Page 1
cecxlis alSi
saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRveva da
dazaralebuli mSvidobiani mosaxleoba samxreT oseTSi
ganviTarebuli konfliqtis dros
mokle Sinaarsi
zogadi mimoxilva
SeiaraRebuli konfliqti samxreT oseTSi 2008 wlis agvistoSi erT kviras
gagrZelda, magram misi Sedegebi bevri adamianisTvis mTeli cxovrebis manZilze
sagrZnobi iqneba. konfliqtis Sedegad daiRupnen adamianebi, ganadgurda
mSvidobiani mosaxleobis saxlebi, sarCo-sabadebeli da mTeli Temebi samxreT
oseTsa da administraculi sazRvris mimdebare qarTul soflebSi. konfliqtis
dros yvela monawile mxaris mier moxda saerTaSoriso humanitaruli
samarTlis normebis ugulebelyofa.
samxreT oseTi saqarTvelos separatistuli regionia. ruseTTan mas saerTo
sazRvris garda mWidro kavSirebic aqvs. SeiaraRebuli konfliqti, romelic
2008 wlis gazafxulidan mzaddeboda, 7 agvistos daiwyo saqarTvelos
samxedro Zalebis SesvliT samxreT oseTSi. meore dRes ruseTma sapasuxo
samxedro operacia daiwyo. konfliqti 15 agvistos cecxlis Sewyvetamde
gagrZelda da damTavrda qarTuli samxedro SenaerTebis samxreT oseTidan ukan
daxeviT da ruseTis mier am regionisa da, droebiT, saqarTvelos arasadavo
Page 2
2
teritoriebis1 okupaciiT. erTkvirianma Ria sabrZolo moqmedebebma da momdevno
kvirebis ganmavlobaSi dazaralebul da daucvel regionebSi ganxorcielebulma
Zaladobam asobiT adamianis sicocxle Seiwira, aTiaTasobiT adamiani gaxada
iZulebuli, sacxovrebeli adgili daetovebina da agreTve mniSvnelovani
zarali miayena samoqalaqo obieqtebsa da mSvidobiani mosaxleobis kerZo
sakuTrebas. dRes mwvaved dgas adamianis uflebaTa da humanitaruli samarTlis
damrRvevTa pasuxisgebaSi micemis aucileblobis sakiTxi, iseve, rogorc
usafrTxoebis uzrunvelyofisa am raionebSi, raTa moxdes devnilTa usafrTxo
da Rirseuli dabruneba sakuTar saxlebSi.
“Human Rights Watch”- ma ramdenime kvleviTi misia ganaxorciela ruseTsa da
saqarTveloSi, maT Soris samxreT oseTSic. organizaciis mkvlevarebis mTeli
yuradReba mipyrobili iyo konfliqtis samive mxaris mier Cadenil darRvevebze.
Cven gavesaubreT 460-ze met dazaralebuls, TviTmxilvelsa da sxva pirebs,
SeviswavleT konfliqtis Sesaxeb ruseTsa da saqarTveloSi gavrcelebuli
informacia (da dezinformaciac). saerTaSoriso samarTlebrivi CarCo, romlis
farglebSic “Human Rights Watch”- ma es konfliqti Seiswavla, moicavs
saerTaSoriso humanitarul samarTals, ZiriTadad, Jenevis konvenciebs,
romlebic exeba saomar moqmedebebs, humanur mopyrobasa da okupacias, agreTve,
adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTals da saerTaSoriso samarTlis
normebs, romlebic iZulebiT gadaadgilebul pirebs da maTi dabrunebis
uflebas exeba.
“Human Rights Watch”- ma daadgina:
1 termini `arasadavo tertoriebi~ am angariSSi gamoiyeneba samxreT oseTisa da afxazeTis
garda saqarTvelos sxva danarCeni teritoriebis aRsaniSnavad. mimdinareobs dava am orive
teritoriis suverenitetTan dakavSirebiT. isini damoukideblobas moiTxoven.
Page 3
3
• rig SemTxvevebSi qarTulma samxedro SenaerTebma aradamiznebadi iaraRi da
araproporciuli Zala gamoiyenes samxreT oseTze saartilerio
Tavdasxmebisas, zogierT SemTxvevaSi ki araproporciul Zalas saxmeleTo
operaciebis drosac mimarTes. am SemTxvevaTa umravlesoba gamoiwvia
qarTuli mxaris mier mravaljeradi raketgamSvebi sistemis gamoyenebam, rac
SeuZlebels xdis samoqalaqo da samxedro obieqtebis erTmaneTisgan
gansxvavebas mSvidobiani moqalaqeebiT dasaxlebul adgilebSi. Sedegad
daiRupa an daiWra bevri samoqalaqo piri.
• rig SemTxvevebSi samxreT oseTSi da saqarTvelos arasadavo teritoriazec
ruseTis samxedro Zalebma daarRvies saerTaSoriso humanitaruli
samarTlis normebi sahaero da saartilerio Tavdasxmebisas da tankebiT
ganxorcielebuli aradamiznebadi Setevebis dros, ris Sedegadac bevri
samoqalaqo piri daiRupa da daiWra.
• ruseTisa da saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebma gamoiyenes kaseturi
iaraRi, ramac msxverpli gamoiwvia mSvidobian mosaxleobaSi da
gadarCenilebsac safrTxe Seuqmna im uamrav `danaRmul velze~, sadac jer
kidev aufeTqebeli Wurvebis nawilebia darCenili. kaseturi bombebis
gamoyeneba da mSvidobian mosaxleobaze maTi zemoqmedeba naTlad mouTiTebs,
Tu ratom moawera 94-ma qveyanam xeli 2008 wlis dekemberSi
xelSekrulebas, romlis mixedviTac ikrZaleba am iaraRis gamoyeneba. am
xelSekrulebis teqstis SeTanxmeba konfliqtamde sul ramdenime TviT adre
moxda.
• rogorc okupantma Zalam saqarTveloSi, ruseTma saerTod ver Seasrula
saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebiT dakisrebuli valdebuleba
– SesaZleblobisamebr uzrunveleyo sazogadoebrivi wesrigi da
Page 4
4
usafrTxoeba mis mier kontrolirebad teritoriaze, da amis nacvlad
saSualeba misca samxreT oseTis SeiaraRebul Zalebs da os moxaliseebs,
gaumarTlebeli da farTomasStabiani marodioroba ewarmoebinaT, gadaewvaT
qarTvelTa sacxovrebeli saxlebi da moeklaT, ecemaT, gaeupatiurebinaT da
daeSinebinaT adamianebi.
• mas Semdeg, rac saqarTvelos samxedro SenaerTebi 10 agvistos samxreT
oseTidan gamovidnen, samxreT oseTis SearaRebuli Zalebi ramdenime kviris
ganmavlobaSi mizanmimarTulad da sistematurad anadgurebdnen eTnikuri
qarTvelebis soflebs samxreT oseTis im raionebSi, sadac saqarTvelos
mTavrobis iurisdiqcia vrceldeboda. SeiaraRebuli osebi Zarcvavdnen,
scemdnen, aSinebdnen eTnikur qarTvelebs da ukanonod apatimrebdnen maT.
osebma ramdenime adamiani gamiznulad mokles eTnikuri da politikuri
niSniT, raTa iZulebuli gaexadaT am raionebis danarCeni mosaxleoba,
samudamod daetovebina mSobliuri soflebi da sakuTari saxlebi. am
faqtebze dayrdnobiT “Human Rights Watch”-ma daaskvna, rom samxreT
oseTis SearaRebuli formirebebi am soflebSi eTnikuri wmendis
ganxorcielebas Seecadnen. qarTuli soflebis daaxloebiT 22 000
macxovrebeli, romelTa umravlesoba samxreT oseTidan konfliqtis
dawyebamde gaiqca, dRemde devnilobaSi imyofeba.
• zemoT CamoTvlili qmedebebis CadeniT samxreT oseTis SeiaraRebulma
Zalebma mZimed daarRvies saerTaSoriso humanitaruli samarTliT
dadgenili mravali valdebuleba, risTvisac aucileblad unda dadges
individualuri pasuxismgeblobis sakiTxi da, Sesabamis SemTxvevebSi,
aRiZras samarTlebrivi devna samxedro danaSaulisaTvis. Tu rigi am
akrZalul qmedebaTagan mSvidobiani mosaxleobis winaaRmdeg
farTomasStabian da sistemur xasiaTs atarebda, am qmedebebze SeiZleba
Page 5
5
aRiZras sisxlissamarTlebrivi devna rogorc kacobriobis winaaRmdeg
mimarTul danaSaulze.
• axalgoris raionis (samxreT oseTis aRmosavleT nawilSi mdebare raioni,
romelic ZiriTadad eTnikuri qarTvelebiTaa dasaxlebuli da amJamad
ruseTis SeiaraRebuli Zalebis mier aris okupirebuli) macxovreblebs
osuri ukanono SeiaraRebuli formirebebi emuqrebian da aSineben. amas
garda, mosaxleoba Relavs saqarTvelosTan administraciuli sazRvris
SesaZlo Caketvis gamoc. am orive faqtoris gamo dReisaTvis axalgoris
mosaxleobis udidesi nawili iZulebulia, saqarTvelos arasadavo
teritoriaze gadavides sacxovreblad.
• ruseTis mier saqarTvelos im teritoriis okupaciis dros, romelic
samxreT oseTis administraciuli sazRvris samxreTiT mdebareobs, osma
ukanono SeiaraRebulma formirebebma gaZarcves, daangries da dawves
mravali saxli. maT Segnebulad mokles sul mcire cxra samoqalaqo piri
da gaaupatiures sul mcire ori. rusuli SeiaraRebuli Zalebi zog
SemTxvevaSi uSualod monawileobdnen Zarcvasa da ngrevaSi, rogorc
pasiuri TviTmxilvelebi, an rogorc aqtiuri monawileebi, anda isini osi
ukanono SeiaraRebuli Zalebis transportirebas axdendnen soflebSi.
• SeiaraRebuli konfliqtis dros qarTvelma samxedroebma 32 dakavebuli
osidan scemes da cudad moepyrnen sul mcire xuTs.
• samxreT oseTidan qarTuli samxedro nawilebis gasvlis Semdeg samxreT
oseTis SeiaraRebuli Zalebis warmomadgenlebma, zogjer rusebTan erTad,
sul mcire 159 eTnikuri qarTveli TviTneburad daakaves. osurma
SeiaraRebulma Zalebma dakavebulTagan mokles sul mcire erTi da TiTqmis
Page 6
6
yvela danarCens araadamianurad da Rirsebis Semlaxvelad epyrobodnen
dakavebis adgilebSi, sadac adamianisTvis Seuferebeli pirobebi iyo. maT
agreTve awames sul mcire oTxi samxedro tyve da sikvdiliT dasajes sul
mcire sami. TiToeuli es qmedeba warmoadgens samxedro danaSauls,
risTvisac aucilebelad unda dadges individualuri pasuxismgeblobis
sakiTxi.
winamdebare angariSi konfliqtis TiToeuli monawile mxaris mier
saerTaSoriso samarTlis moTxovnebis Sesrulebas afasebs da miznad ar
isaxavs mxareebis mier Cadenili qmedebebis urTierTSedarebas. erTi mxaris
mier Cadenili danaSaulis mxileba namdvilad ar amarTlebs da ar amsubuqebs
meore mxaris mier Cadenil darRvevas. imas, Tu vin daiwyo konfliqti,
namdvilad ara aqvs kavSiri mxareebis mier saerTaSoriso humanitaruli
samarTlis da adamianis uflebaTa samarTlis moTxovnebis dacvasTan da
samarTaldamrRvevebis pasuxisgebaSi micemasTan. isini, visac ainteresebs, Tu
romeli mxare moiqca uaresad an romelma Caidina ufro meti danaSauli, an vin
aris pasuxismgebeli konfliqtis dawyebaze, ver ipovian pasuxebs winamdebare
angariSSi.
* * *
“Human Rights Watch”-i mouwodebs ruseTisa da saqarTvelos xelisuflebebs,
gamoiZion da pasuxisgebaSi miscen maTi SeiaraRebuli Zalebidan is pirebi, vinc
daarRvia saerTaSoriso humanitaruli samarTalis normebi, maT Soris isinic,
vinc samxedro danaSauli Caidina. vinaidan ruseTs gaaCnia realuri kontroli
samxreT oseTze, is agreTve valdebulia, gamoiZios da samarTalSi misces
samxreT oseTis SeiaraRebuli formirebebis warmomadgenlebi, vinc daarRvia
saerTaSoriso humanitaruli samarTlisa da adamianis uflebaTa samarTlis
Page 7
7
normebi. ruseTisa da saqarTvelos xelisuflebebma unda aanazRauron maTi
SeiaraRebuli Zalebis mier saerTaSoriso humanitaruli samarTlis darRveviT
gamowveuli samoqalaqo zarali da ngreva.
aTasobiT adamianis mudmivi iZulebiTi gadaadgileba dauSvebelia. ruseTi,
rogorc mxare, romelsac gaaCnia samxreT oseTze faqtobrivi kontroli,
valdebulia, uzrunvelyos TiToeuli iq mcxovrebi adamianis usafrTxoeba,
ganurCevlad eTnikuri warmomavlobisa. es gansakuTrebiT swrafad unda moxdes
axalgoris raionSi. iZulebiT gadaadgilebul eTnikur qarTvelebs unda mieceT
ufleba, nebayoflobiT daubrundnen sakuTar saxlebs. ruseTma sajarod unda
dauWiros mxari konfliqtis mizeziT devnil pirTa uflebas – Rirseulad da
usafrTxod daubrundnen sakuTar saxlebs samxreT oseTSi, maTi eTnikuri
warmomavlobisa da politikuri Sexedulebebis miuxedavad. ruseTma unda
daarwmunos samxreT oseTis xelisufleba, rom manac aRiaros es sajarod da
xeli Seuwyos dabrunebis process.
SearaRebuli konfliqtis mokle qronologia
ruseTsa da saqarTvelos Soris arsebuli daZabuli mdgomareobis eskalacias
da samxreT oseTSi qarTvel da os samxedroebs Soris momxdar Setakebebs
qarTuli sajariso SenaerTebis mier 2008 wlis 7 agvistos cxinvalze
(samxreT oseTis dedaqalaqi) da mimdebare soflebze saartilerio Seteva
mohyva. brZolaSi qarTuli saxmeleTo da sahaero Zalebic CaerTvnen. ruseTis
sapasuxo samxedro Seteva meore dRes daiwyo. maTi gancxadebiT, isini samxreT
oseTSi rusi samSvidoboebis korpusisa da im macxovrebelTa dasacavad
Sevidnen, romlebmac bolo wlebSi ruseTis moqalaqeoba miiRes. 8 agvistos
samxreT oseTSi Semovidnen ruseTis 58-e armiis saxmeleTo SenaerTebi. ruseTma
saartilerio da sahaero ieriSebi miitana samxreT oseTSi da saqarTvelos
Page 8
8
arasadavo teritoriaze ganlagebul obieqtebze. brZolaSi samxreT oseTis
SeiaraRebuli Zalebic monawileobdnen, romelTa Semadgenlobac
mravalgvarovani iyo – samxreT oseTis Tavdacvisa da sagangebo viTarebis
saministros, samxreT oseTis Sinagan saqmeTa saministrosa da samxreT oseTis
uSiSroebis komitetis nawilebi, agreTve osi mSvidobismyoflebi da
moxaliseebi.
saqarTvelos mTavarsardlobam 10 agvistos ubrZana Tavis jarebs samxreT
oseTis datoveba. ori dRis Semdeg ruseTis jarebi Sevidnen da daikaves
saqarTvelos arasadavo teritoriebi samxreT oseTis administraciuli
sazRvris samxreTiT, maT Soris qalaqi goric. samxdro operacia dasavleT
saqarTveloSic ganxorcielda. ruseTis jarebma gadmokveTes separatisuli
regionis _ afxazeTis (am regionsac ruseTi umagrebs zurgs) teritoria da
daikaves dasavleT saqarTvelos strategiulad mniSvnelovani qalaqebi: foTi,
zugdidi da senaki.
ruseTis xelisuflebam ganacxada, rom jarebis gayvana saqarTvelos arasadavo
teritoriebidan 10 oqtombers daasrula, rogorc amas ruseT-saqarTvelos
Soris cecxlis Sewyvetis Sesaxeb 15 agvistos dadebuli SeTanxmeba iTxovda.
aRniSnuli SeTanxmeba evrokavSiris prezidentobis mqone qveynis safrangeTis
SuamdgomlobiT gaformda. saqarTvelos xelisufleba uaryofs ruseTis mier
nakisri valdebulebis Sesrulebas da dasturad rusi samxedroebis sofel
perevsa da axalgoris raionSi yofna mohyavs.
saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis mier Cadenili darRvevebi
Zalis ganurCeveli da araproporciuli gamoyeneba
Page 9
9
cxinvalisa da mimdebare soflebis dabombvisas, aseve saxmeleTo operaciebis
dros, saqarTvelos samxedro SenaerTebi xSirad ar asrulebdnen valdebulebas,
rom erTmaneTisgan gaerCiaT samxedro obieqtebi, romlebic SeiZleba yofiliyo
legitimuri samizne, da samoqalaqo pirebi, romelTa mizanSi amoReba
dauSvebelia. situacias isic arTulebda, rom ar iqna miRebuli yvela SesaZlo
zoma, raTa Tavidan yofiliyo acilebuli an minimumamde dayvanili samoqalaqo
msxverpli. marTalia, “Human Rights Watch”-ma ver moiZia iseTi mtkicebuleba,
rac qarTuli samxedro SenaerTebis mier samoqalaqo pirebze ganzrax Setevas
daadasturebda, Cveni gamokvlevidan “Human Rights Watch”-ma daaskvna, rom
samxedro moqmedebebis dros qarTulma SenaerTebma gulgriloba da
ugulisyuroba gamoiCines samoqalaqo pirTa dacvis saqmeSi, ramac didi ziani
miayena samoqalaqo obiqtebsa da sakuTrebas da mSvidobian mosaxleobaSi
msxverplic gamoiwvia.
mxolod mSvidobian mosaxleobaSi daWrilTa da daRupulTa arsebobis an
samoqalaqo obieqtebis ganadgurebis faqti ar miuTiTebs imaze, rom dairRva
saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebi. mniSvnelovania dadgindes,
arsebobda Tu ara im momentisTvis legitimuri samxedro samizne Setevis
ganxorcielebis arealSi, da rogor ganxorcielda masze dartyma. saqmis
garemoebebi yovelTvis ar iZleoda amis dadgenis SesaZleblobas. Tumca
samxreT oseTze ganxorcielebuli Setevebis umravlesoba namdvilad SeiZleba
qarTul samxedro Zalebs mieweros imaze dayrdnobiT, Tu ras mogviTxroben
TviTmxilvelebi da ra mimarTulebiT xorcieldeboda Seteva, aseve, qarTuli
samxedro Zalebis gadaadgilebis fonze miyenebuli zaralis qronologiis
gaTvaliswinebiT.
Page 10
10
bevr SemTxvevaSi "Human Rights Watch"-is mkvlevarebma Setevis ganxorcielebis
arealSi samxedro obieqtebis arsebobis faqtebi ver aRmoaCines. magram aseve
iyo bevri SemTxveva, rodesac qarTulma mxarem Seteva miitana legitimur
samxedro samizneze, ramac samxedro da zogan gardauvali Tanmdevi samoqalaqo
danakargebic gamoiwvia. Cvens mier Seswavlil ramdenime SemTxvevaSi arsebul
faqtebs mivyavarT im daskvnamde, rom qarTulma mxarem zogierT legitimur
samxedro samizneze ieriSis mitanisas SesaZloa araproporciuli Zala
gamoiyena, vinaidan mosalodneli samoqalaqo msxverpli an samoqalaqo
obieqtebis ganadgureba aRemateboda SesaZlo samxedro monapovars.
saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis mier cxinvalisa da mimdebare soflebis
masobriv dabombvas aradamiznebadi xasiaTi hqonda. qarTulma jarebma rig
sxvadasxva adgilas ganlagebul da sxvadasxva samxedro obieqtebs ise Seuties,
rogorc erT samxedro obieqts iseT teritoriaze, sadac koncentrirebuli
iyo mSvidobiani mosaxleoba da samoqalaqo obieqtebi. rig SemTxvevebSi
qarTvelma samxedroebma saartilerio ieriSi ise miitanes, rom ar miuRiaT
yvela SesaZlo zoma samoqalaqo msxverplis minimumamde Sesamcireblad.
qarTuli mxaris mier dasaxlebul punqtebSi mravaljeradi gamoyenebis
raketgamSvebi danadgarebis, kerZod, BM-21-is (`gradis~) gamoyeneba
saerTaSoriso humanitaruli samarTlis principis – samxedro da samoqalaqo
obieqtebis garCevis _ darRvevas warmoadgens. SeuZlebelia am iaraRis
damizneba iseTi sizustiT, rom mxolod samxedro obieqtebi ganadgurdes. maTi
zemoqmedebis farTo areali am iaraRis gamoyenebas SeuTavsebels xdis omis
kanonebTan im adgilebSi, sadac mSvidobiani mosaxleoba cxovrobs an sadac
samoqalaqo obieqtebia (magaliTad, skolebi da saavadmyofoebi) ganlagebuli.
am iaraRis gamoyeneba dasaxlebul punqtebSi aradamiznebadi xasiaTisaa da,
Sesabamisad, akrZalulia saerTaSoriso humanitaruli samarTliT.
Page 11
11
qarTulma samxedro SenaerTebma ieriSi miitanes im avtomanqanebzec,
romlebiTac 8-10 agvistos osi samoqalaqo pirebi konfliqtis zonidan Tavis
daRwevas cdilobdnen. amis Sedegad daiRupnen da daiWrnen mSvidobiani
moqalaqeebi. am angariSSi aRwerili aseTi SemTxvevebi miuTiTebs, rom sul
mcire araproporciuli Zala iqna gamoyenebuli da ar iqna miRebuli saTanado
zomebi, raTa Tavidan yofiliyo acilebuli an minimumamde dayvanili
samoqalaqo msxverpli.
saxmeleTo jarebis moqmedeba
"Human Rights Watch"-is gamoZiebis Sedegebis mixedviT SegviZlia vivaraudoT,
rom qarTuli samxedro Zalebis saxmeleTo operaciis ganmavlobaSic iyo
Setevebi, romelTa drosac irRveoda proporciuli Zalis gamoyenebis principi:
es iyo SemTxvevebi, rodesac qarTuli tankebi utevdnen Senobebs, sadac im
dros SeiZleboda osi mebrZolebi yofiliyvnen, magram romelTa sardafebSi
bevri samoqalaqo piri afarebda Tavs. ramdenime osi samoqalaqo piri
saubrobda qarTveli jariskacebis mier marodiorobis faqtebze, Tumca
sxvamxriv saxmeleTo Setevis dros qarTuli jarebis mier cudad mopyrobis
konkretuli SemTxvevebi ar aRuniSnavT. magram qarTveli samxedroebis mier
dakavebulma tyveebma Tqves, rom dapatimrebis dros maT uxeSad moeqcnen.
darRvevebi rusuli samxedro Zalebis mier
Zalis ganurCeveli (aradamiznebadi) da araproporciuli gamoyeneba
ruseTis samxedro Zalebma saqarTvelos arasadavo teritoriebsa da samxreT
oseTs sahaero dartymebiT, saartilerio cecxliTa da tankebiT Seuties. am
dros gamoyenebuli Zala zogjer ganurCeveli (aradamiznebadi) xasiaTisa iyo,
ramac samoqalaqo pirebis daRupva da daSaveba gamoiwvia. sahaero da
Page 12
12
saartilerio Setevebis dros rusulma Zalebma ar Seasrules valdebuleba,
mieRoT yvela SesaZlo zoma imis dasazusteblad, rom obieqtebi, romlebzec
ieriSi mihqondaT, samxedro iyo (da ara moqalaqeebi an samoqalaqo obieqtebi)
da, aseve, mieRoT yvela SesaZlo zoma moqalaqeebisaTvis miyenebuli zianis
minimumamde Sesamcireblad. iyo SemTxveva, rodesac rusulma jarebma
samedicino personalze miitanes ieriSi, rac Jenevis konvenciebis uxeSi
darRveva da samxedro danaSaulia.
rogorc zemoT aRiniSna, TavisTavad moqalaqeTa Soris msxverplis an
samoqalaqo obieqtebis ganadgurebis faqti ar niSnavs humanitaruli samarTlis
darRvevas. TiToeuli Setevis SemTxvevaSi "Human Rights Watch"-i cdilobda,
daedgina, iyo Tu ara legitimuri samxedro obieqti Setevis samizne arealSi
da Tu iyo, rogor iqna am obieqtze ieriSi mitanili.
8-dan 12 agvistomde rusuli jarebi utevdnen samxedro obieqtebs, romlebic
ganlagebuli iyo qalaq gorSi da eTnikuri qarTvelebis soflebSi rogorc
samxreT oseTSi, aseve saqarTvelos arasadavo teritoriaze. am Setevebs
xSirad Sedegad samoqalaqo msxverpli da samoqalaqo obieqtebis (kerZo
saxlebisa da sacxovrebeli korpusebis) ngreva mohyveboda. samxedro samizneebi
samoqalaqo obieqtebisagan sxvadasxva manZiliT iyo daSorebuli. ramdenime
SemTxvevaSi samxedro samizneebi moqalaqeebsa da moqalaqeTa saxlebTan
ramdenime metrSi mdebareobda da maTze Setevebi mniSvnelovani samoqlaqo
msxverpliT dasrulda.
zog SemTxvevaSi ki samxedro samizneebi erTi kilometriT iyo daSorebuli
samoqalaqo obieqtebisagan da, miuxedavad amisa, maTze ieriSisas mainc iyo
samoqalaqo msxverpli. aseT obieqtebze dartymebis mitanisas ruseTis
samxedro Zalebi valdebulni iyvnen, mkacrad daecvaT proporciulobis
principi da yvela SesaZlo zoma mieRoT, raTa SeefasebinaT, xom ar
Page 13
13
aRemateboda SesaZlo samoqalaqo msxverpli savaraudo samxedro monapovars.
rogorc Cans, Setevebis dros proporciulobis principi bevr SemTxvevaSi
dairRva.
iyo iseTi SemTxvevebic, roca "Human Rights Watch"-ma ieriSis arealis
mimdebare teritoriaze veranairi legitimuri samxedro samizne ver aRmoaCina
dartymis momentisTvis. Setevis samiznis siaxloves raime samxedro obieqtis
ararseboba gvafiqrebinebs, rom rusma samxedroebma ar Seasrules TavianTi
valdebuleba, mieRoT yvela SesaZlo zoma, raTa darwmunebuliyvnen, rom
samizne samxedro da ara samoqalaqo obieqtebi iyo; rom maT ugulebelyves
samizne zonaSi moqalaqeebis arseboba; anda rom rusuli Zalebi gangeb
umiznebdnen samoqalaqo obieqtebs.
samoqalaqo manqanebis winaaRmdeg samxedro Zalis gamoyenebis ramdenime
SemTxvevaSi rusma samxedroebma SesaZloa gangeb miitanes ieriSi samoqalaqo
pirebze. samoqalaqo pirebze mizanmimarTuli Seteva samxedro danaSaulia.
saxmeleTo jarebis moqmedeba
ramdenime adgilobrivma mosaxlem "Human Rights Watch"-s uTxra, rom bevri
rusi samxedro, romlebmac saqarTvelos arasadavo teritoriebis okupacia
moaxdines, wesierad iqceoda da zog SemTxvevaSi maT daicves kidec samoqalaqo
mosaxleoba osi samxedroebis, ukanono band-formirebebis an marodiorebisagan.
miuxedavad amisa, rusma samxedroebma garkveuli roli iTamaSes osi
samxedroebis mier qarTvelTa saxlebis masobriv ZarcvaSi. rusi samxedroebi
xels uwyobdnen da monawileobdnen am samxedro danaSaulebSi, Tumca
SedarebiT naklebad gamokveTili formiT, vidre samxreT oseTis samxedro
Zalebi, magram Cven gamoviZieT oTxi SemTxveva, romlebSic rusma samxedroebma
aqtiuri da aSkara roli Seasrules marodiorobaSi.
Page 14
14
"Human Rights Watch"-ma aseve dokumenturad daaadastura iseTi SemTxvevebi,
rodesac rusuli tankebi axlo manZilidan esrodnen moqalaqeTa saxlebs.
ruseTis, rogorc okupanti saxelmwifos, pasuxismgebloba
ruseTis jarebi saqarTveloSi, maT Soris samxreT oseTSi, romelic
saqarTvelos de jure nawilia, saqarTvelos xelisuflebisgan nebarTvis an
masTan SeTanxmebis gareSe Sevidnen. aqedan gamomdinare, ruseTi valdebulia,
daicvas saerTaSoriso humanitaruli samarTali okupaciis Sesaxeb, vinaidan
ruseTma faqtobrivi kontroli daamyara saqarTvelos teritoriis garkveul
nawilebze. ruseTma, rogorc okupantma Zalam saqarTveloSi, saerTod ver
Seasrula saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebiT dakisrebuli
valdebuleba – SesaZleblobisamebr uzrunveleyo sazogadoebrivi wesrigi da
usafrTxoeba mis mier faqtobrivad kontrolirebad teritoriaze. aman
SesaZlebloba misca samxreT oseTis samxedro Zalebsa da ukanono
SeiaraRebul dajgufebebs, daewyoT TviTneboba, masobrivad gaeZarcvaT da
gadaewvaT eTnikuri qarTvelebis saxlebi da moeklaT, ecemaT, gaeupatiurebinaT
da daeSinebinaT mSvidobiani mosaxleoba. 13 agvistos rusi samxedroebis mier
gzebze barierebis aRmarTvam praqtikulad SeaCera osuri Zalebis mier
warmoebuli marodiorobisa da saxlebis gadawvis kampania, magram es barierebi,
gaugebari mizeziT, erTi kviraSi moixsna.
darRvevebi samxreT oseTis Zalebis mier
samxreT oseTSi
samxreT oseTidan qarTuli jarebis gasvlisTanave samxreT oseTis samxedro
Zalebma da ukanono SeiaraRebulma dajgufebebma samxreT oseTSi saqarTvelos
mTavrobis mier kontrolirebadi soflebis mizanmimarTuli da sistematuri
Page 15
15
ganadgurebis kampania wamoiwyes, rac gamoixateboda masobriv da sistematur
Zarcvasa da gadawvaSi, mSvidobiani mosaxleobis cemasa da daSinebaSi. 10
agvistodan dawyebuli, mas Semdeg, rac ruseTis saxmeleTo jarebma samxreT
oseTis sruli okupacia moaxdines da saqarTvelos arasadavo teritoriaze
Sesvla daiwyes, osuri samxedro Zalebi rusebs kvaldakval mihyvnen da
eTnikuri qarTvelebis soflebSi Sevidnen.
am soflebSi osuri samxedro Zalebi Sediodnen saxlebSi, sadac qarTvel
samxedroebs eZebdnen, qonebas itacebdnen da saxlebs wvavdnen. isini aseve
fizikurad uswordebodnen soflebSi darCenil mosaxleebs da aTeulobiT
adamiani daapatimres. "Human Rights Watch"-s gaaCnia daudasturebeli
informacia samxreT oseTSi eTnikuri qarTvelebis gausamarTleblad mokvlis
sul cota ori SemTxvevis Sesaxeb, romlebic Zarcvis dros moxda. im
droisaTvis, rodesac samxreT oseTis samxedro Zalebi am ramdenime qarTul
sofelSi Sediodnen, rusul jarebs, umetes SemTxvevaSi, ukve gavlili
hqondaT es soflebi. sxva SemTxvevebSi ruseTis jarebi, rogorc Cans, samxreT
oseTis Zalebs safariT uzrunvelyofdnen, sanam isini am danaSaulebs
Cadiondnen.
11 agvistosTvis Tavdasxmebi gaZlierda da masobrivi xasiaTi miiRo.
marodioroba da da am soflebis umetesobis gadawva qaoturad grZeldeboda
seqtemberSic, zog sofelSi ki oqtombersa da noemberSic.
osurma samxedro Zalebma, sul cota, 159 eTnikuri qarTveli aiyvanes (zogi
maTgani saqarTvelos arasadavo teritoriidan gaitaces), romelTagan minimum
erTi mokles, TiTqmis yvela danarCens ki sastikad epyrobodnen da Rirsebis
Semlaxvel pirobebSi amyofebdnen. maT aseve sul mcire oTxi qarTveli
samxedro tyve awames da sami daxvrites.
Page 16
16
"Human Rights Watch"-is mier adgilze nanaxma, aseve aTobiT adamianTan
gasaubrebam migviyvana daskvnamde, rom samxreT oseTis samxedro Zalebis mizani
iyo, eTnikurad gaewmindaT aRniSnuli qarTuli soflebi: anu am soflebSi
saxlebis ganadgureba xorcieldeboda mizanmimarTulad, sistematur xasiaTs
atarebda da am soflebis mosaxleobis eTnikuri da savaraudo politikuri
kuTvnilebis niSnis mixedviT xorcieldeboda, risi aSkara mizanic iyo,
aeZulebina darCenili mosaxleoba, gaqceuliyo da veRarasodes dabruneboda
sakuTar saxlebs.
saqarTvelos arasadavo teritoriebze
ruseTis mier saqarTvelos okupaciis dawyebidan seqtembris bolomde samxreT
oseTis SeiaraRebuli Zalebi, xSirad rusuli jarebis TandaswrebiT,
atarebdnen mizanmimarTuli Zaladobis kampanias mSvidobiani mosaxleobis
winaaRmdeg, masobrivad wvavdnen da Zarcvavdnen maT saxlebs, klavdnen,
aupatiurebdnen, itacebdnen da xSirad scemdnen moqalaqeebs.
kacobriobis winaaRmdeg Cadenili danaSaulebi
orive zemoaRniSnul teritoriaze samxreT oseTis samxedro Zalebma da
ukanono SeiaraRebulma dajgufebebma uxeSad daarRvies humanitaruli
samarTlis mravali norma. mkvleloba, gaupatiureba, wameba, sastiki da
Rirsebis Semlaxveli mopyroba da saxlebisa da qonebis TviTneburi
ganadgureba _ yvelaferi es mkacrad ikrZaleba rogorc humanitaruli
samarTliT, aseve warmoadgens adamianis uflebaTa samarTlis uxeS darRvevas
da aseTi qmedebebis CamdenT sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba unda
daekisroT. vinaidan nebismieri zemoaRniSnuli akrZaluli qmedeba Cadenili iyo
samoqalaqo mosaxleobaze masobrivi da sistematuri Tavdasxmebis saxiT, es
Page 17
17
qmedebebi SeiZleba ganixilebodes rogorc danaSauli kacobriobis winaaRmdeg.
imdenad, ramdenadac nebismieri aseTi qmedeba, agreTve sxva qmedebebi,
rogorebicaa dapatimreba, mSvidobiani moqalaqeebis ukanono dakaveba, Zarcva da
saxlebisa da qonebis sruli ganadgureba, Cadenili iqna garkveuli jgufis (am
SemTxvevaSi eTnikuri qarTvelebis) diskriminaciis mizniT, es qmedebebi
warmoadgens devnis danaSauls, rac kacobriobis winaaRmdeg mimarTuli
danaSaulia da sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos wesdebiT misi
qvemdebarea.
kaseturi iaraRis gamoyeneba
konfliqtis dros rogorc saqarTvelom, aseve ruseTma gamoiyenes kaseturi
iaraRi, rac iseTi sabrZolo masalaa, romelic uSvebs aTobiT patara bombs
anu asafeTqebel nawilaks, da sakmaod did sivrceze fantavs. vinaidan kasetur
sabrZolo masalas konkretul mebrZolebs an iaraRs ver daumizneb, misi
dasaxlebul adgilebSi gamoyenebis SemTxvevaSi samoqalaqo msxverpli
praqtikulad garantirebulia. amitom kaseturi sabrZolo masalis gamoyeneba
dasaxlebul adgilebSi miCneuli unda iqnes aradamiznebadi xasiaTis Setevad,
rac saerTaSoriso humanitaruli samarTlis darRvevaa. kaseturi SeiaraReba
safrTxes uqmnis moqalaqeebs konfliqtis dasrulebis Semdegac; vinaidan
ieriSis mitanisas bevri asafeTqebeli nawilaki imTaviTve ar feTqdeba,
kaseturi iaraRis gamoyenebis Sedegad xSirad mravlad rCeba saSiSi
aufeTqebeli patara bombi, romlebic Sexebisas advilad modis moqmedebaSi.
"Human Rights Watch"-ma ver SeZlo saTanado kvlevis Catareba imis dasadgenad,
atarebda Tu ara saqarTvelos mier kaseturi iaraRis gamoyeneba aradamiznebad
xasiaTs. iaraRis gaumarTaobis an adamianuri Secdomis gamo, qarTuli mxaris
mier gasrolili kaseturi sabrZolo masala saqarTvelos arasadavo
teritoriebze manamde daeca, sanam am teritoriebze rusuli jarebi
Page 18
18
Semovidoda, ris Sedegadac sul mcire erTi samoqalaqo piri daiRupa da ori
daiWra. angariSSi aseve asaxulia saqarTvelos arasadavo teritoriaze mdebare
sam sofelSi aufeTqebeli kaseturi bombebis kontaqtze gaaqtiurebis Sedegad
sami adamianis daRupvisa da eqvsis daWris SemTxvevebi.
qarTulma mxarem aRiara kaseturi iaraRis gamoyenebis faqti da SeiaraRebuli
konfliqtis Semdeg Caatara sainformacio kampania, raTa gaefrTxilebina
mosaxleoba im safrTxis Sesaxeb, romelsac aufeTqebeli nawilakebi Seicavs.
ruseTi ar aRiarebs kaseturi iaraRis gamoyenebis faqts. rusi samxedroebis
mier kaseturi sabrZolo masalis gamoyeneba samxreT oseTis administraciuli
sazRvris samxreTiT, gorisa da qarelis raionebis dasaxlebul punqtebSi
moxda. am dartymebis dros sul mcire 12 moqalaqe daiRupa da 46 daiWra.
yvela es ieriSi aradamiznebad xasiaTs atarebda.
ruseTi da saqarTvelo unda SeuerTdnen im 95 qveyanas, romlebmac xeli
moaweres gaerTianebuli erebis organizaciis konvencias kaseturi iaraRis
akrZalvis Sesaxeb. es konvencia aRniSnuli iaraRis gamoyenebis yovlismomcvel
akrZalvas awesebs. ruseTma yvela Rone unda ixmaros, raTa daexmaros
gamnaRmvel organizaciebs naRmebis uvnebelyofaSi da gaavrcelos informacia
SesaZlo safrTxis Sesaxeb im adgilebSi, sadac es naRmebi SeiZleba iyos
ruseTis mier kontrolirebad teritoriebze, xolo saqarTvelom am
organizaciebTan TanamSromloba unda gaaRrmaos.
saerTaSoriso gamoxmaureba
mas Semdeg, rac konfliqti dasrulda, evrokavSirma, evropis usafrTxoebisa
da TanamSromlobis organizaciam (euTo) da evropis sabWom aamoqmedes
meqanizmebi samxreT oseTSi da mis mimdebare teritoriebze adamianis
Page 19
19
uflebebis mxriv situaciis monitoringisTvis da usafrTxoebisa da
stabilurobis xelSewyobisaTvis. ruseTma da saqarTvelom srulad unda
iTanamSromlon am organizaciebTan. kerZod, ruseTis xelisuflebam unda
uzrunvelyos am mTavrobaTaSorisi organizaciebis Seuferxebeli daSveba
samxreT oseTis teritoriaze, raTa maT SeZlon am inciativebis srulad
ganxorcieleba.
2008 wlis bolos ruseTma uari Tqva saqarTveloSi euTo-s misiis
yofnisaTvis sabiujeti saxsrebis damtkicebaze. igi moiTxovda am
organizaciisagan, saqarTvelos danarCeni nawilisagan damoukideblad
Seesrulebina Tavisi samuSao saqarTvelos or separatistul regionSi –
afxazeTsa da samxreT oseTSi. winamdebare angariSis momzadebis dros euTo-s
ofisebi saqarTveloSi daxurvis reJimSi imyofeboda. "Human Rights Watch"-i
mouwodebs ruseTis xelisuflebas, gadaxedos Tavis gadawyvetilebas da xeli
Seuwyos euTo-s samxreT oseTis teritoriaze Sesvlas.
amerikis SeerTebuli Statebis xelisuflebam, rogorc saqarTvelos erT-erTma
axlo mokavSirem, zewola unda moaxdinos saqarTvelos xelisuflebaze, raTa
man gamoiZios humanitaruli samarTlis darRvevis faqtebi da am faqtebze
pasuxismgebloba uzrunvelyos, aseve, mosTxovos saqarTvelos xelisuflebas,
iTanamSromlos sxvadasxva mTavrobaTaSorisi organizaciis gamoZiebasTan.
evrokavSirma da aSS-m, rogorc usafrTxoebisa da devnilTa dabrunebis
sakiTxebze mimdinare molaparakebebSi monawile mxareebma, unda mouwodon
ruseTs, Seasrulos misi valdebuleba da xeli Seuwyos samxreT oseTSi
devnilTa dabrunebas.
Page 20
20
rekomendaciebi
saqarTvelos xelisuflebas
pasuxisgeba
• gamoiZios da pasuxi agebinos im pirebs saqarTvelos SeiaraRebul
ZalebSi, romlebmac Caidines adamianis uflebebisa da saerTaSoriso
humanitaruli samarTlis darRvevebi. saerTaSoriso standartebis
Sesabamisad, gamoZieba unda iyos swrafi, safuZvliani, damoukidebeli,
miukerZoebeli da sajaro.
• uzrunvelyos kompensacia saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis mier
saerTaSoriso humanitaruli samarTlis darRveviT gamowveuli zianisa
da ngrevisaTvis.
TanamSromloba saerTaSoriso organizaciebTan
• srulad iTanamSromlos evrokavSiris mier dafinansebul saerTaSoriso
sagamoZiebo komisiasTan, misces komisiis yvela eqspertsa da
TanamSromels daubrkolebeli SesaZlebloba, Sexvdnen yvela saWiro
pirs saqarTveloSi da miiRon mTeli aucilebeli informacia.
• gaagrZelos TanamSromloba evrokavSirisa da euTo-s monitoringis
misiebTan, sanam isini saqarTvelos arasadavo teritoriebze rCebian.
• srulad iTanamSromlos adamianis uflebaTa evropul sasamarTlosTan
2008 wlis agvistos omis dros Cadenili darRvevebis Taoabaze
saqarTvelos winaaRmdeg sasamarTloSi Setanil potenciur sarCelebTan
dakavSirebiT.
• srulad ganaxorcielos evrosabWos adamianis uflebaTa komisris mier
moTxovnili garantiebi.
kaseturi SeiaraRebis akrZalva
• xeli moaweros konvencias kaseturi SeiaraRebis akrZalvis Sesaxeb da
moaxdinos misi ratificireba.
Page 21
21
o kaseturi SeiaraRebis akrZalvis Sesaxeb konvenciis
ratificirebamde miiRos zomebi samoqalaqo pirTa sicocxlis
dasacavad, maT Soris, akrZalos kaseturi SeiaraRebis gamoyeneba
dasaxlebul adgilebSi, daawesos akrZalva an moratoriumi
kaseturi SeiaraRebis warmoebasa da gayidvaze da daiwyos
maragebis ganadgureba.
• yvela Rone ixmaros, raTa ufro aqtiurad daexmaros gamnaRmvel
organizaciebs saqmianobaSi da gaavrcelos informacia SesaZlo
safrTxis Sesaxeb im adgilebSi, sadac es `naRmebi” SeiZleba iyos,
daubrkoleblad dauSvas aRniSnuli organizaciebi am teritoriebze da
miawodos ganxorcielebuli ieriSis zusti rukebi, raTa Tavidan iqnes
acilebuli samoqalaqo mosaxleobis dazianeba da ubeduri SemTxvevebi.
• gaagrZelos sajaro sainformacio kampaniebis warmoeba aufeTqebel
nawilakebTan dakavSirebiT.
devnilTa dacva da daxmareba
• yvela Rone ixmaros, raTa uzrunvelyos konfliqtis Sedegad yvela
devnili adamianis dacva da regularuli daxmareba. es moicavs (magram
ara mxolod):
o saTanado sacxovreblis, kvebis, samedicino momsaxurebis,
bavSvebisaTvis swavlis SesaZleblobis uzrunvelyofas da sxva
saxis daxmarebas devnilTaTvis;
o konkretuli zomebis miRebas, raTa devnilebma monawileoba
miiRon maTTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebaSi;
o devnilTa informirebas maT uflebebze _ moxdes maTi dabruneba
sakuTar saxlebSi, gadasaxleba sxva adgilebSi an integracia
adgilobriv sazogadoebasTan, maTi survilis mixedviT, da
aRniSnul uflebaTa maqsimaluri realizebis xelSewyobas.
ruseTis xelisuflebas
devnilTa dabruneba
• sajarod aRiaros da ganaxorcielos konfliqtis Sedegad devnili
yvela adamianis (maT Soris, eTnikuri qarTvelebis) ufleba –
Page 22
22
usafrTxod da Rirseulad daubrundnen da icxovron sakuTar saxlebSi
samxreT oseTSi da miiRos zomebi maTTvis dabrunebis SesaZleblobis
uzrunvelsayofad.
• daarwmunos samxreT oseTis de faqto xelisufleba, sajarod aRiaros
yvela adamianis (miuxedavad maTi eTnikuri warmomavlobis an savaraudo
politikuri Sexedulebebis) ufleba – usafrTxod da Rirseulad
dabrundnen da icxovron sakuTar saxlebSi samxreT oseTSi, da xeli
Seuwyos maT dabrunebas. es exeba samxreT oseTis im soflebis
macxovrebelTac, romlebsac konfliqtamde Tbilisi akontrolebda.
• miiRos zomebi konfliqtis Sedegad devnili yvela adamianis
dasabruneblad, maT Soris samxreT oseTis im soflebis macxovrebelTa
dasabrunebladac, romlebsac konfliqtamde Tbilisi akontrolebda,
uzrunvelyos usafrTxoeba, rogorc es qvemoT aris aRwerili, da
ruseTisa da samxreT oseTis SeiaraRebuli Zalebis mier saerTaSoriso
humanitaruli samarTlis darRveviT gamowveuli zianisa da ngrevis
anazRaureba.
usafrTxoeba da pasuxisgeba
• ruseTis SeiaraRebulma Zalebma uzrunvelyon yvela im adamianis
usafrTxoeba (miuxedavad maTi erovnebisa), romlebic samxreT oseTis im
teritoriebze cxovroben, romlebsac ruseTi akontrolebs. kerZod,
dauyovnebliv bolo moeRos osuri ukanono SeiaraRebuli formirebebis
mier Tavdasxmebs da marodiorobas axalgoris raionSi mcxovrebi
eTnikuri qarTvelebis winaaRmdeg.
• uzrunvelyos yvela im piris pasuxisgebaSi micema, vinc Caidina
danaSaulebi samxreT oseTSi mcxovrebi yvela adamianis, maT Soris
eTnikuri qarTvelis winaaRmdeg.
• gamoiZios da pasuxisgebaSi misces is pirebi ruseTisa da samxreT
oseTis SeiaraRebul ZalebSi, vinc daarRvia saerTaSoriso
humanitaruli samarTali ruseTis mier kontrolirebad teritoriebze,
rac winamdebare angariSSi dokumenturad aris dadasturebuli.
Page 23
23
saerTaSoriso standartebis Sesabamisad, gamoZieba unda iyos swrafi,
safuZvliani, damoukidebeli, miukerZoebeli da sajaro.
TanamSromloba saerTaSoriso organizaciebTan da maTi daSvebis
uzrunvelyofa
• iTanamSromlos evrokavSiris mier dafinansebul saerTaSoriso
sagamoZiebo komisiasTan, misces komisiis yvela eqspertsa da
TanamSromels daubrkolebeli SesaZlebloba, Sexvdnen yvela saWiro
pirs samxreT oseTSi da miiRon mTeli saWiro informacia.
• evrokavSiris monitoringis misias misces SesaZlebloba, imuSaos
samxreT oseTSi da iTanamSromlos am misiasTan.
• gadasinjos saqarTveloSi euTo-s saqmianobis sawinaaRmdego
gadawyvetileba da xeli Seuwyos euTo-s mier samxreT oseTisa da
saqarTvelos arasadavo teritoriebis monitorings.
• srulad ganaxorcielos evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris
mier moTxovnili garantiebi.
• srulad iTanamSromlos adamianis uflebaTa evropul sasamarTlosTan
2008 wlis agvistos omis dros Cadenili darRvevebis Taoabaze
ruseTis winaaRmdeg sasamarTloSi Setanil potenciur sarCelebTan
dakavSirebiT.
kaseturi SeiaraRebis akrZalva
• xeli moaweros konvencias kaseturi SeiaraRebis akrZalvis Sesaxeb da
moaxdinos misi ratificireba.
o kaseturi SeiaraRebis akrZalvis Sesaxeb konvenciis
ratificirebamde miiRos zomebi samoqalaqo pirTa sicocxlis
dasacavad, maT Soris, akrZalos kaseturi SeiaraRebis gamoyeneba
dasaxlebul adgilebSi, daawesos akrZalva an moratoriumi
kaseturi SeiaraRebis warmoebasa da gayidvaze da daiwyos
maragebis ganadgureba.
• yvela Rone ixmaros, raTa ufro aqtiurad daexmaros gamnaRmvel
organizaciebs naRmebis uvnebelyofaSi da gaavrcelos informacia
Page 24
24
SesaZlo safrTxis Sesaxeb im adgilebSi ruseTis mier kontrolirebad
teritoriebze, sadac es naRmebi SeiZleba iyos, daubrkoleblad dauSvas
aRniSnuli organizaciebi am teritoriebze da miawodos
ganxorcielebuli ieriSis zusti rukebi, raTa Tavidan iqnes acilebuli
samoqalaqo mosaxleobis dazianeba da ubeduri SemTxvevebi.
samxreT oseTis de faqto xelisuflebas
• sajarod ganacxados, pativi sces da ganaxorcielos konfliqtis
Sedegad yvela devnili piris (maT Soris, eTnikuri qarTvelebis)
ufleba – usafrTxod da Rirseulad daubrundnen sakuTar saxlebs
samxreT oseTSi, da xeli Seuwyos maT dabrunebas.
o uzrunvelyos yvela macxovreblisTvis finansuri da materialuri
daxmarebis Tanabari misawvdomoba, miuxedavad maTi erovnebisa.
• uzrunvelyos samxreT oseTSi mcxovrebi yvela adamianis usafrTxoeba,
miuxedavad maTi erovnebisa. kerZod, bolo mouRos osuri ukanono
SeiaraRebuli formirebebis Tavdasxmebisa da marodiorobis faqtebs
samxreT oseTis axalgoris raionSi mcxovrebi eTnikuri qarTvelebis
winaaRmdeg.
• iTanamSromlos ruseTTan da saqarTvelosTan, raTa uzrunvelyos
damnaSaveTa pasuxisgebaSi micema.
• iTanamSromlos evrokavSiris mier dafinansebul saerTaSoriso
sagamoZiebo komisiasTan, misces komisiis yvela eqspertsa da
TanamSromels daubrkolebeli SesaZlebloba, Sexvdnen yvela saWiro
pirs samxreT oseTSi da miiRon mTeli aucilebeli informacia.
• iTanamSromlos monitoringis yvela misiasTan, maT Soris evrokavSiris
misiasTan, romelic amJamad muSaobs saqarTvelos arasadavo
teritoriebze, da dauSvas isini samxreT oseTSi.
• srulad ganaxorcielos evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris
mier moTxovnili garantiebi.
Page 25
25
evrokavSiris mier dafinansebul saerTaSoriso sagamoZiebo komisias
• yvela Rone ixmaros, raTa moipovos konfliqtis Sedegad dazaralebul
yvela regionSi daSvebis ufleba. saWiroebis SemTxvevaSi sajarod
ganacxados komisiasTan TanamSromlobaze ama Tu im mxaris uaris Sesaxeb.
• uzrunvelyos, rom yvela mowme da msxverpli, aseve sxva pirebi, vinc
komisias informacias awvdis, daculi iyos represiebisgan.
• uzrunvelyos, rom komisiis saboloo angariSSi Sevides konfliqtis
yvela mxarisaTvis gankuTvnili detaluri rekomendaciebi, romlebic
miznad daisaxavs momavalSi adamianis uflebaTa darRvevebis Tavidan
acilebas da msxverplTaTvis marTlmsajulebisa da kompensaciis
uzrunvelyofas.
• Seecados, komisiis muSaobaSi aqtiuri monawileoba miaRebinos
adgilobriv da saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebs, aseve
adgilobriv iuristebsa da sxva eqspertebs, da isargeblos maTi
gamocdilebiT.
evropis sabWos
• evropis sabWos saparlamento asambleam safuZvliani monitoringi unda
gauwios ruseTisa da saqarTvelos mier adamianis uflebaTa evropuli
konvenciiT nakisri valdebulebebis Sesrulebas, gansakuTrebuli
yuradReba ki miapyros adamianis uflebaTa darRvevis faqtebs 2008
wlis agvistos omis dros da mas Semdeg, aseve ruseTisa da
saqarTvelos mier evropis sabWos saparlamento asambleis #1633
dadgenilebaSi mocemul rekomendaciaTa Sesrulebas.2
• evropis sabWos saparlamento asambleis #1633 dadgenilebis Sesabamisad,
saparlamento asambleis biurom unda uzrunvelyos, rom asambleas misi
uflebamosili komitetebis, maT Soris monitoringis, adamianis
uflebaTa, politikur saqmeTa da migraciisa da ltolvilTa
2 evropis sabWos saparlamento asamblea, `saqarTvelosa da ruseTs Soris imis Sedegebi~, dadgenileba 1633 (2008), http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta08/ERES1633.htm
(moZiebulia 2008 wlis 23 dekembers).
Page 26
26
komitetebis mier regularulad miewodebodes informacia 2008 wlis
agvistos omis Sedegad adamianis uflebaTa sferoSi momxdar
darRvevebze da rom asambleam gaafarToos monitoringis Tavisi
procedura rogorc ruseTTan, ise saqarTvelosTan dakavSirebiT.
• evropis sabWos saparlamento asambleis #1633 dadgenilebis Sesabamisad,
evropis sabWos generalurma mdivanma unda ganixilos, adamianis
uflebaTa komisarTan SesaZlo TanamSromlobiT, sabWos sagangebo,
adamianis uflebaTa sferoSi samuSao misiis Camoyalibebis sakiTxi. es
misia daurbkoleblad unda dauSvan omiT dazaralebul yvela
teritoriaze.
• evropis sabWos adamianis uflebaTa komisarma unda gaagrZelos
saqarTveloSi, maT Soris samxreT oseTSi, regularuli misiebiT
Camosvla, raTa Seafasos yvela mxaris mier im rekomendaciebis
Sesruleba, romlebic Camoyalibebulia komisris 2008 wlis seqtembris
principebSi saqarTvelo-ruseTis SeiaraRebuli konfliqtis Semdgom
periodSi adamianis uflebaTa gadaudebel dacvasTan dakavSirebiT.3 es
principebi mouwodebs yvela mxares, uzrunvelyon: dabrunebis ufleba
yvela im adamianisTvis, vinc gaiqca an iZulebiT mouxda gadaadgileba;
saTanado sacxovrebeli da sxvagvari mxardaWera devnilTaTvis;
samoqalaqo pirTa dacva fizikuri Tavdasxmebisa da marodiorobisgan; da
konfliqtis zonaSi momuSave saerTaSoriso uwyebebTan TanamSromloba
da maTTvis daxmarebis gaweva.
evrokavSirs
• gaagrZelos sruli politikuri da materialuri mxardaWeris gaweva
saerTaSoriso sagamoZiebo komisiisaTvis, mouwodos konfliqtis yvela
mxares, iTanamSromlon komisiasTan da uzrunvelyon komisiisTvis
3 evropis sabWo, `sagangebo misia saqarTveloSi, maT Soris samxreT oseTSi. daskvnebis
Sejameba.~ CommDH(2008)30, 2008 wlis 30 seqtemberi, https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1347631&Site=CommDH&BackColorInternet=FEC65B&BackColorIntranet=FEC65B&BackC
olorLogged=FFC679 (moZiebulia 2008 wlis 23 dekembers)
Page 27
27
Sesabamisi resursebi safuZvliani da yovlismomcveli gamoZiebis
Casatareblad.
• daarwmunos ruseTisa da saqarTvelos xelisuflebebi, aseve samxreT
oseTis de faqto administracia, Seasrulon zemoT Camoyalibebuli
rekomendaciebi; ruseTTan da saqarTvelosTan urTierTobis gaRrmavebis
pirobad maT mier saerTaSoriso humanitaruli samarTlisa da adamianis
uflebaTa samarTlis safuZvelze nakisri valdebulebebis Sesruleba
wamoayenos.
• Jenevis molaparakebis (romelsac erToblivad umaspinZles evrokavSirma,
euTo-m da gaero-m) konteqstSi prioritetad dasaxos usafrTxoebisa da
monitoringis meqanizmebis SemoReba konfliqtis Semdegad da mis
Semdgom periodSi yvela devnili piris samxreT oseTSi dabrunebis
xelSewyobis mizniT.
• saqarTvelosTvis gamiznuli finansuri da sxva saxis daxmarebis
gamoyofis winapirobad wamoayenos saqarTvelos TanamSromloba
saerTaSoriso sagamoZiebo komisiasTan, romelic samxreT oseTSi
ganviTarebul konfliqts iZiebs.
• saqarTvelosTvis gamiznuli finansuri da sxva saxis daxmarebis
gamoyofis winapirobad wamoayenos saqarTvelos mier warmatebis miRweva
samxreT oseTSi ganviTarebuli konfliqtis ganmavlobaSi savaraudod
Cadenili darRvevebis gamoZiebaSi, aseve mniSvnelovani winsvla adamianis
uflebebTan dakavSirebul sxva sakiTxebSi.
• uzrunvelyos, rom saxelmwifoebma ganaxorcielon iurisdiqcia, maT
Soris, saWiroebis SemTxvevaSi, sayovelTao iurisdiqcia saerTaSoriso
samarTlis mixedviT danaSaulebis, maT Soris konfliqtis ganmavlobaSi
Cadenili samxedro danaSaulebis, CadenaSi eWvmitanilTa mimarT.
• mxari dauWiros kaseturi SeiaraRebis akrZalvis Sesaxeb konvencias:
bolo mouRos yvelanairi kaseturi SeiaraRebis gamoyenebas, maragis
dagrovebas da gavrcelebas rogorc kerZo kompaniebisa da pirebis, ise
saxelmwifoebis mier.
Page 28
28
amerikis SeerTebuli Statebis xelisuflebas
• gaagrZelos sruli mxardaWeris gaweva saerTaSoriso sagamoZiebo
komisiisaTvis, mouwodos konfliqtis yvela mxares, iTanamSromlon
komisiasTan da uzrunvelyon komisiisTvis Sesabamisi resursebi
safuZvliani da yovlismomcveli gamoZiebis Casatareblad.
• saqarTvelosTvis gamiznuli finansuri da sxva saxis daxmarebis
gamoyofis winapirobad wamoayenos saqarTvelos TanamSromloba
saerTaSoriso sagamoZiebo komisiasTan, romelic samxreT oseTSi
ganviTarebul konfliqts iZiebs.
• saqarTvelosTvis gamiznuli finansuri da sxva saxis daxmarebis
gamoyofis winapirobad wamoayenos saqarTvelos mier warmatebis miRweva
samxreT oseTSi ganviTarebuli konfliqtis ganmavlobaSi savaraudod
Cadenili darRvevebis gamoZiebaSi, aseve mniSvnelovani winsvla adamianis
uflebebTan dakavSirebul sxva sakiTxebSi.