që sipas citateve fetaree kanë vendin në zemër, ndryshojnë shumëshpejt. Pikërisht, për këtë arsye në arabishtzemra quhet ‘kalb – që do të thotë:‘përmbysje, rrotullim, ndryshim’. Pejgamberisalallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Zemra kamarrë emrin ‘kalb’ për shkak se përmbyset,rrotullohet. Zemra është si shembulli i njëpende të varur në një pemë të cilën errotullon era lart e poshtë, sa nga njëra anënë anën tjetër”. E shënon Ahmedi. Sipas njëvarianti tjetër, Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, thotë: “Zemra është si shembulli i njëpende në një tokë të shkretë, të cilën epërmbys era lart e poshtë”. Në një hadithtjetër duke përshkruar shpejtësinë errotullimit të zemrës Pejgamberi salallahualejhi ue selem, thotë: “Zemra e birit tëAdemit rrotullohet më shpejt se sa tenxherjakur mbushet me valë”. E shënon Ahmedi.Faktikisht, rrotullimin e zemrave e bënvetëm Allahu i Lartësuar. Abdullah b. Amër b.Asi tregon se ka dëgjuar Pejgamberinsalallahu alejhi ue selem, duke thënë: “Tëgjitha zemrat e bijve të Ademit janë midis dygishtërinjve të Allahut, si një zemër e vetmetë cilën Ai e rrotullon si të dëshirojë”. Më pasPejgamberi salallahu alejhi ue selem, tha: “OAllah! O Rrotullues i zemrave, drejtojezemrën time që të të bëjë ibadet Ty”. ShënonMuslimi.

Meqenëse Allahu ndërhyn “ndërmjetnjeriut dhe zemrës së tij”, meqë në Ditën eGjykimit shpëton “veçse ai që vjen me zemërtë pastër tek Allahu”, meqë mjerimi është për

“ata që e kanë zemrën ta pandjeshme, kurpërmendet Allahu” dhe meqë në xhenet dohyjë “ai që e ka pasur frikë tëGjithëmëshirshmin, edhe atëherë kur nuk eshihte kush, e që ka ardhur me zemër tëkthyer nga Allahu”, doemos besimtari duhett’i kushtojë vëmendje zemrës dhe të njohë seku qëndron sëmundja dhe pa humbur kohë letë fillojë ta trajtojë problemin para se ligësiat’ia mbulojë zemrën e për pasojë tëshkatërrohet.

Në zemrën e njeriut zhvillohet një betejëe ashpër mes melekut që nxit për mirë dheshejtanit që nxit për ligësi, mes prirjeve,ndjenjave e dëshirave të mira dhe mesdëshirave të liga, mes arsyes dhe mes epshit.Për të fituar këtë betejë besimtari duhet tëndërmarrë të gjitha shkaqet, që do tandihmonin për të mposhtur shejtanin dheprirjet e dëshirat e liga të nefsit të tij, shkaqekëto të cilat do të krijonin kushtet për rritjene besimit. Fitorja e kësaj beteje nga ana ebesimtarit është kusht i domosdoshëm për tëarritur mirësinë dhe lumturinë si në këtëbotë edhe në botën tjetër.

Duke theksuar faktin që imani ka nevojëpër ripërtëritje Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, në një hadith që e shënon Hakimi dheTaberani, ka thënë: “Vërtet, besimi vjetrohetnë brendinë e zemrës së ndonjërit prej jushashtu siç vjetrohet rroba, prandaj luteniAllahun, që ta ripërtërijë besimin në zemrattuaja”. Ndonjëherë zemrën e besimtarit embulon ndonjë re gjynahu e për pasojë ajoerrësohet. Ky është një sqarim që e bën përne Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, nënjë hadith të saktë, duke thënë: “Çdo zemërmbulohet nga një re si reja që errëson hënën.Ndërkohë që hëna reflekton dritë, e mbulonnjë re dhe për pasojë ajo errësohet, ndërsakur kthjellohet qielli, hëna ndriçon”. Eshënon Ebu Nuajmi në Hilje. Si puna e reve qëmbulojnë dritën e hënës janë edhe retëerrësuese të gjynaheve, të cilat mbulojnë


AKIDE

zemrën e njeriut dhe ia pengojnë dritën. Nëkëtë mënyrë njeriu mbetet në errësirë e nëvetmi. Por nëse angazhohet për shtimin ebesimit duke i kërkuar ndihmë Allahut, ato redo të zhduken dhe zemra do të ndrisë si mëparë.

Një parim i rëndësishëm për tëkonceptuar mënyrën se si trajtohet problemii dobësisë së besimit është edhe njohja efaktit se imani shtohet dhe pakësohet, gjë ecila është çështje thelbësore në besimin eEhli Sune uel Xhemaah, pasi ata thonë seimani përbëhet nga besim me zemër,shprehje me gojë dhe veprime me gjymtyrëdhe se ai shtohet me ibadete dhe pakësohetnga gjynahet. Për këtë parim dëshmojnëargumentet e Kuranit dhe të Sunetit. Allahu iLartësuar thotë: “Është Ai, që zbriti qetësi nëzemrat e besimtarëve, për t’ua shtuarbesimin, krahas besimit që patën”.Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, thotë:“Kush shikon prej jush ndonjë të keqe, le tandryshojë me dorë, nëse nuk mundet, le tandryshojë me gojë, dhe nëse nuk mundet, leta dënojë me zemër, por ky është besimi më idobët”. E përcjell Muslimi. Ndikimi i ibadetitnë ngritjen e besimit dhe i gjynaheve nëpakësimin e besimit është i njohur, indjeshëm dhe i provuar. Fjala vjen, po sikurnjë person të ecte në treg duke shikuarfemrat e zhveshura, duke dëgjuar zhurmën enjerëzve të pazarit dhe bisedat e tyre të kotae pastaj të dilte nga pazari dhe të shkonte nëvarreza, ku të përsiaste e t’i zbutej zemra, aido të konstatonte një ndryshim të qartëndërmjet dy gjendjeve. Kështu, pra zemrandryshon me shpejtësi.

Të parët e këtij umeti thoshin: Një shenjëqë tregon për mençurinë dhe diturinë enjeriut është të dijë se a i shtohet besimi apoi pakësohet dhe të dijë se nga i vijnëtundimet e shejtanit.

Ndër gjërat që duhet të vihen në dukjeështë fakti se në qoftë se pakësimi i besimit

shpie në moskryerjen e një detyre, oseveprimin e një harami, kjo është një ligështie rrezikshme, për të cilën lypset teube dhetrajtim i menjëhershëm, ndërsa në qoftë sedobësimi nuk shpie në moskryerjen e ndonjëdetyre, ose veprimin e ndonjë harami, por nëneglizhimin e disa gjërave të pëlqyeshme, nëkëtë rast besimtari duhet ta mbajë veten nënkontroll dhe të bëjë përpjekje derisa tëkthehet në zellshmërinë e mëparshme. Kjoqë u tha bazohet në thënien e Muhameditsalallahu alejhi ue selem: “Çdo punë ka njëfazë zellshmërie dhe çdo zellshmëri pasohetnga një plogështi, por atë që nuk e nxjerrplogështia nga rruga ime, ai shpëton, ndërsaatë që e nxjerr nga rruga ime, shkatërrohet”.

Një kohë mjaft e volitshme përpërmirësimin e zemrës dhe rritjen e imanitështë muaji i begatshëm i Ramazanit, pasinga njëra anë në këtë muaj lidhen shejtanëtdhe nga ana tjetër agjërimi i dobësondëshirat e nefsit, kështu që njeriu është më ipredispozuar për t’i bërë ibadet Allahut dhe eka më të lehtë që të heqë dorë nga gjynahet.Siç u tha më lart, kryerja e ibadeteve dhelargimi nga haramet sjellin ngritjen e imanit.Në vijim do të përmend disa gjëra, të cilatndikojnë në ngritjen e besimit, sidomos gjatëmuajit të agjërimit:

1- Të lexosh Kuranin e Madhërishëm, tëcilin Allahu e ka shpallur si sqarim për çdogjë dhe si dritë me të cilën udhëzon kë të dojëprej robërve të Tij, duke medituar mbidomethëniet e tij. Nuk ka dyshim që Kuraniështë ilaçi më i efektshëm për shërimin ekësaj sëmundjeje. Allahu i Lartmadhëruarthotë: “Kurani që Ne shpallim është shërimdhe mëshirë për besimtarët”. Mënyra etrajtimit dhe shërimit të kësaj sëmundje meanë të Kuranit është mendimi mbi ajetet eKuranit dhe thellimi në to. Dihet që muaji iRamazanit ndryshe quhet dhe muaji iKuranit, pasi në këtë muaj është shpallurKurani. Allahu i Lartësuar thotë: “Muaji i

22

AKIDE

Ramazanit është ai, në të cilin ka zbriturKurani, që është udhërrëfyes për njerëzit,plot me shenja të qarta për rrugën e drejtëdhe dallues i së mirës nga e keqja”.Muhamedi salallahu alejhi ue selem, gjatëmuajit të Ramazanit siç përmendet në njëhadith të saktë e dëgjonte të gjithë Kuraninnga Xhibrili dhe ia lexonte atij. Mbi vlerën eleximit të Kuranit Pejgamberi salallahu alejhiue selem, thotë: “Kushdo që lexon njëshkronjë nga libri i Allahut do të marrë një tëmirë dhe kjo e mirë i shumëfishohet nëdhjetë të mira: nuk po ju them ‘elif-lam-mim’është një shkronjë, por elifi është njëshkronjë, lami është një shkronjë dhe mimiështë një shkronjë.” E shënon Tirmidhiu.Osmani radijallahu anhu tregon sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Më i miri prej jush është ai që e lexonKuranin dhe ua mëson edhe të tjerëve”. Eshënon Buhariu. Ebu Umame përcjell sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Lexojeni Kuranin sepse ai do të vijë sindërmjetësues për njerëzit në botën tjetër”.E shënon Muslimi. Në një hadith tjetër që esjell Nevas b. Seman, Muhamedi salallahualejhi ue selem, ka thënë: “Do të sillet nëbotën tjetër Kurani dhe lexuesit e tij, të cilëte kanë vënë në zbatim. Atë ditë Kuranit do t’iparaprijë surja Bekare dhe surja Ali Imran, tëcilat do të ndërmjetësojnë për ata që i kanëlexuar dhe që i kanë zbatuar”. E shënon:Muslimi. Abdullah b. Amër b. As rrëfen sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Njeriut të Kuranit (lexuesit dhezbatuesit të Kuranit) do t’i thuhet në Ditën eGjykimit: lexo edhe ngjitu, këndoje Kuraninsiç e pate kënduar në dynja, se grada jote dotë arrijë deri tek ajeti i fundit që do tëlexosh”. Zemra e një njeriu që nuk lexonKuran, pa dyshim zvetënohet, pasiPejgamberi salallahu alejhi ue selem, thotë:“Vërtet, ai që nuk ka aspak Kuran në zemërështë si shtëpia e rrënuar”. Shumë nga

dijetarët e parë të këtij umeti e linin mësimindhe raportimin e haditheve në këtë muaj tëshenjtë dhe merreshin me leximin e Kuranit.Përderisa leximi i Kuranit në këtë muaj tëbegatshëm paska përparësi ndaj dëgjimit dhetransmetimit të haditheve, atëherë lënia epunëve të tjera për t’u marrë me Kuraninështë më me përparësi. Qëllimi është qëleximi i Kuranit gjatë kohës së lirë qëdisponon besimtari në këtë muaj tëbegatshëm është më me vlerë se ndonjë punëtjetër. Muaji i Ramazanit duhet të shërbejë nëjetën e besimtarit si një muaj në të cilinkalitet, mësohet me kryerjen e ibadeteve dhefurnizohet me energji e zell për të gjithëvitin. Pikërisht kjo është ngritja e besimit dhenë këtë mënyrë del në pah edhe lidhja mesmuajit të Ramazanit dhe ngritjes së imanit.Të parët e këtij umeti përgatiteshin gjashtëmuaj përpara për pritjen e muajit tëRamazanit dhe gjatë gjithë kësaj kohe iluteshin Allahut, që t’ua mundësonte taarrinin muajin e Ramazanit. Kur vinte muaji iRamazanit e shfrytëzonin atë në maksimum,duke marrë kështu furnizim për të gjithëvitin. Pas muajit të Ramazanit i luteshinAllahut gjashtë muaj rresht, që ta pranonteprej tyre. Në këtë mënyrë ata e jetonin tëgjithë vitin me muajin e Ramazanit.

Duke ngjallur interesin e njeriut që tëpërsiasë mbi ajetet e Kuranit, Allahu thotë:“Kurani është një libër i bekuar, që Ne takemi zbritur ty (Muhamed), për të përsiaturmbi vargjet e tij dhe për t’u këshilluar me tëata që kanë mend”. Pejgamberi salallahu

...Në zemrën e njeriut zhvillo-het një betejë e ashpër mesmelekut që nxit për mirë dheshejtanit që nxit për ligësi...

“ “


AKIDE

alejhi ue selem, përsiaste mbi ajetet e Kuranitdhe i përsëriste ato duke falur namaz natën.Një natë, ai duke u falur lexoi ajetin: “Nëse Tii dënon ata – robërit e Tu janë, e nëse i fal ata,me të vërtetë, vetëm Ti je i Plotfuqishëm dhei Urtë”, dhe vazhdoi ta përsëriste gjersa ugdhi. Kurani flet për teuhidin, premton përmirësi, paralajmëron për ndëshkim,përmban ligje, lajme, tregime dhe normasjellje e morali. Të gjitha këto kanë ndikim nëshpirtin e njeriut.

2- Të ndjesh madhërinë e Allahut, tënjohësh emrat dhe cilësitë e Allahut, si dhe tëmeditosh mbi ndikimet dhe gjurmët qërrjedhin nga emrat e bukur të Allahut dhecilësitë e Tij të larta. Ajetet dhe hadithet qëflasin për madhërinë e Allahut janë tëshumta. Nëse muslimani mendon mbi to, dot’i zbutet zemra dhe do të përulet para më tëLartit, të Madhërishmit. Krijesat mebukurinë, shumëllojshmërinë dhe ligjësitë etyre pasqyrojnë madhërinë, bukurinë, fuqinëdhe dijen e Allahut të Lartësuar, pasi ato janërrjedhojë e emrave të bukur të Allahut dhe ecilësive të Tij të larta. Kështu që dukemedituar mbi krijesat do të ndjeshmadhështinë e Allahut dhe do ta duash Atëmë fort.

3- Të kërkosh dijen fetare, sepse dija tëbën t’i frikësohesh Allahut dhe ta shtonbesimin tek Allahu. Allahu thotë: “Në tëvërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohenvetëm dijetarët”.

4- Të marrësh pjesë rregullisht nëkuvendet e dhikrit.

5- Të bësh sa më shumë punë të mira dhetë përpiqesh të jesh i vazhdueshëm në to.

6- Të kesh frikë nga përfundimi i keq, tëkujtosh shpesh vdekjen, të vizitosh varrezatdhe të kujtosh gjërat që do të ndodhin nëDitën e Gjykimit.

7- Të reflektosh mbi dënimet që kanëvuajtur dhe vuajnë të tjerët, si dhe ngakatastrofat natyrore me të cilat Allahu i

dënon disa njerëz dhe të cilat i bën mësimpër të tjerët, siç janë stuhitë, përmbytjet,tërmetet, vullkanet etj.

8- Të përmendësh Allahun.9- Të shfaqësh dhe të shprehësh nevojën

që ke për Allahun, duke falur namaz dheduke bërë lutje në sexhde.

10- Të mos ëndërrosh gjatë përkënaqësitë e kësaj bote, por të mendosh mbipavlefshmërinë e dynjasë, në mënyrë që tëmos e kesh zemrën të lidhur me të.

11- Të duash dhe të urresh për hir tëAllahut.

12- Të tregosh thjeshtësi në të folur, nëveprime dhe në paraqitje, pasi këto gjëratregojnë për përuljen e zemrës ndaj Allahut.

13- Të ripërtërish, të rigjallërosh dhe tëzhvillosh punët e zemrës, si dashuria përAllahun, frika prej Tij, shpresa e të mirave tëTij, mbështetja tek Ai etj.

14- T’i kërkosh llogari nefsit rregullisht. 15- T’i lutesh Allahut që të ta ripërtërijë

besimin, pasi Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, thotë: “Vërtet, besimi vjetrohet nëbrendinë e zemrës së ndonjërit prej jushashtu siç vjetrohet rroba, andaj luteniAllahun që ta ripërtërijë besimin në zemrattuaja”.

Dhe më në fund, nëse nuk i shton punët emira në Ramazan, kur do t’i shtosh!? Nësenuk punon për ngritjen e besimit nëRamazan, kur do të punosh!?

...Një shenjë që tregon përmençurinë dhe diturinë enjeriut është të dijë se a ishtohet besimi apo i pakëso-het dhe të dijë se nga i vijnëtundimet e shejtanit...

“

“

24

FIKH

ABDULLAH B. AHMED EL-GAMIDI

Allahu, subhanehu ue teala, thotë: “Obesimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtusi u ishte urdhëruar atyre para jush, që tëmund të ruheni nga të këqijat”. (Bekare 183).

I Dërguari, salallahu alejhi ue selem, narrëfen se Allahu ka thënë: “Çdo punë e birit tëAdemit është për të, përveç agjërimit. Aiështë për Mua dhe Unë shpërblej për të.Agjërimi është mbrojtje e kur të agjërojëndonjëri prej jush, le të mos bëjë punë tëndyra dhe të mos grindet. Por, nëse dikush efyen ose dëshiron të rrihet le të thotë: Unëagjëroj, unë agjëroj. Pasha Atë, në dorën eKujt është shpirti i Muhamedit, era e gojës sëagjëruesit tek Allahu është më e mirë, sesa erae parfumit. Agjëruesi ka dy gëzime, të cilave ungazëllehet: Kur të hajë iftar – gëzohet për tëdhe kur të takojë Zotin – gëzohet përagjërimin që ka bërë”.1

Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Në xhenet ka një derë, e cila quhetRejjan, nga ajo derë në Ditën e Kiametit do tëhyjnë agjëruesit, por askush tjetër përpostyre. Pasi të hynë ata, mbyllet ajo derë dhenuk do të hyjë asnjeri”.

Gjithashtu ka thënë: “Çdo rob i Allahut qëagjëron një ditë për hir të Allahut, për atë ditë

Allahu do ta largojë fytyrën e tij ngaxhehenemi shtatëdhjetë vjet”.2

Po ashtu ka thënë: “Ai që nuk braktis fjalëtdhe punët e këqija, le ta dijë se Allahu nuk kanevojë që ky të braktisë hajen dhe pijen”.3

Ramazan është emri i muajit të nëntë ngamuajt hënorë dhe është i vetmi që është itheksuar me emrin e tij në Kur’anin Fisnik.

Urtësia e ligjërimit të këtij adhurimi ështëngritja dhe pastrimi i shpirtit, arritja edevotshmërisë, si dhe përgatitja për të shijuarmirësitë dhe lumturinë e ahiretit.

Rregulla të detyrueshme:1. Përpikëria në të gjitha adhurimet

veprore ose gojore,2. Largimi nga të gjitha haramet veprore

ose gojore, që shihen ose dëgjohen.

Rregulla të pëlqyeshme:Vonimi i syfyrit, shpejtimi i iftarit, leximi i

Kuranit, dhikri i shtuar, lutjet e shpeshta dhesadakatë e shumta.

Veçoritë e Ramazanit:1. Në këtë muaj zbriti Kurani. Allahu i

Madhëruar ka thënë: “Muaji i Ramazanit qënë të zbriti Kurani...”.

2. Falja e mëkateve. I Dërguari, salallahualejhi ue selem, ka thënë: “Kush e agjëron

GJËRA QË DUHET T’IDISH PËR AGJËRIMIN

1 Buhariu dhe Muslimi 2 Buhariu dhe Muslimi 3 Buhariu

“Çdo rob i Allahut që agjëron një ditë për hir të Allahut, për atë ditë Allahu do ta largojë fytyrën e tij ngaxhehenemi shtatëdhjetë vjet


FIKH

Ramazanin me besim dhe shpresë, do t’i falenmëkatet që i ka bërë më herët”.4

3. Pranimi i lutjeve. I Dërguari, salallahualejhi ue selem, ka thënë: “Tre personave nukiu kthehet lutja: agjëruesit deri në iftar,udhëheqësit të drejtë dhe atij që i është bërëzullum”.

4. Në këtë muaj është edhe Nata e Kadrit.5. Në Ramazan prangosen shejtanët.6. Një umre në Ramazan është e barabartë

me një haxhillëk. Resulullahu, salallahu alejhiue selem, ka thënë: “Një umre në Ramazanështë sa një haxhillëk”.5

Agjërimi:Agjërimi është heqja dorë me nijet nga

haja, pija, marrëdhëniet intime dhe nga çdogjë që e prish agjërimin, nga agimi i dytë derinë perëndim të diellit.

Agjërimi është një nga Shtyllat e Islamit.Çdo besimtar, i rritur, i mençur, i aftë dhe

vendas është i detyruar të agjërojë.Agjërimi i Ramazanit fillon kur e shohim

hënën e re të Ramazanit, e nëse jo, kur muajiShaban t’i ketë plotësuar tridhjetë ditë. Përkëtë Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Fillojeni agjërimin kur ta shihnihënën dhe ndërpriteni kur ta shihni. E nësenuk mund ta shihni, atëherë plotësojenimuajin Shaban me tridhjetë ditë”.

Çfarë i lejohet agjëruesit:1. Përdorimi i misvakut gjatë gjithë ditës.

Po ashtu edhe larja e dhëmbëve.2. Udhëtimi për ndonjë nevojë të lejuar.3. Flladitja me ujë për shkak të të nxehtit.4. Mjekimi me gjëra të lejuara, sikurse

gjilpërat që nuk janë ushqyese.5. Parfumimi.6. Lyerja e syve.Gjërat që e prishin agjërimin:1. Marrëdhëniet intime.

2. Haja, pija dhe gjërat e ngjashme, sikursegjilpërat ushqyese.

3. Nxjerrja e gjakut me hixhame, e njëjtagjë vlen edhe për dhënien e gjakut.

4. Vjellja e qëllimtë.5. Menstruacionet ose lehonia.Përveç menstruacioneve dhe lehonisë,

gjërat që e prishin agjërimin duhet tëplotësojnë këto kushte:

1. Ta dijë se këto gjëra e prishin agjërimin.2. Të mos i bëjë nga harresa.3. Të jetë i lirë dhe jo i detyruar.Llojet e njerëzve në agjërim:Së pari: Ata që në thelb nuk janë të

detyruar të agjërojnë:Lloji i parë: Jobesimtari.Lloji i dytë: Fëmija, ky nuk e ka detyrë të

agjërojë derisa të arrijë pubertetin. Mashkulliquhet se e arrin pubertetin me njërin ngakëto tre elemente: dalja e spermës, qoftë nëëndërr apo ndryshe; dalja e qimeve në vendete turpshme; dhe pasi mbush pesëmbëdhjetëvjeç. Ndërsa vajza, përveç këtyre gjëravemund të arrijë pubertetin edhe memenstruacionet e para.

Lloji i tretë: I çmenduri.Lloji i katërt: I shtyri në moshë, saqë ka

hyrë në kllapi dhe ka humbur aftësinë edallimit të gjërave (matufosur).

Lloji i pestë: I paafti për agjërim me njëpaaftësi të vazhdueshme, e cila nukshpresohet se do të largohet, sikurse i shtyrinë moshë, ose i sëmuri që nuk shpresonshërimin. Mirëpo detyrohet për çdo ditë qënuk ka agjëruar, të ushqejë një të varfër.

Së dyti: Ata që nuk janë të detyruar tëagjërojnë, por të kompensojnë:

Lloji i gjashtë: Udhëtari, por me kusht tëmos e bëjë këtë, që t’i shpëtojë agjërimit.

Lloji i shtatë: I sëmuri që shpresonshërimin, dhe ai ka tre gjendje:

a. të mos i vijë rëndë agjërimi dhe as që ta4 Buhariu 1910 5 Sahihul Xhamië 4097

26

FIKH

dëmtojë. Ky detyrohet të agjërojë.b. të dëmtohet nga agjërimi. Në këtë rast

duhet të hajë dhe nuk i lejohet të agjërojë.c. t’i vijë rëndë agjërimi, por të mos e

dëmtojë. Ky duhet të hajë.Lloji i tetë: Ajo që është në hajz

(menstruacione). Agjërimi për të është indaluar.

(Nëse i paraqitet hajzi gjatë ditës dukeagjëruar, qoftë edhe një çast para iftarit,agjërimi i saj prishet.

Nëse pastrohet nga hajzi gjatë ditës, nëpj e sën e mbetur të ditës nuk duhet të agjë -rojë, sepse ai agjërim është i pavlefshëm.

Nëse pastrohet nga hajzi gjatë natës,qoftë edhe një çast para agimit, ajodetyrohet të agjërojë ditën që vijon.)

Edhe për lehoninë vlejnë të njëjtat gjëraqë u thanë për hajzin.

Lloji i nëntë: Gruaja me barrë ose ajomëndeshë, të cilat kanë frikë për shëndetine tyre ose të fëmijës, këto duhet të hanë.

Lloji i dhjetë: Ai që ka nevojë të hajë përtë mbrojtur diçka të domosdoshme, sikurseshpëtimi i një personi që rrezikon tëfundoset, të digjet etj.

IftariKur agjëruesi të vërtetojë perëndimin e

diellit dhe fillon të hajë këtë e quajmë iftar.Ai duhet të shpejtojë ta hajë iftarin, sepse

Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, ka thë -në: “Njerëzit do të jenë në mirësi, përderisa eshpejtojnë iftarin”. (Buhariu dhe Muslimi).

Me çka duhet të çelë iftar?Enesi, radijallahu anhu, ka thënë:

Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, para setë falte akshamin çelte iftarin me hurma tëfreskëta, nëse s’kishte atëherë me hurma tëthata, e nëse s’kishte edhe nga këto, atëherëme disa gllënjka ujë. 6

Duaja e iftarit:Ibën Omeri, radijallahu anhu, rrëfen se

Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, kurçelte iftarin thoshte: “DHEHEBE DHAMEU,UEBTELETIL URUKU, UE THEBETEL EXHRUINSHAALLAH – Kaloi etja, u lagën venet dhe ufitua shpërblimi me lejen e Zotit”.7

Në kohë të iftarit edhe lutjet e tjerapranohen. Resulullahu, salallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Tre personave nuk iukthehet lutja: agjëruesit deri në iftar...”

Shpërblimi i atij që u jep iftare të tjerëve:Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, ka

thënë: “Kush i jep iftar një agjëruesi, ai do tëmarrë edhe sa shpërblimi i atij agjëruesit, porduke mos iu pakësuar aspak shpërblimi iagjëruesit”.

Disa hadithe që nuk janë të vërteta:1. “Agjëroni, nëse doni të jeni të

shëndoshë”8. 2. “Gjatë agjërimit, përdorni misvakun

paradite por mos e përdorni pasdite, sepseatij agjëruesi që i thahen buzët, kjo do të jetëdritë për të në Ditën e Kiametit”.

3. “Muaji i Ramazanit mbetet pezull mesqiellit dhe tokës dhe nuk pranohet tek Allahuderisa të jepet sadakatul fitri”.9

TeravitëAto janë gjallërim i netëve të Ramazanit

me namaz dhe lexim të gjatë në të. EmriTeravih në përkthim nënkupton pushimin,ndërsa ky namaz u quajt kështu, sepse atapushonin pas çdo dy rekateve.

Ky namaz është sunet dhe i kanjëmbëdhjetë rekate, sepse Ajsha radijallahuanha, na tregon se Resulullahu, salallahualejhi ue selem, nuk falte gjatë natës mëshumë se njëmbëdhjetë rekate, pa dallim aështë në Ramazan apo jashtë tij.

Por, ka dijetarë që thonë se lejohet të falen6 Sahihu Tirmidhi 560 7 Sahih Ebu Davud 2066.

8 Silsile Daife 253. 9 Silsile Daife 43.


FIKH

edhe më shumë rekate dhe shumica e tyrembështeten në një rast ku Omeri, radijallahuanhu, i ka tubuar besimtarët që t’i falin sëbashku njëzet rekate. Por, krahas asaj se përvërtetësinë e kësaj ngjarje ka mospajtim teshkencëtarët e hadithit shtojmë edhe atë se:t’i përmbahemi Sunetit të Dërguarit, salallahualejhi ue selem, është më e mirë dhe më eshpërblyer.

Dhjetë ditët e funditAishja, radijallahu anha, na tregon se: “kur

fillonin dhjetë ditët e fundit të Ramazanit, iDërguari, salallahu alejhi ue selem, egjallëronte natën, zgjonte familjen dheshtrëngonte rripin”,10 d.m.th. nuk flinte megratë e tij.

SyfyriHaja dhe pija që bëjmë në fund të natës me

nijet agjërimi quhen syfyr. Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, ka

thënë: “Dallimi mes agjërimit tonë dhe agjë ri -mit të krishterëve dhe çifutëve është ngrëniae syfyrit”.11 Gjithashtu ka thënë: “Hani syfyr,sepse ajo kohë është e begatshme”.12

Agjërime tjera të pëlqyera1. Agjërimi i gjashtë ditëve të muajit

Sheval që vijon menjëherë pas Ramazanit, përtë marrë shpërblimin sikurse të kesh agjëruartërë jetën.

2. Agjërimi i ditës së hënë dhe të enjtes,gjatë gjithë vitit, sepse ato janë dy ditë kurAllahut i shfaqen veprat e njerëzve.

3. Agjërimi i tre ditëve nga çdo muajhënor, që kështu të fitosh shpërblimin sikurtë kesh agjëruar tërë jetën. Si ashtu? Një emirë shpërblehet me dhjetë dhe kur tiagjëron tre ditë nga çdo muaj shpërbleheshsikur të kesh agjëruar tridhjetë ditë. Më e

mira është që këto tre ditë të jenë dita e 13, 14dhe 15 e çdo muaji hënor.

4. Agjërimi i nëntë ditëve të para të muajitDhul Hixhe, e prej tyre dita e nëntë në veçantid.m.th. dita e Arafatit.

5. Agjërimi në muajin Muharrem, e prejtyre dita e nëntë dhe e dhjeta në veçanti.

Kur është i ndaluar agjërimi1. Agjërimi i “ditës së dyshimtë” d.m.th.

ditës së tridhjetë të muajit Shaban.2. Agjërimi i ditës së Bajramit, qoftë Fitër

Bajrami apo Kurban Bajrami.3. Agjërimi i tre ditëve që vijnë menjëherë

pas Kurban Bajramit, d.m.th. dita 11, 12 dhe13 nga muaji Dhul Hixhe. Një gjë e tillë ilejohet vetëm atij që është në haxhillëk dhenuk ka pasur mjetet financiare të therëkurban.

4. Veçimi i ditës së xhuma për ta agjëruar.5. Agjërimi vullnetar i një gruaje, pa lejen

e bashkëshortit.ItikafiItikafi është një adhurim dhe është sunet.

Më e mira është që kjo të bëhet gjatëRamazanit në cilëndo xhami ku falet namazime xhemat. Çdo mashkull apo femër mund tëhyjë në itikaf, në cilëndo xhami, nëse me këtënuk i pengon dhe as nuk i dëmton të tjerët. Aiqë hyn në itikaf duhet të rrijë aty, tëangazhohet me përkujtimin e Allahut dheibadet. Ai nuk duhet të dali nga xhamia,përveçse për nevoja fiziologjike apo përushqim, nëse nuk ka njeri që t’ia sjellëushqimin. Veprimi më i mirë do të ishte që tëflasë sa më pak me njerëzit e tjerë dhe tëangazhohet me lutje dhe adhurim, por nëse evizitojnë shokët, nuk prish punë, sepse edheResulullahun, salallahu alejhi ue selem, evizitonin gratë e tij, kur ishte në itikaf,bisedonin dhe pastaj ato shkonin në shtëpi.

Përshtati: Omer BERISHA10 Buhariu 1920, Muslimi 1174 11 Muslimi 1096 12 Muslimi 1095

28

SPECIALE

INTERVISTOI: OMER BERISHA

AlbIslam: Dijetar i nderuar, personalitetijuaj është i njohur ndërmjet nxënësve të dijessidomos, ndërsa sot duam të na tregosh diçkapër veten për lexuesit e revistës “AlbIslam”.Pra, çfarë mund të na thoni për babanë tuajdhe kush ishte shkaku që ai mori rrugën drejtShamit?

Sh. Arnauti: Në emër të Allahut, tëGjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. I gjithëlavdi dhe falënderimi i takon Allahut, ndërsapaqja, bekimi e lavdërimi qofshin mbi tëDërguarin, familjen e tij dhe shokët e tij. Babai

im, Allahu e mëshiroftë jetonte në Shkodër.Shkodra, atëbotë, kur ishte nën qeverisjen eturqve ishte kryeqyteti i Shqipërisë. Atykishte dijetarë dhe si duket baba i shpe sht on -te ndejat tek ata. Edhe pse ishte nga njerëzit erëndomtë, ai e donte dijen dhe dijetarët.Çdoherë përpiqej të mësojë duke u bërëpyetje atyre, i pyeste ata që nëse degje -nerohet ky vend, i cili është i rrethuar menjerëz jobesimtarë apo me njerëz të huaj përIslamin, cila do të ishte zgjidhja jonë? Në cilinvend do të strehoheshim dhe do të mundnimtë jetojmë një jetë të mirëfilltë islame? Kështuqë ata i sugjeronin dhe parapëlqenin Shamin.Kështu më rrëfente ai mua.

INTERVISTË ME DIJETARIN E MIRËNJOHUR BOTËRISHT, SHQIPTARIN SHEJH SHUAJB ARNAUTI:

“HISTORIA I NJOHUSHQIPTARËT VETËM PASIPËRQAFUAN ISLAMIN”


SPECIALE

Prandaj ai së bashku me familjen e vetmori udhën e shpërnguljes për në Damaskdhe me të ishte edhe haxhi Nuhiu, babai ishejh Albanit. U vendos atje, ndërsa unë lindapasi ai kishte ardhur në Sham, në vitin 1928,ndërsa ai ishte vendosur atje në vitin 1926.

Ai ishte një njeri i mirë dhe kishte mësuarshumë çështje të shkencës së fikhut, mirëponuk ishte dijetar. Dijetarët, me të cilët rrinteshpesh – më tregonte – se i thoshin: Allahu dota bëjë ndonjërin prej fëmijëve të tu dijetar,sepse ti me të vërtet i do dijetarët. Aivazhdimisht ma rrëfente këtë, edhe pse –normalisht – kishte edhe shkaqe tjera që mështynë të kërkoj dijen, por kjo ishte një nxitësgoxha i madh për të realizuar dëshirën ebabës tim, Allahu e mëshiroftë.

AlbIslam: Pasi shkuat atje, si ju pritënarabët, duke marrë parasysh se ishit të huajnë një vend të huaj?

Sh. Arnauti: Po, gjë normale. Pritja ebanorëve të Shamit ishte me të vërtet e bukurdhe e mirë, ata na donin neve shqiptarëvesidomos, sepse ishim besimtarë të drejtë dhekishim një ndershmëri të plotë në fe, në punëdhe në sjellje. Shumë njerëz që u shpërngulënatje nga Shqipëria, Kosova si dhe Maqedonia,ku nga Tetova kishte katër apo më shumëfamilje ishin të lumtur dhe ndiheshinkrenarë, edhe pse ndoshta nuk zotëronin mëshumë se një kafshatë bukë dhe kripë, porasnjëherë nuk zgjatën dorën e lypjes. Kështuu bindën edhe arabët, se shqiptarët janë njëpopull me nder dhe krenari, kënaqen me pakdhe nuk e lëshojnë rrugën, e cila të çon nëmirësjelljen e njohur Islame. Kështu pra,njiheshin dhe dalloheshin. Unë e mbaj mendmirë se banorët e Shamit vërtet na donin sëtepërmi, madje shumë prej tyre na çmoninedhe më shumë se bashkëkombësit e tyre.

AlbIslam: Na përmendët një prej shkaqevepse kërkuat dijen, por a kishte edhe shkaqe tëtjera që ju nxitën të kërkoni pikërisht dijenfetare?

Sh. Arnauti: Sikur të thashë, prindi imngulte në shpirtrat tanë dëshirën për tëkërkuar dijet islame, për t’u afruar tek Allahume punë të mira. Ai zgjohej para namazit tësabahut dhe kur hynte koha e namazit nazgjonte për namaz dhe pastaj na këshillonteme fjalë, që i kishte mësuar prej dijetarëve. Kyishte nxitësi i parë pse kërkova dijen fetare.Por ka edhe gjëra të tjera që më nxitën tëkërkoj dije. E ndieja se kërkimi i dijes do tërriste peshën time, sepse qëndrimi në vend tëhuaj e bën të harruar një njeri. Kur gjendeshnë një vend të huaj dhe nuk të njeh asnjeri, dotë jesh i parëndësishëm, por kur të mësosh,madje bëhesh dhe mësues i tyre, atëherë do tëgjesh respekt dhe nderim nga secili. Këtoishin prej nxitësve të përgjithshëm për tëkërkuar dijen.

Ndërsa, shkaku i tretë pse kërkova dijenështë ai se që në vegjëli e doja shkencën, edoja Islamin dhe si duket, leximi i disa libraveka ndikuar tek unë, sepse aty gjeja kënaqësishpirtërore dhe kjo më nxiste të lexoj edhemë shumë. Kam lexuar libra nga Gazaliu dhefillova ta braktis dynjanë dhe të jem një asket,mirëpo pasi kërkova dijen, kjo ma bëri tëdashur mesataren dhe të drejtën dhe të mosanoj nga sufizmi. Po ashtu, më udhëzonin disamësues të mirë nga hairi dhe mesatarja.Kështu edhe u formova më pas, me këtëmetodologji, prandaj nëse e kundërshtoj dikë,e respektoj fillimisht dhe them fjalë të mirapër të e pastaj ia bëj të qartë mendimin tim, tëcilin e besoj si të vërtetë dhe i tregoj semendimi i tij është i gabuar. Ky është shkakupse unë s’kam armiq të lapsit, të gjithë mërespektojnë.

AlbIslam: Me se po merreni tani, po ashtua mund të na tregoni se çfarë keni realizuarnga punimet tuaja, duke filluar ngapërpilimet, recensimet e të tjera?

Sh. Arnauti: Të them të drejtën, qepesëdhjetë vjet unë merrem me libra. Librin eparë që botova ishte “Musnedi i Ebu Bekër

30

SPECIALE

Sidikut” i përpiluar nga Ahmed b. Seid el-Meru ezi, një nga bashkëkohësit e Ahmed b.Ha nbelit. Ky libër ishte një dorëshkrim irrallë, që askush deri atëherë s’kishte punuarme të. Për mua ky ishte një provim që mabënë disa bashkëkohës dhe këtë provim epër fundova me sukses të lartë, pas të cilit atamë nxisnin që të vazhdoj me një punë të tillë.Gjit hashtu kam libra edhe në shkencën e fikh -ut, hadithit, sikurse librat “Sherhus Sune”,“Musnedi i Imam Ahmedit”, “Sahih IbënHiban”, “Sherh Mushkilil Athar”, “Sijer AlamiNubela” etj., dhe që të gjitha janë voluminoze,nga 10 vëllime, nga 17, musnedi i ImamAhmedit 50 vëllime. Pra, që prej pesëdhjetëvjetësh punoj në këtë drejtim, po edhe sot.

AlbIslam: Çfarë jeni duke punuarkonkretisht në këto çaste?

Sh. Arnauti: Para se të përpunoj një libër,nuk e filloj punën përderisa të gjejdorëshkrimet më të rralla. Pastaj, i recensojdhe i komentoj. Momentalisht i kam bërë gatipër botim Sunenin e Ebu Davudit, Sunenin eIbën Maxhes dhe librin e Tirmidhiut, ky ifundit do të jetë pesë vëllime, Suneni i EbuDavudit tetë vëllime dhe Suneni i IbënMaxhes do të jetë katër ose pesë vëllime.Gjithashtu kam recensuar librin “el-Ihtijar”1

prej dy dorëshkrimeve, i kam përmirësuar atyshumë gabime, ndërsa ky libër është në plan-programin e të gjitha universiteteve. Tëgjitha hadithet e këtij libri, të cilat janë 2000të tilla, i kam nxjerr dhe adresuar në libratbazë, dhe kam shkruar një hyrje të gjatë, dhekjo është gati për botim gjithashtu. Si dheshumë libra tjerë.

AlbIslam: Çfarë i ka dhënë apo sa i kashërbyer populli shqiptar Islamit dhemuslimanëve?

Sh. Arnauti: Unë fillimisht dua ta bëj tëqartë se shqiptarët u bënë të njohur në historivetëm pasi pranuan Islamin. Para Islamit, ata

nuk ishin diçka që vlenin të përmenden. Ata,vërtet banonin në këto vende, por sa përshkencë, përparim, jetesë të organizuar dheshërbim të fesë u bënë të njohur vetëm pasihynë në Islam. Hyrja e tyre në Islam është njëndër veprat e mira të osmanllive dhe këtë gjëdëshiroj ta theksoj këtu. Kur ata çlironinvende të ndryshme, askujt nuk i thoshin medhunë që ta pranojë këtë fe, përkundrazi ulinin si mundësi që të pranojnë Fenë Islame,ose të mbesin në fenë që kishin. Prandajshumica e shqiptarëve e përqafuan këtë Fedhe vetëm një pakicë vazhdoi në fenë qëkishte. Ky fakt është argument se nuk patiasnjë dhunë që shqiptarët medoemos tëhynin në Fenë Islame. Ata e pranuan Islaminme kënaqësi dhe besim, prandaj një numër imadh prej tyre arriti të fitojë poste të larta nështetin osman. Mjafton të përmendim sekishte mbi tridhjetë sadriazema(kryeministra), me post menjëherë passulltanit, shqiptarë. Prej tyre ishte familja eQyprilive, të gjithë ata e pranuan Islamin dhei shërbyen Islamit. Nga familja e tyre patishumë njerëz të mëdhenj, komandantë,dijetarë... prandaj sulltan Abdulhamidishërbehej vazhdimisht me ta dhe kërkontendihmën e tyre.

Unë kërkoj nga shqiptarët që të kthehennë krenarinë e mëparshme, le të kujtojnë seata kishin fuqi vendimmarrëse në shtetinosman. Nuk dua prej tyre që të zgjedhinpunët e ulëta, nuk dua që ata të shkojnë nëZvicër, Itali etj., dhe të angazhohen me

...Kështu u bindën edhe arabët, seshqiptarët janë një popull me nderdhe krenari, kënaqen me pak dhe nuke lëshojnë rrugën, e cila të çon nëmirësjelljen e njohur Islame...

“ “1 Ky është një libër i hadithit që përmban fikhun e medhhebit hanefij.


SPECIALE

ndërtesa dhe ndërtime dhe gjithçka tjetër.Dua që të mësojnë dhe të arsimohen, që tëbëhen zotërinj dhe pastaj të kenë poste tëlarta në vendin ku jetojnë.

Gjithashtu, dua që të kthehen tek Allahu,sepse nuk mundemi të fitojmë në dynja dheas në ahiret, nëse nuk e kemi frikë Allahun.Pra, t’i besojmë këtij dini dhe le t’inënshtrohemi ligjeve të tij. Dua që njëshqiptar të jetë musliman i vërtetë dhe t’idojë të gjithë muslimanët që jetojnë në lindjee perëndim.

AlbIslam: Si do ta kishit vlerësuar punën qëbëjnë shqiptarët e sotshëm në vendet e tyre?

Sh. Arnauti: Unë vërej një zgjim të mirë nëpërgjithësi, qoftë në Shqipëri, Kosovë,Maqedoni apo Mal të Zi. Shoh se shumë nganxënësit e dijes e njohin mirë Sheriatin Islam,kanë krijuar pozitën e tyre dhe janë dukeshkuar drejt hairit. Ndoshta ngadalë, por dotë kenë një ndikim të lëvdueshëm në tëardhmen. E lus Allahun që t’i kthehenkrenarisë së mëparshme, kur mbroninIslamin nga nëpërkëmbja e të këqijve.

Dua prej rinisë Islame, që ta paraqesinIslamin të bukur dhe të lehtë ashtu si është,me fjalë të mira dhe butësi. Nuk kemi nevojëpër grindje, vrasje dhe dëmtim. Metodologjiae bukur është rrugë që duhet ndjekur. Allahuna ka mësuar në Kuran: “Thirr në rrugën eZotit tënd me urtësi dhe këshillë të bukur dhedebato me ta në mënyrën më të mirë”.“Shkoni ju të dy (Musa dhe Harun) te faraonidhe i thoni atij fjalë të buta, ndoshta do tëkujtohet dhe do të ketë frikë”. Djaloshishqiptar duhet të pajiset me dije dhe njohuridhe t’i përdorë këto gjëra për t’i bindurnjerëzit në Islam. Ai ka për detyrë të jetë istolisur me mirësjelljen islame, gjë e cila dot’ia bënte të dashur Islamin të tjerëve, dukeparë ata sjelljen dhe veprat e mira të këtijbesimtari. Allahu ju dhëntë sukses.

AlbIslam: Para se t’ju falënderoj për këtofjalë të mira, dëshiroj që në këto ditë, kur jemi

duke e pritur Ramazanin, të na jepni njëkëshillë për të.

Sh. Arnauti: Në Islam e kemi të qartë se kadallime midis njerëzve, vendeve dhe kohëve.P.sh., zotëria ynë, Muhamedi, salallahu alejhiue selem, është krijesa më e mirë – kjo sa ipërket njerëzve. Ndërsa midis kohëve, e dimëse muaji i Ramazanit nuk është si muajt etjerë. Zoti e ka theksuar se në këtë muaj tëbekuar ka zbritur Kurani. Për këtë muaj,Resulullahu, salallahu alejhi ue selem, kathënë tre hadithe, dhe që të gjitha janë tëvërteta: “Kush punon gjatë Ramazanit mebesim dhe shpresë, do t’i falen mëkatet që kabërë”, “Kush e agjëron Ramazanin me besimdhe shpresë, do t’i falen mëkatet që ka bërë”,“Kush gjallëron natën e Kadrit me besim dheshpresë, do t’i falen mëkatet që ka bërë”.

Ky është një nder i madh, pra, nëse njeriudëshiron ta pastrojë veten nga mëkatet, le tamirëpresë këtë muaj me një mikpritje tëdalluar dhe le ta mbushë atë me adhurimedhe punë të mira në përgjithësi.

Elhamdu lilah, tani edhe mjetet janë bërëtë mundshme, që njeriu të shpenzojë një kohëtë gjatë me Allahun dhe me ata hoxhallarë, qëe shpjegojnë Fenë kudo. Sidomos nëpërmedia dhe unë dua që njerëzit të shikojnë atoemisione ku shpjegohet Feja, sepse aty kadobi. Gjithashtu, le të lexojnë Kuranin, le tëjapin sadaka dhe le t’i nderojnë njerëzit.Muaji i Ramazanit është muaj i sezonit kumund të furnizohet dhe me lejen e Allahut kjodo të jetë zahireja e tij për të tërë vitin.

E lus Allahun që të na japi sukses të gjithëmuslimanëve dhe t’i ndihmojë që tëbashkohen dhe ta adhurojnë Allahun siç emeriton. Besimtari edhe jashtë Ramazanitduhet të vazhdojë me adhurimet, meabstenimin e tij prej mëkateve dhe nuklejohet që pas Ramazanit të kthehet nëgjendje tjetër.

AlbIslam: Allahu ju shpërbleftë me çdo tëmirë në dynja dhe ahiret.

32

FAMILJA

UMU LEJTH

Oj zonja e shtëpisë, hapi veshët e tudhe më dëgjo:

E di fort mirë se do të mundoheshshumë gjatë përgatitjes së ushqimit, që tëshihet zotësia jote në shumëllojshmërinëe ushqimeve, mos u fajëso për këtë, sepsekjo është nga natyra e pastër, e cila ështëpjesë e natyrës femërore.

Mirëpo mjerë për ty, nëse e bën këtëgjë të jetë qëllimi yt kryesor, por ngrijeqëllimin, le të jetë qëllimi yt më i lartë dhemë i ngritur, a e di ti se ai që i jep ushqimnjë agjëruesi, atij i takon shpërblimi dukemos iu pakësuar nga shpërblimi iagjëruesit aspak, atëherë le të jetë kyqëllimi yt dhe llogarite kohën që e kalongjatë përgatitjes së ushqimit, për Allahun,se do të shpërblehesh.

Për ty kam një program tëmrekullueshëm:

1- Fillon para fjetjes: të thuashSubhannallah 33 herë, elhamdulilah 33herë, Allahu Ekber 34 herë, sikurse kaardhur në Sahihët e Buhari dhe të

Muslimit, se Fatimeja –Allahu qoftë ikënaqur me te- ka shkuar tek i Dërguari–paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbitë- për të kërkuar një shërbëtor. Ai i tha: Atë tregoj për një gjë që është më e mirë sekjo, ta lartësosh Allahun (Subhanallah)para fjetjes tridhjetë e tre herë, tafalënderosh (Elhamdulilah) tridhjetë e treherë dhe ta madhërosh (Allahu Ekber)tridhjetë e katër herë.” Nga ky hadithpërfitojmë se ai që e thotë këtë para fjetjesdo të ketë forcë për punë gjatë ditës.

2- Syfyri: është i bereqetshëm, kikujdes të mos tregohesh e pakujdesshmepër te, sepse na përcillet nga i Dërguari–paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbitë- të ketë thënë: “Bëni syfyr, sepse në tëka bereqet” gjithashtu edhe në Musnedine Imam Ahmedit nga i Dërguari –paqja dhemëshira e Allahut qofshin mbi të: “Me tëvërtetë Allahu i Lartësuar dhe melekët eTij i bekojnë ata që ngrihen në syfyr.”

3- Falja e namazit të sabahut në kohëne tij.

4- Ndenja në xhami deri në kohën pasiështë ngritur dielli mirë– duke lexuarKuran, duke e lartësuar dhe përmendur

ZONJA E KUZHINËS NË RAMAZAN

Përgatitja e ushqimit në çastet e hershme të mëngjesit është më mirë, sesa përgatitja e ushqimit nëmesditë. Një numër i madh grash e përgatisin ushqimin në kohën e mesditës, apo në kohën e namazit tëdrekës, apo të ikindisë


FAMILJA

Allahun... pastaj fal më së paku dy rekatenamaz... ka thënë i Dërguari –paqja dhemëshira e Allahut qofshin mbi të-: “Kush efal namazin e sabahut me xhemat, pastajulet dhe e përmend Allahun deri sa të lindidielli, pastaj i fal dy rekate, e kashpërblimin e haxhit dhe umres të plotë,të plotë, të plotë.” E përcjell Taberaniu.

5- Përgatitja e ushqimit në çastet ehershme të mëngjesit është më mirë, sesapërgatitja e ushqimit në mesditë. Njënumër i madh grash e përgatisin ushqiminnë kohën e mesditës, apo në kohën enamazit të drekës, apo të ikindisë. Kjo gjësjell, ose nuk e fal namazin në kohë, ose ibashkon të dy namazet, dhe kur i fal ato eke mendjen të preokupuar me përgatitjene ushqimit, e fal namazin pafrikërespektin e duhur, sunetet i le pasdore për kohën e shkurtër që të kambetur. Dhe e kundërta ndodh, në qoftë se

do ta fillosh punën herët në mëngjes, ti dotë kesh kohë më shumë dhe në namazintënd me lejen e Allahut nuk do të keshngatërresat e përgatitjes së ushqimit.

6- Të porosis që të kotesh para dreke:më e sakta është pak para namazit tëdrekës, që të pushosh pak e të mbledhëshforcat.

7-Ta falësh namazin në kohën e tij dhemos i harro namazet vullnetare.

8-Elhamdulilah e kompleton ushqiminherët dhe çastet e fundit kanë mbetur përta zbukuruar tryezën, si dhe sahanët para

...Mos qëndro shumë në për-gatitjen e ushqimit, sepseRamazani është muaji iagjërimit e jo i ushqimit....

“ “

34

FAMILJA

ushqimit. Mos harro ta ndërrosh veshjentënde para rregullimit të tryezës, sepse tike më të drejtë për t’u zbukuruar,veçanërisht nëse je e martuar dhe kikujdes të mos i afrohesh me erën e qepës,hudhrës dhe yndyrës...

Sikurse edhe e përmenda më sipër tëmundohesh me përgatitjen e ushqimitparadite të ndihmon në fitimin e kohësshtesë, e mos e neglizho veten.

9-Kur të thirret ezani mos harro tëthuash duanë: “Kaloi etja, u lagën venatdhe u realizua shpërb limi insha-Allah.”(Suneni i Ebu Davudit)

10- Mos harro të fillosh me atë që kafilluar i Dërguari ynë –salallahu alejhi ueselem- sepse ai është shëmbëlltyra jonë, eai bënte iftar me hurma të njoma, e nësenuk kishte të njoma atëherë me hurma tëthata, e nëse nuk i kishte as këto, atëherëme pak ujë.

11- Fale namazin e akshamit në kohëne tij dhe mos e harro sunetin e tij.

12- Pastaj namazin e jacisë dheteravitë.

13- Nëse ke mundësi të lexosh Kurannatën, mashaAllah, por nëse je e lodhurdhe nuk ke mundësi të lexosh shumë,atëherë lexo më së paku një xhuz dhe bjertë flesh, sepse edhe trupi yt ka hak.

Disa porosi të veçanta për ty, motraime:

1- Mos qëndro shumë në përgatitjen eushqimit, sepse Ramazani është muaji iagjërimit e jo i ushqimit.

2- Ki kujdes e mos e tepro me ushqim epije, sepse jemi ndaluar nga kjo, Allahu iMadhëruar në suren Araf thotë: “Hani epini dhe mos e teproni.”

3- Le të ketë në gatimet e tua ushqim tëshëndetshëm, sepse kjo e ndihmonnjeriun në kryerjen e ibadeteve.

4- Nuk prish punë nëse e shijonushqimin duke qenë agjëruese për ndonjë

nevojë, mirëpo mos gëlltit asgjë prej tij,kështu nuk e prish agjërimin nëse eprovon.

5- Të kesh si nijet gjatë përgatitjes sëushqimit hadithin: “Kush i jep iftar njëagjëruesi e ka shpërblimin e atij agjëruesi,duke mos iu pakësuar asgjë ngashpërblimi i tij.” Tirmidhiu dhe të tjerët.

6- Shpeshtoje përmendjen e Allahut,Lartësimin e Tij dhe kërkimin e faljes gjatëpërgatitjes së ushqimit, që gjuha jote tapërmendi vazhdimisht Allahun.

7- Dëgjo Kuran dhe ligjërata nëpërmjetradios.

8- Pakëso shpenzimin e të hollave,bëhu kursimtare në shpenzimin epasurisë.

9- Përpiqu që të përgatisësh lloje tëndryshme ushqimesh e pijesh dhe largohunga të përsëriturit një pas një.

10- Përmbaju leximit të Kuranit çdoditë, veçanërisht natën, sepse Ramazaniështë muaji i Kuranit.

11- Ftoji fqinjët të hanë; i Dërguari–paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbitë- ka thënë: “Nuk është besimtar ai që engop veten, kurse fqinji i vet është iuritur.” Buhariu në librin e tij El-Edeb.

12- Jepu ushqim të ngratëve, jetimëvedhe udhëtarëve.

13- Nxit familjen dhe bamirësit.14- Mbaji lidhjet farefisnore dhe do të

kishte qenë mirë, që kur të shkosh përvizitë të marrësh me vete diçka që e kepërgatitur vetë, ose t’i ndihmosh ato nëpërgatitjen e ushqimit.

15- Thirr në rrugën e Allahut, tëafrohesh tek Allahu në këtë muajmadhështor me thirrjen e të afërmve,fqinjëve, dashamirëve nëpërmjet librave,apo kasetave, këshillave apoudhëzimeve... i Dërguari –paqja dhemëshira e Allahut qofshin mbi të- kathënë: “Kush udhëzon në të mirë e ka


FAMILJA

shpërblimin e vepruesit...” Muslimi.16- Ki kujdes nga ndejat e kota, ruaje

gjuhën tënde nga gibeti, mbartja e fjalëve,thëniet e fëlliqura, dhe ruaje veten methënie të mira e të bukura dhe të jesh elidhur me përmendjen e Allahut.

17- Shpeshto dhënien e sadakasë, iDërguari –paqja dhe mëshira e Allahutqofshin mbi të- ka thënë: “Shtatë njerëzdo t’i strehojë Allahu nën hijen e Tij, atëditë kur nuk do të ketë hije tjetër pos hijessë Tij...” prej tyre ka përmendur: “njënjeri, i cili ka dhënë sadaka dhe e kafshehur, saqë nuk e di dora e majtë çfarëjep e djathta.” Mutefekun alejhi. Po ashtuka thënë: “O ju gra jepni sadaka, kërkonifalje shumë, sepse unë ju kam parë se jeniprej shumicës së banorëve tëxhehenemit.” Muslimi.

18- Garo në punë mira, përpiqu që tëmos ta kalojë kush në këtë, Allahu iLartësuar thotë: “E për një shpërblim tëtillë le të garojnë ata që lakmojnë tëmirën.” Në punë të hairit dhe të mira,sepse xheneti është me grada.

19- Bëhu bujare, në Dy Sahihët ngaIbën Abasi –Allahu qoftë i kënaqur me te –përcillet se ka thënë: “I Dërguari –paqjadhe mëshira e Allahut qofshin mbi të-ishte njeriu më bujar, edhe më bujar ishtenë muajin e Ramazanit, kur e takontemelekun Xhibril, e Xhibrili –alejhi selam-e takonte çdo natë në Ramazan dhe iamësonte Kuranin e i Dërguari i Allahut,kur e takonte Xhibrilin ishte edhe mëbujar sesa era e fortë”.

20- Shpejto në iftar menjëherë pasperëndimit të diellit, sepse në hadithin eSehël b. Sadit nga i Dërguari – salallahualejhi ue selem- thuhet: “Njerëzit do tëjenë në hair ërderisa shpejtojnë për tëbërë iftar dhe e vonojnë syfyrin.” Epërcjell Buhariu dhe Muslimi.

21- Gjatë iftarit mos harro duanë, sepse

i Dërguari ka thënë –paqja dhe mëshira eAllahut qofshin mbi të-: “Tre lutje janë tëpranuara, lutja e agjëruesit, lutja e atij që iështë bërë padrejtësi dhe lutja eudhëtarit.”

22- Mos haj shumë, se e rëndon trupindhe e dembelos për adhurimet, si namazi iteravisë dhe namazi i natës.

23- Zgjohu natën, se Ramazani ështëmuaj i ibadetit, i Dërguari –paqja dhemëshira e Allahut qofshin mbi të- kathënë: “Kush bën ibadet në Ramazan mebesim dhe shpresë do t’i falen gjynahet emëparshme.” Mutefekun alejhi.

24- Mos fle shumë, se Ramazani ështënjë muaj dhe kalon, kurse ai që fle shumëështë humbës i kohës së tij... dhe kujto sethirrësi do të thërrasë: “O lakmues i sëmirës prano dhe o lakmues i së keqesshmangu.”

E lus Allahu e Madhëruar, Zotin eArshit Fisnik, që të na e pranojë agjërimintonë, ibadetet tona dhe veprat e mira, tëna bëjë prej atyre që janë të mbrojtur ngazjarri, e mos të na bëjë këtë vit, takimin efundit me muajin e Ramazanit. O Allahpranoje.

Lutja jonë e fundit është falënderimi itakon Allahut, Zotit të botëve.

I Lartësuar je ti, o Allah, falënderimi tëtakon Ty, nuk ka të adhuruar që meritontë adhurohet pos Teje, kërkoj falje nga Tidhe tek Ti pendohem.

Nëna e nevojshme për faljen e Zotit tësaj, Umu Lejthi

Përktheu: Shpend ZENELI

36

FAMILJA

FEUZIJE SALIH

Ja Ramazani që valëvit krahët e tij nëmesin tonë. Por, a i ke ofruar fëmijëvetë ty qoftë edhe një pjesëz të vogël nga

begatia e këtij muaji të madhëruar? Safëmijë të vegjël ke stërvitur për agjërim?Dhe sa prej tyre kanë agjëruar? Sa prejtyre ua ke mësuar veçoritë e këtij muajipër t’i nxitur ata, që të mësohen medetyrimet fetare, që kur të rriten kjo tëjetë kthyer në një pjesë të jetës së tyre?!Bashkimi i familjes muslimane rrethtryezës nxit shumë fëmijë që të agjërojnëme dëshirën për ta provuar, ose medëshirën për të imituar të mëdhenjtë, osepër të treguar se janë rritur tashmë. Kystudim hedh dritë mbi përvojën eagjërimit nga fëmijët.

Inkurajim dhe imitim

Në fillim kaluam disa çaste me disanxënëse, duke diskutuar rreth shkaqeveqë i nxitën ato për të provuar agjërimin.Lemisa, Sara, Abiri, Anudi dhe Meha janëdisa nxënëse në klasën e pestë, që e kanëfilluar agjërimin që në moshën 8 vjeçare,të nxitura nga familja e tyre. Mamatë etyre përdorën mënyra të ndryshme për t’ijoshur dhe për t’i inkurajuar, që tëagjëronin dhe prova e tyre filloi meagjërimin e tri ditëve në javë, pastaj katëre kështu me radhë, derisa plotësuan njëjavë të tërë në fund të Muajit tëMadhërueshëm. Vitin tjetër, ato evazhduan agjërimin e tyre të gjithë javën,pa ndjerë lodhje apo ndonjë shqetësim.

Ndërsa Nura, Rimi, Hejfa dhe Selma, qëmësojnë në klasën e katërt, na bënë me

AGJËRIMI IFËMIJËVE MIDISPROVËS DHEVAZHDIMËSISËDisa nëna mund të ndihen të shqetësuara në lidhje me shëndetin e fëmijëve të tyre, të cilët këmbëngulin nëvazhdimin e agjërimit. Por a ndikon agjërimi negativisht në shëndetin e fëmijës?


FAMILJA

dije se ato e ndërmorën provën eagjërimit, me qëllim që të imitojnë tëmëdhenjtë në familje. Ato e filluanagjërimin në klasën e dytë dhe fillimi ityre u bë i përshkallëzuar. Ato filluan meagjërimin e një gjysmë dite dhe epërfunduan me një javë të vetme ngamuaji i Ramazanit. Prova u përsërit sërishvitin tjetër dhe ato e vazhduan agjërimingjatë gjithë muajit në vazhdimësi, pandjerë lodhje, edhe pse shkonin nëshkollë çdo ditë dhe kryenin detyratshkollore me regjim të plotë. Ato nasiguruan se rezultatet e tyre ishin më tëmira gjatë muajit të Ramazanit.

Nënat luajnë një rol të rëndësishëm

Shpejtuam për të mësuar rreth pozitëssë familjes dhe rolit të saj në agjërimin efëmijëve. Kështu, u takuam me nënën eZijadit, Muhamedit dhe Fehdit, të cilat më

treguan për frikën e tyre në fillimet eprovës së agjërimit të vajzave të tyre nënjë moshë të njomë, sidomos kurRamazani vjen në sezonin shkollor, gjë ecila mund të ndikojë në të kuptuarin emësimeve. Në fillim ato u përpoqën që t’indalonin vajzat e tyre që të agjëronin, pornuk arritën ta bënin një gjë tillë. Ato utërhoqën para këmbënguljes së vajzave të

...duhet që familja ta inkura-jojë dhe ta kontrollojëushqimin e tij, sidomos vaktine syfyrit, i cili duhet të përm-bajë sasi të mjaftueshme she-qernash...

“

“

38

FAMILJA

tyre dhe ato e filluan provën e tyre, nënkontrollin e përditshëm të nënave të tyre.Kështu, ato arritën që të kaloninshqetësimin dhe lodhjen që buronte ngaagjërimi, duke e plotësuar atë. Kjorezultoi një përpjekje e suksesshme.

Ndryshe nga qëndrimi i nënave tëmëparshme, pozicioni i nënës së Fejsalit,Sulltanit dhe Halidit ishte inkurajimi ivajzave të tyre me çdo formë dhe nxitja etyre për të agjëruar dhe të mësuarit me tëqë në moshë të vogël. Ato pohuan faktinse kjo është një detyrë e të gjitha nënavemuslimane, që kanë si objektiv rritjen evajzave të tyre me parimet dhe vleratislame që në vogëli, me qëllim që ato tëkuptojnë se si t’i kryejnë detyrimet e tyrenë mënyrën më të mirë. Ato na treguan seinkurajimi dhe kujdesi i tyre ishte më se imjaftueshëm që vajzat e tyre të kaloninme sukses provën e agjërimit.

Shëndeti i fëmijës agjërues

Disa nëna mund të ndihen tëshqetësuara në lidhje me shëndetin efëmijëve të tyre, të cilët këmbëngulin nëvazhdimin e agjërimit. Por a ndikonagjërimi negativisht në shëndetin efëmijës? A ka mundësi fëmija që tapërballojë agjërimin?

Mjeku Abdulla Ali Es-Sejid, specialist ifëmijëve në Spitalin Universitar tëMbretit Fehd, jep këtë përgjigje dhethotë: “Fëmijët nën moshën 12 vjeçarenuk janë në gjendje që të përballojnëagjërimin ashtu si ç e përballon një njeri ipjekur, por nëse struktura e tyre truporeështë e fortë dhe formimi fizik ua jep këtëmundësi, atëherë ata mund të nxiten qëtë agjërojnë në mënyrë të përshkallëzuar,në mënyrë që të mos i drejtohenmashtrimit me justifikimin se mund tavërtetojnë më së miri përballimin e

agjërimit, duke e privuar vetveten nga tëngrënët dhe të pirët vetëm para njerëzve.Si rrjedhojë, nuk ka asnjë dëm nëse fëmijaagjëron për aq kohë sa gëzon shëndet tëplotë, por lind si detyrë e prindërve që t’ikontrollojnë vazhdimisht ata.” Mjeku bënme dije se agjërimi ul nivelin e sheqernavenë trup dhe fëmija ka nevojë për mëshumë sheqerna, sepse lëvizjet e tij janëmë të shumta se një njeri i rritur. Kështu,agjërimi bën që fëmija të humbë më shumësheqerna, duke shkaktuar ndjesinë elodhjes dhe këputjes.

Vihet re edhe diçka tjetër. Fëmija nukarrin t’i konceptojë të gjitha urtësitë qëlidhen me agjërimin, siç është përllogaritjae kohës së agjërimit dhe marrja eushqimeve të nevojshme për trupin.Njeriu i pjekur ushqehet me gjithçka kanevojë trupi, ndërsa fëmija ha më pak seç inevojitet, mungesë e cila shkakton lodhjene tij, por nëse ekziston kontrolli ngafamilja dhe vëzhgimi për llojet eushqimeve që do të konsumojë, fëmija i katë gjitha mundësitë që të vazhdojëagjërimin pa asnjë shqetësim apokomplikacion. Nëse fëmija ndjek merigorozitet të gjitha këshillat mjekësore nëlidhje me agjërimin dhe konsumon aqushqim sa i nevojitet, ai do të përfitojë ngaagjërimi ashtu si të rriturit në aspektin epërballimit të vështirësive dhe durimit.

Mjeku Abdullah shton se ka fëmijë qëvuajnë nga sëmundje të ndryshme dhe kjokategori nuk duhet t’i futet një proveagjërimi në mënyrë absolute, sepsendikimi i agjërimit mbi ta do të jetërealisht i rrezikshëm. Një kategori e tillëjanë ata fëmijë që vuajnë nga funksionet eveshkave apo nga anemia e dukshme.Këtyre nëse i mungojnë lëngjet në trupine tyre do të ekspozohen ndaj një sulmidhembjesh në nyjat e kockave. Po kështuedhe fëmijët që vuajnë nga diabeti.


FAMILJA

Udhëzime mjekësore

Nëse fëmija arrin ta kalojë një provëme shëndet të plotë, që i jep mundësinë tëvazhdojë agjërimin, duhet që familja tainkurajojë dhe ta kontrollojë ushqimin etij, sidomos vaktin e syfyrit, i cili duhet tëpërmbajë sasi të mjaftueshmesheqernash, të cilat e furnizojnë trupinme energji të mjaftueshme për aktivitetine tij arsimor gjatë ditës, në mënyrë që tëmos ndjejë lodhje. Nëse fëmija merrsasinë e nevojshme të ushqimit, tëshplodhjes dhe bie të flejë herët, i ka tëgjitha mundësitë që ta vazhdojë agjëriminpa u ballafaquar me asnjë problemshëndetësor.

Mosha e përshtatshme për agjërimin e fëmijës

Dijetari Abdul Aziz bin Baz – Allahu emëshiroftë –rreth agjërimit të fëmijësthotë: “Djemtë dhe vajzat, nëse mbushinmoshën shtatë vjeçare urdhërohen që tëagjërojnë, me qëllim që të mësohen dhelind si detyrë e prindërve të tyre që t’iurdhërojnë për këtë ashtu siç iurdhërojnë për faljen e namazit dhe nësearrijnë moshën e pubertetit, agjërimiështë i detyrueshëm për ta.” Ndërsamjekja Fatime El-Xharullah, profesoreshëasistente në Fakultetin e Sheriatit nëUniversitetin Islamik të Imam Muhamedb. Saudit bën me dije se mbushja e moshëssë pubertetit është domosdoshme përdetyrimin e agjërimit. Si rrjedhojë,agjërimi sipas mendimit më të saktë, nukështë i detyrueshëm për fëmijët, meargument fjalën e Profetit salallahu alejhiue selem që thotë: “Lapsi nuk shkruan përtri grupe: Për të fjeturin derisa të zgjohet,për fëmijën derisa të piqet dhe për tëçmendurin derisa të arsyetojë”, edhe pseai është një adhurim trupor dhe nuk është

i detyrueshëm për fëmijën, ashtu siHaxhillëku.

Përcillet nga Abdurrahman b. Ebi Lejlanë një hadith mursel, se i Dërguari iAllahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:“Nëse fëmija përballon agjërimin e triditëve, e ka për detyrë të agjërojë muajine Ramazanit.”

Është detyrë e prindërve (osekujdestarëve) të fëmijës që ta urdhërojnëatë të agjërojë, nëse arrin ta përballojëdhe ta godasin që të mësohet, ashtu sinamazi. Kjo ishte metodologjia esahabeve –Allahu qoftë i kënaqur me ta,siç përcillet në Sahihun e Muslimit2/1136, faqja 799, nga Halid b. Dhukrani, icili thotë: “Pyeta Rabian, vajzën eMuauedhit rreth agjërimit të ashurasëdhe tha: “I Dërguari i Allahut çoi tëdërguarit e tij nëpër fshatrat eEnsarëve...” dhe pasi përmendi hadithintha: “Fëmijëve u punonim lojëra prej leshidhe shkonim, e nëse na kërkonin ushqim,u jepnim lojën që t’i hutonte derisa tëplotësonin agjërimin e tyre.”

Kështu, prova e agjërimit të fëmijësmund të vazhdojë me sukses pa lënëgjurmë negative për të, në rast sesigurohet kujdesi i mjaftueshëm ngafamilja për fëmijën, për ruajtjen, nxitjendhe ndjekjen e detyrave të tij me metodamjekësore, të cilat i japin mundësi tëshplodhet dhe të flejë mjaftueshëm,derisa të arrijë të ndjekë nxënien meefikasitet dhe të përballojë vështirësitënjëkohësisht, duke u shndërruar në njënjeri të durueshëm dhe të fortë.

Përktheu: Genc PLUMBI

40

TEFSIR

PËRGATITI: BASHKIM BAJRAMI

Falënderimi i takon Allahut që e bërinamazin pushim për besimtarët,përshëndetjet qofshin mbi të dërguarin,

mësuesin e njerëzimit, MuhamedinsalaAllahu alejhi ue selem.

Allahu i Madhërishëm e zbriti mesazhinhyjnor si lidhjen e vetme tokë-qiell për tëgjithë njerëzimin, ndërsa namazin e natës ebëri lumturi të vazhdueshme të njerëzve tëmirë, tregti të besimtarëve të devotshëm, tëcilët natën vetmohen me Zotin e tyre, idrejtohen krijuesit të tyre, i paraqesinankesat dhe kërkojnë prej mirësisë së Tij,shpirtrat (trupat) e tyre qëndrojnë paraKrijuesit të gjithësisë, kërkojnë mëshirën e Tijdhe shpëtimin nga zjarri i xhehenemit.Allahu i Lartmadhëruar thotë në librin e Tij

fisnik: “Ata ishin të cilët flinin pak natën. Dhene syfyr (nga mbarimi i natës) ata kërkoninfalje për mëkatet.” Dharijat 17-18.

Hasan Basriu thotë: Janë për qëllim ata qëqëndrojnë natën dhe e zgjasin namazin derinë syfyr, pastaj ulen bëjnë dua dhe kërkojnëfalje. Të njëjtin mendim e mbështet edheTaberiu.

Muhamed b. Nasr el-Merueziu Allahu emëshiroftë na përcjell e ky nga Enesi, se kyajet ka zbritur për ata që janë falur mesakshamit dhe jacisë. Sahabët që falnin namazmes akshamit dhe jacisë ishin: Ibën Mesudi,Ibën Amri, Selman Farisiu, Ibën Omeri etj.

Ndërsa Ibën Xheriri thotë: Allahu i kalavdëruar dhe e ka cilësuar punën e tyre tëpalodhshme, duke mos fjetur dhe duke uafruar tek Allahu dhe që ishte i kënaqur meveprën e tyre. Katadja dhe Muxhahidi ekomentojnë këtë ajet, duke thënë se kjo do të

VLERA E NAMAZIT TË NATËS

Besimtarit në muajin e Ramazanit i mblidhen dy xhihade të trupit: e para: xhihadi gjatë ditës me agjërim, edyta: xhihadi natën me namaz nate – teravi, tek ai njeri që mblidhen këto dy xhihade do të ketë shpërblim qënuk mund të llogaritet.


TEFSIR

thotë se gjatë gjithë natës deri në agim nukflinin, por e kalonin në ibadet.

Ibën Abasi në lidhje me këtë ka thënë: “Ukalonte gjithë nata, duke mos i mbyllur sytëfare”.

Imam Buhariu në kapitullin “Mbi veçoritëe namazit të natës” thekson zinxhirin etransmetuesve të hadithit, në fund të cilitndodhet Abdullah b. Omeri, e ku thuhet:“Gjatë kohës së Pejgamberit salallahu alejhiue selem ishte një njeri, i cili sa herë qëshikonte një ëndërr, ia tregonte Pejgamberittë Allahut, ndaj dhe unë kisha dëshirë që tëshihja ëndrra dhe t’ia tregoja Pejgamberit tëAllahut. Një herë në kohën e Pejgamberit kurisha fëmijë m’u shfaqën në ëndërr dy engjëj,të cilët më dërguan afër zjarrit, i cili m’u duksikur ishte i murosur si një pus dhe se kishtedy shtylla. Në te pashë disa njerëz që i njihjamë para, ndaj në moment fillova të them: ‘Imbështetem Allahut nga zjarri’, ndërsa njëengjëll më tha “Mos u trishto”. Ëndrrën iatregova Hafsës, kurse Hafsa ia tregoiPejgamberit, salallahu alejhi ue selem, që itha: ‘Sa njeri i mirë është Abdullahu, vetëmsikur të ngrihet natën e të falet’. Pas këtyrefjalëve ai flinte vetëm një pjesë të shkurtër tënatës.

Ebu Hurejra radiaAllahu anhu na përcjell,se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Agjërimi mëi vlefshëm pas Ramazanit është agjërimi imuajit të Allahut, Muharrem, ndërsa namazimë i vlefshëm pas farzeve është namazi inatës”. Muslimi

Namazi i natës tek gjeneratat e paraNjë njeri i ka thënë Ibrahim Ed’hemit se

nuk kam mundësi të fal namaz nate, më tregoilaçin që të kem mundësi të falem. Ai iupërgjigj: Mos bëj gjynah ditën, që të keshmundësi të ngrihesh natën, sepse namazi inatës ka vlerë tek Allahu e Allahu nuk ia jepkëtë vlerë mëkatarit.

Një nga njerëzit e devotshëm, Hasan b.

Salih e shiti robëreshën e tij tek një person.Kur erdhi nata ajo i thërriti anëtarët efamiljes të zotërisë së ri: “namazi i natës,namazi i natës”, por asnjë nuk u zgjua deri nënamazin e sabahut. Të nesërmen ajo shkoi tekzotëria i parë, Hasani e i tha: Më ke shitur teknjë familje e keqe, se ata falin vetëm farzet,kthemë prapë tek ti, dhe ai e ktheurobëreshën.

Shtrohet pyetja sikur të ishte gjallë kjorobëreshë e të shikonte gjendjen emuslimanëve sot, sigurisht që nuk do tëkishte thirrur për namaz nate, por do tëmjaftonte për te vetëm falja e namazit tësabahut në kohën e vet?!

Abdullahu, i biri i Ahmed b. Hanbelit i thababait të vet, kur e pa duke falur namaz nate:“Shumë gjatë, o baba, kur pushon?” Ai iupërgjigj kështu: e ngriti dorën lart pastaj evendosi në kofshë e tha: “Kur të hyjë kjo nëxhenet, atëherë do të pushoj.”

Namazi i teraviveMuaji i Ramazanit karakterizohet me një

adhurim të veçantë dhe ai është namazi iteravive, që falet pas namazit të jacisë.Dijetari Ibën Rexhepi thotë: Besimtarit nëmuajin e Ramazanit i mblidhen dy xhihade tëtrupit: e para: xhihadi gjatë ditës me agjërim,e dyta: xhihadi natën me namaz nate – teravi,tek ai njeri që mblidhen këto dy xhihade do të

...”Shumë gjatë, o baba, kurpushon?” Ai iu përgjigj kësh-tu: e ngriti dorën lart pastaj evendosi në kofshë e tha: “Kurtë hyjë kjo në xhenet, atëherëdo të pushoj”...

“

“

42

TEFSIR

ketë shpërblim që nuk mund të llogaritet.Nga Ebu Hurejra përcillet se Pejgamberi

salaAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kush ikalon netët e Ramazanit duke bërë ibadet mebesim të plotë dhe duke shpresuar nëshpërblimin e tij, do t’i falen të gjitha mëkatete tij të mëparshme”. Buhariu, Muslimi.

Imam Neveviu thotë: Me fjalët netët eramazanit ka si qëllim namazin e teravive.

Muhamed b. Uthejmini thotë: Nga kyhadith kuptojmë: namazi i natës në Ramazanpërfshin namazin në fillim të natës si dhe nëmbarim, nga kjo del në pah se namazi iteravive është namaz nate dhe ne duhet tëkujdesemi ndaj këtij namazi, duke shpresuarshpërblim tek Allahu, se janë ditë të caktuaradhe besimtari i çiltër e shfrytëzon këtëadhurim para se t’i kalojë.

Nga Aishja, radijallahu anha, përcillet senjerëzit faleshin në xhaminë e Pejgamberit nënetët e ramazanit veçan. Ai që dinte diçka ngaKurani faleshin mbrapa tij pesë apo gjashtëvetë, më pak apo më shumë. Një natë mbasi efali jacinë Pejgamberi, salallahu alejhi ueselem, doli në xhami dhe ua fali namazin eteravive më gjatë dhe të nesërmen pobisedojnë njerëzit për namazin e Pejgamberit,salallahu alejhi ue selem, dhe ja të nesërmenu mbush xhamia përsëri si dhe natën e parë.Në natën e katërt u mblodh një xhemat më imadh dhe po prisnin Pejgamberin salaAllahualejhi ue selem, ky e pyeti Aishen, se pse janëmbledhur? Ajo iu përgjigj: O i Dërguar iAllahut, kanë biseduar njerëzit për namazintënd, që ua ke falur; atë natë ai nuk doli nëxhami, por e fali namazin në shtëpinë e vet.Të nesërmen iu tha shokëve të vet: O junjerëz, vallahi nuk kam fjetur, por unë nukkam qenë i pakujdesshëm edhe për pozitëntuaj tek unë, por u frikësova, se mos po iubëhet farz namazi i natës e nuk keni mundësit’i përmbaheni”. Buhariu, Muslimi.

Imam Zuhriu thotë: Vazhduan njerëzit nëkëtë gjendje duke u falur grupe-grupe derisa

ndërroi jetë i Dërguari i Allahut, po edhe nëkohën e Ebu Bekrit dhe në fillim të kohës sëOmerit, i cili pastaj i bashkoi me një imam,Ubej b. Ka’bin.

Albani thotë: Ky hadith është i qartë nëargumentimin e ligjshëm, se namazi iteravive është falur me xhemat, siç veproi iDërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem,tri net radhazi, dhe kjo nuk mund tëkundërshtohet me faktin se ai, salallahu alejhiue selem, nuk e fali me xhemat në natën ekatërt, sepse arsyeja ishte e qartë: “ufrikësova se mos po ju bëhet farz”, nuk kadyshim se kjo frikë u eliminua më vonë dhepër këtë arsye Omeri b. Hatabi e ngjalli këtësunet, ky është edhe mendimi i shumicës sëdijetarëve.

Pejgamberi salaAllahu alejhi ue selemthotë: “Njeriu –namazliu, i cili falet me imamderi në fund i shkruhet sikur të jetë falur tërënatën”.

Muhamed b. Uthejmini thotë: Nuk duhettë largohet nga namazi derisa ta përfundojëimami namazin e teravive, si dhe vitrin, që taarrijë vlerën apo shpërblimin e namazit tënatës.

Gjithashtu thotë: lejohet prania e femrave– grave në namazin e teravive në xhami, nësenuk ka fitne – provokime të ndryshme,mirëpo duhet të mbulohen e mos të vijnë nëxhami gjysmë lakuriq, apo të zbukuruara, apotë parfumuara, si dhe mos t’i ngrisin zërat,duhet të dalin prej xhamisë menjëherë passelamit e mos të përzihen me burra, ashtu siçbëhej në kohën e Pejgamberit, salallahu alejhiue selem, siç na tregon Umu Seleme që mbasika dhënë selam i Dërguari i Allahut, salallahualejhi ue selem, ‘ne gratë jemi ngriturmenjëherë, ndërsa ai vonohej pak’. Allahu e dimë së miri, por mund të themi se vonimi iPejgamberit, salallahu alejhi ue selem, bëhejme qëllim që grave t’u jepte mundësi të dalindhe të mos përzihen burra e gra.


HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Hadithi është i saktë dhe përmendet nëdisa libra bazë të kësaj shkence. Ndërdijetarët më të shquar që e kanë

shënuar nëpër librat e tyre janë këta:- Imam Buhariu e shënon në pesë

vende në Sahihun e tij me nr. 6, 1902,3220, 3554, dhe 4997. Po ashtu në librinEdebul Mufred, nr. 224.

- Imam Muslimi në Sahihun e tij, nr.5964, 5965.

- Imam Ahmedi në Musnedin e tij,5/143, 5/180

- Imam Tirmidhiu në librin e tij;Shemail Muhamedije, nr. 303.

- Imam Nesaiu në Sunenin e tij, nr.2094.

- Imam Ibën Maxhe, nr. 1610, 2254.

Rëndësia e hadithit:Hadithi tregon për gjendjen dhe

cilësitë e Profetit, salallahu alejhi ueselem, në përgjithësi, por veçon gjendjene tij në muajin e shenjtë të Ramazanit. Kjogjendje është shumë e ngritur dhe përmessaj vërehet qartë ngritja e tij shpirtëroredhe rëndësia që ai i jepte muajit tëshenjtë, duke i shtuar adhurimet gjatë tij,si dhe duke mësuar Kuranin librin e Zotit,libër që edhe pse i zbriste këtij njeriu, ai

PROFETI, SALALLAHUALEJHI UE SELEM, DHERAMAZANI Na përcillet se Abdullah b. Abasi,

radijallahu anhu, ka thënë:

“I Dërguari i Allahut, salallahualejhi ve selem, ishte njeriu më

bujar e i shtohej edhe më shumëbujaria në muajin Ramazan kur e

takonte Xhibrilin. Ai me të në këtëmuaj takohej çdo natë dhe para tij

mësonte Kuranin. Prandaj iDërguari, salallahu alejhi ve selem,ishte më bujar se era e dërguar me

mirësi të shumta”.

44

HADITH

prapë nuk mjaftohej me aq, por vazhdonte tamësonte me mësuesin e tij Xhibrilin, alejhiselam.

Komentimi i hadithit: Fjala e Pejgamberit, salallahu alejhi ve

selem: “I Dërguari i Allahut, salallahu alejhi ueselem, ishte njeriu më bujar”

Nuk ka dyshim se i Dërguari, salallahualejhi ue selem, ishte një njeri i tillë dhe kishtecilësi të tilla, kur dihet se Allahu i Lartësuar ezgjodhi atë njeriun më të mirë në faqen etokës për t’i shpallur mesazhin hyjnor e edhemë tepër se kjo, Zoti me Mëshirën e Tij iaplotësoi edukatën e mirë dhe ia kompletoi tëgjitha cilësitë e mira, të cilat duhet t’izotëronte një i dashur i Tij. Si mos të ishtenjeri bujar, kur këtë cilësi e kishte edhe Zoti itij, si dhe Ai dëshironte ta kenë edhe robërit eTij. Tirmidhiu na përcjell nga Sadi, radijallahuanhu, se i Dërguari, salallahu alejhi ve selem,ka thënë: “Allahu është Bujar dhe e dobujarinë”. Gjithashtu përcillet të ketë thënë:“Unë jam njeriu më bujar”. Një gjë të tillë etregojnë për të edhe shokët e tij, kur e tregonedhe Enesi, radijallahu anhu, siç e shënonBuhariu, se: “i Dërguari, salallahu alejhi veselem, ishte njeriu më trim si dhe më bujari”.

“I shtohej edhe më shumë bujaria nëmuajin Ramazan kur e takonte Xhibrilin”

Më lart përmendëm se i Dërguari,salallahu alejhi ve selem, ishte shumë bujar, enë këtë pjesë të hadithit tregohet qartë se ai eshtonte këtë veti të tij edhe më tepër në këtëmuaj. Kjo për shkak se muaji i Ramazanitështë muaji i mirësisë, i zbritjes së mëshirës sëZotit më shumë se çdo herë tjetër, mëshirëkjo e cila i përfshin njerëzit dhe i shtyn drejtdevotshmërisë, e cila e shtynte edhe Profetin,salallahu alejhi ve selem, drejt veprave më tëmira. Gjithashtu për arsye se pasi Allahu nëkëtë muaj i shton mirësitë e Tij, edhe iDërguari i Tij, salallahu alejhi ve selem,dëshironte ta pasonte rrugën e Zotit të tij

duke i shtuar vetitë e tij të mira këtë muaj,ndër të cilat ishte edhe bujaria.

Nuk ka dyshim se ndikim të madh tek aipër shtimin e kësaj vetie të mirë kishte takimime mësuesin e tij, Xhibrilin, alejhi selam, ngai cili mësonte dhe edukohej. Kjo gjë bëhejshkak që të shtohej bujaria e tij ndaj tëtjerëve, si falënderim ndaj Allahut, që t’iashtojë mirësitë e Tij edhe më shumë. IDërguari, salallahu alejhi ve selem, ndikohejshumë nga mësimet e mësuesit të tij Xhibrilit,siç ndikohet çdo nxënës i mirë nga dersi imësuesit të mirë e pastaj ai ders e shtyn t’ishtojë veprat e mira. Përveç kësaj, ndikim tëmadh kishte edhe shpeshtimi i leximit tëKuranit, i cili kur kryhet ndikon pa masë nëngritjen morale dhe fetare të njeriut dhe paskësaj pasojnë punët e mira në të cilat nxit ai.

“Ai takohej çdo natë me të (Xhibrilin) nëkëtë muaj dhe para tij mësonte Kuranin”

Xhibrili, alejhi selam, nuk zbriste tek iDërguari, salallahu alejhi ve selem, vetëm përt’i sjellë shpalljen hyjnore, por edhe përshumë gjëra të tjera, ndër të cilat ishte edhepërsëritja dhe mësimi i asaj që kishin mësuarmë herët. Në këtë transmetim përmendet se iDërguari, salallahu alejhi ue selem, mësonteKuran para Xhibrilit, kurse në disa të tjerapërmendet se e lexonte Kuranin para tij. Që tëdy transmetimet janë të sakta, si dhe kanë tënjëjtin kuptim, por edhe mund të themi se iDërguari disa vite mësoi Kuranin dheshkencat e tij para Xhibrilit, e pastaj kur ipërfunduan ato, atëherë vetëm e përsëristeatë para mësuesit të vet, që mos ta harrojë,edhe pse Allahu e di më së miri.

Pra, Xhibrili, alejhi selam, që kur u bëdetyrim agjërimi i Ramazanit, çdo vit zbristetek Profeti, salallahu alejhi ue selem, dhe imësonte Kuranin, pra, atë pjesë që i kishtezbritur atë vit ia mësonte, si dhe i përsëristepjesët që i kishin zbritur para tij që mos t’iharronte.

Në një transmetim qëndron se Xhibrili,


HADITH

alejhi selam, vitin e fundit e dëgjoi tëDërguarin, salallahu alejhi ue selem, tapërsëriste Kuranin dy herë gjatë njëRamazani. Kjo është e saktë sipastransmetimeve të haditheve nëpër libratburimore të dijetarëve të hadithit. Ata ekomentojnë këtë ngjarje, se Xhibrili herën eparë e mësoi si çdo vit që vepronte me të,kurse herën e dytë i bëri një përmbledhje tëpërgjithshme të mësimeve kuranore dhegjithashtu përsëritjen e asaj që mbante mendi Dërguari, salallahu alejhi ue selem. Kjo ishteedhe përgatitje nga ana e mësuesit të vet, qëkur ta gjejë vdekja të jetë sa më i freskët memësimet e Kuranit dhe shkencave të tij. Porkjo nuk do të thotë, se Profeti apo Xhibrili edinin se atë vit i Dërguari, salallahu alejhi ueselem, do të vdiste. Ata e përsëritën Kuranindy herë atë vit me urdhër të Atij, që i difshehtësitë e qiejve dhe të tokës, pra, meurdhër të Allahut.

“Prandaj i Dërguari, salallahu alejhi ueselem, ishte më bujar se era e dërguar memirësi të shumta”.

Në pjesën e fundit të këtij hadithi IbënAbasi, radijallahu anhu, i kthehet asaj që thanë fillim, pra, për të treguar bujarinë eProfetit, salallahu alejhi ue selem, bën njëkrahasim me erën. Me këtë erë nënkuptohetera, e cila sjell me vete retë me shi të bollshëme pastaj ai shi bie mbi tokën e vdekur ngathatësira dhe e ngjall atë, por edhe mbi tokëne njomë. Pra, kjo erë nuk bën dallim për asnjëlloj toke, por përfshin me mirësitë e saj çdogjë që gjen para vetes, dhe ngase nuk sjellfurtuna e as breshër është e mirëpritur ngaçdo njeri dhe çdolloj toke. E i Dërguari iAllahut, Muhamedi salallahu alejhi ue selem,ishte jo vetëm si kjo erë me bujarinë dhemirësitë e tij të shumta, por Ibën Abasi thotëse ishte edhe më bujar se kjo erë e pritur përnjë kohë të gjatë. Dhe ai me të vërtetë ishte itillë, bujaria e tij kaploi çdo gjë: njerëzit dhekafshët, insektet dhe bimët... Tek ai gjenin

mirësi secili dhe për çdokënd kishte diçka ngae cila ai person do të përfitonte. E gjëja më emadhe nga e cila të tjerët përfitonin ishtethirrja e tij në Islam dhe garantimi i xhenetitatij që do t’i përgjigjej kërkesave të tij.

Në këtë pjesë të hadithit përmendet sePejgamberi, salallahu alejhi ue selem, ishte pokaq bujar në jetën e tij në përgjithësi e jovetëm në muajin e mëshirës, në atë tëRamazanit. Lind pyetja: a thua si ishte ai nëkëtë muaj, meqë ngrihej shumë më tepër nëdevotshmëri dhe cilësi të mira. Ibën Abasi,radijallahu anhu, pasi nuk kishte me çfarë takrahasonte bujarinë e tij në këtë muaj, sepsenuk kishte diçka me të cilën mund tëkrahasohej Profeti, salallahu alejhi ue selem,atëherë e krahasoi me këtë erë gjatë gjendjessë tij jashtë këtij muaji, e sa i përket muajitRamazan s’ke me çfarë ta krahasosh bujarinëe tij, salallahu alejhi ue selem.

Nga dobitë e hadithit:1- Bujaria është cilësi e Allahut, të cilën Ai

e dëshiron tek robërit e Vet.2- Profeti, salallahu alejhi ue selem, ishte

njeriu më bujar, e i shtohej kjo veti në muajine shenjtë të Ramazanit, kur takohej memësuesin e tij, Xhibrilin, alejhi selam.

3- Hadithi tregon se besimtari në këtëmuaj duhet të mundohet t’i shtojë punët e tijtë mira, siç janë: bujaria, devotshmëria,namazi etj. Pra, çdo cilësi dhe adhurim që e doAllahu dhe shpërblen për të.

4- Kuptojmë se Pejgamberi, salallahualejhi ue selem, takohej me Xhibrilin, alejhiselam, në Ramazan dhe jashtë tij, e shihninnjëri-tjetrin dhe bisedonin ndërmjet tyre.

5- Xhibrili, alejhi selam, zbriste çdo natë tëRamazanit për t’i mësuar Kuranin, pra, atëpjesë që pat zbritur ai atë vit dhe pjesët ezbritura më herët që mos t’i harronte.

6- Muaji i Ramazanit përveç se është muaji adhurimeve, ai është edhe muaj i leximit tëKuranit dhe i studimit të tij, prandaj çdo

46

HADITH

“RRUGËT ENJERËZVE TËDEVOTSHËM”

PREZANTIM I LIBRIT:

SHKRUAN: AGIM AVDIU

U bënë më se katër muaj që kur doli në shitjelibri i klasikut dhe i tradicionalistit islam IbënKajjim El-Xheuzije, me titull në gjuhën shqipe“Rrugët e njerëzve të devotshëm” e cila përarabë folësit njihet me titull “Medarixhus-salikin”. Tashmë hoxhallarët tanë e dinë se përçfarë vepre bëhet fjalë, mirëpo me botimin e sajnë gjuhën shqipe nga shtëpia botuese“Dëshmia” nga Shkupi, edhe lexuesit erëndomtë të të gjitha rrjedhave shkencore ekulturore, do të njoftohen me përmbajtjen ekëtij libri të Ibën Kajjimit që për disa studiues tëveprave të tij, konsiderohet si kryevepra e këtijkolosi të penës islame.

Autori me një mjeshtëri të rrallë, me njëmprehtësi mendore e gjuhësore arrin qëlexuesit t’i ndihmojë të depërtojë thellë nëpërmbajtjen e librit, që hapet me të kuptuarit,me bukuritë dhe me dobitë që i sjell surejaFatiha, sure kjo që përsëritet, për të shkuar më

Autori me një mjeshtëri të rrallë, me njëmprehtësi mendore e gjuhësore arrin që lexuesit t’i

ndihmojë të depërtojë thellë në përmbajtjen e librit, qëhapet me të kuptuarit, me bukuritë dhe me dobitë që isjell sureja Fatiha

besimtar duhet ta ketë këtë parasysh.7- I Dërguari, salallahu alejhi ue

selem, ishte më bujar se era, që tregonse me të nuk krahasohej askush dheasgjë nga krijesat e Allahut, kur janënë pyetje vetitë pozitive dhe ato tëmirat për të cilat robi shpërblehet.

8- Njeriu duhet të mësojë fenë e tij,edhe nëse ka kaluar nga jeta e tij disavite. Sepse besimtari duhet të ketëgjithmonë si qëllim të tij ngritjenpsikike dhe fetare deri në vdekje. Njëfjalë e urtë thotë: “Kërkoje diturinënga djepi deri në varr”.

9- Pas Profetit, salallahu alejhi ueselem, askush nuk duhet të ngurrojë tëketë mësues të vetin, duke pretenduarse mjafton për të vetëm leximi ilibrave dhe nuk ka nevojë për mësues.Nëse i Dërguari i Allahut, mësonte ngakrijesat atë që Allahu ia pat zbritur,atëherë a ka kush pas tij që nuk do tëketë nevojë për mësues.

10- Kurani ka nevojë për përsëritjee nëse jo, atëherë ikën sikurse të moskishte ekzistuar fare. Kjo për arsye sënxënia e tij përmendësh dhe mos-harrimi janë adhurime, të cilat Zotinuk ia jep atyre që i ikin këtij adhurimipasi kanë qenë një kohë të gjatë me të.

11- Hadithi tregon se besimtariduhet të ndikohet nga derset e hoxhëstek i cili merr pjesë në ligjërata, një gjëtë tillë e vëren njeriu atëherë kur shehtek vetja se është duke u ndikuarpozitivisht nga ato ligjërata, siçndikohej Profeti, salallahu alejhi ueselem.

Në fund themi se ky ishte Profetijonë, salallahu alejhi ue selem, në këtëmuaj, prandaj pasojeni atë, obesimtarë të sinqertë, nëse jenivërtetë të tillë!


LIBRI

tej në shpjegime frymoree spirituale të udhëzimit,si një hidajet i dhënë ngaAllahu deri tekbesimtarët. Lexuesi nëkëtë libër mund ta gjejësqarimin e asaj se si t’iafrohemi Allahut, cilatjanë mënyrat e drejta dhecilat ato të gabueshme,pastaj me bukurinë dheme stilin e të shkruarit tëqartë, të lehtë e tëkuptueshëm, autori itregon të gjitha shkallët eudhëzimit, si të jemi robërtë denjë të Allahut, si takërkojmë ndihmën e Tij,parimet e adhurimit, çkaështë zemra e zgjuar, cilat janë shkallët e tëmenduarit, si të llogarisim vetveten etj.

Me bukuri të veçantë dhe me njëekskluzivitet prej dijetari, Ibën Kajjimi njëpjesë të madhe të librit ia ka kushtuarpendimit, kësaj dere të hapur për të gjithë ataqë e kërkojnë shpëtimin, dispozitave tëteubes, të kuptuarit të mëkatit dhe tëmëkatarit, llojeve të mëkatimit për tëdepërtuar më vonë edhe në sqarimin e disameseleve nga ana e fraksioneve si: xhebrijtë,kaderijtë etj. Se sa bukur dhe sa mirë e njehnatyrën e vrullshme, të ngutshme, por shumëherë subtile, të ndjeshme, të bukur, të qartë,të ëmbël, të dashur të njeriut, Ibën Kajjimi tëgjitha këto i sqaron nëpër kapitujt të cilëtzakonisht i ka emërtuar si shkallë, si rrugë, siudhëtime deri te njohja e njëmendtë e tyre, tëcilat të gjitha janë analizuar në mënyrë tëthuktë me argumente si nga Kur’ani, ashtuedhe nga Sunneti i dashur i të DërguaritMuhammed salallahu alejhi ue selem, porduke mos harruar as mendimet e dijetarëve

të ndryshëm gjatë historisëislame deri atëherë kur jetoiIbën Kajjimi. Duhet tapërmendim edhe atë se, çdoargument i sjellë në libër,shumë lehtë mund tëgjendet për shkak të refer -encave të mrekullueshme tëvendosura në fusnota tëlibrit.

Sa bukur tingëllojnë këtatituj: Shkalla e kthimit teKrijuesi (El-Inabe), shkalla epërkujtimit, shkallët estrehimit nën mbrojtjen eAllahut, shkalla e ngutjesdrejt Allahut të Lartësuar,shkalla e dëgjimit etj. qëjanë bukuri në vete në këtë

libër. Vetëm ai që zhytet në leximin e tyre, dota kuptojë ëmbëlsinë e fjalëve, mjeshtërinë etë sqaruarit dhe aftësinë që bashkë meautorin e këtij libri, të futet në kuptimin eatyre që e ndjejnë veten ‘arif – njohës tëvërtetë të Allahut. Dijetari i madh IbënKajjimi, aq bukur e ka thurur këtë libër, meç’rast lexuesit shumë qartë do ta kuptojnë selibri në tërësi është një zinxhir i tërë, sepseçdo kaptinë është hallkë përbërëse e këtijzinxhiri, kështu që, edhe pse voluminoz përnga përmbajtja, libri prapë nuk do t’ju lërehat derisa nuk e lexoni të tërin.

Mbetet që lexuesi shqiptar këtë libër taketë në raftin e bibliotekës së tij, jo vetëm sinevojë për ndonjë fragment të duhur për tësqaruar diçka, por edhe si libër që lexohet erilexohet shpesh, sepse ne kemi nevojëshumë për diturinë e dijetarëve të këtijkalibri, siç është Ibën Kajjim El-Xheuzije, njëklasik, një tradicionalist, një njohës i mirë irrugëtimit të njerëzve të devotshëm drejtëmbëlsisë së islamit në këtë botë.

Autor: Ibën Kajjim elXheuzije• Boton: Sh. B. “Dëshmia”

48

BOTA ISLAME

ARABIA SAUDITE

Të dhënat tabelore:Emri i plotë: Mbretëriae Arabisë Saudite.Kryeqyteti: Rijadi.Sipërfaqja:2.248,000 km2.Banorët deri më 2007 :27.601.038. Përqindja vjetore erritjes së banorëve(2000 - 2005): 2.5 %Përqindja emuslimanëve: 100 %.Gjuha: Arabe.Monedha: Rijali Saudit.Pavarësia: 1932Anëtar i Kombeve tëBashkuara: 24/10/1945Anëtar i KonferencësIslamike: 1969

Pas zbulimit të burimeve tërëndësishme natyrore si nafta egazi, Arabia Saudite mori përsipërqë të zgjatë dorën e saj tëndihmës për vëllezërit e tyremuslimanë anekënd botës, si dheduke marrë pjesë në projektet endryshme e sidomos ato edukativearsimore.


BOTA ISLAME

Mbretëria e Arabisë Saudite gjendet nëjug-perëndim të kontinentit të Azisë. Ajokufizohet në perëndim me Detin e Kuq, nëlindje me Gjirin Arabik, Emiratet eBashkuara Arabe dhe Katarin, në veri meKuvajtin, Irakun dhe Jordaninë dhe në Jugme Jemenin e Sulltanatin e Omanit.

Arabia Saudite konsiderohet djepi iIslamit. Aty në Meken e Ndershme, nëshpellën Hira, para më se katërmbëdhjetëshekujve, zbriti shpallja besnike mbizemrën e të Dërguarit të zgjedhur -paqjadhe shpëtimi qoftë mbi të - me fjalën‘Lexo’, dhe në Medinën e shndritshme ungrit bërthama e shtetit Islam, e cila arriti– më pas - prej Kashgarit në Lindje deri nëEndelus në perëndim dhe buzë brigjeve tëVollgës në veri.

Prej një vendi të banuar me beduinë(nomadë), të cilët garonin në zbatimin ezakoneve, dhe dokeve që përfaqësoninnivelin më të ulët të vetëdijes në atë kohë,dhe mbi të gjitha prej një idhujtarieekstreme, e cila i bënte të varur nga idhujte ndërtuar me dorën e tyre, dhe i privontenga çiltërsia e besimit, se i vetmi Zoti emeriton adhurimin, këta njerëz me anë tëIslamit u bënë mbartës me dinjitet të Fjalëssë Zotit te popujt e tjerë anekënd botës. Atadhanë shembujt më të mirë gjatë historisënjerëzore, duke pasqyruar kështu para tëgjithë botës vlerat e larta të Islamit dheforcën e tij ndryshuese.

E gjitha kjo vazhdoi me shekuj dheArabia Saudite ka vendin e merituar nëBotën Islame e sidomos kur aty gjendetkrahina e Hixhazit (Meka dhe Medina). Porme fillimin e viteve të dekadencës sëHalifatit Islam të Osmanllive, i cili posaspektit shtetëror ishte edhe më i theksuaredhe në shkencat fetare, Arabia Sauditemori prapë rolin saj të ripërtëritjes sëIslamit burimor dhe shkencave fetare.

Në shekullin e shtatëmbëdhjetë, dijetari

i nderuar, Muhammed b. AbdulVehhab pasiudhëtoi nëpër disa qendra islame të asajkohe dhe u pajis me dije burimore islame ukthye në vendlindjen e tij në Nexhd(krahinë në Arabinë Saudite) dhe filloithirrjen e tij për Islamin burimor. Ai nukerdhi me diçka të re, por vetëm se ringjallite njerëzit fjalët dhe besimin e gjeneratavetë para të arta, të cilat përfaqësoheshin nëbesimin e pastër, pasimin e drejtë tëmedhhebeve dhe flakjen e fanatizmit, dukee shoqëruar thirrjen e tij me përkujtimin enjerëzve për pozitën që meritonin libri iAllahut dhe fjala e Pejgamberit, paqja dhemëshira e Allahu qoftë mbi të.

Kjo thirrje e tij gjeti pranim te njëpjesë e madhe e botës islame, e cila tek aishihte shpëtimin dhe krenarinë, që kishinhumbur me kohë dhe që të përkujtontelavdinë e gjeneratave të para tëmuslimanëve dhe së bashku me thirrje tëngjashme në tërë botën islame u bë themeli një shoqërie islame të pastër dhe i njëripërtëritjeje të shkencave islame, të cilatjanë dritë dhe mirësi për njerëzimin.

Tërë këtë mesazh Arabia Saudite embarti në vazhdimësi, duke e bërë atë edhesimbol të ekzistencës së saj. Sauditëtndërtuan shtetin tyre mbi baza islame,duke bërë që të udhëhiqej nga ligjet islamee me këtë edhe të japin shembull përqeverisjen e mirë të ligjit Islam dhepërshtatshmërisë së tij për çdo kohë dhevend.

Të njëjtën gjë e pohoi edhe MbretiAbdulAziz b. Saud, ai arriti t’i bashkontekrahinat e ndara dhe të shpallte bashkimine mbretërisë së tij në vitin 1932.

Pas zbulimit të burimeve tërëndësishme natyrore si nafta e gazi,Arabia Saudite mori përsipër që të zgjatëdorën e saj të ndihmës për vëllezërit e tyremuslimanë anekënd botës, si dhe dukemarrë pjesë në projektet e ndryshme e

50

BOTA ISLAME

sidomos ato edukative arsimore. ArabiaSaudite është donatori më i madh në BotënIslame. Gjithashtu, ajo mori përsipërndërtimin dhe financimin e qendrave tendryshme islame prej lindjes e deri nëperëndim, të cilat ndihmuan në përhapjene shkencave islame dhe njohjen e njerëzvenë përgjithësi me vlerat islame.

Muslimanët e Ballkanit i janëmirënjohës Arabisë Saudite për ndihmën eofruar në kohët më të vështira, përmbështetjen financiare dhendërkombëtare të kauzave të tyre, e cila umishërua përveç të tjerave së fundmi edhenë konferencën e donatorëve për Kosovëndhe u shoqërua me premtimin përdonacione të tjera dhe njohje të pavarësisësë saj.

Kur flasim për Arabinë Saudite ështëvështirë të mos përmendim edhe atë se meprezencën e Mekës dhe Medinës, ArabiaSaudite zë një vend të posaçëm në zemrat emuslimanëve të mbarë globit. Muslimanëtpër çdo vit me miliona e vizitojnë këtëvend për të kryer Umren - vizita dherituale, të cilat bëhen në këto vende tëshenjta dhe Haxhillëkun - shtyllën e pestëtë Islamit. Për këtë Arabia Saudite, duke ekuptuar mirë këtë privilegj dhe duke endier veten të detyruar, ia ka nënshtruarpotencialin e saj intelektual dhe financiarpërmirësimit të kushteve për haxhilerët, sinë aspektin e infrastrukturës, ashtu edhenë aspektin organizativ. Çdokush qëviziton Vendet e Shenjta e ndien tërë këtëmund, i cili bëhet për rehatinë ehaxhilerëve, po kjo mund të dëshmohetedhe nga pamjet e Vendeve te Shenjta, tëcilat flasin vetvetiu për këtë përkujdesje tëveçantë.

Po ashtu ky nivel i shërbimit dhe i

mikpritjes është edhe gjatë muajit tëRamazanit, ku Arabia Saudite pret memiliona njerëz, që vijnë për të bërë Umrennë Ramazan. Mu për këtë dhe pasi jemi nëprag të Ramazanit kemi përgatitur njëartikull, i cili flet për mikpritjen dheatmosferën që mbretëron në këtë vend dhekohë dhe përshtypjet e vizitorëve të tijgjatë Muajit të madhërishëm të Ramazanit.

Më 1938 Arabia Saudite filloieksportimin e naftës dhe ajo zotëron një tëkatërtën e rezervave të naftës botërore.Pasuria e shtetit mbështetet në gaz natyrordhe naftë. Të ardhurat e saj sigurohenkryesisht nga nxjerrja e naftës, ku rezervate saj vlerësohen deri në 35.6 miliard ton, sidhe nga prodhimi i gazit natyror, kurezervat e tij vlerësohen deri në 5250miliard m3.1 Arabia Saudite është vendi iparë në prodhimin e naftës në nivelbotëror dhe rezervat e tij, e pesta për sa ipërket rezervave të gazit natyror dhe edhjeta për sa i përket prodhimit të tij.

Arabia Saudite është njëri nga shtetetme zhvillim më të shpejtë në botë, dukepasur parasysh rezervat e mëdha të naftësdhe çmimin e saj të lartë ndërkombëtargjatë viteve të fundit. Ajo ka investuarshumë në infrastrukturë, edukim dheindustri, sidomos në industrinë e naftës.Duke pasur si qëllim rritjen e ekonomisëArabia Saudite ka filluar ndërtimin egjashtë qyteteve ekonomike, të cilat do tëndikojnë drejtpërsëdrejti në rritjen dhezhvillimin e ekonomisë së këtij vendi.

Arabia Saudite prodhon: hurma, grurë2,elb etj., gjithashtu zotëron një pasuri tëmadhe në bagëti, duke përfshirë delet,dhitë, devetë, lopët dhe kjo lloj pasurieështë në rritje e sipër vazhdimisht.

1 Këto shifra janë marrë nga faqja e Ministrisë së Punëve të Jashtme 2 Pjesa më e madhe e tij eksportohet në vende të ndryshme, ndërsa një pjesë i jepet shteteve arabe.


BOTA ISLAME

NGA: JUSUF BELUSHI DHE MAHMUD AHMED

Çelja e iftarit në oborr të Xhamisë sëShenjtë të Medinës është një përvojë qëduhet rrëfyer. Qytetarët e Medinës dhe

shumë vizitorë e ndërpresin agjërimin e tyrenë oborr të Xhamisë dhe për ta, Iftari ështënjë përvojë e veçantë, sidomos në Ramazan.Njerëzit e përshkruajnë tubimin brenda dhenë oborr të Xhamisë si një takim vëllazëror.Njerëzit i buzëqeshin njëri tjetrit,përshëndeten me duar me të huajt prejvendeve dhe kulturave të ndryshme dhe qëflasin gjuhë të ndryshme. Ata të gjithë kanëardhur që të bëjnë së bashku Iftar. Ujë

zemzemi, hurma dhe ëmbëlsirashpërndahen ndërmjet tyre.

Ndërsa dielli lëshon rrezet e tij të funditndriçuese mbi Xhaminë e Shenjtë, njerëzitpresin thirrjen për namaz me plot shpresë,se iu është pranuar agjërimi i tyre. Vizitorëte Xhamisë së Shenjtë nuk do ta harrojnërastin që iu dha për të bërë iftar në vendin qënjerëzit e thërrasin ‘vendlindje’ edhe pseështë shumë larg nga ata. Janë dhjetëramijëra njerëz, që janë të ulur brenda dhe nëoborr të Xhamisë së Shenjtë, duke priturIftarin. Pak minuta para perëndimit të Diellitnjerëzit fillojnë të shpërndajnë ushqimin, qëkanë sjellë me vete. Nuk është me rëndësinëse ndokush ka ardhur deri te Xhamia paushqim. Të gjithë kujdesen që të tjerët të

SHTOJCË EKSKLUZIVE PËR RAMAZAN:

PËRJETIMI I MOMENTITTË IFTARIT NË MEDINË

52

BOTA ISLAME

kenë ushqim të mjaftueshëm.Varietetet e kulturave dhe

nacionaliteteve të ndryshme përfaqësohenedhe në llojllojshmërinë e ushqimit qëparaqitet në racion. Kur dëgjohet zëri qëthërret njerëzit për namaz njerëzit fillojnëme ngrënien e hurmave dhe pirjen e ujit.Secili ndan ushqimin e tij me atë që kapranë. Njerëzit jo gjithmonë hanë ushqimine sjellë nga shtëpia, sepse kanë dëshirë që samë shumë njerëz të hanë ushqimin e tyre eqë do të thotë edhe shpërblim nga Zoti.

Pakistanezi AbdulAziz Xhuma thotë: Unënuk e kam humbur iftarin në Xhaminë eShenjtë për shtatë vjet. Për çdo ditë marr atëqë është e nevojshme për iftar, rezervojvendin tim dhe thërras shumë njerëz të ulenpranë meje. Unë i marr vëllezërit dhe fëmijëte mi që të më ndihmojnë. Unë vij këtu njëorë para iftarit dhe nuk mundem tapërshkruaj sa i gëzuar që jam në këtë vendme mijëra vëllezër të mi. Ndonjëherë pyesveten pse njerëzit bëjnë iftar në shtëpitë etyre në vend që të vijnë në xhami.

Hasan Beshiri, vizitor nga Sudani thotë:Unë kam dëshirë të sigurohem që për çdoditë të vij te Xhamia e Shenjtë për ta falurnamazin e ikindisë. Pas faljes ia përkushtojkohën time leximit të Kuranit apo dëgjimittë ndonjë ligjërate nga hoxhallarët deri afërperëndimit të Diellit. Të bësh iftar në oborrtë Xhamisë së Shenjtë është diçka unike. Unënuk mund ta përshkruaj, sepse ju duhet tashijoni këtë vetë. Vetëm se ndjenjat nukmund të përshkruhen. Me dhjetëra mijëranjerëz rreth e rrotull teje bëjnë iftar. Ne endajmë të njëjtin ushqim. Të gjithë kërkojnëfalje nga Zoti dhe luten që t’ua pranojëagjërimin e tyre. Atë që do ta veçoja përiftarin këtu është se unë kam zhvilluarmiqësi me njerëz me të cilët jam takuar këtu

për herë të parë. Për çdo ditë unë njihem menjerëz që e ndajnë ushqimin me mua nësofrat plastike, Gjatë dhe pas Iftarit nebisedojmë për problemet tona dhe krizat qëballafaqohet me to Bota Islame. Kam krijuarnjë fond të gjerë kujtese, kur të kthehem nëSudan. Ramazani në Medinë e sidomos nëHarem është Ramazani që e kam kaluar mësë miri.

Muselem Seidi, banor vendas thotë: Edhepse kam shumë ftesa prej familjes apokushërinjve që t’ju bashkohem për iftar meata, unë ju them atyre se jam i zënë, ose mëkanë ftuar disa shokë. E shokët e mi janënjerëzit e mbledhur për të bërë iftar nëXhaminë e Shenjtë. Është nder për mua tësjell ushqim të përgatitur nga familja imederi te Xhamia e Shenjtë dhe t’i shërbej mekëtë ushqim vizitorët dhe ata që kanëardhur për Umre. Ne kemi një fjalë të urtë nëarabisht: “Zotëri i njerëzve është ai që iushërben atyre”.1 Kur kryhet thirrja përnamaz, unë jam i sigurt se njerëzit që janëulur pranë meje kanë diçka për të ngrënëdhe për të pirë. Zemra ime fluturon kur ishoh të bëjnë iftar dhe përshëndeten meduar për të arritur kënaqësinë e Zotit.

Menjëherë pasi mbaron iftari pamja ezgjatur e sofrave prej plastike humbet në mëpak se dy minuta në një mënyrë tëorganizuar para se të fillojë namazi iAkshamit. Sistemi është i thjeshtë. Në çdosofër ushqimi gjenden dy persona përgjegjëspër mbledhjen e sofrës së gjatë të plastikës,së bashku me mbeturinat e ushqimit dhe evendosin në qese speciale të bëra për këtëqëllim e pastaj e hedhin nëpër kontejnerë.Rregullimi i mijëra sofrave plastike në njëvend të gatshëm për t’u falur në më pak setre minuta është diçka e pabesueshme.2

Përktheu: Driton LEKAJ1 Kjo fjalë është hadith, por që Sehavi dhe Albani e cilësojnë si të dobët, shih: El-Mekasid El- Hasene: 293 dheDaiful Xhamië: 3323. 2 Ky artikull është marrë nga gazeta ‘ArabNews’


NGA DIJETARI I MIRËNJOHUR: SHEJH SALIH ELFEUZAN

Pyetje: Dhurimi vullnetar i gjakut, a eprish agjërimin apo jo? Nëse i sëmuri kanevojë për gjak, a i lejohet agjëruesit që t’idhurojë gjak?

Përgjigja: Po, nxjerrja e gjakut meshumicë për t’ia dhënë të sëmurit në rastemergjence, ose dhurimi gjak për raste tënevojshme e prish agjërimin pa dyshim,ngase hixhamja (kjo është një lloj nxjerrjegjaku nga trupi i njeriut, që bëhet vetëmnën lëkurë.) e prish agjërimin, sikurse kaardhur në hadithin e saktë: “E prish(agjërimin) hixhamebërësi dhe atij që i

bëhet hixhamja”, ngase nxjerrja e gjakutnga trupi i njeriut konsiderohet si ushqimdhe forca e tij dhe se nxjerrja e gjakut dheagjërimi nuk mund të bashkohen, sepse kjoështë e dëmshme. Nxjerrja e gjakut meshumicë, qoftë nëpërmjet hixhames apome mjete mjekësore e prish agjërimin. Ponëse kjo gjë duhet bërë patjetër, sikurse nërastin kur ka nevojë i sëmuri dhe nevojitetgjak dhe mosdhënia e gjakut rrezikon jetëne tij i bëhet detyrim kujt ka mundësi t’idhurojë gjak, sepse këtu është në pyetjejeta e një myslimani. Kjo gjë është njësoj sishpëtimi i dikujt nga fundosja apo zjarri, aidetyrohet ne këtë rast t’i lejojnë që t’imarrin gjakun dhe ai do ta kompensojëkëtë ditë, sepse ai e ka prishur këtë ditë

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

RRETHÇËSHTJEVE

MJEKËSORETË

RAMAZANIT

FETVA DHE KONSULTIME

54


agjërimi me arsye dhe se ai do tëshpërblehet për këtë veprim, sepse kjo gjëllogaritet prej mirësisë.

Pyetje: Pikat e gjakut që merren përanalizat e gjakut, a e prishin agjërimin? Ponëse kjo përsëritet më shumë se një herënë ditë?

Përgjigja: Gjaku i paktë që nxirret përanaliza nuk i përngjan hixhames, e cilaështë bazë në këtë çështje. (d.m.th.: nuk eprish agjërimin).

Pyetje: Nëse ndodh që i sëmuri kagjakderdhje duke qenë agjërueshëm, a eprish agjërimin në këtë rast, pa marrëparasysh se sa i shumtë apo i paktë ështëky gjak?

Përgjigja: Gjakderdhja pa dashje shumëapo pak nuk ndikon tek agjëruesi (që t`iaprishë agjërimin) pasi kjo ndodh paqëllimin e agjëruesit. Kjo është njësoj sikurtë lëndohet diku apo pas nxjerrjes sëdhëmbit ka gjakderdhje dhe është njësoj,se është bërë pa dashjen e tij. Agjërimiprishet kur bëhet nxjerrja e gjakut mevetëdashje, si p.sh.: hixhamja apo dhurimi igjakut.

Pyetje: Disa injeksione kanë nëpërmbajtje përbërje vitaminash, të cilat ijapin fuqi sistemit nervor, por nukndikojnë në fuqizimin e trupit. Cila ështëpërgjigja juaj?

Përgjigja: Injeksionet që përmbajnëvitamina konsiderohen ushqyese dhe kjondikon tek agjëruesi. Ai nuk lejohet që t’ipërdorë duke qenë agjërueshëm, përveçnëse ka nevojë për injeksionet, i përdor atodhe e kompenson atë ditë (sepse këtoinjeksione e prishin agjërimin).

Pyetje: Disa injeksione intravenoze (qëfuten në vena) apo intramuskulare (nëmuskuj), të cilat i japin të sëmurit një llojfuqizimi në trup, a llogariten se janëushqyese dhe a prishet agjërimi?

Përgjigja: Për injeksionet që i jepen

agjëruesit është folur mjaft rreth tyre dheështë konstatuar se injeksioni, i cili ështëushqyes e prish agjërimin, pa kurrfarëdiskutimi, pasi ai e zëvendëson ushqimindhe pijen, prandaj për këtë gjë edhe e prishagjërimin.

Ndërsa injeksionet intravenoze, por qënuk janë ushqyese, të cilat merrennëpërmjet venave, kjo është çështjediskutimi ndërmjet dijetarëvebashkëkohorë. Disa thonë se e prishagjërimin, ngase përzihet me gjak dhe ecënnëpër trup dhe i jep fuqi trupit. Ndërsa tëtjerët thonë nuk e prish agjërimin, sepsenuk është ushqyese dhe meqë nuk ështëushqyese, ajo nuk ndikon në prishjen eagjërimit.

Ndërsa injeksioni intramuskular qëjepet në muskuj dhe që nuk është ushqyesnuk ka problem, sepse nuk ndikon tekagjëruesi, pasi nuk depërton në gjak apo nëbrendësi të trupit, por është vetëm nënlëkurë. Injeksionet intramuskulare qëjepen në muskuj (nën lëkurë) nuk e prishinagjërimin.

Pyetje: Disa barëra e kanë kohën ecaktuar të përdorimit, sepse nëse përdorenjashtë kësaj kohe ato e humbin efektin etyre ndikues tek i sëmuri, a lejohen tëpërdoren kur sëmundja, e cila për shkak tësaj merret ilaçi mund të jetë sëmundje erëndomtë e jo diçka e rrezikshme?

Përgjigja: Po, lejohen të përdoren dukeqenë agjërueshëm (duke e ndërprerëagjërimin), nëse barërat kanë kohën e vettë caktuar të përdorimit, sepse nëse nukpërdoren në kohën e caktuar, humb efekti ityre. P.sh.: gjatë ditës së Ramazanit, nësenuk i përdor humb efektin e saj dhe isëmuri ka nevojë për të, kjo sikurse thotëAllahu aze ue xhel: “Ndërsa kush është isëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aqditë nga ditët e mëvonshme.’‘ Një person itillë e përdor ilaçin dhe e kompenson atë



ditë pas Ramazanit, pasi ai është i sëmurëdhe hyn në fjalën e Allahut kur thotë:“Ndërsa kush është i sëmurë ose nëudhëtim, le të agjërojë aq ditë nga ditët emëvonshme.’‘ Edhe nëse sëmundja nukështë shumë e rëndë ose e rrezikshmeAllahu aze ue xhel e ka lejuar ilaçin dhe eka lejuar për të sëmurin që të hajë, nëseagjërimi shkakton dobësimin, ose ndikontek ai. Ndërsa sëmundja e rëndomtësikurse dhimbja e kokës, dhëmbit, kjo nukpërbën arsye që mos të agjërohet dhe nuk ilejohet që ta prishë agjërimin.

Pyetje: Disa të sëmurë kanë nevojë përoperacione të lehta, që nuk i bëjnë dëm tësëmurit që ta shtyjë pas muajit Ramazan,por disa nga të sëmurët e refuzojnë një gjëtë tillë. Si është puna me këtë gjendje, kurata e refuzojnë një gjë të tillë, sepse nemjekët jemi të sigurt se ky vonim nuk i bëndëm të sëmurit?

Përgjigja: Kjo është më mirë të vonohet(të shtyhet) pas Ramazanit, meqë njëvonim i tillë nuk i sjellë të sëmurit ndonjëdëm. Çështja është njësoj në Ramazan apojashtë Ramazanit, kjo është më e mirë dhemë e dobishme, që ta vonojnë deri pasRamazanit.

Pyetje: Nëse operacioni nuk ështëemergjent dhe mund të vonohet deri pasRamazanit, a i ndalohet mjekut që ta kryejënjë operacion të tillë gjatë ditëve tëRamazanit?

Përgjigja: Kjo është siç e përmendëm mëparë. Është më mirë dhe më e dobishme tëvonohet deri pas Ramazanit, porse nëse isëmuri e kërkon një gjë të tillë mjeku ekryen duke iu përgjigjur dëshirës së tësëmurit. Ndërsa për sa i përket mjekut nukka ndonjë gjë për të, porse duhet që takëshillojë të sëmurin dhe ta lajmërojë sekryerja e saj në Ramazan nuk është edomosdoshme.

Pyetje: Disa nga të sëmurët në rast se ia

lejon ta prishin agjërimin -Allahu na ruajt-përdorin duhan, ç’thoni ju për këtë?

Përgjigja: Duhani është i ndaluar(haram), nuk lejohet, as për të sëmurin, aspër të shëndoshin, qoftë gjatë ramazanitapo jashtë tij. Një gjë të tillë e dinë edhemjekët, si dhe rrezikun që sjell ai. Kyperson duhet të këshillohet, që mos tasëmurë veten edhe me një sëmundje tjetërpërveç asaj që ka. Të këshillohet, t’i bëhet iqartë rreziku nga ai, dhe të kenë frikënAllahun, dhe të mjaftohet me atë që Allahue ka lejuar.

Pyetje: A e prishin agjërimin pikat qëhidhen në sy?

Përgjigja: Është pyetje diskutimi në mesdijetarëve, duke u bazuar tek syri, a ështësyri grykë qarkullimi, i cili përcjell për nëbrendësi të trupit apo nuk është grykëqarkullimi? Prej tyre ka që e lejojnë dhethonë se syri nuk është grykë qarkullimidhe prej tyre ka që thonë, se syri ështëgrykë qarkullimi përcjellëse, meargumentin që nëse e vendos një pikë në sye gjen shijen e saj në fyt. Ky ështëargumenti i tyre, që syri është grykëqarkullimi dhe duke u bazuar në këtë thonëse e prish. Çështja është në dilemë mesdijetarëve dhe në këto çështje muslimanidetyrohet t’i largohet asaj që ka dilemë dhetë dalë nga kjo duke marrë rezervat, nësepikat nuk janë të detyrueshme, por nësejanë të detyrueshme patjetër gjatë ditës sëRamazanit e merr duke pasur kujdes, qëmos t’i shkojë në brendësi të trupit, nëse endjen shijen e saj të mundohet që ta kthejëdhe ta ndërpresë kalimin e saj në fyt. Kjonëse e ka të domosdoshme, e nëse jo, evonon përdorimin e saj deri në mbrëmje.

Pyetja: Pastrimi i veshkave përagjëruesin, i sëmurë, i cili është i varur

nga pastrimi i veshkave (dializa) dhe ështëgjithmonë i lidhur me terapinë përpastrimin e veshkave, dhe mundet që i

56


sëmuri të jetë agjërueshëm: a e prishagjërimin?

Përgjigja: Pastrimin e veshkave eshoqëron uji, i cili depërton në brendësi tëtrupit dhe tërheq materiale, e kjo e prishagjërimin. Për ketë ka dalë edhe fetva ngaKomisioni i Përhershëm i Fetvave nëArabinë Saudite, në Riad, se pastrimi iveshkave e prish agjërimin, pasi eshoqëron uji dhe materiale, të cilat futennë fyt të agjëruesit dhe nxirren.

Pyetje: A lejohet ai që ka nevojë përbarëra të mos i përdorë, duke parë se mundtë bëjë durim, a është mëkatar në këtë rast?

Përgjigja: Përdorimi i barërave është ilejuar (mubah) e jo i detyruar (vaxhib) e asi pëlqyeshëm (mustehab) dhe ai nëse nuk epërdor atë (ilaçin) ka lënë një gjë që është elejueshme, e nuk ka lënë diçka që ështëvaxhib (për këtë ai nuk është mëkatar).

Pyetje: Nëse ndonjë mjet mjekësor nukfutet nëpërmjet fytit, por nga ana e zorrëssë trashë, apo nga ana e organit, a vlen enjëjta dispozitë?

Përgjigja: Po, të gjitha metodat (epërdorimit) janë njësoj, pa marrë parasyshanën se nga futen ato, e prishin agjërimin,pasi lëndët që përmbajnë ato depërtojnë nëbrendësi, në damarë dhe zorrë dhe kryhetnëpërmjet tyre prishja e agjërimit.

Pyetje: Nëse orari i punës së mjekutështë natën në muajin e Ramazanit, për sai përket namazit të natës: a është më mirëpër të të kërkojë leje dhe të dalë që të faletme xhemat në namazin e teravive, kurdihet se qëndrimi i tij nuk është idomosdoshëm në vendin e punës, apo tëfalet vetëm nëse i mundësohet kjo?

Përgjigja: Nuk duhet që ta lerë punën etij, puna e tij është vaxhib (e detyrueshme),ndërsa shkuarja në taravi është sunet, enuk lihet vaxhibi për sunetin, por duhet tëqëndrojë në vendin e punën së tij e nëse imundësohet që të falet natën në fillim, në

mes ose në fund të saj, le të falet.Pyetje: Nëse personi e puth apo e

ledhaton gruan e vet gjatë ditës sëRamazanit dhe i rrjedh nga organi medhij(Medhij: Lëngu që del prej organit kur aindien kënaqësi gjatë puthjes apoledhatimit, duke mos arritur orgazmën,pra, është lëngu që i paraprin spermës.): ae prish kjo agjërimin?

Përgjigja: Kjo çështje ka mospajtim mesdijetarëve, nëse i rrjedh organi për shkaktë ledhatimit, apo të folurit. Grupi i parëthonë se një gjë e tillë e prish. E grupi tjetërthonë se kjo është gabim dhe ka bërëmëkat, por nuk e ka prishur agjërimin eduhet të pendohet dhe ky është mendimimë i saktë, inshallah. Por duhet t’i largohetnjë gjëje të tillë, sepse Allahu thotë përagjërimin, se agjëruesi e ka lënë epshin,ushqimin, pijen për Mua dhe se lënia eepshit është përmendur para ushqimit dhepijes. Për këtë njeriu duhet t’i largohetepshit deri sa të bëjë iftar e pastaj t’iafrohet gruas së tij natën, siç na thotëAllahu i Lartësuar: “Natën e agjërimit uështë lejuar afrimi te gratë tuaja...”. Ajetikuranor aludon se ditën gjatë agjërimit nuklejohet afrimi te gratë tuaja (marrëdhënieintime).

Pyetje: Disa femra përdorin barëra përndalimin e menstruacioneve, me qëllim qëta agjërojnë muajin e Ramazanit të gjithë.A lejohet një gjë e tillë?

Përgjigja: Mjekët tani janë tëpranishëm, nëse thonë se një gjë e tillë nuke dëmton shëndetin, nuk ka problem tëpërdoren, për shkak të agjërimit tëRamazanit pa ndërprerje.

Marrë nga libri: “Fetva të fikhut rrethçështjeve mjekësore të Ramazanit” nga

dijetari i mirënjohur Shejh Salih Feuzan Përktheu: Rashid ZULFIU


HISTORI

ABDULKAJJUM SUHEJBANI

Në këtë shkrim do të përmend disandodhi nga e kaluara e muslimanëve,të cilat kanë ngjarë në muajin e

bekuar të Ramazanit. Në fakt bëhet fjalëpër raste joshëse që në vetvete përmbajnë

kuriozitete e që janë grumbulluar ngalibra të ndryshëm të hadithit, të historisë,biografive e të tjerë.

Ky shkrim synon të arrijë në thellësitëe veprave voluminoze që kanë përpiluardijetarët e islamit me qëllim që tëpërfitojmë e të mësojmë nga ndodhitë, qëi kanë përmendur ata. Nga ana tjetër është

NË RAMAZANNGJAU…

58

HISTORI

një metodë e re e shkrimeve që kanë tëbëjnë me Ramazanin dhe ndryshe nga atoprezantime klasike që hedhin drite mbikëtë muaj të bekuar.

1. Zuhejr b. Muhamed:

Ai ishte një njeri i devotshëm dheasket. Për të është thënë: Nuk kemi parëmë të mirë se ai pas Ahmed b. Hanbelit.Ishte guximtar i madh. Qëndroi gjatë nëpikën luftarake të Tarsusit. Në çdoRamazan, Zuhejri i përkushtohej shumëleximit të Kuranit. Ai bënte edhe nganëntëdhjetë hatme gjatë këtij muaji tëbekuar. Vdiq në vitin 258 sipas Hixhretit.

2. Amër b. Numan b. Mukrin:

Ky është një prej shokëve tëMuhamedit, salallahu alejhi ue selem, osesipas të tjerëve i përket brezit të dytë tëmuslimanëve dhe është njëri ngazotërinjtë e tabiinëve.

Ibën Hibbani shënon në librin e tij“Thikat”, se Muavije b. Kurre ka thënë:Unë shkova mysafir tek Amër b. Numan b.Mukrini. Meqë erdhi muaji i Ramazanit,Musab b. Umejri kishte dërguar një njeritek Amri për t’i dhuruar dy mijë dërhem.I dërguari i emirit i tha Amrit: Emiri të bënselam dhe të njofton se çdo lexuesi tënderuar i kemi dhënë këtë dhuratë,prandaj përdore këtë pasuri gjatë këtijmuaji. Amri iu drejtua dhe i tha: Bëji selamemirit dhe thuaji: Kuranin nuk e lexojmëpër të përfituar ndonjë të mirë të kësajbote, -dhe ia ktheu pasurinë.

3. Ibën Haxheri lutet:

Sehaviu, njëri nga nxënësit më të afërttë Ibën Haxherit tregon se disa herë kishtedëgjuar mësuesin e tij duke rrëfyer: “Mes

meje dhe një ithtari të Ibën Arabiut iquajtur Ibën Emin shpërtheu një polemikëe ashpër rreth çështjes së Ibën Arabiut.M’u kërcënuan se do të më fajësoninpërpara Sulltanit, mirëpo unë iu thashë seSulltani s’ka të bëjë asgjë me këtë punë,prandaj ne do të lutemi tek Allahu që tëshkatërrojë atë që është në gabim, sepseka pak mundësi të ndodhë, që dy vetë tëluten për t’u shkatërruar gabimtari e tëmos e nxjerri Allahu në pah të vërtetën.Kundërshtari e pranoi propozimin tim.Unë i thashë: do të lutesh kështu: O Allah,nëse Ibën Arabiu është i devijuar, mëmallko mua, o Zot! Ai e bëri. Pastaj unë uluta: O Allah, nëse Ibën Arabiu është nërrugë të drejtë, më mallko mua, o Zot! Mëpas u ndamë. Kundërshtari im jetonte nëReuda. Atë e ftoi një njeri i pashëm përdarkë. Pas darke, posa kishte filluar natatë mbulojë gjithçka, ai doli për t’u kthyernë shtëpinë e vet. Gjatë rrugës disadashamirë e shoqëruan deri në vendinShehtur. Duke ecur i tha shokëve të vet:Një gjë e butë më kaloi nëpër këmbë,shikoni se ç‘është! Ata nuk vërejtën asgjë.Derisa arriti në shtëpi e humbi shikimindhe mbeti i verbër e në mëngjes gdhiu ivdekur. Këtë lutje e bëra në Ramazan nëvitin 797 sipas Hixhretit.

Kur bëmë lutjen iu thashë tëpranishmëve, se nuk mbushet viti e të mose gjejë e keqja atë që është në gabim.”

...Njerëzit detyrohen të synojnë shpëtimin në këtëbotë dhe tjetrën, të marrin dijen nga ata qëjanë kompetentë ...

“ “


HISTORI

Ibën Arabiu ka jetuar në Damask.Shejhul islam Ibën Tejmije, rahimehullah,ka thënë për të: Ky njeri, autor i librave“Futuhat Mekkije” dhe “Fususul hikem”është një kundërshtar i pejgamberëve. Ailavdëron popullin e Nuhit, Hudit, Faraonitdhe i përçmon pejgamberët, si Nuhun,Ibrahimin, Musain, Harunin. Ai i qortondijetarët e muslimanëve, si Xhunejd b.Muhamedin, Sehël b. Abdullah Tusteriundhe nga ana tjetër lavdëron tëdegjeneruarit, si Hallaxhin e të ngjashmitme të. Këtë e ka përmendur kur flet përfantazmat e tij satanike.

Imam Dhehebiu për librin e tij “Fususulhikem” thotë: Nëse aty s’ka kufër, atëherëkufri nuk ekziston në këtë botë.

Nga kjo që u përmend më lartëkuptojmë se njerëzit duhet të kenë kujdestë madh se prej cilit e marrin fenë.Rreziku është i madh. Shumë herë kandodhur që dikush të devijojë, sepse e kamarrë prej çdonjërit, pa u vërtetuar sekush është dhe çka është. Njerëzitdetyrohen të synojnë shpëtimin në këtëbotë dhe tjetrën, të marrin dijen nga ataqë janë kompetentë, nga ata për të cilëtAllahu ka thënë: “Vërtet Allahut ngarobërit e Tij i frikësohen vetëm dijetarët.”(Fatir: 28) Falë Allahut ata janë të shumtëdhe janë të gjallë, prandaj duhet pyeturpër çdo dyshim, në mënyrë që tëshpëtojmë nga devijimet.

4. Tevekuli (mbështetja tek Allahu) i Ibrahim Ed’hemit

Ibrahim Ed-hem Ebu Is’hak Ixhliu ështëimam i njohur, zotëri i asketëve dhe kabanuar në Sham. Ai mori dituri ngadijetarë të dalluar si: Ebu Is’hak Sebiu,Mensur b. Mutemiri, Malik b. Dinari,Sulejman Ameshi e të tjerë. Prej tij moridituri Sufjan Theuriu, Shekik Belhi dhe

shumë të tjerë.Ibrahim Ed’hemi ishte njeri shumë i

devotshëm dhe me mbështetje të fortë tekAllahu i Madhëruar. Shokët e tij tregojnënjë rast që ju kishte ndodhur më të nëmuajin e Ramazanit. Ata tregojnë: Neishim tek Ibrahim Ed’hemi në një prejditëve të Ramazanit dhe ndërkohë erdhidikush tek shtëpia e tij e i dhuroi njëshportë me fiq. Ibrahimi e mori shportëndhe ua shpërndau të tërën të mjerëve efqinjëve, pa pasur dhe pa lënë gjë përveten e vet. Ne i thamë: A nuk le gjë përne? Ai na u drejtua: A nuk jeniagjërueshëm? Ne i thamë: Si jo. Tha: A nukkeni turp e frikë prej Allahut? A nuk ifrikësoheni dënimit të Allahut? Jushpresoni të jetoni deri në mbrëmje dhenuk keni mendim të mirë për Allahun!Pastaj ju tha: Kini besim tek Allahu dhemendoni mirë për Të, sepse ai ka thënë:“Ajo që është në duart tuaja harxhohet,kurse ajo që është tek Allahu është eamshueshme.” (Nahël – 96)

Për udhëzimin dhe pendimin e IbrahimEd’hemit përmenden gjëra tëmahnitshme. Thuhet për të se rridhte prejnjë familjeje aristokratike e të pasur. Njëditë prej ditëve, kur ishte në gjueti, hipurmbi at, kali i tij filloi të trembet dhe dëgjoinjë zë që vinte nga qielli e thoshte: OIbrahim, ç‘janë këto punë të kota që bën“A menduat se ne ju krijuam për kot.”(Muminun 115), ki frikë Allahun dhepërgatitu për ditën kur do të dalëshpërpara Tij. Ibrahimi zbriti nga kali dhe qëatë ditë u bë asket.

Një rast tjetër me Ibrahim Ed’hemin etregojnë shokët e tij: Ishim me Ibrahiminduke lundruar në det. Filluan të tërbohenerërat dhe me të edhe anija jonë. Njerëzitu frikësuan dhe qanin. Ne i thamëIbrahimit: o Ebu Is’hak, ç’mendon ti, si t’iabëjmë? Ai filloi të lutet: O Ti që je i gjallë

60

HISTORI

edhe atëherë kur nuk ka asnjë të gjallë. OTi që je i Gjallë para se të ketë ndonjë tëgjallë, o Ti që je i Gjallë pasi të mbarojëçdo i gjallë, o Ti i Gjallë që na mbikëqyr, oMirëbërës, na e tregove fuqinë Tënde, tanina trego faljen! Në atë moment u qetësuagjithçka. Ibrahim Ed’hemi vdiq në vitin162 sipas hixhretit.

5. Imam Shafiu bënte gjashtëdhjetë hatme në namaz

Ai quhet Muhamed b. Idriz. Stërgjyshi itij quhet Hashim dhe ishte axha iPejgamberit, salallahu alejhi ue selem. Ulind në Gaza vitin 150 sipas hixhretit,kurse do të rritej në Meke. Babai i vdes nëmoshë të re, prandaj ai rritet jetim nënpërkujdesjen e nënës së vet. Ishte shumë izgjuar dhe çdo pune që i hynte bëhej më imiri në mesin e shokëve. Kur ishte fëmijëmësoi të qëllojë me shigjeta dhe u bë më idalluari në këtë drejtim. Më pas iu dhashkencave të gjuhës dhe arriti një gradë tëlartë në këtë dituri. Më pas u dashurua meFikhun dhe u bë zotëria i kohës së vet nëkëtë lëmi. Ishte i pashëm dhe bujar.Nxënësi i tij Muzeniu thotë: Nuk kam parëmë fytyrëbukur se imam Shafiu. Dijetarëtkanë thënë shumë fjalë miradije për te.Abdullahu, djali i imam Ahmedit e pyetinjë herë babanë e vet: Kush ishte imamShafiu, se po të dëgjoj që lutesh shumë përte? Ai i tha të birit: Ai ishte si Dielli përdynjanë dhe si shëndeti për njerëzit, o biriim, a ka zëvendësim për ta?

Ibën Asakiri në librin e tij “TarihDimeshk” ka shënuar se imam Shafiu përçdo natë ka bërë nga një hatme e kur vintemuaji i Ramazanit bënte nga dy hatme, njënatën dhe një ditën dhe kështu për çdoRamazan bënte gjashtëdhjetë hatme, dukei lexuar në namaz. Husejn b. Ali Kerabisiutregon: “Unë kam bujtur më shumë se njëherë tek imam Shafiu. Ai e kalonte një të

tretën e natës në namaz. Rrallë herështonte më shumë se pesëdhjetë ajete dhearrinte deri në njëqind. Çdoherë qëlexonte ndonjë ajet ku përmendej mëshirae Allahut, lutej për veten dhe për të gjithëbesimtarët. Kur lexonte ndonjë ajet përndëshkimin, kërkonte shpëtimin e Allahutpër veten dhe për të gjithë besimtarët.Sikur edhe shpresa edhe frika ishin tubuarplotësisht në shpirtin e tij.”

Përkushtimi ndaj Kuranit duke e lexuarme vëmendje dhe duke vepruar sipas tij kaqenë tradita e të parëve tanë të mirë. Ngaata ka qenë edhe imam Shafiu.

Disa fjalë të urta të imam Shafiut:Atë që nuk e ngushëllon devotshmëria

e tij, nuk ka ngushëllim për të.Mirësia qëndron në pesë gjëra: pasuria

shpirtërore, të heqësh dorë nga dëmtimi itë tjerëve, fitimi hallall, devotshmëria dhebesimi tek Allahu.

Nuk e ke vëlla atë që duhet t’i bëshlajka.

Organizimi i njerëzve është më i rëndëse organizimi i kafshëve.

Largimi prej mëkateve dhe lënia egjërave që s’kanë të bëjnë me ty tandriçojnë zemrën. Ndaje një pjesë tëkohës me veten, pakësoje hajen dhe ruajunga ndeja me mendjelehtët dhe ata qës’janë të drejtë me ty. Nëse flet gjëra qës’kanë të bëjnë me ty, të ka në dorë fjala ejo ti fjalën.

Njeriu më me nam të mirë është ai qës’e sheh namin e tij, njeriu më i respektuarështë ai që s’e sheh këtë tek vetvetja.

Marrë nga libri: Ahbar ue havadith fi Ramadan,

Shqipëroi: Agim BEKIRI

EDITORIALI TË BËHEMI MË TË MIRË - albislam.com · dhe lavdërimi qoftë për të, dijetarët, njerëzit e mençur etj. Medito sa herë je nënçmuar, sa Medito sa herë je nënçmuar,

Documents