Page 1
วชาเศรษฐศาสตรกบการเขาใจปญหาของสงคมมนษยของสงคมมนษย
สฤณ อาชวานนทกลFringer | คนชายขอบ
http://www.fringer.org/28 พฤศจกายน 2552
งานน8เผยแพรภายใตลขสทธ> Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหทาซ8า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนWงของงานน8ไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทWใหเครดตผสราง ไมนาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธ>เดยวกนน8เทาน8น
Page 2
หวขอบรรยาย
1. พ8นฐานเรWองเศรษฐศาสตร2. การเตบโตทางเศรษฐกจ3. พ8นฐานเรWองระบบตลาด4. พรมแดนของเศรษฐศาสตร4. พรมแดนของเศรษฐศาสตร5. การบรหารจดการทรพยากร: ทWดนในศรลงกา6. แนะนาเศรษฐศาสตรพฤตกรรม
Page 3
1. พ8นฐานเรWองเศรษฐศาสตร
Page 5
“โจทยใหญ” ของเศรษฐศาสตร
• มนษยมความตองการไมส 8นสด• แตทรพยากรมจากด
– ทนธรรมชาต (ทWดน ฯลฯ)– ทนมนษย (แรงงาน ปญญา ฯลฯ)– ทนมนษย (แรงงาน ปญญา ฯลฯ)– ทนเงนตรา– ทนทางสงคม ฯลฯ
• ควรใชและจดสรรทรพยากรแตละชนด “อยางไร”?
• เราม “ทางเลอก” อะไรบาง?
Page 6
สมมตฐานเบ8องตนของเศรษฐศาสตร
• คนเปน “สตวเศรษฐกจ” 100%?
• คน “มเหตมผล” 100%?
• ถาสมมตฐานเหลาน8ไมเปนจรง • ถาสมมตฐานเหลาน8ไมเปนจรง
ทฤษฎเศรษฐศาสตรอาจอธบาย
“โลกแหงความจรง” ไมได
• บรบท และ เงWอนไข เปนสWงสาคญ
Page 7
เศรษฐศาสตรศกษาโจทยในหลายระดบ
โลก / ประเทศ
สWงแวดลอม การเมอง สถาบน
ขอมล
พฒนา
การเงน
อตสาหกรรม
ปจเจก
เครอขาย
ชWอเสยง
การคลง
สวสดการ
องคกร
Page 8
คาถามใหญของเศรษฐศาสตร• ระบอบเศรษฐกจควรผลตสนคาและบรการ
ประเภทใดบาง? – เนนการผลตในภาคเกษตร หรออตสาหกรรม หรอบรการ หรอขอมล หรอ ฯลฯ? หรอควรเนนกจกรรมดานกฬา การพกผอน หรอทWอยอาศย?
• ระบอบเศรษฐกจควรผลตสนคาและบรการ• ระบอบเศรษฐกจควรผลตสนคาและบรการอยางไร? – ใชแรงงานเปนหลก, ทWดนเปนหลก, หรอทนเปนหลก? ทาอยางไรใหเกดประสทธภาพ?
• ใครควรไดใชสนคาและบรการท#ผลต? – แบงให ทกคนไดเทาๆ กน? ใหคนรวยไดมากกวา? ให คนทางานหนกไดมากกวา?
Page 10
• Positive Statements:
– สามารถพสจนวาเปนจรงหรอเทจได ดวยการเชคขอมลหรอคนควาวจยเพWมเตม
• Normative Statements:
– เปน “ความเหน” หรอ “ความรสกสวนตว” ทWพสจนวาเปน
Positive & normative economics
– เปน “ความเหน” หรอ “ความรสกสวนตว” ทWพสจนวาเปนจรงหรอเทจไมไดดวยการคนควาวจย
องคความรจากเศรษฐศาสตรแขนงใหมๆ เชน เศรษฐศาสตรสWงแวดลอม เศรษฐศาสตรความสข และเศรษฐศาสตรพฤตกรรม
กาลงชวยขยบขยาย “ขอบเขต” ของสWงทWนกเศรษฐศาสตร ศกษา � แปลง Normative เปน Positive economics
Page 11
4
5
6
Price
“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?
0
1
2
3
0 1 2 3 4 5 6
Quantity
Page 12
“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?
4
5
6
Price
S0
S1
S2
0
1
2
3
0 1 2 3 4 5 6
Quantity
D0
Page 13
“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?
4
5
6
Price
S0
0
1
2
3
0 1 2 3 4 5 6
Quantity
D0
D1
D2
Page 19
บญญตพ8นฐานของวชาเศรษฐศาสตร
Page 20
บญญต #1: ภาวะไดอยาง-เสยอยาง• บญญตทW 1: คนทกคนเผชญภาวะ “ไดอยาง-
เสยอยาง” (tradeoffs) เสมอ
• ประสทธภาพ vs. ความยตธรรม - แตข8นอย
กบวาเรานยามสองคาน8อยางไรดวย
• เรยน vs. เลน, บรโภค vs. ลงทน
• “โลกน8ไมมอะไรฟร” (there is no free
lunch) – เพราะอะไร?
Page 21
บญญต #2: ตนทนคอสWงทWเรายอมเสย• บญญตทW 2: ตนทนของอะไรกตามคอสWงทW
คณยอมเสยไปเพWอใหไดส Wงน8นมา
• “โลกน8ไมมอะไรฟร” (there is no free
lunch) เพราะอยางนอยเราทกคนกม “ตนทน
คาเสยโอกาส” (opportunity cost)
• ตวอยางตนทนเชน เวลา เงน ความสข ความ
สบาย ฯลฯ
Page 22
บญญต #3: คดทละหนวย (margin)• บญญตทW 3:คนทWมเหตมผลคดแบบ “เพWมทละ
หนวย” (margin) คอคานงถงประโยชนและ
ตนทน “ทWเพWมข8น” ไมใชคาเฉลWย
• สมมตวาตนทนในการบนของเครWองบนขนาด
200 ทWนWง เทากบ $100,000
• ถาเทWยวบนเหลอทWนWง 10 ทW ผโดยสารอยาก
จายแค $300 สายการบนควรขายใหหรอไม?
Page 23
บญญต #4: คนตอบสนองตอสWงจงใจ• บญญตทW 4:คนตอบสนองตอสWงจงใจ
• “เชคชวยชาต”
• มาตรการภาษ
• ซ8อ 2 แถม 1
• ราคาศนยบาท = “emotional hot button”
Page 24
วธวทยาของเศรษฐศาสตร(economic methodology)(economic methodology)
Page 25
สWงบนเทงคาใ
ชจา
ยในกา
รบรโ
ภค (
บาท
)
อาหาร
เศรษฐศาสตรเลาเรWองดวยแผนภาพ
O
คาใ
ชจา
ยในกา
รบรโ
ภค
รายไดตอเดอน (บาท)
Page 26
เศรษฐศาสตรเลาเรWองดวย Time Series
6,0006,0006,0006,000
8,0008,0008,0008,000
60%60%60%60%
80%80%80%80%
ผลตภณฑมวลรวมในประเทศและอตราการสงออกของไทยพนลานบาท
0000
2,0002,0002,0002,000
4,0004,0004,0004,000
2533253325332533 2534253425342534 2535253525352535 2536253625362536 2537253725372537 2538253825382538 2539253925392539 2540254025402540 2541254125412541 2542254225422542 2543254325432543 2544254425442544 2545254525452545 2546254625462546 2547254725472547 25482548254825480%0%0%0%
20%20%20%20%
40%40%40%40%
GDP GDP GDP GDP ของไทยของไทยของไทยของไทย การสงออกเปนรอยละของ การสงออกเปนรอยละของ การสงออกเปนรอยละของ การสงออกเปนรอยละของ GDPGDPGDPGDP
ทWมา: กระทรวงพาณชย, ธนาคารแหงประเทศไทย
Page 27
อตราสวนกใช “เลาเรWอง” ได
250250250250300300300300350350350350400400400400450450450450500500500500
อตราสวนการใชเช?อเพลงตอรายไดตอหว ป 2548(จานวนตนหรอเทยบเทา ตอรายได 1 USD)
000050505050
100100100100150150150150200200200200250250250250
สหรฐ
อเมร
กาสห
รฐอเ
มรกา
สหรฐ
อเมร
กาสห
รฐอเ
มรกา
ญปน
ญปน
ญปน
ญปน
องก
ฤษ
องก
ฤษ
องก
ฤษ
องก
ฤษ
ฟน
แลน
ดฟ
นแล
นด
ฟน
แลน
ดฟ
นแล
นด
อนโด
นเซ
ยอน
โดน
เซย
อนโด
นเซ
ยอน
โดน
เซย
มาเล
เซย
มาเล
เซย
มาเล
เซย
มาเล
เซย
ฟลป
ปนส
ฟลป
ปนส
ฟลป
ปนส
ฟลป
ปนส
สงคโ
ปร
สงคโ
ปร
สงคโ
ปร
สงคโ
ปร
ไทย
ไทย
ไทย
ไทย
เกาห
ลใต
เกาห
ลใต
เกาห
ลใต
เกาห
ลใต
ฮองก
งฮอ
งกง
ฮองก
งฮอ
งกง
จนจน จนจน
อนเด
ยอน
เดย
อนเด
ยอน
เดย
ทWมา: British Petroleum Statistical Review of World Energy 2006, World Bank
Page 28
ขอมล cross-section “เลาเรWอง” ไดดกวาสดสวนหน ตอรายไดของครวเรอนไทย แบงตามช นรายได
10.0
15.0
20.0
25.0
0.0
5.0
10.0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2000 2004 Poly. (2000) Poly. (2004)
ช 8นรายไดของครวเรอน (percentile)
ทWมา: สานกงานสถตแหงชาต
Page 29
75
100
scale ของกราฟ มผลทางจตวทยาการบรโภคอาหารตอป (ตอคน)
ปรม
าณท
Wซ8 อต
อป (
กโลกร
ม)
รายไดของรายไดของผบรโภค ผบรโภค ((บาทบาท))
ปรมาณทWซ8อปรมาณทWซ8อตอป ตอป ((กโลกรมกโลกรม))
fig
0
25
50
0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000
ปรม
าณท
Wซ8 อต
อป
รายไดของผบรโภคตอป (บาท)
ผบรโภค ผบรโภค ((บาทบาท)) ตอป ตอป ((กโลกรมกโลกรม))
05,000
10,00015,00020,000
10254570
100
Page 30
300
400
scale ของกราฟ มผลทางจตวทยา (ตอ)ป
รมาณ
ทWซ
8 อตอป
(กโ
ลกร
ม) รายไดของรายไดของผบรโภค ผบรโภค ((บาทบาท))
ปรมาณทWซ8อปรมาณทWซ8อตอป ตอป ((กโลกรมกโลกรม))
05,000
1025
fig
0
100
200
0 5000 10 000 15 000 20 000
การบรโภคอาหารตอป (ตอคน)
ปรม
าณท
Wซ8 อต
อป
รายไดของผบรโภคตอป (บาท)
5,00010,00015,00020,000
254570
100
Page 31
อตรา
การว
างงา
น(%
)
9
10
11
12
5
10
15
เมWอไหรทW “ขาวด” เปนขาวดจรงๆ?
fig
อตรา
การว
างงา
น
Unemployment
1989 1991 1992
4
5
6
7
8
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3-10
-5
0
1990
Page 32
อตราการเป
ลWยน
แปลงข
องอตราการวางงาน
Rate of changein unemployment
9
10
11
12
5
10
15
อตรา
การว
างงา
น(%
)เมWอไหรทW “ขาวด” เปนขาวดจรงๆ? (ตอ)
fig
อตราการเป
ลWยน
แปลงข
องอตราการวางงาน
(%)
Unemployment
1989 1990 1991 1992
4
5
6
7
8
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3-10
-5
0
อตรา
การว
างงา
น
Page 33
มลคา = ปรมาณ x ราคา• การ “แยกสวน” ตวเลขตางๆ ออกเปนองคประกอบ จะทาใหเราเขาใจไดดข 8นวา ใคร
ไดหรอเสยประโยชนจากตวเลขทWสงข8นหรอลดลง• ยกตวอยางมลคาการสงออกขาวเปรยบเทยบ 2545 เทยบกบ 2548:
80808080
100100100100
70
93
23พนลานบาทสวนตางทWเกดจากปรมาณขาว
มลคาสงออกขาว สวนตางมลคาสงออก
7%
• จะเหนไดวามลคาสงออกขาวทWเพWมข8นน8นเกดจากราคาขายทWสงข8นเปนสวนใหญ (93%) มาจากปรมาณเพWมข8นเปนสวนนอย (7%)
• เมWอเทยบตวเลขน8กบราคาทWรฐบาลรบซ8อขาวเปลอก จะพบวาคนทWไดประโยชนสวนใหญจากมาตรการน8คอพอคาคนกลาง ไมใชเกษตรกร
0000
20202020
40404040
60606060
2545254525452545 2548254825482548
70
สวนตางทWเกดจากราคาขาว
93%
ทWมา: กรมสงเสรมการสงออก
Page 34
2. การเตบโตทางเศรษฐกจ
Page 35
การเตบโตทางเศรษฐกจ
Page 36
ประโยชนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
Page 37
นกเศรษฐศาสตรโดยมากเชWอวา...• การเตบโตทางเศรษฐกจทาใหเราผลตทกอยางได
มากข8น โดยเฉพาะสนคาอปโภค• สนคาอปโภคบรโภคมากข8น � มาตรฐานความ
เปนอยดกวาเดม � คณภาพชวตดข 8น
ประโยชนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
เปนอยดกวาเดม � คณภาพชวตดข 8น • เศรษฐกจโต � รฐเกบภาษไดมาก � โครงสรางและ
สวสดการพ8นฐานดข8น (ถนน โรงพยาบาล ฯลฯ)• ความมWงคWงทWสรางน8นจะ “ไหลรน” ลงมาสคนจนโดย
อตโนมต เชน ผานการจางงาน และเมWอรฐบาลเกบภาษจากคนรวยไดมากข8น กจะชวยคนจนไดมากข8น
Page 38
“ตนทน” ของการเตบโตทางเศรษฐกจ
Page 39
“ตนทน” ของการเตบโตทางเศรษฐกจ
ตวอยางตนทนของการเตบโตทางเศรษฐกจ• คนรวยรวยข8น คนจนอาจจนลงหรอลาบากกวาเดม �
“รวยกระจก จนกระจาย”• “ผลไหลรน” ในความเปนจรงไมคอยไหล
คอรรปชWนบWนทอนการกระจายรายไดและลดทอน• คอรรปชWนบWนทอนการกระจายรายไดและลดทอนคณภาพของบรการภาครฐ
• องคประกอบของการเตบโตบางอยางอาจไมเปนผลดตอประชาชน เชน เพWมงบประมาณทางทหารเกนจาเปน
• องคประกอบ (composition) สาคญกวา ผลรวม (sum)
Page 41
คาเสยโอกาสของการเตบโตทางเศรษฐกจ• เนWองจากทรพยากรมจากด เราจงมกจะตองเลอกวาจะ
เนนการผลตอะไรมากกวากน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนWง ระหวาง
�สนคาทน (capital goods) กบ�สนคาอปโภคบรโภค (consumer goods)�สนคาอปโภคบรโภค (consumer goods)
• การเตบโตทางเศรษฐกจในระยะยาวตองอาศยการลงทนในสนคาทน เชน เครWองจกร ถนนหนทาง ทรพยสนทางปญญา อยางตอเนWอง เนWองจากเปน “ปจจยการผลต” ทWผลตสรางการเตบโตในระยะยาว
• แตกละเลยสนคาอปโภคบรโภคไมได เพราะรวมปจจยสW + เครWองอานวยความสะดวก + ปรบปรงคณภาพชวต
Page 42
ปรมาณสนคาทน
K2
ภาวะไดอยาง-เสยอยางของการเตบโต
คาเสยโอกาสของคาเสยโอกาสของสนคาทน สนคาทน KK22--KK1 1 = = สนคาอปโภคบรโภค สนคาอปโภคบรโภค CC11--CC2 2 ทWตอง ทWตอง ““เสยสละเสยสละ” ” ((ไมไดผลตไมไดผลต))
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภคC1C2
K1
ตนทน
ประโยชน““เสยสละเสยสละ” ” ((ไมไดผลตไมไดผลต))
Page 43
B
การเตบโตและศกยภาพในการผลต
ปรมาณสนคาทน เมWอประเทศยงใชศกยภาพเมWอประเทศยงใชศกยภาพในการผลตไมเตมทW ในการผลตไมเตมทW เศรษฐกจจะขยายตวจากเศรษฐกจจะขยายตวจากจด จด A A ไป ไป B B ได ท 8งสนคาได ท 8งสนคาทนและสนคาอปโภคทนและสนคาอปโภค
C1
A
B
K1
K2
C2
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
ทนและสนคาอปโภคทนและสนคาอปโภคบรโภคเพWมข8นบรโภคเพWมข8น
Page 44
A
BK2
ปรมาณสนคาทน
ในระยะยาว ตองเพWมศกยภาพในการผลต
เมWอประเทศผลตเตมเมWอประเทศผลตเตมศกยภาพแลว การเตบโตศกยภาพแลว การเตบโตตองอาศยการเพWมศกยภาพ ตองอาศยการเพWมศกยภาพ เชน เพWมทรพยากร เชน เพWมทรพยากร ((คนพบคนพบน8ามนน8ามน, , แรงงานตางดาวแรงงานตางดาว) ) หรอปรบปรงประสทธภาพหรอปรบปรงประสทธภาพ
C1
K1
C2
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
หรอปรบปรงประสทธภาพหรอปรบปรงประสทธภาพในการผลต ในการผลต ((เทคโนโลยเทคโนโลย, , ปรบปรงการศกษาปรบปรงการศกษา))
Page 45
AB
K2
การเพWมศกยภาพทWดระยะส 8นแตอาจไมยWงยนปรมาณสนคาทน การเพWมศกยภาพทWเอยงการเพWมศกยภาพทWเอยง
ไปขางสนคาอปโภคไปขางสนคาอปโภคมากกวาสนคาทน เชน มากกวาสนคาทน เชน เงนลงทนจากตางชาตเงนลงทนจากตางชาตอาจเนนผลตสนคาอาจเนนผลตสนคาอปโภคบรโภคเพWออปโภคบรโภคเพWอ
C1
K1
K2
C2ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
อปโภคบรโภคเพWออปโภคบรโภคเพWอสงออก ประเทศเตบโตในสงออก ประเทศเตบโตในระยะส 8น แตยWงยนหรอระยะส 8น แตยWงยนหรอเปลาเปลา? ? ((อยาลมวาสนคาอยาลมวาสนคาทนเสWอมตามกาลเวลาทนเสWอมตามกาลเวลา))
Page 46
ววฒนาการ (?) ของระบบเศรษฐกจระ
ดบ
เสรภ
าพท
างเศ
รษฐก
จของ
ประ
ชาช
น
ทนนยมเสร(แนวคด
กระแสหลก)
“ทนนยมธรรมชาต” “ทนนยมกาวหนา”
ทนนยมเสรมเพยงบางธรกจในบางประเทศ ในระดบโลกยงเปนทนนยมสามานยอย
เศรษฐกจผกขาดโดยรฐ
ทนนยมผกขาด/ทนนยมสามานย/ทนนยมพวกพอง
ระดบ
เสรภ
าพท
างเศ
รษฐก
จของ
ประ
ชาช
น
ระดบความยWงยนของระบบเศรษฐกจ
ทนนยมในไทยยงเปน “ทนนยมสามานย” อย สาเหตหลกๆ อาจเปนเพราะ:
• ธนกจการเมองยงเฟWองฟ • โครงสรางศกดนา/อานาจนยมยงอย• กฎหมายปองกนการผกขาดไมมผล• กฎหมายคมครองผบรโภค สงคม ฯลฯ
ยงใชไมไดจรง
Page 47
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (1)
• เงนซ8อไดทกอยาง• GDP วด ‘สขภาพสงคม’ ได • ประโยชนจากทนนยมเสร จะ
‘ไหล’ ลงมาสคนทกระดบช 8น
มายาคต
• เงนซ8อความสข, ความปลอดภย, ฯลฯ ไมได ถากลไกตางๆ ไมทางาน
• Human Development Index (Amartya Sen) วด
ขอเทจจรง
‘ไหล’ ลงมาสคนทกระดบช 8นเอง โดยทWรฐไมตองแทรกแซงตลาด – “The rising tide lifts all boats”
• รฐไมควรแตะ “สวนเกน” ของคนรวย เพราะสวนเกนเหลาน8นมาจากการทางานหนกซWงกอใหเกดผลผลตทWเปนประโยชน
Index (Amartya Sen) วดระดบ ‘ความสข’ ของประชาชนไดดกวา GDP
• ความมWงคWงของคนจานวนมากมาจากมรดกหรอการเกงกาไร ไมใชการทางานหนก
• “In the long run, we’re all dead” (John M. Keynes)
Page 48
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (2)
• ทกภาคสวนควรมงเนนการสรางประสทธภาพสงสดอยางเดยว
• เนWองจากระบบตลาดเปน
มายาคต• ประสทธภาพอยางเดยวอาจไมทา
ใหเกดความเปนธรรมในสงคม (หรออยางนอยกสงคมทWมมนษยธรรม) : สถานการณทWมเศรษฐไมกWคนในขณะทWคนหลาย
ขอเทจจรง
• เนWองจากระบบตลาดเปนระบบทWดทWสดในการสรางประสทธภาพ รฐจงควรปลอยใหระบบตลาดทางานดวยตวของมนเอง
เศรษฐไมกWคนในขณะทWคนหลายลานคนตองอดอาหารตายอาจ “มประสทธภาพสงสด” (Pareto optimal) แลว หากไมมทางทWจะชวยใหใครรอดชวตโดยไมทาให เศรษฐเสยประโยชน
• มแนวโนมสงทWจะเกด “ทนนยมสามานย” หากรฐไมควบคมตลาดอยางแขงขนและเปนอสระอยางแทจรงจากภาคธรกจ
Page 49
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (3)
• สมองมนษยมศกยภาพพอทWจะเขาใจการทางานของธรรมชาตอยางสมบรณ
• ธรรมชาตเปรยบเสมอนเปน
มายาคต
• ปญหาสWงแวดลอมหลายประการ เชน โลกรอน กาลงบอนทาลายโลก และชดเจนวาเกดจากน8ามอมนษย
ขอเทจจรง
• ธรรมชาตเปรยบเสมอนเปน ‘เครWองจกร’ ทWเดนอยางเทWยงตรงตามกฎเกณฑแนนอนตายตว
• ดงน8น มนษยจงสามารถเอาชนะและควบคมธรรมชาตได
• กฎวทยาศาสตรใหมๆ เชน Relativity, Uncertainty, Incompleteness พสจนชดเจนวา ความไมแนนอนและความไมสมบรณเปนสจธรรมของโลก และพรมแดนความรของมนษยแปลวาไมมวน ‘เอาชนะ’ ธรรมชาตได
Page 50
• ทกบรษทควรต 8งเปาหมายทW“ผลตอบแทนสงสดตอผถอหน” เพราะผถอหนยอมคานงถงประโยชนของสวนรวมอยแลว
มายาคต• ปญหาขอมลไมเทาเทยมกน
(asymmetric information) ระหวางผบรหารบรษทกบผถอหน และระหวางบรษทกบผบรโภค/สงคม ทาใหเกดการหลอกลวงและ
ขอเทจจรง
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (4)
สวนรวมอยแลว• ดงน8น บรษททWมงเนน
เปาหมายน8จะชวยใหเกดประโยชนสงสดตอสวนรวมโดยอตโนมต
สงคม ทาใหเกดการหลอกลวงและฉอฉลงายและปกปดงายดวย
• ทกฝายมผลประโยชนทบซอน• แนวโนมทWจะไดกาไรสงกวาจาก
การเกงกาไรระยะส 8นในตลาดหน เทยบกบเงนปนผลในระยะยาวทาใหผถอหน ‘มกงาย’ กวาทWควร
• ผถอหนในตลาดหลกทรพยสมยใหมไมกระจกตวเหมอนในอดต – ‘ความเปนเจาของ’ ลดลง
Page 51
• ทกคนควรทาแตในสWงทWตวเองเชWยวชาญทWสด ภาคธรกจกควรทาธรกจ ภาคสงคมกทางานดานสงคม ภาครฐกนาเงนภาษไปสราง
มายาคต• นอกเหนอจากเงน ภาคสงคมยง
ตองการระบบ & องคความรในการบรหารจดการ ซWงภาคธรกจมความรความเชWยวชาญดทWสด
• ระบบราชการของรฐยงไร
ขอเทจจรง
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (5)
ภาครฐกนาเงนภาษไปสรางระบบสวสดการสงคม
• นกธรกจทWอยากชวยเหลอภาคสงคมนอกเหนอจากเงนภาษทWจายรฐ กทาไดโดยผานกจกรรม ‘สงคมสงเคราะห’ ตางๆ เชน การบรจาค เทาน8นกพอแลว
• ระบบราชการของรฐยงไร ประสทธภาพ คอรรปชWน และไมเหลยวแลผดอยโอกาสทWสด ซWงไมมสทธมเสยงในระบอบการเมอง
• ‘สงคมสงเคราะห’ ไมสามารถใช แกปญหาเชงโครงสราง เชน ความเสWยงในชวตและทรพยสน ไมมทWดนทากน ไรการศกษา ฯลฯ
• ผทาหนาทWบรหารเงนไดดทWสดคอนกการเงน ไมใชนกพฒนาสงคม
Page 52
• กรรมสทธ>สวนบคคลเปนปจจยสาคญในการผลกดนความเจรญทางเศรษฐกจ เพราะคนทWสามารถอาง ‘ความเปนเจาของ’ เทาน8น ทW
มายาคต• คนจานวนมากไมไดสรางสรรคเพWอ
เงน แตเพWอแบงปนใหกบผอWน• พ8นทWสาธารณะมากมายมสมาชกใน
ชมชนเปนผรวมกนดแลอยางดโดยไมเคยตองมเอกสารสทธ
ขอเทจจรง
ปญหาของสงคม: ‘มายาคต’ ทWไมเปนจรง (6)
‘ความเปนเจาของ’ เทาน8น ทWจะมแรงจงใจในการผลตงาน
• ‘พ8นทWสาธารณะ’ ทWปราศจากเจาของจะไรคนดแล
• ดงน8น รฐจงตองตกรอบและมอบกรรมสทธ>สวนบคคล และคมครองกรรมสทธ>น 8นอยางเครงครด
ไมเคยตองมเอกสารสทธ• ระบบลขสทธ>ทWเขมงวดคมครอง
ผสรางมากเกนไป และนาไปสการผกขาดความร ตอยอดไมได
• ในหลายกรณ ความเหนแกตวของนกธรกจหนาเลอดและความไร ประสทธภาพของรฐ คอสาเหตทWพ8นทWสาธารณะทรดโทรม
• ระบบยอมออกสทธบตรแมกระทWงธรรมชาต เชน DNA, พนธพช
Page 53
GDP เปนองคประกอบเดยวของ “ความสข”
53
ท �มา: Deutsche Bank Research, 2007
Page 54
เศรษฐกจขบเคลWอนดวยพลงงานทWไมยWงยน
54
ท �มา: Carol King, “Will we always be more capable in the future?”;
Worldchanging.com -http://www.worldchanging.com/archives/007962.html
Page 55
ความสาคญของ “ความยตธรรมทางสงคม”• การเตบโตของเศรษฐกจทWม “ฐานกวาง” นWนคอ เตบโต
ในทางทWคนสวนใหญไดประโยชน ไมใชในทางทWความมWงคWงกระจกตวอยในมอชนช 8นนาน8น เปนการเตบโตทWทาใหคณภาพชวตของคนดข8น และเอ8ออานวยตอกระแสประชาธปไตย ซWงชวยใหคนในสงคมรจกอดทนอดกล 8นตอความคดเหนทWแตกตาง แทนทWจะทะเลาะจน
55
อดกล 8นตอความคดเหนทWแตกตาง แทนทWจะทะเลาะจนนาไปสความรนแรง หรอถกกดขWโดยผครองอานาจ
• การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทW “ด” ทWมฐานกวาง จงชวยใหสงคมมระดบ “คณธรรม” สงข8นกวาเดม และระดบคณธรรมทWสงข8นน8นกจะทาใหสงคมยWงยน มสนตสขและเสถยรภาพมากกวาในสงคมทWความเจรญกระจกตวอยในมอคนเพยงไมกWคน
Page 56
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต• ต 8งเปาหมายทWการสงเสรมและดารง “ความอยดมสข”
ของประชาชนในสงคม• ใชทรพยากรธรรมชาตอยางยWงยน : “การพฒนาอยาง
ยWงยน” (Sustainable Development) หมายความวา ไมใชทรพยากรธรรมชาตในอตราทWเรวกวาความสามารถ
56
ไมใชทรพยากรธรรมชาตในอตราทWเรวกวาความสามารถของมนษยในการผลตทรพยากรทดแทน และไมท8งทรพยากรธรรมชาตในอตราทWเรวกวาอตราทWธรรมชาตจะสามารถดดซบมนกลบเขาไปในระบบ
• ประเมนผลดและผลเสยจากนโยบายอยางรอบคอบสาหรบผมสวนไดเสยทกฝาย โดยเฉพาะผดอยโอกาส
• มองทรพยากรทWมวนหมดตางๆ รวมท 8งผลกระทบภายนอกวาเปน “ตนทน” ทWผกอตองรบภาระ
Page 57
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต (ตอ)• เปาหมายควรอยทWการพฒนา “ศกยภาพ” ของมนษย
ไมใชแค “ระดบรายได” (Amartya Sen)• สงเสรม “ความยตธรรมทางสงคม” โดยรฐตองคมครอง
สทธมนษยชนข 8นพ8นฐานของประชาชน จดบรการสาธารณปโภคข 8นพ8นฐานทWไดคณภาพ ดาเนนนโยบาย
57
สาธารณปโภคข 8นพ8นฐานทWไดคณภาพ ดาเนนนโยบายทWมจดมงหมายทWการลดความเหลWอมล8าทางรายได และสงเสรมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน
• สามารถรองรบความหลากหลายของแตละวฒนธรรมทองถWนในทกระดบได เพราะการใชชดนโยบายพฒนาทWยดเยยดแบบ “สาเรจรป” อาจนาไปสความขดแยงและความรนแรงในสงคม และดงน8นจงไมอาจเรยกวาเปนระบบเศรษฐกจทWยWงยนได
Page 58
อนาคต ? มงทาเงนสงสดCO2 850 ppm
อณหภม +6ºC
700
800
900
1000ppm
CO2
มงทาเงน +พลงงาน“สะอาด”
CO2 590 ppm+
เงน+สWงแวดลอมประสานท 8งโลก
380ppm300
400
500
600
2000 2020 2040 2060 2080 2100
CO2 550 ppm
อณหภม +2ºC
CO2 590 ppmอณหภม +2.4ºC
Page 59
เงน+สWงแวดลอมประสานท8งโลก
มงทาเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
การตลาดเพWอท8งขวาง
ทมา : www.storyofstuff.com
จากดขยะผลต
สนคาสกดวตถดบ จดจาหนาย
บรโภค
Page 60
ผลตสนคา
เงน+สWงแวดลอมประสานท8งโลก
มงทาเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
จดจาหนาย
บรโภค
สกดวตถดบ
ยWงยน
Page 61
3. พ8นฐานเรWองระบบตลาด
Page 62
ความรทWวไปเกWยวกบ “ตลาด”� ในทางเศรษฐศาสตร “ตลาด” หมายถงบรบททWมการตก
ลงซ8อขายสนคาหรอบรการระหวางผซ?อกบผขาย โดยทWท 8งสองฝายไมจาเปนตองมาพบปะกนโดยตรงหรอมสถานทWต 8งทWแนนอน ตราบใดทWมการตกลงซ8อขายสนคาหรอบรการ กถอวาตลาดไดเกดข8นแลว อาจไมตองสงมอบและชาระเงนกนในทนทกได
62
ตองสงมอบและชาระเงนกนในทนทกได � หากมการตกลงซ8อขายสนคาหรอบรการชนดใด กมกจะ
เรยกชWอตามสนคาหรอบรการน8น เชน “ตลาดขาวเปลอก” หรออาจเรยกตามประเภทของสนคาทWซ8อขายกนโดยรวม เชน “ตลาดผลผลต” หรอ “ตลาดการเงน” หรออาจแยกพจารณาตามขอบเขตบรเวณ เชน “ตลาดในประเทศ” และ “ตลาดโลก” เปนตน
Page 63
ความรทWวไปเกWยวกบ “ตลาด” (ตอ)� “ระบบตลาด” คอระบบเศรษฐกจทWเนนภาคการผลต,
การกระจายสนคา และการแลกเปลWยนสนคาเปนหลก ควบคมโดยปจเจกบคคลหรอบรรษทเอกชนมากกวารฐบาล หากรฐเขามาแทรกแซงกถอเปนสวนนอย
� โครงสรางตลาด หมายถง จานวนผขายและผซ8อทWมอยในตลาดสนคาหรอบรการชนดน8นๆ รวมถง
63
� โครงสรางตลาด หมายถง จานวนผขายและผซ8อทWมอยในตลาดสนคาหรอบรการชนดน8นๆ รวมถงสภาพแวดลอมในการแขงขน
� ราคาและปรมาณผลผลตของสนคาหรอบรการจะถกกาหนดข8นมาไดอยางไร ยอมข8นอยกบโครงสรางตลาด
Page 64
ขอสมมตของระบบตลาด� หากแบงประเภทตลาดตามโครงสรางจะแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตลาด
แขงขนสมบรณ (perfect competition) และตลาดแขงขนไมสมบรณ (imperfect competition)
� ตลาดแขงขนสมบรณ หมายถงตลาดทWมลกษณะดงตอไปน8� มผซ 8อผขายจานวนมาก และเปนรายเลก ๆ หรอรายยอยเทาน8น ผผลตแต
ละรายเปนผขายสนคาตามราคาตลาดหรอเปนผรบราคา (price taker)� ผขายสามารถเขาและออกจากตลาดไดอยางอสระ (free-entry and
64
� ผขายสามารถเขาและออกจากตลาดไดอยางอสระ (free-entry and free-exit) โดยไมถกกดกน
� สนคาของผขายแตละรายมลกษณะเหมอนกนทกประการ (homogeneous products) จงสามารถใชทดแทนกนไดอยางสมบรณ
� ผซ 8อและผขายมความรอบรในขอมลขาวสารอยางสมบรณ (perfect information) การเคลWอนยายสนคาและทรพยากรการผลตสามารถทาได อยางสะดวกและรวดเรว
� ในทางทฤษฎ ตลาดแขงขนสมบรณคอตลาดทWนาสงประโยชนสทธสงสดตอทกฝาย เปนตลาดทWมประสทธภาพ ปรบตวเขาสดลยภาพไดอยางรวดเรว
� ลกษณะของตลาดแขงขนสมบรณ จงเปน “เง#อนไขแหงความสาเรจ” ของระบบตลาด
Page 65
เงWอนไขแหงความสาเรจของระบบตลาด� การมผซ ?อและผขายเปนจานวนมาก และแตละรายเปนราย
เลก ๆ หรอรายยอย แสดงวา ปรมาณสนคาของผผลตแตละรายจะมสดสวนเพยงนอยนดเมWอเทยบกบสนคาท 8งหมดในตลาด ดงน8นหากผผลตรายหนWงรายใดเปลWยนแปลงพฤตกรรมในการผลต กจะไมสงผลกระทบตอปรมาณสนคาในตลาด กลาวคอ จะไมมผผลตใดมอทธพลเหนอตลาดในแงทWจะกาหนดปรมาณหรอ
65
ไมมผผลตใดมอทธพลเหนอตลาดในแงทWจะกาหนดปรมาณหรอราคาสนคาชนดน8นได แมคดจะรวมตวกนกทาไดยาก และผผลตแตละรายตองเปนผรบราคา ในทานองเดยวกน ฝายผซ8อกเปนรายเลกๆ และมจานวนมากเชนกน จงไมสามารถรวมตวเพWอเรยกรองใหฝายผขายลดราคาลงมาตามความตองการของตนเองได
� ดงน8น ราคาสนคาจงถกกาหนดโดยกลไกของตลาด = อปสงคและอปทานของตลาด
Page 66
� การท#ผผลตสามารถเขาและออกจากตลาดไดอยางอสระ แสดงวาถาผผลตรายใหมจะเขามาทาการผลตเพWอแขงขนกบผผลตทWมอยเดมกยอมทาได เพราะไมมขอกดกนใดๆ ไมวาจะเปนกฎเกณฑของรฐ หรอการรวมตวกนของผผลตรายเดมเพWอกดกนรายใหม (collusion หรอ “ฮ 8ว”) สวนผผลตรายเดม ถาจะออกจากตลาดหรอเลกกจการไป กสามารถทาไดงายโดยไมม
เงWอนไขแหงความสาเรจของระบบตลาด (ตอ)
66
ออกจากตลาดหรอเลกกจการไป กสามารถทาไดงายโดยไมมอปสรรคใดๆ เชนกน
� คณสมบตขอน8บงช8วา ผผลตแตละรายสนองตอบตอแรงจงใจทางราคาไดอยางรวดเรว
Page 67
เงWอนไขแหงความสาเรจของระบบตลาด (ตอ)� การท#สนคาของผผลตแตละรายมลกษณะเหมอนกนทก
ประการ ซWงทาใหสนคาของผผลตแตละรายสามารถใชทดแทนกนไดอยางสมบรณน8น แสดงใหเหนวาผซ 8อหรอผบรโภคจะซ8อสนคาของผผลตรายใดกได การตดสนใจซ8อสนคาของผบรโภครายใดข8นอยกบราคาเพยงประการเดยว นWนคอ ถาผผลตรายใดขายตWากวารายอWนๆ ผบรโภคกจะซ8อจากผผลตรายน8น ในทาง
67
ขายตWากวารายอWนๆ ผบรโภคกจะซ8อจากผผลตรายน8น ในทางตรงกนขามหากผผลตรายใดขายในราคาทWสงกวารายอWนๆ ผบรโภคจะไมซ8อสนคาของผผลตรายน8น
� ท ?งผซ ?อและผขายมขอมลครบถวนสมบรณและเทาเทยมกน และการเคลWอนยายสนคาสามารถไดอยางสะดวกและรวดเรวดวย
Page 68
� เศรษฐกจแบบตลาดโดยธรรมชาตของตวมนเอง มลกษณะออกจากศนยกลาง, ยดหยน, ไดผลในทางปฏบต และเปลWยนแปลงได การกาหนดราคาเกดข8นจากกลไกของ “มอทWมองไมเหน”
� สาเหตหลกทWทาใหเศรษฐกจแบบตลาดไดผลในทางปฏบต คอ หลกการของมนใหความสาคญกบ “ประสทธภาพ” และ “เสรภาพ” ซWงในทWน8หมายถง
ประโยชนของระบบตลาด
68
ซWงในทWน8หมายถง � “เสรภาพ” ของผบรโภคทWจะเลอกบรโภคสนคาหรอบรการใด ๆ
ทWมอยในตลาดทWผผลตแขงขนกนเสนอให � “เสรภาพ” ของผผลตทWจะเรWมหรอขยายธรกจและรบหรอ
กระจายความเสWยง รวมท 8งผลตอบแทนออกไปได � “เสรภาพ” ของแรงงานทWจะเลอกงานหรออาชพ เขารวมกบ
สหภาพแรงงาน หรอแมแตเปลWยนเจานายได
Page 69
� ระบบตลาดเอ8อใหเกดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และความกาวหนาทางเทคโนโลย และการปรบปรงประสทธภาพอยางตอเนWอง
� แตระบบตลาดไมมภมคมกนหรอกลไกใดๆ สาหรบประเดนความยตธรรมทางสงคม นโยบายสาธารณะ และ “ผลกระทบตอภายนอก” (externalities) เชน เงนเฟอ, การวางงาน, มลภาวะ,
ขดจากดของระบบตลาด
69
ภายนอก” (externalities) เชน เงนเฟอ, การวางงาน, มลภาวะ, ความเหลWอมล8าของชวตความเปนอย, ความยากจน และอปสรรคทางการคาระหวางประเทศ
� สถาบนอWนๆ เชน รฐ และ ชมชน มบทบาทในการแกไขปญหาทWระบบตลาดไมสามารถแกไขเองได (“ความลมเหลวของตลาด”) และจดการกบประเดนสาธารณะทWอยนอกขอบเขตของระบบตลาด
Page 70
ความลมเหลวของตลาด� ความลมเหลวของตลาด (Market Failure) หมายถง ภาวะทWกลไก
ตลาดไมสามารถจดสรรทรพยากรใหมประสทธภาพได หรอภาวะทWตลาดไมสามารถตอบสนองความตองการของสาธารณะท 8งในแงของปรมาณหรอราคาของสนคาได รวมท 8งการทWตลาดไมสามารถสะทอนตนทนหรอประโยชนทWแทจรงได
70
� สาเหตแหงความลมเหลวประการหลกๆ ไดแก1) สารสนเทศไมสมบรณ คอสถานการณทWฝายหนWงมขอมลมากกวาอกฝายหนWง ทาใหเกดปญหาเชน � ปญหา Lemon market คอตลาดทWผขายรวาสนคามคณภาพตWา
แตผซ 8อรไมมากเทา เชน ตลาดรถมอสอง วธแกไขคอผขายตองสรางชWอเสยง (Reputation) ใหผซ 8อไววางใจ หรอสรางมาตรฐานสนคา (Standardize)
Page 71
ความลมเหลวของตลาด (ตอ)1) สารสนเทศไมสมบรณ (ตอ) � ปญหา Adverse selection เกดเมWอกาหนดใหสนคาบรการทWม
คณภาพตางกนมราคาเทากน จนทาใหสนคาและบรการทWมคณภาพตWาไลสนคาคณภาพสงออกไปจากตลาด วธแกไขคอ การสงสญญาณตลาด (market signaling) ใหผซ 8อรขอมลของสนคาบรการน8น ๆ มากข8นกวาเดม
71
สนคาบรการน8น ๆ มากข8นกวาเดม� ปญหา Moral hazard เกดข8นจากการทWฝายหนWงเปลWยนแปลง
พฤตกรรมจากเดมไปจนทาใหอกฝายหนWงทWมตนทนในการตดตามพฤตกรรมสง (high monitoring cost) และตองรบภาระจากพฤตกรรมน8นๆ
� ปญหา Principal-agent เกดข8นจากการทW agent (เชน นายหนาขายบาน) ทางานเพWอความตองการของตนเอง โดยไมสนความตองการของ Principal (ลกคา) และ Principal มตนทนในการตดตามพฤตกรรมของ agent สง
Page 72
ความลมเหลวของตลาด (ตอ)2) ผลกระทบภายนอก (externalities) เปนผลกระทบทWมตอ
บคคลทWสามทWไมไดต 8งใจใหเกด และตนทนจากผลกระทบไมได ถกนบรวมเขาไปในตนทนของผผลต ผลกระทบภายนอกมท 8งดานดและดานไมด เชน การกระจายความรดานเทคโนโลย (technology spillover) หรอ มลพษทWเกดจากโรงงาน ปญหาน8แกไขไดโดยการพยายามนาผลกระทบภายนอกมาคดเปนตนทนของผผลตใหได (internalize externalities)
72
ของผผลตใหได (internalize externalities)3) อานาจเหนอตลาด คอมผผลตรายหนWงรายใดทWมอานาจมากกวา
ผผลตอWน ๆ ทาใหเกดการผกขาด นามาซWงการกาหนดราคาทWไมเปนไปตามกลไกตลาด เชน ราคาสงเกนควร
4) สนคาสาธารณะ (public goods) คอสนคาทWใชแลวไมหมดไปและไมสามารถกดกนผอWนในการบรโภคได กอใหเกดปญหา “free-riders” คอผทWไดประโยชนจากสนคาหรอบรการ โดยทWไมจายราคาในการใชน8น เมWอมปญหาน8มากเขาจะทาใหไมมผใดยอมจาย สดทายสนคาชนดน8นกจะไมเกดข8นในตลาด
Page 73
การแทรกแซงของรฐเพWอแกความลมเหลวของตลาด – แตตองระวงเรWองไดอยาง-เสยอยาง
� การแทรกแซงราคาหรอการควบคมราคา� กฎระเบยบปองกนการผกขาด � นโยบายสงเสรมการแขงขน� การใชนโยบายภาษเพWอกาจดแรงจงใจหรอเพWมตนทนในการทา
กจกรรมทWมผลกระทบตอภายนอกในทางลบ เชน ภาษน8าเสย ภาษขยะ ภาษสารเคม ภาษกาไรจากการผกขาด เปนตน
73
ภาษขยะ ภาษสารเคม ภาษกาไรจากการผกขาด เปนตน� การสนบสนนกจกรรมทWเกดประโยชนตอสาธารณะ เชน การจดให
มสนคาสาธารณะ การใหความชวยเหลอหรอสทธพเศษ เปนตน� นกเศรษฐศาสตรบางสวนเชWอวา ระบบตลาดเสรในตวของมนเอง
ยอมมปญหาอยแลว ดงน8นจงมองวาความลมเหลวของตลาดเปนภาวะปกตของระบบตลาด
Page 74
4. พรมแดนของเศรษฐศาสตร
Page 75
เศรษฐศาสตรกระแสหลก
• เศรษฐศาสตรกระแสหลก หมายถง “กระบวนทศนหลก” ทWนกเศรษฐศาสตรสวนใหญใชวเคราะหและอธบายปรากฎการณทางเศรษฐกจในปจจบน ปจจบนหมายถง สานกคลาสสค หรอสานกนโอคลาสสค
• นยมใชแบบจาลองทางคณตศาสตรหรอเศรษฐมตเปน• นยมใชแบบจาลองทางคณตศาสตรหรอเศรษฐมตเปนเครWองมอในสรางแบบจาลองหรอทฤษฎตางๆ ในการวเคราะห
• ขอสมมตหลกคอ คนเปนสตวเศรษฐกจ และตลาดเสรมประสทธภาพสงสด
Page 76
เศรษฐศาสตรกระแสรอง
• ยงมนกเศรษฐศาสตรคนอWนๆ ทWมองตางออกไป.....• และสงสยในขอสมมตหลกวาในโลกความเปนจรง มน
เปนเชนน8นหรอไม • ถาขอสมมตเปนจรง ทาไมจงยงเกดภาวะเศรษฐกจ
ตกตWาคร 8งใหญข8น และตามมาดวยวกฤตเศรษฐกจและตกตWาคร 8งใหญข8น และตามมาดวยวกฤตเศรษฐกจและการเงนหลายคร8ง นกเศรษฐศาสตรสวนหนWงจงหนไปหาทางออกอWนๆ – สานกเคนส – สานกนโอเคนส– ฯลฯ
Page 77
พรมแดนของเศรษฐศาสตร
• เมWอมการพฒนาความรตางๆ มากข8น พรมแดนของเศรษฐศาสตรกขยายกวางข8น แตกแขนงออกเปนหลายสาขา– เศรษฐศาสตรการเมอง– เศรษฐศาสตรสถาบน– เศรษฐศาสตรสถาบน– เศรษฐศาสตรส Wงแวดลอม– เศรษฐศาสตรความสข– เศรษฐศาสตรพฤตกรรม
Page 78
เศรษฐศาสตรการเมอง
• คอ การศกษาทางเศรษฐศาสตรทWนาเอาปจจยดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม ประเพณ กฎหมาย พฤตกรรมของมนษย อานาจ ชนช 8น ฯลฯ เขามาศกษาดวย
• เพWออธบายวาสถาบนการเมอง, สภาวะแวดลอมทางการเมอง และระบบเศรษฐกจมอทธพลตอกนอยางไร
• หรออาจหมายรวมถงหวขอเรWองนโยบายสาธารณะ เชน นโยบาย• หรออาจหมายรวมถงหวขอเรWองนโยบายสาธารณะ เชน นโยบายการคลง, นโยบายการปกปองตลาด และการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ
• อ. ศรพร ยอดกมลศาสตร นยามวา “เปนการศกษาเรWองความสมพนธเชงอานาจ ทWโยงยดอยกบผลประโยชนทางเศรษฐกจ”
Page 79
เศรษฐศาสตรการเมอง• โดยวธการศกษาหรอการต 8งขอสมมต มกจะวเคราะหทW
โครงสรางมากกวาทWจะใชเทคนคทางคณตศาสตร พดงายๆ วาเปนการศกษาเศรษฐศาสตรในเชงสงคมศาสตรมากกวาจะพยายามทาใหเปนวทยาศาสตร โดยการวเคราะหสวนใหญจะพจารณาบรบทของประวตศาสตรดวย
• คาวาเศรษฐศาสตรการเมองเกดข8นคร 8งแรกในป 1615 โดยนก• คาวาเศรษฐศาสตรการเมองเกดข8นคร 8งแรกในป 1615 โดยนกเศรษฐศาสตรสานกธรรมชาตนยม (Physiocrats)
• นกเศรษฐศาสตรการเมองทWมชWอเสยงไดแก Adam smith, David Ricardo, Thomas Malthus และวพากษตอยอดโดย Karl Marx
• เศรษฐศาสตรการเมองเอง กเกWยวพนกบหลายๆ ศาสตร ไมวาจะเปนสงคมวทยา, รฐศาสตร, มนษยวทยา, จตวทยา, ประวตศาสตร, กฎหมาย, นเวศวทยา, ความสมพนธระหวางประเทศ ฯลฯ
Page 80
เศรษฐศาสตรการเมอง
• งานศกษาดานเศรษฐศาสตรการเมองในปจจบนมคอนขางหลากหลาย – การศกษาการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจในประเดนตางๆ
เชน ในการเลอกต 8ง เปนตน– การศกษาเรWองนโยบายการคลง– การศกษาเรWองนโยบายการคลง– การศกษาเรWองกระบวนการผลตนโยบายของรฐ
Page 81
เศรษฐศาสตรสถาบน• เนนการศกษาและทาความเขาใจบทบาทของสถาบนตางๆ ไมวา
จะเปนสถาบนทางสงคม สถาบนการเงน และสถาบนธรกจ ในการเปลWยนแปลงพฤตกรรมทางเศรษฐกจของมนษย
• เศรษฐศาสตรสถาบนมองวาตลาดเปนผลลพธของการปฏสมพนธกนระหวางสถาบนหลายๆ สถาบน เชน ปจเจกบคคล, บรษท, รฐ, ธรรมเนยมทางสงคมบรษท, รฐ, ธรรมเนยมทางสงคม
• ขอสมมตของเศรษฐศาสตรสถาบนจะมองวาคนมความเปนเหตเปนผลทWจากด (bounded rationality) ทWมการววฒนาการเปลWยนแปลงไปดวย (คนไมไดมความชอบทWคงทW, มเหตมผลสมบรณเสมอ) และมขอมลไมสมบรณ
• สวนสถาบนเองกมการเปลWยนแปลง ซWงสงผลตอแรงจงใจของสถาบนน8นๆ ทWมตอมนษย
• นกเศรษฐศาสตรสถาบนทWมชWอเสยงไดแก Thorstein Veblen, John Kenneth Galbraith, Gunnar Myrdal ฯลฯ
Page 82
เศรษฐศาสตรสถาบน
• หวขอทWนกเศรษฐศาสตรสถาบนทาการศกษา มความหลากหลายมาก เชน– การศกษาพฤตกรรมการเลอกทWอยอาศยของคนผวขาว และผวดา– การศกษาเรWองความเปนธรรมในสงคม– การศกษาเรWองทนวฒนธรรม– การศกษาเรWองทนทางสงคม– การศกษาเรWองทนทางสงคม– การศกษาเรWองชนช 8น– การศกษาผลกระทบขององคกรโลกบาลทWมตอประชาคมโลก
Page 83
เศรษฐศาสตรส Wงแวดลอม
• นาวธคดแบบเศรษฐศาสตร มาประยกตใชกบเรWองทรพยากรธรรมชาต พรอมท 8งผสมผสานกบแนวคดเรWองระบบนเวศนและประเดนทางสWงแวดลอมใหมๆ
• โจทยหลกคอ จะทาอยางไรใหใชทรพยากรธรรมชาต (ทWมอยอยางจากด) ใหเกดประสทธภาพสงสด และทา(ทWมอยอยางจากด) ใหเกดประสทธภาพสงสด และทาอยางไรใหเกดการใชทรพยากรอยางยWงยน
• นกเศรษฐศาสตรส WงแวดลอมจะศกษาความสมพนธระหวางระบบเศรษฐกจกบสWงแวดลอม เพWอเปาหมายทาใหเกดการพฒนาระบบเศรษฐกจทWยWงยนและมประสทธภาพ เชน จะจบปลา, ตดตนไม, ถลงแร ฯลฯ อยางไร ใหคนรนหลงยงมทรพยากรเหลาน8ใช
Page 84
เศรษฐศาสตรส Wงแวดลอม
• ตวอยางงานศกษาทางเศรษฐศาสตรส Wงแวดลอมในปจจบน– การศกษาเรWองการใชพลงงานทดแทน– การศกษาประเดนเรWองโลกรอน– การศกษาเรWองคารบอนเครดต– การศกษาเรWองคารบอนเครดต– การศกษาเรWองการจดการผงเมอง
Page 85
2008
2008 2012 2008 2012
2008
2012 2012
$$$$
Page 86
เศรษฐศาสตรความสข• เมWอมผลการวจยพบวา คนมความมWงคWงมากข8นกจรง
แตกลบมความสขลดลง จงเรWมมคนหนมาสนใจศกษาเรWองความสขมากข8น
• เศรษฐศาสตรความสข คอการศกษาระดบ “ความสข” ของคน โดยใชเทคนคทางเศรษฐศาสตรและจตวทยาของคน โดยใชเทคนคทางเศรษฐศาสตรและจตวทยา
• พยายามสรางดชนความสขข8นมาเปนตวช8วดระดบความสขเฉลWย เชน HLE (Happy Life Expectancy), HDI ทWหมายรวมถง อายขย, ระดบการศกษา, มาตรฐานความเปนอย บางดชนกถามถงระดบความพอใจในบรการสาธารณะ, ความปลอดภยในชวตความเปนอย, ธรรมภบาล, การคา, ความยตธรรมในสงคม, การจดสรรทรพยากร, การศกษา และปญหาในชมชน
Page 87
เศรษฐศาสตรพฤตกรรม
• เศรษฐศาสตรพฤตกรรมพฒนาแยกออกมาจากการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรและการเงน
• โดยใชวธวจยทางวทยาศาสตรมาประยกตปจจยเรWองมนษย, สงคม, การรบร และปจจยทางดานอารมณ เพWอนามาทาความเขาใจการตดสนใจทางเศรษฐกจเพWอนามาทาความเขาใจการตดสนใจทางเศรษฐกจของผบรโภค, ผก, นกลงทน
• และศกษาวาปจจยเหลาน8 มผลตอราคาตลาด, ผลตอบแทนและการจดสรรทรพยากรอยางไรบาง
• รวมท 8งเนนศกษาเรWองผลกระทบทWเกดจากการตดสนใจภายในตลาด และทางเลอกสาธารณะดวย
Page 88
เศรษฐศาสตรพฤตกรรม
• ขอสมมตเบ8องตน จะมองวามนษยมความจากดดานเหตและผล (bounded rationality)
• ยกตวอยาง ในตลาดการเงน นกลงทนสวนใหญไมไดลงทนโดยคานงถงปจจยพ8นฐาน แตหลายคร 8งกมพฤตกรรมแหตามกน (herding behavior) หรอเรยกงายๆ วาแมงเมาบนเขากองไฟ
• การศกษาเศรษฐศาสตรพฤตกรรมสาขาหลกๆ เชน • การศกษาเศรษฐศาสตรพฤตกรรมสาขาหลกๆ เชน เศรษฐศาสตรพฤตกรรมในตลาดการเงน ทWมองวาความไร ประสทธภาพตางๆ ไมใชแค “ความลมเหลว” แตเปน “ธรรมชาต” ของตลาด
• นกเศรษฐศาสตรพฤตกรรมทWมชWอเสยงอยางเชน Dan Ariely, Robert Shiller, Andrei Shleifer เปนตน
Page 89
5. การบรหารจดการทรพยากร: ทWดนในศรลงกาศรลงกา
Page 90
การแยงกนใชประโยชนจากทWดนในศรลงกา� ในทศวรรษ 1980 บรเวณพ8นทWแหงแลงเขตแฮมบนโตตา (Hambantota) ของศรลงกา
ถกแยงกนใชทาประโยชนโดยกลมผลประโยชน 3 กลม ทWมชนช 8นทางสงคมแตกตางกน ประกอบดวย� กลมเจาของปศสตว (Gambaraya) ฐานะรWารวยและมการรวมกลมกนไดดมาก ม
อาชพเปนเจาของทWดนและเล8ยงสตว� กลมชาวนาฐานะปานกลางและมการรวมกลมกนไดดพอควร มอาชพทานาทดน8า� กลมชาวไร (chena) ฐานะยากจนและไมสามารถรวมกลมกนไดด มอาชพถางและ
เผาทWดนทาไรเลWอนลอย
90
เผาทWดนทาไรเลWอนลอย� เมWอประชากรเพWมมากข8นและทWดนยงคงมจากด ทาใหการแยงกนใชประโยชนจากทWดน
รนแรงข8น โดยผดแลจะปลอยใหสตวเดนเรรอนหากนตามทงไรทองนา ซWงเปนกรรมสทธ>ของชาวไรชาวนา ทาใหผลผลตในชวงเกบเกWยวเสยหายเปนจานวนมาก การปองกนเบ8องตนตองลอมร 8วลวดหนามรอบไรนา ซWงสรางตนทนมหาศาลใหกบชาวไรชาวนาทWมรายไดตWา
� เจาของสตวทWมอานาจในการตอรองสงกวา อางวาตนมสทธในการใชพ8นทWเหลาน8 อกท 8งยงไมยอมจากดขนาดฝงสตวและควบคมดแลฝงสตวไมใหทาลายผลผลตของชาวไรชาวนาอกดวย
Page 91
ผลกระทบภายนอกทWเกดจากความขดแยง� มขอสนนษฐานวาปญหาความขดแยงกนของผลประโยชนน8 ไป
ขดขวางการปรบปรงเทคโนโลยเพWอการใชประโยชนจากทWดนอยางยWงยน เปนอปสรรคตอการเปลWยนวถการทาเกษตรจากการทาไรเลWอนลอยไปเปนการบรหารจดการระบบน8าเพWออนรกษหนาดนอกดวย
� โครงการ Kirindi oya irrigation and settlement project : KOISP
91
� โครงการ Kirindi oya irrigation and settlement project : KOISP พยายามสงเสรมใหชาวไรชาวนาใชเทคโนโลยปลกปาและทาเกษตรแบบใหมทWยWงยนข8น แตกลบไมสาเรจเนWองจากสาเหต เชนขาดแคลนน8า, แมลงกดทาลาย, เมลดพนธและดนไมไดคณภาพ และถกทาลายโดยปศสตว
Page 92
แนวทางการแกไขผลกระทบภายนอก
� แนวทางการแกไขปญหาม 3 รปแบบหลกๆ ไดแก� แนวทางเสรนยมใหม : ทฤษฎของโคส
(Coase) และการทางานของกลไกตลาด
92
(Coase) และการทางานของกลไกตลาด� การแทรกแซงของรฐ : มาตรการทางดาน
ภาษและการออกกฎหมายหรอกฎระเบยบบงคบ
� วถชมชน : ววฒนาการของบรรทดฐาน ธรรมเนยมและประเพณของสงคม
Page 93
การแกไขตามแนวทางเสรนยมใหม� ทฤษฎของโคสมขอสมมตวาตนทนธรกรรมในการเจรจาตอรองเปนศนย และ
ไมคานงถงความเทาเทยมกนทางสงคม ซWงแปลวาต 8งอยบนสมมตฐานวา ทกฝายมขอมลขาวสารทWเทาเทยมกน
� แนวทางน8เชWอวาจะสามารถแกปญหาและเกดการจดสรรทรพยากรทWมประสทธภาพข8นได โดยปลอยใหกลไกตลาดทางาน โดยชาวไรชาวนาซWงเปนเจาของกรรมสทธ>ในทWดน สามารถ “ซ8อ-ขาย” สทธในการทาลายผลผลตใหกบเจาของปศสตวได (โดยไมมตนทน) หากแตชาวไรชาวนาตองสามารถ
93
ใหกบเจาของปศสตวได (โดยไมมตนทน) หากแตชาวไรชาวนาตองสามารถระบไดวาความเสยหายมมากแคไหนและใครตองรบผดชอบ
� จากน8นจะเกดการพจารณาวาการปลกพชกบการเล8ยงสตวอยางไหนให ประโยชนมากกวา กเลอกทากจกรรมน8นๆ โดยรฐไมควรเขามาแทรกแซงเลย
� แตในความเปนจรงแลว การตอรองเจรจามตนทนใหท 8ง 2 ฝายตองแบกรบ อกท 8งยงตองคานงถงการกระจายรายไดและความเทาเทยมกนทางสงคมอยแลว
� ในกรณน8 เจาของสตวทWรWารวยมสถานะทางสงคมสงเจรจากบชาวไรชาวนาทWมรายไดตWากวาเสนความยากจน หมายความวาอานาจในการตอรองและขอมลขาวสารของท 8งคไมเทาเทยมกน ดงน8น จงไมอาจนาไปสผลลพธทWมประสทธภาพได เปนความลมเหลวของตลาดนWนเอง
Page 94
การแกไขโดยการแทรกแซงจากรฐ� รฐมมาตรการแกไขปญหาผลกระทบภายนอกอย 4 แนวทาง
� การเกบภาษ (Pigouvian Tax) ในการเล8ยงปศสตว � ออกกฎหรอพ.ร.บ. กาหนดใหเจาของดแลไมใหสตว เรรอนหากน หากฝาฝน
เจาหนาทWมสทธยดสตวน8นไว จนกวาจะจายคาชดเชย� ออกกฎหรอพ.ร.บ. กาหนดใหเล8ยงสตวในบรเวณทWหางไกลจากพ8นทWทาเกษตร แต
ตองมการกาหนดพ8นทWและวนทWเร Wมทาเกษตรแนนอน เพWอใหเจาของปศสตวเคลWอนยายสตวออกนอกพ8นทW หากฝาฝนตองเสยคาปรบออกกฎหรอพ.ร.บ. กาหนดใหเจาของสตวจายชดเชยแกชาวไรชาวนา เพWอรบผดชอบ
94
� ออกกฎหรอพ.ร.บ. กาหนดใหเจาของสตวจายชดเชยแกชาวไรชาวนา เพWอรบผดชอบตอความเสยหายทWเกดข8น ถาไมยอมจายชาวไรชาวนามสทธยดสตวไวจนกวาเจาของจะยอมจาย โดยใหเจาหนาทWรฐควบคมดแล หากไมมใครรบผดชอบ เจาหนาทWรฐจะนาสตวออกประมลเพWอหารายไดมาชดเชยใหชาวไรชาวนา
� อยางไรกตาม แนวทางเหลาน8ตองประสบกบปญหา ถอเปนความลมเหลวของกลไกภาครฐ� มาตรการภาษ แมจะเปนเครWองมอทWมประสทธภาพ แตในกรณน8 ยากทWจะประเมน
“มลคาความเสยหาย” รวมท8งจากผลกระทบภายนอก ดงน8นจงยากทWจะวด� มาตรการใหจายคาชดเชยในกรณน8 บงคบใชไมสาเรจ เพราะเมWอมผฝาฝน ชาวไร
ชาวนากไมไปแจงตารวจเพราะมกาแพงทางสงคมและตนทนสง รวมท8งกลมเจาของสตวมความสมพนธกนอยางเหนยวแนน จงรวมกนไมประมลสตวทWเจาหนาทWยดไว สดทายชาวไรชาวนากไมไดรบการจายคาชดเชย
Page 95
การแกไขตามแนวทางชมชน� สถาบนทWไมเปนทางการอยางเชน บรรทดฐาน ธรรมเนยม วฒนธรรมของชมชน ซWง
ววฒนาการขามเวลา สามารถเปนเครWองมอในการแกไขปญหาผลกระทบภายนอก
� ตามวฒนธรรมด 8งเดม เจาของสตวน8นไดชดเชยใหชาวไรชาวนาอยแลว แตจะอยในรปของการอปถมภทางสงคมตามระบบความสมพนธเชงอปถมภ มากกวาจะจายเปนตวเงน คอเจาของสตวซ WงสวนมากเปนเจาของทWดนดวย จะจางชาวนาชาวไรมาเปนแรงงานในการทาเกษตรกรรม อกท 8งยงเปนเจาหน8และคคาของชาวนาชาวไรอกดวย
ชมชนเองกมบทบาทในการควบคมพฤตกรรมของเจาของสตวเปนอยางด นWนคอ
95
� ชมชนเองกมบทบาทในการควบคมพฤตกรรมของเจาของสตวเปนอยางด นWนคอ เจาของสตวคนไหนทWไมยอมชวยเหลอชาวไรชาวนา กจะถกสงคมลงโทษ
� อยางไรกดกลไกของชมชนน8ไดออนแอลงเมWอความสมพนธเชงอปถมภเรWมลมสลายไป ชาวไรชาวนาเรWมแยกตวออกจากกลมแรงงานต 8งแตป 1960 รวมท8งการกอต 8ง semi-formal credit organization ทาใหชาวไรชาวนามทางเลอกในการกยมมากข8น ไมตองพWงพาเจาของสตวอกตอไป อกปจจยหนWงคอ ชาวไรชาวนามการอพยพยายถWนกนมากในชวงหลง ทาใหไมมปฏสมพนธกบเจาของสตวเหมอนเดม สวนเจาของสตวกรสกวาไมจาเปนตองรบผดชอบหรอกลวการลงโทษของสงคม เนWองจากมองวาโครงการทWเขามาชวยเกษตรกรมารบกวนสทธในการเล8ยงสตวของพวกเขาเชนกน ดงน8น จงเกดความลมเหลวของชมชน (ไมรวมมอกนเหมอนแตกอน)
Page 96
ทางแกทWผสานท 8ง 3 แนวทาง� เนWองจากเกดความลมเหลวของท8งตลาด, รฐ และชมชน จงทาใหเกดทางเลอกในการ
แกไขปญหาแบบใหมทWผสานแนวคดของท8ง 3 อยางเขาดวยกน ในกลางทศวรรษ 1990
� ทางเลอกน8เสนอใหนกการเมองและเจาหนาทWทองถWนเปนตวกลางในการเจรจาระหวางชาวไรชาวนาและเจาของสตว โดยทาหนาทWเปนผตอรองผลประโยชนใหกบกลมชาวนาชาวไร พรอมท8งเสนอทWดนทWกนไวเปนพเศษสาหรบเล8ยงสตวทWไมทบซอนกบทWดนทาการเกษตรในชวงเพาะปลก เพWอหลกเลWยงปญหาความขดแยงทWอาจเกดข8น
96
การเกษตรในชวงเพาะปลก เพWอหลกเลWยงปญหาความขดแยงทWอาจเกดข8น
� ชาวนาชาวไรถอเปนฐานเสยงสวนใหญ ทาใหนกผลงสมครรบเลอกต 8งทWอยากไดรบเลอก มแรงจงใจทWจะตอบสนองความตองการของชาวไรชาวนา และเหนวาปญหาความเสยหายของผลผลตเปนเรWองเรงดวน สวนกลมเจาของสตวถอเปนเสยงสวนนอย แตมบทบาทในสงคมสง มรายไดด สามารถสนบสนนโครงการรณรงคหาเสยงได ทาใหผลงสมครรบเลอกต 8งตองตอบสนองความตองการของคนกลมน8เชนกน
� ตลอดมารฐไดพยายามสนบสนนใหเจาของสตวยกระดบเทคโนโลยการเล8ยงสตวให กลายเปนแบบเขมขนมากข8น คอฝงเลกลงแตมคณภาพมากข8น แตเจาของสตวกไมเคยสนใจ เพราะเล8ยงฝงใหญแลวไดรบคาตอบแทนมากกวาถาจะไปลงทนพฒนาเทคโนโลย ซWงตองใชเงนมาก
Page 97
ทางแกทWผสานท 8ง 3 แนวทาง (ตอ)� อาจกลาวไดวา ยWงเจาของสตวมตนทนคาเสยโอกาสตWาเทาใด แรงจงในการ
พฒนาเทคโนโลยและแนวโนมในการลดขนาดฝงสตวกจะลดลงไปดวย� แตทายทWสด เจาของสตวตองยอมรบขอเสนอใหพฒนาเทคโนโลยและไป
เล8ยงสตวภายในพ8นทWทWจดสรรไวใหตางหาก เพราะนกการเมองขวา หากฝาฝนจะออกกฎหมายบงคบอยางจรงจงและจะออกหนาจดการแทนชาวไรชาวนาเอง
� คาขน8นาเชWอถอเพราะเจาของสตวกเหนวา ชาวนาชาวไรเปนเสยงสวนใหญทWนกการเมองตองเอาใจ หากไมทาตามอาจจะตองลดขนาดฝงสตวโดยทWไมได
97
นกการเมองตองเอาใจ หากไมทาตามอาจจะตองลดขนาดฝงสตวโดยทWไมได รบการจดสรรทWดนให ซWงกจะทาใหผลตอบแทนทWไดลดลง
� แนวทางน8จงสามารถแกไขปญหาความขดแยงและผลกระทบภายนอกลงไปได ในทWสด แตอยางไรกด ในระยะยาวตองมาพจารณากนวาแนวทางน8จะสรางความยWงยนและกอใหเกดการปรบปรงพฒนาทางเทคโนโลยหรอไม อยางไร
Page 98
6. แนะนาเศรษฐศาสตรพฤตกรรม
Page 99
• สาขาทWโตเรวทWสดของเศรษฐศาสตร (ไมใชในไทย �)• นกเศรษฐศาสตรพฤตกรรมศกษาวาคนมกระบวนการ
ตดสนใจอยางไรในโลกจรง โดยใชเทคนคและระเบยบวธวจยจากสาขาจตวทยาและเศรษฐศาสตร
• สมมตฐานหลกคอ ความมเหตมผลของมนษยมขดจากด (bounded rationality) – คนไมมเวลาและ
เศรษฐศาสตรพฤตกรรม
• สมมตฐานหลกคอ ความมเหตมผลของมนษยมขดจากด (bounded rationality) – คนไมมเวลาและศกยภาพเพยงพอทWจะชWงน8าหนกขอดและขอเสยของทางเลอกตางๆ กอนตดสนใจ
• นอกจากน8 คนยงตดสนใจผดพลาด • แตเราศกษาความผดพลาดเหลาน8นได (predictable
irrationality)
Page 100
คนเรามWนใจเกนไปวาพยากรณอนาคตได
Page 101
Behavioral Economics Concepts
Alternative
Nearby additional
Endogenous
Determination of
Time Preference
Loss Aversion;
Endowment Effect;
Status Quo Bias
Availability
Effects
Past Expected Future
Relevant
Observed
Current
Multiple
Alternative
Hedonic
Adaptation
Placebo
Effect;
Stereotypes
Peer Effects;
Relative
Standing
Paradox of
Choice
Anchoring;
Page 102
เตาบารบควเตาน8 “แพง” หรอเปลา?
$5,984.05
from www.barbecue-grill-
Beefeater Signature SL - 6 Burner BBQ
from www.barbecue-grill-guide.com
Page 103
ตอนน8ละ?
$5,984.05$6,299.00
Beefeater Signature SL - 6 Burner BBQ
Page 104
แลวตอนน8?
$5,984.05$6,299.00
Beefeater Signature SL - 6 Burner BBQ
Page 105
คราวน8เปนไง?
$5,984.05$6,299.00
Beefeater Signature SL - 6 Burner BBQ
$12,500.00Beefeater Signature SL - 6 Burner
BBQ: Gold Plated Edition
Page 106
• ถาใหเลอกระหวางได 1,000 บาทวนน8 กบ 1,100 บาทในอก 1 สปดาห คณจะเลอกอะไร?
• แลวถาใหเลอกระหวาง 1,000 บาทในอก
ลองมาทดลองกนเลนๆ...
• แลวถาใหเลอกระหวาง 1,000 บาทในอก 1 ป กบ 1,100 บาทในอก 1 ปกบ 1 สปดาหละ?
Page 107
• ไมเบสบอลกบลกบอลรวมกนมราคา 11 ดอลลาร ไมเบสบอลแพงกวาลกบอล 1
ลองดอกเรWอง...
แพงกวาลกบอล 1 ดอลลาร
• ไมเบสบอลมราคาเทาไหร?
Page 108
• ไมเบสบอลกบลกบอลรวมกนมราคา 11 ดอลลาร ไมเบสบอลแพงกวาลกบอล 10
ลองดอกเรWอง... (อกท)
แพงกวาลกบอล 10 ดอลลาร
• ลกเบสบอลมราคาเทาไหร?