Ebook miễn phí tại :  · những bài tập này, nhưng trong quá trình hoàn thành, trẻ sẽ cố gắng tra cứu tài liệu có liên quan và tích cực suy nghĩ.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

NóiđếnngườiDoThái,bạnsẽnghĩđếnaiđầutiên?ChađẻcủangànhvậtlíhiệnđạiAlbertEinstein,nhàthơvĩđạiHeinrichHeine,họasĩtrườngpháilậpthểPicasso,chađẻcủachủnghĩacộngsảnKarlMarxhaytỉphú-nhàđầucơtàichínhnổitiếngGeorgeSoros…Bấtluậnlànhàkhoahọc,nhàthơ,nhànghệthuật,nhàtưtưởng,haydoanhnhân...bấtkểngànhnghềnào,ngườiDoTháiđềuchứngtỏđượcsứcảnhhưởngmạnhmẽcủamìnhđồngthờihọcũngđạtđượcnhiềuthànhtựutolớn.

Đạiđasốchuyêngiachorằng:NgườiDoTháisởdĩđạtđượcnhiềuthànhtựunhưvậynguyênnhâncănbảnlàbởihọvôcùngxemtrọnggiáodụcgiađình.Thậtvậy,xemtrọnggiáodụccủachamẹvớiconcáilàtruyềnthốngtốtđẹpnổibậtnhấtcủadântộcDoThái.Mặcdù,phảitrảiquarấtnhiềukhókhănvàluônphảiphiêubạtkhắpnơi,nhưngngườiDoTháikhôngquêndànhchoconnềngiáodụctốtnhất.Vàtrảiquacuộcsốngkhókhănsuốtmộtthờigiandài,ngườiDoTháicòndầndầntìmrabộphươngphápgiáodụcgiađìnhđặcbiệt.

CuốnsáchlấyphươngphápgiáodụcgiađìnhcủangườiDoTháilàmnềntảng:Từtrítuệ,sinhtồn,kinhdoanh,giaotiếpđếnđạođức...rấtnhiềuphươngdiệnđểlýgiảichotinhhoatrítuệcủangườiDoThái.Cuốnsáchgồm7chương,56mục,mỗimụcđềucócấutạogồmnhữngvídụhấpdẫnvềmộtbàihọcmàtrẻemDoTháiđượcdạyvàmộtvàiphươngphápdạytrẻbàihọcđócủangườiDoThái.Trongđó,vídụrấtsinhđộng,đadạng,minhhọatrựctiếpvàđầyđủnhữngđặcthùtrongphươngphápgiáodụcgiađìnhcủangườiDoThái,biếnchúngthànhnhữngkiếnthứckhoahọcnhưnglạigầngũidễápdụngđểcácbậcchamẹdễdànglàmtheonhằmbồidưỡngconthànhnhữngconngườiưutú.Ngoàira,cuốnsáchcólốiviếtnhẹnhàng,sinhđộngtạochongườiđọccảmgiáctươimới,khiếnđộcgiảđượchòamìnhtrongđạidươngtrítuệ.

"Đáởngọnnúikháccóthểđẽorangọc".Hivọngcácbậcchamẹcóthểlĩnhngộđượcquanđiểmgiáodục"Tấtcảvìtươnglai"củatrígiảDoThái,họctậpvàlàmtheokinhnghiệmgiáodụcgiađìnhcủangườiDoTháisớmgiúpconbạnlàmchủtươnglai.

►TrẻemDoThái:TÔNTHỜTRÍTUỆLÀTÍN

NGƯỠNGĐỜICON

Nhàcháyrồi,concầnmangtheotrítuệ

UnalàmộtbégáiDoTháixinhxắn,nămnayUna5tuổi.

Mộthôm,Unađangđọctruyệntranhthìnghemẹnói:“Una,mẹhỏiconđiềunàynhé,conphảithànhthựctrảlờimẹ,đượckhôngnào?".

"Mẹ,vậymẹnhanhnóichoconbiết,câuhỏinhưthếnàoạ?”.Unađặtcuốntruyệntranhtrongtayxuốngvàhỏi.

"Làthếnày.Nếucómộtngàynhàchúngtakhôngmaybịcháy,khichạyđi,concầnmangtheothứgì?”.

"Quáđơngiảnạ,conphảimangtiềnhoặcvàngtheo!Vìchúngrấtcógiátrị”.Unatrảlờimộtcáchchắcchắn.

"Khôngđúngrồi,conhãynghĩkỹxemnào”.MẹUnavừalắcđầuvừanói.

"Vậyconsẽmangtheotruyệntranh,vìmẹnóisáchvởrấtquýgiá,cầntrântrọngsáchvở”.Unatrảlờimẹ.

"Una,conhãythửnghĩkỹxemnào,vìbảobốinàyvừakhôngcóhìnhdáng,lạikhôngcómàusắcvàmùivị,concóbiếtđólàthứgìkhông?”.

"Conxinlỗi,mẹ,conkhôngbiếtạ”.

"Khôngsao,mẹnghĩcầnnóichocon,nếunhàmìnhbịcháy,concầnmangtheotrítuệcủamình.Vìtrítuệlàthứkhôngthểđốtcháyđượcvànósẽmãimãiởbêncạnhcon,conhiểuchưanào?”.MẹUnanóimộtcáchlongtrọng.

"Ồ,conhiểurồi,concầnmangtheotrítuệ,vìchẳngaicóthểlấytrítuệcủaconđicả”.Unagậtgùđáplờimẹ.

TronggiađìnhngườiDoThái,trẻemthườngđượchỏinhữngcâunhưvậy.Thôngthường,khitrẻcònrấtnhỏ,chamẹDoTháiđãkhiếnconthấmnhuầntưtưởng:“Ngườicótrítuệlàngườihạnhphúc”,“Địavịcủahọcgiảcòncaohơnđịavịcủaquốcvương”…Khimộtđứatrẻhọcđượcnhiềukiếnthứctừsáchvở,sẽbắtđầuhiểurằngmộtngườicótrítuệthựcthụphảibiếtkhiêmtốn,ngườiDoTháisẽgọinhữngngườiđólà“Helimu”cónghĩalà“Ngườibiếtsửdụngtrítuệ”.

NgườiDoTháikhôngchỉcoitrọngtrítuệ,màcònkhôngngừngtìmranhữngphươngpháptăngcườngtrítuệ.Vídụ,họdạyconcáiphảibiếtquýtrọngsáchvở,chămchỉđọcsáchđểnângcaohiểubiết.Đươngnhiênngoàinhữngphươngphápmàaicũngbiết,chamẹDoTháicònsửdụngcácphươngphápkhácđểbồidưỡngtrítuệchotrẻ,vídụnhưbồidưỡngkhảnăngđộclậptronghọctậpchotrẻtừđócho

trẻthêmnhiềukênhđểtiếpthutrithức...

❃Bồidưỡngkhảnănghọctậpđộclậpchotrẻ

Khigiáodụcconcái,ngườiDoTháiđồngthờichútrọngcảgiáodụcnhàtrườngvàgiáodụcgiađình,càngđặcbiệtchútrọngphươngpháptựdạytựhọc,tăngcườngkhảnăngđộclậptronghọctậpcủatrẻ.Vìhọchorằng,giáodụcnhàtrườngchỉlàquátrìnhtiếpthukiếnthứccơbản,trongkhithựctếcóquánhiềukiếnthứcchuyênngànhvàkĩnănglàmviệctrẻcầnhọchỏivàthựchànhtrongmôitrườngchuyênnghiệpsuốtmộtthờigiandàimớicóthểnắmbắtđược.Ngoàiraởmộtphươngdiệnkhác,môitrườnggiáodụctrongmỗingôitrườngtươngđốithốngnhấtnhưngđiềukiệnvàtốchấtcủatừnghọcsinhlạilàkhácnhauchonênmứcđộtiếpthucủatrẻlàkhôngtươngđồng.VìvậycácbậcchamẹDoTháiđặcbiệtquantâmbồidưỡngkhảnăngđộclậptronghọctậpcủacon.

Đểbồidưỡngkhảnăngnàycủatrẻ,chamẹDoTháithườngsắpxếpđểtrẻlàmviệcnhàcóđộkhóvượtquáđộtuổitrẻ.Vídụ,bảotrẻ8tuổitựsửaxeđạpcủamình,đểtrẻ9tuổitựkiếmtiềnăntrưa,yêucầutrẻ10tuổiviếtmộtbàiluậnchủđề“EmnhìnnhậnthếnàovềvănhóaDoThái”.Cóthểngaylúcđó,trẻchưathểhoànthànhxuấtsắcnhữngbàitậpnày,nhưngtrongquátrìnhhoànthành,trẻsẽcốgắngtracứutàiliệucóliênquanvàtíchcựcsuynghĩ.Nhữngđiềuđóđềucólợichokhảnăngđộclậphọctậpvàgiảiquyếtvấnđềcủatrẻ.

❃Sửdụngcáckênhkhácnhauđểtiếpthukiếnthức

NgườiDoTháisùngbáitrítuệ,trântrọngkiếnthức,họkhôngchỉcóýthứcbồidưỡngchoconcáikhảnăngtựhọcmàcònthườngxuyêncổvũtrẻthunhậnkiếnthứcquanhiềuconđườngkhácnhau.Dướiđây,chúngtahãycùngxemvàikênhmàtrẻemDoTháithườngsửdụngđểthunhậnkiếnthứcnhé!

(1)Thuthậpnhiềutàiliệu:Mỗingày,trẻphảidànhmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh,căncứvàoyêucầu,mụctiêuhọctậpcủamìnhđểthuthậptàiliệu,chúngcóthểlàsáchvở,báochí,đĩa,băngghiâm…

(2)Sànglọctàiliệumộtcáchkhoahọcvàhợplí:Trongquátrìnhthuthậptàiliệu,ngườilớnsẽhướngdẫntrẻlựachọn,sànglọcnhữngtàiliệunhấtđịnhphảiđọcthànhcácnhóm,sauđótrẻmớibắtđầudànhthờigian"đọcthông","đọchiểu","đọcthấu".

(3)Giaolưuvớinhiềungườikhác:Trongcuộcsống,giaolưuvớinhữngngườicócùngsởthíchmộtcáchcóýthứccàngdễchoviệcthuthậpnhữngkiếnthứctrẻmuốntìmhiểu,saukhinghexonggiớithiệucủanhữngngườinày,bảnthântrẻsẽcóthểtựđọcmộtcáchcótrọngđiểmnhữngtrithứctươngquan.

(4)Sáchvởkhôngphảilànguồnkiếnthứcvàtrítuệduynhất:Ngoàiviệcchămchỉđọcsách,hàngngàytrẻcònphảixemtivi,ngheđài,đọcbáo,lênmạng...đểcậpnhậttintứcvàtrithức.

Khôngthểphủnhậnrằng,dântộcDoTháilàmộtdântộcthầnkỳ.Sựthầnkỳnàykhôngchỉởchỗvớithếgiớihọlànhữngngườicótrítuệvôsongmàcònởchỗtrảiquamấynghìnnămrènluyệngiáodụctrítuệcủahọcũngđạtđượcthànhcôngrựcrỡ.Vìvậy,tônthờtrítuệ,xemtrọngtrítuệlàđạolícănbảnmàmỗibậcchamẹnêndạyconemmình.

BilllàmộtcậubéDoThái10tuổi.Từnhỏ,cậuđãtheobốmẹđếnMỹđịnhcư.Khimới3tuổi,bốmẹcậubắtđầuchocậuđọcthuộc“ThánhKinhCựuƯớc”(Tanakh),lớnlên,Billcònhọcthuộc“NgũkinhcủaMoses”(Torah),học“DoTháigiáophápđiển”(Talmud).Rènluyệnquamộtthờigiandài,khảnăngghinhớcủaBillđãđượcnângcaorõrệt.

Mộthôm,BillđangquansátbảnđồnướcMỹ.Bốmuốnđánhgiákhảnăngghinhớcủacậu.Vìthế,ôngquyếtđịnhramộtđềkiểmtranhỏ.BốnóivớiBill:“Bill,concóthểghinhớđượcvịtrícủacáctiểubangtrênbảnđồtrongvòngnửatiếngkhông?”.

“Đươngnhiênlàcóthểạ,saunửatiếngconsẽtrảlờinhữngcâuhỏicủabố”.CậubéBillđầytựtinđáp.

Saunửatiếng,bàikiểmtracủahaibốconbắtđầu.BốchuẩnbịchocậumộtbảnđồnướcMỹ“kỳquặc”,trênbảnđồđócó30tiểubangchưacótên,bàitậpcủaBilllàđọctovàchínhxácnhữngtiểubangấy.

Quabàikiểmtra,Billđãtrảlờiđúnghoàntoànvàđạtđượcđiểmtuyệtđối.Thấycậunhưvậy,bốliềnkhen:“Contrai,hômnayconthậtlàgiỏi,bốrấttựhàovềcon!”.Tuynhiên,Billchỉnhúnvai,cườinói:“Bốơi,chuyệnđơngiảnnhưvậy,connghĩbốcũnglàmđượcthôi”.

TrínhớsiêuphàmcủacậubéBilltrongvídụtrênkhiếnchúngtakinhngạc,nhưngđiềulàmchúngtabấtngờkhôngchỉlàmộtcậubéBill,màcònlàcảdântộcDoThái,bởivìtừlâudântộcDoTháiđãđượcvinhdanhlàmột“Dântộccótrínhớthiêntài”.Tìmhiểunguyênnhân,chúngtasẽthấykhảnăngghinhớsiêuviệtnàycủangườiDoTháilàdochamẹDoTháiđãchútrọnggiáodụcconcáinghiêmngặttừnhỏ.

Chúngtaphảibiếtrằng,từnhỏ,trẻemDoTháiđềuphảihọcthuộc“ThánhKinhCựuƯớc”.Khibọntrẻđược3tuổi,sẽđượcchamẹđưađếnmộtnơigiốngnhưtrườngtưđểđọcsách.Lúcđầu,bọntrẻhọctiếngmẹđẻ-tiếngDoThái(Hebrew),saukhiđãhọcđượctiếngDoThái,bọntrẻđượcchỉđịnhchohọcthuộcmộtsốbàicầunguyện.Tronggiaiđoạnnày,trẻthườnghọcthuộctheokiểu“họcvẹt”,màchưahiểuýnghĩa,giáoviêncũngkhôngcưỡngéptrẻphảihiểuýnghĩacủanhữngbàicầunguyệnnày.Khi5tuổi,trẻsẽhọcthuộc“KinhThánh”và“LuậtPhápMoses”.Đến7tuổi,chúngsẽhọc“Sángthế”,“Dânsố”,“Lê-vi”,“Xuấthành”và“Đệnhịluật”trong“NgũkinhcủaMoses”…Sau7tuổi,bọntrẻsẽhọcnhữngbộcònlạicủa“ThánhKinhCựuƯớc”(Tanakh)và“DoTháigiáophápđiển”(Talmud).

CólẽmộtsốngườichorằngngườiDoTháichẳngquachỉlàhọcthuộc"KinhThánh",việcđơngiảnnàycănbảnchẳngcógìvĩđạicả.Nhưngđiềukhôngthểcoithườnglàsaukhiđạinãohìnhthànhđượcbộnhớdunglượnglớn,việctiếpnhậnthêmkiếnthứckhácsẽdễnhưtrởbàntaymàchỉsaukhitíchlũyđượcmộtlượngkiếnthứclớnđạinãomớicóthểsảnsinhrađượcnhữngýtưởngsángtạovàphátminhxuấtsắc.NhàtâmlíhọcngườiLiênXôcũ-LevVygotskychorằng:“Trínhớcủatrẻtrướctuổiđihọcthuộcvềtrungtâmýthức,cácphươngdiệnhoạtđộngtrongtâmlíchiếmvịtríưuviệt”.Nếukhôngcókhảnăngghinhớ,trẻsẽphảihọclạinhữngđiềuđãbiết.Dođónói,khảnăngghinhớcủatrẻcóảnhhưởngtrựctiếpđếnviệchọctậpcáckiếnthứcvănhóakhoahọcsaunày.Vìvậy,chúngtahãyxemchamẹDoTháibồidưỡngconcáihọcó“hệthốngtrínhớthiêntài”nhưthếnàonhé!

❃Kếthợpsuynghĩvàghinhớ

NgườiDoTháikhôngchỉthôngquacáchhọcthuộclòngđểnângcaokhảnăngghinhớchotrẻ,màhọcònvôcùngcoitrọngviệckếthợpgiữasuynghĩvàghinhớđểkíchthíchsựsángtạocủatrẻ.ChamẹDoThái,khidạyconcáikiếnthứcthườngđểtrẻhọcthuộcbàivănđótrước,sauđómớigiảnggiảitừngtừ,từngcâuchotrẻ.Tronglúcgiảnggiải,chamẹthườngdẫndụtrẻđưaranhữngcâuhỏiliênquanđếnbàihọc,đồngthời,căncứvàocáccâuhỏiđó,chamẹsẽcùngthảoluậnsôinổivớitrẻ.Phươngphápnàyvừagiúptrẻhiểuđượcnộidungbàivăn,vừanângcaokhảnăngsuynghĩđộclậpchotrẻ.

❃Vậndụngcáchghinhớthíchhợp

Dựavàotrạngtháiýthứcghinhớkhácnhau,cóthểchiacáchthứcghinhớcủangườiDoTháilàmhailoại:Mộtlàghinhớvôthức,hailàghinhớcóýthức.NgườiDoTháichorằng,trẻcàngnhỏtuổithìkhảnăngghinhớvôthứccàngcao.Vìthế,khicònnhỏ,nếutrẻnhấtthờiquênlờidặncủabốmẹ,ngườiDoTháikhôngbaogiờdùngcâu“đồkhôngcóđầuóc”đểmắngtrẻ,ngượclại,họcòncổvũtrẻđọcthuộcnhiềusáchhơn.

Khilớndầnlên,trẻbắtđầubiếtghinhớcóýthức.Ởmộtmứcđộnàođó,ghinhớcóýthứccóthểchiathànhghinhớmáymócvàghinhớýnghĩa.Trẻkhicònnhỏchưahiểunộidungcầnghinhớ,thường“họcvẹt”bằngcáchnắmbắtđặctrưngbênngoàicủavật,cáchhọcnhưvậyđượchiểulàghinhớmáymóc;Nhưngsaukhitrẻnhậnthứcđượcsựvậtmộtcáchtươngđối,trẻsẽchuyểntừghinhớmáymócthànhghinhớýnghĩa,tứclàtrêncơsởhiểusựvậtđểghinhớsựvật.ChamẹDoTháirấtgiỏivậndụnghailoạighinhớnàyđểdạytrẻ.Khitrẻcònnhỏ,họdựavàocáchghinhớmáymócđểbồidưỡng“hệthốngtrínhớthiêntài”chotrẻ;Khitrẻđược6-7tuổi,chamẹsẽcùngtrẻđọcsách,cùngtrẻtìmhiểumộtsốvấnđềquađótăngcườngkhảnăngghinhớýnghĩachotrẻ.

❃Nhớnhữngđiềuquantrọng,quênnhữngđiềuvôích

NgườiDoTháilàmviệcrấtchútrọngđếnhiệuquảcôngviệc,vấnđềghinhớcũngvậy.Mọingườiđềubiết,vớibấtkỳai,quênlàđiềukhôngthểtránhkhỏi,nhưngmứcđộquênởmỗingườilạikhácnhau.HãyxemngườiDoTháidạyconcáinhữngphươngphápnàođểchốnglạibệnhquên.

Thựcra,phươngpháprấtđơngiản,đóchínhlàquênđinhữngđiềuvôích,sauđótừnglượttừnglượtôntậplạinhữngđiềumàmìnhkhôngmuốnquên,chođếnkhiđạtđượcmụcđíchquênnhữngcáikhôngcầnthiếtvàghinhớnhữngđiềuquantrọng.

ChamẹDoTháitừnhỏđãbuộctrẻhọcthuộc“ThánhKinhCựuƯớc”làkhôngchỉvìmuốntrẻhiểubiếthơnvềvănhóadântộcmình,màhơnthếcònmongquahoạtđộngđóbồidưỡng“hệthốngtrínhớthiêntài”chotrẻ.Chínhvìnhữngbiệnphápnângcaotrínhớđặcbiệtđó,ngườiDoTháimớibồidưỡngnênnhữngvĩnhâncónhiềuthànhtựuxuấtsắctrongcáclĩnhvựccủađờisốngnhưchúngtavẫnthấy.

Ngoạingữlàngônngữconphảihọctừnhỏ

Mặcdù,Gaelicmớicó6tuổi,nhưngcậucóthểsửdụngthànhthạobathứtiếng:tiếngDoThái,tiếngAnhvàtiếngĐứcđểgiaolưuvớihàngxóm.Đạtđượcthànhtíchnhưvậy,phảikểđếncônglaorấtlớncủabốmẹGaelic.

NămGaelicmới1tuổi,chamẹcậubắtđầudạycậutậpnói,nhưngkỳlạlàngườichachỉdùngtiếngAnhnóichuyệnvớicậu,cònmẹcậulạidùngtiếngDoTháidạycậu.

Thờigianbanngày,chacậuthườngnóichuyệnvớiGaelic,chacònmuavềrấtnhiềuđồchơivàtranhảnhchocậu.Tronglúccùngchơi,chadạycậugọitêncácđồvậtbằngtiếngAnh.CònthờigianbuổitốilàmẹdạyGaelic,mẹcóthóiquentrướckhiđingủkểchocậunghemộtcâuchuyệnbằngtiếngDoThái,khikểmẹluônyêucầuGaelicnghiêmtúclắngnghe,thờigiansaumẹsẽđểGaelictựkểlạicâuchuyệnđãnghebằngtiếngDoThái.

Trờikhôngphụngườicócông,dướisự"dìudắt"củabốmẹ,cậubéGaeliclúc5tuổiđãnắmđượcsốlượnglớntừvựngtiếngAnhvàtừđơntiếngDoThái.Sauđó,mộtcơhộitìnhcờ,GaelicđượctiếpxúcvớitiếngĐức,cậucảmthấyvôcùngthíchthú,vìthế,chaGaelicđãmờimộtthầygiáođếndạytiếngĐứcchocậu.ThậtkhôngngờGaelicchỉmấtmộtnămđểhọcngônngữnày.

Mọingườiđềubiết,dântộcDoTháicórấtnhiềuthươngnhânkiệtxuất.Ngoàikhảnăngkinhdoanhphiphàm,họcòncómộtđặcđiểmchunglàthôngthạongoạingữ.Khôngítngườitrongsốhọthànhthạotừhaithứtiếngtrởlên.NgườiDoTháivôcùngcoitrọngviệchọcngoạingữ,họthườngcócâunói:“Cóthểnóiđượcvàingoạingữ,bạnsẽcógiátrịbằngmấyngườicộnglại”.Vìthế,giốngnhưbốmẹGaelic,bậcchamẹDoTháinàocũngvôcùngcoitrọngkhảnăngngoạingữcủaconmình,đồngthờicòndùngnhữngphươngphápđặcbiệtcủamìnhđểdạyconhọcngoạingữ.

Ngaykhicònnhỏ,bốmẹđãchúýđếnviệchọcngoạingữcủatrẻlàvôcùnghợplí.Nghiêncứutâmlíhọchiệnđạichothấy,thờikỳtốtnhấtđểtrẻhọctiếngmẹđẻlà0-6tuổi.Đâylàthờikỳtrẻnhạycảmvớingônngữnhất.Thờigiannàykhôngchỉcólợichoviệchọctiếngmẹđẻmàcònđặcbiệtthíchhợpchotrẻhọcngônngữthứhai.Nếuquathờigian"vàng"0-6tuổi,trẻmớihọcngônngữthứhaithìkhókhăntrẻphảiđốimặttrongquátrìnhhọcsẽtănglênkhôngít.

HọcgiảRamsayWrightvàcáccộngsựđãtừnglàmnghiêncứukhoahọcnhưthếnày:Họtìmrấtnhiềutrẻemđanghọcngoạingữthứhai,nhữngtrẻemnàyđượcchialàmhainhóm,mộtnhómkhoảng6tuổivàmộtnhómkhoảng13tuổi.Kếtquảthốngkêcuốicùngchothấy:có68%trẻemởnhóm6tuổinóichuẩnngônngữthứhai;chỉcó7%trẻemởnhóm13tuổinóichuẩnngônngữthứhai.Dođócóthểthấy,việcchọnlựađộtuổithíchhợpđểtiếnhànhdạyngônngữchotrẻlàvôcùngquantrọng.Khôngthểkhôngnói,chamẹngườiDoTháiđãrấtchúýlựachọnđộtuổihọcngônngữcủacon,họvôcùnglưuýthờiđiểm,ngaytừkhiconcònnhỏhọđãdạytrẻhọcmấyngoạingữ.

ChamẹDoTháithườngkíchthíchhứngthúhọcngoạingữcủaconbằngnhữngcáchtựnhiênnhất.Chẳnghạn,chamẹdạytrẻngoạingữquaviệclàmquenhaytiếpxúcvớinhữngvậtdụnghàngngày,tậndụngtròchơiđểtạobầukhôngkhíhọcngoạingữ,thúcđẩyquátrìnhhọcngoạingữcủatrẻ...Phươngphápnàygiúptrẻdễnhớvànhớlâu.Sauđây,chúngtasẽtìmhiểubíquyếtdạyngoạingữchoconcủachamẹDoTháinhé!

❃Họcngoạingữtừnhữngvậtdụnghàngngày

Khitrẻcònnhỏ,đạiđasốbốmẹDoTháidùngnhữngvậtdụnghàngngàyđểgiúptrẻhọcngoạingữ.Vídụ,họthườngsửdụngcốc,chậurửamặt,khănmặt…đểđặtcâuhỏi,giúptrẻhọcnhữngtừmớiđơngiản.Ngoàira,lúcdẫnconcáiđimuađồ,chamẹDoTháithườngchúýđếnánhmắtcủatrẻ,chọnnhữngđồmàtrẻthích,nhâncơhộiđódạytrẻngoạingữ.Hơnnữa,chamẹDoTháicònthườngxuyêncùngconxemphimhoạthình(Đươngnhiênđâylànhữngbộphimdohọlựachọnhoặcđĩaphimcóliênquanđếnngoạingữ),vừaxemvừacùnghọcngoạingữ.

❃Kíchthíchhứngthúhọcngoạingữcủatrẻthôngquatròchơi

Ngoàiviệcvậndụngnhữngđồdùnghàngngàyđểhọcngoạingữ,chamẹDoTháicònnghĩranhữngtròchơiđểkíchthíchhứngthúhọcngoạingữcủatrẻ.KhichotrẻhọctiếngAnh,chamẹngườiDoTháisẽdùngcáccáchđểnângcaovốntừvựngchocon.Khivốntừvựngcủatrẻđạtđếnmộttrìnhđộnhấtđịnh,họsẽxâuchuỗinhữngtừđóthànhmộtcâudài,đểtrẻvừachơitròchơivừa“hát”.

Vídụkhitrẻnắmvữngtừvựngvềcácloàiđộngvật,chamẹngườiDoTháisẽtựsángtácramộtsốbàihát:Icanjumplikeakangroo;Icanrunlikealeopard;Icanflylikeabird.Sauđóchuẩnbịmộtsốđồchơivềcácconvậtđểtrẻvừađọc“bàihát”vừachơiđồchơi,tănghiệuquảtrongviệchọctiếngAnhchotrẻ.

❃Tạokhôngkhíhọcngoạingữ

ChamẹDoTháikhácoitrọngkhôngkhíhọcngoạingữcủatrẻ.Đểkhiếntrẻcảmthấynhẹnhàngkhihọcngoạingữ,chamẹDoTháithườngchúýtạoramôitrườnghọcngoạingữvuivẻ,thoảimáichocon.Vídụ,saukhitrẻhọcđượcmộtsốtừtiếngAnhđơngiản,chamẹsẽbấtchợttổchứchoạtđộngcảnhàcùnghọctiếngAnhvớitrẻ.CảnhàsẽcùngtrẻdánnhữngtừvựngtiếngAnhtrẻđãhọcvàođồvậttươngứng,sauđócảnhàthitrảlời,xemaiđọcvừanhanhvừachuẩn.Từđó,chotrẻcơhộihọc,nóivànhậnbiếttừmới.

NhưvậychamẹDoTháiluôncốgắngvậndụngtấtcảbiệnphápđểkiếntạo"môitrường"họcngoạingữ,giúptrẻthựchànhvànắmchắcnhữngtừđãđượchọc.

Solnămnay3tuổi,hômnaylàngàyđầutiêncậuđihọcMẫugiáo.Khibướcvàolớp,cậukhônghềtỏracăngthẳng,rụtrè,bởicậunhậnđượcrấtnhiềutràngpháotayhoannghênhcủacácbạn.CôgiáogiảithíchvớibốmẹcủaSol:“Mỗibạnnhỏlầnđầutiênđặtchânvàolớp,chúngtôiđềudànhnhữngtràngpháotaynhiệtliệtnhất,đểcácemnghĩrằnghọctậplàmộtviệcvui”.

Đượcsựhướngdẫncủacôgiáo,Soltìmđếnchỗcủamìnhvàngồixuống.Khicậumởcuốnsáchtrênbànra,bấtngờcóhaiquảnhophalêlănxuống.Solnhìnhaiquảnhomỉmcườivuivẻ,lúcnày,côgiáongồixuốngbêncạnhnhẹnhànghỏi:“Sol,emcóbiếtsáchvởcủaemcómùigìkhông?”

Solđứngdậynhúnnhảynói:“Thưacô,embiếtrồiạ.Sáchvởrấtngọtgiốngnhưhaiquảnhonày”.Côgiáonghexongmỉmcườihàilòng,sauđóvỗtaykhenngợiSol.

TrongcộngđồngngườiDoThái,khôngriênggìgiáoviêndạytrẻsáchvởlàngọtngào,thậmchítronggiađìnhDoThái,khitrẻbắtđầuhiểuchuyện,chamẹsẽchọndịpmởcuốn"KinhThánh"ra,mỗitrangsáchnhỏmộtgiọtmậtong,sauđóbảotrẻthơmlênđó."Nóicósáchmáchcóchứng",ngườiDoTháidùngcáchthứcđặcbiệtnàyđểnóivớitrẻrằng:Sáchvởluônngọtngào!

NgườiDoTháikhôngchỉbiếtsáchvởlàngọtngàotừnhỏmàhọcònvôcùngyêuquýsách.Họcómộttruyềnthốngrấthayđólàluônphảiđặttủsáchởđầugiường,khôngđượcđặtởcuốigiường.Cáchlàmnàycóhaidụngý:Mộtlàđểtiệnchoviệcđọcsách,hailàthểhiệntháiđộsùngkínhvớisách.Ngoàira,ngườiDoTháicònlàmộtdântộckhôngcấmlưuhànhsáchbáo,chodùđólàmộtcuốnsáchcôngkíchvàchếgiễungườiDoTháinhưnghọvẫncóthểtựdotruyềntaynhauđọc.

ĐểchứngminhngườiDoTháiyêuquýsáchthếnào,TổchứcUnescođãtiếnhànhđiềutravàonăm1988,kếtquảthuđượcchothấy:TạiIsrael(đấtnướccóphầnđôngdânsốlàngườiDoThái)nhữngcôngdânởđộtuổitrên14,mỗithángđọcmộtcuốnsách;cóhơn1000thưviệncôngcộngvàthưviệnởcáctrườngđạihọctrên4,5triệudân(DânsốIsrael),bìnhquâncứ4500ngườicómộtthưviện;ởđây,côngdânlàmthẻđọcsáchđãđạthơn1triệungười;đặcbiệt,hàngnămtỉlệsốngườiđọcsáchvàsốthưviệnđềutănglênvàluônđứngđầuthếgiới.

NgườiDoTháisởdĩdạyconquýtrọngsáchvởbởivìhọquanniệmtrongsáchkhôngchỉquývềnộidung,đẹpvềhìnhthứcmàcòncóthểdạytrẻrấtnhiềuđạolí,nênbậcchamẹnàocũngmuốnconcáihamđọcsáchtừnhỏ.Vậychamẹlàmthếnàođểconcáiyêuthíchđọcsáchngaytừbâygiờ?DướiđâylànhữngtuyệtchiêucủacácbậcchamẹDoThái.

❃Tìnhnguyệnlàm“ngườiđọcsáchchotrẻ”

ChamẹDoTháivìmuốntrẻtiếpxúcnhiềuhơnvớisáchvở,nêntìnhnguyệnlàm“ngườiđọcsách”chotrẻ.Khitrẻcònnhỏ,chamẹđóngvailà“ngườiđọc”,mỗibuổitốiđềuđọcchotrẻnghemộtvàitruyệncổtích,truyệnkýdanhnhân,khoahọcthườngthức…Khitrẻđãbiếtđọc,chamẹsẽtrởthành“ngườicùngđọc”vớitrẻ,lúcnàychamẹsẽcùngtrẻđọcnhữngtácphẩmvănhọckinhđiển,nhữngbàiluậnvănkhoahọchoặctùybútđặcsắc…Trongkhitrẻđọcsách,chamẹthườngxuyêncổvũtrẻvàtậntâmhướngdẫntrẻ.Saukhitrẻđãđọctốt,chamẹsẽtrởthànhngười“bạnđọcsách”thựcthụcủatrẻ.Đểthỏamãnđammêvàtínhhiếukỳtrongviệcđọcsáchcủatrẻ,họthườngxuyêncùngtrẻđimuasáchhoặcdẫntrẻđếncácthưviệnđọcsách.

Tómlại,chamẹDoTháigiốngnhưngườilàmvườnchămchỉchămchồicâynon,họsẽphânloạitrithứctheohứngthúvàsởthíchcủaconởtừnggiaiđoạnrồimớitruyềnthụchotrẻ,giúptrẻtiếpthunhẹnhàngvàhiệuquả,kỳcôngnhưthếnhưngconcáihọngàysaunhưcáicâyđượcchămbóntốtsẽcóthể“nởranhữngbônghoađẹpnhất”.

❃Chamẹlàtấmgươngvàgiáodụcgâysốc

Ngườixưacócâu:"Hétkhảngiọngdạyconkhôngbằnglàmgươngchoconhọctập".ChamẹDoTháiluônlàtấmgươngdạycon.

Vídụ,đểdạytrẻyêuthíchđọcsách,chamẹsẽlàmmẫutrước,hàngngàyhọsẽnghiêmtúcđọcsáchvàghichép,sauđókhitrẻđãthíchđọcsáchngườilớncàngphảigiữuytínvàlàtấmgươngđiểnhìnhtrướcmặttrẻ.Lúcnày,cáchlàmthôngthườngcủachamẹDoTháisẽtổchứcmộtcuộc"hộithảo"dànhchonhữngngườiđọcsách,trongđóhọsẽchocontrẻxemdanhsáchnhữngcuốnsáchhọđãđọcvànhữngghichúhọghilạitrongquátrìnhđọcsách,thôngthường,khitrẻnhìnthấysốđầusáchvàlượngghichépkhổnglồcủabốmẹthìsẽcảmthấybị"sốc".CáchlàmnàycủachamẹDoTháirấtcótácdụngkíchthíchhứngthúđọcsáchcủatrẻ,từđókhiếntrẻthựcsựyêuthíchsách.

❃Cókếhoạchbồidưỡngthóiquenđọcsáchchotrẻ

Hammuốnđọcsáchcóthểlànhấtthời,nếumuốntrẻgiữđượcđammênày,chamẹcầnbồidưỡngthóiquenđọcsáchchotrẻ.PhươngphápmàchamẹDoTháithườngdùnglàđặtranhữngkếhoạchkhảthi,chẳnghạn:

(1)Vàomỗibuổitối,khôngvìlídođặcbiệtnào,cảgiađìnhsẽngồiyênlặngđọcnhữngcuốnsáchmàmìnhyêuthích.

(2)Đặtmuađịnhkỳhàngnămchotrẻmộtsốđầubáohoặctạpchí,đồngthờiđônđốctrẻđọcchúng.

(3)Mỗituầndànhthờigianmộtngàyđểcùngđọcbáovớitrẻ,sauđócùngthảoluậnsôinổivềmộtchủđềđôibêncùngquantâm.

(4)Hàngtuầnnhấtđịnhphảidànhthờigiandẫntrẻđếnthưviện,bảotàng,triểnlãm...thamquan,giúplàmtăngkiếnthứcvànângcaohứngthúđọcchotrẻ.

Tómlại,bấtkểlàsửdụngbiệnphápnàothìmụcđíchcuốicùngcủachamẹDoTháivẫnlàkhiếntrẻhamđọcsách,yêutrithức,tônsùngtrítuệ,làmchoconhamđọcsáchlànhiệmvụkhôngthểtrốntránhcủamỗibậcchamẹDoThái.

Họctrithứckhôngbaogiờlàmuộn

CậubéFrank12tuổirấthamchơi.Mỗilầntanhọcvềnhà,cậukhôngxemtivithìchơitròchơi,chẳngcóchúttinhthầnhamhọcnào.Hômđó,mẹquyếtđịnhnóichuyệnvớiFrank.Mẹđếnbênvàhỏi:“Frank,saoconlạikhôngthíchhọc?Đókhôngphảilàthóiquentốtđâu”.

“Mẹơi,họchànhlàviệccủacáccậubé,bâygiờconđãlớnrồi,conkhôngcầnhọcnữa,màconcũngchẳngcóthờigian

học,conbậnlắm”.Franktrảlời.

“Frank,hômnaymẹphảinóivớicon,suynghĩnàycủaconthậtđángsợ.LẽnàoconquêncâuchuyệncủahọcgiảngườiDoThái-Chtelrồisao?Ôngấynghèokhổ,giàcảđiềukiệnthiếuthốnnhưvậymàvẫnmiệtmàihọctập?LẽnàocongiàhơnChtel?LẽnàoconkhôngcóthờigianhọctậpnhưChtel?”.MẹcủaFrankhỏilại.

Franknghĩngợimộtlát,sauđótrảlờichắcchắn:“Conxinlỗiđãđểmẹphảilolắng.Bâygiờconbiếtmìnhnênlàmthếnàorồiạ”.Nóixong,Frankcầmsáchvởngồivàobànnghiêmtúchọcbài.

Trongvídụtrên,ýmẹFrankrấtrõràng,mộtngườichodùnghèokhổ,giàcảthếnào,khôngcóthờigianrasaovẫnnênbiếtrằnghọctrithứckhôngbaogiờlàmuộn.Đúngvậy,ngườiDoTháirấtchútrọnghọctrithức,rấtnhiềungườiDoTháiđềucoidanhngôncủaSeqierlàmlờirăndạybảnthân,kíchthíchbảnthânvàcổvũngườikhácchămchỉhọchành“Lúcnàykhônghọc,baogiờmớihọc?”.

TrongvănhóacủangườiDoThái,ngườiDoTháisởdĩcoitrọngtrithứcnhưvậylàvìhọchorằng,trithứccóthểnângcaotrítuệnhânloại,họctậpcóthểgiúpconngườikhôngngừngtiếngầnđếnsựhoànmỹ.Đồngthời,trongthờigiandàibịcácdântộckhácđànáp,ngườiDoTháiphảilangthangkhắpnơi,họcàngcóđiềukiệnthểnghiệmsựquantrọngcủatrithức.Khôngcónơicưtrúcốđịnh,họ

khôngcóđượcsựbảođảmđiềukiệnsinhtồnvàpháttriển,chỉcóthểdựavàotrithứcvàtrítuệcủamìnhđểđổilấytiềnbạcvàđịavị,từđókhẳngđịnhvịtrícủamình.Bấtcứlúcnào,bấtcứởđâu,ngườiDoTháiđềuđặttrithứcvàtrítuệlênhàngđầu,vớihọ,sáchvởlànguồndinhdưỡngcủatiềnbạcvàsựsống.

Đặcbiệt,dântộcDoTháicònlàmộtdântộchiểuđượctầmquantrọngcủatruyềnthống,họsẽtổnghợpvàlựachọnnhữngtinhhoatrithứccủathếhệmìnhvàcácthếhệđitrướcđểtruyềnthụchothếhệsaubiếttiếptụckếthừavàpháthuynhữngkinhnghiệmcủachaông.ĐólàlídovìsaongườiDoTháingàynayvẫnyêutrithứcvàtônsùngtrítuệnhưvậy.Dướiđây,chúngtahãyxemchamẹDoTháiđãdùngnhữngbiệnphápnàođểdạyconcáibiếtrằng“họctrithứckhôngbaogiờlàmuộn”nhé.

❃Hamhọchỏibắtđầutừviệchamđọcsách

TrongtậptụccủangườiDoTháicóquyđịnhnhưsau:Mộtngườikhigặpphảikhókhăn,muốnbáncủacảiđểduytrìcuộcsống,đầutiêncầnnghĩđếnviệcbánvàngbạc,châubáu,sauđóđếnđấtđai,nhàcửa,cuốicùngmớilàsáchvở,vìsáchvởlàthứkhôngthểbánđược.Cóthểthấy,sáchvởcóvịtrívôcùngquantrọngtrongđờisốngcủangườidânDoThái.

Đươngnhiên,tìnhyêuđốivớisáchvởkhôngthểđượcbồidưỡngmộtsớmmộtchiều.Nóphảilàsựgiáodụcliêntụctừngàynàyquangàykhác,nămnàyquanămkháccủachamẹvớiconcái.Trongcuộcsốnghàngngày,chamẹDoTháiluôntôntrọngvàyêuquýsáchvở.Họmuachoconcácloạisáchbáođểkíchthíchhứngthúđọcsáchcủacon,cùngconđọcsáchđểtrẻluônluôncócơhộihọchỏikiếnthứcvàthấyđượcgiátrịcủasáchvở.Từđó,trẻsẽyêuquýsáchvởvàhamhọchỏihơn.

❃Dùgiàuhaynghèocũngcầnphảihọctrithức

TrongvănhóangườiDoThái,họctậpkhôngchỉkhôngphânbiệtsớmmuộnmàcònkhôngphânbiệtthânphận.ĐầuthếkỷXII,nhàtriếthọcnổitiếngngườiDoThái-Maimonidesđãnói:“BấtcứngườiDoTháinào,dùlàtrẻhaygià,khỏemạnhhayốmyếu,đềucầnnghiêncứu“Latuo”.Thậmchí,mộtngườiănmàycũngcầnnghiêncứu,họctậpnóngàyđêm”.DântộcIsraelngàynaycũngnhưvậy,chodùngườigiàuhayngườinghèocũngđềucốgắngtíchlũytrithức.Họthườngxuyêntựcổvũbảnthânmìnhtừcâunóinổitiếngtrongcuốn

Talmud“Mộtngườikhôngcótrithức,thìanhtacòncócáigì?Mộtngườicótrithức,thìanhtacònthiếucáigì?”.

TronggiađìnhngườiDoThái,chamẹchoconcáiđọcmộtsốtácphẩmkinhđiểncủadântộchọ.Chẳnghạn,mỗitrẻemDoTháiđềuphảiđọcthuộckinh“CựuƯớc”,sauđóđọcvànghiêncứu“Talmud”.NhữngcuốnsáchcổgiàutrítuệnàykhôngchỉgiúpngườiDoTháithoátkhỏisựmêmuộivàtầmthường,màcòngiúphọdùngkiếnthứcthayđổivậnmệnhcủamình.

Labi-mộtngườiDoTháiđãtừngnói:“Trongvườncâygiáodục,khôngcócâykếtquảsớm,cũngkhôngcócâykếtquảmuộn,chỉcócâykhôngngừngmởrộngtrítuệvàtưtưởng”.Quảthật,họctậpkhôngcósớmmuộn,khôngphânbiệtthânphận,mỗingườicóchíđềunênchămchỉ,đọcsáchhọchỏitrithức.Chonên,cácbậcphụhuynhđềuphảirènchoconthóiquenyêutrithức,thíchhọctậptừnhỏ.

ỞIsrael,cómộtcậubétênlàKuhn,tínhcậurấthiếukỳ,hầunhưngàynàocũnghỏitạisaothếnày,tạisaothếkia.

Vàomộtngàymưa,Kuhnvộivàngchạyđếntrướcmặtngườichađangđọcbáovàhỏi:“Baơi,bacóbiếtvìsaohômnaytrờicósấmvàmưakhôngạ?”.Chacậugấptờbáolại,xoađầucậuvànói:“Conđặtcâuhỏihaylắm,nhưngbasợkhógiảnggiảichoconhiểurõvấnđềnày,banghĩ

connênđihỏithử“Báchkhoatoànthư”xemsao".Nóixong,chacậulấycuốn“Báchkhoatoànthư”trêngiásáchxuốngđưachoKuhn.

Thếlà,Kuhngiở“Báchkhoatoànthư”vàchămchúđọc.Kuhnthấy,cuốn“Báchkhoatoànthư”chẳngkhôkhanchútnào,ngượclại,cậucònthấynórấtthúvịvàcậurấtlấylàmngạcnhiêncũngnhưvuimừngvềđiềuđó.Mộtlátsau,Kuhnsungsướngnhảycẫnglên,rồichạyđếnchỗchavànói:“Ba,ba,conđãbiếtvìsaotrờicósấmchớpvàmưarồi”.

“Hóara,trêntrờicórấtnhiềuhơinước,saukhigặpkhílạnhchúngsẽbiếnthànhgiọtnướcnhỏ,hơnnữanhữnggiọtnướcnàysẽtíchtụvớinhau,khigiọtnướcđóđủlớn,khôngkhíkhôngthểgiữchúnglạiđượcnữavàchúngsẽrơixuốngthànhmưa”.

“Câutrảlờinàyrấthay,nhưngtạisaolạicósấmchớptrêntrời?”.Chacậukhenngợirồihỏilại.

“Cáinàyconvẫnchưatìmđượcđápán,cóđiềuconsẽnhanhchóngtìmthấythôi”.Nóixong,Kuhnlạinghiêmtúccầmcuốn“Báchkhoatoànthư”lênnghiêncứu.

Phươngphápdạyconcủangườichatrongvídụtrênrấthay.Ôngbiếtnhưngkhôngtrảlờicâuhỏicủacon,màdùngcáchcủariêngôngkhiếncậubétựtìmlờigiải.ĐặtcâuhỏilàthóiquencủamỗingườidânDoThái,vìhọbiếtrằngngườicótrítuệlàngườibiếthoàinghivàbiếtcáchđặtcâuhỏi.Vàđồngthời,mỗiđứatrẻđềulànhàphátvấn

bẩmsinh.Đốivớibọntrẻ,thếgiớirấtmớilạ,vạnvậttrênđờiđềukhiếnchúngvôcùngtòmò.Vìthế,chamẹDoTháithườngcổvũtrẻdámnghingờ,dámđặtcâuhỏi.Khitrẻcókhảnăngnghingờ,câuhỏicủachúngsẽngàycàngnhiều,khiđitìmlờigiảichocâuhỏiđó,đápánđềulàtươngđốichínhxác.

Cólẽ,cókhôngítchamẹDoTháichorằng,nhiềukhicâuhỏicủatrẻcănbảnkhôngphảicâuhỏi.Nhưnghọcũngbiếtrằng:Trẻđãđưaracâuhỏi,chứngtỏtrẻcósuynghĩ,nếubảnthântrẻcóthểtựtìmracâutrảlờiđúngthìnósẽtừngbướckhơilênhứngthúhọctậpcủatrẻ.Chonên,chamẹkhôngchỉcầncổvũtrẻchămđặtcâuhỏi,màcòncầnnghiêmtúc,nhẫnnạilắngnghetừngcâuhỏicủatrẻ.Hơnnữa,khitrẻđặtcâuhỏi,chamẹngànvạnlầnkhôngnênvộivàngđưarađápán,cáchtốtnhấtlàchotrẻthờigiansuynghĩ,sauđóđểtrẻchủđộngtìmtòisuynghĩvàđitìmcâutrảlời.

Trẻbiếtchủđộngđặtcâuhỏi,dùngcâuhỏiđểhọctập,điềunàygiúpíchrấtlớnchosựpháttriểntưduycủatrẻ.Vìthế,chamẹcầnbồidưỡngchotrẻthóiquenmuốnhỏi,dámhỏivàbiếtcáchhỏi.Đươngnhiên,muốntrẻhọccáchđặtcâuhỏi,chúngtacầnlàmtheocáchcủachamẹDoTháinhưsau:

❃Tíchcựctrảlờicâuhỏicủatrẻ

Trẻnhỏrấtthíchhỏinhữngcâuhỏikỳlạ.Đốidiệnvớinhữngcâuhỏinày,mộtsốchamẹvìbậnrộnhoặctâmtrạngkhôngvui,thườngkhôngđểýhoặckhôngtrảlờinhữngcâuhỏicủacon,thậmchí,cóchamẹcònquátmắngtrẻ,khôngchotrẻhỏinhữngcâulinhtinhnhưvậy.Tuynhiên,chamẹDoTháikhôngbaogiờlàmnhưthế,dùcóbậnrộnthếnào,tâmtrạngcóbuồnbựcrasao,họluôntíchcựctrảlờicâuhỏicủacon,họluônkiênnhẫntrảlời,nếulúcđókhôngtrảlờiđược,họsẽcùngcontìmđápán.Mụcđíchcủanhữnghànhđộngnàylàđểbồidưỡngchoconthóiquenđặtcâuhỏiđểhọctậpthêmtrithức.

❃Tíchcựchướngdẫntrẻđặtcâuhỏi

PhươngphápđượcchamẹDoTháithườngxuyênsửdụnglàtạotìnhhuốngđểkíchthíchtrítòmòcủatrẻ.Từđó,khuyếnkhíchtrẻđặtnhiềucâuhỏi.Vídụ,khichơitròmêcung,chamẹDoTháisẽđưaramộtsốámthịthíchhợpchotrẻ;khikểchuyện,đếnđoạnhấpdẫn,chamẹDoTháicốýdừnglại,đểtrẻtòmòhỏikếtquả…Nhưvậy,chamẹđãpháttriểntưduyhoàinghicủatrẻ.Ngoàiviệctíchcựchướngdẫntrẻđặtcâuhỏi,chamẹDoTháicònđặcbiệtchúýđếnviệctrẻđặt

câuhỏicólễphéphoặcrõràngkhông…Nếucâuhỏikhôngrõrànghoặchànhvicủatrẻkhônglễphép,bốmẹsẽnghiêmkhắcnhắcnhởvànhẫnnạichỉbảochoconsửalạicâuhỏi.

❃Đặtranhiềucâuhỏichotrẻ

ĐặtnhiềucâuhỏichotrẻcũnglàphươngphápđượcchamẹDoTháisửdụngphổbiến,đặcbiệtlàkhicùngtrẻchơitròchơimangtínhgợimở,chamẹthườnghỏitrẻnhữngcâunhư:“Nếukhôngnhưvậythìsẽthếnào?”,“Làmthếnàomớiquađượctròchơiđó?”,“Concóthểnóichobốmẹbiếtconchơinhưthếnàokhông?”…Hiệuquảcủanhữngcâuhỏinàyrấtrõràng,saukhitrẻtiếpnhậncâuhỏi,đầutiênsẽcăncứvàophánđoáncủamìnhphântíchcâuhỏi,sauđóchọnramộtsốcáchcóhiệuquảđểđitìmcâutrảlờicâuhỏiđó.Cóthểnói,quátrìnhtrẻtrảlờicâuhỏichínhlàquátrình"suynghĩtheocâuhỏivàhọctậptừcâuhỏi”.

Tómlại,cácbậcchamẹnênnhớrằng:Đặtcâuhỏitrongquátrìnhhọctậpcóthểgiúptrẻtiếnbộnhanh,cổvũtrẻđặtnhiềucâuhỏicóthểkíchthíchkhảnăngtưduycủatrẻ.Đồngthờimuốnbồidưỡng“ýthứcđặtcâuhỏi”chotrẻ,bốmẹcũngphảilàngườichịukhósuynghĩvàquansátcuộcsống,đểcóthểhướngdẫntrẻđặtranhữngcâuhỏisâusắcgiúptrẻtrởthànhngườihữudụngtrongtươnglai.

Trítuệcủaconbắtđầutừkhảnăngchúý

Lowrylàmộtcậubéthườngkhôngtậptrungchúý.Thấynhữngđứatrẻkháccóthểtậptrunghọchành,chaLowryvôcùnghivọngcậucóthểtậptrungchúýhơn.Vàomộtbuổitrưa,khiLowrychuẩnbịbỏnhữngmẩugỗxếphìnhxuốngđểxemtivi,chacậuliềnnói:“Lowry,concóthểchơixếphìnhnửatiếng,sauđóxemtiviđượckhông?”.

“Bốơi,chơixếphìnhchánlắm,conchơi5phútđãthấychánrồi”.Lowrynói.

“Contrai,đừngnhưvậy,chúngtalàmbấtcứviệcgìcũngcầntậptrungchúý.Bốnghĩnếucontậptrunghơn,consẽthấytròchơixếphìnhrấtthúvị.Haylàbốconmìnhcùngchơinhé!”.

“Đượcạ”.Lowryvừanóivừađưanhữngmẩugỗchobố.

Trongthờigianchơixếphình,ngoàiviệcdạyLowryvàicáchchơimới,bốcònluôncổvũcậutậptrungvàotròchơi.Đượcsựủnghộvàgiúpđỡcủabố,cuốicùngLowryđãtựmìnhxếpđượcmộttòalâuđàikháchoàntoànvớihìnhmẫu.

Nhìntòalâuđàimìnhvừaxếp,Lowryvuimừngnhảycẫnglên,phấnkhíchkéotaybốnói:“Bố,bốxemnày,tòalâuđàicủaconthậtcaovàthậtđẹp!”.Chacậuthấythếliềngậtđầu,tánthưởng.Vànhưvậy,mỗilầnLowrykhôngtậptrungchúý,chacậulạinhắcnhởvàcùngcậuhoànthànhtròchơi.Dầndần,Lowryđãtậptrungchúýhơn.

ỞIsrael,nhiềungườiDoTháigiốngnhưchacủaLowry,họrấtcoitrọngbồidưỡngkhảnăngchúýchoconcái,vìhọchorằngkhitậptrungchúýtrẻmớitiếpthuđượckiếnthứcvàtrítuệ.Labi-mộtngườiDoTháiđãtừngnói:“Thiêntàibắtnguồntừkhảnăngchúý.Khảnăngchúýgiốngnhưcánhcửadẫntớithếgiớitrithức,khôngcó

nó,trithứcsẽkhôngcócáchnàobướcvàotâmhồntrẻ”.

Trongtìnhhuốngthôngthường,trẻthườngtrànđầynănglượngvàluônmuốntìmhiểu,khámpháthếgiớixungquanh.Chỉcầncóthờigian,cócơhộilàtrẻsẽtiếpxúc,họchỏikiếnthứcởnhiềuphươngdiện.Khôngthểphủnhậnrằngniềmđammêhọchỏilàưuthếcủatrẻ,nócóthểgiúptrẻhiểuvàtiếpthuđượcnguồntrithứcphongphú.Tuynhiên,mộtsốtrẻcóniềmđammênhưnglạikhótậptrungchúý,nhữngđứatrẻnàyluôncảmthấyhiếukỳvớimọisựvậtxungquanh,mọisựvậtchỉcầncómộtchútmớilạlàcóthểthuhútsựchúýcủachúng.Vìvậy,đốivớinhữngđứatrẻluôn"bậnrộn"nàychamẹnênkịpthờihướngdẫnuốnnắnvàbồidưỡngkhảnăngchúýchotrẻngaytừkhicònnhỏ.

Muốntrẻtậptrungchúýcaođộ,chamẹcầnhiểurõkháiniệmvàđặcđiểmcơbảncủasựchúý.Chúýlàmộthiệntượngtâmlí,nócóthểđượcchialàmhailoại:chúývôthứcvàchúýcóýthức.Mộtngườimuốntừchúývôthứcchuyểnsangchúýcóýthức,cầntrảiquamộtquátrìnhpháttriển,cụthểlà:Khimớichàođời,trẻchỉcóthểtiếpnhậnchúývôthức,quathờigianrènluyệnvàbồidưỡng,trẻdầnhìnhthànhvàpháttriểnkhảnăngchúýcóýthức.Vìthế,ngườiDoTháichorằng,tuyệtđạiđasốtrẻemcókhảnăngchúýbìnhthường,tronggiaiđoạntrẻchỉcóchúývôthứchọsẽkhôngépconlàmnhữngviệcphảichúýcóýthức.NhưngchamẹDoTháicũngkhôngxemnhẹ,bỏquaviệcbồidưỡngkhảnăngchúýchotrẻ,họsẽcăncứvàoquyluậtpháttriểntâmlíđểgiúptrẻbồidưỡngchúýcóýthức.

❃Loạibỏcácyếutốảnhhưởngbênngoài

Môitrườnghọctậptốtgiúptrẻtậptrungchúýhơn.Dovậy,chamẹDoTháithườngkhôngđặtbànhọccủatrẻởgầncửasổđểtránhchotrẻkhỏibịảnhhưởngbởicácyếutốbênngoài.Ngoàira,chamẹcònchúýchọnrèmcửathíchhợpchotrẻ,điềunàykhôngchỉtạokhôngkhíhọctậptốt,màcòntránhđượcánhsángmặttrờitrựctiếpkíchthíchvàomắttrẻ.

❃Khôngđểtrẻquámệtmỏi

Làmmộtviệcgìđótrongthờigiandàihiệusuấtcôngviệctấtsẽbịgiảm.Việchọccủatrẻcũngvậy,nếutrẻphảihọcbàiliêntụctrongvàitiếngđồnghồ,khảnăngchúýcủatrẻsẽgiảm.Vìthế,muốnđảmbảokhảnăngchúýtậptrungchotrẻ,tránhđểtrẻmệtmỏi,chamẹkhông

nênđểtrẻhọcbàiquálâu.PhươngphápmàcácbậcchamẹDoTháithườngdùnglà:Saumộtkhoảngthờigianchamẹlạithayđổicáchthứchọcchotrẻ.Vídụ,lúcđầuchotrẻđọcsách,sauđó,cóthểcăncứvàotìnhhìnhthựctếchotrẻxemtivi,chơitròchơi...đểtrẻtiếpnhậnkiếnthứchiệuquảhơn,đồngthờiđảmbảođượcthờigiannghỉngơihợplýchotrẻ.

❃Kịpthờilàmtăngsựtựtinchotrẻ

NgườiDoTháiluônthấmnhuần:Khitựtinchúngtasẽlàmviệctậptrunghơn.Vìthế,chamẹDoTháivàonhữnglúcthíchhợpthườngdùnglờinóihoặcquàtặngđểcổvũtrẻmộtcáchthíchhợp,giúptrẻtựtinhơn.Chẳnghạn,câumàhọthườngnóivớiconcáilà“Ba(mẹ)tinconsẽlàmđược!Chỉcầnkiêntrì,consẽlàmtốthơntrước!Cốlênnhé!”.Nghenhữnglờicổvũđó,trẻsẽtựtintiếptụchọctậpvàlàmviệcchúýhơn.

❃Bổsungdinhdưỡnghợplíchotrínão

Cácbộphậnhoạtđộngtrongmộtthờigiandàisẽkhiếncơthểtiêuhaorấtnhiềunănglượng,đặcbiệtlànão.Khitrẻđangtrongđộtuổiđihọc,chamẹDoTháisẽđặcbiệtchúýbổsungdinhdưỡngchotrẻ.Vídụ,họsẽchotrẻănnhữngthứcăngiàuđạm,dễtiêuhóa,bảođảmchotrẻuốngđủnướchàngngày,đồngthờichúýkhôngchotrẻănhoặcuốngthựcphẩmcótácdụngkíchthíchthầnkinh.

❃Bảođảmthờigianchấtlượnggiấcngủđầyđủchotrẻ

ChamẹDoTháiđặcbiệtquantâmđếnthờigianvàchấtlượngngủcủatrẻ.Thôngthường,nếugiađìnhcócontrongđộtuổiđihọc,chamẹsẽkhuyênconngủtrước10giờtối,đảmbảongủ9tiếngmộtngày.Đồngthời,trướckhiđingủ,chamẹsẽrửahoặcngâmchânchotrẻbằngnướcấmđểgiúptrẻngủsâuhơn,đảmbảochấtlượnggiấcngủ.

Nếutrẻthiếukhảnăngtậptrungchúý,thànhtíchhọctậpcủatrẻcũngbịảnhhưởng.Ngượclại,nếutrẻlàmbấtcứviệcgìcũngđềutoàntâmtoàný,chuyêntâmvàtậptrung,họcthứcvàtrítuệcủatrẻsẽđượcnângcao.Chonên,chamẹcầncoitrọngbồidưỡngkhảnăngchúýchotrẻ.Trongquátrìnhbồidưỡng,cóthểcăncứvàotìnhhìnhthựctếthamkhảomộtsốphươngphápdạyconcủacácbậcchamẹDoThái.

Buổitốicuốituần,côbéDoTháiJenniferđếnbêngiườngmẹđòikểchuyện.

Mẹtiệntaycầmcuốntruyệnbêncạnh,nóivớiJennifer:“Mẹcóthểkểchuyệnchoconnghe,nhưngkhimẹkểxongconphảitrảlờimẹmộtcâuhỏi,đượckhông?”.

“Đượcạ,conhứa”.Jennifergậtđầuđáp.

“Ngàyxưa,cómộtconquạnhặtđượcmộtmiếngthịttươingon,nóthamiếngthịtđậutrênmộtcànhcâyto…”.GiọngmẹtruyềncảmkểchoJennifernghecâuchuyện“CáovàQuạ”.Côbéngherấtchămchú,cònmởtomắtnhìnmẹvàthỉnhthoảngcườiphálênthíchthú.

Saukhikểxongchuyện,mẹgấpsáchlạivànói:“Câuchuyệnmẹđãkểhếtrồi,Jenniferđếnlượtcontrảlờicâuhỏinhé.Trongcâuchuyệnnày,QuạnênlàmthếnàođểkhôngmắclừaCáo?”.

Jennifersuynghĩmộtlátrồimạnhdạnđáp:“ThậtracórấtnhiềucáchđểQuạkhôngbịmắclừaCáo,vínhưnócóthểkhôngtinlờinóiđườngmậtcủaCáo,khôngmởmiệng,cũngkhônghát,hoặccóthểănhếtmiếngthịtsauđómớihát,đươngnhiênnócũngcóthểtreomiếngthịttrêncâyrồimớihátạ”.

“Haha,Jennifercủamẹthậtlàgiỏi,concóthểnghĩranhiềucáchnhưvậy,congiỏilắm”.Mẹkhenngợi.

“Mẹcũngphảigiữlờihứa,mẹkểchoconmộtcâuchuyệnnữađi”.Jennifervộivànggiục.

“Được,được,mẹsẽkểchoconnghecâuchuyện“Conquạkhátnước”nhé".Nóixong,mẹlạibắtđầugiọngđọctrầmbổng...

Thếnào?Đọcxongvídụtrênbạncũngkhâmphụctrítuệcủacô

béJenniferphảikhông?QuảthậtngườiDoTháikhôngchỉtônthờtrítuệ,màcònrấtchúýđếnviệcbồidưỡngkhảnăngsuynghĩđộclậpchotrẻ.Họchorằng,họctậpthậtsựcầndựatrêncơsởsuynghĩ,chỉcósuynghĩthìmớigiúpchúngtađạtđượctrítuệvôbiên.

Chínhvìvậy,ngườiDoTháicócâu:“Khônglàconlừacõngtrênlưngnhiềusách”.Câunàyýnóinếuchỉcókiếnthứcmàkhôngcótàinăngthìchưađủ,bởinhưthếtachỉgiốngnhưconlừacõngtrênlưngnhiềusáchkhôngthểđixa.Màchỉcóhọccáchđộclậpsuynghĩ,thôngquasuynghĩđểmởmangtrítuệ,ngườitamớicóthểtrởthànhconngựahaychạynghìndặm.Chonên,khigiáodụcconcái,ngườiDoTháiluônchúýcùngtrẻtraođổisuynghĩ,họsẽthườnghỏicănhỏivặncặnkẽmộtvấnđềkhiếntrẻbuộcphảichủđộngtìmtòisuynghĩvềnó.

KhôngchỉcóngườiDoTháichúýbồidưỡngkhảnăngsuynghĩcủatrẻmànhiềuchuyêngiagiáodụccũngvôcùngchúýđếnkhảnăngsuynghĩđộclậpcủatrẻ.Cácchuyêngiađềuchorằngtrithứcđượccấutrúclàmbalớp:lớpngoài,lớpgiữavàlớptrong.Trithứclớpbêntrongchínhlàphầntrithứcnângcaothuđượcquaquátrìnhsuynghĩtrêncơsởlớptrithứcquansát,họctậpđược.Chonênmuốnloạibỏnghingờ,giảiquyếtkhókhănvàhiểuđượcbảnchấtcủavấnđề,phảikhôngngừngsuynghĩ.Dướiđây,chúngtasẽxemcácbậcchamẹDoTháibồidưỡngkhảnăngsuynghĩchoconcáihọnhưthếnàonhé!

❃Cổvũtrẻđặtcâuhỏi

TrẻemDoTháiđếntuổiđếntrường,chamẹvàthầycôthườngxuyênkhuyếnkhíchtrẻđặtnhiềucâuhỏi.Chẳnghạn,saukhitanhọcvề,câuhỏiđầutiêncủamẹthườnglà:“Conyêu.Hômnayởtrườngconcóhỏithầycôcâunàokhông?Conđãhỏicâugìvậy?".Cóthểtrẻsẽđáplà:“Hômnayconhỏicôgiáotạisaocôlạimặccáiváymàuđỏ,concònhỏicôgiáolàcáimũicủacávàngởđâu?”.

Cólẽnhữngcâuhỏinàycủatrẻthậtngâyngô,nhưngkhilớnlên,độkhótrongcâuhỏicủatrẻtănglên,đếncuốicùngthậmchíngaycảmộtsốgiáosưchuyêngiacũngkhôngthểtrảlờinhữngcâuhỏinày.Khiđặtcâuhỏihoặcnghĩcáchgiảiquyếtvấnđề,đạinãocủatrẻsẽphảivậnhànhnhanhhơn.Chonênmớinói,đặtcâuhỏilàsựkhởiđầucủaviệctiếpnhậnkiếnthức,suynghĩsẽgiúptrẻbồiđắptrítuệ.

❃Làmphongphúthêmcuộcsốngcủatrẻ

NgườiDoTháikhôngchỉthíchcùngđọcsáchvớicon,cùngconthảoluậnmộtsốvấnđềmàhọcònthườngđưaconđếnnhiềunơi,thưởngthứcnhiềumónănkhácnhau,từđótiếpxúcvàgiaolưuvớinhiềungườimới...VídụkhirảnhrỗichamẹDoTháithườngđưaconđếnphònghòanhạc,triểnlãmtranh,chợđấugiá...mụcđíchlàđểtrẻthoátkhỏimôitrườngquenthuộc,tiếpxúcvớinhữngsựvậtmới,từđókíchthíchvàbồidưỡngkhảnăngđộclậpsuynghĩcủatrẻ.

❃Hạnchếtínhỷlạicủatrẻ

MặcdùngườiDoTháirấtthíchđọcsách,nhưngsaukhiđặtcâuhỏichocon,họkhôngủnghộconngaylậptứctìmsáchvởhoặcvàomạngtratìmđápán.NgượclạichamẹDoTháiluônkhuyếnkhíchtrẻtrướctiêntựsuynghĩvàtìmrađápán,chodùlúcđótrẻcóthểchưahoàntoànđộclậpsuynghĩhoặcsuynghĩ,củatrẻkhôngtránhkhỏiviệcchịuảnhhưởngcủatintứcbênngoàinhưngnhưthếcũnglàhạnchếthóilườisuynghĩtăngkhảnăngsuynghĩđộclậpcủatrẻ.Chonên,phàmlàchuyệngìcũngcầnhạnchếthóiỷlạicủatrẻvìchỉcókhôngỷlạitrẻmớikhôngtưduytheolốimònđểcốgắngtìmracáchnhìnvàcáchlàmmớihiệuquảhơn.

SởdĩngườiDoTháicótríthôngminhưuviệtnhưvậylàvìngoàiviệcthíchđọcsách,hamhọchỏikiếnthức,thìhọcòncóthóiquentựsuynghĩ.Mặcdù,chamẹDoTháithườngápdụngnhữngphươngphápkhácnhautrongviệcgiáodụcconcái,nhưngmụcđíchcuốicùngcủahọlàmuốntăngkhảnăngđộclậpsuynghĩchocon.Vìthế,chúngtanênhọctậpcácchamẹDoThái,đểpháttriểntrítuệmộtcáchtoàndiệnchotrẻ.

Đọcthêm:Conmuốntựtrảinghiệm

CậubétênlàLoke,7tuổi,ngườiIsrael,cómộtcôemgáiđượcsinhrachưalâu.

Gầnvàohèrồi,mộthôm,vìbậnchútviệcnhà,nênmẹmuốnnhờLoketrôngem.Lokevuivẻđồngý,cậucầmmộtchiếcquạtđếntrướcgiườngnhỏcủaem,nhẹnhàngđuổiruồimuỗixungquanh.Khônglâusau,nhờsựtrôngnomtậntìnhcủaLoke,embéđãngủ.

Nhìndángđiệungủsaycủaemgái,cậuthựcsựbịthuhút,cậuvộivẽbằngngóntaylênchiếcquạtnhưmuốnkhắchọakhuônmặtxinhđẹpcủaemgái.Nhữngcửchỉcủacậuđãlọtvàomắtmẹ,mẹđếnbênLoke,mỉmcườihỏi:“Cóphảiconmuốnvẽkhuônmặtemkhông?”.

Lokelắcđầunói:“Tiếclàconkhôngbiếtvẽ,conkhôngvẽđượcđâuạ”.

“Nhưngconkhôngthửlàmthìsaobiếtlàmìnhkhôngvẽđược,conhãythửxemthếnào!”.Nóixong,mẹđưachoLokehailọmực,mộtđỏ,mộtxanhsauđólạiđira.

Lokecầmtờgiấy,mởnắplọmựcra,bắtđầuchămchúvẽ.Mộttiếngtrôiqua,cuốicùngcậucũngvẽxong,nhưngmặtmũi,tay,quầnáocậuđềudínhđầymực,trênbàncũngcóvàivếtmực.Lokenhìnthấycảnhđóthìrấtsợbịmẹmắng,khôngngờsaukhimẹnhìnthấy,khôngnhữngkhônggiận,màcòndịudàngnóivớiLoke:“Loke,convẽđẹplắm,giốngnhưảnhcủaemgáiconvậy!”.Lờikhencủamẹkhiếncậuvuivẻcườito.

GiốngnhưcâuchuyệncủacậubéLoke,sựtrưởngthànhcủamỗiđứatrẻlàmộtquátrìnhnhậnthức.Mặcdùkinhnghiệmcủangườilớnrấtquantrọng,nhưngchamẹtuyệtđốikhôngđượctướcđiquyềntựtrảinghiệmcủatrẻ,bởivìkếtquảvàcảmnhậntrẻgặtháiđượcthôngquaquátrìnhtựtrảinghiệmsâusắchơnlàviệctrẻhình

dungkếtquảquátrìnhqualờinóicủangườilớnrấtnhiều.Ngoàira,chodùtrẻcóphạmlỗikhitrảinghiệm,chamẹcũngnênkhuyếnkhíchtrẻ,vìsaunhữngsailầmnhưvậy,trẻsẽtrưởngthànhhơn.Ởmộtmứcđộnàođó,việcphạmlỗivàsửasaicùngquantrọngnhưnhau,hơnnữasaukhiphạmlỗi,trẻthườngcóđượcnhữngbàihọcvôcùngđángquý.

ChamẹDoTháingoàiviệcđểtrẻđọcnhiềusách,còncổvũtrẻtựthửsức,tựtrảinghiệm.TronggiađìnhDoThái,khiđọcsáchtrẻcónghivấn,chamẹsẽkhôngvộivàngnóichotrẻcâutrảlời,màthườnggợiý,hướngdẫnđểtrẻtựtrảinghiệmvàtìmrađápán.Cáchlàmnàykhôngchỉkíchthíchtinhthầnhamhọchỏivàtìmtòicủatrẻ,màcòngiúptrẻnângcaotưduyphântíchvàgiảiquyếtvấnđề.

MỗibậcchamẹđềunênhọccáchgiáodụcconcủangườiDoThái,cổvũtrẻtựtrảinghiệm,đểtrẻkhôngngừngpháthuynănglựcvàtrítuệcủabảnthân.Dướiđây,chúngtahãyxemchamẹDoTháicổvũconcáihọdũngcảmtrảinghiệmnhưthếnàonhé!

❃Tặngchotrẻhộpbútmàu

MộtnhàgiáodụcngườiDoTháiđãnói:“Nếusobétraivớibégáithìxúcgiáccủabétrainhanhnhạyhơn,nhưngvềthịgiáclạikémhơn.Vìthế,nếubétraikhôngđượcbồidưỡngthịgiáctừnhỏ,cảmgiácvềmàusắccủatrẻsẽchậmhơncácbạnkhác”.Dovậy,đểbồidưỡngthịgiácchotrẻ,tronggiađìnhngườiDoThái,mỗiđứatrẻđềucómộthộpbútmàu,vàhộpbútnàytrởthànhcôngcụtốtnhấtđểtrẻphânbiệtmàusắc.ChamẹDoTháicũngthườngxuyêndùngnhữngchiếcbútnhiềumàuđểcùngtrẻtổchứccuộcthi“làmhọasĩ”.

Cuộcthitiếnhànhnhưsau:Cómộttờgiấytrắngkhổto:trướctiên,bốmẹvẽmộtvòngtrònnhỏởgiữatờgiấy;sauđó,trẻsẽdùngbútmàusắctươngtựvẽbênngoàivòngtrònmộtvòngtròntohơn;tiếpđó,bốmẹsẽtùyýdùngbấtcứchiếcbútnàovẽmộtvòngtrònkhácởbênngoàivòngtrònđó;lúcnày,trẻlạilấybúttươngtựvẽ,nếutrẻdùngsaimàu,tròchơisẽkếtthúc.Nhưvậy,nếutrongcuộcthitrẻcóthểdùngchiếcbútcùngmàuvớibốmẹvẽvòngtròn,chứngtỏtrẻđãbiếtphânbiệtmàusắcrồi.

❃Đồchơikhôngchỉcóthểchơimàcòncóthểtháolắp

Chơiđồchơikhôngnhữnggiúptrẻcảmthấyvuivẻ,màcònnângcaokhảnăngsángtạo,giúptrẻpháttriểntrítuệvàtrưởngthànhlành

mạnhhơn.Dođó,chamẹDoTháikhôngchỉmuachoconcáinhiềuđồchơi,màcònchophépcontháođồchơiđórađểtìmhiểu.

ChamẹDoTháithườnghướngdẫnvàcùngchơitròchơivớitrẻ.Chẳnghạn,khitrẻtháochiếcxetảiđồchơi,bốcũngngồixuốngcùngconnghiêncứucấutạobêntrongcủachiếcxetải.Thôngthường,chamẹkhôngcấmtrẻtháođồchơi,thậmchícómộtsốbậcchamẹcònchuẩnbịmộtsốđồchơicũ,hayvậtdụngcũhỏngđểtrẻđượcthỏasức“nghiêncứu”.

Ngoàinhữngcáchtrên,chamẹDoTháicòndẫntrẻđidulịchđểtrẻđượcgầngũivớithiênnhiên,đồngthờicócơhộitựtrảinghiệmvàhọchỏikiếnthức.Vídụ,khitrẻcónhữngthắcmắcnhư“Sờvàohươucaocổsẽcócảmgiácgì?”,“Câynonbịrụnglácóchếtkhông?”…ngườilớnsẽtổchứcnhữngbuổivuichơi,thamquandulịchđểtrẻtựtìmđápán.

Khôngthểphủnhậnviệcđọcsáchlàmtăngkiếnthứcchotrẻ,nhưngmuốnhiểuthêmvềkiếnthứcvàcáckĩnăngkhác,trẻcầnkhôngngừngtrảinghiệmvàhọchỏi.Vìthế,cácbậcchamẹcầnchútrọngbồidưỡngthóiquenđọcsáchchocon,đồngthờiđểcontựtrảinghiệmvàthửsứcvớinhữngkiếnthứcmới.Nhưvậycàngcólợichosựpháttriểntoàndiệncảthểchấtvàtrítuệcủatrẻ.

JennilàmộtbégáiDoThái5tuổi,bốJenniluôndạycôbébiếttinvàobảnthânvàdựavàochínhmình.

Mộtlần,ởcổngvàokhuvuichơi,lúcchờbốmuavé,Jennipháthiệndâygiàycủamìnhbịtuộtliềncúixuốngthắtlại.Lúcnày,mộtngườinhìnthấyđộngtácthắtdâycủaJennikhôngthànhthạolắm,liềnbướcđếnmuốngiúpđỡ,“Côbé,dâygiàycủacháudàiquá!Chúgiúpcháuthắtnhé,đượckhông?”.

Jennilắcđầunhìnngườiđó,rồimỉmcườinói:“Cháucảmơnchú,nhưngchúcóbiếtcháumấytuổikhôngạ?”.

Ngườiđónghexongngẩnngười,sauđómỉmcườinói:“Xinlỗicháu,chúkhôngbiếtcháumấytuổi,nhưngchúbiếtcháucònnhỏ”.

“Ồ,không,cháukhôngcònnhỏnữa,cháuđã5tuổirồi,cháutinmìnhcóthể

thắtđượcdâygiày”.Nóixong,côbéthắtlạidâygiàyvàđứnglên.

Ngườiđànôngthấyvậyliềnhàohứnggiơngóncáilênvànói:“Chúthấyrồi,cháuthựcsựđãlớn,cháutuyệtlắm!”.Jenninghexongvuimừngcườito.

Trongvídụtrên,côbéJenninóirằngmìnhđã5tuổi,ýlàcôbéđãlớnrồi,côbécóthểtựbuộcdâygiàymàkhôngcầnnhờđếnsựgiúpđỡcủangườilớn.Thựcsự,tinvàobảnthân,dựavàobảnthân,phảicóýthứcđộclậptựchủvớitrẻemDoTháilàđiềuvôcùngbìnhthường.

Đươngnhiên,trẻemDoTháicóthểtintưởngvàobảnthân,tựlàmmộtsốviệcnhưvậylànhờsựgiáodụctậntìnhcủabốmẹ.MỗitrẻemDoTháitừnhỏđềuđượcbốmẹdạydỗđặcbiệtvàchuđáo.Chamẹluôncoitrọngtínhđộclậpcủaconcái.Chỉcóđượcgiáodụcđộclậptừnhỏ,ýthứcđộclậpcủatrẻmớiđượcbồidưỡng,khigặpkhókhănmớicóthểthểhiệnnănglựccủabảnthân.Sauđây,chúngtahãyxemchamẹDoTháiđãdùngphươngphápnàodạydỗconcáiđộclậpnhé!

❃Yêuconchứtuyệtđốikhôngnuôngchiềucon

Concáilàbảobốicủabốmẹ.Bốmẹnàocũngyêuthươngcon,nhưngkhôngphảiaicũngbiếtthươngyêuconđúngcách.Mộtsốbậcchamẹchorằngcốgắngđápứngmọinhucầuvậtchấtcủacon,làmtấtcảmọiviệcchocon,thếmớilàyêucon.Thậtrakhôngphảinhưvậy,đókhônggọilàyêuconthựcsựmàchỉlàsựnuôngchiều,cứlàmnhưvậymộtthờigiandài,chamẹđãtựtướcđiquyềnsốngđộclậpcủatrẻ,vôcùngbấtlợichoviệcbồidưỡngkhảnăngđộclậptựchủchotrẻ.

Nhậnthứcrõđiềuđó,chamẹDoTháithườngkhôngnuôngchiềuconcái.Tìnhyêucủahọdànhchoconđềucónguyêntắc,cómứcđộ.Nếuhànhvicủatrẻviphạmnguyêntắc,vượtquágiớihạn,chamẹsẽkhôngnươngtaymànghiêmkhắcphêbìnhkhuyênbảo,nhữngviệclàmnàycómụcđíchlàkhiếntrẻsốngđộclậpvàcónguyêntắc,đểkhitrưởngthànhlàmmộtngườiđộclập.

❃Tôntrọngquyếtđịnhcủacon

Tôntrọngquyếtđịnhcủaconlàcơsởđểtrẻhọcsốngtựlập.ChamẹDoTháirấtcoitrọngquanniệmnày.Khihọbàytỏýkiếncủamìnhvớiconcái,bạnsẽítkhinghethấycâu“Concònnhỏ,conphảinghelờibốmẹ!”,“Concònnhỏ,chưahiểuđượcđâu!”,“Đừngnóinữa,suynghĩcủaconsairồi,conphảinghelờibốmẹ”…Bạnsẽthườngđượcnghenhữngcâunhư:“Conyêu,suynghĩcủaconrấthay,hãylàmđinhé!”,“Conyêu,bốmẹủnghộcon!”.

Chodùtrẻđưarayêucầukhônghợplí,chamẹDoTháicũngkhôngnổigiậnđánhmắngmàđầutiênhọsẽnghĩcáchkhuyênbảouốnnắnsuynghĩcủatrẻ,sauđógiảnggiảichotrẻhiểunguyênnhânvìsaochamẹkhôngđồngtình,cuốicùngcổvũtrẻnghĩracáchgiảiquyếthợplí.

❃Bồidưỡngýthứcđộclậpchocon

Ýthứcđộclậpcóvaitròrấtquantrọngđốivớisựtrưởngthànhvàpháttriểncủatrẻ.NgườiDoTháicórấtnhiềuphươngphápđặcbiệtđểbồidưỡngýthứcđộclậpchoconcái.VídụnhưngườiDoTháithườngdùngnhữngvídụbịngườitintưởngnhất"phảnbội"đểgiáodụcconcáiphảitinvàobảnthân,dựavàochínhmình.Ngoàira,vìmuốnbồidưỡngýthứcđộclậpchocon,khicongặpkhókhăn,chamẹDoTháithườngkhôngthayconlàmmọiviệc,màchỉđứngbêncạnhhướngdẫn,đểtrẻtựkhắcphụckhókhăn.

❃Giáodụckĩnăngsốngđộclập

Kĩnăngsốngđộclậplàtiềnđềđểtrẻsốngđộclập,chỉcónắmđượckĩnăngnàytrẻmớicóthểsốngđộclập,đồngthờigiảmthiểuthóidựadẫmvàobốmẹ.Từnhỏ,chamẹDoTháiđãhướngdẫntrẻthamgiavàocácviệcnhỏtronggiađìnhnhưđổrác,gấpquầnáo,launhà…đểrènluyệnkhảnăngsốngđộclậpchotrẻ.Dùđôilúcviệcdạynhữngkĩnăngnàymấtnhiềuthờigianhơnsovớiviệcbốmẹtựlàm,nhưngchamẹDoTháivẫnkiêntrìchỉbảochotrẻđếncùng.Vìhọ

hiểurằng:Chỉkhiđểtrẻhọcnhữngkĩnăngsống,trẻmớicóthểthựcsựtáchkhỏibốmẹ,thíchnghivớicuộcsống,vớixãhội.ChonênkhidạyconkĩnăngsốngcácbậcchamẹcầnhọctheochamẹDoThái,hếtsứckiênnhẫnvàkiêntrìchỉbảochotrẻ.

Tintưởngvàdựavàobảnthânlàbiểuhiệntuyệtvờinhấtcủatínhđộclập.Độclậpcóthểgiúptrẻsauvấpngãtựmìnhđứnglên,độclậpcũnggiúptrẻkhônglùibướctrướckhókhăn,dũngcảmtiếnvềphíatrước;độclậpcóthểgiúptrẻhọccáchmạnhdạn,cốgắngthựchiệnướcmơvàvươntớithànhcông.Chamẹcầnhiểuđượctầmquantrọngcủatínhđộclập,quantâmbồidưỡng,giáodụcconđểconsớmcóthóiquenđộclập.

Bíquyếtđểcókhảnăngsinhtồnmạnhmẽ

BaranylàmộtcậubéDoThái10tuổi.Điềubấthạnhlàkhicònnhỏ,cậuđãmắccănbệnhlaoxương,dokhôngcótiềnchữatrị,cuốicùngmộtkhớpgốicủacậubịvôihóa.

Mộtlần,cậubéBaranymuốnlấycongấubôngđangtreotrêntườngxuống,nhưngcậukhôngthểvớitớiđược.Bốcậunhìnthấyvậy,khôngchủđộngbướcđếngiúpđỡ,màđứngbêncạnhcổvũcậu:

“Contrai,bốtinconsẽlấyxuốngđược,cốlêncon!”.

Baranythấybốcổvũnhưvậycàngcốgắnghơn.Nhưng5phúttrôiqua,cậuvẫnkhôngthểnàolấycongấubôngxuống,vìchâncủacậukhôngthểđứngnhưbìnhthường.Lúcnày,bốđứngmộtbênbắtđầuhướngdẫncậu:“Contrai,conđãcốgắngnhưvậymàvẫnkhônglấyđượcgấubôngxuống,bốnghĩconcóthểthửdùngcáimắcphơiquầnáothửxemsao”.

Đượcsựnhắcnhởcủabố,Baranythôngminhdễdàngdùngmắcphơiquầnáokhềucongấubôngxuống.

Vàodịpsinhnhậtlầnthứ15củaBarany,bốnóivớicậu:“Contrai,mặcdùconbịliệtchân,nhưngbốmẹchưabaogiờcoiconlàmộtngườitàntật,cũngkhôngchămsócconnhiềuhơnnhữnganhchịemkhác.Vìbốmẹbiếtrằngmìnhkhôngthểchămsócconcảđời,chỉcóýchíkiêncườngvàtinhthầnđộclập,conmớitựtinvữngbướctrênđườngđờisaunày.Contrai,bốmẹchỉmuốnnóivớiconrằng,bốmẹrấtyêucon,hyvọngconcóthểhiểu”.Baranynghexongcốgắngkìmnénnhữnggiọtnướcmắtđangsắptràorađểgậtđầuvớibố.

Baranymặcdùgặpkhókhăntrongviệchọchành,nhưngdựavàoýchínghịlựckiêncườngnênđãkhôngbỏcuộc.Cuốicùng,BaranyđãđạtđượcthànhtựutolớntrongYhọc.Vàonăm1914,BaranyđượcnhậngiảiNobelvềYhọcvàSinhhọc.

CáchyêuthươngcủachamẹđốivớiBaranydườngnhưhơilạnhlùngtànnhẫn,nhưngnhưvậymớicóthểrènluyệnchoBaranyýchíkiêncường.TrongmắtngườiDoThái,ngoàitrítuệra,họcònđặcbiệtchúýđếnýthứctựlậptựcườngcủaconcái.Đốivớimộtdântộcsinhtồntrongkhókhăn,giankhổ,ngoàitrítuệcaosiêugiúphọgiànhđượcđịavịvàđiềukiệnsốngnhấtđịnh,nguyênnhânđểhọcóthểtồntạiđếnngàyhômnaycònlàbởiphẩmchấtkiêncường,ýchíbấtkhuất.Trongnhữngnămthángkhókhănđó,ngườiDoTháiđãdựavàotinhthầnbấtkhuất,khôngchịubỏcuộc,từngbướcvươnlênvàđitớingàynay.Rấtkhótưởngtượng,mộtngườikhôngcóýchíthìlàmthếnàohọcóthểvượtquađượcnhữngcơnđóikháttronghoàncảnhđithaphươngcầuthựcnhưngườiDoTháiphảichịu.Bởivậy,khigiáodụcconcái,ngườiDoTháiluônđặcbiệtchúýđếnviệcbồidưỡngýchívàkhảnăngtựlậpchotrẻ.

Đốivớibấtcứai,nhụtchícũnglàmộtđiểmyếuchímạng.Nếumộthọcsinhkhôngcóýchíthìthànhtíchhọctậpvàquátrìnhtrưởngthànhcủacậutađềusẽbịảnhhưởng.Chỉngườicóýchíkiêncường,mớicóthểkhắcphụcmọikhókhăn,kiêntrìđếncùngvàbướcđếnthànhcông.Vìthế,cácbậcchamẹnênhọctậpngườiDoThái,cóýthứcbồidưỡngýchíkiêncườngchocon,đểconthựcsựnắmđượcbíquyếtsinhtồnmạnhmẽ.

❃Bắtđầutừnhữngviệcnhỏnhất

DântộcDoTháilưutruyềnmộtcâunói:“Chuyệnnhỏhọcsinhtồn,chuyệnlớnrènnănglực”.ChamẹDoTháiđặcbiệtchútrọngđếnviệcbồidưỡngkhảnăngkiêntrì,bềnbỉchoconcáitừnhữngviệcnhỏ.Họthườngyêucầuconcótráchnhiệmvớitừngviệclàmcủamình,đặcbiệtviệccàngnhỏcàngphảichúý.Bởivìnếumộtlầnkhônglàmxongbàitập,mộttiếthọckhôngchuẩnbịsẽkhiếnýchícủatrẻbịgiảmsút.Nếutrẻthườngxuyênbịnhụtchí,chắcchắntrẻsẽkhôngthểkiêntrìđượcđếncùng.Vìthế,khibồidưỡngýchíchotrẻ,chamẹcầnđểconlàmtừngviệcnhỏ,chỉcóhoànthànhđượchếtnhữngviệcnhỏấysaunàytrẻmớicóthểlàmđượcnhữngviệclớnkháctrongđời.

❃Kiênquyếttừchốinhữngyêucầukhônghợplícủacon

Trongcuộcsống,thườngnhiềubậcchamẹkhôngnhẫntâmtừchốiyêucầukhônghợplícủatrẻvàchorằngđápứngnhữngyêucầuđókhôngcógìlàxấucả.Thựctếkhôngnhưvậy,nghìndặmđêvỡbởi

mộttổmối,mộtyêucầukhônghợplíđượcđápứngcóthểlàmýchícủatrẻkémdầnđi.TronggiađìnhngườiDoThái,đasốcácbậcchamẹđềukhôngdodựtừchốinhữngyêucầukhônghợplícủacon,dùconcókêukhóccũngkhôngchùntay,đợisaukhiconbìnhtĩnhlại,chamẹmớinóirõnguyênnhân,giảnggiảichoconhiểutạisaohọkhôngđápứngyêucầuđócủacon.

❃Giúpconđặtkếhoạchvàmụctiêuhọctậphợplí,khoahọc

NgườiDoTháirấtcẩnthận,tỉmỉ,làmviệcgìcũngluônđặtkếhoạchtrước.Đứctínhđóbắtnguồntừsựgiáodụcngaytừnhỏ.Khitrẻđihọc,chamẹchủđộngtìmsáchthamkhảochocon,giúpconđặtmụctiêuvàkếhoạchhọctậphợplí,khoahọc.Khicontừngbướchoànthànhnhữngmụctiêukhácnhau,niềmvuicủasựthànhcôngcàngtănglên,từđó,khảnăngkhắcphụckhókhăncủatrẻcũngtăngtheo.

❃Đểtrẻkiêntrìlàmmộtviệcgìđólâudài

Khôngcầnphảibàncãi,kiêntrìlàphươngpháptốtnhấtđểtăngcườngýchí,nghịlựcchotrẻ.TronggiađìnhngườiDoThái,chamẹsẽđểtrẻkiêntrìlàmmộthoặcnhiềuviệctừnhỏ,vídụtậpthểdụcbuổisáng,viếtnhậtký,dọndẹpvệsinh…Nếutrẻcóthểkiêntrìtrongbathánghoặcnửanăm,chắcchắnýchícủatrẻsẽđượcrènluyệntốt.Đốivớitrẻ,hànhđộnglàsựchứngminhtốtnhất,muốntrẻcóýchíkiêncường,cầnđểtrẻbắtđầulàmmộtviệcgìđó.

Ngàynay,ởrấtnhiềuquốcgia,giáodụcchotrẻkhảnăngchịuđựngthấtbạitrởthànhmộttrongnhữngbàihọccầnthiết.Đặcbiệtlàtronggiađìnhởcácnướcpháttriển,chamẹluôncoitrọngbồidưỡngýchíkiêncườngvàtinhthầnchịukhó,chịukhổchoconcái.Bởilẽ,ởcácnướcpháttriểntrẻkhisinhrađãcóđờisốngvậtchấtđầyđủlạiluônnhậnđượcsựquantâm,yêuthươngcủachamẹnêntrẻrấtdễtrởnênlườibiếng,ỷlại,kémcỏi…Đểtrẻthíchnghivớixãhộihiệnđại,chamẹcầnlàmtấmgươngchotrẻ,cùngtrẻtạonênbíquyếtsinhtồnmạnhmẽ.

MộtthươngnhângiàucóngườiDoTháivìmuốnchocácconmìnhcónhiềucơhộilaođộng,nêncứđếnkỳnghỉhè,anhlạidẫn7cậucontraicủamìnhlênnúiởmộtthờigian.

Mùahèđếnrồi,mộthôm,thươngnhânhỏicáccon:“Chúngtacùnglênnúiở,cácconthấycóđượckhông?”.

Nhữngngườiconcủaanhđềuđồngthanhđáp:“Đượcạ!”.Sauđó,chúngnhanhchóngthuxếphànhlícủamình.

Saukhiđếnnơi,anhbắtđầusắpxếpcôngviệc:“Jerry,Tomgiúpchúdựnghàngrào,đàorãnhnước;Lusy,Julycáccongiúpcôchobòăn;Petercònnhỏ,ởtrongnhàchămsóchaiemlàđược”.

“Vângạ,thưabố,convàTomnhấtđịnhsẽxâyhàngràochắcchắn”;“Chúngconcũngsẽchobòănnonêạ…”.Nhữngđứatrẻtranhnhaunóilênsuynghĩcủamình.

Hàngnăm,saumỗilầntrởvềnhà,bọntrẻđềunắmbắtđượcnhiềukĩnăngsốngvànhậnbiếtđượcnhiềuloàiđộngthựcvật.Sovớinhữngtrẻcùnglứatuổi,bọntrẻhiểubiếthơnrấtnhiều,khảnănghọchànhcũngtốthơn.

TronggiađìnhDoThái,mỗiđứatrẻđềuphảigánhvácnhữngcôngviệcgiađìnhphùhợpvớikhảnăngcủamình.Thôngthường,trẻtrướctuổiđihọcsẽlàmnhữngviệcnhư:giúpmẹđổrác,tựthudọnđồchơi,chochómèoăn…Dầndần,chamẹcònphâncôngchoconlàmnhữngviệccốđịnhnhưrửabát,tướihoa…Saukhihoànthànhnhiệmvụđảmbảocảvềchấtlượngvàthờigianđượcgiao,trẻsẽđượcnhữngphầnthưởngxứngđáng.

Đasố,chamẹDoTháirấtnhẫnnạikhiconcáibắtđầulàmviệc.

Họluôntậntìnhchỉbảochoconcáckĩnăngcầnthiết.Chodùlúcđầubọntrẻkhiếnbốmẹbậnrộn,vấtvảhơnnhưtrẻrửabátkhôngcẩnthậnlàmvỡbát...tuynhiên,lúcđó,chamẹsẽkhôngtráchmắnghoặcyêucầuconkhônglàmnữa,màtừngbướchướngdẫncáchrửabátđúngcách.Nếutrẻcókhảnănglàmviệcnhàchamẹsẽkhônglàmthayconnữa.Vìhọhiểurằng,làmthayconsẽtăngtínhỷlạicủaconcái,thậmchílàmmấtcơhộipháttriểntựnhiêncủatrẻ,khôngcólợichoviệchìnhthànhsựtựtinvàbồidưỡngtinhthầntựcườngchotrẻ.

Ngoàira,ngườiDoTháicònchorằng,mộtngườimuốnthànhđạtcầnthôngminhvàchămchỉ.Vìthế,họcoibồidưỡngtìnhyêulaođộngchoconlàđểthúcđẩysựpháttriểntoàndiệncủacon.TronggiađìnhngườiDoThái,nhiềutrẻemđãlaođộngtừlúc2tuổi.Họđểconcáitựlàmnhữngviệccủachúng,từđógiúptrẻrènluyệnkhảnăngkhắcphụckhókhăn,tạodựngsựsựtựtinvàýthứcđộclập.DướiđâylàphươngphápmàbốmẹDoTháidạytrẻbiếtyêulaođộng:

❃Nguyêntắcsắpxếpviệcnhàchotrẻ

ChamẹDoTháikhisắpxếpviệcnhàchotrẻthườngtuântheohainguyêntắc.Thứnhấtlànguyêntắc“Thúcđẩy”,khitrẻcóưuđiểmởphươngdiệnnàohoặcthíchcôngviệcnào,chamẹsẽsắpxếpnhữngcôngviệccóliênquanchotrẻ.Vídụkhitrẻrấtthíchxàorau,chamẹsẽđểtrẻxuốngbếpthửtaynghề.Thứhailànguyêntắc“Bổsung”,khitrẻcókhuyếtđiểmởphươngdiệnnào,chamẹsẽnhằmvàokhuyếtđiểmđóđểsắpxếpmộtsốviệcnhàcóliênquan.Vídụkhitrẻnhútnhát,chamẹsẽcốýchotrẻtựrangoàimuađồ.

❃Sắpxếpviệcnhàphùhợpvớitrẻ

BốmẹDoTháikhisắpxếpviệcnhàchotrẻsẽđặcbiệtchúýbồidưỡngtínhhợptácvàtínhđộclậpcủatrẻ.Thôngthường,chamẹsẽsắpxếpchotrẻmộtsốviệcmàtrẻcóthểtựhoànthànhvàmộtvàiviệcmàbốmẹvàtrẻcóthểcùnghoànthành.Nhưvậy,thôngquaviệchoànthànhviệcnhà,trẻsẽrènluyệnkhảnănglàmviệcđộclập.Đốivớiviệcmàcảbốmẹvàtrẻcùnghoànthành,bốmẹkhôngnhữngchỉchotrẻđượcnhữngkĩnănglaođộng,màcòncóthểgiaolưuvớitrẻnhiềuhơn,tăngthêmtìnhcảmthânthiếttronggiađình.

❃Dựavàoýnguyệncủatrẻđểsắpxếpviệcnhàchotrẻ

ChamẹDoTháithườngsắpxếpviệcnhàchoconcáilàmuốncon

trongquátrìnhlàmviệcđượcrènluyệnvàthíchnghivớicuộcsốnghơn.Vìthế,trướckhisắpxếpcôngviệcnhàchotrẻ,họthườnghỏivàtôntrọngýkiếncủacon,đểcontựlàmnhữngviệcmìnhthích.Chodùtrẻlàmkhôngđúng,khôngquen,hoặclàmchoviệcnhàcàngrốithêm...chamẹcũngkhôngbaogiờtráchmắngcon,họcònkhíchlệvàkhenngợiconcái.

Ngoàira,khitrẻmuốnhoànthànhmộtviệcgìđóvượtquákhảnăngcủamình,chamẹthườngkhôngngăncản,màchiaviệcđóthànhnhiềuphầnđểtrẻthựchiệntừngchútmột,khitrẻthànhcôngsẽgiaotoànbộviệcchotrẻlàm.Tómlại,nềntảngbồidưỡnglaođộngchoconcáichínhlàtôntrọngvàcổvũ,cácbậcchamẹhãyvậndụngvàhọctập.

Từnhỏconđãcóthểtựmìnhtiếnlênphíatrước

Buổichiềuthứbảy,anhSparks(ngườiDoThái)đangchuẩnbịquétsân.Anhvừabướcrasân,cậucontrai5tuổiNickvộichạyđến,nói:“Bố,concầnbốgiúp.Bốhãygiúpconlàmmộttấmbiển,conđịnhbánnhữnghònđánày”.

Nickvôcùngthíchđá.Cậucónhiềuloạiđákhácnhau,cónhữnghònlàdocậusưutập,cókhôngíthònlàbạnbètặng.Nickcoichúngnhư“bảobối”cẩnthậnđặt

chúngtronggiỏ,thườngxuyênlaurửa,phânloại.

Sau15phút,Nicklấytấmbiểnmàbốvừaviết,xáchgiỏvàmangtheobốnhònđáđẹpnhấtrangoàiđường.Khiđếnnơi,cậuxếpnhữnghònđáđóthẳnghàngvàđặtcạnhđóchiếcgiỏnhỏ,sauđócậungồixuốngvàđợikháchđếnmuađá.

Sparksrấtquantâmđếncontrai,luônđứngởxatheodõisựviệc.Saunửatiếngtrôiqua,khôngcóaiđingangqua.Anhđếntrướcmặtconvàhỏi:“Nick,nhữnghònđácủaconbánthếnàorồi?”.

“Ồ,cũngđượcbốạ”.Nicktrảlời.

“Ừ,vậycáigiỏđócótácdụnggì?”.Sparkshỏi.

“Làđểđựngtiền,bốạ”.Nicktrịnhtrọngtrảlời.

“Vậyconbánmỗihònđánàylàbaonhiêu?”.

“1đôạvàcóthểchọntùyý”.

“Nick,concầnbiếtrằngkhôngaimuốnbỏ1đôđểmua1hònđácả”.

“Không,bốơi,chắcchắnsẽcóngườimua”.

“NhưngNickà,conđườngnàyrấtítngườiqualại,conhãyvềnhàchơithìhơn!”.

“Không,bốơi,contincórấtnhiềungườiđiquađây”.Nicknói:“Vìconbiếtnhiềungườiđibộtrênconđườngnày,cómộtsốngườicònđếnxemnhàởđây”.Sparkskhôngnóinữa,anhtrởvềsânnhàvànhìntheocontừxa.

Sparksvừatrởvềsân,thìcómộtchiếcxenhỏđiđến.Khinósắpđếnchỗcậubé,Nickvộivànggiơtấmbiểnlên.Rồiđộtnhiên,chiếcxedừnglại,từtrênxecómộtngườiphụnữbướcxuống,ngườiphụnữđếntrướcmặtNick,ngồixuốngvàchọnmộthònđá,sauđóđưa1đôchocậu.

Ngườiphụnữmuahònđálênxevàđi,Nickvộivàngchạyvềchỗbố,vừagiơđồng1đôtrongtay,vừahétto:“Bốơi,bốxem,conđãbánđượcmộthònđárồi”.

Sparkskhôngngăncảncon,vìanhtinvàokhảnăngcủacontraimình.TrongmắtngườiDoThái,tựtinlàmộtphẩmchấtcầncó,đólàsựkhẳngđịnhđốivớibảnthân.Nếumộtngườicóđủtựtin,anhtasẽtrởthànhngườimàmìnhmuốn.Vìthế,ngườiDoTháithườngdạyconmình:“Tựtingiúpconngườicốgắngkhắcphụckhókhăn,chiếnthắngthấtbại,đạtđượcthànhcông.Nếuconcóđủtựtinvàluôncốgắng,consẽlàmđượcmọiviệc!”.

Chamẹmuốnbồidưỡngsựtựtinchoconcái,cầntìmranguyênnhânkhiếntrẻkhôngtựtin.NhàgiáodụcnổitiếngngườiDoThái,Kravetchorằng:“Nguyênnhântrẻcảmthấykhôngtựtinchínhlàsựtựti,tựtilàkẻthùlớnnhấtcủatựtin”.Vìthế,trướckhibồidưỡngsựtựtincầnloạibỏtâmlítựtiởtrẻ.Nhậnthứcđượcđiềunày,chamẹDoTháiluôntôntrọngconcái,đểconbiếtrằngbảnthânmìnhrấtquantrọng,sauđókếthợpvớimộtsốbiệnphápkhácđểnângcaosựtựtinchotrẻ.

❃Cổvũtrẻquagươngngườithànhđạt

ChamẹDoTháiluôngiớithiệuchoconcáinhữngngườiđạtthànhtíchkiệtxuấttronggiatộchoặcnhữngnhânvậtxuấtsắccủadântộcmình,đểxâydựngtấmgươngchotrẻhọctậpvànoitheo.Nhưvậy,chamẹđãlàmtăngniềmtựhàovàsựtựtinchotrẻ.

❃Khenngợivàcổvũkịpthời

NgườiDoTháiđặcbiệtchúýđếnviệckhenngợiconcái.Họthườngdànhnhiềulờikhentặngđểtrẻtiếptụccốgắng.Chamẹtậndụngmọiưuđiểmcủaconđểkhentặngnhư:Thànhthật,cótinhthầnchínhnghĩa,biếtcaháthaycókhảnăngbiểudiễn...Khôngnhữngthếchamẹcònviếtưuđiểmđóragiấy,dánởnơidễnhìnthấynhấttrongnhàđểcổvũtrẻ.Đồngthời,khitrẻvượtquabảnthân,hoànthànhmộtviệcnàođó,chamẹsẽkhenngợiconcôngkhai,giúpcontăngthêmniềmtựhàovàsựtựtin.

❃Khônglàmgiúptrẻ,đểtrẻtựđivềphíatrước

“Việccủamìnhtựmìnhlàm”lànguyêntắccơbảnkhingườiDoTháidạycon.Vìtâmlítựtinởtrẻcóđượcngoàinhờsựtôntrọngvàcổvũcủachamẹ,còntừsựthànhcôngtrẻđạtđượctừnglầntừnglầnbồidưỡnglên.Bởivậy,chamẹDoTháithườngđểconcáitựtìmhiểuvàlàmnhữngviệcmìnhthích.Chodùtrẻlàmviệcđócótồitệthếnào,họcũngkhôngnổicáu,chỉkiênnhẫngiảnggiảivàhướngdẫn.Mụcđíchlàđểtrẻtrảinghiệmcảmgiácthànhcông,từđótăngthêmtựtinchotrẻ.

❃Giúptrẻthẳngthắnnhìnnhậnkhuyếtđiểmcủamình

Chúngtađềubiết,mỗingườiđềucóưu-khuyếtđiểmriêng.ChamẹDoTháikhôngchỉliệtkêưuđiểmcủaconcái,màđồngthờicũngchỉranhữngkhuyếtđiểmcủatrẻ.Saukhichỉrakhuyếtđiểmcủacon,chamẹsẽcùngconphântíchnguyênnhântạonênkhuyếtđiểmđóvàcùngtìmbiệnphápkhắcphục.Đặcbiệt,chamẹsẽcổvũconcốgắngthayđổikhuyếtđiểm.Chodùnhữngkhuyếtđiểmđórấtkhósửachữa,ngườilớnvẫngiúptrẻnhìnthẳngvàokhuyếtđiểm,khôngvìcókhuyếtđiểmmànảysinhtâmlítiêucực.

Tựtinlàđiềukiệncólợiđểconngườiđạtđượcthànhcông,vàmứcđộtựtinsẽquyếtđịnhthànhcôngđólớnhaynhỏ.Vìthế,cácbậcchamẹcầnhọctậpcáchdạyconcủangườiDoThái,chúýbồidưỡngsựtựtinchocontừnhỏ,đểtrẻngàycàngtựtinvàxuấtsắchơn.

Vàobuổisáng,ngườimẹDoTháiđangchuẩnbịbữasángchocảnhà.

“Aaron,maudậyănsángđicon”.MẹgõcửaphòngcủaAaronvànóito.

“Conbiếtrồiạ,conđangmặcquầnáo”.TrongphòngvọngratiếngcủaAaron.

10phúttrôiqua,Aaronchậmchạpbướcrakhỏiphòng.Quakhecửa,mẹnhìn

thấychăngốivứtbừabãitrêngiường.Vìthếmẹhỏi:“Aaron,lẽnàohômnayconkhôngđịnhdọndẹpchănmàncủamìnhư?”.

“Vâng,mẹạ.Hômnaycondậyhơimuộn,hơnnữađếntốilạinằm,vìthếconđịnhkhônggấpạ”.Aaronbìnhthảnnói.

“Được,đãnhưvậythìbắtđầutừngàymaiconhãydậysớmtrướcnửatiếng”.Mẹnói.

“Tạisaoạ?”.Aaronbấtmãnhỏilại.

“Khôngsaocả,đólàvìmẹphạtconkhôngchịugấpchănmàntửtế,chỉkhinàocondọndẹpchăngốicẩnthậnthìmớicóthểthứcdậynhưtrước”.

“Đượcrồi,mẹơi,consẽgấpgọngàng.Cóđiều,mẹrótchoconmộtcốcsữanóngđượckhông,conđangrấtvội”.Aaronvừadọngiườngvừanói.

“Khôngvấnđềgì,dọndẹpxongconcóthểrauống”.

Ngườimẹthấyhiệuquảkhôngtồi,vuimừngrótchocontraimộtcốcsữanóng.

TronggiađìnhngườiDoThái,dườngnhưđứatrẻnàocũngcó

thóiquentựgấpchănmàn.Thôngthường,nếucótrẻquênhoặckhôngđịnhlàmviệcnày,chamẹsẽyêucầutrẻmỗingàydậytrướcnửatiếng,chođếnkhitrẻbắtđầudọndẹpchănchiếucủamìnhgọngàngmớithôi.Mụcđíchcủasựtrừngphạtchínhlàđểtrẻthayđổithóiquenxấu,tạothóiquentốt.

Trẻcònnhỏkhôngtránhmộtsốsailầm.Lúcnày,sựquảngiáocủachamẹlàđiềucầnthiết,nhưngchamẹkhôngvìtrẻkhônghiểubiếtmàthiếutôntrọngtrẻ,càngkhôngnênvìbảnthântứcgiậnmàgiậncáchémthớt,mùquángtráchmắngtrẻ.Chỉcóbiệnpháptrừngphạthợplí,khoahọcmớigiúptrẻgiảmbớtnhữnghànhvikhôngđúng.NgườiDoTháichorằng,trừngphạtkhôngđúngcáchsẽtạohậuquảkhôngtốtchosựtrưởngthànhcủatrẻ.Vìthế,trướckhitrừngphạttrẻ,chamẹhãyđặtra10câuhỏisau:

(1)Mụcđíchcủasựtrừngphạtnàylàgì?

(2)Cáchphạtnàycóthựcsựngănchặnđượcnhữnghànhvikhôngđúngcủatrẻkhông?

(3)Cáchphạtnàythựcsựcóthểgiúptrẻhiểuđượchànhvisaitráicủamìnhkhông?

(4)Tạisaomìnhlạitrừngphạtcon,cóphảivìmìnhđangtứcgiậnkhông?

(5)Cóphảixuấtpháttừsựkíchđộngmàmìnhquyếtđịnhtrừngphạtconkhông?

(6)Khimìnhkhôngtứcgiận,mìnhcótrừngphạtconnhưvậykhông?

(7)Cáchphạtnàycólàmconcảmthấyxấuhổhoặctủithânkhông?

(8)Lẽnàokhôngcòncáchnàokhácư?

(9)Cáchtrừngphạtnàylàmộtphầncủakếhoạchư?

(10)Cóphảimìnhluôntrừngphạtconnhưvậy?

ChamẹDoTháisởdĩtrảlời10câuhỏinàytrướcvìhọbiếtrằngtrừngphạtkhôngđúngrấtcóthểmangđến10hiệuứngkhôngtốt

nhưsau:

(1)Kíchthíchthêmnhữnghànhđộngkhôngđúngcủacon.

(2)Khiếnconcảmthấyphẫnnộ.

(3)Dễlàmconnảysinhcảmgiácthấtbại.

(4)Khôngcólợichoviệctăngcườngsựtựtincủacon.

(5)Dễlàmchocontựti.

(6)Dễlàmchoconcảmthấysợhãi.

(7)Concóthểxuấthiệntâmlítuyệtvọng.

(8)Gâybấthòagiữacácmốiquanhệtronggiađình.

(9)Cóthểkhiếnconsaunàyđốixửhàkhắcvớingườikhác.

(10)Cóthểlàmconmấtđidũngkhínóichuyệnvớibốmẹ.

Nhậnthứcđượcnhững"hậuquả"trênnênkhichamẹDoTháidạydỗconcáithườngtránhtrừngphạtcon,tuynhiên,khicầntrừngphạthọtuyệtđốikhôngnhẹtay.ĐồngthờingườiDoTháirấtcoitrọngtrừngphạthợplívàkhoahọc,vìtrừngphạthợplísẽgiúptrẻnhậnthứcđượcrằnghànhviđúngđắnquantrọngnhưthếnàotrongcuộcsống.

❃Dùngtháiđộvàngônngữrahiệuchotrẻ

Saumỗilầnphạmlỗi,trẻsẽcảmnhậnđượcsựkhônghàilòngcủachamẹkhinhìnvàovẻmặthaytháiđộcủahọ.Lúcnày,nếulàmộtđứatrẻhiểuchuyện,trẻsẽcóýthứcthayđổihànhvixấuđóvàlạicóđượcsựkhenngợicủabốmẹ.Vìthế,đốivớilỗilầmcủatrẻ,đầutiênchamẹnênbiểuhiệnsựkhônghàilòngquangônngữvàtháiđộ,đểtrẻnhậnbiếtđượclỗicủamìnhvàtựthayđổi;nếutrẻkhôngsửachữa,chamẹmớisửdụngcáchthứccủamìnhđểphạttrẻ.

❃Tướcđicơhộichơicủatrẻ

Tròchơiđốivớiđasốtrẻrấtquantrọng,vìđólàcáchthứcđểtrẻgiaotiếpvớingườikhácvàkhámphánhữngđiềuchưabiết.Khitrẻ

cóthóiquenvứtđồchơilungtunghoặclàmhỏngđồchơi,chamẹDoTháithườnggiấuđồchơicủachúngđi,đểtrẻcảmthấymìnhbịmấtđồchơi,chođếnkhitrẻthayđổithóiquenxấumớitrảlạichochúng.Ngoàira,nếutrẻthíchbắtnạtcácbạnnhỏkhác,chamẹDoTháicóthểbắttrẻởtrongnhà,đểtrẻkhôngcócơhộichơiđùavớicácbạn,đếnkhitrẻcảmthấycôđơnvàtỏýkhôngmuốnbắtnạtcácbạnkhác,chamẹmớichophéptrẻrangoàichơi.

❃Tráchphạttrêncơsởtôntrọngtrẻ

ChamẹDoTháithôngthườngkhôngphạttrẻtrướcmặtngườikhác,họsẽtìmmộtcănphòngriêng,sauđócùngtrẻnóichuyệnhoặctiếnhànhtrừngphạthợplí.Làmnhưvậybảovệđượclòngtựtôncủatrẻ,khôngđểtrẻcảmthấyxấuhổ.

Cáchphạthợplíkhôngdễdàngthựchiện,nóđòihỏiphảicósựkiêntrì,chamẹkhôngnênvìtìnhcảmcánhânhoặcvìkíchđộngnhấtthờimàmùquángthayđổikếhoạchtrừngphạt.Ngoàira,trongquátrìnhtrưởngthành,đứatrẻnàocũngtừngphạmlỗi,vìthế,chamẹkhôngnênchỉgiúptrẻsửachữalỗilầm,màcònnênbồidưỡngchotrẻtinhthầndámnhậnlỗivàsửalỗi.

ConlàmộtđứatrẻdũngcảmZek-cậubéngườiDoTháilàmộtcầu

thủcó5nămkinhnghiệm,ướcmơcủacậulàtrởthànhmộttrọngtàibóngđá.Quasựcốgắngbềnbỉ,nămZeklên10tuổi,quamộtkỳthi,cậuđãđạtđượcgiấychứngnhậntưcáchtrọngtài.

ChamẹcủaZekluônchúýđếnviệcbồidưỡngsựdũngcảm,mạnhdạnchocon.Họthườngxuyêncổvũcậukhilàmviệckhôngđượcnhútnhátmànêndũngcảm

vàmạnhdạn.

Mộtlần,Zeklàmtrọngtài,cậurấtcăngthẳng,nhưngcậukhônghềsợhãi.Khitrậnđấudiễnrađượcmộtnửathờigian,cầuthủtiềnđạocủađộiAnhanhchóngđộtnhậpvàokhuvựccấmcủađộiB,nhưngtronglúchỗnloạnđãbịngã.Thấyvậy,Zeklậptứcthổicòi,thưởngchođộiđóđượcquảphạttrongvòngcấmđịa.Lúcnày,huấnluyệnviêncủađộiAtỏrarấtbấtmãnvớiquyếtđịnhcủatrọngtài,ôngtabấtchấpsựngăncảncủangườikhácxôngvàosân,lêntiếngtráchmócquáttháovớicậutrọngtài10tuổi.KhimọingườiđangcảmthấylothaychoZek,thìcậubìnhtĩnhrútthẻvàngcảnhcáovịhuấnluyệnviênđóvàghivàosổ.

SựdũngcảmvàbìnhtĩnhcủaZekkhôngchỉnhậnđượcsựđồngtìnhvàkhenngợicủabốmẹ,màcònđượctấtcảkhángiảvỗtaytánthành.

Vídụtrênchothấy,cậubéZekbiểuhiệntuyệtvờinhưvậyvìcậutrànđầylòngtựtinvàdũngcảm.ĐốivớimộtcậubémớimườituổinhưZek,nhữnghànhđộngnàythựcsựđángbiểudương.Dotrẻcònnhỏ,rấtnhiềuđiềuchưabiết,nênđôilúctỏranhútnhát,sợhãi.Mộtchuyêngiatâmlíđãnói:“Nguyênnhântâmlísợhãiởtrẻvàngườilớnlànhưnhau,vấnđềquantrọnglàngườilớnbiếtcáchđốiphóvớinỗisợcòntrẻemthìkhôngbiếtphảilàmthếnàovớinỗisợ”.Vìvậy,chamẹnênquansáttỉmỉ,tìmranguyênnhânvàgiúptrẻloạibỏtâmlísợhãi,đồngthờibồidưỡngphẩmchấtdũngcảmchotrẻ.

Thựcra,chamẹnàocũnghivọngconmìnhdũngcảm,mạnhdạn,nhưngthườngsựviệcđingượclạivớimongước,khôngphảiđứatrẻnàocũngcótínhcáchmạnhdạn,dũngcảm.Chẳnghạn,cótrẻsợbóngtối,cótrẻsợ“hồnmabóngquỷ”,cótrẻsợcảmgiáccôđơnkhikhôngcóbốmẹbêncạnh.Nếucứđểtìnhtrạngđótiếptục,rấtcóthểtínhcáchtrẻpháttriểntheohướngkhôngcólợi.Vìthế,chamẹnêntíchcựctìmrabiệnpháphợplí,khoahọc,bồidưỡngtínhcáchdũngcảmchotrẻ.

ChúngtahãyxemchamẹDoTháibồidưỡngphẩmchấtdũngcảmchoconcáihọnhưthếnàonhé!

❃Xâydựngtấmgươngtốtchotrẻnoitheo

Trẻrấtgiỏibắtchước,hơnnữacònđặcbiệtthíchbắtchướcbốmẹ.Dođó,chamẹDoTháithườngrấtchúýđếnhìnhtượngcủamình,luôncốgắngtỏradũngcảmtrướcmặtconcái,đồngthời,họhivọngthôngquahànhđộngcủamìnhkíchthíchýchídũngcảmcủatrẻ.Ngoàira,chamẹDoTháicònthảnnhiênthừanhậnnhữngthứmàtrướckialàmhọthấysợhãi,sauđógiảnggiảichotrẻhiểutạisaobâygiờhọkhôngsợnữa.Thôngquasựảnhhưởngngầmnày,tâmlísợhãicũngdầndầnđượckhắcphục,tâmlícủatrẻsẽđượcpháttriểntoàndiện.

❃Tôntrọngtrẻ,dùngcáchthứcthíchhợpgiúptrẻloạibỏtâmlísợhãi

Trẻthườngsợmaquỷlàvìtừnhỏtrẻđượcôngbà,chamẹkểchonghenhữngcâuchuyệnhoặctrẻxemnhữngbộphimcóliênquanđếnmaquỷ.Thếnênlúcnàychamẹcógiảngchotrẻnghethuyếtduyvậthaythuyếtvôthầnelàcũngkhôngcótácdụng.Trongtìnhhuốngnày,cáchlàmthôngthườngcủachamẹDoTháilàtìmcáchhiểutrẻ,tôntrọngtrẻ,dùngcáchtrẻthíchhoặccóthểtiếpnhậnđểgiúptrẻxóabỏtâmlísợhãi.Vídụ,chamẹsẽnóivớitrẻ:“Maquỷsợnhữngtrẻngoan,vìthếconchỉcầnlàmộtđứabéngoanlàđược”…

❃Tìmcănnguyên,nóichotrẻbiếtlídokhôngphảisợhãi

Thôngthường,trẻsợhãilàcónguyênnhân.Vídụ,trẻsợbốmẹkhôngởnhàlàdotrẻsợởnhàmộtmìnhhaykhitrẻsợchó,mèo,cóthểlàtrẻsợbịchúngcắn.Lúcnày,cáchlàmcủachamẹDoTháilàquansáttỉmỉnhữnghànhđộng,lờinóithườngngàycủatrẻ,tìmra

nguyênnhânkhiếntrẻsợhãi,sauđótìmcáchgiảiquyết.Vídụ,khitrẻsợhãichómèo,họsẽkểchotrẻnghecâuchuyệnvềchócon,mèocon,nóivớitrẻcáchthứcvàphươngphápđểtiếpcậnvớichúng,tăngcảmgiácantoànchotrẻ.

❃Tăngcường,bồidưỡngtinhthầndũngcảm,độclậpchotrẻ

Mộtngườicótínhđộclậpcaorấtítkhiỷlạivàongườikhác,đồngthờikhigặpkhókhănhọluôntỏramạnhmẽ,khôngsợhãi.Muốnbồidưỡngtinhthầndũngcảmchotrẻ,chamẹDoTháibồidưỡngchotrẻtừtínhtựlập.TronggiađìnhDoThái,trẻ2tuổibắtđầuphảilàmviệcnhàvừasức,khilớndầnlên,bốmẹbắtđầugiaochotrẻnhữngcôngviệcphứctạphơn.Laođộngsẽlàmtăngkhảnăngđộclậpvàbồidưỡngtinhthầndũngcảmkhắcphụckhókhănchotrẻ.

Muốnbồidưỡngphẩmchấtdũngcảmchotrẻ,cácbậcchamẹphảilàtấmgươngtốt,thườngxuyênnóichuyệnđểhiểuđượcsuynghĩcủatrẻ,từđórènluyệntínhcáchđộclậpchotrẻ.Ngoàira,việcdạydỗconcáiphảicầnmộtkhoảngthờigiandài,khicócáchdạykhoahọcvàkiêntrì,tinrằngbạnsẽdầnsẽbồidưỡngconmìnhtrởthànhmột“dũngsĩnhỏtuổi”!

Hômnaylàsinhnhật8tuổicủaPeter,cậuđãmờirấtnhiềubạnbèđếnthamdự,trongđócócảcôemgáiLusy.Trướckhibữatiệcbắtđầu,cácbạnđềutựbiểudiễntiếtmụccủamìnhtặngchoPeter,nhưngLusyvẫnngồimộtgóc,khôngdámđứnglênbiểudiễn.

Mẹpháthiệnrađiềuđó,đếnbênLusyvànhẹnhànghỏi:“Lusy,hômnaylàsinhnhậtcủaanh,concóvuikhông?”.

“Dạ,conrấtvuimẹạ”.Lusynhìnmẹ,trảlời.

“Vậyconcómuốnbiểudiễnmộttiếtmụcđểchúcmừngsinhnhậtanhkhông?”.Mẹhỏi.

“Conrấtmuốn,nhưng…nhưngconkhôngbiếtbiểudiễnthếnào,conxinlỗimẹ”.Lusyvừamânmêvạtáovừanóinhỏ.

“Ồ,hóaralànhưvậy,nhưngmẹthấyconhátbài“Happybirthday”rấthaymà,concóthểhátbàiđóchoanhconngheđượckhông?”.Mẹgợiý.

Lusynghĩngợimộtlát,cuốicùngmạnhdạnnói:“Đượcạ”.Nóixong,côbéđứnglênvàháttobàihát“Happybirthday”.KhiLusyhátxong,Petervàcácbạnđềuvỗtayrấttođểcổvũvàkhencôbéháthay.Lusythấyvậyrấtvui,dầndầnkhôngcònnhútnhátnữa,bắtđầuhòanhậpvàobữatiệccùngmọingười.

Trongvídụtrên,côbéLusykhôngphảilàkhôngcókhảnăngbiểudiễn,nhưngcôbéthiếusựtựtin.Trongtìnhhuốngđó,ngườimẹDoTháiđãhướngdẫnvàcổvũLusy"xuấtđầulộdiện",thểhiệnbảnthân.ChamẹDoTháiluônchorằng,rènluyệnchotrẻthóiquendũngcảmthểhiệnkhảnăngcủabảnthântừnhỏkhôngchỉgiúptrẻnhanhchónghòanhậpvàotậpthể,thíchứngvớixãhội,màcòntăng

tỉlệthànhcôngtrongtươnglai.

Ngoàiviệccổvũtrẻthểhiệnbảnthân,chamẹDoTháicòndạytrẻtựnhậnthứcvềbảnthân,chỉcónhậnthứcđượcđiểmmạnh,tàinăngcủabảnthânmớicóthểbiểuhiệnxuấtsắcbấtcứlúcnào.Vìthế,khidạydỗconcái,trướctiênhọxâydựngchoconquanniệmcánhânđúngđắn;sauđónhậnđịnhchínhxáctàinăngvàưukhuyếtđiểmcủabảnthân;cuốicùngdạytrẻcáchthểhiệnsởtrường,khắcphụcsởđoản,thểhiệnđiểmmạnhcủamìnhtrongtìnhhuốngthíchhợp,đểngườikhácthấynănglựccủamình.

Đươngnhiên,khidạytrẻthểhiệnbảnthân,chamẹDoTháicũngchúýmộtvàikĩnăngvàbiệnpháp.Họkhôngbaogiờphànnànvềnhữngkhuyếtđiểmcủaconmàluôncổvũ,khenngợicon,giúpcontựtinthểhiệnmình.ChúngtahãycùngxemchamẹDoTháisửdụngnhữngphươngphápnàonhé.

❃Luôncổvũmàkhôngphủđịnhtrẻ

TronggiađìnhngườiDoThái,bạnrấtítnghenhữngcâunhư:“Kidd,saoconlạimặcáotráithếkia?”,“Đừngđụngvào,nếukhôngconsẽlàmvỡđấy”,“Concònnhỏthếlàmsaomànấucơmđược?Mauđirađi”.ChamẹDoTháiluônkhuyếnkhíchconmạnhdạnthểhiệnnănglựccủabảnthân.Chẳnghạn,khicontỏraủrũ,buồnbãvìcónhữngngườibạngiỏihơnmình,khôngdámthểhiệnmình,chamẹluônkịpthờiđộngviênvàgiúpcontìmraưuđiểm,sởtrường,sauđóđểkhơigợilạinhữngviệctrướcđâymàcontựhào,từđógiúptrẻcóthêmtựtin.

❃Hiểu,đồngcảmvớinhữngtrẻnhútnhátbẩmsinh

Mộtsốtrẻcótínhcáchnhútnhátbẩmsinh,làmviệcgìcũngengại,khôngdámthểhiệnbảnthân.Lúcnày,chamẹcầnhiểuvàđồngcảmvớitínhnhútnhátcủatrẻ.Sauđó,dầnkéodàikhoảngcáchgiữamìnhvàconcái,vídụkhitrẻchơibêncạnhbốmẹ,bốmẹcóthểcốtìnhđểtrẻchơimộtmình,chotrẻthờigianvàkhônggiantựdorènluyệnkhảnăngđộclập.Cuốicùng,chamẹluôncổvũtrẻthểhiệnbảnthânvàonhữnglúcthíchhợp,từđóđểtrẻcảmnhậnđượckhảnăngvàsứcmạnhtiềmẩncủamình.

❃Rènluyệnkhảnăngthểhiệnbảnthânởnơiđôngngười

Khitrẻngàymộtlớnlên,tùyđiềukiệnkinhtếcủamình,chamẹDoTháisẽdẫntrẻđếnnơiđôngngườiđểtrẻhiểuthêmvềxãhộivàthểhiệnbảnthânmình.Vídụ,chamẹdẫntrẻthamgiamộtsốcuộcthinghệthuật,cổvũtrẻchơinhữngmônthểthaomạohiểmnhưleonúi,đuaxe…haydẫntrẻthamgiamộtvàihoạtđộngxãhộiđểtrẻtăngcườnghiểubiếtvàthêmmạnhdạn.Dùchươngtrình,cuộcchơinào,chỉcầntrẻdámthamgia,dámthểhiệnthìchứngtỏmongmuốnthểhiệnbảnthâncủatrẻđãtănglên.

Khôngthểphủnhậnrằng,xãhộingàynaykhôngchỉcầnnhữngngườicótài,màcòncầnngườicókhảnăngthểhiệnxuấtsắc.Vìtàinăngđócầnthểhiệnthìmớiđượcmọingườicôngnhậnvàkhẳngđịnh.Ngoàira,dámthểhiệnbảnthânởmứcđộnàođócònlàcơhộiđểtạonênthànhcông.Vìthế,cácbậcchamẹcầnxemtrọngsứcmạnhbiểuhiện,cóýthứcbồidưỡngconcáitrởthànhngườidám"xuấtđầulộdiện".

ThấtbạichẳnglàgìđốivớiconNămhọcmớisắpđến,ngôitrườngmà

Wienerđangtheohọcchuẩnbịtổchứcmộtcuộcthivănnghệ,béWiener10tuổicũngtíchcựcthamgia.

Ngàythiđãđến.Sautiếtmụcnhảysôiđộngchàomừngcuộcthi,ngườidẫnchươngtrìnhbắtđầugiớithiệutiếtmụctiếptheo:“XinmờibạnWienerlênbiểudiễnbàihát“Tingtang”.GiọnghátcủaWienerrấthay,mẹvàcácbạnđềukỳvọng

rấtlớnvàocôbé,nhưngWienernhútnhátbỗngnhiêncảmthấyvôcùngcăngthẳng.

Saukhibướclênsânkhấu,haitaycôbécứthếrunbầnbật,hơnnữacònbịngãsõngsoài.Kếtquảlàvìquácăngthẳngnêncôbékhôngnhậnđượcgiảithưởngnào.Saucuộcthi,Wienertỏravôcùngbuồnbã.MẹđứngbêncạnhgiúpWienerlaunướcmắt,vàanủi:“Wiener,lầnthấtbạinàylàdoconquácăngthẳng,chỉcầnlầnsauconkhôngcăngthẳngnữa,mẹtinconchắcchắngiànhgiảithưởng”.Cuốicùng,Wienerkhôngkhócnữavàhứalầnsaunhấtđịnhsẽgiànhgiảithưởng.

Cuộcthivănnghệnămsau,Wienerlạithamgia.Wienerlúcnàykhôngnhữngcóphongtháibiểudiễntựnhiênmàtiếnghátcònrấtthuhút.Côđãchinhphụctấtcảkhángiảvàbangiámkhảo.Saucuộcthi,Wienercầmphầnthưởngtrongtayphấnkhởinóivớimẹ:“Mẹơi,conlàmđượcrồi,mẹxem,congiànhđượcgiảithưởngnày”.

Cuộcsốnglànhưvậy,thànhcông-thấtbạilàchuyệnthườngtình.CôbéWienertrongvídụtrênvìcăngthẳngnênđãthấtbại,nhưngđượcsựcổvũcủamẹ,cuốicùngcôbélạiđứngtrênsânkhấu,vàgiànhđượcgiảinhưýnguyện.ỞIsrael,đasốchamẹđềutìmcơhộiđểnóivớiconcáirằng:Mộtlầnthấtbạikhôngchứngminhbảnthânmìnhvôdụng,chỉcókhôngdámđốimặthoặcsớmnhậnthuamớilàngườithấtbạithựcsự,chỉcầnmìnhkhôngbỏcuộc,dũngcảmkiêntrì,thìthấtbạihoàntoàncóthểbiếnthànhmộtlầnthấtbại.

Trong"Tamud"cócâu:"Thấtbạikhôngphảilàhết,trừphibạnnhậnthua",ngườiDoTháitinrằngthấtbạikhôngđángsợ,điềuđángsợlàkhôngbiếttựthứctỉnhsauthấtbại.Cómộtsốngườimấtđitấtcảcủacảitừngcó,nhưngđâykhôngphảilàthấtbạihoàntoàn,chỉcầnkhôngtừbỏ,dámkiêntrìlàmlại,nhưvậysẽcóhivọngthànhcông,chỉcóngườidễdàngbỏcuộcvàkhôngbiếtđúcrútkinhnghiệmtừthấtbạimớibịcoilàkẻthấtbạithựcsự.

ThấtbạiđốivớingườiDoTháilàđiềubìnhthường.Điềuhọcoitrọngkhôngphảilàthấtbại,màchínhlàsựnỗlựcvàthànhcôngcủabảnthânsauthấtbạiđó.ChamẹDoTháidạyconcótháiđộđúngđắnvớithấtbại,biếttựđứnglênsaumỗivấpngã.Viêctựđánhgiá,thứctỉnhbảnthânsẽgiúpchúngtatìmđượcđiểmyếuđểthayđổi,từđónângcaonhậnthứcvàkhảnănglàmviệc.Dovậy,chamẹthườnggiáodụcconcáirằng,vấpngãkhônghềđángsợ,điềuđángsợlàsaukhivấpngãkhôngcódũngkhíđứngdậy.Ngoàira,chamẹcũngchúýđếnmộtvàikĩnăngvàbiệnphápbồidưỡngchoconcáitinhthầnkhôngsợthấtbạinhưsau:

❃Khôngdễdàngđápứngnguyệnvọngcủatrẻ

Trongcuộcsống,nhiềubậcchamẹbấtlựctrướcthóibướngbỉnhcủacon.Chẳnghạn,khiconkhóc,chamẹhoặcbịnướcmắtcủaconlàmchomềmlòng,nênđápứngnguyệnvọngcủacon;hoặcbịnướcmắtcủacontấncôngđếnphátđiênkhiếnchamẹbựcbộimàtránhmắngtrẻmộtcáchmùquáng.ChamẹDoTháitâmtháirấttốt,cũngrấtkiênnhẫntrongviệcsửađổithóiquenkhôngtốtcủacon,họkhôngbaogiờnuôngchiềucon.Điềudễnhậnthấynhấtlà:họkhôngdễdàngđápứngnguyệnvọngcủacon.Khiconcóyêucầu,mongmuốnnàođó,chamẹDoTháithườngcốýtrìhoãnthỏamãnmongmuốnđó,đồngthờikíchlệconcốgắnghoànthànhmongmuốncủamình,khinhiệttìnhmuốnhoànthànhđãđượckíchthích,trẻsẽtựbiếtkhắcphụcnhiềukhókhăn.

❃Phêbìnhvàkhenngợihợplí

Nhiềuchamẹrấtcoitrọngviệckhenngợiconcái,nhưngcũngkhôngítchamẹkhôngbiếtkhenngợitrẻcóchừngmực,dẫnđếnhìnhthànhthóitựkiêuchotrẻ.Hơnnữa,khibịngườikhácphủnhận,trẻdễdàngbịtổnthương,buồnbã,tựti.Dovậy,chamẹDoTháithườngchúýmứcđộbiểudươngtrẻ,khitrẻthựcsựlàmđượcviệcgìđócóích,họsẽkịpthờikhenngợiđúngmức,vàchỉranhữngthiếusót,cổvũtrẻlầnsaulàmtốthơn.Đươngnhiên,khitrẻphạm

lỗi,chamẹcũngsẽphêbìnhthíchhợp,vìhọhiểurằng,trẻcầncókhảnăngchịuđựngnhấtđịnh,nếukhôngkhigặpkhókhăn,trẻrấtdễbịđánhbại.

❃Sắpxếpmộtsốkhókhănphùhợpchotrẻ

Dochưacónhiềukinhnghiệmsốngnêntrẻrấtdễgặpnhữngkhókhănvàthấtbại.Khiđó,chamẹDoTháikhôngbaogiờnuôngchiềulàmthayconmàđiềuhọthườnglàmlàđểcontựrènluyện.Ngoàira,cómộtsốbậcchamẹDoTháicònsắpxếpmộtsốkhókhănchotrẻ.Vídụ,khitrẻvừahọcđi,họsắpxếpmộtsốchướngngạivậttrênđường,đểtrẻthửbướcqua.Nếutrẻthấtbại,họsẽhướngdẫntrẻtìmcáchvượtquachướngngạithànhcông,từđótăngthêmdũngkhíchotrẻ.

Ngoàira,chamẹcònđặcbiệtchúýđếntháiđộcủamìnhđốivớithấtbạicủaconcái.Khiconthấtbại,họkhôngchỉtrích,mắngmỏmàluôncổvũvàanủicon,chonêntrẻemDoTháikhôngsợthấtbại.CácbậcchamẹcũngnênhọctậpngườiDoThái,choconcơhộithửsứcvàcổvũconchiếnthắngmọikhókhăn.Nhưvậy,trẻmớicótháiđộđúngđắnkhiđốidiệnvớithấtbại.

Bayernămnay8tuổi,cậurấtđammêtròchơiđiệntử,dùlàtrògì,cậucũngmuốnthửmộtchút.NhưngvìbốmẹquảnthúcnghiêmngặtvàkhảnăngkiềmchếbảnthâncủaBayerrấttốtnênbìnhthường,cậuchỉchơiđiệntửvàocuốituần.

Vàobuổichiềunọ,chúJackhàngxómđếnnhàBayerchơi,thấyBayerđangsaysưachơiđiệntử,chúliềnnói:“Bayerà,chúcóthểchơicùngcháukhông?”;

“Đươngnhiênlàđượcạ,cóđiềuchúphảicẩnthậnđấy,vìcháurấtlợihại,cháusợsẽlàmchúthuathảmhạiđấy”.Bayertựhàonói.

Vàocuộcchơi,Bayermớibiếtmìnhgặpphảicaothủ.Đểhọcđượcnhiềukĩxảotrongtròchơi,Bayerliềnmangbimbim,hạtdưa,kẹo...rađểlấylòngchúJack.ChúJacksaukhithưởngthứcđồănvặtcủaBayer,cũngvuivẻdạycậumộtvàichiêuđãtíchlũy.

Thấytrênbànbầybừavỏbimbim,vỏkẹo...chúJacknghĩrằngBayerđangmảichơi,nênđãđứngdậythudọnrác.Khôngngờ,Bayerlậptứcđứngdậyngănchú,tựđembỏvàothùngrác.Lúcnày,bốcủaBayerđến,anhchàoJackvànóivớicontrai:“Contrai,hômnayconrấttuyệt!Conchămchỉnhưvậy,bốthậtsựrấtvui”.Bayerđượcbốkhen,vuivẻmỉmcườivàlạinghiêmtúcquétdọn.

ĐốivớingườiDoThái,chămchỉlàmộtphẩmchấtphảicó,vìchỉcódântộcchămchỉmớicóthểvàđượccảthếgiớicôngnhận.NgườiDoTháichorằng,chămchỉvàlườibiếngkhôngphảilàbảntínhcủaconngười,rấtítngườikhisinhrađãlàmộtngườichămchỉ,cũngrấtítngườikhisinhrađãlàmộtngườilườibiếng.Sựchămchỉvàlườibiếngcóliênquanđếnsựgiáodụcvàmôitrườngsốngcủatrẻ.

Ngoàira,ngườiDoTháicònđặcbiệtchúýđếnkhảnănglàmviệc.Họchorằng,nếukhảnănglàmviệccủamộtđứatrẻkhôngtốt,thìnókhôngchỉảnhhưởngđếnsựpháttriểntrítuệ,màcòntrựctiếpảnh

hưởngđếncuộcsốngvàcôngviệcsaunàycủatrẻ.Vìthế,ngaytừnhỏhọđãbồidưỡngthóiquenchămchỉchotrẻ.TronggiađìnhDoThái,mộtđứatrẻ2tuổiđãcóthểlàmnhữngviệcvừavớisứccủamình.Vìhọchorằng,bắtđầutừ2tuổi,trẻđãcómongmuốnđộclập.Chamẹcầntậndụngnguyệnvọngđócủatrẻ,sắpxếpchoconmộtsốcôngviệcthíchhợp.Điềuđó,khôngchỉrènluyệnkĩnăngsốngchotrẻ,màcòngiúptrẻrènluyệnđứctínhchămchỉ.

Đươngnhiên,ngoàisựgiáodụcvềlaođộng,khibồidưỡngđứctínhchămchỉchoconchamẹDoTháiđãvậndụngmộtsốphươngphápvàkĩxảonhư:

❃Kịpthờikhenngợihànhđộngchămchỉcủatrẻ

MộtsốtrẻemDoTháirấtngoanngoãnvàchămchỉ,bốmẹchỉcầnnóimấycâu,cácbéđãbiếtgiúpmẹđổrácvàgiúpbốlấybáo.Đốivớinhữnghànhđộngnàybốmẹsẽkịpthờikhenngợivàcổvũ.Chẳnghạn,khitrẻcốgắnglausạchsànnhà,bốmẹsẽnói:“Oa,đâylàsànnhàconlauư?Sạchquá!Mẹrấthàilòngvềcon!”.Nóinhưvậylàchamẹđãghinhậnhànhđộngchămchỉcủatrẻ,đồngthờicổvũtrẻtiếptụcduytrìchuyệntốtấyvàonhữnghômsau.

❃Đểbảnthânlườibiếngmộtchút

MộtsốtrẻemDoTháiđặcbiệtkhôngnghelời,khôngmuốnlàmviệcnhà,ngaycảnhữngviệccủachínhbảnthântrẻ.Lúcnày,bốmẹcầntỏralườibiếngmộtchút.Vídụ,khitrẻbịngã,bốmẹthườngkhôngđỡtrẻdậy,màđểtrẻtựđứnglên;khitrẻnũngnịumuốnmẹxúcchoăn,bốmẹDoTháisẽkhônglàmtheoyêucầucủatrẻmàđểtrẻtựcầmthìaxúcăn.Đươngnhiên,sự“lườibiếng”củabốmẹcũngcầncónguyêntắc,làdựatrêncơsởnhữngviệcmàtrẻcóthểlàmđược.Mụcđíchlàđểtrẻcốgắng,hoànthànhviệccủamình,đồngthờibồidưỡngthóiquenlàmviệcchămchỉchotrẻ.

❃Bồidưỡngthóiquenhọctậpchămchỉ

Trẻemkhôngchỉcầnchămlàmmàcòncầnchămhọc.BốmẹDoTháichorằngcórấtnhiềunguyênnhânkhiếntrẻkhôngchămhọc,vídụtrínhớkém,khôngtậptrungchúý,khôngcóhứngthúvớisáchvở.Trướctiên,bốmẹcầntìmranguyênnhâncụthể,từđóđưaraphươngphápcụthểđểbồidưỡnghứngthúhọctậpchotrẻ;Thứhai,bốmẹcầntạochotrẻmôitrườngcólợichohọctập,nângcaokhảnăngchúýtronghọctậpcủatrẻ.

Muốnbồidưỡngphẩmchấtchămchỉchotrẻ,chamẹcầnnhậnthứcđượctầmquantrọngcủavấnđềnày,khôngnênchorằng:“Bâygiờtrẻcònnhỏ,chưacầnyêucầutrẻchămchỉ,đợisaunàylớnlênrènluyện,dạydỗcũngkhôngmuộn”.Nếutínhcáchcủatrẻđãđượchìnhthành,thìviệcthayđổisẽrấtkhó,vìthếcácbậcphụhuynhcầnhọctậpmộtsốcáchgiáodụccủachamẹDoThái,bắtđầubồidưỡngthóiquenchămchỉchotrẻtừnhỏ.

►TrẻemDoThái:QUẢNLÝTÀICHÍNHTRONGKINHDOANHLÀKĨNĂNGCƠ

BẢNCỦACON

3tuổi,conđãbắtđầuhọcnhậnbiếtđồngtiền

Marknămnay3tuổi,bốmẹcậuđềulàngườiDoThái,hiệnnaycảgiađìnhcậuđangsốngởMỹ.

Mộthôm,khicậuđangnghịchđá,bốcậuđứngbênliềnhỏi:“Mark,hònđáđócóthúvịkhôngcon?”.

“Ồ,haylắmbốạ”.Marktrảlời.

“Mark,bốcómộtítđồngxu,bốnghĩchơiđồngxuhayhơnnhữnghònđákia,concómuốnthửkhông?”.BốmỉmcườinhìnMark.

“Đượcạ,đượcạ,nhưngchơiđồngxucóthậtsựthíchkhôngbố?”.Markngẩngđầulênhỏi.

“Đươngnhiênrồi,conxem,đâylàđồng1xu,đâylàđồng10xu,đâylàđồng50xu.Concóthểdùngnómuađồchơimàconthích,vídụconthíchxetảiđồchơi,concóthểdùng2đồng50xulàmuađược”.Bốkiênnhẫngiảnggiải.

“Ồ,nghecũnghayđấyạ.Nhưngconvẫnchưaphânbiệtđượcmệnhgiálớnnhỏcủanó,bốcóthểnóilạichoconđượckhôngạ?”Marklễphéphỏibố.

“Đươngnhiênlàđược,Mark,conxemnày,đâylàđồng1xu,đâylàđồng10xu,đâylàđồng50xu-đồngtonhất”.BốvừatrảlờivừađưatừngđồngxuchoMark.

Marknhậnđồngxu,tỉmỉquansátrấtlâu,sauđóvuimừngreolên:“Oa,đồng50xutoquá,bâygiờconđãbiếtnórồi.Nhưngconvẫnchưaphânbiệtđượcđồng1xuvà10xu”.

BốxoađầuMarkkhenngợi:“Markcủabốgiỏiquá,trongthờigianngắnđãbiếtphânbiệtđồng50xurồi.Đồng1xuvà10xu,bốnghĩconcũngsẽphânbiệtđượcnhanhthôi”.

NgườiDoTháingoàiviệchiểugiátrịcủađồngtiền,còntruyềndạynhữngkiếnthứcđóchoconcái,đểthếhệsauhiểuđượcgiátrịcủanó.Ngàynay,ởIsrael,giáodụctàichínhchotrẻemlànhiệmvụchungcủacảgiađình,nhàtrườngvàxãhội.DướiđâylàmộtsốmụctiêuvềnănglựcquảnlýtàichínhmàchamẹDoTháiyêucầuởcon:

Khi3tuổi,trẻcóthểnhậnbiếtđượctiềnxuvàtiềngiấy.

Khi4tuổi,trẻbiếtdùngtiềnxumuanhữngmónhàngđơngiản.

Khi5tuổi,trẻbiếtcáchdùngtiềnxutraođổihànghóa,hiểuđược

giátrịcủađồngtiền.

Khi7tuổi,trẻbiếtđếmmộtsốlượngtiềnxulớn,biếtđổinhữngđồngtiềnxuđơngiản.

Khi8tuổi,trẻbiếtcáchtínhtổnggiámuahàng,biếtdùngsứclaođộngcủamìnhđểkiếmtiền,biếtđượcsốtiềnđanggửitrongtàikhoảnngânhàngcủamìnhlàbaonhiêu.

Khi9tuổi,trướckhimuađồ,trẻcóthểliệtkênhữngđồcầnmua,khimuabiếtsosánhgiácả.

Khi10tuổi,trẻbiếtmỗituầndànhdụmbaonhiêutiềnđểmuađồđắthơn,hiểuđượccácquảngcáocủadoanhnghiệp.

Khi12tuổi,trẻbiếtđặtkếhoạchchitiêutrongnửatháng,hiểuđượccácthuậtngữcủamộtsốngânhàng.

Khi13-15tuổi,trẻcóthểdùngmộtsốphươngtiệnđầutưantoàn,biếtđượclàmthếnàodựtrữ,dựtoánvàđầutưbướcđầu.

Khi16-17tuổi,trẻnắmđượcmộtsốkiếnthứckinhtế,nhưkiếnthứccơsởcủakinhtếvĩmô,họccáchquantâmchúýđếnkinhtếthịtrườngtoàncầu,bắtđầuhiểumộtsốmốiquanhệgiữacáccôngcụtiềntệ.

Nhữngbậcchamẹlầnđầuđọcnhững“mụctiêu”nàycóthểsẽkinhngạc,vìvớitrẻvịthànhniênhoànthànhnhữngnhiệmvụtrênlàthửtháchkhônghềdễdàng.NhưngvớitrẻemDoThái,nhiệmvụđódễnhư“trởbàntay”,vìcácemtừnhỏđượcgiáodụcvềtàichính,thậmchítừlúc3-4tuổi,đasốtrẻemDoTháiđềuđãhọccáchnhậnbiếtđồngtiền.

❃Giảnggiảichotrẻhiểugiátrịvàcôngdụngcủađồngtiền

Khitrẻđược3tuổi,chamẹbắtđầugiảnggiảichotrẻhiểugiátrịvàcôngdụngcủađồngtiền.Họthườngcùngtrẻchơitròchơiđoángiátrịtiềntệ,đểnângcaokhảnăngnhậnbiếtđồngtiềnchotrẻ.Ngoàira,khitrẻlớndầnlên,chamẹcònnóivớitrẻtiềnbạcbắtnguồntừsứclaođộng,chứkhôngphảilàđượcbiếnratừtúicủabốmẹ,từđógiúptrẻhiểuđượcgiátrịcủađồngtiền.

TronggiađìnhngườiDoThái,đasốtrẻem10tuổiđãhiểuýnghĩacủaviệcdànhdụmtiền.Đồngthời,chamẹcũngkhuyếnkhíchtrẻđểdànhmộtphầnthunhập,đểmuanhữngđồmìnhthích.Khitrẻdànhdụmđượcmộtsốtiềnnhấtđịnh,chamẹcònđịnhhướngđểtrẻdùngsốtiềnấyđểđầutưvàgiớithiệunhữngcáchđầutưantoànchotrẻ.

❃Giáodụcchitiêuchotrẻ

ChamẹDoTháikhiđimuasắmthườngđểtrẻsosánhgiácảcủacácloạisảnphẩmkhácnhaunhằmbồidưỡngkhảnăngchitiêucủatrẻ.Ngoàira,chúngtađềubiếtngườiDoTháirấtcoitrọngviệcđọcsách,chamẹkhôngchỉchotrẻđọcnhữngcuốnsáchkinhtếchínhthống,màcònmuachotrẻrấtnhiềutàiliệuquảngcáo,giúptrẻhiểuđượcbímậtđằngsauquảngcáođó,tránhchitiêulãngphí.

❃Dạytrẻcáchdựtoántronggiađình

TronggiađìnhDoThái,khitrẻlớnhơnmộtchút,mỗithángtrẻđềubiếtlàmkếhoạchchitiêutàichính,liệtkêtấtcảnhữngchiphítronggiađình.Sauđó,chamẹsẽkiểmtranhữngkếhoạchtàichínhnày,nếuchỗnàokhônghợplísẽchỉchotrẻbiếtvàcùngthảoluậnvớitrẻvềviệcchitiêusốtiềncốđịnhđónhưthếnàođểmuađồ,quầnáo,đồchơi…

NgườiDoTháichorằngdạytrẻnhữngkiếnthứctàichínhnàylàrấtquantrọng.Vìngườicókhảnăngquảnlítàichínhvàýthứcđầutưgiỏisẽbiếtkiếmtiềnvànắmgiữtiềnbạc.CácbậcchamẹnênhọctậpcáchlàmcủangườiDoThái,bồidưỡngkhảnăngđầutư,quảnlíchotrẻtừnhỏ,đểtrẻcómộtnềntảngvữngchắctrongtươnglai.

JimmylàngườiDoThái,năm16tuổicậuđãthiđỗvàomộttrườngđạihọcởNewYork-Mỹvàchuẩnbịđiduhọc.Trướckhiđi,chacủaJimmyđếnbêncạnhcậuvànói:“Barấtủnghộviệcconranướcngoàiduhọc,nhưngbachỉcóthểchocon100đôtiềnhọcphí,đâylànguyêntắccủaba.Hơnnữa,100đônàykhôngđượccoilàcho,màphảiđượctínhlàsaukhihọcxong,conphảitrả100đôđóchoba”.Jimmynghexong,nghiêmtúcgậtđầu.

SaukhiđếnNewYork,Jimmykhôngvộiđithamquanmàtìmmộtcôngviệclàmthêm,sauđóvừahọcvừalàmquenvớithịtrườngNewYork.Nhờsựnỗlựckhôngngừng,cuốicùngJimmyđãtìmrarấtnhiềucáchkiếmtiền.Trong4nămhọcởNewYork,cậuđãdựavàokhảnăngcủamìnhtựchitrảtoànbộhọcphí.Saukhitốtnghiệp,cậutrởvềbêncạnhngườicha.Lầnnày,cậukhôngchỉcầmvềtấmbằngtốtnghiệp,màcònmangvềtrảcha100đôđãvaynămnào.

ChachoJimmymượntiền,vìmuốncậuhiểurằng:Muốnthựchiệnlítưởng,phảidựavàochínhsứcmình.TronggiađìnhngườiDoThái,chamẹkhôngchỉdạytrẻđộclậpvềkinhtế,màcònđểtrẻthôngquacách“làmthêm”kiếmtiềntựnuôibảnthân.ĐốivớingườiDoThái,mộtngườikhôngthểsốngdựadẫmvàongườikhác,vìnhưthếthìkhôngbaogiờhọcóthểđộclậpvềkinhtế.

ỞIsrael,hầunhưchamẹDoTháinàocũngdạyconrằng:Nếumuốncótiềntiêuvặtconcầnphảilaođộng.Chamẹkhôngtùytiệnchoconcáitiềntiêuvặt,mụcđíchlàkhuyếnkhíchtrẻlàmviệc,đểtrẻthựcsựhiểugiátrịcủalaođộngvàtiềnbạc.TronggiađìnhDoThái,nếumộtđứatrẻkhônglàmviệcnhàtheolờihứa,chamẹsẽkhôngchochúngtiềntiêuvặt,mộtsốchamẹvốnnghiêmkhắctrừtiềntiêuvặtđểphạttrẻ.

MộtbàmẹDoTháiđãtừngnói:“Làmviệcnhàlàcáchđểnâng

caokhảnăngtựlậpcủatrẻ,nếucóthểkèmthêmmộtchútgiátrịkinhtếtronglaođộng,trẻsẽdễdàngchấpnhậnlàmviệcnhà,đồngthờitrẻcũngkhônggâymâuthuẫn,tịnạnhhaylẩntránh.Vìtrẻsẽýthứcđượcrằng,nếukhônghoànthànhnhiệmvụsẽkhôngđượcthưởngtiềntiêuvặt.Tronggiađìnhchỉcómộtcon,bốmẹcóthểthửmờitrẻnhàhàngxómđếnlàmviệcnhàchomìnhvàthưởngchotrẻđótiềntiêuvặt,cáchlàmnàysẽkíchthíchhứngthúlaođộngcủaconbạn".Cóthểthấy,ngườiDoTháirấtquantâmđếnviệcbồidưỡngýthứctựlậpvềkinhtếchotrẻ,còntrẻemDoTháicũngrấtbiếtphốihợpvớichamẹ,thôngthườngtrẻđược5tuổiđãbắtđầu“làmthêm”kiếmtiềnrồi.

❃5tuổilàgiaiđoạnthíchhợpnhấtđể“làmthêm”kiếmtiền

ChamẹDoTháiđặcbiệtchúýđếnkhảnănglaođộngcủatrẻ.TronggiađìnhDoThái,trẻ2tuổiđãlàmnhữngviệcvừavớisứccủamình,đến5tuổilàcóthểđểtrẻ“làmthêm”kiếmtiền.Thôngthường,đến5tuổi,chamẹsẽgiaomộtsốviệcnhàchotrẻlàmvàthưởngtiền.Chẳnghạn,launhà15xu,quétdọnphòng20xu,đổrác5xu…Khitrẻlớndầnlên,chamẹsẽgiaochotrẻmộtsốcôngviệckhóhơn,đươngnhiên,tiềnthưởngcũngsẽcaohơn.

❃Khôngphảitấtcảviệcnhàđềuđượcnhậntiềnthưởng

NgườiDoTháirấtthôngminh,khôngphảibấtcứcôngviệcnhànàomàtrẻlàmđềuđượcthưởngtiền.Vìcómộtsốviệcnhàthuộctráchnhiệmcủatrẻ,vídụnhư:Tựgiặtnhữngbộquầnáonhỏvàthudọn,sắpxếpgọngàngsáchvở…Nhữngcôngviệcnàyđềukhôngcótiềnthưởng,chỉcómộtsốchamẹthốngnhấtvớitrẻrằnglàmxongviệcnhàvàlàmtốtmớiđượcnhậntiềnthưởng.Ngoàira,cómộtsốcôngviệcnhàlàmhaykhônglàmhoàntoàndotrẻquyếtđịnh,trẻlàmcũngkhôngcótiềnmàkhônglàmcũngkhôngsao.Cáchphânloạicôngviệchợplínhưvậysẽnângcaotinhthầnnhiệttìnhlàmviệccủatrẻ.

❃Đặtrabảngphâncôngviệcnhàhợplíchotrẻ

Khitrẻđượchơn10tuổi,chamẹDoTháithườngliệtkêmộtbảngcôngviệchàngngàychotrẻ,saumỗicôngviệcsẽghisốtiềnthưởngtươngứng,trẻhoànthànhcôngviệcxongsẽđượcnhậnsốtiềnđó.Lúcđầu,chamẹkhôngnênđểtrẻlàmquánhiềuviệc,vìnhưvậycóthểgâychotrẻcảmgiácmệtmỏi,từđókhóhoànthànhđúng

kếhoạch.Thôngthườngchamẹsẽsắpxếpcôngviệcchotrẻtheochiềuhướngtăngdầnvềsốlượngcũngnhưđộkhó,mụcđíchlànhằmgiúptrẻyêulaođộng,hiểuđượcgiátrịcủalaođộng.

Khilàmviệcnhà,trẻkhôngchỉcóđượcnhữngđồngtiềnđángquý,màcònhọcđượccáckĩnăngsốngtựlập,từđóthíchnghivớicuộcsốnghơn.Vìthế,cácbậcchamẹcầnhọcphươngphápcủangườiDoThái,đểcondầnýthứcvềviệc“làmthêm”kiếmtiềntừlúc5tuổinhé.

Chodùconrấttiếtkiệmnhưngtuyệtđốikhôngkeokiệt

Henrynămnay9tuổi,cậusốngtrongmộtgiađìnhêmấm.Đượcsựgiáodụccủachamẹ,Henryrấttiếtkiệm.Cậuchưabaogiờsobìvớibạnbèxemáocủaaiđắthơn,đồchơicủaainhiềuhơn.Khivởluyệntậpđãdùnghết,cậukhôngvứtđi,màlàmtoánvàonhữngtrangphíasauchưaviết.

Mộtlần,báccủaHenrydẫncontrai6tuổicủamìnhlàWeberđếnnhàHenrychơi.HenryrấtlịchsựmờiWeberđến

phòng,cậucònchuẩnbịmộtsốđồănvặtrấtngonmờiWeber,mộtlátsau,haingườiđãtrởnênthânthiết.Nhưngsaubuổichiềuhômđó,Weberluônbuồnrầuvàngồithẫnthờtrênghếsofa,mẹcủacậubéhỏimớibiếtWebernhìnthấyHenrycómộtchiếcxeđồchơirấtđẹpmàmìnhlạikhôngcó,vìthếcậumớikhôngvui.

Saukhibiếtnguyênnhân,HenrychạyvàophòngcầmchiếcxeđồchơiđưachoWebervànói:“Emnày,emđừngbuồn,anhsẽtặngemchiếcxetăngnày,nhưngemphảigiữgìncẩnthậnnhé”.

“Thậtkhôngạ?Emcảmơnanh,emnhấtđịnhsẽgiữgìncẩnthận”.Webervuimừngnhảycẫnglên.

Lúcnày,mẹcủaWeberbướcđến,tòmòhỏi:“Henry,cháuluônrấttiếtkiệm,hômnaysaocháuđộtnhiênlạitặngđồchoWebervậy?”.

“Ồ,thưacô,mặcdùcháurấttiếtkiệm,nhưngcháukhôngkeokiệt.Nếuemcóđượcđồchơiđómàcảmthấyvui,cháuđươngnhiênlàsẽtặngnóchoemrồi”.Henrytỏrahiểuchuyệntrảlời.

Ngheđếnđó,cảmẹvàngườibácđềugiơngóntaycáilênkhenngợiHenry.

TiếtkiệmlàmộtphẩmchấttốtđẹpcủadântộcDoThái,đồng

thờicũnglàcáchthứcgiúphọtrởnêngiàucó.Chămchỉvàtiếtkiệmlàhaiyếutốrấtquantrọng.Tuynhiênchỉcóchămchỉlaođộngthôichưađủ,màcòncầnbiếttiếtkiệm,nhưvậymớidànhdụmđượctiềnbạcvàtrởnêngiàucó.NgườiDoTháimặcdùrấtchămchỉ,tiếtkiệmnhưnghọkhôngkeokiệt.TrongtácphẩmkinhđiểncủangườiDoThái-“Talmud”cómộtcâu:“Mộtngườigiàumàkhôngcócơhộimuađồ,anhtasẽchorằngmìnhlàmộtngườinghèo.Nếumộtngườicónhiềutiềnbạc,tiếctiềnkhôngtiêu,chỉbiếtnắmchặttrongtay,thìngườiđóthậtngungốcvànghèokhó”.

Mụcđíchcănbảncủaviệckiếmtiềnchínhlàđểcócuộcsốngtốthơn.Nếuchỉbiếtkiếmtiềnmàkhôngtiêuthìviệckiếmtiềnsẽkhôngcóýnghĩavàniềmvuicủabảnthâncũngsẽmấtđi.Vìthế,mộtngườigiàucóthựcsự,chắcchắnlàmộtngườivừabiếtkiếmtiềnlạivừabiếttiêutiền.Mặtkhác,tinhthầnchămchỉ,tiếtkiệmcủangườiDoTháikhônghềmâuthuẫnvớitháiđộsốnghưởngthụcủahọ,vìnguyêntắctiêutiềncủahọlà:Chỉtiêutiềnởchỗđángtiêu.NgườiDoTháichorằng,cáigìnêntiêuthìkhôngkeokiệt,tiềnkhôngnêntiêuthìmộtxucũngkhôngbỏra.Tómlại,ngườiDoTháicóquanniệmtiêutiềnmộtcáchhợplý,khoahọc,tiếtkiệm,khônglãngphí,màkhôngkeokiệt.

Vìvậy,khingườiDoTháigiáodụcconcái,họcũngkhôngngừngtruyềnđạtchoconquanniệmnày.ChamẹDoTháiđặcbiệtchúýbồidưỡngthóiquentiếtkiệmchocon.Họchorằng,thóiquencầnđượctíchlũytrongmộtthờigiandài,nêncầnphảibồidưỡngthóiquenchămchỉ,tiếtkiệmchotrẻtừnhỏ.Vídụ,ởtrườngmẫugiáocầndạytrẻbiếtgiữgìnđồchơi,tranhảnh,đồăn;Khihọctiểuhọc,trẻbiếtbảovệcủacông,đồdùngtrongcuộcsốngvàhọctập;Giaiđoạntrunghọctrẻhìnhthànhthóiquenkhôngtiêutiềnlãngphí,đồngthờicònsốngtiếtkiệm,khôngsosánhvớicácbạnkhác,cũngkhôngđòihỏivậtchấtvớibốmẹ.

ChamẹDoTháidạyconrènluyệntínhcáchchămchỉ,tiếtkiệmnhưsau:

❃Nóichotrẻbiếtchămchỉ,tiếtkiệmlàmộtphẩmchấtđạođứctốtđẹp

ChamẹDoTháithườngtậndụngmọicơhộiđểnóichoconbiếtchămchỉ,tiếtkiệmlàmộtphẩmchấttốtđẹp.MụcđíchcủangườiDoTháilàgiúptrẻngaytừnhỏcóđượcsựgiáodụcvàđịnhhướngtốt.Vídụ,khiconhọclịchsử,chamẹsẽliệtkêmộtloạtnhữngtấmgương,nhữngcâuchuyệncủacácdanhnhâncóđứctínhchămchỉ,

tiếtkiệm,đểgiảnggiảichotrẻhiểuđượcrằngcuộcsốngtốtđẹpkhôngchỉcầnlaođộngchămchỉ,màcòncầnlốisốngtiếtkiệm.

❃Thôngquacácviệcnhỏđểtrẻbiếtýnghĩacủachămchỉ,tiếtkiệm

TronggiađìnhDoThái,chamẹthườnglàmnhữngviệcnhỏnhấtđểtrẻhiểuđượcýnghĩacủatừchămchỉ,tiếtkiệm.Vìkhôngmuốntrẻhìnhthànhthóixấutiêutiềnbừabãi,chamẹsẽdứtkhoáttrongvấnđềchotrẻtiềntiêu,tiêutiềnvớimụcđíchchínhđáng,nênchosẽcho,cònnếukhôngchínhđángthìnhấtquyếtkhôngcho.Hơnnữachodùlàtiềnmừngtuổicủatrẻ,chamẹcũngsẽkiểmsoátnghiêmngặt,khôngđểtrẻchitiêubừabãi.Ngoàiratrẻcầncóđứctínhtiếtkiệmtrongviệcsửdụngđồdùnghọctậpvàđồsinhhoạtchẳnghạn:Viếtsaimộtchữtrongmộttờgiấy,saukhixétờgiấyđóvẫncóthểsửdụngtiếp;Mộtlỗthủngtrênquầnáo,saukhiválạivẫncóthểmặctiếp.Cuốicùng,chamẹcònđặcbiệtđểtrẻhọccáchtáisửdụngnhữngđồdùngcũ,họthườngdạytrẻdùnghộplọbỏđilàmchậuhoa,haysửađôidépcũthànhmộtđôidépđẹp.Tómlại,thôngquamộtsốviệclàmnhỏtrongcuộcsốngdạytrẻhiểuýnghĩađúngđắncủatừchămchỉ,tiếtkiệm.

❃Chamẹlàmgươngchotrẻ,dùnghànhđộngcủabảnthânđểcảmhóatrẻ

Khôngkhótưởngtượngrằng,nếubảnthânchamẹkhôngbiếtchămchỉ,tiếtkiệm,thìviệcnuôidưỡngvàgiáodụcmộtđứatrẻcóđứctínhchămchỉ,tiếtkiệmsẽthậtsựkhókhăn.Vìthế,chamẹluônluônphảilàtấmgươngsángchocon,từđógiúpconrènluyệnthóiquentiếtkiệm.Nếuchamẹnàothiếusótvềphươngdiệnnày,thìcũngnêncùngconcáihọctập.Nhưvậy,chamẹcóthểdùnghànhđộngcủabảnthâncảmhóatrẻ,điềuđósẽcólợichoviệcbồidưỡngthóiquentốtchotrẻ.

❃Hướngdẫntrẻtiêutiềnhợplí

ChamẹDoTháiluônmuốnconcáitiêuphahợplí,cóhiệuquả.Đầutiên,chamẹsẽgiúptrẻcókếhoạchtiêutiềnkhoahọc;Thứhai,khitrẻtiêutiền,chamẹsẽkiểmtrasốtiềnđóđượctiêunhưthếnào,nếukhôngphùhợpvớikếhoạchđặtratrẻsẽbịphêbình,thậmchíbịphạt,tạmthờikhôngchotiềntiêuvặt.Cuốicùng,chamẹsẽdựatrênnguyêntắctiếtkiệm,khôngkhắtkhequáđốivớitrẻ,đểtrẻtựcókếhoạchtiêutiền.Nếutrẻkhôngbiếtsắpxếpkếhoạchhợplí,chamẹsẽ

hướngdẫntrẻtậntình,giúptrẻtiêutiềnhợplí,đúngđắn.

❃Khônghợplísẽcósựhướngdẫnđúngđắn

Thựcra,ngườiDoTháiluônnêucaoýthức,tráchnhiệmtrongviệcgiáodụccáchchitiêuchoconcái.Trẻhiểuđượctráchnhiệmcủamình,hiểuđượclàmthếnàođểcótiền,từđósẽhọcđượccáchtiếtkiệm.

Trênđườngđihọcvề,Wadethấybênđườngdựngmộttấmbiển:Thuêngườicắtcỏ-1đô.Lúcđó,cậuthầmnghĩ,cuốituầnnàomìnhcũngcóthờigianrảnhrỗi,saokhôngdùngthờigianấyđểcắtcỏnhỉ?

Nghĩxong,cậunhẹnhànggõcửa,ngườichủngôinhàramởcửachocậulàmộtbàlãotócbạctrắng.Đầutiên,cậulễphépnóivớibàlão:“Bàơi,cóphảinhàmìnhthuêngườicắtcỏkhôngạ?”.

Bàlãohiềnhậutrảlời:“Đúngvậy,cháuạ,tacầnmộtngườicắtbãicỏnày”.

“Vậybàhãyđểcháugiúpbànhé!Cuốituầnnàocháucũngcóthờigianrảnh”.

“Cảmơncháu,nhưngcháucóchắcchắnkhông?Tachỉcóthểtrả1đôthôiđấy”.Bàlãonóitiếp.

“Cóạ,bàyêntâmđi.Chodùbàtrảbaonhiêu,cháucũngsẽcắtbãicỏnàythậtđẹpạ!”.

Nhưvậy,Wadevàbàlãođãbànbạcxong,cậuvuivẻtrởvềnhà.Buổitối,Wadenóichuyệnnàychobố,nghexongbốkhenngợi:“Conđúnglàmộtcậubéchămchỉ,bốmẹrấttựhàovềcon!”.

NgườiDoTháikhôngphânbiệttiềnnhiềuhayít,vìmỗiđồngtiềnđềucógiátrịriêng.Họchorằngchỉcóquanniệmđúngđắnvềđồngtiền,mớicóthểbiếntừngđồng“tiềnnhỏ”thành“móntiềnlớn”.GiốngnhưcậubéWadetrongcâuchuyệntrên,dùchỉlàmộtđôla,cậucũngcốgắnglàm.

Thựcra,ngườiDoTháicótháiđộrấtbìnhthảnvớitiềnbạc.Họchorằngtiềnbạcchỉđơnthuầnlàmộtthứbìnhthường,khôngthểdùngsựchínhđánghaykhôngchínhđángđểphânbiệt.Sựchínhđánghaykhôngchínhđángđềubắtnguồntừthủđoạnvàcáchkiếm

tiềncủamỗingười,chỉcầnđườngđườngchínhchínhkiếmtiềnthìchodùbạnkiếmđượcbaonhiêucũngđángkhenngợi.Vìthế,chodùlà1đôla,ngườiDoTháicũngsẽcốgắnglàm.Khidạydỗconcái,họcũngkhôngngừnggiáodụcconquanniệmnày.Dướiđây,chúngtasẽhiểuthêmvềtháiđộđốivớiđồngtiềncủahọ:

❃Khôngcóthànhkiếntrongkinhdoanh

NgườiDoTháisốngởkhắpnơitrênthếgiới,dùquốctịchcủahọkhônggiốngnhau,nhưnghọluôntựcoimìnhlàđồngbàocủanhau,luônluôngiữmốiliênhệgắnbóthânthiết.Hơnnữa,chodùhọởđâu,họcũngmuốnđượcbiếtđếntrongtưthếcủa“ngườigiàucó”.Họluôntựtinvàomìnhbởihọcómộtkinhnghiệmquýgiátrongkinhdoanhđólà:Khôngcóthànhkiếntrongkinhdoanh.

NgườiDoTháichorằng,đốitượngkinhdoanhkhôngcósựkhácbiệtvềbảnchất,chỉcầnđólàsựlàmănđúngđắnvàkiếmđượctiềntừđốiphươngthìcuộcgiaodịchcóthểhoànthành.Mụcđíchlàmkinhdoanhlàđểkiếmtiền,chỉcầnkiếmđượctiềnmộtcáchhợppháp,thìchodùđốiphươngcómàudanào,dântộcnàocũngcóthểtrởthànhđốitượnglàmăncủahọ.NgườiDoTháilàmvậyđểconcáihọhiểurằng:Trongkinhdoanhkhôngcóquanniệmkìthị,thànhkiến.

❃Móntiềnnhỏchínhlàmóntiềnlớn

Hầunhư,bậcchamẹDoTháinàocũngnóivớiconmìnhrằng,khôngnênphânbiệttiềnnhiềuhayít,móntiềncónhiềuđếnđâucũngđượctạonênbởinhữngmóntiềnnhỏ.Vìthế,móntiềnnhỏcũngchínhlàmóntiềnlớn.Ngoàira,khinhiềungườichorằng,ngườiDoTháicoitiềnlàmạngsống,vàluônthamlam,họvẫnbìnhthản,khônggiậndữ,luôngiữđầuóctỉnhtáo,sángsuốt.Họchorằng,chỉcầnkiếmtiềnmộtcáchhợpphápthìdùlà1đôlacũngcầnkiếm.Vìkiếmtiềnlàmộtviệcchínhđáng,khichúngtabỏsứclaođộngra,chúngtasẽthuđượckếtquả.

BởicóquanniệmnàynênngườiDoTháichorằngmộtngườithôngminhthựcsựkhôngchỉuyênbácmàcònphảilàngườigiàucó.Vìđasốcácphươngphápkiếmtiềnđềuxuấtpháttừtríthôngminhsiêuviệtcủabảnthân,chỉcótríthôngminhmàkhôngbiếtứngdụngthựctếthìđólà“thôngminhchết”.Vìthế,dântộcDoTháirấtítkhikhenngợimộthọcgiảuyênbácmànghèokhổ,họluôncoitrọngnhữngngườithôngminh,họcrộngbiếtnhiềumàgiàucó.

Ngoàira,chamẹcònthườngxuyênnóivớiconcáirằng:“Thươngtrườnglàchiếntrường.Trênchiếntrườngđó,luôndùngthànhbạiđểluậnanhhùng”.Cònthànhbạilạiluônquyếtđịnhbởibạncóthôngminhhơnngườivàbiếtdùngtríthôngminhđóhaykhông.Vìthế,cácbậcchamẹkhigiáodụcconcáicóquanniệmđúngđắnvềtiềnbạc,khôngquêntăngcườnggiáodụcnhậnthứckếthợpvớiviệcvậndụngnótrongthựctếchotrẻ.

Rốtcuộcmộtcânđồngcógiálàbaonhiêu?

Nhiềunămtrước,trongtrạitậptrungcủaAuschwitz,mộtngườichaDoTháinóivớicontrai:“Bâygiờchúngtakhôngcócủacảigì,tàisảnduynhấtchínhlàtrítuệ,khingườikháctrảlời1+1=2,connênnghĩlà1+1>2”.Cậucontrainghexongnghiêmtúcgậtđầu.Sauđó,haichaconmaymắnsốngsót.

Năm1946,ngườichadẫnconđếnthànhphốHouston-Mỹbuônbánđồ

đồng.Mộthôm,ngườichagọicontraiđếnvàhỏi;“Concóbiếtgiátrịcủamộtcânđồnglàbaonhiêukhông?”.Cậubéđápchắcchắn“35xuạ”.Ngườichanói:“Khôngsai,bâygiờtấtcảmọingườiởbangTexasđềubiếtgiámỗicânđồnglà35xu,nhưngđốivớingườiDoTháichúngta,connênbiếtgiámỗicânđồngnhiềuhơn35xu.Conhãythửdùngmộtcânđồngnàylàmkhóacửaxemsao”.

Đúngnhưlờidạycủacha,anhkhôngchỉdùngđồnglàmkhóacửa,màcònlàmdâycótcủađồnghồThụySĩvàlàmhuychươngcủathếvậnhộiOlympic.Anhđãtừngbánmộtcânđồngvớigiá3500đôla.Vàonăm1974,chínhphủbắtđầukêugọicáccôngty,tổchứcthanhlínhữngphếliệudướichântượngnữthầntựdo.Nhưngmấythángtrôiqua,màkhôngcócôngtynàomuốnlàmviệcnày.Saukhinghetintứctrên,anhlậptứcđếnkýhợpđồngvớichínhphủvàlậptứcbắttayvàolàmviệc:Anhđemnungchảynhữngvậtliệuđồngcòndưthừavàđúcthànhmộtbứctượngnữthầntựdoloạinhỏ;Bùnđấtvàgỗmục,anhchếbiếngiacônglàmthànhchânđếcủabứctượng;Chìvànhômanhlàmthànhnhữngchiếcchìakhóavàbánrộngrãitrênthịtrường,thậmchínhữngbụibẩntrêntượngnữthần,anhcũngsaingườicạoxuốngvàbánchonhữngngườitrồnghoa.

Saubatháng,anhđãbiếnđốngphếliệuđóthànhmộtmóntiềnvớigiá3.500nghìnđô,nhưvậy,giátrịcủamỗicânđồngđãtănglêngấpmộtvạnlần.Bâygiờ,anhkhôngcònbịgọilàcậubé“ngốcnghếch”nămnàonữa,màđãtrởthànhchủtịchhộiđồngquảntrịcủa

côngtyMcCall.

Giátrịcủamộtcânđồngrốtcuộclàbaonhiêu?Quavídụtrên,chúngtacóthểhiểuđượcrằnggiátrịthựcsựkhôngnằmởbảnthânsựvậtmànằmởviệcngườiđóbiếtvậndụngđầuóctrítuệđểsửdụngsựvậtđóthếnào.

NgườiDoTháiđãgiáodụcconcáihọtừnhỏrằng,tàisảnđíchthựcchínhlàtrítuệ,chỉcótrítuệmớikhôngbịaitranhgiành.Đólàquanniệmgiáodụcsángsuốt,cũngđượckiểmchứngquavídụtrên:Khitấtcảmọingườichorằng1+1=2thìbạnnênkiêntrìquanđiểmcủamìnhlà1+1>2.

Trongxãhộicôngnghiệphóa,ngườiDoTháiluôncoitrọngviệcgiáodụcconcáisựthôngminhnhạybén.Cóthểcóngườicoithườngsựthôngminhhoặckhôngtánthànhsựthôngminhđó,nhưngthựcra,sựthôngminhnhạybéncủangườiDoTháibắtnguồntừtháiđộcủahọ.NgườiDoTháikhôngcoisựthôngminhnhạybénlàmụcđích,màlàđiềucầnthiếtđểápdụngtrongcuộcsống.ỞdântộcDoThái,chưacóaidùngsựthôngminhcủamìnhkhuyênngườikháclàmnhữngviệctổnhạiđếnlợiíchcủahọvàcólợichomình.Họchỉkiếmtiềnmộtcáchthôngminh,tíchlũytàisảnmàkhôngviphạmđạođứcvàphápluật.

Dướiđây,chúngtahãycùngxemcáchgiáodụcthôngminhcủangườiDoTháibiểuhiệncụthểởnhữngphươngdiệnnàonhé!

❃Thôngminhđườngđườngchínhchính

ThươngnhânDoTháingàycàngtrởnênthôngminh,tháovát.Ngoàikiếnthứcuyênbácvàsựvavấpngoàixãhội,cómộtđiềuhếtsứcquantrọngđólàtháiđộcủahọđốivớisựthôngminh,tháovát.Khôngthểphủnhậnrằng,ởmỗiquốcgia,dântộcđềukhôngthiếunhữngngườithôngminh,nhưngtháiđộcủahọvớisựthôngminhlàkhácnhau.TrongdântộcDoThái,tháiđộcủahọvớisựthôngminh,tháovátcũnggiốngnhưtháiđộvớiđồngtiền,họluônthẳngthắnkhenngợivàsùngbáisựthôngminhcủangườikhác.Từđó,bảnthânhọcũngtrởnênthôngminh.

Tronggiađình,chamẹthườngxuyêncổvũconcáiđặtcâuhỏivàtíchcựcsuynghĩnhằmlàmphongphúkiếnthứcrènluyệnkhảnăngxửlívấnđềchotrẻ.Chamẹthườngkhôngvìtrẻnghịchngợm,tỏrakhônvặtmàbựctức,cáugiận.Họchorằng,trẻnghịchngợm,khôn

vặtmàkhônglàmhạiđếnngườikhácthìvẫnchấpnhậnđược.Nhưngnếuquáđáng,chamẹsẽcóbiệnpháptươngứngđểtrẻchịutráchnhiệmvàcóhìnhphạthợplí.

❃Coisựthôngminh,tháovátlàđiềucầnthiếttrongcuộcsống

ĐốivớingườiDoThái,thôngminh,tháovátlàđiềubìnhthường.Họchorằngngườithôngminh,khônranhkhôngđángbịtráchmắng,cóthểsửdụngsựthôngminhcủamìnhmộtcáchhiệuquả,đómớilàngườicótrítuệthậtsự.Nếumộtngườivôcùngthôngminh,nhưngkhôngbiếtcáchsửdụng,thìsựthôngminhđócũngvôgiátrị.NgườiDoTháisùngbáithôngminhmangtínhchấtthựctế,khôngcầndùngnhữngthủđoạnphứctạp.Chẳnghạnnhưvịchủtịchhộiđồngquảntrịtrongvídụtrên,ôngđãnhẹnhàngnânggiámộtcânđồngtừ35xulênmức3500đô,đólàsựthôngminhđơngiản,hiệuquảvàđángđượckhenngợi.

Ngàynay,giáodụcconcáivềvấnđềtàichínhđãtrởthànhmộtchủđềmangtínhxãhội.Cómộtquanniệmtàichínhđúngđắnmớicóthểthayđổicuộcđờitrẻ.Vìthế,cácbậcchamẹnênchúýbồidưỡngđểtrẻcóquanniệmtàichínhđúngđắn.

Cuốituần,cậubéDoThái9tuổi-Brooksđangngồitrướcmànhìnhmáytínhchơitrò“Phúôngtrítuệ”.Bỗngnhiên,cậuchạyraphòngkhách,nóivớibốđangđọcbáo:“Bốơi,conmuốnbốgiúpconmộtviệc,đượckhôngạ?”.

“Được,connóiđi,việcgìvậy?”.Bốgấptờbáolạivuivẻnói.

“Bốđitheoconạ”.Brooksdẫnbốđếntrướcmáytínhcủamình,chỉvàomànhìnhvànói:“Conmuốnđầutưmộtsốtiềnmuacổphiếusắtthép,bốcóýkiếngìkhôngạ?”.

Bốnhìnmộtlúc,rồihỏi:“Contrai,tạisaoconlạimuốnđầutưmộtsốtiềnlớnvàocổphiếusắtthép?”.

“Vìbangườichơicònlạitrong15phútđãnhanhchóngxâyđượcnhà.Hơnnữahọkhôngcóýdừnglại,cóthểhọmuốndùngphươngphápmuađất,xâynhàđểđánhbạicon,nhưngconnghĩviệcvộivãxâynhànhưvậycóthểkhiếnchogiásắtthéptiếptụctăngmạnh.Vìthếconmuốnmuacổphiếunày”.Brookstrảlời.

“Conphântíchkhôngtồiđâu,nhưngcontraià,concónghĩlàmnhưvậycómạohiểmquákhông?”.Bốtiếptụchỏi.

“Đươngnhiênconđãnghĩrồi,nhưngbốluônnóinguyhiểmvàthànhcôngluôntỉlệthuậnvớinhauđấythôi,connghĩmìnhnênthửxemsao”.

“Được,conđãnắmchắcnhưvậy,bốđươngnhiênủnghộcon”.BốvỗvaiBrooksnói.

Thựctếđãchứngminh,phánđoáncủaBrookslàđúngsaukhicậudùng“sốtiềnlớn”muacổphiếusắtthép,giácổphiếunàytiếptụctăngmạnh,Brookscũngtrởthànhphúônggiàunhấttrongtrò

chơi"Phúôngtrítuệ”.

NgườiDoTháitừtrướctớinayluônthíchmạohiểm.Trongviệcbuônbán,cácthươngnhâncócâu:“Chỉcầnđánggiáthìsẽmạohiểm”.Vìsựthànhcôngvàthấtbạilàkhôngthểdựđoánđược,nênhọcầncósựmạohiểmnhấtđịnh.Hơnnữa,córấtnhiềunhântốdẫnđếnthànhcôngmàconngườikhôngthểhoàntoànnắmbắtđược,chỉcóthểhiểuđượcmộtphầnmàthôi.Bởivậy,mạohiểmluôntồntạikháchquan,chỉlànhiềuhayítmàthôi.

Việckinhdoanhcũngnhưvậy,chỉcókinhdoanhmạohiểm,mớidễdàngđạtđượclợinhuậncao.Dođó,chamẹDoTháiluôngiáodụcconcáicầnđặcbiệthọcoitrọngtinhthầnmạohiểm.Mụcđíchlàđểtrẻkhôngcúiđầutrướckhókhăn,dũngcảmtháchthức.Đồngthời,họcũngkhôngdạycontinhthầndũngcảmmùquáng.Quamộtthờigiandàitìmtòi,họđãnắmbắtđượcphươngpháprènluyệntinhthầnmạohiểmchoconnhưsau:

❃Truyềndạychotrẻquanniệmmạohiểmđúngđắntừnhỏ

Hànhđộngmạohiểmkhôngphảilàhànhđộngviphạmphápluật,nókhônglàmtổnhạiđếnđạođứcxãhội,cũngkhônglàmhạiđếnbảnthânvàngườikhác.Vìthế,chamẹDoTháiđặcbiệtcoitrọngtruyềndạytinhthầnmạohiểmchoconcáikhicònnhỏ,khôngdungtúngnhữnghànhvikhôngđúngđắncủatrẻ,cũngkhôngtướcđiýthứcsángtạovàtinhthầnkhámphácủatrẻ.Đặcbiệt,chamẹluônbảovệhứngthú,sởthích,cổvũvàhướngdẫntrẻhọchỏi,tìmhiểukiếnthứchợplí.

❃Sắpxếpmộtsốtìnhhuốngđểkíchthíchtinhthầnmạohiểmcủatrẻ

Đốivớitrẻ,thếgiớithậtkỳdiệu,nhưngmứcđộkỳdiệumàtrẻcảmnhậnrấtkhácsovớingườilớn,nhậnthứccủatrẻvàngườilớnđốivớithếgiớiluônởhaitầngbậckhácnhau.Cónhữngđiềutrongmắttrẻthậtmớimẻ,nhưngtrongmắtngườilớnlạivôcùngbìnhthường.

Vớinhậnthứctrên,chamẹthườngđặtmìnhvàovịtrícủatrẻđểgiúptrẻsắpxếpmộtsốtìnhhuống.Vídụ,khitrẻhọcđivàbịngã,chamẹsẽcốgắngcổvũtrẻtựđứngdậyvàđitiếp,chỉkhitrẻởtrongtìnhtrạngnguyhiểmmớigiúpđỡtrẻ;Saukhitrẻđimẫugiáo,chamẹsẽ

dẫntrẻđếnkhuvuichơi,cổvũtrẻchơicầutrượt,ngồixíchđu…Cuốicùng,theosựlớnlêncủatrẻ,tùyvàođiềukiệnkinhtếcủatừnggiađình,điềukiệnbảnthântrẻvàmôitrường,chamẹcóthểchotrẻthamgialeonúi,trượtbăng,trượtpa-tanh…đểrènluyệnphẩmchấtkiêncường,kíchthíchtinhthầntìmtòi,ưamạohiểmcủatrẻ.

❃Cósựhướngdẫnđúngđắnvớinhữnghànhđộngmạohiểmcủatrẻ

Trongcuộcsốnghàngngày,dotrítòmò,trẻkhótránhkhỏicómộtsốhànhvimạohiểmnhưtháogỡđài,loa,điệnthoại…Trongtìnhhuốngnày,chamẹcầnkiênnhẫngiảnggiảichotrẻ,thậmchícóthểmuamộtsốlinhkiệnkhácdạytrẻtháolắp.Mụcđíchlàđểbảovệtinhthầnmạohiểmvàhứngthúhọchỏicủatrẻ.Đươngnhiên,đốivớitrẻcònnhỏcónhữnghànhđộngnhưrútphíchcắm,ổcắm...chamẹcầntỏrõtháiđộnghiêmcấm,đểtrẻhiểunhữnghànhđộngấythậtsựnguyhiểm.

Trongtácphẩmnổitiếng“Talmud”đãnói:“Nguyhiểmthườngtỉlệthuậnvớithànhcông”,chamẹcầnnhớrõcâunày,khigiáodụctàichínhchotrẻ,khôngquênkíchthíchmộtcáchhợplítinhthầnmạohiểmcủatrẻ.

Thànhtín,nguyêntắckinhdoanhcủacon

ỞMỹ,cómộtngườiphụnữDoTháitênlàKaishalin,chịcóhaicôcongái.Giađìnhchịcómộtcửahàngbánhmì.Cửahàngrấtnhỏ,hơnnữacũngkhôngbắtmắt,nhưngkhirảnhrỗi,haicôcongáicủachịđềuchạyđếngiúp.

Mộtbuổichiềunọ,Kaishalinvàcôcongáilớnđangthudọnnhữngchiếcbánhmìquáhạn.Côcongáiútđứngbêncạnhtòmòhỏi:“Mẹơi,nhữngchiếcbánhmìnày

tạisaolạicấtđiạ?Chúngbịhỏngạ?”.

“Chúngchưahỏng,nhưngsắphếthạnrồi,vìthếchúngtacầndọnđikhôngđượcbánnữa”.Mẹvừalàmvừatrảlờicon.

“Nếuchưahỏng,vậychúngtacóthểđổingàynướngvàtiếptụcbán,nhưvậykhôngphảigiốngnhưbánhmìmớinướngsao”.Côcongáiútnói.

Mẹnghexong,lậptứcdừngcôngviệc,nghiêmkhắcnóivớicongáiút:“Linda,mẹnghĩmẹnênnóivớiconviệcnày.Cáchnghĩcủaconnhưvậylàkhôngđúngđâu,vìnhữngchiếcbánhmìnàyđãsắphếthạn,dùcóđổingàynướngthìcũngvôích,hơnnữalàmnhưvậycònlàlừagạtngườimuahàng.Mẹnghĩconcũngkhôngmuốnđimuamộtchiếcbánhmìsắphỏngđúngkhông?”.

CôbéLindanghexongnghiêmtúcgậtđầuvànói:“Mẹơi,conhiểurồi.Làmngườinênthànhthật,bánbánhmìcũngcầnthànhthật,cóđúngkhôngạ?Concóthểgiúpmẹdọnnhữngchiếcbánhmìnàyvàokhông?”.

“Đươngnhiênlàđược,hoannghênhcon”.Mẹnhìncongáivàmỉmcườinói.

CácthươngnhânDoTháiđềurấtthànhtín,điềunàycóliênquan

rấtlớnđếntínngưỡngtôngiáocủahọ.Trongtácphẩmnổitiếng“Talmud”córấtnhiềuquyđịnhliênquanđếnquytắcthànhtín.NgườiDoTháichorằng,dùlàmngườibìnhthườnghaythươngnhân,nếukhônggiữchữtín,chắcchắnsẽkhôngthểthànhcông.Ngườimẹtrongvídụtrêncũnggiốngnhưvậy,mặcdùcửahàngbánhmìcủachịrấtnhỏ,nhưngchịluônyêucầubảnthânvàcongáicầnthànhthậttrongkinhdoanh.

NgườiDoTháikhôngchỉgiữchữtíntrongkinhdoanhmàtrongbấtcứmốiquanhệnàocũngvậy.Ngoàiviệcđốixửthânthiện,chungsốnghòathuận,nhữngngườiDoTháicòncốgắngdùngsựthànhtíncủamìnhđốixửvớinhữngngườikhôngphảilàdânDoThái.Sauđây,chúngtahãycùngxemchamẹDoTháiđãbồidưỡngconcáiphẩmchấtthànhtínnhưthếnàonhé.

❃Xâydựngtấmgươngthànhtínchotrẻ

Muốnconcáicóđượcphẩmchấtnày,bảnthânchamẹcầnlàngườibiếtgiữchữtín.Trướckhidạycon,chamẹthườnglấymìnhlàmgươngđểconnoitheo.Vídụ,trongcuộcsốnghàngngày,khichamẹhứasẽthưởngquànếuconlàmxongviệcchỉcầntrẻhoànthànhviệctheoquyđịnh,chắcchắnchamẹsẽthưởngquàchotrẻ.Họhiểurằngnếumìnhkhôngthựchiệnlờihứa,trẻsẽthấychamẹ“hứamàkhônggiữlời”,từđósẽhọctheo,ngượclạinếuchamẹthựchiệnlờihứa,điềunàysẽảnhhưởngngầmđếntrẻ,trẻsẽhiểuđượcrằngthànhtínlàphẩmchấtrấtquantrọngvàtốtđẹpvớimỗingười,từđóluônthànhthậtvớimọingười.

❃Cốgắngđápứngnhucầuhợplícủatrẻ

Đốivớitrẻ,nhữnghànhđộngkhôngthànhtínđềuxuấtpháttừviệcchưađápứngnhucầunàođó.Khimộtsốyêucầuhợplícủatrẻkhôngđượcđápứng,trẻsẽtìmcáchthỏamãnnhucầucủamình,nhưngvìchamẹkhôngchấpnhậnnêncóthểtrẻsẽcónhữngcáchthứckhôngthànhtínđểthỏamãnnhucầuhợplíđó.Vìthế,khitrẻđưarayêucầu,chamẹkhôngnênlậptứcphảnđối,cầnphânbiệtxemnhucầuđócóhợplíhaykhông.

ChamẹDoTháithườngnóichuyệncởimởvớitrẻ,đểhiểuđượcsuynghĩchânthựccủatrẻ.Sauđóphântíchnhữngnhucầunàolàhợplí,vớinhữngđòihỏibấthợplí,chamẹsẽgiảnggiảichotrẻhiểu.Nếuchamẹkhôngđoánđượcnhucầucủatrẻcóhợplíhaykhông,họsẽnhờthầycôhoặcngườithângiúpđỡ.

❃Cầntintưởngtrẻ,khôngnênnghingờtrẻ

Trongcuộcsốnghàngngày,chúngtathườngthấymộtsốbậcchamẹkhôngtintưởngvàoconcái.Khichocontiềnmuađồ,họchorằngtrẻsẽcầmtiềnthừamuađồănvặthoặctiêuvặt.Saukhitrẻtanhọc,thấyconđangngồitrongphònglàmbàinhưnghọlạibănkhoănkhôngbiếtconcónghiêmtúchọchànhhaykhông.

Tuynhiên,ởgiađìnhDoThái,bạntuyệtđốikhôngthấyhiệntượngnày.Chamẹrấttintưởngconcái,họthườngđểconcáitựsắpxếpthờigianchơivàhọc.Vìhọbiếthànhvikhôngtintưởngconcáisẽkhiếntrẻnóidốiđểchốngđối.Hơnnữa,nhữngchamẹluônnghingờconcáisẽkhiếntrẻdầnhìnhthànhnênhànhvikhôngthànhtín.Vìthế,chamẹnêntintưởngvàoconcái,khôngnênnghingờcon.

Thànhtínkhôngchỉlànguyêntắckinhdoanhgiữacácthươngnhân,màcònlànguyêntắccơbảncủaconngười.Dạytrẻphẩmchấtthànhtínquantrọngnhưbấtcứmônhọcnào.Vìthế,cácbậcchamẹcầnchúýbồidưỡngphẩmchấtthànhtínchoconcái,trongquátrìnhbồidưỡngcóthểhọchỏicácphươngphápdạyconcủachamẹDoThái.

Trongcôngviên,côbéVernonđangngồitrênchiếcghếdàiănnhữngchiếcbánhránmàmẹlàmcho,lúcđócũngcómộtcậubébướcđếnvàngồicạnhbé.

“Chàobạn,mìnhtênlàEdmon”.Cậubéchủđộngchàohỏi.

“Chàobạn,mìnhlàVernon”.Côbétrảlời,sauđócầmmộtchiếcbánhgiơtrướcmặtEdmonvàhỏikhẽ:“Bạnmuốnănkhông?”.Edmonnóicảmơnrồicầmchiếcbánhăn.

“Bốmẹbạnđâu?”.Vernoncũngcầmmộtchiếcbánhlên,vừaănvừahỏiEdmon.

“Ởkia,bốmẹmìnhđangmuađồ,mìnhởđâyđợihọ”.Edmonngẩngđầulênnhìnvềphíabốmẹ.SauđónóivớiVernon:“Chiếcbánhnàythậtlàngon”.

“Đâylàbánhmàmẹmìnhtựlàmđấy”.Vernonvuivẻnói.

Lúcnày,Edmonđãănhếtchiếcbánh,VernonlạilấymộtchiếcbánhnữađưachoEdmon.Edmoncảmkíchnói:“Cảmơnbạn,bạnthậtlàtốtvớimình”.CôbéVernonđáp:“Đâylàđiềumìnhnênlàm.Mẹmìnhthườngnói,đốixửvới"hàngxóm"cũngcầntốtnhưđốixửvớibảnthânmình”.

ChamẹDoTháithườngnóivớiconcáicủamìnhrằng,cầnyêu"hàngxóm"nhưyêubảnthânmình."Hàngxóm"ởđâylàtấtcảnhữngngườixungquanh.TrongsuynghĩcủangườiDoThái,conngườicócùngtổtiên,tấtcảmọingườiđềunênyêuthươngnhau.VuadầumỏMỹ-Rockefellerđãlàmtừthiệncảđờimình,ôngđãgiúpđỡrấtnhiềungườikhókhăn.Ôngthườngnóivớiconcháumình:“Tấtcảmọingườiđềulà"hàngxóm"củacáccon,cácconcầncốgắnglàmộtngười"hàngxóm"tốt,yêungườikhácnhưyêubảnthânmình”.TrongsuynghĩcủangườiDoThái,yêuthươngnhữngngườixungquanhđãtrởthànhmộtphầnrấtquantrọngtrongcuộcsống.

ChamẹDoTháithườngdùngcâuchuyệncủaRockefellerđểgiáodụcconcáicầnbiếtyêuthươngmọingườivôđiềukiện.Mỗingườiđềunênhọccáchyêungườikhácnhưyêubảnthânmìnhđểcótinhthầncốnghiếnvôtư.NgườiDoTháisởdĩcóthểyêuthươngngườikhácchânthànhnhưvậylàvìtrướcđâyhọtừngđãbịtruyđuổivàbứchại,tìnhyêuthươnglẫnnhaugiữanhữngconngườiphảisốnglangbạtđãkhiếnhọcósứcsốngphithường,từđóphụchưngđượcdântộc.Vìthế,ngườiDoTháirấtcoitrọngtruyềnthốngnàyvàtruyềnđạtlạichoconcáingaytừnhỏ.

Mộtngườibiếtyêuthươngngườikhácchânthành,mớinhậnđượcsựtôntrọngvàyêumếncủamọingười,đồngthờicuộcsốngcủangườiđócũngtrởnênphongphúvàthiếtthựchơn.BởivậychamẹDoTháibồidưỡngchoconphẩmchấtbiếtyêuthương,đểtrongquátrìnhtrưởngthànhsaunàytrẻcótấmlòngkhoandung,bácái.NgườiDoTháidạyconcáiyêuthươngngườikháctheonhữngcáchsau:

❃Tạothêmcơhộichotrẻgiaolưuvớingườikhác

NgườiDoTháirấtcoitrọngsựgiaolưugiữanhữngngườixungquanh.Ngàynghỉ,họthườngmờibạnbè,hàngxómđếnnhàchơi,nhằmtăngcườnggiaolưutìnhcảm.Trongkhôngkhíấmáp,náonhiệtđó,trẻemđượctiếpxúcvớinhiềungười,cảmnhậnđượctìnhcảmcủahàngxómvàngườithân.Ngoàira,chamẹDoTháicũngnghiêmtúcgiáodụctrẻ,aicũnglàngườithâncủamình,họđượcThượngĐếtạora,vìthếcầnyêuquýlẫnnhau.Đồngthời,khiđượcsốngtrongmôitrườngđoànkếthòathuậnđó,trẻsẽbiếtyêuthươngngườikhác.Vìthế,tạochotrẻmôitrườngsốnghàihòa,ấmápvớingườithân,bạnbè,hàngxóm,sẽcóảnhhưởngtíchcựcđếnsựnhiệttìnhvàtìnhyêuthươngởtrẻ.

❃Aicũnglàngườiquantrọng

Từnhỏ,chamẹDoTháiđãdạycontintưởngrằng:Aicũnglàngườiquantrọng,khibạnnghĩrằngsuynghĩcủamìnhrấtquantrọng,thìngườikháccũngchorằngsuynghĩcủahọcũngquantrọngnhưvậy.Vìthếcầnhọccáchsuynghĩchongườikhác.Chamẹthườngxuyênkểchotrẻnghemộtsốcâuchuyệntrongsáchvở,dạytrẻbiếttôntrọng,yêuthươngngườikhác,đứngởgócđộcủangườikhácđểsuynghĩ,đốixửvớimọingườinhưvớimộtngườiquantrọng.Ngoàira,chamẹcòngiúptrẻhọccáchquansátvàcảmnhậnniềmvui,nỗibuồncủangườikhác,biếtcổvũvàanủimọingườikịpthời.

❃Đốixửkhoandungvớingườikhác

Khiaiđóphạmlỗi,chúngtacầncótháiđộkhoandungvớihọ.Trẻcònnhỏnênthườngxuyênphạmphảilỗi,chamẹDoTháisẽkiênnhẫnlắngnghetrẻgiảithích,tìmranguyênnhânmắclỗicủatrẻ.Sauđócóbiệnphápgiúptrẻsửachữa,dạytrẻnhữngkĩnănglàmviệcđúngđắn.RấtítchamẹDoTháitráchmắng,quáttháokhitrẻphạmlỗi,vìhọhiểurằngđốixửđúngđắnvớiconcáisẽgiúptrẻcótháiđộhòanhã,thânthiện,giúptrẻhọccáchkhoandung,độlượng.

Tìnhyêulàtìnhcảmgiữahaibên,khibạnvôtưyêuquýaiđó,bạncũngsẽnhậnđượcsựyêuquýcủangườikhác.Chamẹcầnchúýbồidưỡngtìnhcảmyêuthương,tinhthầnbácái,nhânvănchotrẻ,đểsaunàytrẻlớnlêndùngtìnhyêucủamìnhgiúpđỡvàkhoandungvớimọingười.

Hàngxómgặpkhókhăn,đươngnhiênphảirataygiúpđỡ

BốnhìnthấySharmitoànthânlấmlembùnđấtbướcvàonhà,vộihỏi:“Conđiđâuvậy?Saolạithànhrathếnày?”.MẹcũngbướcvộiđếntrướcmặtcủaSharmi,nhẹnhànghỏi:“Conơi,xảyrachuyệngìvậy?”.Thấydángvẻlolắngcủabốmẹ,Sharmiliềnkểlạimọiviệcchobốmẹnghe.

Hóarabuổichiều,Sharmivàlũbạnđangchơinémcátởgầnbờsông,đột

nhiênchúcủaKahnđixeđạpcứthếnhằmthẳngvàochúng.Chúcònhétlên:“Cáccháu,tránhra,xecủachúbịmấtphanhrồi”.LũtrẻvộivàngtránhravàchiếcxecủachúcủaKahnlaoxuốngsông.Cuốicùng,lũtrẻgiúpchúkéochiếcxelênvàđưachúđếnbệnhviện.

“Khôngphảibốmẹnóivớiconlànêngiúpnhữngngườixungquanhmìnhhaysao?Vìthế,conmớilộixuốngsôngkéochiếcxeđạplêngiúpchúấy”.Sharmicúiđầunói.Bốnghexong,liềnđếnxoađầucậuvànói:“Contrai,congiỏilắm”.MẹcũngmỉmcườinóivớiSharmi:“Conngoan,conlàmtốtlắm.Hômnay,mẹsẽnấumónconthíchnhấtđểthưởngchocon,đượckhôngnào?”.Sharmivuimừngcườitovàchạyvàophòngthayquầnáo.

Giốngnhưngườibốtrongvídụtrên,rấtnhiềuchamẹDoTháiđãdạyconcáimìnhcầngiúpđỡnhữngngườigặpkhókhăn.ĐốivớingườiDoThái,việcgiúpđỡmọingườilàchuyệnrấtbìnhthường.Vìtrongtruyềnthốngcủahọ,ngườigiàuquyêngóptiềncủachongườinghèolàmộtnghĩavụ.Ngườinghèonhậnđượcsựtrợgiúpcủangườigiàulàmộtquyềnlợi.VìthếtrongdântộcDoThái,ngườiquyêngópvàngườiđượcnhậnquyêngópcóquanhệbìnhđẳng.TruyềnthốnggiúpđỡlẫnnhauđãtồntạirấtlâutrongdântộcDoThái.Trẻemtừnhỏđãđượcthấmnhuầntưtưởngnày,nênchúngcũngdầnhìnhthànhthóiquenbiếtgiúpđỡngườikhác.

Đểbồidưỡngphẩmchấtbiếtgiúpđỡngườikhácchotrẻchamẹ

thườngkểchochúngnghenhữngcâuchuyệnvềtổtiênlàmtăngsựhiểubiếtvàdạytrẻbiếtyêudântộcmình,biếtquantâmtớimọingười.Đoànkết,giúpđỡlẫnnhaulàtruyềnthốnglịchsửvẻvangcủangườiDoTháiluôndạyconcáikhigiúpđỡngườikhác,khôngđượclàmtổnthươngđếnlòngtựtrọngcủangườiấy.

❃Giúpđỡngườikháctheokhảnăngcủamình

ChamẹDoTháithườngxuyêndạyconcáirằng:Phảitậndụngkhảnăngcủamình,cầngiúpđỡmọingườitheonănglực.Vídụ,trẻcóthểđểdànhtiềngiúpđỡngườiănmày,giúpngườimùquađường,đưangườigiàvềnhà,chỉđườngchongườilạ…Nhữngviệcnhỏnàysẽbồidưỡngýthứcvàhìnhthànhthóiquengiúpđỡngườikhácchotrẻ.

❃Đừngchờđợingườikhácđềnđáp

Chamẹdạyconcáicầnchânthànhgiúpđỡngườikhác,khôngphảivìdanhlợimớigiúpngườita.Khithấyngườikhácgặpkhókhănmàbảnthâncóthểgiúpđược,cầngiúpđỡhọmộtcáchvôtư,quantâmđếnhọtựđáylòng.ChamẹDoTháithườngxuyêndạytrẻnêncoiviệcgiúpđỡngườikháclàtráchnhiệmcủamình,chứkhôngchờđợihọđềnđáp.Chỉcóvôtưgiúpđỡngườikhác,khôngchờđợibáođáp,mớicóthểgiúpđỡmọingườidàilâuvànhiệttình.

❃Giúpđỡnhưngkhônglàmtổnthươngđếnlòngtựtrọngcủangườikhác

ĐâylàtruyềnthốnglâuđờicủangườiDoThái.Vàothờicổđại,trongngôimiếunàocũngcóvàigianphòngnhỏ,ngườiDoTháisẽquyêntặngđồănvàochỗbímậtđó,nhữngngườinghèocầnsựgiúpđỡsẽđếnđólấyđồănhọcần.NgườiDoTháirấtcoitrọngviệcgiữgìnthểdiện,lòngtựtrọngchongườinghèo.Ngàynaycũngvậy,khithuhoạchmùamàng,họthườngđểlạicạnhbờruộng,vườnvảimộtítsảnphẩmthuhoạchđượcđểngườinghèođếnlấy.Hơnnữa,từbaođờinay,ngườiDoTháivẫngiữđượctruyềnthốngnày,họluôndạyconcáikhigiúpđỡngườikhác,khôngđượclàmtổnthươngđếnlòngtựtrọngcủangườiấy.

CảdântộcDoTháiđềurấtnhiệttìnhgiúpđỡđồngbàocủamình,coiviệcgiúpđỡmọingườilàtráchnhiệmvànghĩavụ.Vìcótinhthầntươngtrợlẫnnhaunhưvậynêndântộchọmớipháttriểnhùngmạnh,ngườidânmớicócơhộivàmôitrườngpháttriểntốthơn,

giúphọkhẳngđịnhđượcvịtríquantrọngtrênthếgiới.

Marcialàmộtcậubé5tuổingườiDoThái,cậurấtthíchchạyđichạylạiquanhnhà.Mộthôm,tronglúcchạyđuổitheoquảbóng,khôngmaycậuđụngvàobốđangngồiuốngnước,vàkếtquảlàcốcnướcđổhếtvàongườibố.NhưngMarciakhôngchúýđếnđiềuđó,vẫntiếptụcđuổitheoquảbóng.

Lúcnày,bốgọicậulại,chỉvàobộquầnáoướttrênngườimìnhvàhỏi:“Marcia,

vừanãycònlàmướtquầnáocủabố.Bâygiờconbiếtnênlàmthếnàokhông?”.

Marcianhìnthấyquầnáobốướt,cúiđầukhôngdámnói.Bốcậunhắc:“VậyconcònnhớbốkểchoconcâuchuyệnvềLê-ninkhông?Khiôngấyđụngvàongườikhácđãlàmnhưthếnàonhỉ?”.Marciađỏmặtnói:“Lê-ninkhiđụngvàongườikhácđãxinlỗihọạ”.

Saukhinghecậutrảlời,bốxoađầucậuvànói:“Đúngvậy,Marcia,khiconđụngvàongườikhác,concầnbiếtxinlỗi.Chứkhôngphảilàcúiđầutỏraxấuhổ,đólàlễnghicơbảnnhất.Saunàyconhãynhớnhé”.

Marcianghebốnóivậygậtđầuđáp:“Vâng,thưabố,consẽghinhớạ.ConmuốnlàmộtcậubélễphépnhưLê-nin,nhưvậysẽrấtnhiềungườiyêumếncon”.

Mọingườiđềubiếtrằng,lễphéplàphẩmchấtcầncótrongmốiquanhệgiaotiếpgiữangười,giúpgiảmnhữngxungđột,mâuthuẫnvàtạomốiquanhệhàihòagiữangườivớingười.TrongquanniệmcủangườiDoThái,phẩmchấtconngườitốthayxấuđượcquyếtđịnhbởithànhcôngcủangườiđócaohaythấp.Vìthế,chamẹđãdạycontừnhỏcầnbiếtlễphép.Giốngnhưviệcdạytrẻyêuthíchsáchvở,tiếpthukiếnthứcvàtrítuệ,chamẹDoTháiluôncoitrọngbồidưỡngphẩmchấtđạođứcchoconcái.Từnhỏhọđãcổvũcontrởthànhmột

ngườicaothượng,lịchsựvàchuđáo.Chamẹthườngxuyênkểchotrẻnghenhữngcâuchuyệnvềnhữngnhânvậtnổitiếngởcácnướcvớiphẩmchấtcaothượng,đồngthờicũngluôndùngcâuchuyệnlễphépcủangườiDoTháiđểcổvũconcái,bồidưỡngphẩmchấtcaođẹpchotrẻ.

ChamẹDoTháithườngkểchotrẻnghenhữngcâuchuyệnvềLenin.QuanhữngcâuchuyệnkểvềsựlễphépcủaLeninhồinhỏ,chamẹđểtrẻhiểurằng,phẩmchấtquyếtđịnhthànhcôngcủaconngười.PhươngphápvànộidunggiáodụctrẻlễphépconcáicủangườiDoTháithườngbaogồmnhữngphươngdiệnsau:

❃Xâydựngtấmgươngtốtchocon

CácbậcchamẹDoTháibiếtrằng,hànhvicủamìnhluônlàbàihọcsinhđộngvàhiệuquảnhấtchoconcái.Vìthế,họrấtchúýđếnhànhđộng,lờinóicủamình.Tronggiađình,họkhôngchỉcócửchỉlịchsự,ănnóihòanhã,khôngnóitục,nóibậy,màcònkiênnhẫnsửachữanhữnghànhvikhônglễphépcủamình.Thôngquasựảnhhưởngngầm,giúptrẻhìnhthànhthóiquenlễphép.Vìvậy,cácbậcchamẹhãythựchiệnnhưchamẹngườiDoThái,cầncóýthứctudưỡngbảnthân,làmthànhtấmgươnglễphépchoconcái.

❃Dạytrẻbiếtchúýđếnphéptắc

ChamẹDoTháirấtchúýđếnphéptắc,họgiáodụcconcáidựatrênbốnphươngdiện:Dángvẻ,cửchỉhànhđộng,sắctháibiểucảmvàngônngữ.Quasựgiáodụcnày,bồidưỡngtrẻchúýđếnlễnghĩacánhânvànhữngphẩmchấttốtđẹpkhiđốixửvớingườikhác:Vềhìnhdángbềngoài,chamẹyêucầuconcáicầngiữchomìnhluônsạchsẽ,thườngxuyênrửatay,tắmgội,ănmặcgọngàng.Vềhànhđộngcửchỉ,họyêucầuconđứngthẳng,đithẳng,đầungẩngcao,manglạichongườikháccảmgiáctrànđầysứcsống.Vềngônngữ:cầndùnglờinóilễphép,tháiđộthànhkhẩn,nóinăngdứtkhoát,lưuloát.Ngoàira,họcòndạyconcáibiếtgiữgìntrậttựcôngcộng,bảovệmôitrường,tuânthủluậtlệgiaothông.

❃Dạytrẻlịchsự,lễphépvớikhách

NgườiDoTháirấtthíchgiaotiếpvớingườikhác,khichamẹđóntiếpkhách,họcũngthườngdạyconcótháiđộlịchsự,lễphép,trongđóbaogồmviệcđónkhách,tròchuyện,tiễnkháchvàđếnlàmkháchcũngvậy,phảiluônlịchsự,lễphép.Chamẹthườngdạytrẻkhiđón

tiếpkháchcầndọndẹpnhàcửasạchsẽ,nóichuyệncởimở,nhonhã,khikháchravềcũngcầntiễnratậncửa.Nếuđếnnhàngườikháclàmkhách,ngoàiviệctuânthủcácquytắctrên,thìkhiravềcầnbàytỏsựcảmơnchânthànhcủamìnhvớichủnhà.Tómlại,chamẹDoTháirấtkiênnhẫnhướngdẫnchotrẻtừngbướchọccáchđóntiếpkhách,đồngthờicũngkịpthờicổvũ,khenngợitrẻnếutrẻbiếtlắngnghevàtiếpthu.

❃Bồidưỡnglòngtựtônchotrẻ

Lễphéplàbiểuhiệncửchỉbênngoài,nhưngnóphảnánhsựtudưỡngphẩmchấtđạođứcbêntrongcủaconngười.Ngườicólòngtựtrọngsẽcóýthứcbảovệsựtônnghiêmvàđểýđếncảmnhậncủangườikhác,từđómớihìnhthànhcửchỉlễphépvàphẩmchấtđạođứctốtđẹpthểhiệntừtrongrangoài.Vìthế,chamẹDoTháiluôncóýthứctôntrọngconcái,bồidưỡnglòngtựtrọngchocon.

Phẩmchấtcaothượngsẽgiúptrẻgặtháiđượcthànhcôngngay.Muốnbồidưỡngphẩmchấtnày,chamẹcầndạytrẻlễnghĩatừnhỏ.Khidạyconlễphép,chamẹDoTháicũngthườnghọchỏiphươngphápgiáodụccácvĩnhânquacáccâuchuyệndanhnhân,thiếtnghĩđócũnglàđiểmđángđểcácbậcchamẹkháchọctheo.

Contuyệtđốisẽkhôngcoithườngngườikhác

MẹvàHamerđichợ,họmuốnmuamộtítrauvềăn.Trênđườngđi,haimẹconnhìnthấymộtngườirấtxấuxí,đangraobánđồgốmởlềđường.Hamernóivớimẹbằnggiọngmiệtthị:“Mẹơi,ngườikiathậtxấuxí”.Mẹnghexongkhôngnóigì.

Sauđó,họđếnchỗbánrượunhìnthấynhữngchumrượuđượcxếpngayngắn,thẳnghàng,mẹchỉvàovàhỏi:“Contrai,conthấynhữngvòrượuấycóxấu

không?”.

Hamerđáp:“Xấuạ,cũngxấunhưngườimẹconmìnhvừagặptrênđườngấy”.

Họlạiđếnchỗbánđồbằngbạc.Tấtcảnhữngđồđựngbằngbạcđósánglấplánhkhiếnmọingườihoamắt.Mẹlạichỉvềphíađồbạcấyvàhỏi:“Nhữngđồbằngbạcấycóđẹpkhông?”.

Hamerkíchđộngnói:“Đươngnhiênlàđẹpạ,đẹphơngấpnghìnlầnsovớinhữngđồgốmxấuxíkia”.

Mẹnói:“Đồbạctuyrấtđẹp,nhưnglạikhôngthểđựngđượcrượungon.Đồgốmmặcdùxấuxí,nhưnglạiđựngđượcnhữngloạirượuthơmngonchochúngtauống.Giốngnhưdungmạoconngườicũngvậy,vẻbềngoàixấuxínhưngcóthểchứađựngmộttrítuệsiêuviệt”.

Hamernhớlờimẹdặn,từđóvềsaucậukhôngcườinhạongườikhácnữa.

Khitrẻcònnhỏ,chamẹDoTháiđãdạytrẻkhôngđượccoithường,miệtthịngườikhác.NgườiDoTháichorằng,ThượngĐếtạoraconngườirấtcôngbằng,mỗingườiđềubìnhđẳngnhưnhau,aicũngcóưuđiểmvàkhuyếtđiểm.Vìthế,khôngđượckhinhmiệtngườikhác,vìbảnthânhọcũngcónhữngđiềutốtđẹp.DântộcDo

Tháicoiviệcgiúpđỡngườinghèolàmộtnghĩavụ,chodùởtronghoàncảnhnào,mọingườicũngđềugiúpđỡngườinghèo.Làmnhưvậy,họđãgiúpchocảdântộcDoTháitrởnêngiàucóvàhùngmạnh.

NgườiDoTháiởbấtcứthờiđạinàocũngthựchiệntheonguyêntắc:Khôngkỳthịbấtcứai.Chamẹluôndạyconcáibiếttìmranhữngưuđiểmcủangườikhác,đểbảnthânhọctập,noitheo.TrongdântộcDoThái,ngườigiàucóthểlàmbạnvớingườinghèo,họcgiảcóthểlàmbạnvớikẻănmày.Họkhôngphânbiệtcaothấpgiàunghèo,conngườiluônhọctập,đốixửbìnhđẳngvớinhau.Vìthế,mọingườiluôntôntrọngvàcùngnhautiếnbộ.Khitôntrọngngườikhác,bạncũngsẽnhậnđượcsựtôntrọng.ChúngtahãycùngtìmhiểuphươngphápmàchamẹDoTháidạyconkhôngkỳthịngườikhác.

❃Trướchếtphảixóabỏđịnhkiến

Trongcuộcsống,chúngtathấyvẫncòntồntạimộtsốquanniệmnhư:Ngườigiàulàngườithànhcông,ngườinghèolàkẻthấtbại;Ngườiđứccaovọngtrọnglàngườiđượctôntrọng,ngườihọcthứcthấpkémlàngườithôtục.TronggiađìnhDoThái,chamẹkhôngtruyềndạychoconnhữngquanniệmnày.Từnhỏ,trẻđãđượcdạyrằng:Conngườicầnđốixửbìnhđẳngvớinhau,khôngphânbiệtcaothấpsanghèn,phảiluôntôntrọngngườikhác,khôngđượccoithườngbấtcứai.TấtcảtrẻemDoTháiđềuđượcdạycáchtìmraưuđiểmcủangườikhác,tôntrọngvàkhenngợingườikhácchânthành.

❃Tăngcơhộitiếpxúcvớingườikhác

Tiếpxúcvớimọingười,trẻsẽcócơhộigiaolưu,giaotiếpvớinhiềungườikhácnhau.Thôngquaviệcgiaotiếpvớinhiềungười,trẻhiểuđượcnhữngđiềubìnhthườngvàđặcbiệttrongcuộcsống,tăngvốnhiểubiết,giúptrẻcócáinhìntoàndiệnvàkhôngcoithườngngườikhác,từđótôntrọngtấtcảmọingười.NgườiDoTháiluôncổvũconcáigiaotiếpvớinhiềungười.Vàocácngàynghỉchamẹthườngdẫntrẻđithamquan,dulịchđểtrẻhọchỏithêmnhiềuđiều.Trẻcònnhỏcóthểđichơiởnhữngnơigầnnhà,trẻlớnhơnmộtchútcóthểđiđếnnhữngvùngxahơn,từđó,trẻcóthểgiaolưuvớinhiềungườităngthêmvốnsống,sựhiểubiếtvàcáchứngxửvớimọingườixungquanh.

❃Nângcaotrìnhđộvănhóachotrẻ

Tâmlícoithườngcóthểcoilàsựngumuội.Mộtngườicóhọc

thứcthấpkémsẽđánhgiángườikhácthôngquavẻbềngoài,nhìnsựvậtquamứcđộcaothấp,đắtrẻ.Nhưvậy,họdễcótâmlícoithườngngườikhác.Ngườicóhọcthứcuyênbác,sẽđánhgiásựvậtmộtcáchtoàndiệnvàsâusắc,từđóhìnhthànhthóiquentôntrọngngườikhác,khôngcoithườngbấtcứai.Dođó,chamẹnênchotrẻđọcnhiềusáchđểnângcaotrìnhđộvănhóa,bồiđắptìnhcảmvàtráitimnhânáichotrẻ.

Khôngcoithường,khoandung,chânthànhvớimọingườilàtiềnđềđểbảnthânchúngtađượctôntrọngvàcómốiquanhệtốt.Trongxãhộihiệnđại,sựthànhcôngcủamộtngườikhôngthểtáchrờisựủnghộcủamọingườixungquanh.Quanhệrộnglàđiềukiệncầnthiếtchosựthànhcôngcủamỗingười.Vìthế,chamẹcầnchúýbồidưỡngchotrẻtháiđộsốngchânthành,dạytrẻbiếtđốixửbìnhđẳngvớimọingười,khôngnêncoithườngngườikhác.

Đihọcvề,cậubéManuvuivẻnóivớimẹ:"Mẹơi,hômnaycôgiáodạychúngconthếnàolàtinhthầnđoànkếtđấy”.

Mẹđangquétdọntrongphòngkhách,quayđầunhìncontrai,mỉmcườinói:“Ồ,vậyconđãhọcđượcgì?”.

Manuchạyđếntrướcmặtmẹ,vộivàngnói:“Côgiáokểchochúngconnghevềcâuchuyệncủađànongmật.Mẹơi,mẹbiết

không?Cóconongchuyênhútmật,cóconongchuyênlàmnhiệmvụtrôngcoicácconongkhác,chúngcónhữngnhiệmvụkhácnhauvàcùngbảovệgiađìnhlớn.Hóara,đànongcũngthôngminhthậtđấy”.

Mẹnhìnbộdạnglắclưngộnghĩnhcủacontrai,khôngnhịnđượccườihỏi:“Vậyconnghĩlàconthôngminhhaylàđànongthôngminh?”.

CậubéManunghiêmtúcnghĩngợimộtlátrồinóivớimẹ:“Connghĩconcũngthôngminhgiốngđànong,vìconcũngcótinhthầnđoànkết”.

Nóixong,cậuđặtcặpsáchxuống,cầmcâychổigiúpmẹquétnhà,vừaquétvừanói:“Mẹơi,conquétnhà,mẹlaunhà,mẹconmìnhcùngnhaulàmviệcnhé”.

Mẹnhìncậucontrai,vuisướngmỉmcười.

Vídụtrênchothấy,dùởtrườnghọchayởnhà,dântộcDoTháiđềurấtcoitrọngviệcgiáodụctinhthầnđoànkếtchotrẻ.Họchorằng,đoànkếtmanglạichoconngườisứcmạnh,giúpconngườithànhcông.DoTháilàdântộccótinhthầnhợptácđoànkếtnhấttrênthếgiới.Tácphẩmkinhđiển“Talmud”chínhlàthànhquảsángtạotậpthểcủahọ.KhiđấtnướcIsraelđượckhôiphục,ngoàingườidânIsrael,nhữngngườiDoTháitrênkhắpthếgiớiđãquyêngóp

đượcmộtlượngtiềnmặtvôcùnglớnđểphụchưngđấtnước.Chínhbởiýthứchợptácđoànkếtvàtinhthầnchủnghĩatậpthểmàtrảiquabaonhiêukhókhăn,bịtruysátbứchại,nhưngngườiDoTháivẫnngoancườngsống,chiếnđấuvàsinhtồnđếntậnngàynay.

“Talmud”dạyhọrằng:“Cầnthườngxuyênđứngởgócđộảnhhưởngtớitoàndântộcđểcânnhắctừnglờinóihànhđộngcủamình”.Vìthế,khingườiDoTháichuộctội,họkhôngnói“tôi”,màluônnói“chúngtôi”,chodùmộtngườiphạmtội,mọingườicũngchorằngđólàlỗicủatậpthể.Nếumộtngườinàođóphạmtộitrộmcắp,nhữngngườikhácđềucảmthấyhốilỗivànghĩrằng“Vìmìnhchưathậtsựnhântừ,lươngthiện,nênanhtamớiphảitrộmcắp”.ÝthứctậpthểvàtinhthầnđoànkếtmạnhmẽcủangườiDoTháiđãgiúphọthậntrọnghơntronglờinóivàviệclàm.Họluônchúýđếnhànhđộng,ngônngữcủamình,đồngthờihọcũngquantâmđếnngườixungquanh,cùngnhauduytrìsựphồnvinhcủadântộc.

Nhiềudântộckháctrênthếgiớivôcùngtòmò,khônghiểuđượctạisaongườiDoTháilạicómộttinhthầntậpthểvàýthứcđoànkết,hợptáccaođộđếnnhưthế.NgườiDoTháiđãtrảlờirằng:“Chúngtôitựmìnhkhôngđoànkếtgiúpđỡnhau,còndámhivọngngườikhácgiúpđỡchúngtôi?Nếuchúngtôikhôngđoànkết,thìlàmsaocóthểtồntạisaunhiềunguynanvàbứchạinhưvậy?”.ChamẹDoTháiđãdạyconcáikhichúngcònrấtnhỏrằng,cầnhọccáchđoànkếtvớingườikhác,vìđoànkếtchínhlàsứcmạnh.Họhiểuđượcsựhợptáctươngtrợlẫnnhaumớicóthểtạonênsứcmạnhtolớn.Giúpconngườikhắcphụcmọikhókhăntrongcuộcsống.ChamẹDoTháiđãbồidưỡngconcáihọtinhthầnđoànkếttừnhữngphươngdiệnsau:

❃Bồidưỡngtìnhyêuthươngvàtinhthầntráchnhiệmchotrẻ

ChamẹDoTháirấtcoitrọngviệcbồidưỡngtinhthầnhợptác,đoànkết,loạibỏtâmlícôlậpchotrẻtừnhỏ.Bồidưỡngtinhthầnđoànkết,tìnhyêuthương,tinhthầntráchnhiệmvàýthứctậpthểchotrẻlànhiệmvụquantrọngtrongviệcdạyconcủangườiDoThái.Họdạyconcầnsốngchanhòavớithầycô,bạnbè,chămchỉtrựcnhật,giúpđỡnhữngbạnbègặpkhókhăn...Đốivớimộtsốtrẻthíchsốngcôlập,trướctiênchamẹsẽloạibỏcảmgiácxacáchđểtrẻhòanhậpvớimọingười,sauđótừngbướcbồidưỡngtinhthầnđoànkếtchotrẻ.

❃Bồidưỡngtinhthầnhợptác,đoànkếtchotrẻ

Chamẹcùngtrẻchơimộtsốtròchơiđểbồidưỡngtinhthầnhợptác,đoànkếtchotrẻ.Bởivìtròchơilàniềmyêuthíchcủatrẻnênviệcdùngchúngđểbồidưỡngtinhthầnđoànkết,hợptácchotrẻsẽđạtđượchiệuquảgiáodụctốt.Chamẹcóthểchọnnhữngtròchơinhấnmạnhsựđoànkếtcủamộtđội.Trongquátrìnhchơi,chamẹđểtrẻthấyđượclợiíchcủasựđoànkết,hợptác.Ngoàira,chamẹcóthểkểchotrẻnghemộtvàicâuchuyệnvềtinhthầnđoànkếtcủađoànđội,đểtrẻnhậnbiếtđượcvaitròquantrọngcủatinhthầnhợptác.

TừlịchsửpháttriểncủangườiDoThái,cóthểthấytầmquantrọngcủasựhợptác,đoànkết.Xãhộitươnglailàmộtxãhộicạnhtranhkhốcliệt,chúngtacầntraudồitinhthầnhợptácđoànkếtmớicócơhộiđạtđượcthànhcông.Vìthếchamẹcầnchútrọngbồidưỡngtinhthầnhợptác,đoànkếtchoconcáimình.

Conbiếthaicáitai>mộtcáimiệng

MẹđangkểchuyệnchoLuisngheđểrucậubéngủ.Bỗngcậubémởhaimắtsánglonglanh,nóivớimẹ:“Mẹơi,hômởtrậnđábóng,trướckhivàosân,bạnParkersợđếnnỗihaichânrunlậpcập,haha…LớpchúngconcóbạntênlàHanna,đầubạnấygiốngnhưđốngcỏkhôấy,chúngconđềugọibạnấylàNữhoàngsưtử….”.

“Luis”,mẹngắtlời:“Concònnhớmẹtừngkểchoconchuyệngìkhông?”.

“Connhớạ”.Cậubébắtđầunhớlạicâuchuyệnmàmẹvừakể:“Ngàyxưa,cómộtôngchủsaingườihầucủamìnhrachợtìmmuathứngonnhấttrênđờivềchoôngta,kếtquảlàngườihầuđómuamộtchiếclưỡimangvề.Vàingàysau,ôngchủđólạisaingườihầurachợmuamộtthứkhôngngonnhấtvề,kếtquảlàngườiđóvẫnmuavềmộtchiếclưỡi”.

ĐợiLuiskểxong,mẹhỏi:“Câuchuyệnnàynóivớichúngtađiềugìnhỉ?”.

Luistrảlời:“Thứngonnhấttrênđờicũnglàcáilưỡi,thứkhôngngonnhấtcũnglàcáilưỡi,bàihọctrongcâuchuyệnnàylà…nhắcnhởchúngtakhôngđượcnóilungtung!”.

Sauđó,Luiscũnghiểuýliềnnóivớimẹ:“Mẹơi,conhiểurồi,saunàyconsẽkhôngtùytiệnphêbìnhngườikhácnữa”.MẹmỉmcườixoađầuLuisvàhátrucậungủ.

KhiLuisthíchtùytiệnbìnhluậnvềngườikhác,mẹđãkểchocậunghemộtcâuchuyệnrấtcóýnghĩa,đólàkhôngđượctùyýđánhgiángườikhác.NgườiDoTháirấtghétnhữngngười“lắmlời”.Dođó,chúngtaluônthấyrằngngườiDoTháirấtkiệmlời.Đươngnhiên,điềuđókhôngcónghĩalàhọkhôngthânthiện,khôngbiếtgiaotiếp.

ĐốivớingườiDoThái,nhữngngườiluônthaothaobấttuyệt,khoekhoangmìnhtrướcmặtngườikhácthườnglànhữngngườingốcnghếch;Cònngườibiếtlắngnghemớilàngườithôngminh.Vìthế,ngườiDoTháiđãlưutruyềncâunói:“Khikẻngốccườiphálênthìngườithôngminhchỉcườimỉm”.

ChamẹDoTháiđềudạyconcáihọmộtcâungạnngữcổlà:“ThượngĐếtạochoconngườihaicáitai,mộtcáimiệng,làđểchúngtanóiít,nghenhiều”…Dođó,khigiaotiếp,đasốhọđềunghiêmtúclắngngheýkiếncủangườikhác.ChamẹDoTháicũngthườngví:Lờinóiđúngmựcnhưliềuthuốctốt,giúpconngườiđạtđượcmụcđích,nhưngnếunóiquánhiềulạicótácdụngngượclại,khôngnhữngkhôngcóíchmàcònlàmhạibảnthân.NgườiDoTháithườngnói:“Imlặnglàvàng,hùngbiệnlàbạc”,đểkhuyênrănmọingườinghenhiều,nóiít.

TronggiađìnhDoThái,chamẹthườngchotrẻđọcnhữngcâudanhngônhoặcnhữngđoạnvănhay,giúptrẻhiểuđượcrằngviệclắngnghequantrọnghơnlờinói.Chamẹcũngluôndạytrẻcầntôntrọngngườikhác,khôngnênchỉbiếtthổlộlòngmình,màcầnchúýlắngnghetâmsựcủabạnbè,cảmnhậnniềmvui,nỗibuồncủahọ,đómớilàngườibạnthậtsự.Hơnnữa,chamẹDoTháicònnhắcnhởtrẻbiếttrântrọngnhữngngườibạnbiếtlắngnghe,cùngtrẻtạomôitrườnggiaotiếpvuivẻ.

❃Khôngtùytiệnđánhgiávềngườikhác

ChamẹDoTháithườngdạytrẻkhôngnêntùytiệnđánhgiávềngườikhác,vìnhữnglờinóivôtìnhcủatrẻ,quanhiềungườicóthểbiếnthành“sựthật”,mànhữnglờiđồnthổinàycóthểlàmtổnthươngtìnhcảmbạnbè.NgườiDoTháicócâu“Khibạngặpmaquỷ,tốtnhấthãychạynhanh;Khibạngặpnhữnglờigièmpha,cũngcầnchạythậtnhanh”.Cóthểthấy,ngườiDoTháiđãnhắcnhởchúngtacầntránhxanhữnglờigièmpha,tránhlàmhạiđếnngườikháchoặcbảnthân.ChamẹDoTháithườngcoimiệnglưỡiconngườigiốngnhưthanhgươmsắc,giáodụctrẻcầnănnóithậntrọng.Vìmộtlờiđãnóiralàkhôngthểthulại,gươmsắccóthểlàmtổnthươngđếnngườikhác,vìthếcầnnghĩkỹtrướckhinói.

❃Dạytrẻhọccáchlắngnghe

Chamẹrấtkiênnhẫndạytrẻýnghĩavàcáchthứclắngngheđểcóđượcsựtínnhiệmcủangườikhác.Trướchết,tháiđộphảithành

khẩn,khôngchỉđơnthuầnlắngnghe,màcòncầnlắngnghemộtcáchnghiêmtúc,kịpthờibàytỏsựtánthànhhoặckhenngợicủamìnhđểđốiphươngcảmnhậnđượcsựtôntrọngvàhiểubiếtcủabạn.Thứhai,trongquátrìnhnghenênmỉmcườitánđồng,tốtnhấtkhôngnênlàmviệcgìkhác,trongquátrìnhnóichuyệncóthểbộclộvẻbiểucảm,ngônngữcơthể,chứngtỏbạnđangchúýlắngnghe,đểđốiphươngcảmnhậnđượcsựchânthành,nângcaohiệuquảgiaotiếpcủabạn.

Khikhôngcóaibìnhluậnvềngườikháccuộcsốngsẽbớtmâuthuẫn,tranhchấp.Khimọingườicùnghọccáchlắngnghe,mớicóthểtạonênkhôngkhíhàihòa,cởimở.Vìthếchamẹcầndạyconcáinghenhiềunóiít,tạomôitrườnggiaotiếptốt,đểtrẻcóthểsốngvàhọctậpvuivẻ.

“Bốơi,câunóinàynghĩalàgìạ?”.McCarollbướcđếnbênbố,chỉvàomộtcâutrongcuốntruyệnvàhỏi.

Bốđangngồitrênghếsưởinắng,nhậnlấycuốntruyệntừcontrai,nhìnvàocâungạnngữDoTháimàconchỉ:“Chơivớichósẽcóbọchétbámvàongười”.

McCarollbănkhoăn:“Tạisaoconkhôngthểchơivớichóconạ,chúngrất

đángyêumà”.

“Haha”,bốbậtcườivìcâuhỏingâythơcủacontrai,“McCarollà,chótrongcâunóinàykhôngphảilàchúchóchúngtathấyhàngngày”.

“Đólàchógìạ?”.McCarollnghihoặc.

Bốngồithẳnglên,kiênnhẫngiảithíchchocậu:“Câunóinàycónghĩalàconkhôngđượcchơivớibạnxấu,vìhọsẽdạyconnhữngđiềukhôngtốt”.

“Ồ,conhiểurồi.Cónghĩalàconcầnchơivớinhữngbạncóthóiquentốt.Nếuchơivớinhữngbạncóthóiquenxấu,concóthểnhiễmthóiquenxấucủahọ,cóphảikhônghảbố?”.

BốcườinhìnMcCaroll,gậtđầunói:“Khôngsai,chínhlànghĩaấy”.

“Concảmơnbố”.Nóixong,McCarollômcuốntruyệnchạyraghếcủamìnhtiếptụcđọc.

Từvídụtrêncóthểthấy,lựachọnbạnbècóýnghĩarấtlớntrongcuộcsống.NgườiDoTháirấttrântrọngtìnhbạn,khibạngặpkhókhăn,họsẽnhiệttìnhgiúpđỡ;Khibảnthânhọgặpkhókhăn,cũngsẽ

nhờbạngiúpmình.Dovậy,chamẹDoTháiluôndạytrẻthậntrọngtrongviệckếtbạn,khôngđượckếtbạnbừabãi.HọnóivớiconvềcâunóicủamộtnhàtriếthọcDoThái:“Bạnbèchânchínhgiốngnhưcáilềuvữngchãi,cóthểchenắngchemưachoconngười,làvậtbáuvôgiátrongđời”.Đồngthời,chamẹDoTháicũngdùngcâungạnngữ“Chơivớichósẽcóbọchétbámvàongười”đểdạyconcáicẩnthậnkhikếtgiaobạnbè.

TronggiađìnhDoThái,thôngthườngchamẹrấtthíchkếtgiaovớibạnbè.Họthườngcoibạnbèchínhlàtrợthủđắclựccủamình,ngườikhôngcóbạngiốngnhưmấtđimộtcánhtay.Họdạytrẻrằng:Bạnbèđượcchialàmbaloại:Kiểuthứnhấtbạnbègiốngnhưchiếcbánhmìsẽchobạnnănglượngvàsựủnghộ,tronglúcnguynannhấthọsẽgiúpđỡbạnvượtquakhókhăn;Kiểuthứhai,bạnbègiốngnhưrượu,thỉnhthoảngcầnđến,lúcđặcbiệtcóthểchobạnvàilờikhuyênhữuích,giúpcuộcsốngcủabạnthêmphongphú;Kiểuthứba,bạnbègiốngnhưchúchóhoang,cầntránhxa,nếukhôngbạnsẽbịhọlợidụng,khibạngặpvậnmayhọxuấthiện,khibạngặpkhókhănhọsẽbỏrơibạn.

DântộcDoTháicómộtcâungạnngữ:“Bướcvàocửahàngnướchoa,chodùkhôngmuađượcgì,thìmùihươngvẫnlưutrênngườibạn”.Câunàydạychúngtarằngcầnbiếtkếtgiaovớinhữngngườibạntốt,vìhọgiúpchocuộcsốngcủachúngtatrởnêntốtđẹphơn.NgườiDoTháidạyconcái:“Nếuconkếtgiaovớimộtngườithôngthái,concũngsẽtrởthànhngườithôngthái;Nếuconkếtgiaovớimộtkẻngốc,concũngtrởthànhkẻngốc”.Vìthếkếtgiaobạnbèkhôngnênđểýđếnsốlượng,mànênquantâmxemngườibạnđócóthậtsựchânthànhkhông.NgườiDoTháiđãdạyconcáihọnhưsau:

❃Làngườitôntrọngcon

ChamẹDoTháidạyconcầnlàmbạnvớingườibiếttôntrọngmình.Ngườinhưvậysẽthậtsựcoitrọngbạn,họsẽnghĩtớibạntrướckhilàmđiềugìđó,saulưngkhôngbìnhluận,chêbaibạn,luônnghiêmtúcsuynghĩvềnhữngvấnđềcủabạn,ủnghộviệclàmcủabạn.Tôntrọngngườikhácchínhlàsựkhẳngđịnhvềgiátrịvànhâncáchcủangườikhác.Ngườibiếttôntrọngngườikhácsẽbiếtcưxửđúngmực,cóphẩmchấtnhâncáchcaoquý.Kếtbạnvớingườinhưvậy,bạnsẽvuivẻvànângcaochấtlượngsốngcủamình.

❃Làngườihiểucon

ChamẹDoTháidạyconcáicầnlàmbạnvớingườihiểumình.Khibạnvui,ngườibạnđócũngchiavuivớibạn;Khibạnbuồn,họbiếtởbênanủibạn;Khibạnủrũ,ngườiđóbiếtđộngviênbạn;Khibạnkiêungạo,ngườiđóbiếtnhắcnhởbạn;Ngườihiểubạnsẽgiúpchotâmhồncácbạntrởnênđồngđiệu,xóabỏnghikị,mâuthuẫn,đồngthờitạonênkhôngkhíthoảimái,vuivẻgiữahaingười.Hơnnữa,ngườicóthểhiểuđượcbạnsẽlàngườiđốixửbìnhđẳngvớingườikhác,cũngcóthểlàngườibạnchânthành.Làmbạnvớingườinày,bạnsẽthấythoảimáivàcảmnhậnđượctìnhyêuthương,sựchânthành.Từđó,giúpmọingườixungquanhmìnhhơn.

❃Làngườigiúpđỡcon

Chamẹkhuyênconcáicầnkếtbạnvớingườibiếtgiúpđỡmình,đómớilàbạnbèthậtsự.Chodùbạngặpphảitìnhcảnhnào,bạnbècũngluônvôtưgiúpđỡbạn.Nhưngtrongcuộcsống,nhữngngườinhưvậykhôngnhiều,cóthểgặpđượcmộtngườibạnnhưvậylàmộtđiềuthậtsựmaymắn.ChamẹDoTháidạytrẻcầnbiếtđốixửchânthànhvớibạnbè,đểgiữgìntìnhbạnbềnlâu.Vìkhicónhữngngườibạntốt,bạnsẽluôncảmthấyvuivẻvàhạnhphúc.

NgườiDoTháicảmnhậnsâusắctầmquantrọngcủabạnbè,vìthếhọrấtcoitrọngtìnhbạnvàluôndạytrẻbiếtcáchkếtgiaovớibạntốt,trântrọngtìnhbạn.Ngườibạnchânchínhsẽgiúpíchchosựtrưởngthànhcủatrẻ.CácbậcchamẹcóthểhọccáchdạyconcủaDoThái,đểgiúpcontìmđượcnhữngngườibạnđíchthực.

Dùvậtcótốtthếnàoconcũngkhôngépbuộcngườikhác

CôbéTinarấtvuivìbốmớimuachoemmộtchúcúncon.Từnhỏ,Tinađãrấtyêuquýcácconvậtnhỏ.Vìthếtừkhicóchúcúnnày,emchủđộngnhậntráchnhiệmchămsócnó.Emcònđặtchochúcúncáitênrấtđángyêu-Poker.

Hômđó,TinaăncơmtrưaxongvàbắtđầuchoPokerăn.BữatrưacủaPokerlàmóncanhcátươidomẹnấu,móncanhcácómùivịthơmngonvàđầyđủchấtdinh

dưỡng.“Chúmàynhấtđịnhsẽthíchănđấy”,TinabưngbátcanhđếntrướcmặtPokernóivớinó.Quảnhiên,Pokerngửithấymùicanhcáliềnvộivàngănngấunghiến.VừaănPokervừavẫyđuôidườngnhưmuốncảmơncôchủnhỏđãchuẩnbịbữaănngonchomình.Tinanhìnthấybátcanhcásạchbong,tronglòngvôcùngvuisướng,vộivàngchạyvàobếpbưngnồicanhcárađịnhchoPokerăntiếp.Pokerđangnằmvevẩyđuổi,hưởngthụcảmgiácthoảimáisaubữaănngon,thìngửithấymùicanhcá,nócảnhgiáclắclưđầu,tìmnơiphátramùivịđó.KhiPokernhìnthấyTinalạimangcanhcára,Pokernằmimkhôngnhúcnhích.TinabưngnồicanhđếntrướcmặtPoker,nhưngnóchỉđưamắtnhìn,khôngmuốnănnữa.Tinaliềndúiđầunóvàonồicanh,bắtnóăn.

Buổichiều,TinathấyPokercứlănqualộnlại,rồiđộtnhiênnônrađầynhà.Hóara,vìbuổitrưaPokerănquánhiều,khôngthểchịuđựngđược,nênnómớinônnhưvậy.Mẹbiếtchuyện,nóivớiTina:“Conxem,đồănngonbaonhiêucũngcầnăncógiớihạn,nếuvượtquagiớihạnđósẽcókếtquảngượclại”.Tinaxấuhổcúiđầukhôngnóigì.

CôbéTinatrongvídụtrênépchúchócủamìnhănthậtnhiềuđồngon,cuốicùngđãgâyhạichochúchó.Cóthểthấy,dùvậtcótốtthếnàocũngkhôngnênbắtépchongườikhác,vìnhưvậysẽmanglạihậuquảkhôngmongmuốn.Trongquátrìnhgiaotiếp,ngườiDoTháirấtcoitrọngýkiếncủangườikhác,khôngápđặthọtheosuynghĩcủa

bảnthân.NgườiDoTháichorằng,chỉkhitôntrọngýkiếncủangườikhác,mớicóthểđượchọtôntrọngvàđồngtình,từđómớicóđượctìnhbạnthậtsự.Mặtkhác,khitôntrọnglựachọncủangườikhác,mớicóthểpháthiệnrahứngthúvàsởtrườngcủabảnthân,giúpchobảnthântrưởngthànhvàpháttriển.Edisonrấtgiỏisángtạo,vìthếôngđãchọnnghềphátminh;AlbertEinsteinrấtgiỏitưduylogic,vìthếôngchọnngànhvậtlí.Cóthểthấytôntrọngsựchọnlựacủamỗingườiđểhọtựdothểhiệnmớigiúphọpháthuyđượctiềmnăngmộtcáchtốtnhất.

Khôngápđặtsuynghĩcủamìnhvớingườikhácchínhlàsựtôntrọnghọ.Nhiềubậcchamẹvìkhôngthựchiệnđượclítưởngcủamìnhnêncảmthấyhốitiếc,họcốgắngápđặtlítưởngđóchocon,hivọngconcóthểthựchiệnđượcnhữngviệcmàbảnthânchưahoànthành.Cáchsuynghĩnhưvậycủachamẹvôtìnhtướcđisởthíchcủatrẻ,đingượclạivớisựpháttriểntựnhiên,khôngtôntrọngýnguyệncủatrẻ.Vớicáchgiáodụcnhưvậy,concáisẽrấtkhóthànhcông.ChamẹDoTháikhôngbaogiờépbuộcconcái,họluônquansáttỉmỉsởthíchcủaconcái,kíchthíchhứngthúcủacon,giúpconpháttriểnsởtrườngtừđócónhữnglựachọnthíchhợp.

Tronghọctập,chamẹDoTháirấttôntrọngýnguyệncủacon.Trongcuộcsống,họcũngkhuyếnkhíchtrẻbàytỏýkiến,quanđiểmcủamình.Cáchlàmnàygiúptrẻbiếttôntrọng,cảmthôngvàthấuhiểusuynghĩcủangườikhác.ChamẹDoTháidạytrẻtôntrọngýkiếncủangườikhácthôngquahaiphươngdiện:Họccáchhiểungườikháckhigiaotiếpvàtôntrọngquyếtđịnhcủahọ.

❃Hiểungườikháckhigiaotiếp

Tronggiaotiếp,nếuthiếusựhiểubiếthoặcsuynghĩsailệch,chúngtarấtdễmắcsailầm,điềuđógâytrởngạichoviệcgiaotiếp.GiốngnhưbéTinatrongvídụtrên,côbévốncóýtốtmuốnchúchócủamìnhănnhiều,nhưngcuốicùnglạilàmnókhóchịuvànônra.ChamẹDoTháidạyconcáirằng,trongcuộcsốngcầnhọccáchđặtmìnhvàovịtríngườikhácđểsuynghĩvấnđề.Khigiaotiếpvớingườikhác,cầnthayđổigócnhìnđểsuynghĩmớicóthểhiểuđượccủangườikhác,nhưvậymớicóthểtôntrọngýkiếncủahọ.Nếulàmđượcnhưvậy,nhữnghiểulầm,bấtđồngtronggiaotiếpsẽđượchóagiải,nhữngbấtmãncánhânsẽchuyểnthànhsựquantâmvàhiểubiếtlẫnnhau.

❃Tôntrọngquyếtđịnhcủangườikhác

ChamẹDoTháidạytrẻkhigiaotiếpvớingườikhác,cầntuântheonguyêntắc“tôntrọng,khôngépbuộc”,ứngxửkhéoléo,thânthiệnvớimọingười".Nhưvậy,mớiđượcngườikháctôntrọngvàxâydựngmôitrườnggiaotiếpthânthiện.Trongcuộcsống,khiquanđiểmcủatrẻvàngườikhác,chamẹDoTháidạytrẻkhôngnênnóinănggaygắt,màcầnhọccáchbìnhtĩnhchấpnhậnquanđiểmcủangườiđó.Vìmỗingườiđềucónhữngđiểmkhácbiệtvềtháiđộsốngvàcáchnhìnnhậnsựvật,dovậy,lựachọnvàquanđiểmcủamọingườikhônggiốngnhaulàđiềurấtbìnhthường,trẻcầnhọccáchtôntrọnglựachọncủangườikhác.Chamẹnóivớitrẻ,nếuépbuộcngườikháclàmtheoýmìnhthìsẽvôtìnhcôlậpbảnthânhoặcgâyphảncảmchongườikhác,từđólàmhỏngmốiquanhệgiaotiếp.Vìthếcầnhọccáchtôntrọngvàchấpnhậnýkiếncủangườikhác,hìnhthànhtháiđộkhiêmtốnhàihòa,đólàđiềukhôngthểthiếuđượctronggiaotiếp.

Tôntrọngýkiếnvàlựachọncủangườikhácgiúptrẻcảithiệnmốiquanhệ,từđótạomốiquanhệgiaolưugắnbó.Quaviệckhôngépbuộcngườikháclàmtheoýmình,chamẹbồidưỡngtháiđộkhoandungvàtínhcáchcởimởchotrẻ,điềunàycótácdụnglớntrongviệctudưỡngphẩmchấtđạođứcvàtínhcáchchotrẻ.Vìthế,chamẹcầnchúýbồidưỡngthóiquenbiếttôntrọngngườikhácchotrẻ.

Vàomộtngàycuốituầnđẹptrời,nhàAlbertEinsteincótổchứcmộtbữatiệc.Hômnay,vườnhoasaunhàcủaAlbertEinsteinrấtnáonhiệt,đámtrẻconkhôngngừngchạyquachạylại,đuổitheonhữngchúbướmđangbaylượn,chúnggọinhauíới.Ởphíaxacómộtcậubéngồimộtmìnhcạnhvườnhoa,cậunhìnđànkiếndướiđấtbòquabòlại.Tiếngồnàobênngoàidườngnhưkhôngảnhhưởngtớicậu.

Cậubéđóchínhlànhàvậtlíhọccóảnhhưởnglớnđếnthếgiớisaunày-AlbertEinstein.

MộtngườihàngxómnhìnthấyEinsteinliềnnóivớimẹcậu:“Einsteinđanglàmgìvậy?Saocậubékhôngchơicùngvớilũtrẻ?”.

Ngườimẹhiềntừnhìnconnói:“Nóđangnghĩđấy”.

Ngườihàngxómlolắnghỏi:“TôithấyEinsteinthườngxuyênngồimộtmình,rấtítnói,hìnhnhưpháttriểnchậmhơnnhữngđứatrẻkhác.Anhchịkhôngthấylolắngsao?”.

Ngườimẹquayđầulại,mỉmcườinhìnngườihàngxóm,nghiêmtúcnói:“Contrainhàchúngtôirấtbìnhthường,chỉlànókhátrầmtính,đólàvìnóđangsuynghĩ.Cómộtngày,nósẽtrởthànhmộtgiáosưnổitiếng”.

SựtintưởngcủabốmẹvớiEinsteingiúpcậutrưởngthànhtheocáchcủamình,đồngthờitrởthànhnhàvậtlívĩđạinhấtthếgiới.

SựtrưởngthànhcủaEinsteinnóivớichúngtarằng,mỗiđứatrẻđềucóđặcđiểmriêng,cósởtrườngvàcũngcósởđoản.Dovậy,chamẹcầnhiểuvàtintưởngtrẻ,dùtrẻlàngườibìnhthườnghaylàthiêntài,làhoànmĩhaykhiếmkhuyết.Chamẹđềucầntìmhiểuưuđiểm,sởtrườngcủatrẻ.Từđó,chotrẻnềngiáodụctốt,giúptrẻthànhtài.ChamẹDoTháichorằng,mỗiđứatrẻđềucócátínhriêng,chamẹnênthuậntheotínhcáchđómàbồidưỡng,khôngnênchờđợitrẻtrởthànhthiêntài.Chamẹcầnhọccáchkhoandungđểnhìnnhậnsựkhácbiệtởmỗiđứatrẻ,chấpnhậntấtcảconngườitrẻ.

VănhóaDoTháiđãtừnglưutruyềncâu:“Nếuconcủabạncótàinghệlàmthợbánhmì,thìđừngépbuộcconlàmbácsĩ”.Vìthế,khigiáodụcconcái,đầutiên,chamẹcầnchấpnhậnđặctrưngriêngcủacon.Mỗiđứatrẻkhisinhrađãvôcùngđặcbiệt.Chúngcómộtsứcmạnhtiềmẩn.Nếuchamẹbắtéptrẻlàmtheoýnguyệncủamình,sẽvôtìnhpháhoạisứcmạnhtiềmẩnấy.Dođó,cácbậcchamẹDoTháiđềutôntrọngtínhcáchđộclậpvàcátínhkhácbiệtcủacon,chấpnhậntấtcảưukhuyếtđiểmcủacon.

NgườiDoTháichorằng,giáodụctrẻkhôngphảilàbồidưỡngthiêntài,màlàđểtrẻsốngbằngchínhconngườimình.Mỗiđứatrẻđềucóthiênphúriêng,đềuvôcùngđặcbiệt.Vìvậychamẹcầncóphươngphápgiáodụcthíchhợpđểtrẻpháthuytàinăngtiềmẩncủamình.ChúngtacóthểhọccáchngườiDoTháidạyconvềphươngdiệnnàynhưsau:

❃Bàytỏtháiđộcủamìnhvớicon

TronggiađìnhDoThái,chamẹthườngxuyênthểhiệnsựtintưởngvớitrẻ.Chodùtrẻđangtrongtâmtrạngnhưthếnào,chamẹđềuđặtmìnhvàovịtrícủatrẻđểhiểutrẻ,chứkhôngđứngởgócđộcủamìnhđểtráchmắngtrẻ.ChamẹDoTháirấtkiênnhẫnvớiconcái,thườngdùnglờilẽdễhiểuđểbàytỏsựtintưởng,hàilòngcủamìnhvớiconquanhữngbuổitròchuyện,từđó,giúptrẻtăngthêmsựtựtinvàpháthuyđượctiềmnăngvốncó.

❃Bìnhthảnchấpnhậnthấtbạivàkhuyếtđiểmcủacon

TrongquanniệmcủachamẹDoThái,trẻthấtbạivàphạmlỗilàđiềubìnhthường.Trẻchưacóđủkinhnghiệmvàkhảnăngtựýthứcvàxửlýtìnhhuốngnênkhótránhkhỏithiếusótvàphạmlỗi.Khiđốidiệnvớithấtbạivàlỗilầmcủaconcái,chamẹDoTháithườngchọntháiđộkhoandungđộlượngvớicon,chấpnhậnkhuyếtđiểmvàyếukémcủacon,cổvũcontìmcáchkhắcphục.Họhiểurằngchỉcóbaodungvàvịthamớigiúptrẻgiảitỏađượcnỗisợhãi,xóabỏcảmgiácphạmlỗi,giúptrẻvượtquathấtbạivàbướcđếnthànhcông.

❃Chấpnhậnkhôngcónghĩalàdungtúng

Chamẹchấpnhậnsựkhácbiệttínhcách,ưuđiểm,khuyếtđiểmcủaconcáikhôngcónghĩalàdungtúngchotrẻ.TrongquanniệmcủangườiDoThái,trẻcóthểphạmlỗi,làmsai,nhưngkhôngthểlàmnhữngviệctổnhạiđếnbảnthânvàngườikhác.Chamẹcótháiđộbìnhtĩnhchấpnhậnnhữngkhuyếtđiểmcủatrẻ,nhưngkhitrẻmắclỗi,chamẹsẽdùngnhữngbiệnphápgiáodụcnghiêmkhắc.Cáchlàmnàycủachamẹnóivớitrẻrằng,chamẹluônyêuthương,khoandungvớitrẻ,nhưngcũngcầncónguyêntắc.Chamẹcầnhướngdẫntrẻhànhđộngđúngđắn.

Yêutrẻchínhlàchấpnhậntrẻ.Điềunàysẽmanglạicảmgiácantoànvàtựtinchotrẻ,đểtrẻcóđượcsứcmạnhtolớn.Ngoàira,sựkhẳngđịnhcủachamẹcũnggiúptrẻhọccáchchấpnhậnngườikhác.

Từđó,giúptrẻcómộttráitimkhoandung,rộnglượng.

Tấtcảsựgiáodụcđềulàvìtươnglaicủacon

TheodorevonKármánsinhratrongmộtgiađìnhDoTháiởHungari.Khicậu6tuổi,anhtraipháthiệnratàinăngcủacậu,liềnchạyđếnnóivớicha:“Chaơi,Kármáncóthểlậptứcnóirakếtquảphépnhânbasốvớinhau.Chúngtahãyđưaemđếnchỗđôngngườibiểudiễn,sauđóthuphíxembiểudiễncủahọ”.

“Không,chakhôngthểlàmvậyvớiemcon”.Ngườichatừchối.

“Tạisao?Tàinăngnàycủaemchắcchắnsẽkhiếnnhiềungườikinhngạc,chúngtasẽkiếmđượcnhiềutiền”.Ngườianhtiếptụcthuyếtphụccha.

“Emconchỉthôngminhmộtchútthôi,nếuemconcứsốngtrongsựcatụng,sẽkhôngbaogiờhọcđượccáimớinữa,cuốicùngchỉcóthểbiếnthànhkẻhiểubiếtnửavời,khôngcóđượcthànhcônggìcả”.Chanóivớicậucontraicả.

Ngàyhômsau,chadẫnKármánđếnnhàmộttiếnsĩnọtheohọcđịalí,lịchsử,vănhọc,đồngthờinóivớiKármán,khôngđượcchơitròchơitoánhọcnữa.KhiKármánhơn20tuổi,chamớichophépcậuhọclạitoánhọc.

Nhiềunămsau,Kármántrởthànhmộtnhàlãnhđạoxuấtsắctrongngànhhàngkhông.Điềuđángquýlàôngcómộttinhthầnnhânvănsâusắc,màsựgiáodụcnàyđềuđượclĩnhhộitừchaông.

NgườiDoTháicócáchgiáodụcđặcbiệtvớiconcái.Từnhỏhọđãdạyconrènluyệntínhđộclập,tựsuynghĩ,khôngngừnghọchỏi,đểchuẩnbịchosựpháttriểntươnglaisaunày.GiốngnhưchacủaKármán,ôngđãmờirấtnhiềuchuyêngiaởnhiềulĩnhvựcđếndạychocon,điềunàyrấtthườnggặpởgiađìnhDoThái.Họluôncoitrọnggiáodục,thôngquagiáodụcbồidưỡngtàinăngchotrẻ,giúp

trẻcómộttươnglaithànhcông.

SựcoitrọnggiáodụcvàcáchthứcgiáodụcconcáicủachamẹDoTháigiúpchotrẻtừnhỏđãcókiếnthứcphongphú,vốnhiểubiếtsâurộng.Nhữngđiềunàyđềugiúpíchchotrẻ,trẻsẽđạtđượcnhữngthànhcôngtrongtươnglai.SigmundFreud,AlbertEinstein,PabloRuizPicasso…đềulànhữngvĩnhâncócốnghiếnlớnchothếgiới,tấtcảhọđềuxuấtthântronggiađìnhDoThái.Dướiđây,chúngtahãycùngxemngườiDoTháicócáchdạyconđặcbiệtnhưthếnào.

❃Dạytrẻhọccáchđộclập

TronggiađìnhDoThái,chamẹđặcbiệtcoitrọngkhảnăngđộclậpcủatrẻ.Họkhôngchỉgiaochoconlàmviệcnhàđểnângcaotínhtựlậpchocon,màcòntậndụngcơhộidạyconýthứcđộclập.Vídụ,khitrẻthửtựmặcquầnáo,chamẹDoTháisẽhướngdẫnvàcổvũtrẻ.Mụcđíchlàđểtrẻquasựcốgắngcủamình,hiểuđượctầmquantrọngcủatínhđộclập,từđókhôngdựadẫm,ỷlạivàochamẹ.

Đặcbiệt,ngườiDoTháichorằng,đểtrẻthựcsựhọcđượccáchđộclập,trướctiêncầntôntrọngtrẻ.Vìthế,thôngthường,chamẹsẽđểýđếnsuynghĩcủatrẻtrướckhiyêucầutrẻlàmviệcgìđó.Chamẹthườngtôntrọnglựachọncủatrẻ,tíchcựccổvũtrẻdựavàokhảnăngcủabảnthân.

❃Coitrọngsuynghĩvàtàinăngcủatrẻ

Mọingườiđềubiết,ngườiDoTháikhôngchỉchútrọngđếnkiếnthứcđãhọc,màcònchútrọngđếntàinăngthiênbẩm.Chamẹđãdạytrẻtừnhỏcầnkếthợpkiếnthứcvớitàinăng,nhưvậytrẻmớicóthểđạtđượcthànhcông.Nếuchỉcókiếnthứcmàkhôngcótàinăngthìchỉlàkiếnthứcrỗng,khópháthuyđượcgiátrịđíchthực.Ngoàira,họcòncoitrọngsựsángtạo.Chamẹluôncổvũtrẻkhihọctập,cầnhọccáchsuynghĩ,dũngcảmnghingờvàđặtcâuhỏi,đưaraquanđiểmcủabảnthân.ChamẹDoTháichorằngsuynghĩlàchìakhóacủatrítuệ,dũngcảmsuynghĩvàđặtcâuhỏimớibiếtđượcchânlí,cònviệchọctậpmàkhôngsuynghĩchỉlàsựbắtchướcmáymóc.

TronggiađìnhDoThái,chamẹđặcbiệtchúýđếnviệctròchuyệnvớitrẻ,trảlờinhữngthắcmắc,bănkhoăncủatrẻ,đểtừnhỏtrẻđãđượcchamẹhướngdẫn.Trongquátrìnhnóichuyện,chamẹsẽrènluyệnkhảnăngbiểuđạtvàkhảnănglogicchotrẻ.ĐâylànguyênnhângiúpngườiDoTháicótưduybiểuđạtvàgiaotiếpấntượng.

PhươngphápdạydỗđặcbiệtcủangườiDoTháilàchuẩnbịtâmlívàrènluyệnphẩmchấtchoconđốimặtvớinhữngkhókhăntrongtươnglai.Từnhỏtrẻđãđượcdạyrằng,chodùxãhộicóthayđổithếnào,cuộcsốngcótànkhốcrasao,thìnơiđángtincậynhấtchínhlàbảnthânmình.Chỉcókhôngngừngphấnđấuvàrènluyện,conmớicóthểvượtquamọikhókhăn,dũngcảmtiếnlên.Vìsựthànhcôngtrongtươnglaicủatrẻ,chamẹnênhọctheongườiDoThái,dạydỗconcáivìtươnglaicủachúng.

SzpilmanlàmộtcậubéDoTháivừatròn4tuổi.Chaluônkhenngợicậulàmộtcaothủđánhcờvàthườngxuyênchơicùngcậu.

Hômnay,haichaconlạithiđấutrênbàncờ,chađimộtbướcxong,cườihahanóivớiSzpilman:"Szpilman,đếnlượtconrồi”.

“Cha,đừnggiục,conđangnghĩnênđithếnào”.Szpilmannhănmặt,mắtnhìnchămchúvàobàncờ.

“Contrai,chakhônggiụccon,concứtừtừsuynghĩ,chađangđợiconđinướccờcóthểđánhbạicha”.Chathẳngthắnnói.

Mộtlúcsau,Szpilmanvẫndánmắtvàobàncờ,giọngchùngxuống:“Chaơi,nướcđinàykhóquá,conkhôngthểnghĩrađược”.

“Szpilman,khôngnênsốtruột,concứsuynghĩđi,thậtcẩnthậnnhé!Chatincon,connhấtđịnhsẽnghĩranướccờhay”.Chacổvũcontrainhưmọilần.

Szpilmantậptrungsuynghĩ,mắtcậubỗngsánglên,vỗtaycáiđétvàhàohứngnóivớicha:“Haha,chaơi,cuốicùngconđãnghĩranướccờhayrồi.Lầnnày,chathuachắcrồi”.

Ngườichanhìnvẻphấnkhởicủacontrai,cườirạngrỡ.

ChamẹDoTháiđềugiốngnhưchacủaSzpilman,coitrọngsựpháttriểntiềmnăngvàbồidưỡngkhảnăngthiênphúchoconcái.Họchorằng,giáodụcconsớmcóthểpháttriểntiềmnăngchocon,đặtnềntảngvữngchắcchosựthànhcôngtrongtươnglaicủacon.Vìthếngaytừnhỏ,trẻemDoTháiđãđượcchamẹchúýbồidưỡng.

ỞIsrael,chínhphủtạonhiềuđiềukiệnthuậnlợiđểchamẹgiáo

dụctrẻtừnhỏ.Vớimụcđíchpháttriểnkhảnăngcủatrẻởmọiphươngdiện,từ2tuổitrẻđãbắtđầuđượcbồidưỡngkhảnăngbiểuđạt,khảnăngvậnđộng...trẻ3-4tuổibắtđầutiếpnhậngiáodụckiếnthứccóhệthống,trẻ5tuổibắtđầuhọckĩnăngcơbản,đượcbồidưỡngkhảnăngsángtạo,khảnăngnhậnbiếtcácvấnđềxãhội.Nhữngbàihọctrướctuổiđếntrườngnàyđềuđượchướngdẫnvàgiámsátnghiêmtúc,đảmbảođặtcơsởvữngchắcchosựpháttriểntàinăngcủatrẻ.Theothốngkê,tỉlệtrẻđihọctrước6tuổiởIsraelđangđứngđầuthếgiới.Cáchgiáodụckhoahọcnàyđãbồidưỡngtrẻcóthóiquenhọctậptốt,giúptrẻpháthuytiềmnăngcủabảnthân.

NhàgiáodụcngườiDoThái-Baweđãđánhgiáviệcgiáodụctrẻtừnhỏnhưsau:“Trongcuộcđờiconngườikhôngcógiaiđoạnnàoquantrọnghơngiáodụcmầmnon,chúngtaphảitrămphươngnghìncáchđểpháthuytốiđatrítuệ,khảnăngcủatrẻ”.ChamẹDoTháichorằng,trẻsinhrađãlàthiêntài.Phươngphápgiáodụcđúngđắncủachamẹsẽgiúptrẻpháthuytiềmnăngcủamình.Dovậy,tronggiađìnhDoThái,chamẹluôncoitrọngviệcgiáodụcconcáitừnhỏ.Họđãdùngcáccáchkhácnhauđểpháthuytốiđatiềmnăngcủacon.

❃Tầmquantrọngcủaviệcgiáodụcngônngữtừnhỏ

Ngônngữlàcôngcụgiúpconngườigiaotiếpvàhọctập.Khoahọcđãchứngminhrằng:Trẻ6thángđãbắtđầuhiểuđượclờinói,âmthanh,hơnnữacònđặcbiệtchúýđếngiọngnóicủamọingườivànhữngâmthanhxungquanh.Cóthểthấy,giáodụcngônngữchotrẻtừnhỏlàđiềurấtquantrọng.

ChamẹDoTháivìmuốnpháttriểnkhảnăngngônngữchotrẻtừnhỏnênđãcùngnhaugiúpđỡcon.Vídụ,khiconchưabiếtnói,bốmẹthườnglàngườihaytròchuyệnvớiconnhữngcâuđơngiảnnhư:“Conơi,mặttrờithứcdậyrồi,concũngnêndậyđithôi”.Nhữnglờinhưvậysẽkíchthíchkhảnăngngônngữcủatrẻ.Saukhitrẻbiếtnói,chamẹDoTháisẽtrởthànhmộtngười“biếttuốt”,thườngxuyêngiảiđáptấtcảmọithắcmắccủatrẻ,kíchthíchhứngthúhọctậpvàtìmhiểukiếnthứcxungquanhchotrẻ.Tómlại,việcbồidưỡngkhảnăngngônngữchotrẻtừnhỏ,sẽgiúptrẻpháttriểntoàndiệnhơn.

❃Rènluyệnkhảnăngghinhớ,pháttriểntiềmnăngtrítuệ

Đốivớitrẻ,từ0-5tuổilàthờikỳđạinãopháttriểnmạnhnhất.Giaiđoạnnàycáctếbàothầnkinhbịphântáncóxuhướngkếthợp

lạithànhmạnglướithầnkinhổnđịnh,dovậy,trẻtiếpnhậnkiếnthứcrấtnhanh.Quaviệcđọcvàhọcthuộclònggiúpkhảnăngghinhớcủatrẻpháttriển,từđóthúcđẩyđạinãopháttriểnnhanhhơn.ỞgiađìnhDoThái,trẻđềuđượcgiáodụctheophươngphápnày.Từnhỏ,trẻđãđượcdạynhữngbàihọcgiốngnhưnhữngbàihát,cóâmvầnluậtđiệu,dễthuộc,dễnhớ.

DântộcDoTháilàmộtdântộccótrítuệ.Nhữngnămqua,ngườiDoTháiđạtgiảiNobelvẫnchiếmtỉlệcao.Điềunàykhiếnchomọingườitrêntoànthếgiớiphảicôngnhậntrítuệcaosiêucủahọ.NhữngthànhcôngnàymộtphầndoyếutốditruyềncủadântộcDoTháimộtphầndohiệuquảphươngphápgiáodụctrẻtừnhỏmanglại.Pháttriểntiềmnăngtrítuệchotrẻtừnhỏgiúptrẻnhanhchóngbắtnhịpvớicuộcsốngvàđặtcơsởvữngchắcchothànhcôngsaunày.

Quanniệmluilạithờigianhưởngthụ

Trongmộtlớphọc,trênbàncủacôgiáođểmộtgóikẹoto.Côgiáotrẻtuổichỉvàogóikẹovànóivớicáchọcsinh:“Sốkẹonàyđềulàcủacácem.Nhưnghômnaycôkhôngpháthếtsốkẹođóchomỗiem,mỗingàycôchỉpháttặngchocácemmộtcái,vàbắtđầutừngàyhômsau,khiđếnlớp,bạnnàocóbaonhiêukẹothìcôsẽphátthêmchobạnđósốkẹobằngnhưthế.Nếubạnkhôngcóchiếckẹonào,côcũngkhôngchobạnđókẹo,cácemhiểuchưa?”.Lũtrẻ

gậtđầu.

Nóixong,côgiáobắtđầuđiphátkẹochotừnghọcsinh.Cóbạnvộivãbóckẹo,địnhănnhưngchợtdừnglạivìnghĩđếnlờicủacô.Ngàyđầutiên,lũtrẻkhôngănhếtkẹo.Ngàyhômsau,côgiáokhenngợichúng,đồngthờiphátchomỗiemhọcsinhmộtchiếcnữa.Ngàythứba,khinhìnvàotaycủacácem,côgiáođãthấysốlượngkẹocủamỗiemkhácnhau,đasốtrongtaycủacácbạncóhaichiếckẹo,nhưngcũngcómộtsốemchỉcònmộtchiếc.Theoquyđịnh,côphát2chiếckẹochoemcòn2chiếckẹovàphát1chiếcchoemchỉcòn1chiếckẹo.

Mấyngàysauđó,sốlượngkẹotrongtaycácemđãcósựkhácbiệtlớn.Mỗingày,côvẫntuântheoquytắcphátkẹobanđầu.Mộttuầntrôiqua,khicôgiáokiểmtrasốlượngkẹotrongtaycácem,nhữngemdântộcDoTháiđềugiữkẹolại,chẳngănchiếcnào.Cònkẹocủacácbạnnhỏkhácđềucósốlượngkhácnhau.Cuốicùng,côgiáokhenngợicácbạnnhỏvẫngiữđượcsốkẹonhưbanđầu.Đólànhữngbạncólòngkiênnhẫnvànghịlựclớn.

TronggiađìnhDoThái,luilạithờigianhưởngthụlàđiềuquantrọngkhichamẹgiáodụcconcái.Luilạihưởngthụlàlựachọnthờigianthỏamãncủabảnthânmộtcáchhợplí,đểcóđượckếtquảtốthơnvàsựhưởngthụlớnhơn.GiốngnhưnhữngđứatrẻDoTháitrongvídụtrên,chúngtạmthờichịuđựngcơnthèmănkẹocủa

mình,đểsauđócónhiềukẹohơn.KéoluithờigianhưởngthụlàquanniệmđúngđắncủangườiDoTháikhidạycon,cũnglàbímậtlớnnhấtđểngườiDoTháigặtháiđượcthànhcông.

NgườiDoTháithườngxuyêngiáodụctrẻkéoluithờigianhưởngthụ.Chamẹluônnóivớiconrằng,nếuconthíchchơi,concầntựsắpxếpthờigianđểchơi,chỉcầnconđạtđượcthànhtíchhọctậpxuấtsắc.Saukhiconđãlớn,tìmđượccôngviệctốt,kiếmđượcnhiềutiền,consẽcóthờigiantựdo,lúcđócóthểchơiđược.Nếuconlàmngượclạiquátrìnhnày,từnhỏđãchơibời,consẽkhônghọctốt,vàconchỉcóthểnhậnđượcmộtcôngviệcbìnhthường,khôngkiếmđượcnhiềutiềnvàcóítthờigiantựdo,thậmchíkhôngcóthờigianrảnhrỗi.Nhưvậy,conphảilàmviệcnỗlựccảđời,khôngcóthờigiannghỉngơi,khôngcóniềmvui,khôngthểchơibời.ĐólàtháiđộvàcáchnghĩcơbảnkhimuốnkéodàisựhưởngthụcủangườiDoThái.

QuanniệmluihưởngthụcủangườiDoTháigiúptrẻtừnhỏđãhọccáchnhẫnnại.Nhữngthứmàconngườimuốncókhôngphảivớitaylàcóđược,màđềucầnchămchỉ,cốgắngtrongmộtthờigiandài.Kéoluithờigianhưởngthụcóthểgiúptrẻrènluyệntínhkiênnhẫnvàkhảnăngchịuáplựctâmlý.Từđó,giúptrẻtôiluyệnphẩmchấtkiêncườngvượtquamọikhókhăntrongcuộcsống.Điềunàyvôcùngquantrọngđốivớisựthànhcôngsaunàycủatrẻ.NhiềungườiDoTháiđãthànhcôngđềulớnlêntronghoàncảnhkhókhăn,điềunàyhẳnphụthuộcvàosựgiáodụccủachamẹDoTháiđốivớitrẻ.Cáchgiáodụcnàybaogồmhaiphươngdiện.

❃Nắmbắtthờigianhợplí

Từnhỏ,chamẹDoTháiđãcóýthứcdạytrẻbiếtkéoluithờigianhưởngthụ.Khiđược2tuổi,trẻđãbắtđầucóýthức,trẻcóthểnghehiểutừ“đợi”,chamẹcũngcóýthứcđểtrẻtrảinghiệmhàmnghĩacủaviệckéodàithờigianđápứngnhucầucủatrẻ.Thôngthường,nhanhnhấtlàvàiphút,lâunhấtlàquáhaingày.Khảnăngtrigiáccủatrẻ3tuổitừngbướcpháttriển,lúcnày,chamẹcầnkéodàimộtcáchthíchhợpthờigiankhithỏamãnnhucầucủatrẻ.Khitrẻcànglớn,thờigianchamẹkéodàiviệcđápứngnhucầucủatrẻcànglâu.Nhưngkhicònnhỏ,lúcchamẹkéodàiviệcđápứngnhucầucủatrẻ,cầnnghiêmtúcnóivớitrẻlído,giảnggiảichotrẻhiểu,đếnkhitrẻchấpnhậnmớithôi.

❃Bìnhtĩnhđốixửvớitrẻ

Khitrẻvừatiếpnhậncáchgiáodụckéoluithờigianhưởngthụ,cótrẻsẽgàokhócvìyêucầucủamìnhkhôngthểđápứngngay,lúcnàychamẹDoTháisẽbìnhtĩnhvàkiênnhẫngiáodụctrẻ.Thờigiankéodàinàyđòihỏitrẻcótâmlíổnđịnh.Nhưngnếutrẻcònnhỏ,chưacókhảnăngnày,chamẹcóthểgiámsáttrẻ,giúptrẻchờđợithờigian.Khitrẻlớnmộtchút,chamẹđểtrẻtựgiámsátmình,tựrènluyệnsựnhẫnnại.Khitrẻđãbiếtkiênnhẫnchờđợi,chamẹnênkịpthờikhenngợi,đểtrẻcảmnhậnđượctìnhyêuthươngvàsựquantâmcủabốmẹ.

KéoluithờigianhưởngthụlàmộttrongnhữngbiệnphápquantrọngmàchamẹDoTháidạyconcái.Quacáchgiáodụcchamẹđãbồidưỡngchotrẻnghịlựcvàýchígiúptrẻbìnhtĩnh,dũngcảmkhigặpphảikhókhăntrongcuộcsống,từđópháthuytốtnhấtưuđiểmcủamình.

Saukhitanhọc,Picassomặtmàyủrũbướcvềnhà.Chađangviếtthư,nhìnthấyvẻmặtbuồnbãcủacontrailiềnhỏi:“Contrai,hìnhnhưconkhôngvui,cóchuyệngìxảyravậy?”.

Picassolặnglẽbướcđếntrướcbàncủacha,ngồiđốidiệnvớicha,cúiđầubuồnrầunói:“Chaơi,hômnaythầygiáodạytoánphêbìnhcon”.

Chanhẹnhànghỏi:“Tạisaothầylạiphêbìnhcon?”.

Picassoủrũnói:“Vìthầygiáohỏi2+3bằngmấy,conkhôngtrảlờiđượcạ”.Nóixong,Picassohỏicha:“Chaơi,cóphảiconrấtngốckhông?”.

ChaPicassochỉvàobứctranhtreotrêntườngnói:“Conngốclàmsaocóthểvẽđượcbứctranhđẹpthếnàyđược.Đừngquên,hàngxómnhàchúngtađềukhenconlàthiêntàivẽtranhđấy”.

Picassonghechanóixongthìvuimừngramặt.Chacầmchiếcbúttrênbàn,đưachoPicasso,xoađầucontrairồinói:“Contrai,conthíchvẽtranhthìhãykiêntrìnhé,khôngnênđểýđếnnhữngviệckhác”.Picassonhậnlấybútcủacha,vuivẻchạyđivẽtranh.

Picassocứkiêntrìvẽtranh,cuốicùngtrởthànhhọasĩvĩđạinhấtthếkỷXX.

TừtrảinghiệmcủaPicasso,chúngtacóthểthấy,chamẹcầnhiểuvàgiúpconpháthuynhữngưuđiểm,sởtrườngcủamình.Khitrẻbiểuhiệnkémởmặtnàođóchamẹkhôngnênbuồnbã,màcầnbiếtkhaithácvàpháthuysởtrườngcủatrẻ,giúptrẻtìmlạisựtựtinvàtrưởngthànhkhỏemạnh.TrongtácphẩmkinhđiểncủangườiDoThái“Talmud”,cómộtđoạnliênquanđếncáchgiáodụctrẻđólà,“Giáodụctrẻtronghọctậpcầnkiêntrì,khôngbỏdởgiữachừng.Cha

mẹcầnpháthuysởtrườngcủatrẻ,giảmkhuyếtđiểmcủatrẻ”.Ýnghĩacủacâunóichínhlàchamẹhãykhenngợiưuđiểmcủacon,baodungvớinhữngkhuyếtđiểmcủacon.

TrongmắtcủangườiDoThái,trìnhđộthiênphúvàưuđiểmcủatrẻemcũngkhácnhau.Đốivớinhữngnhượcđiểmcủatrẻ,nếuchamẹkhôngđểý,cứluôntráchmắngtrẻ,thậmchímuốnbắtéptrẻhọcnhiềuđểbùđắpnhữngkhuyếtđiểmđó,cóthểgâytổnthươngchotrẻ.Khitrẻbịngườikháccườinhạovềnhữngkhuyếtđiểmcủamình,chamẹnênanủivàđộngviêntrẻ.Đồngthời,chamẹcũngcầncổvũtrẻdũngcảmnhìnthẳngvàokhuyếtđiểmcủamình,pháthuysởtrường,tíchcựcđốidiệnvớinhữngkhókhăntrongcuộcsống.

Napoleonđãtừngnói:“Trênđờikhôngcóđồbỏ,chỉcóđểnhầmchỗmàthôi”.Mỗiđứatrẻđềucósởtrườngcủamình,chamẹcầngiúpđỡtrẻpháthuysởtrườngđó.TrẻemDoTháitừnhỏđãđượchọcnhữngkiếnthứcsâurộng,nhưthiênvăn,địalí,lịchsử,vậtlí,toánhọc…Quađó,chamẹsớmpháthiệnhứngthúvàsởtrườngcủatrẻ,từđókhaitháctiềmnăngcủatrẻ.Thậmchí,nhiềusinhviênsaukhilênđạihọcđềuchuyểnsangchuyênngànhkhác,tìnhtrạngnàyrấtphổbiếnởxãhộiDoTháivàmọingườicoiđólàđiềubìnhthường.Bởilẽ,quaviệcsosánhnhữngnghềnghiệpkhácnhau,trẻmớipháthiệnhứngthúvàsởtrường,từđótìmhướnghọctậpriêngchomình,nhưvậymớicóthểgặtháiđượcthànhtựutolớn.CóthểthấytrongdântộcDoThái,chamẹluônchúýđếnviệcpháttriểnđiểmmạnhcủaconcái.Dướiđâylàmộtvàiphươngphápmàchamẹthườngdùngkhibồidưỡngsởtrườngchocon.

❃Nắmbắthứngthúcủatrẻ

Hứngthúlàliềuthuốckíchthíchtrẻhọctập,nhưnghứngthúcủatrẻlúcnhỏthườngchỉkéodàitrongthờigianngắn,điềunàycầnsựgiúpđỡcủabốmẹ.Nếuchamẹbiếtnhưngđểsởthíchcủatrẻpháttriểntựdo,sởthíchđósẽpháttriểnrấtnhanh,nhưngnếuchamẹépbuộctrẻ,trẻsẽnảysinhtâmlíchốngđối.Cónghĩalà,đốivớisởthíchcủatrẻ,chamẹpháthiệnvàủnghộkịpthờisẽcóýnghĩarấtquantrọng.Chamẹcầnkịpthờinắmbắttâmlý,chotrẻsựgiúpđỡthíchhợp,đểhứngthúcủatrẻđượcpháttriển.Dođó,chamẹDoTháiluôncốgắngtạochotrẻnhiềucơhội,đểtrẻđượchọccáckiếnthứckhácnhau,bồidưỡngsởtrườngcủamình.

❃Bồidưỡngđứctínhchămchỉchotrẻ

NgườiDoTháithườngtâmniệmrằng,họchànhkhôngđượcbỏdởgiữachừng.Vìhọbiết,mộtngườikhôngcómụcđíchrõrànghoặcthiếukiếnthức,sẽkhôngthểnàocạnhtranhđượctrongxãhộikhốcliệt,vàkhihọcbấtcứkiếnthứcnàocũngcầncósựchămchỉ.Quaviệchọctậpchămchỉ,họkhôngchỉđạtđượcmụcđíchcủamình,màcòncóthểpháthuyđượctiềmnăngcủabảnthân,từđóđạtđượcnhữngthànhcônglớn.

Mỗivĩnhânđềucónhữngniềmđammêvàphảitrảiquasựhọchànhchămchỉmớicóthểđạtđượcthànhcông.Vìthế,chamẹcầnbiếtpháthiệnsởthích,niềmđammêcủaconcái,cổvũconkiêntrìtheođuổiniềmđammêđó.Thựcra,mỗiđứatrẻđềucónhữngtiềmnăngchưađượckhaiphá,bốmẹcầnkiênnhẫn,giúptrẻtìmrasởtrườngvàpháthuyđểthựchiệnướcmơ,lítưởngcủamình.

Tàiănnóichiếmmộtnửathànhcông

LaksalàmộtcậubéDoThái10tuổi,từnhỏcậuđãđặcbiệtthíchđọcsách.Dovậy,cậukhôngchỉcókiếnthứcphongphú,màcònrấtcótàiănnói.

Cómộtlần,LaksavàmộtngườibạncủamìnhđếntrườngtrunghọcKaphaSilvertonđểbiểudiễnvănnghệchocácbạnhọcsinh,khôngngờvừalênkhánđài,cậubạncủaLaksacăngthẳngđếnnỗinóinhầmtừ“trườngTrunghọcKapha

Silverton”thành“trườngTiểuhọcKaphaSilverton",khiếncáckhángiảcườiồlên.Tronglúcđó,Laksabìnhtĩnh,nóito:“Xinchàocácbạn,hômnaytôivàngườibạncủatôirấtvinhdựđượcbiểudiễnchotrườngĐạihọcKaphaSilverton”.CâunóicủaLaksakhiếnchokhángiảđangcườicảmthấyvôcùngkhóhiểu.

Khimọingườiđangxìxàobàntán,Laksaliềngiảithích:“Vừanãy,ngườibạncủatôibấtcẩnnóitrườngtrunghọcKaphaSilvertonthànhtrườngTiểuhọcKaphaSilverton,hạthấpmộtbậc;BâygiờtôilạinóitrườngTrunghọcKaphaSilvertonthànhtrườngĐạihọcKaphaSilverton,nânglênmộtbậc,nhưvậylàhòarồinhé”.CảhộitrườngvỗtaynhiệtliệtvớitàiănnóicủaLaksa,tạophảnứngtốtchotấtcảmọingườivàlàmchobàibiểudiễncủahọdiễnrasuônsẻ,thuậnlợihơn.

Thếnàocácbạn?Đọcxongvídụtrên,bạncókhâmphụctàiănnóicủaLaksakhông?NgườiDoTháichorằng,muốnđạtđượcthànhcôngthìtưduynhạybén,tàiănnóilưuloátsẽlàvũkhísắcbén.Khigiáodụcconcái,chamẹcũngrấtcoitrọngbồidưỡngtàiănnóichocon.HiệuquảgiáodụccủangườiDoTháithườngrấtcao.VìthếtrẻemDoTháiđềucókhảnănggiaotiếptốt,vàđạtđượcnhiềuthànhcôngtừkhảnăngđócủamình.

ChamẹDoTháikhibồidưỡngtàiănnóichoconcáithườngtiếnhànhtheobaphươngdiệnsau:

❃Cổvũtrẻsuynghĩ,đặtnhiềucâuhỏi

Chủđộngđặtcâuhỏi,tíchcựcsuynghĩsẽrấtcólợichoviệcbồidưỡngtàiănnóitrẻ.Bởilẽ,trongthếgiớicủatrẻluônchứarấtnhiềucâuhỏitạisao,nếutrẻcóthểdũngcảmđưaranhữngcâuhỏinày,đồngthờitìmđápán,thìkhôngchỉlàmphongphúkiếnthức,màcònrènluyệntàiănnóichotrẻ.Dođó,chamẹDoTháiluônkhuyếnkhíchtrítòmòcủatrẻ,hướngdẫntrẻđặtcâuhỏi,tíchcựcsuynghĩ,vàcùngtrẻtìmđápánđúng.

Giaotiếpgiữachamẹvàconcáilàsựgiaotiếpđầutiêncủatrẻ.Dovậy,nócóảnhhưởngrấtlớnđếntrẻ.Nếunhữngcâuhỏicủatrẻđưarađượctrảlờinghiêmtúc,trẻsẽtiếptụcđặtcâuhỏi,khảnăngngônngữcủatrẻcũngsẽđượcnângcao.Ngượclại,nếucâuhỏicủatrẻkhôngđượcchamẹchúýtrảlờithìviệcgiaolưugiữachamẹvàconcáisẽgiảmdần,trìnhđộngônngữcủatrẻkhóđượcnângcao,thậmchícòngặptrởngại.Dovậy,cổvũtrẻsuynghĩ,đặtnhiềucâuhỏi,bồidưỡngtàiănnóicủatrẻlàđiềuvôcùngquantrọng.

❃Cổvũtrẻbiểuhiệnbảnthântrướcnhiềungười

Mặcdùkhôngphảiđứatrẻnàocũngtrởthànhdiễnviên,nghệsĩ,hoặcvậnđộngviêntrongtươnglai,nhưngởmôitrườngthíchhợp,cổvũtrẻlênkhánđàibiểudiễnlàrấtquantrọng.Trẻdũngcảmthểhiệnbảnthânởchốnđôngngười,khôngnhữngtăngcườngsựmạnhdạn,nângcaosựtựtin,màcònrènluyệntàiănnóichotrẻ.Vìthế,hát,kểchuyện,biểudiễn,thamgiathểthaođềulàphươngpháphữuíchgiúphoànthiệntínhcáchchotrẻ.

ChamẹDoTháirấtcoitrọngcáchgiáodụcnày.Họthườngxuyênchủđộngtổchứcmộtsốhoạtđộng,đồngthờichọnthờiđiểmthíchhợpđểconcáimìnhlênbiểudiễn.Ngoàira,đốivớinhữnghoạtđộngmangtínhtậpthể,hoặccuộcthiđấuthểthao,chamẹDoTháiluôncótháiđộủnghộ.Mụcđíchlàđểtrẻdũngcảmthểhiệnbảnthântrướcmọingười,đồngthờirènluyệnkhảnăngbiểuđạtngônngữchomình.

❃Chủđộnggiớithiệuthếgiớirộnglớnchotrẻ

Đốivớitrẻ,thếgiớiluônmớimẻ,đặcbiệtlànhữngsựvậtlạđềukíchthíchhứngthútìmtòicủatrẻ.Vìthế,kểchotrẻnghenhữngsựvật,hiệntượngmới,chotrẻcảmgiácthíchthú,tòmò,sẽgiúptrẻnhanhchónghòanhậpvàovớixãhội.

TronggiađìnhDoThái,chamẹđặcbiệtchúýgiảithíchchotrẻbiếtnhữngsựvậtxungquanh.Họkhôngchỉgiảnggiảichoconvềtrăngsao,bốnmùa,cácloàiđộngthựcvật…màởmộtsốtrườnghợpđặcbiệt,chamẹcònkểchotrẻnghenhữngkinhnghiệmcủabảnthântrongviệckiếmtiềnnuôigiađìnhnhưthếnào,trưởngthànhrasao.Nhưvậy,trẻdầnhiểuđượcquyluậttồntạicủathếgiới.Saukhihiểu,trẻsẽhòanhậpvàothếgiớiđódễdànghơn.Khimuốnhòanhậpvàcónhữngphảnứngtíchcựctronggiaotiếpvớimọingười,trẻsẽcàngpháthuytốtkĩnăngngônngữcủabảnthân.Vìthế,việcchủđộnggiớithiệuthếgiớixungquanh,đểtrẻhiểumộtsốquanniệmmớimẻ,nângcaokhảnăngbiểuđạtngônngữchotrẻlàrấtcầnthiết.

Mặcdùcâunói“Imlặnglàvàng”khôngbaogiờlỗithời,nhưngtrongthờiđạicạnhtranhkhốcliệtnhưhiệnnay,chỉimlặngthôikhôngđủ,chúngtacầncótàiănnóilưuloátmớicóthểdũngcảmbàytỏđượcsuynghĩvàquanđiểmcủamình.Vìthế,rènluyệnngônngữlànộidungbàihọcmàchamẹcầnchúý,tàiănnóitốtlànềntảngvữngchắcđểđạtđượcthànhcông.

CậubéHardooncùngcácbạnnhỏngườiDoTháiđithảdiềuvề,từxađãnhìnthấychađứngởsauvườn.Cậuđặtchiếcdiềuxuống,chạynhưbayđếnchỗchavàhỏito:“Chaơi,chađanglàmgìvậy?”.

Chaquayđầulạinhìncontrai,giơchiếckéotrongtaylênvànói;“Chađangtỉacànhhồng”.

“Chaơi,chúngđangmọcđẹpnhưvậy,tạisaochalạidùngkéocắtchúngđiạ?”.Hardoonthấycâyhồngđẹpđẽbịchacắtchocụtngủn,thắcmắc.

“Conơi,hômnaychasẽnóichoconbiết,concầnhọccáchpháthiệncáiđẹp,cảmnhậncáiđẹpvàsángtạocáiđẹptrongcuộcsốngnhưthếnào.Hoahồngnếumọctùmlumthìkhinhìntừxasẽthấyrấtbìnhthường,khôngtônlênđượcvẻđẹp.Nhưngkhiđượccắttỉatỉmỉ,chúngsẽcóhìnhdángnhấtđịnh,đẹphơnrấtnhiều.Conxemnhữngkhómhoahồngđượcchacắttỉacóđẹphơntrướckhông?”.Ngườichachỉvàonhữngkhómhoabênphảivừađượccắttỉa.

Hardoonnhìnkỹnhữngkhómhoabênphải,sauđólạinhìnnhữngkhómhoabêntráichưađượccắttỉa,rồiphấnkhíchreolên:“Chaơi,khómhoabênphảiđẹphơn!Khómhoađượccắtđúnglàđẹphơn!Chaơi,bâygiờchadạyconcắttỉahoanhé!”.

Chađưachocậuchiếckéonhỏ,vàđểcậuđứngbêncạnhrồibắtđầudạycậucáchcắttỉacâyhoa.

NgườiDoTháichorằng,đasốthờigiancủatrẻđềuởnhà,giáodụckhảnăngthưởngthứccáiđẹpchotrẻnênbắtđầutừgiađình.Vìthế,nhiềuchamẹDoTháiđềugiốngnhưchacủaHardoon.Họđãdạytrẻcảmnhậncáiđẹpbồidưỡngtìnhyêucáiđẹp,từnhữngviệcnhỏnhặttrongcuộcsống.

NgườiDoTháichorằng,trênđờicónhữngsựvật,hiệntượngđượccholàđẹp,ngượclại,cũngcósựvật,hiệntượngbịcoilàxấu,vì

mọithứkhôngphảicáinàovàlúcnàocũngđẹp,chamẹcầndạytrẻphânbiệtchúng.Thôngquanhữngsựvật,hiệntượngtrongthiênnhiênvànhữngviệclàmtrongcuộcsốnghàngngày,chamẹDoTháiđểtrẻthưởngthứcvàcảmnhậncáiđẹp.Lúcđầu,họđểtrẻcảmnhậncáiđẹptừtronggiađình,bốtrínhàcửagọngàng,ngănnắp,sạchsẽvàcómỹquan.Điềunàymanglạichotrẻmộtvẻđẹphàihòabằngthịgiác,giúpíchlớntrongviệchìnhthành,pháttriểnkhảnăngthẩmmĩvàyêuthíchthẩmmĩcủatrẻ.Sauđó,chamẹsẽchotrẻgầngũivớithiênnhiên,đểtrẻthưởngthứcnhữngkiệttáccủatạohóa,nhữngcôngtrìnhkiếntrúc,bảotàng…giúptrẻcảmnhậnsâusắchơnvềcáiđẹp.

NgườiDoTháichorằng,bồidưỡngchotrẻvềcảmquanthẩmmĩkhôngchỉlàmphongphúcuộcsốngtinhthầncủatrẻ,bồidưỡngtìnhcảmchotrẻ,màcònkíchthíchtrítuệtrẻpháttriển.Vìthế,khitrẻcònnhỏ,chamẹnênchúýgiáodụckhảnăngthẩmmĩchotrẻ,ngoàiviệcđểtrẻtiếpxúcvớicáiđẹp,cònchotrẻcảmnhậnđượccáiđẹp,từđóhướngdẫn,bồidưỡngcảmquanthẩmmĩchotrẻ.Nhiềungườichorằngvẻđẹptựnhiêntồntạikháchquan,chỉcầncómắt,cótailàcảmnhậnđược.Thựcrakhôngphảinhưvậy,giáodụcthẩmmĩchotrẻ,chamẹcầncókiếnthứcnhấtđịnh.DướiđâylàmộtvàiphươngphápmàchamẹDoTháibồidưỡngkhảnăngthẩmmĩchoconcáimình.

❃Đểtrẻnhậnbiếtvẻđẹpbênngoài

Thôngthường,trẻrấtnhạycảmvớimàusắc.Nhữngbônghoacómàusắctươisánghaynhữngloàivậtcóbộlôngsặcsỡđềuthuhútsựchúýcủatrẻ.ChamẹDoTháithườngdẫntrẻđếncôngviênhoặcrangoạiôchơi,đểtrẻtiếpxúcvớinhữngmàusắctươiđẹp;Sauđónhờvàomàusắccủathếgiớitựnhiêngiảnggiảichotrẻhiểumốiliênquanvềđặctrưngmàusắccủachúng;cuốicùngdạytrẻlàmthếnàothưởngthứcvẻđẹpcủathiênnhiên,lưulạinhữngấntượngđẹpđẽđểbồidưỡngkhảnăngcảmnhậncáiđẹpchotrẻ.

❃Đểtrẻcảmnhậnvẻđẹpbêntrong

Khilớndầnlên,nhậnthứccủatrẻcũngngàymộttăng,kinhnghiệmcũngnhiềuhơn.Lúcnày,khảnăngcảmnhậnvàhiểucáiđẹpcủatrẻcũngsâusắchơn.ChamẹDoTháisẽtừngbướcnângcaokhảnăngthẩmmĩchotrẻ,đểtrẻhiểuđượcvẻđẹpbêntrongcủasựvật.

Tronggiaiđoạnnày,chamẹDoTháisẽgiáodụcthẩmmĩchotrẻởnhiềuphươngdiện.Cóthểdẫntrẻthamquannhữngcôngtrình

kiếntrúchùngvĩ,đểtrẻnhậnthứcđượccácphongcáchvàtạohìnhkhácnhau,nhưđình,đài,lầu,gác,cungđiện,đềnchùa…Khiquansát,chamẹsẽhướngdẫnchotrẻcảmnhậnvẻđẹptoàndiệnvềkếtcấucủakiếntrúc,bốcục,tạohình,màusắc…Sauđóchamẹsẽnóichuyệnvớitrẻvềđặcđiểmvàphòngcáchkiếntrúcnày,đểtrẻcảmnhậnvềvẻđẹpnghệthuật.Nếugặpnhữngcôngtrìnhkiếntrúctrongtruyềnthuyết,chamẹsẽchiasẻvớitrẻnhữngthôngtinvềkiếntrúcđónhằmlàmphongphúthêmkiếnthứccủatrẻ,kíchthíchtrítưởngtượng,đồngthờigiúptrẻnângcaokhảnăngthẩmmĩ.

Tronglịchsửlâuđời,dântộcDoTháiđãsinhranhiềunhàhọasĩ,nhàđiêukhắc,nghệsĩvànhàtriếthọckiệtxuất.Thànhtựumàhọđạtđượcđềulàdosựgiáodụcthẩmmĩcủagiađình.Bồidưỡngkhảnăngthẩmmĩchotrẻ,khôngchỉgiúptrẻcảmnhậnvẻđẹpbênngoàisựvật,màcòntruyềnđạtđếntrẻtháiđộsốnglạcquantíchcực.Cáiđẹptrongcuộcsốngluônluôntồntại,chodùbấtcứlúcnào,bấtcứnơiđâu,chúngtacũngnêncóđôimắtthẩmmĩbiếtthưởngthứcvàhưởngthụcáiđẹp.

LễVượtQua,cùngnhaunhớlạinhữngnămthánggiankhổnào!

SắpđếnLễVượtQuarồi,mẹbậnrộnquétdọnnhàcửa,chuẩnbịđồăn…ThấymẹđãlàmxongbữatốicủangàyLễVượtQua,côbéSalatòmòhỏi:“Mẹơi,tạisaohàngnămchúngtađềuphảigiếtcừuhảmẹ?”.

“Ngàyxưa,tổtiênchúngtakhicònởAiCậpđãchịurấtnhiềugiankhổ.YehovahvìmuốngiúptổtiênchúngtanênôngđãđểMosesnóivớichúngtarằng,saukhi

giếtlũcừu,hãylấymáutươibôilêncánhcửanhưmộtdấuhiệucủangườiDoThái”.Mẹtrịnhtrọngnói.

Nghemẹgiảithíchnhưvậy,Salavẫntòmòhỏi:“Vậytạisaochúngtalạiphảiănbánhnàyạ?”.

Mẹcườinói:“Lúcđầu,tổtiênchúngtakhitrốnkhỏiAiCập,thờigiangấpgáp,khôngkịpchuẩnbịlươngkhôvàbánhlênmen,nênchỉkịpmangtheomộtsốloạibánhnàytrênđườngđi.Bâygiờ,đểtưởngnhớđếntổtiênchúngtađãchịukhổởAiCậpnhưthếnàonênhàngnăm,cứvàongàyLễVượtQua,chúngtađềugiếtmổcừuvàănbánhkhôngmen.

“Ồ,hóaralànhưvậy”.Salacóvẻhiểura.

“Đúngvậy,mỗingườichúngtađềukhôngđượcquênngàyLễVượtQua,chúngtaphảighinhớrằngtổtiênchúngtađãtừngchịukhổnhưthếnào.Conhiểuchưa?”.Mẹhỏicongái.

Salagậtđầu,nói:“Conhiểurồithưamẹ”.

ChamẹDoTháidạyconcáivềsựkhókhănvấtvảcủatổtiênmìnhtừkhitrẻcònrấtnhỏ.Trongtácphẩm“Talmud”cócâu:“Bắtđầutrongánhsáng,kếtthúctrongbóngtốithìkhônghaybằngbắtđầutrongbóngtốivàkếtthúctrongánhsáng”.Câunóirăndạymọi

ngườitrướctiênhãychịukhổsở,sauđómớihưởngsungsướng.Córấtnhiềungườimuốntrốntránhkhókhăn,khôngmuốnthửsức,nhưngngườiDoTháibiếtcótrảiquakhókhănmớicóđượcđộnglựcvàsứcmạnh,mớihiểuđượcýnghĩathựcsựcủanó.“LễVượtQua”chínhlàngàylễquantrọnggiáodụctinhthầnchịukhóchịukhổcủangườiDoThái.

ĐúngnhưlờicủamẹSalanói,LễVượtQualàđểkỷniệmMosesđãđưadântộcDoTháithoátkhỏiAiCập.QuangàyLễVượtQua,chamẹsẽkểchoconcáinghenhữngtrảinghiệmkhókhăn,giankhổcủatổtiên,cùngănnhữngmónănđặcbiệtđểtrẻnếmtrảinhữngkhókhăncủachaông.TrongngàyLễVượtQua,chamẹthườnglàmnhữngmónchocảnhàăngồm:Bánhkhôngmen,đùicừunướng,trứnggànướng,rauđắng,raucần,bốncốcrượu.Ănnhữngmónănnàylàđểtưởngnhớnhữngkhókhăn,vấtvảmàôngchađãtrảiqua.

Chamẹcũngthườngdùngmộtcâunóitrongcuốn“Talmud”đểdạyconcáimình:“Có10phiềnnãosẽtốthơncó1điềuphiềnnão.Vìngườicó10điềuphiềnnãosẽkhôngcònsợphiềnnãonữa,cònngườicó1điềuphiềnnãosẽluônbịphiềnnãođóchiphối”.ĐóchínhlàtháiđộsốngcủangườiDoThái:Đaukhổmớilàhànhtrìnhcủacuộcđời.Sovớingườiluônđượchưởnghạnhphúc,ngườitừngtrảiquakhókhăngiankhổsẽtrântrọngvàbiếtơncuộcsốnghơn.Tronglịchsử,ngườiDoTháiđãtrảiquavôvàngiannanthửthách:Sốngcuộcđờilangbạt,bịkìthị,nhâncáchbịlàmnhục,tínhmạngkhôngđượcđảmbảo…NhữngđiềunàyđềunhắcnhởngườiDoTháirằng:Chỉcótrảiquanhữngthửtháchkhókhăn,cuộcsốngmớipháttriển,dântộcmớihưngthịnh.Dovậy,giáodụckhókhănlàbàihọccầnthiếtchocảcuộcđờicủatrẻ.Quasựgiáodụcnày,chamẹDoTháinhấnmạnhrằng:Lúcnàoconngườicũngnênsẵnsàngchuẩnbịnếmtrảivấtvả,khổcực,chỉcótựlựctựcường,conngườimớitừngbướcvượtquakhókhăn.

❃Giúptrẻhiểuđượcsựkhókhăn,vấtvả

TừkhiconcònrấtnhỏchamẹDoTháiđãkểchoconnghevềnhữngkhókhănmàtổtiênđãphảitrảiqua.Quanhữngnămthánglịchsửvànhữngcâuchuyệnnày,chamẹđểcảmtrẻnhậnđượcrằng,cuộcsốngkhókhănlàđiềurấtbìnhthường.Nếumuốncóđượcthànhcông,cầnphảitrảiquanhiềukhókhănhơnngườikhác.Quasựgiáodụcnày,trẻemDoTháiđềucótâmlísẵnsàngchịukhó,chịukhổ.Vìthế,khigặpkhókhăntrongcuộcsống,trẻemDoTháiđềubìnhtĩnh,kiêncườnghơncácbạnnhỏkhác.

❃Đểtrẻcảmnhậnsựkhókhăn,vấtvả

Trongcuộcsống,chamẹDoTháiluôntạocơhộiđểtrẻnếmtrảikhókhăn.Vídụ,vàongàylễ,ngàytết,chamẹđềukểchoconnghenhữngkhókhănmàbảnthânđãtrảiqua.LễVượtQuađượccoilàngàylễlongtrọngvàlớnnhấtcủangườiDoThái.Ngàylễnàygiúptrẻhiểunhữnggiankhổmàtổtiênđãtừngtrảiqua.ChamẹDoTháicũngýthứcrằng,nênđểtrẻcảmnhậnđượcnhữngkhókhăn.Đểnângcaokhảnăngchịukhóchịukhổcủatrẻ,giúptrẻtựtinchiếnthắngmọihoàncảnh.

❃Tạotrởngạithíchhợpchotrẻ

Trongcuộcsống,chamẹDoTháiluôntạochotrẻnhữngkhókhănnhonhỏ,vídụđểtrẻđibộđếntrường,khirangoàiđểtrẻtựxáchhànhlí...Quanhữngviệcnhỏnày,chamẹDoTháiđểtrẻcảmnhậnđượcsựvấtvảkhókhăn,rènluyệnbảnlĩnhvượtquakhókhăn.Nhữngkhảnăngnàysẽgiúpchotrẻngàycànghoànthiệnvàtrưởngthànhhơn,chúngsẽtrởthànhchiếcáogiápvữngchắcbảovệtrẻvượtquamọikhókhăn.

Nhớlạinhữngkhókhăn,giankhổlàcáchgiúpngườiDoTháihọcđượctinhthầnkiêncườngtrongcuộcsống,khôngbịkhuấtphục,gụcngãtrướcmọikhókhăn,luôncốgắngvươnlênđểchinhphụcthànhcông.

BốcủaMorrislàmộtthợmộcgiỏi,vìmuốnconcáisaunàycũnglàmộtngườithợgiỏi,ôngkhôngngừngtruyềndạykiếnthứcchocon.Hômđó,ôngdạycácconlàmmộtchiếcghếnhỏ.Morrisvàcácanhchịcùngnhaunghebốgiảngcácbướcvàkĩnănglàmghế.Saukhigiảngxong,bốyêucầumỗingườilàmmộtchiếcghếnhỏ.

Morrisdựavàolờigiảngcủabố,bắtđầuchămchúlàmghế.Nhưngvàitiếng

trôiqua,chiếcghếcủacậukhôngđượctrơnmịnbằngphẳngnhưcủachị,cũngkhôngchắcchắnnhưcủaanh.Nhìnchiếcghếthôkệch,xấuxícủamình,Morrisbuồnbã.

Saukhichứngkiếntấtcả,bốbướcđếntrướcmặtMorris,vỗvaiconvànói:“Contrai,giỏilắm!Chiếcghếcủaconrấtđẹp.Khibằngtuổiconbâygiờ,chưabaogiờbốlàmđượcchiếcghếđẹpnhưthếnày.Mặcdùcómộtchiếcđinhởchânghếhơibẹt,nhưngmỗichiếcđinhtrênchiếcghếđềurấtchắcchắnvàsẽkhônglàmráchquầnáocủangườingồinó.Bốtin,lầnsaucónsẽlàmchiếcghếđẹphơn.Cóphảikhông,Morris?”.Morrisngẩngđầulênnhìnbố,mắtướtlệtronglòngđầycảmkích.

TronggiađìnhDoThái,chamẹdạyconchủyếubằngphươngphápcổvũ,chứkhôngphảilàtráchmóchaygâykhókhănchotrẻ.Từđó,tôiluyệnsựtựtinvàgiúptrẻcốgắng.Trẻconcũnggiốngnhưngườilớnđềuhivọnghànhđộngcủamìnhđượcngườikhácchấpnhận.Vìthế,phươngphápquantrọngnhấtmàcácbậcchamẹDoTháidạyconchínhlàcổvũtrẻ.Cácbậcchamẹcầnghinhớđừngtiếtkiệmlờikhenvàsựcổvũcủamình,cầnkhíchlệvàủnghộconnhiềuhơnđểtrẻpháthuytiềmnăng,từđóđạtđượcnhiềuthànhcông.

Làmộtngườicha,họcgiảngườiDoThái-JussiMontchorằng,sựtínnhiệmvàcổvũcủachamẹđốivớiconcáichínhlàtháiđộkhoandungcủachamẹvớitrẻ.Biểuhiệnsựkhoandungnàylạitạo

chotrẻnhiềucơhộikhitrẻmắclỗi.Nhiềuvĩnhânkhicònnhỏ,khôngbiểuhiệnxuấtsắcnhưkhihọtrưởngthành.Nhưngtrongquátrìnhtrưởngthành,vìcósựgợiývàhướngdẫnđúngđắncủachamẹhọđãpháttriểntốiđakhảnăngcủamình.Đượcsựcổvũcủachamẹ,tàinăngcủahọmớidầndầnđượcpháthuyvàcuốicùnggiànhđượcthànhtíchđángngưỡngmộ.GiốngnhưAlbertEinsteinkhicònnhỏnóinăngchậmchạp,thậmchíthầygiáocủaôngnóinóirằng“Tươnglaichắcchắnsẽchẳnglàmđượcviệcgì”.NhưngchacủaAlbertEinsteinluôncổvũcontrai,dẫnconđigặpcáchọcgiả,mởrộngtầmhiểubiếtchocon.Cuốicùng,đượcsựcổvũcủacha,AlbertEinsteinđãcóđượctựtin,cốgắngphấnđấuvàđưara"Thuyếttươngđối"chấnđộngthếgiới.Bởivậy,chamẹcầnhọccáchcổvũ,khenngợi,đểconcảmnhậnđượcsựủnghộcủachamẹ,từđótăngthêmtựtin.

Trongcuộcsống,chúngtagặpnhiềutrườnghợpnhưvậy.Cóbậcchamẹthấyconkhôngcóbiểuhiệntốt,luôntỏrathấtvọng.Cáchlàmnàysẽảnhhưởngnghiêmtrọngđếnlòngtựtincủacon,khiếncontựtitronghọctập,thậmchítưduymáymóc,phảnứngchậmchạp.Edisonđãtừngnói:“Thiêntàilàsựcốgắngcộngvớithửsức”.Sựkhácbiệttrítuệcủamộtđứatrẻthiêntàivàmộtđứatrẻbìnhthườngkhôngnhiều,nhưngchỉcầnbọntrẻdũngcảmthửsứcvàcốgắng,chúngsẽdầnbướcđếnngưỡngcửathiêntài.Dovậy,chamẹcầnbồidưỡngtrẻdũngcảmthửsứcvàcóniềmtinchiếnthắng.Niềmtinnàyđượckhởinguồntừsựcổvũ,khenngợikhôngngừngcủachamẹ.TronggiađìnhDoThái,chamẹđãcổvũconcáitừhaiphươngdiệnsau:

❃Dùnglờinóicổvũkhíchlệsựtựtinthànhcôngcủatrẻ

NgườiDoTháitintưởngrằng:Niềmtincủabạnlớnmạnhbaonhiêuthìsứcmạnhbạnthểhiệnnhiềubấynhiêu.Khibạncóđủniềmtinmạnhmẽthayđổivậnmệnhcủamình,tấtcảkhókhăn,thấtbại,cảntrởsẽnhườngđườngchosựthànhcôngcủabạn.VìthếchamẹDoTháikhôngbaogiờnóivớicon:“Conkhônglàmđượcđâu”,màluônnóivớicon“Conchắcchắnsẽlàmtốt!”,“Congiỏilắm!”…đểkíchthíchtrẻthểhiệntàinăngvàpháthuyưuthế,khaitháctiềmnăngvàsứcmạnhtiềmẩncủatrẻ.

❃Chophéptrẻphạmsailầm

Khilàmmộtviệcgìđó,trẻrấtkhótránhkhỏiphạmlỗi,thấtbại.Trongtrườnghợpnày,chamẹcầnnhẫnnạigiúptrẻphântíchnguyênnhânthấtbại,dạychotrẻkĩnănglàmviệc,đểtrẻýthứcđược

rằng,thấtbạiđóchỉlàhònsỏibénhỏtrênđườngđờimàaicũngsẽgặpphải.ChamẹDoTháithườngcổvũtrẻdũngcảmnhậnlỗi,dũngcảmđốimặtvớithấtbại,từđóđúcrútkinhnghiệmquýbáu,bồidưỡngsựtựtônvàtựtinchotrẻ.ChamẹDoTháicoiviệcdũngcảmphạmlỗicủatrẻlàcáchđểtiếpcậnsựthànhcông.Điềucầnlàmcủachamẹlàkịpthờicổvũtrẻ,khôngđểtrẻmấttựtin.

Trong"KinhThánhDoThái"nóirằng:“Làchamẹthìbấtcứlúcnàocũngkhôngmấtđiniềmtinvàhivọngvàoconcái,đặcbiệtlàkhiconcáigặpkhókhăn”.Vìthế,mỗibậcchamẹđềucầnbiếtpháthiệntàinăngcủacon,cổvũconpháthuytiềmnăngđó.Ngoàira,đốivớinhữngviệcmàtrẻthíchlàm,chamẹcầncổvũconlàmtốt,bồidưỡngtựtinchocon,khíchlệsựsángtạovàtìmtòicủatrẻtrongcuộcsống,đểcontrởthànhngườicóíchchogiađìnhvàxãhội.

►ChamẹDoThái:AINÓICHÚNGTÔIKHÔNGCHÚTRỌNGGIÁODỤCĐẠO

ĐỨCCHOCONCÁI?

Conyêu,conphảihiếukínhvớichamẹ

NhàMichellecómộtquyđịnhbấtthànhvăn,đólàtrướckhiđingủ,chamẹkểchoconnghemộtcâuchuyện.Nhưnghômnay,côbéMichelleđộtnhiênnóivớimẹ:“Mẹơi,hômnayconsẽkểchuyệnchomẹnghe!”.

Mẹtòmòhỏi:“Tạisaohômnayconlạikểchuyệnchomẹnghe?”.

“Vìmẹluônkểchuyệnchoconnghe,đểngàynàoconcũngvuivẻ.Vìthế,hômnayconsẽkểchuyệnchomẹnghe,đểmẹđượcvuivẻạ”.

“Vậyhômnayconđịnhkểchomẹnghechuyệngì?”.

“Hômnay,consẽkểchomẹnghevềcâuchuyệnhiếukínhvớichamẹ.NgàyxưacómộtcậubétênlàLaby,cậurấthiếu

kínhvớichamẹ…”.Michellenhẹnhàngkểcâuchuyện.

Nghecongáikểxongmẹkhenngợi:“Câuchuyệnconkểhaylắm,mẹrấtvui”.

“Cảmơnmẹ,côgiáoconđãkểchochúngconchuyệnnày,vìthếconnghĩ,hômnaynhấtđịnhsẽkểchomẹngheđểbáođápcôngơndạydỗcủachamẹ”.Côbémỉmcườinói.

Nghecongáinóivậy,mẹcảmthấykhôngcầmđượcnướcmắt.

TrongvănhóacủangườiDoThái,córấtnhiềucâuchuyệndạyconcáihiếukínhvớichamẹ.NgườiDoTháicũngrấtbiếtdùngnhữngcâuchuyệnđểdạydỗconcái.Trongquátrìnhtrưởngthànhcủatrẻ,chamẹhoặcthầycôgiáo,sẽkểchotrẻnghenhữngcâuchuyệndễhiểu,từđóbồidưỡngđứctínhhiếuthảochotrẻ.

TrongmộtgiađìnhbathếhệcủangườiDoThái,concáisẽrấtkínhtrọngôngbà,chamẹmình.ChamẹDoTháihiểurằng,họlàthầycôgiáođầutiêncủacon,nênhọcầnsốngcólítrí,làtấmgươngtốtchoconnoitheo,biếtkínhtrọngngườitrên.Chamẹlàmnhưvậysẽgiúpconcáihiểuđượchàmnghĩacủatừ“kínhtrọng”.Dovậy,tronggiađìnhngườiDoTháiluôntrànđầysựấmápvàhòathuận,họkhôngchỉbiếttôntrọngnhau,màcònquantâmgiúpđỡlẫnnhau.Chínhbởikhôngkhíđầmấmđó,cộngvớisựgiáodụccủachamẹnêntrẻemDoTháiluônbiếthiếukính,tôntrọngôngbà,chamẹ.

Cácbậcchamẹđềuhiểurằng,hiếukínhvớiôngbà,chamẹ,ngườilớnlàmộttrongnhữngphẩmchấtđạođứccơbảncaoquýnhất,vàaicũnghivọngconcáimìnhluôncólònghiếuthảo,hiếukínhvớingườilớn.Đểlàmđượcđiềunày,chamẹcầnchúýdạyconcáilònghiếuthảo,hiếukínhtrongcuộcsốnghàngngày.

❃Chamẹlàtấmgươngtốtchocon

Khibồidưỡnglònghiếuthuậnchoconcái,chamẹDoTháiluônnhớđếntráchnhiệmcủabảnthân.Vìtháiđộcủaconcáiđốivớichamẹthếnàođượcquyếtđịnhbởitháiđộcủachamẹđốixửvớiôngbàrasao.Trongviệcgiáodụcconcái,chamẹDoTháiluôncoitrọngphẩmchất,họkhôngquênlấymìnhlàmgương,dùnghànhđộngcủamìnhđểtácđộngđếncon.Nếuvìđiềukiệnsốngởxahoặccôngviệcbậnrộn,khôngởbênôngbàđược,họsẽdùngngàycuốituầnhoặccácngàynghỉ,cùngconcáiđếnthămôngbà.Trongmôitrườngđó,concáisẽchịuảnhhưởngtừchamẹ,dầndầnhọccáchtôntrọngngườilớn,tônkínhôngbà.

❃Xâydựngmốiquanhệgiađìnhhợplí,cótôntitrậttự

Ngoàiviệclấybảnthânlàmgươngđểdạyconcótấmlònghiếuthảo,tônkínhvớiôngbà,chamẹDoTháicònchúýđếnviệcxâydựngmốiquanhệhợplí,cótôntitrậttựtronggiađình.Hợplíởđâyđượchiểulàcácthànhviêntronggiađìnhđềucótưcáchđộclập,địavịbìnhđẳng,chamẹtôntrọngsuynghĩvàhànhđộngcủacon,khôngdùngquyềnuyralệnhchoconhoặcquyếtđịnhthaycon,màlắngngheýkiếncủaconcái,cốgắngxửlímọiviệctheoýnguyệncủacon.

Ngoàira,sựhợplícònthểhiệnởviệcchamẹchủtrìviệcnhà,vìmỗigiađìnhđềulàmộtchỉnhthể,cầncósựđoànkết,yêuthươnglẫnnhau,khôngthểcoibảnthânlàtrênhết,tấtcảmọingườiđềunênthamgiavàocôngviệccủagiađình,vunđắpchohạnhphúcgiađình.Chamẹchínhlàtrụcộtcủagiađình,cũnglàngườigiúpgiađìnhổnđịnh.Hơnnữa,tronggiađìnhngườiDoTháirấtítxuấthiện“cậuấm”,“tiểuthư”,cũngkhôngcótìnhtrạngtấtcảngườilớnđều“chạytheo”mộtđứatrẻ,ngượclạimỗiđứatrẻDoTháiđềurấtlễphépvàcólònghiếuthuận.Dođó,xâydựngmốiquanhệgiađìnhhợplícótôntitrậttựsẽcólợichoviệcbồidưỡnglònghiếuthuậncủatrẻ.

❃Tạocơhộichotrẻhiếuthảo,tôntrọngchamẹ

Trongviệcxâydựngmốiquanhệgiađìnhhợplí,cótôntitrậttự,chamẹDoTháicònđặcbiệtchúýtạochotrẻcócơhộithểhiệnlònghiếuthảo,tôntrọngchamẹ.Trongcuộcsống,lònghiếuthảocủaconcáicầnkhôngngừngđượcthểhiệnvàbồidưỡng.Vídụ,chamẹDoTháiluônyêucầutrẻhàngngàytrướckhiđihọchayđihọcvềđềuphảichàohỏichamẹ;Khichamẹbịốmhoặckhôngkhỏe,trẻbiếtchủđộngchămsócvàgiúpchamẹtiếpkhách;Khichamẹđicôngtác,trẻ

biếtgiúpchamẹxếphànhlívànhắcnhởchamẹnhữngthứcóthểquên...Tómlại,chotrẻthamgiavàocôngviệclaođộnggiađình,nghelờichamẹlànhữngcáchngườiDoTháibồidưỡnglònghiếuthuậnchocon.

TrẻemDoTháisởdĩcóthểtiếpnốiphẩmchấttốtđẹpnàylànhờvàosựgiáodụccủachamẹ.Mặcdù,phươngphápgiáodụcconcủamỗibậcchamẹDoTháiđềukhácnhaunhưngquanniệmcủahọlàthốngnhất.Vìthế,chúngtacóthểhọctấmgươngcủachamẹDoTháivàdùngphươngphápcủahọđểgiáodục,bồidưỡngconemmình.

Auxhẹnvớicácbạnđiduxuân,chúngđãcókếhoạchđạpxeđếnmộtchiếchồgầnnhàđểdãngoại.Khicậuvềnhàlấyxethìpháthiệncửanhàkhochưađượcmở,chìakhóanhàkhodobốmẹgiữ.Vìthế,Auxđếnphòngcủabốmẹ,địnhmượnchìakhóakho.NhưnglúcnàyAuxlạithấybốđangnằmngủtrêngiường,vìthếcậunhẹnhàngbướcrakhỏiphòng.

“Xinlỗicáccậu,tớkhôngthểthamgiadãngoạiđược”.Auxnóivớicácbạn.

“Tạisaovậy?Vừanãykhôngphảicậuđồngýsao?”,cácbạncậutranhnhauhỏi.

“Vìbốtớđangngủ,màtớcầnlấychìakhóacửanhàkhobốcầmmớicóthểlấyxerađược.Nhưngtớkhôngthểđánhthứcbốdậy,nhưvậysẽlàmphiềnđếngiấcngủcủabố”.Auxgiảithíchvớicácbạn.

“Aux,cậuthậthiếukínhvớibố”.Mộtcậubạnkhâmphụcnói,rồimọingườiđềunhìnAuxvớiánhmắtkhenngợi.

“Aux,khôngcóxecậucũngcóthểđidãngoại,tớsẽđèocậu”.Mộtngườibạnlớnnhấttrongsốđólêntiếng.Dođượcsựgiúpđỡcủacácbạn,cuốicùng,Auxvàcácbạnđãcómộtchuyếnduxuânthúvị.

CậubéAuxtrongvídụtrênmặcdùcòníttuổinhưngđãhiểuthếnàolàkínhtrọngbố.TrongdântộcDoThái,ngườikínhtrọngchamẹsẽđượcngườikhácyêumến.PhápluậtDoTháiđãquyđịnhrõràng:“Ngườitrưởngthànhcầncungcấpquầnáo,thựcphẩm,nơiở….chosongthâncủamình,khôngđượccoithườngvàbỏrơichamẹ”.TronggiađìnhDoThái,trẻcầntôntrọngngườilớn,kểcảbốdượnghaymẹkếcủamình.NgườiDoTháiđặtratiêuchuẩncơbảnvàrõràngđểgiúptrẻtôntrọngchamẹ,quyđịnhnàyphùhợpvớitrẻemởlứatuổikhácnhau.Nộidungchủyếucủatiêuchuẩnnàylà:“Concáicầnnói

chuyệnlễphépvớichamẹ;Khônglàmtráiýchamẹ;Tôntrọngkhônggianriêngtưcủachamẹ;Nghiêmchỉnhngồitheothứtựkhiăn;Tôntrọngchadượngmẹkế”.Trongviệcgiáodụcconcáitôntrọngchamẹ,ngườiDoTháichủyếucónhữngbiệnphápsau:

❃Kịpthờiđiềuchỉnhnhữnglờinói,ngữkhíkhôngđúngcủatrẻ

Lờinói,ngữkhíluônkếthợpvớinhau,nhưngkhitrẻkhôngbằnglòngmộtviệcgìđó,thườngbiểuđạttrựctiếp,hoặcdùnghànhđộnglèlưỡi,cườinhạt,hoặctứcgiậnđểbàytỏ…Vídụ,trẻthườngcógiọngđiệunhư:“Conghétăncơm!”,“Conkhôngmuốngiúpmẹlàmviệcnhà!”,“Concònchưachơixongtròchơinày,mẹđiđi”…Đốivớinhữnglờinóivàngữkhíkhôngkínhtrọngnhưvậy,chamẹcầnkịpthờiđiềuchỉnhđểrènluyệnchotrẻtháiđộhiếukính.Đươngnhiên,muốntrẻlậptứcthayđổilàđiềukhókhăn.Vìthế,chamẹcầndầndầngiúptrẻthayđổi,dùngnhữnglờinóiđúngmực,lịchsựvớitrẻ.Từgócđộtâmlíhọcchothấy,cảmgiácthườngđikèmvớihànhđộng.Nếuchamẹthườngxuyênnóichuyệnlịchsựvớitrẻ,dầndầntrẻcũngsẽtựnhiênhìnhthànhtâmlítôntrọngvàcảmkíchchamẹ.

❃Bồidưỡnghànhvivàcáchdiễnđạtchotrẻ

Trongcuộcsống,chamẹDoTháithườngxuyênbồidưỡnghànhvivàcáchdiễnđạttốtchotrẻ,giúptrẻcảmnhậnđược,tráchnhiệmvàlòngbiếtơn,giúptrẻngàycànghiểuchuyệnvàlễphéphơn.Vídụ,khimẹláixeđưatrẻrangoài,trẻsẽnói:“Cảmơnmẹđãđưaconđichơi”.Trướckhiăncơm,trẻđềubiếtcảmơnmẹ:“Mẹơi,cảmơnmẹđãnấubữacơmngonchoconăn”.Khitrẻlấythứgìđótrướcmặtngườilớnsẽhỏi:“Conđilấynướcđây,mẹcóuốngkhôngạ?”.DântộcDoTháiluôncoitrọngviệcgiáodụcconcái,họchorằngnhữngbiểuhiệnhàngngàycủatrẻchínhlàcôngcụbiểuđạtđểnhậnbiếtphẩmchấtconngười.Vìthế,muốntrẻgặtháiđượcthànhcông,chamẹcầnbồidưỡnghànhvivàcáchdiễnđạtchotrẻtừnhỏ.

❃Kiênnhẫnhóagiảimâuthuẫncủatrẻ

PhápluậtDoTháiquyđịnh:“Trẻemkhôngđượccãilạichamẹtrướcmặtngườikhác”.Điềunàyrấtdễhiểu,trẻcãilạichamẹlàmộttháchthứcvớiuyquyềncủachamẹ.Nhưngnếuchamẹchỉcoitrọnguyquyền,thểdiệncủamìnhvàđưaraquyđịnhkhiếntrẻkhônghiểuvàmiễncưỡngthựchiện,sẽkhôngcóhiệuquảvớitrẻ.Dovậy,chamẹDoTháithườngkiênnhẫnnóichuyệnvớitrẻ,hóagiảinhữngmâu

thuẫntronglòngtrẻ,giúpchotìnhcảmcủachamẹvàconcáiluônbềnvững.Vídụ,đãđếngiờđingủhoặcđếngiờthứcdậynhưngtrẻlềmề,kéodàithờigian,chamẹthườngnghiêmtúcthuyếtphụccon.Nếuthấytrẻnghịchngợm,bướngbỉnh,chamẹchỉbiếtcườichoquahoặckhôngphảnứng,trẻsẽnắmbắtđượcđiểmyếucủachamẹvànhưvậysẽkhôngthểbồidưỡngtrẻbiếtkínhtrọngchamẹ.

TrongKinhThánhcủangườiDoTháicónói:“Kínhtrọngchamẹlàmbạnhạnhphúcvàtrườngthọ”.NgườiDoTháiđặcbiệtcoitrọnggiađình,vìgiađìnhlàtếbàocủaxãhội,chỉkhigiađìnhhòathuận,cảdântộcmớithịnhvượngvàpháttriển.RấtnhiềugiađìnhDoThái,baogồmgiađìnhcóbốdượng,mẹkế,nhưngtrẻluôntôntrọngvàyêuquýhọnhưbốmẹruộtcủamình.SựcoitrọnggiađìnhcủangườiDoTháigiúpdântộchọcósứcmạnh,sựđoànkếtvàtìnhthươngyêu,lànguyênnhânquantrọnggiúpdântộcDoTháiluônpháttriển,lớnmạnh.

Gặpthầycôgiáo,conphảicúichàotrước

Kếtthúcnghỉhè,mẹđưabéYadi5tuổiđihọc,dothờigiangấpgáp,Yadichàotạmbiếtmẹrồivộivàngchạyvàolớp.

Lúcđó,mẹnhìnthấycôgiáocủaYadiđangbướcvàolớpchuẩnbịdạyhọc,nhưngcontraicủachịnhìnthấycôgiáolạichẳngchàohỏigì,chỉvộichạyvàolớp.Buổichiềuhômấy,saukhitanhọcvề,mẹgọiYadiđến,nghiêmtúcnóivớicon:“Mẹluôndạyconrằngkhigặpthầycôgiáocần

phảikhomlưngcúichào,nhưngbuổisánghômnaymẹthấyconkhônglàmnhưvậy”.

Yadinghethấymẹnóivậy,xấuhổnói:“Vâng,thưamẹ,saunàyconnhấtđịnhsẽtôntrọngthầycôgiáo,sẽlàmộthọcsinhlễphépạ”.

NgheYadinóivậy,mẹliềnbảo:“NgườiDoTháichúngtaluônbiếttôntrọngngườilớn,mẹhivọngconhãygiữvữngtruyềnthốngtốtđẹpcủaôngchamình”.

“Vângạ,mẹyêntâm,consẽkhônglàmmẹthấtvọngđâu”.Yaditựtinhứavớimẹ.Kếtquảlàởtrường,cậubéđãtrởthànhhọcsinhlễphép,biếtkínhtrọngthầycôgiáonhất.

ChamẹvàthầycôDoTháiluôncoitrọngviệcdạydỗphẩmchấtđạođứcchotrẻ,đặcbiệtlàphẩmchấtkínhtrọngthầycôgiáo.Khitrẻcònnhỏ,chamẹthườngdạytrẻ:“Giáodụctrẻlàmộtcôngviệckỳdiệu,mỗingườiđềucầntôntrọngthầycôgiốngnhưtôntrọngThượngĐế”.TrẻemDoTháithườngnghebốmẹhỏi:Nếuchavàthầycôcủaconcùngrơixuốngnước,consẽcứuaitrước?Đápánsẽlàcứuthầycôtrước,vìhọsẽdạycontrítuệ.TrongmắtngườiDoThái,thầycôgiáolàngườibảovệtrítuệcủadântộc,họlàngườigieomầmchosựpháttriểncủadântộctrongtươnglai,vìthếngaykhitrẻcònnhỏ,chamẹđãdạytrẻcầnbiếttôntrọngthầycôgiáo.

TônsưtrọngđạolàtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộcDoThái.Thầycôgiáokhôngchỉgiảiđápnhữngvấnđềtronghọctậpcủahọcsinh,màcòngiúptrẻrấtnhiềuđiềutrongcuộcsống.TrongquanniệmchamẹDoThái,thầycôgiáolàhóathâncủatrítuệvàdanhtiếng.

ChamẹDoTháidạyconcáirằng,tôntrọngthầycôgiáocũngchínhlàtôntrọngthànhquảlaođộngcủahọ.Chodùthầycôgiáokhôngthểđảmbảotruyềnthụtấtcảkiếnthứccủamìnhchohọcsinh,nhưnghọcsinhcũngnêncốgắngtiếpthutấtcảnhữngkiếnthứcđượctruyềndạy.TrongvănhóangườiDoThái,córấtnhiềucâuchuyệndạytrẻcầnbiếtkínhthầytrọngđạo.Chamẹthườngdùngnhữngcâuchuyệnnàytruyềnđạtchotrẻquanniệmtôntrọngthầycô.TrongvănhóaDoThái,kínhthầylàmộtphẩmchấtcănbảncủaconngười.ChamẹDoTháithườngdùngmộtvàibiệnphápsauđểtrẻcóthóiquentôntrọngthầycôgiáo:

❃Tháiđộnghiêmchỉnhcủatrẻ

ChamẹDoTháidạyconkhigiaotiếpvớithầycôgiáocầncótháiđộnghiêmchỉnh.Đầutiên,trẻcầnbiếtrằngmốiquanhệgiữathầycôgiáovàhọcsinhlàquanhệbìnhđẳng.Khiđốidiệnvớithầycôgiáo,trẻkhôngnêntựti,màcầnlễphéptôntrọng.Thứhai,cầnđốixửvớithầycôgiáomộtcáchkháchquanvàtoàndiện.Thầycôcũnglàngườibìnhthường,cóưuđiểmvàkhuyếtđiểm,cũngcóthểphạmsailầm.Trẻkhôngnênnghĩrằngthầycôgiáolàngườihoànmĩ,khôngcóđiểmxấunào.Cuốicùng,giúptrẻtựýthứcđượcbảnthân,hiểuđượcsởtrườngvàsởđoảncủachínhmình,tíchcựcnóichuyện,giaolưuvớithầycôgiáođểcóđượcsựhướngdẫnvàgiúpđỡcủahọ,từđótrẻtrưởngthànhvàhiểubiếthơn.

❃Bồidưỡngtìnhcảmchânthànhcủatrẻ

Chamẹkhidạytrẻbiếttôntrọngthầycôgiáo,cầnchúýbồidưỡngtìnhcảmchânthànhcủatrẻ.Nếuchamẹluôncoithầycôlàsứgiảtruyềnhạtgiốngtrítuệ,đảmnhậntráchnhiệmbồidưỡngvàgiáodụcthếhệsau,thìtừnhỏtrẻsẽluôntôntrọngthầycôgiáo.Trongquátrìnhtrưởngthành,trẻthấymọingườixungquanhđềutôntrọngthầycôgiáo,thìtrẻcũngbịcảmhóavàdầndầnthậtsựkínhtrọngthầycô.

❃Hiểuvàtintưởngthầycôgiáo

Chỉkhitrẻthậtsựhiểuvàtintưởngthầycôgiáo,khoảngcáchgiữathầytròmớiđượcrútngắn,trẻmớicóthểtròchuyệnthânthiếtvớithầycô.Đểgiúptrẻhiểuvàtintưởngthầycô,chamẹDoTháikhôngchỉkểnhữngcâuchuyệncóliênquanđếnthầycôgiáochotrẻ,màcòncổvũtrẻbàytỏtấmlòngcủamìnhvớithầycôtronghọctậpvàcuộcsống.Vídụ,chamẹgiáodụctrẻkhôngđihọcmuộn,nghiêmtúcnghegiảng,tíchcựcônbài,nghiêmtúclàmbàitập,gặpthầycôlễphépchàohỏi,hoặcđượcsựgiúpđỡcủachamẹquantâmvàhỏihanđếntìnhhìnhthầycôgiáo.Cáchlàmnàysẽbồidưỡngtìnhyêuthương,sựquantâm,tintưởngcủatrẻđốivớithầycôgiáo.

Trongquátrìnhtrưởngthànhcủatrẻ,ngoàisựgiáodụccủachamẹ,phầnnhiềutrẻđượcgiáodục,dạydỗbởithầycôgiáo,sựthànhcôngcủatrẻkhôngtáchkhỏisựgiúpđỡcủathầycô.Vìthế,thầycôgiáochínhlàchamẹthứhaicủatrẻ,mỗingườiđềucầntôntrọngvàbiếtơnthầycô.

“Mẹơi,mẹơi,đâylàcáigìvậyạ?Đẹpquá!”.Sagalcầmchiếcốnghìnhconcámàmẹtặngvuimừngreolên.

“Đâylàốngđựngtiền,cònđâylàchỗnhéttiền”.Mẹchỉvàomộtlỗnhỏdàiphíasaulưngconcánói.“Đợikhinàodànhdụmđượcnhiềutiền,consẽlấytiềntừtrongđóra”.MẹkiênnhẫngiảnggiảichoSagalbiếtcáchdùngchiếcống.

“Tốtquá,saunàyconcóthểtiếtkiệmtiềnmuakẹoănrồi”.Sagalômchặtốngđựngtiềnvàolòng.

“Không,conyêu,ốngđựngtiềnnàykhôngphảilàđểcondànhtiềnmuakẹo”.MẹnhẹnhàngnóivớiSagal.“Ốngđựngtiềnnàyđểcondànhdụmtiềnchonhữngngườiănxinnghèokhổtrênđường,giúphọmuađồănhoặcquầnáo”.

“Nhưngtạisaoconlạiphảigiúphọạ?”Sagalcúiđầuhỏinhỏ.

“Conyêu,conđừngnêncoithườngngườiănxin.Trongsốhọcórấtnhiềungườithôngminh,cótrítuệ,cóthểdạychoconrấtnhiềuđiều”.MẹnóivớiSagal.

“Vậyạ,thưamẹ.Connêngiúpđỡnhữngngườicótrítuệ,consẽcốgắngdànhdụmtiềnvìhọ”.Sagalhứavớimẹ.

DànhdụmtiềnchongườiănxinlàtruyềnthốngcủangườiDoThái.GiốngnhưSagaltrongvídụtrên,trẻemDoTháitừkhicònrấtnhỏđãhìnhthànhthóiquennày.TrongquanniệmcủangườiDoThái,ngườigiàuchưachắcđãsốngvuivẻ,ngườinghèocũngchưachắcđãlàngudốt,ngốcnghếch.Vìthế,dântộcDoTháiluôncótháiđộtôntrọngngườinghèo,khôngchênghèothamgiàu,khôngđánhgiáconngườiquavẻbềngoài.Đồngthời,họcònbiếttôntrọngngườinghèo,giúpđỡngườinghèolàmộtnghĩavụ.ChamẹDoTháidạy

con,khôngđượccoithườngngườinghèo,vìnhiềungườinghèolàngườithôngminh,cótrítuệ.

TronggiađìnhDoThái,chamẹthườngnóivớiconcáirằng,chodùlàmviệcgìcũngkhôngnênchỉbiếtnghĩchobảnthân,cầnnghĩchongườikhác.Muốngiaotiếpvớimọingườichânthành,thânái,cầncốgắnghiểuvàquantâmđếnngườiđó.Nhưvậy,chamẹDoTháirấtcoitrọnggiáodụcphẩmchấtđạođứcchoconcái.Họthườngnhắcnhởconkhôngđượccoithườngbấtcứai,màphảibiếtđốixửlươngthiện,thânái,giúpđỡmọingườivàcómộttráitimchânthành,đẹpđẽ.

❃Đốixửthânthiệnvớingườikhác

ChamẹDoTháithườngnóivớiconcáikhichúngcònrấtnhỏrằng:“Đốixửthânthiệnchínhlàđốixửtốtvớibảnthânmình”.Đốixửthânthiệnvớingườikháclàchânthànhđốiđãi,chânthànhchiasẻniềmvui,nỗibuồnvớimọingười,kịpthờigiúpđỡngườikháckhigặpkhókhănvàcóđượcsựtintưởngcủahọ.NgườiDoTháithườngnói,lươngthiệnlàánhsángtrongcuộcđờiconngười,nógiúpanủitâmhồn,giúpconngườicảmnhậnđượcsựấmápvàhivọng.Mộtngườilươngthiệnsẽđượcngườikháckínhtrọngvàyêumến.Cổnhâncócâu:“Nhânchisơ,tínhbảnthiện”.Mỗingườisinhrađềucómộttráitimlươngthiện.Vìthếtrongcuộcsốngcầnlàmộtngườisốngtốt,nhưvậymớikhiếnbảnthânthoảimáivàvuivẻ.

❃Khôngcoithườngbấtcứai

Nhânvôthậptoàn,bấtcứngườinàocũngcóưuđiểmvànhượcđiểm,chúngtakhôngnênvìsởđoảncủangườikhácmàcoithườnghọ.NgườiDoTháikhôngbaogiờcoithườngngườikhác,vìhọchorằng,ănxincũnglàmộtnghề,họđượcThượngĐếchophépchấpnhậnsựchiasẻcủangườikhác.TruyềnthốngcủadântộcDoTháilàtônsưtrọngđạo,vìthếđốivớinhữngngườiănxinhoặctàntậtcótrítuệ,họcũngrấtkínhtrọng.Cónhữngngườiănmàyrấtthíchđọcsách,thậmchíđọcthônghiểucảcuốn“LuậtphápDoThái”,nhữngngườinàyđềuđángnhậnđượcsựtôntrọngcủamọingười.

❃Dựavàonănglựccủamìnhđểgiúpđỡngườikhác

MỗitrẻemDoTháitừnhỏđãđượcgiáodụcrằng:Nêngiúpđỡngườikháctheonănglựccủamình.TrongKinhThánhcủangườiDoTháicócâu:“Cóthểchođitìnhyêucủamình,quantâmđếnngười

khác,giúpđỡngườikhác,nhưvậymớicócuộcsốngtốtđẹp”.TrongvănhóacủangườiDoThái,córấtnhiềucâuchuyệnvàbàikinhdạytrẻgiúpđỡngườikhác,chamẹcũngthườngxuyênkểchoconcáinghenhữngcâuchuyệnnàyđểgiúptrẻbồidưỡngphẩmchấtđạođứclấyviệcgiúpđỡngườikháclàmniềmvuichomình.Hơnnữa,trẻemDoTháitừnhỏđãđượcgiáodụcrằng“chođihạnhphúchơnnhậnlại”.ChínhvìcósựđoànkếtnhưvậynêndântộcDoTháiđãtrảiquabaonhiêugiankhổvàtồntạimạnhmẽnhưngàynay.

Trênđườngđờicủamỗingườiđềucólúccầnsựgiúpđỡcủangườikhác.Lúckhókhăn,hoangmangnhất,bảnthânbạnluônmongmuốncóngườihướngdẫn,giúpđỡmình;Lúcthànhcôngbảnthânbạncũngmongcóngườikhenngợi,tánthưởng;Lúcthấtbại,bảnthânbạncũngmongcóngườilàmchỗdựachomìnhsứcmạnh…Khibảnthânbạnmongmỏisựgiúpđỡ,đầutiêncầnnghĩđếnviệcgiúpđỡngườikhác.Vìthế,chamẹDoTháimớinóirằng,đốixửthânthiệnvớingườikhácchínhlàđốixửtốtvớibảnthân.Mỗibậcchamẹđềucótráchnhiệmdạyconcáicótấmlòngbaodung,giúpđỡmọingười.Cónhưvậy,khicontrưởngthànhconmớiluôncónhữngngườibạnđồnghành.

Conyêu,đừngtùytiệnnổigiậnvớingườikhác

“Hefnerơi,cuộnlenmẹdùnghếtrồi,concóthểlấygiúpmẹcuộnlenrađâyđượckhông?”.Ngườimẹđangđanlennóivớicontrai.

“Dạ,conbiếtrồiạ”.Hefneruểoảibuôngchiếcôtôđồchơitrongtay,chạyđếntủlấycuộnlenđưamẹ.Khicậuchạyđếnchiếcxeđồchơithìthấyemgái5tuổiLarađangcầmchiếcôtôđồchơivànémmạnhxuốngđất.Mỗilầnném,côbélại

cườihaha.Bỗng“bụp”mộttiếng,bánhchiếcxerờira.

“Emđanglàmgìđấy!”.Hefnerlớntiếngquát.Sauđó,cậuđẩyemgáira,vộivàngnhặtchiếcôtôcủamìnhlên.

Thấychiếcôtôtrongtaymìnhkhôngcònchạyđượcnữa,Hefnervôcùngtứcgiận,nóivớiemgái:“Aichoemđụngvàođồchơicủaanh!Emxembâygiờnóthànhthếnào?”.

Côbébịanhtraiđẩyngãxuốngđất,lạinghethấyanhtráchmắngtotiếng,liềnkhócnứcnở.

Mẹnhìnthấycontraiđanghầmhầmtứcgiậnvàcongáiđangngồikhóc,vộivàngbỏcuộnlenxuống.Mẹtìmhiểusựtình,sauđódỗdànhcongái,rồigọiHefnerđến.

“Hefner,mẹnóivớiconrồi,conngườilúctứcgiậngiốngvớicáigì,concònnhớkhông?”MẹnóivớiHefner.

“Mẹnóikhiconngườitứcgiậngiốngvớiconếchạ,mặtphùnglên,mắtthìmởthaoláo.Bởivậy,conngườilúctứcgiậnkhôngđượcaiyêumến”.Hefnertrảlờimẹ.

“Vậyconnóichomẹbiết,bâygiờconcógiốngconếchkhông?”.Mẹhỏi.

“Giốngạ”.Hefnernghĩmộtlát,mớicúiđầuđáp.Sauđócậunhanhchóngngẩngđầulên,nhìnmẹvànói:“Mẹơi,consairồi.Conkhôngnênnổicáu”.Mẹnghexonghàilònggậtđầu.

NgườiDoTháicómộtcâunóinổitiếng:“Khôngdễbịkíchđộngmớilàngườithôngminh”.NhiềuchamẹDoTháigiốngnhưmẹcủaHefner,concáinổicáu,giậndữ,họkiênnhẫnhóagiảinỗibựcbộicủacon,dạychocontháiđộsốnghàihòa,nhonhã.NgườiDoTháichorằng,cóthểkiềmchếđượctìnhcảmbảnthânlàbiểuhiệncủasựtrưởngthànhvềmặttâmlí.Vìthế,đốivớinhữngngườidễnổicáu,ngườiDoTháicholàngườikhôngđángtincậyvàkhôngđánggiaotiếp.Vìnhữngngườinhưvậykhôngthểkhốngchếđượctìnhcảmcủabảnthân,họluônlàmviệctheocảmtính,nhưvậyrấtdễlàmtổnthươngvàgâyhạichongườikhác.Bởivậy,ngườiDoTháithườngnóivớiconcáicủamình,khôngvìtứcgiậnmàgâyhậuquảkhôngthểsửachữađược.

ChamẹDoTháinóivớiconcáirằng,mộtngườicótháiđộthếnàovớibathứlàrượu,tiềnvàsựphẫnnộthìtínhcáchcủangườiđócũngsẽnhưthế.Dovậy,cóthểnhìnvàocáchkhốngchếsựnónggiậncủamộtngườiđểbiếttínhcáchanhtanhưthếnào.NgườiDoTháikhôngnghiêmcấmconcáugiận.Họchorằng,đốidiệnvớimộtsốvấnđề,cáugiậnlàđiềucầnthiết,nhưngnếumộtngườikhôngthểkiềmchếđượcsựnónggiậncủamình,anhtasẽphảihốitiếcchohànhđộngngốcnghếchđó.

TrongvănhóacủangườiDoThái,người“khóbịkíchđộng,luônbìnhtĩnh”đượcmọingườixemlàquântử;Cònngười“dễbịkíchđộng,mấttựchủ”đượcmọingườicoilàtiểunhân.Aicũngmuốnkếtthânvớiquântử,tránhxatiểunhân.Dovậy,trongcuộcsống,ngườiDoTháiluônchúýkhôngchếtìnhcảmcủabảnthân,khôngcáugiận.Họchorằng,cáugiậnkhôngchỉlàmtổnhạiđếnhìnhtượngcủabảnthân,màcònlàmảnhhưởngđếnsứckhỏecủamình.Bởikhicáugiận,lượngmáulưuthôngnhanhhơn,nhịpthởtănglên,nộitiếtrốiloạn,rấtdễtổnhạiđếnnão,phổi,dạdày,davàgan,khiếnconngườiphảnứngchậmchạp,khảnăngmiễndịchgiảm,cólúccònđedọađếntínhmạng.Vìthế,chamẹluôndạyconcáicầnbiếthọccáchkiềmchếtìnhcảmcủabảnthân,khôngđượcnổicáu.Cáchdạyconcủahọbaogồmhaiphươngdiệnsau:

❃Tìmngườinhắcnhở

ChamẹDoTháidạyconcáikhốngchếcơngiậncủamìnhbằng

mộtphươngphápkháhiệuquảnhưsau:Tìmngườiđángtincậyvớibạn,nhờhọnhắcnhởkhibạnnổicáu,nhữngngườinàycóthểlàchamẹ,thầycô,bạnhọchoặcanhchịem.Khibảnthânđangnổicáu,mấtđilítrí,sựnhắcnhởcủangườikhácsẽgiúpđầuóccủabạnbìnhtĩnhlại,từđókhốngchếđượccơngiậncủabảnthân.

❃Làmchậmthờigiancáugiận

ChamẹDoTháikhidạydỗconcái,mỗilầncáugiậnđềuépbảnthânlàmchậmlạithờigiancáugiận.Nhưvậysẽrènluyệntínhkiênnhẫn,giúpconkhốngchếđượctìnhcảmcủamình.Vídụ,khicònnhỏ,trẻemDoTháiđượcbốmẹdạyrằng,trướckhicáugiận,hãyđếmtừ1đến10.Vìthế,khicáugiận,trẻthườngépbảnthânđếmhếtđếnsốnàođó.Khitrẻđếmxong,cómộtsốcơngiậndochuyệnvụnvặtgâyrasẽkhiếntrẻnhanhchóngquênđi,cũngcótrẻrấtgiậndữ,nhưngtrongkhoảngthờigianđếmsốđóđãtrởnênbìnhtĩnhhơn,giảmđượcmứcđộcáugiận.Cóthểthấy,làmchậmthờigiancáugiậnsẽdầndầnnângcaokhảnăngchịuđựngcủatrẻ,hạthấpmứcđộcáugiậnđồngthờinângcaokhảnăngkiềmchếtìnhcảmcủatrẻ.

Cáugiậnsẽpháhỏngkhôngkhíthânthiếtgiữamọingười,ngườiDoTháichorằngkhiconngườiđangtứcgiận,hãycốgắngbìnhtĩnhlại,tìmcáchgiảiquyếtmâuthuẫnmộtcáchhàihòa.Khiconngườihọcđượccáchkhốngchếtìnhcảmcủabảnthân,sẽứngxửthânthiệnvớimọingười,nhưvậyquanhệgiữamọingườingàycàngtrởnêntốtđẹp.

Tanhọc,Coennhảychânsáovềnhà,tỏravôcùngphấnkhởi.

Cậucầmcặpsáchchạyđếnchỗmẹđangnấucơm,bímậtnói:“Mẹơi,mẹđoánxemhômnayconbắtđượccáigì?”.

Mẹmỉmcườiđáp:“Mẹđoánlàconrùanhỏ.Cóđúngkhông?”.

“Khôngphảiạ”.Coenđáp.

“Mẹkhôngđoánđượcđâu,connóichomẹbiếtđi,conbắtđượccáigì?”.MẹngồixuốngtrướcmặtCoen,nhìncậuvàhỏi.

“Mẹơi,connóichomẹbiếtnhé,conbắtđượcmộtconhọami”.Nóixong,Coencẩnthậnlấyramộtvậtnhỏ.Mẹngóvàoxem,quảđúnglàmộtconchimhọami,cóđiềunóđangủrũnằmgụcđầu,hoàntoànkhôngcósứcsống.

“Coen,conbắtđượcnónhưthếnàovậy?”.Mẹhỏi.

“Conđingangquacôngviênnhỏcủatrường,nhìnthấymộtđànchimhọamiđanghótlíulotrêncây.Chúnghótthậtlàhay,vìthế,conbắtmộtconđemvề,mộtlátconsẽthảnóvàolồng,nhưvậymỗingàyconsẽđượcnghenóhót”.KhuônmặtCoentỏravôcùngphấnkhích.

“Khôngthểđược,Coen,conhãythảnóvềchỗcũđi”.MẹkéotayCoenvànghiêmtúcnóivớicậu.

“Tạisaoạ?”.Coenthấtvọngnhìnmẹ.

“Vìchimhọamikhôngmuốnloàicủamìnhbịnhốttronglồng,chúngsẽtìmcáchbayđếnlồngvàchobạncủamìnhănmộtloạithứcănđộcđểlàmnóchết”.MẹgiảithíchvớiCoen.

“Ồ,mẹơi,consairồi,consẽthảnóvềchỗcũngay”.Coenlolắngnói.

“Conà,nếunhưconthíchđộngvậtnhỏ,thìconcầnyêumếnchúng,khôngđượclàmhạichúng”.MẹnhẹnhàngnóivớiCoen.

NgườimẹcủaCoentrongvídụtrênđãnóivớichúngtarằng,chimhọamicũngcócáchsốngriêng,chúngmuốntựdobaynhảychứkhôngphảibịnhốttronglồng.TrongvănhóacủangườiDoThái,chamẹdạytrẻcầntôntrọngđặcđiểmsốngcủamỗisinhvật,khôngnênbắtépchúngtồntạitheoýmuốncủaconngười.

NơisinhsốngcủangườiDoTháiđượcxemlàthiênđườngcủacácđộngvật.VìluậtphápDoTháiquyđịnhconngườiphảibiếtyêuthươngcácloàiđộngvật,khônggiếthạichúng.Dovậy,ởtrênđườngphốcủaIsrael,bạncóthểgặpnhữngchúchimnhỏ,mèohoang…ởbấtcứđâu,chúngcóthểsốngtựdocùngngườidân.TrongkinhthánhcủangườiDoTháicóviết:“Nhữngngườiđốixửtốtvớichimmuôngkhôngchỉtrườngthọmàcònmanglạichochamẹmaymắn”.TrênđấtnướccủangườiDoTháicácloàichimcóthểvuiđùavớitrẻ,thậmchíchúngcòncôngkhaicướpđồăntrongtayngườidân.CóthểthấyngườiDoTháiđốixửvớicácloàichimnhỏrấtkhoandungvàyêuthương.Ngoàira,mèocũnglàloàivậtphổbiếnởđây,khôngphảichỉcóngườiDoTháiyêuquýmèo,màlàmọingườiđềubảovệloàimèo.Nhữngconmèocóthểthongthảđidạotrongcôngviên,khuônviêntrường,ngủởrừngcâygầnđó,ngườiDoTháicònthườngđemchochúngđồănrấtngon.

Dướisựgiáodụccủachamẹ,trẻemDoTháiđãhìnhthànhthóiquenyêuthươngvàbảovệcácloàiđộngvật,coichúngnhưnhữngngườibạntốt.Ngoàira,chamẹcòndạytrẻphảibiếttôntrọngsựtồntạicủacácloàivật.Khitrẻbiếttôntrọngsinhmạngcủacácloàisinhvật,trẻcũnghọcđượccáchquýtrọngsinhmệnhcủachínhbảnthânmình.

❃Tôntrọngquyluậtcủathếgiớitựnhiên

Kinhthánhđãnói:“Sinhracólúc,mấtđicólúc;Gieohạtcólúc,thuhoạchcólúc;khóccólúc,cườicólúc”.Từnhỏ,trẻđãđượctiếpxúcvớicácloàivậtđiềunàygiúptrẻcảmnhậnđượcnhịpđiệuvàquyluậttồntạicủatựnhiên.ChamẹDoTháiluôndạyconcáirằng,thếgiớitựnhiêncũngcóquyluậtriêng,cầnhọccáchtôntrọngtựnhiên,hiểuđượcbảnchấtcủasinhmệnh.Quaquátrìnhsinhtrưởngvàphát

triểncủacácloàivậttrongthếgiớitựnhiên,chamẹdạytrẻrằng,cuộcsốngkhôngphảilàbữaănnhanh,khôngphảilà“càphêhòatan”,đólàmộtquátrìnhlâudài,giốngnhưsựtíchlũycủakiếnthức,cũnggiốngnhưsựtrưởngthànhcủamộtđứatrẻcầnphảicóthờigian.Việcgiáodụctrẻhọccáchtôntrọngnhịpđiệuvàquyluậtsinhtrưởngcủacácloàivật,sẽgiúptrẻcảmnhậnđượcnhữnggiâyphúthạnhphúctrongcuộcsống.

❃Tôntrọngnhữngsinhmệnhnhỏyếu

PhápluậtDoTháiquyđịnhrằng,conngườicầnphảibảovệnhữngloàivậtnhỏbé,yếuđuốivàngườiDoTháiluôntuânthủđiềunày.Thôngqualuậtpháp,chamẹdạychotrẻhiểurằng,ngoàiviệctôntrọngsinhmạngcủabảnthân,conngườicònphảibiếttôntrọngnhữngsinhmệnhkhác,đặcbiệtlànhữngsinhmệnhnhỏbé,yếuớt.DântộcDoTháiluôncóýthứcbảovệcácloàivật,chamẹdạytrẻphảiyêuthươngvàbảovệcácloàiđộngvật.Vạnvậttrêntráiđấtnàyđềubìnhđẳng,vìthếchamẹluôndạytrẻhọccáchcùngchungsốngvớinhữngsinhmệnhkhác,khôngỷlớnbắtnạtnhỏ.Quaviệctôntrọngnhưngsinhmệnhnhỏbé,chamẹcóthểbồidưỡngtìnhyêuthươngvàlòngkhoandungcủatrẻ,từđógiúptrẻpháttriểntoàndiệnhơn.

PhươngphápđặcbiệtcủangườiDoTháigiúptrẻýthứcđượcsựtồntạicủanhữngsinhmệnhkhác,đồngthời,họccáchchungsốnghòabìnhvớichúng.Trongquátrìnhtrẻgiaotiếpvớicácloàivật,chamẹchúýbồidưỡngtìnhyêuthươngvàsựnhẫnnạichotrẻ,đểtrẻbiếtyêuthiênnhiên,vạnvậtxungquanhmình.Điềunàycótácdụngrấtlớnchosựtrưởngthànhcủatrẻ.

Thànhthật,giữchữtínlàmộttrongnhữngphẩmchấtcầnthiết

NhàvănngườiDoThái-TomasManncócôcongáirấtxinhđẹptênlàElektra.Elektralàmộtcôbérấtthôngminhvàthânthiện,nhưnglạikhôngthànhthậtvàgiữchữtín.

Mộthôm,TomasMannthấycongáiphạmlỗi,ôngkhônghềtráchmắng,màchỉgọiconvàothưphòngcủamìnhvànóichuyệnnghiêmtúc.

TomasMannnghiêmkhắcnói:“Congái,conđãlớnrồi,7tuổilàđộtuổicóthểchịutráchnhiệmvớinhữnglờinói,hànhđộngcủamình.Nhưngconxemconđãlàmnhữnggì.Hậuquảcủaviệcnóidốichắctronglòngconbiếtrấtrõ,nếuaicũngnóidốinhưcon,vậythếgiớinàysẽtrởthànhthếnào.Trênđờinàysẽkhôngtồntạitinhthầntráchnhiệm,khôngcósựtintưởng,khôngaibiếtlắngnghe.Concảmthấycuộcsốngnhưvậycóýnghĩakhông?Bốtinrằngconsẽhiểunhữnglờibốnóivàsaunàykhôngnóidốinữa”.

Nghebốnóivậy,Elecktraxấuhổgậtđầu.Từđóvềsau,côbénghiêmtúcthayđổithóiquenxấu.Saunhiềunăm,Elektravẫnghinhớrõnhữnglờidạybảochânthànhcủacha.

VớidântộcDoThái,khitrẻcònrấtnhỏ,chamẹđãnóichotrẻbiếttầmquantrọngcủaviệcgiữchữtín,đồngthờihìnhthànhchotrẻnhữngthóiquen,thànhthật,từviệcnhỏnhất.NgườiDoTháichorằng,thànhtín,trungthựclàđiềucănbảncủaconngườitrongcuộcsốngcũngnhưtronggiaotiếphàngngày.Mộtngườicótàigiỏiđếnđâu,giàucóđếnthếnào,nếukhôngcósựthànhtín,anhtasẽdầndầnmấtđitấtcảvàkhóđạtđượcthànhcông.

ChamẹDoTháikhigiáodụcphẩmchấtthànhtínchoconthườngnói:“Sốngtrênđờicầnphảilàngườingaythẳngcầnbiếtthànhtín”.Coitrọngchữtín,giữchữtínlàtiêuchuẩnđạođứcmàaicũngcầntuânthủ.Đâycũnglàmộtnhântốquantrọngdẫntớithànhcông.Khi

trẻcònnhỏ,chamẹDoTháiđãdạytrẻphảicótráchnhiệmvớilờinóicủamình.Họdạydỗphẩmchấtthànhtínchotrẻchủyếuthôngquacácphươngdiệnsau:

❃Tôntrọnglờihứa,nóilờigiữlời

Giữlờihứalàhànhđộngthựchiệnlờinóicủamộtngườivớingườikhác.Lờihứacóthểbiểuđạttrựctiếpbằnglờihoặctựhứatronglòng.Chodùlàbằnghìnhthứcnào,khinóirahoặckhiđãquyếtđịnh,bạncầntôntrọnglờihứađóvàkiêntrìthựchiệnđếncùng.Vídụ,ngườiDoTháikhôngđếnmuộntrongcuộchẹn,nếukhôngthểđiđược,sẽgọiđiệnthoạitrướcđểhủycuộchẹn.ChamẹDoTháidạyconcủamìnhrằng,nếumộtngườinàođókhôngtuânthủlờihứa,ngườiđósẽkhôngđượcngườikháctintưởngvàkhôngaimuốnlàmbạncùng.Chodùlàmbấtcứviệcgì,nếuchỉdựavàonănglựccủabảnthânthìrấtkhóthànhcông.Vìthế,thànhtínchínhlàphẩmchấtcơbảnđểconngườilậpthânvàthànhcông.

❃Trungthực,khôngnóidối

Trungthựclàluôntôntrọngsựthật,chânlý,lẽphải,khônglàmsailệchsựthật,dámnhậnlỗikhimìnhmắckhuyếtđiểm.Từnhỏ,chamẹDoTháiđãyêucầutrẻkểlạithànhthậtnhữngchuyệnxảyra,khôngnóidối,khônggiấugiếm,đểrènluyệnphẩmchấtthànhtín.Khôngnóidốichínhlàbướcđầutiêncủasựthànhtínchotrẻ.Dovậy,việcrènluyệnđứctínhthànhthậtchotrẻtừnhỏlàrấtquantrọng.

Từnhỏ,chamẹDoTháiđãhướngdẫntrẻnhậnthứctầmquantrọngcủasựthànhthật.ĐứctínhthànhtíncùngvớitrítuệcủangườiDoTháiđãgiúphọvượtquamọikhókhănđểđạtđượcvịthếđángngưỡngmộngàyhômnay.Hòamìnhvàocuộcsốnghiệnđại,thànhtínvẫnluônlàphẩmchấtđạođứcvàchuẩnmựclàmviệccủangườiDoThái.Muốnđểtrẻcóđượcthànhcông,mỗibậcchamẹcầnhọctậpngườiDoThái,biếtdạyconcáimìnhphẩmchấtthànhtín.

KhimẹgọiMethwickvàoăncơm,cậuđangởtrongphòngdùngđấtmàunặnmộtchúchócon.“Mẹơi,đợiconmộtlát,conxongngayđây”.Methwicknóivớimẹ.

LúcMethwicknặnxongchúchócon,cậupháthiệnmẹđãdọnđồănrabàn.“Oa,cónhiềumónănconthíchnày!”.Methwicklậptứcngồixuốngbànănvàcầmthìalên.

“Đợimộtlát”,mẹvộivàngngănhànhđộngcủacậulại,“Conrửataytrước,sauđóhãyăn”.

“Mẹ,tayconkhôngbẩnmà”.Methwickxòehaibàntayrachomẹxem.

“Đợimẹmộtlát”.Nóixong,mẹđivàophòngcủaMethwick,khimẹbướcra,trongtaydínhmộtítđấtnặn.MẹbướcđếntrướcmặtMethwick,rồiquệtđấtnặnlên

bánhmìcủaMethwickvànói:“Đượcrồiđấy,conănđi”.

“Mẹơi,bánhmìdínhđấtnặnbẩnlắm,khôngănđượcạ”.Methwicktủithânnhìnmẹ.

“Conà,nếubâygiờconkhôngrửataymàănbánh,thìcógìkhácviệcconăncánhbánhmìmàbịbôiđấtnặnlên”.Mẹnghiêmgiọngnói.

Nghemẹnóivậy,Methwicknhanhchóngđirửatay.Lúcquaylại,cậugiơhaibàntaylênchomẹkiểmtravànói:“Mẹơi,lầnnàythìtayconsạchrồinhé”.

“Lầnsau,mỗilầntrướckhiăncơmconđềucầnrửatay,connhớchưa?”.Mẹnghiêmtúcdạycontrai.

Ngườimẹtrongvídụtrênđãdùnghànhđộngthựctếđểgiáodụccontrai,cầmchiếcbánhmìbằngbàntaybẩncũnggiốngnhưviệcănchiếcbánhmìkhôngsạch,đềukhônghợpvệsinh.NgườiDoTháichorằngkhôngvệsinhlàbiểuhiệncủaviệcphạmlỗi,vìviệcrửatayvàrửamặtđốivớingườiDoTháiđượccoilàmộtnghĩavụtôngiáobắtbuộc.NgườiDoTháichorằng,thânthểlàtácphẩmcủaThượngĐế,cầnđượctôntrọng.Vìthế,ngườiDoTháicoisựsạchsẽcủacơthểlàmộttráchnhiệmtôngiáo,nóthểhiệnsựchânthànhvớiThượngĐế.

ChamẹDoTháithườnglấylịchsửdântộcmìnhlàmdẫnchứngđểdạyconcáihiểutầmquantrọngcủaviệcgiữgìnthânthểsạchsẽ.Trảiquahơnhainghìnnămphiêubạtvànhiềulầnbịsáthại,dântộcDoTháivẫnkhôngbịhủydiệt,ngoàiýchísinhtồnkiêncườngvàtrítuệuyênbác,còncómộtnguyênnhânkhôngthểthiếuđólàsựcoitrọngđốivớisứckhỏe.Từxaxưa,ngườiDoTháiđãcóthóiquengiữgìncơthểsạchsẽvàkhỏemạnh.Chínhvìcóthểchấtkhỏemạnhnên

họmớicóthểchốnglạimọibệnhtậtvàtiếptụcsinhtồn,pháttriểnchođếnngàynay.

Giữcơthểluônsạchsẽlàbiểuhiệncủaviệcgiữgìnvệsinh.Chamẹkhidạyconcáigiữgìnvệsinh,nêndựavàobaphươngphápsau:

❃Giữmôitrườngsốngsạchsẽ

CóthểthấyngườiDoTháirấtcoitrọngmôitrườngsốnglànhmạnh,sạchsẽ.ChamẹDoTháidạyconcáirằng,môitrườngsạchđẹpcóthểbồidưỡngthóiquensốngvănminhvàtìnhcảmcaođẹpcủaconngười,nóảnhhưởngkhôngnhỏđếnsựhìnhthànhtốchấtconngười.Ngoàira,môitrườngsạchđẹp,thoángmátcòngiúpchomọingườicósứckhỏetốt,tinhthầnthoảimái,minhmẫn.Vìthế,tronggiađìnhngườiDoThái,mỗiđứatrẻđềucóthóiquengiữgìnvệsinhmôitrườngsạchsẽ.

❃Giữcơthểsạchsẽ

ChamẹDoTháirấtcoitrọngviệcgiữgìnvệsinhcánhân.Họchorằng,thânthểlàdoThượngĐếtạora,giữcơthểsạchsẽchínhlàkínhtrọngThượngĐế.Vìthế,họluôndạyconcáichămtắmgội,rửatay,rửamặt…Chẳnghạn,ngườiDoTháiđặcbiệtcoitrọngvệsinhmóngtay,từnhỏtrẻđãhìnhthànhthóiquencắtmóngtay,saukhicắtxongcòncẩnthậnrửasạchngóntaycủamình.ĐốivớichamẹDoThái,đôitaybẩncầmvàođồăn,khôngchỉmấtvệsinh,màcònlàsựcoithường,khôngkínhtrọngThượngĐế.Giữchocơthểsạchsẽlànềntảngcủasựkhỏemạnh,làđiềucănbảnđểđạtđượcthànhcông.Dovậy,giữcơthểsạchsẽlàtráchnhiệmvànghĩavụcủabảnthânmỗingười.

❃Giữquầnáosạchsẽ

NgườiDoTháithườngxuyênkhuyênbảoconcáigiữquầnáosạchsẽgiốngnhưgiữcơthểsạchsẽ.Họkhôngyêucầuquầnáoluônóngả,lượtlà,nhưngmỗibộquầnáođềucầnsạchsẽ.ChamẹDoTháisẽnóivớiconcáirằng,việcgiữchoquầnáosạchsẽlàbiểuhiệncủangườibiếttudưỡngvàcógiáodục.Đốivớimộthọcgiả,nếuquầnáocủaanhtakhôngtửtế,đósẽlàsựbấtkínhvàkhinhmiệtvớihọcthức.Ngoàira,chamẹDoTháicònchúýgiữsạchsẽquầnáocủacon,mụcđíchlàđểtừnhỏtrẻđãhìnhthànhthóiquengiữgìnvệsinh.

DântộcDoTháicóthểnốitiếptừthếhệnàysangthếhệkháctrongmôitrườngsốngkhókhănlànhờhọcómộtthểchấtkhỏemạnhvàkhảnăngsinhtồnmạnhmẽ.Vìthế,chamẹDoTháirấtcoitrọngviệcbồidưỡngthóiquenvệsinhchoconcái.Mỗibậcchamẹchúngtađềunêngiúpconcáimìnhcóthóiquenvệsinhtốtnhưvậy.

Cáchkếthợpdinhdưỡngnhưvậymớilàkhoahọcnhất

“Mẹơi,concóthểkhôngănbátcháonàykhôngạ?”.Krojannhănmặtnhìnbátcháongôtrướcmặt.

“Krojan,nóichomẹbiếtvìsaoconkhôngmuốnăncháongô?”.Mẹnhẹnhànghỏi.

“Vìconkhôngthíchăncháoạ”.Krojanchumôilênnói.

“VậyKrojan,connóichomẹbiết,concómuốnthôngminhhơnJimkhông?”.Mẹmỉmcườihỏicậucontrai.

“Đươngnhiênlàmuốnạ!”.CứnhắcđếnviệcsosánhsựthôngminhvớiJim,Krojanlạitrởnênhàohứng.

“VậyconcómuốnmạnhkhỏehơnSarnoffkhông?”.MẹtiếptụckíchthíchKrojan.

“Muốnạ!Muốnạ!Muốnạ!”.Krojangầnnhưbịkíchđộngmuốnnhảycẫnglên.“Mẹơi,mẹmaunóichoconbiết,làmthếnàoconmớithôngminhhơnJimvàkhỏemạnhhơnSarnoffạ?”.

“Trongcháongôcóchứarấtnhiềuchấtdinhdưỡng.Nhữngchấtdinhdưỡngnàycóthểgiúpcontrởnênthôngminhhơn,cómộtsốchấtcòngiúpconmạnhkhỏehơn.Vìthế,khiăncháongô,consẽdầntrởnênthôngminhvàkhỏemạnh”.MẹnghiêmtúcgiảnggiảichoKrojan.

“Hóara,cháongôcónhiềutácdụngnhưvậy.Mẹơi,saunàyconsẽănnhiềucháongô”.Nóixong,Krojancầmthìalênvàbắtđầuăncháo.

“Tốtlắm,nhưvậyconmớicóthểlớnlênkhỏemạnhchứ”.Mẹvuivẻnói.

CóthểthấymẹcủaKrojanrấtchúýđếnviệcănuốngcủacontrai.ĐâycũnglàthóiquencủanhiềubậcchamẹDoThái.Trướcđây,ngườiDoTháicócuộcsốngphiêubạtkhắpnơi,điềukiệnănuốngthiếuthốn,khôngđảmbảonhưnghọluôntuântheonguyêntắccủamình,khôngănnhữngthứmấtvệsinh,cốgắngtìmranhiềuthứcănhơn,đảmbảocungcấpđầyđủdinhdưỡngchocơthể.Nhưvậy,cóthểthấy,ngườiDoTháirấtnghiêmtúctrongănuống.Họchorằng,cótráchnhiệmvớicơthểmình,chínhlàcótráchnhiệmvớiThượngĐế.

TrongtôngiáocủangườiDoThái,cácvịthầncóquyđịnhnghiêmkhắcvớimónăncủahọ.Họchiathứcănralàmhailoạisạchvàkhôngsạch,ngườiDoTháichỉănnhữngthứcănsạchsẽ.Trảiquasựpháttriểnlâuđờiđếnnay,ngườiDoTháivẫntuântheonguyêntắcănuốngnày.Hơnnữa,cáchphốihợpcácmónăncủahọcũngrấtphongphú,hợplý,đảmbảochấtdinhdưỡng.Họđặcbiệtcoitrọngsựkếthợpchấtdinhdưỡngtrongănuốngcủatrẻnhỏ,vìđốivớihọ,trẻemlàhivọngvàtươnglaicủadântộc.Mỗigiađìnhđềubảođảmchoconemhọđượctrưởngthànhkhỏemạnhvàpháttriểntoàndiện.ChamẹDoTháiđãchúýtrọngđiểmtrongcáchănuốngcủaconcáimìnhnhưsau:

❃Sắpxếpthựcđơntheonguyêntắcbổsungdinhdưỡng

Trẻemđangtronggiaiđoạnpháttriển,cầnhấpthụđầyđủcácthànhphầndinhdưỡng.ChamẹDoTháicăncứvàotừnggiaiđoạnpháttriểncủatrẻmàsắpxếpcơcấubữaănhợplí,đảmbảocungcấptoàndiệnchấtdinhdưỡngchosựtrưởngthànhcủatrẻ.Ngoàira,họcònchúýđếnsựphốihợpcácloạithựcphẩm,màusắctrongbữaăncủatrẻ.Điềunàycóthểlàmtănghứngthúănuốngvàđảmbảocânbằngdinhdưỡngchotrẻ.

❃Bảođảmcungcấpdinhdưỡngdựavàosựthayđổitheomùa

Mỗimùakhácnhaulạicónhữngthựcphẩmkhácnhau.Khisắpxếpbữaănchotrẻ,chamẹDoTháiluôncoitrọnglượngdinhdưỡnghấpthụcủatrẻđốivớinhữngthứcăntươingon.Vìthế,họđềucăncứvàosựthayđổicủabốnmùađểđiềuchỉnhmónăn,bảođảmcungcấpđầyđủdinhdưỡngchotrẻ.Vídụ,khithờitiếtấmdầnlên,nănglượnghoạtđộngcủatrẻtănglên,lượnghấpthụcanxinhiềuhơn.Lúcnày,chamẹDoTháisẽtăngcácloạithựcphẩmgiàucanxichotrẻnhưsữabò,cá,chếphẩmtừđậu,giúpđảmbảonhucầucanxichocơ

thểtrẻ.Khithờitiếtnóngbức,hammuốnăncủatrẻgiảm,lúcnàychamẹsẽchotrẻănnhữngmónthanhđạm,cóhươngthơm,mùivịhấpdẫnđểkíchthíchsựhamăncủatrẻ.Vàonhữngngàytrờinắngnóng,họcònnhắcnhởconcáiuốngnhiềunước,tránhbịmấtnướctrongcơthể.Khithờitiếtlạnh,nhucầunhiệtlượngcủatrẻtănglên,lúcnàychamẹDoTháisẽnấunhữngmónnhưhầm,xào…đểbảođảmcungcấpnhiệtlượngđầyđủchotrẻ.Cóthểthấy,chamẹDoTháiđãrấtlinhhoạttrongviệcthayđổichếănđểđảmbảochấtdinhdưỡnggiúptrẻpháttriểntoàndiện.

❃Chếbiếnkhoahọcđểtạonênnhữngmónănngon,bổdưỡng

Cáchchếbiếnmónănkhoahọcsẽđảmbảothànhphầntrongmónănđó,giúpchotrẻhấpthụtốiđachấtdinhdưỡng.ChamẹDoTháirấtcoitrọngdinhdưỡngtrongthứcăn.Vídụ,khinhặtrauxong,họthườngrửasạchsauđómớitháirau,khixàoraucốgắngđunlửato,xàonhanhhoặcchúýdùnglửato,lửavừa,lửanhỏđểlàmcácmónănkhácnhau,bảođảmgiữlạinhiềunhấtchấtdinhdưỡng.Ngoàira,chamẹDoTháicònchếbiếnnhữngmónăntrẻkhôngthíchănthànhnhữngmóncómàusắc,mùivịhấpdẫnđểkíchthíchtrẻ.Vídụ,nhữnglươngthựcthônhưngô,kê,họsẽchovàocháohoặcbánhngọt,bảođảmchotrẻhấpthụđầyđủdinhdưỡng.Vớinhữngloạiraumàtrẻkhôngthích,chamẹsẽépthànhnước,kếthợpvớibộtmìlàmmónănchínhchotrẻ.

Tùytừnggiaiđoạnmàtrẻpháttriểnthểlựcvàtrítuệkhácnhau,vìthếcácbậcchamẹcầnchúýphốihợpănuốnghợplí,bảođảmsựpháttriểnlànhmạnhchotrẻ.

Vàobữatrưa,Hoffmanpháthiệnmẹnướngloạibánhmàcậuthíchănnhất,tronglòngvôcùngvuisướng.Vìthế,cậuhàohứngbắtđầungồiăn.

“Mẹơi,choconthêmcáibánhnữaạ”,Hoffmanănxongcáibánhtrongtayvànóivớimẹ.

“Hoffman,đâylàcáibánhthứmấyconănrồi?”.Mẹvừađưabánhvừahỏi.

“Cáithứbaạ”.Hoffmanvộivàngănngấunghiến.

“Đâylàcáicuốicùngconănđấynhé,ănxong,conkhôngđượcănnữađâuđấy”.MẹnóivớiHoffman.

“Tạisaoạ,conmuốnănmộtcáinữacơ”.Cậubé6tuổivỗvàobụngmình,biểuthịsựquyếttâm.

“Conà,nếuănthêmmộtcáinữabụngcủaconsẽkhôngchịunổimất”.Mẹgiảithíchvớicậu.

“Nhưngmẹơi,conrấtthíchănbánhnày,cóthểchoconănthêmmộtcáiđượckhông?”.Hoffmancầuxinmẹ.

“Hoffman,concónhớlầntrướctạisaobạnJohnlạiphảinằmviệnkhông?”.MẹnhắcnhởHoffman.

“Vìbạnấyănnhiềuđồquáạ”.Hoffmantrảlời.

“Conà,nếuconănquánhiềubánh,concũngsẽgiốngbạnJohnđấy,tựlàmhỏngdạdàymình.Hãynhớlờimẹ,ănuốngđúnggiờ,đúnglượng,đượckhôngnào?”.Mẹnói.

“Mẹơi,conbiếtrồiạ,consẽghinhớ”Ănnhiềuquásẽphảinằmviện,phảitiêmthuốc.Consẽkhôngănnhiềuquánữađâuạ”.Hoffmanhứavớimẹ.

Hoffmanchầmchậmănhếtcáibánhcầmtrongtay,rồivuivẻchạyrangoàichơicùngcácbạn.

NgườiDoTháicóyêucầurấtnghiêmkhắctrongviệcănuống.Ngoàinhữngquyđịnhvềchủngloạithứcăn,họcònyêucầumọingườitronggiađìnhănuốngcómứcđộ,khôngănuốngtùytiện.Họrấtnghiêmkhắctrongviệcănuốngcủaconcái.Từđó,từnhỏđãhìnhthànhchoconthóiquenănuốnghợplý.Cụthể,ngườiDoTháicónhữngquyđịnhvềănuốngnhưsau:

❃Ănuốngcómứcđộ

NgườiDoTháiluôncoitrọngviệcănuốngcómứcđộ.Đốivớihọ,tiêuchuẩnănuốngcóđiềuđộ“ăn1/3,uống1/3,đểlại1/3(dunglượngdạdày).Hàngngày,ngườiDoTháiăncơm,dùlànghèokhổhaytiếtkiệm,họđềuănbữacơmđơngiảnnhất.ĐốivớingườiDoThái,cáchănuốngnàygiúphọđềphòngđượcbáchbệnh,làmộttrongnhữngcáchgiúpcơthểluônkhỏemạnh.Thôngthường,trênbànăncủangườiDoTháikhôngcósơnhàohảivị,họcũngkhôngănquánhiều,mọingườiđềutuânthủkếtcấubữaănhợplí,bảođảmcáccơquantrongcơthểđượcvậnhànhbìnhthường.

❃Ănuốngđúnggiờ

NgườiDoTháichorằngcầnănuốngđúnggiờnhưvậymớitốtchosứckhỏe.Họchorằngnhữngngườikhôngănuốngđúnggiờsẽảnhhưởngxấuđếndạdày.ĐãcóbậcchamẹDoTháigiáodụcconmìnhnhưsau:“Ngủsớm,ănsớmvìmùahèthìnóngcònmùađôngthìlạnh”.Mộtcâungạnngữcũngnóirằng:“Ăncơmsớmsẽnosớm”.Mụcđíchsựgiáodụcnàylàgiúptrẻsắpxếpthờigianănuốnghợplívàbồidưỡngkhảnăngtựlậpchotrẻ.

❃Ănuốngđúngtưthế

NgườiDoTháirấtcoitrọngviệcngồiănđúngtưthế.Vìhọluônchorằngtưthếănuốngkhôngđúngsẽcóhạichosứckhỏe.Hơnnữa,khiăncơmngườiDoTháicốgắngkhôngnóichuyện,tránhthứcănrơivàokhíquảntácđộngkhôngtốtchosứckhỏe.NgườiDoTháikhôngchophépconcáivừaănvừađùanghịch,khiăncảgiađìnhnên

ngồitậptrung.Thóiquencólợinàygiúphọhấpthụvàtiêuhóathứcăntốthơn.

ĂnuốnghợplígiúpngườiDoTháitránhđượccácloạibệnhtậtvàluôngiữsứckhỏetốt.Mọingườiđềubiết,cơthểkhỏemạnhlànềntảngđểphấnđấu,chỉcómộtcơthểkhỏemạnhmớicóđủsứclựcđểthựchiệnmụctiêucủamình.Vìthế,cácbậcchamẹnênhọctậpkinhnghiệmcủangườiDoThái,chotrẻănuốngđúnglượngđúnggiờ,đểgiúpconcáicómộtcơthểkhỏemạnh.

Đinàoconyêu,vậnđộngnhiềucơthểcàngcườngtráng

Buổisángcuốituần,bốthaybộquầnáothểthao,chuẩnbịrangoàiđábóng.Bỗngnhiên,cậucontrai4tuổicủaanhBohrđangđứngởngoàicửa,tòmònhìn.

“Bốơi,bốđịnhđiđâuđấyạ?”.Bohrhỏi.

“Bốrangoàiđábóngcùngvớimấychú,concómuốnđicùngkhông?”.Anhcúixuốngtrướcmặtconvàhỏi.

“Ồ,đábóngcóhayhơnxemphimhoạthìnhkhôngạ?”.Bohr4tuổichorằngđiềuthúvịnhấttrênđờichínhlàxemphimhoạthình.

“Bohr,conhãynóichobốbiết,đạivươngtrongphimhoạthìnhcóhìnhdángnhưthếnào?”.Bốmỉmcườihỏicontrai.

“Cácđạivươngđềurấtdũngmãnh,cósứckhỏephithường,cácloàivậtnhỏởbêncạnhđềukhôngsođượcvớinó”.Bohrnhớlạivàkểchobốnghe.

“Contrai,đábónglàmộtmônthểthaogiúpchocơthểkhỏemạnh.Nócóthểgiúpconcósứcmạnhgiốngnhưđạivương,cócánhtayrắnchắnvàcặpđùitokhỏe.Bohr,concómuốnđiđábóngvớibốkhông”.Ngườibốnhìncậubéchờđợi.

“Dạ”,Bohrgậtđầu,“Concũngmuốncócơthểkhỏemạnh”.Bohrnắmchắctaymìnhbiểuthịquyếttâmvớibố.

“Tốtlắm,vậychúngtađithôi”.Bốbếcậulênvàhaibốconcùngrasânbóng.

Trongvídụtrên,bốcủaBohrrấtchúýđếnviệcgiáodụcconvềmặtthểdụcthểthao,đócũnglàđiềumàcácbậcchamẹDoTháithườnglàm.Họchorằng,dùlàmbấtcứcôngviệcgì,cũngcầncócơ

thểkhỏemạnh.Vậnđộnggiúpconngườicóthểchấtvàtâmhồnlànhmạnh,giúpconngườithoảimáitậptrungtrongcôngviệc,giảitỏatâmtrạngkhôngvui.

Cuốn“Talmud”đãviếtrằng:“Tậpluyệnthểthaocóthểloạibỏnhữngtáchạidothóiquenxấumanglại,vìđasốmọingườiđềugặpphảinhữngtáchạinày”.TrẻemDoTháiluônđượcgiáodụcrằngkhôngđượcxemnhẹnănglựchoạtđộngcủacơthể,conngườicầnthườngxuyênluyệntậpthểthaođểnângcaosựchịuđựngvàtăngcườngthểchất.ChamẹDoTháichorằng,hútthuốcvàuốngrượuảnhhưởngxấuđếnsứckhỏe,giảmkhảnăngsuynghĩvàkhảnăngphánđoáncònkhiếnchosứclựcvàtrínãobịthoáihóa,khôngthểtiếnhànhhoạtđộngtưduybìnhthườngđược.Đốivớiviệcrènluyệncơthể,dùbằnghìnhthứcnàocũngnênkiêntrìvànhẫnnại.Cónhưvây,mớigiúpcơthểkhỏemạnhvàtinhthầnsảngkhoái,sốngvuivẻhơn.

TronggiađìnhDoThái,chamẹluônchúýbồidưỡngthóiquenvậnđộngchotrẻ.Trẻthườngxuyênthamgiacáchoạtđộngthểthaocólợichosứckhỏe.Ngoàiviệcgiúpcơthểluônkhỏemạnh,còngiúptrítuệtrẻpháttriển,bồidưỡngphẩmchấttốtđẹp,giúptrẻvuivẻtrưởngthành.VậychamẹDoTháisắpxếpchotrẻrènluyệnsứckhỏenhưthếnào?

❃Chúýrènluyệnsứckhỏetoàndiện

Khiluyệntậpthểthao,chamẹthườngchúýchotrẻpháttriểntoàndiệncáccơquantrongcơthể.Chamẹnênbồidưỡngchotrẻcáckĩnăngnhưchạy,nhảy…Quanhữngbàiluyệntậpthểthaonày,chamẹbồidưỡngchotrẻtínhcách:nhanhnhạy,quyếtđoán,chịukhóchịukhổ,bìnhtĩnh...giúptrẻvừacócơthểkhỏemạnh,lạicóýchíkiêntrìvàphẩmchấttốtđẹp.

❃Nắmbắtlượngvậnđộngvàthờigianvậnđộngthíchhợp

Cácbậcchamẹđềunhậnthứcđượcrằng,tậpthểdụckhôngphảithờigiancàngdàihayvậnđộngcàngnhiềuthìhiệuquảcàngtốt.Việctậpluyệnthểthaocầntuânthủtheoquyluậtchứcnăngsinhlícủacơthể.Chamẹthườngcăncứvàotìnhhìnhpháttriểnsứckhỏecủaconcáiđểđặtracườngđộvàthờigianrènluyệnhợplí,sắpxếpchotrẻtậpluyệnmộtcáchkhoahọc.

❃Âmnhạc,chơicờđềunângcaohiệuquảrènluyệnsứckhỏechotrẻ

Âmnhạccóthểđiềutiếtcảmxúccủaconngười,giúpchúngtacótâmtrạngthoảimái,giảitỏamệtmỏi,nângcaohiệuquảluyệntập.Ngoàira,chơicờcũngđượccoilàmôn“thểthaotrítuệ”,vìchơicờcóthểpháttriểnkhảnăngtưduy,rènluyệnthểlực,sựkiênnhẫn,tăngcườngýchí.Cóthểnói,chơicờlàmộtmônthểthaomangtínhtoàndiện.Vìthế,chamẹDoTháirấtủnghộviệcconthíchnghenhạchaychơicờ.

Cổnhâncócâu“Sốnglàvậnđộng”.Thườngxuyênluyệntậpthểdụcthểthaokhôngchỉcólợichosựtrưởngthànhvàpháttriểnmàcònbồidưỡngýchíchotrẻ.Dovậy,cácbậcchamẹcầnhọcngườiDoThái,coitrọngviệcluyệntậpthểthaochoconcái,giúpconcómôitrườngtrưởngthànhlànhmạnh,pháttriểntoàndiện.

Hômnay,saukhitanhọcvề,Charleskhôngrangoàichơivớicácbạn,màcứởlìtrongphòng.Mẹđangcảmthấykìlạthìmộtlátsau,cậumặtmàylấmlemchạyra,nóivớimẹ:“Mẹơi,mẹcóthểgiúpconmộtviệcđượckhôngạ?”.

MẹđầynghihoặcnhìnCharlesrồihỏi:“Chuyệngìvậycon?”.Charleslắcđầu,xấuhổnói:“Hômnay,côgiáonóivớibọncon,cầntựdọndẹpphòngcủamình,convừa

dọndẹpxong,nhưngcàngdọncàngbừabộn.Mẹơi,mẹcóthểdạyconcáchdọndẹpthếnàokhôngạ?”.

“Ồ,hóaralànhưvậy”.Mẹgậtđầu,“Đươngnhiênlàcóthể,mẹvốnđịnhdạycondọndẹpnhàcửamà”.

Vìthế,haimẹconcùngdọnphòng,saukhidọnxong,mẹhỏiCharles:“Thếnào,conđãbiếtdọnchưa?”.

Charlesmỉmcườigậtđầu:“Mẹơi,saunàyphòngcủacon,consẽtựdọndẹpphòngcủamình.Continconsẽdọnsạchsẽ,gọngànggiốngnhưbâygiờạ”.

Mẹmỉmcườigậtđầu.

GiốngnhưtrảinghiệmcủacậubéCharlestrongvídụtrên,rấtnhiềutrẻemDoTháiđãbiếtdọndẹpphòngmìnhtừnhỏ.GiữmôitrườngsốngluônsạchsẽlàmộttônchỉcủangườiDoThái.Chodùtrongbấtcứtìnhhuốngnào,ngườiDoTháicũngluônyêucầubảnthângiữkhônggiansốngsạchsẽ.ĐócũnglàmộttrongnhữngnguyênnhângiúpngườiDoTháidùphiêubạtbaonhiêunămnhưngvẫncóthểchốnglạibệnhtật,giữđượccơthểkhỏemạnh.Dođó,từkhicònrấtnhỏ,chamẹDoTháiđãtạochotrẻthóiquengiữvệsinhmôitrườngvàthânthểluônsạchsẽ.

Chamẹhiểurấtrõlợiíchcủaviệcđểtrẻtựquétdọnphòngmình.Đầutiên,môitrườngsốngsạchsẽsẽgiúpngănngừacácvikhuẩn,virusxâmnhập,tránhđượccácbệnhtruyềnnhiễm,giúptrẻcócơthểkhỏemạnh.Thứhai,phòngsạchsẽgiúptrẻcótinhthầnthoảimái,tạocảmgiácthưtháikhinghỉngơi.Đồngthờicănphòngđượcsắpxếpgọngàngtránhchotrẻcótưduyphântán,giúptrẻtậptrungchúý,nângcaohiệuquảlàmviệcvàhọchành.Cuốicùng,đểtrẻtựdọndẹpnhàcửakhôngchỉgiúptrẻrènluyệnkhảnănglàmviệc,nângcaotínhtựlập,màcòngiúptrẻbồidưỡngtinhthầntráchnhiệm.Vìthế,chamẹnênđểtrẻtựdọndẹpphòngmìnhtrongđộtuổithíchhợp.

ChamẹDoTháikhidạycondọnphòng,cónhữngbiệnphápđặcbiệtsauđây:

❃Dùngnguyêntắctôngiáođểgiáodục

Khicácphươngphápthườngdùngcủachamẹđểdạytrẻtựdọndẹpphòngmìnhkhônghiệuquả,chamẹsẽthôngquahànhđộngcủamìnhđểdạytrẻhọccáchlàmviệcvàgiữcănphòngluônsạchsẽ.Nếuchamẹkhôngcóýthứcdạytrẻ,chắcchắntrẻsẽkhôngthểlàmtốtcôngviệc.VớingườiDoThái,giữgìnvệsinhchínhlàlễnghĩatôngiáo,lànguyêntắcmàmỗingườiDoTháicầntuânthủ.Vàothờicổđạikhiýthứcvệsinhvàtrìnhđộyhọcchưapháttriển,conngườiđãdùngcáchthứcnàyđểcủngcốthóiquencủamình,giúpmọingườirènluyệnđượcthóiquenvệsinhsạchsẽnơiởvàcánhân.Dovây,trẻemDoTháitừnhỏđãbịảnhhưởngbởitôngiáonày,hìnhthànhthóiquenvệsinhsạchsẽ.

❃Dạytrẻmộtsốkĩnăngdọndẹpnhàcửa

ChamẹDoTháiluôncùngconcáidọndẹpnhàcửa.Trongquátrìnhdọndẹp,chamẹhướngdẫnconmộtsốkĩnăngdọndẹphiệuquả.Từđó,giúptrẻcảmnhậnđượcniềmvuilaođộng,nângcaohiệuquảlàmviệc.Vídụ,chamẹsẽdạytrẻgấpchănnhưthếnào,làmthếnàosắpxếpđồđạctrongngănkéovàphânloạiđồđạc,hướngdẫntrẻđặtđồởchỗnàothìhợplí…Nhữngýkiếnchiasẻcủachamẹsẽgiúptrẻdầnnắmbắtđượckĩnăngdọndẹpnhàcửa,từđóhìnhthànhthóiquendọndẹpvệsinhsạchsẽ.

❃Dạytrẻluôngiữnhàcửasạchsẽ

Chamẹnênđặtramộtsốnguyêntắcchotrẻ,đểtrẻluôngiữgìnnhàcửasạchsẽ.ChamẹDoTháisẽnóichotrẻbiếtchỉcóthểăn

trongphòngbếphoặcphòngkhách,khôngmangđồănvàophòngngủ,tránhthứcănvươngvãitrongphòng;Khôngđượcđểđồbừabãi,saukhidùngcầnđểvàochỗcũ,giữchonhàcửasạchsẽ.Ngoàira,chamẹDoTháicòndànhthờigiancùngcondọndẹpvệsinh,nóichotrẻbiếtnhàcửakhôngchỉcầnquétdọnmàcòncầngiữgìnsạchsẽ,nhưvậymớiluôncảmthấythoảimái,dễchịu.

Trongquátrìnhtrẻtựquétdọnnhàcửa,trẻsẽcảmnhậnđượcniềmvuitừthànhquảlaođộng.Ngoàira,thôngquaviệcsắpxếpđồđạcsẽgiúptrẻnângcaokhảnăngtưduy,đồngthờigiúptrẻpháttriểnvềmọimặt.Vìthế,cácbậcchamẹcầnhọccáchlàmcủangườiDoThái,bồidưỡngchoconcáimìnhcóthóiquenquétdọnnhàcửasạchsẽ,vệsinhtừnhỏ.

Đểbốmẹgiúpconsắpxếpthờigiannghỉngơihợplí“Mẹơi,ngàymailàchủnhật,con

khôngphảiđihọc,mẹbảobốđưachúngtađidulịchnhé!”.BéAnnađứngtrướcmặtmẹnói,đôimắtmởtochờđợi.

“Không,congáiạ,ngàychủnhậtlàngàyđểconởnhànghỉngơi,thưgiãn,đảmbảosứckhỏevàthoảimáitinhthần.Nếuconđichơi,cơthểsẽrấtmệt,nhưvậysẽảnhhưởngđếnviệchọchànhcủaconvàotuầnsau.Vậynên,chủnhậtnàychúng

taởnhànghỉngơinhé"MẹgiảnggiảichoAnna.

“Mẹơi,consẽkhôngđểảnhhưởngđếnhọctậpđâuạ.Côgiáoconnói,trẻemnênđirangoàinhiều,họchỏithêmkiếnthức,mởrộngtầmmắtvànângcaokhảnănghiểubiết.Nhưvậy,đidulịchsẽgiúpchoviệchọchànhvànhậnthứccủacon.Mẹcóthểđưaconđikhôngạ?”.Annabiếtmẹluônrấttôntrọngthầycôgiáo,vìthếdùnglờinóicủacôgiáođểthuyếtphụchivọngsẽtácđộngđượcmẹ.

“Annaơi,hãytrảlờichomẹbiết,mùahètrướcconđãnhưthếnào?”.Mẹbìnhtĩnhhỏi.

Annanghĩngợimộtlátrồinói:“Mùahètrước,convàbốmẹđichèothuyềnởnướcAnh,concònchụpảnhởchỗđồnghồBigBennữa”.

“Vậy,mùađôngnămngoáiconđiđâu?”.

Vừanhắcđếnkỳnghỉđôngnămngoái,haimắtcủaAnnasánglấplánh:“MùađôngnămngoáicảnhàchúngtađiThụySĩtrượttuyết,thậtlàtuyệtvời”.

“Vìthế,conà,bốmẹkhôngphảilàkhôngđồngýchoconđidulịch,màlàmuốnbảođảmconđượcnghỉngơiđầyđủ.Khidẫnconđidulịch,bốmẹcầnđảmbảoconđượcmởrộngtầmmắt,đồngthời

cũngkhônglàmlỡviệchọccủacon.Conthấymẹnóicóđúngkhông?”Mẹkiênnhẫngiảnggiải.

“Vâng,mẹơi,conbiếtrồi,ngàymaiconsẽởnhànghỉngơiạ”.Annanóivớimẹ.

GiốngnhưmẹcủaAnnatrongvídụtrên,ngườiDoTháiluônchorằngngàycuốituầntốtnhấtnênởnhànghỉngơi,thưgiãnđểchuẩnbịchoviệchọctậpvàcôngviệcvàotuầntới.DoTháilàmộtdântộccoitrọngsựhưởngthụ,ngoàiviệchưởngthụnhữngmónănngon,họcònđểýđếnviệchưởngthụtrongnhữngkỳnghỉ.NgườiDoTháichorằng,chỉkhithảlỏngtinhthầnvàthểchấtmớicóđượcmộtkỳnghỉthựcsự.Vìthế,vàongàycuốituần,ngườiDoTháirấtítkhiđichơi,dãngoại,màởnhàthamgianhữnghoạtđộngvuivẻ,thoảimáivàkhôngtiêutốnsứclực.

MộttrongnhữngcáchsốngđặcbiệtcủangườiDoTháichínhlàcoitrọngsựnghỉngơi.ỞIsraelmỗinămđềucórấtnhiềungàynghỉlễ,ngườidâncóthờigiannghỉngơiđầyđủ,thoảimái.Ngoàira,ngườiDoTháiởcácvùngkháctrênthếgiớicũngluôncoitrọngngàynghỉ,coiđólàmộtphầnquantrọngtrongcuộcsống.Trongngàynghỉđó,ngườiDoTháikhôngnóinhữngchuyệnliênquanđếncôngviệc,màchỉtậptrungthưgiãnvàhưởngthụcuộcsống.Họchorằnglàmviệclàđểhưởngthụ,cónghỉngơitốtmớilàmviệctốt,ngườikhôngbiếtnghỉngơisẽkhôngbiếtlàmviệcnhưthếnào.Nếuaiđócoicôngviệclàtoànbộcuộcsống,thìhọđãmấtđinhiềuđiềuquantrọngcủacuộcđờimình.Vìthế,vàonhữngngàynghỉ,ngườiDoTháiluônđểcôngviệcsangmộtbên,thảlỏngtinhthầnvàđónnhậnsựtốtđẹpcủacuộcsống,họchorằngđómớilàýnghĩathựcsựcủacuộcsống.

Trongcuốn“LuậtphápDoThái”cóghi:“Conngườisắpxếpngàynghỉ,chứkhôngdùngngàynghỉđểkhốngchếconngười”.Vìthế,chamẹDoTháiluôndùngcáchthứcnàyđểsắpxếpngàynghỉchoconcái.

❃Đọcvànghiêncứusáchkinhđiển

Từxaxưa,ngườiDoTháiđãcóngàynghỉcủariêngmình.Đốivớihọ,nghỉngơisẽgiúpthảlỏngtinhthần,đểlàmviệchiệuquảhơn.Vìthế,ngườiDoTháithườngsắpxếpthờigiannghỉngơihợplýchocảgiađìnhvàongàycuốituần.Nhưvậy,sẽtạochotrẻcảmgiácthoảimáivàvuivẻ,hứahẹnmộttuầnhọctậpmớinhiềutiếnbộ.ChamẹDoTháidạyconcầnphảinghỉngơitrongngàycuốituần,đểđiều

chỉnhtrạngtháicủabảnthânthậttốt.Trongngàynghỉđó,họthườngngừngmọihoạtđộngkinhdoanh,chỉđọckinhvànghỉngơi.

❃Cảnhàcùngtậnhưởngniềmvuigiađình

TrongngàynghỉcủangườiDoThái,mọingườithườnglàmcácmónănngonvàcùngnhauthưởngthức.SaungàynghỉcuốituầnvuivẻvàthoảimáingườiDoTháisẽcótâmtrạngvuivẻđểđónnhậncôngviệccủamộttuầnmới.ĐâylàcáchlàmthườngxuyêncủachamẹDoTháiđểgiúptâmtrạngconcáitốthơn,từđó,họctậphiệuquảhơn.

Nếumộtngườicứliêntụclàmviệckhôngnghỉngơi,giốngnhưchiếcdâythừngmấtđiđộcogiãn,đếnmộtlúcnàođó,dâythừngsẽđứtvàngườiđósẽcảmthấyvôcùngmệtmỏi.CácbậcchamẹhãythamkhảocáchlàmcủachamẹDoTháigiúpconcáinghỉngơiđầyđủ.Nếutrẻluônởtrạngtháicăngthẳng,tinhthầnkhôngđượcthưgiãn,thìtrẻkhôngnhữngcảmthấymệtmỏi,màcòngiảmhiệuquảhọctập.

CharleslàmộtcậubéDoTháiđượcrấtnhiềungườiyêumến,vìcậuluônmangniềmvuiđếnchomọingười.Nhưnghômnay,tâmtrạngcủacậukhôngvuivìtrongtiếthọccậulàmbàichưađượctốtlắm.

Giờcơmtối,trênbànăn,Charleskhôngnóimộtcâunàovàtỏravôcùnguểoải.MẹcủacậuluôntuântheothóiquenănuốngcủangườiDoThái,khôngchophépainóichuyệnliênquanđếncôngviệc

vàhọchànhtrênbànăn.Charlescũngkhôngdámtráiquyđịnhcủamẹ,vìthếkhôngnóigì.

MẹthấyCharlesbuồnrầuliềnnói:“Charles,lúcăncơmkhôngnênnghĩđếnchuyệnkhác.Lúcănconnêntậptrung,nhaikỹnuốtchậm,luôngiữtâmtrạngvuivẻ,nhưvậymớicólợichoviệchấpthụ,tiêuhóathứcăn,nếukhôngsẽảnhhưởngđếnsứckhỏe.Concóbiết,sứckhỏelàrấtquantrọngkhông?nếukhôngcósứckhỏethìconsẽkhônglàmtốtđượcbấtcứviệcgì.Vìthế,mẹnghĩconnêntậptrungăncơm.Saukhiăn,concóthểnóichomẹbiếtchuyệngìđãxảyra,cóđượckhông?Chodùcóchuyệngì,mẹsẽgiúpđỡcon”.

Charlesnghemẹnóivậy,cậubắtđầunghiêmtúcăncơm.Saukhiănxong,mẹbiếtkhókhăncủaconởtrường,nênđãdạycậulàmmộtchiếcthuyềnrấtđẹp,Charleskhôngcònbuồnbãnữa.

Vànhưvậy,nhờsựdạybảocủamẹ,Charlesdầndầnhiểurằngbấtcứchuyệngìcũngkhôngquantrọngbằngsứckhỏe.Dovậy,tronggiờăn,cậuluôntậptrungăncơm.

CoitrọngkhôngkhíbênbànănvàvănhóatrênbànănlàthóiquentruyềnthốngcủangườiDoThái.Chodùbạngiàucóthếnào,cũngcầntôntrọngtruyềnthốngnày.VănhóabênbànănlàmộtphầnquantrọngtrongvănhóaănuốngcủangườiDoThái,họchorằngngồiăncùngnhausẽbồidưỡngthêmtìnhcảmgiađình.ChamẹDo

Tháiluôndạyconcáilễnghĩakhiănuốngtừlúcconcònnhỏ.Đốivớihọ,hànhđộngtrênbênbànăncủamộtngườisẽthểhiệntốchấtvàsựtudưỡngcủangườiđó.Vìthế,khitrẻđếntuổinhấtđịnhsẽđượcngồiăncùngbànvớibốmẹchúng,khôngđượcchạylungtungkhiăn.Đồngthờikhitrẻbắtđầuăncơm,cầntuânthủtấtcảquytắcđượcđặtra,chodùtrongnhàcóvịkháchquantrọngnhưthếnào,chamẹcũngdànhmộtghếchotrẻ,đểtrẻcùngngồiănvớigiađình.Chamẹbồidưỡngvănhóabênbànăngiúptrẻtừnhỏcótháiđộlịchsựvàlễphép.CáchdạydỗcủachamẹDoTháiđốivớiconcáikhingồivàobànănthểhiệnởnhữngphươngdiệnsauđây:

❃Bồidưỡnglễnghĩabênbànănchotrẻ

TrênbànăncủangườiDoThái,việcđầutiênlàtrẻcầnbiếtphânbiệttrêndưới,trướcsau.Trẻcầncótháiđộlễphépvàcungkínhvớingườilớn,lúcbắtđầuănvàkếtthúcbữaănđềuphảimờingườilớn.Thứhai,trẻcầnthựchiệnnghiêmtúcnhữngquytắcbênbànănmàchamẹđặtra,khônggâyồnào,hòhét,khônglàmhỏngđồdùngănuống.Cuốicùng,mộtphầnkhôngnhỏtrongvănhóabênbànănchínhlàgiaolưungônngữ,đặcbiệtkhinhàcókhách,việcgiaolưunàylàcáchthứcquantrọngđểtăngcườngtìnhcảm.Quavănhóabênbànăn,chamẹsẽdạytrẻtháiđộvànguyêntắcgiaotiếp,bồidưỡngcáckĩnăng,nângcaokhảnănggiaotiếpcủatrẻ.

❃Khôngbànchuyệncôngviệcbênbànăn

ChamẹDoTháigiáodụcconcái,khilàmviệckhôngđượclườibiếng,khinghỉngơikhôngnênlàmviệc.Côngviệccóquantrọngthếnàocũngkhôngnênbànbạctrênbànăn.Mọingườilàmviệclàđểhưởngthụcuộcsống,nếubênbànăntraođổichuyệncôngviệchoặcnhữngchuyệnkhôngvuikhác,sẽảnhhưởngđếntâmtrạngvàkhôngkhíănuống,điềuđólàmảnhhưởngđếnviệcthưởngthứchươngvịcủamónăn,khôngcólợichoviệchấpthụ,tiêuhóavàảnhhưởngđếnsứckhỏe.Dovậy,tronggiađìnhngườiDoThái,khiănmọingườiluôncốgắnggiữtinhthần,bỏcôngviệcsangmộtbên,chỉtậptrungthưởngthứcmónănvàniềmvuicủacuộcsống.Vìthế,trongquanniệmcủatrẻemDoThái,ănuốnglàmộtviệcrấtvuivẻvàtuyệtvời.Quanniệmnàysẽtheotrẻsuốtđời,giúptrẻhìnhthànhthóiquenănuốngtốtvàluônkhỏemạnh.

❃Khôngchophépaivắngmặtbênbànăn

NgườiDoTháirấtcoitrọngcuộcsốnggiađình.Đasốhoạtđộng

củahọđềulấygiađìnhlàmtrungtâm.Vìthế,phầnlớnhọcùngởnhàdùngbữabêngiađình.NgườiDoTháichorằng,cảgiađìnhcùngăncơmcóthểbồidưỡngtìnhcảmgiađình,tăngcườngsựđoànkết,thânthiếtgiữacácthànhviên.Từđó,giúptrẻtôntrọngbốmẹ,tuânthủtruyềnthống,pháthuytinhthầndântộccủangườiDoThái.

VănhóatrongbữaăncủangườiDoTháiđãgiúptrẻcảmnhậnđượcsựthânthuộccủagiađình,từđótrẻsẽmộtlònghướngvềdântộc.TìnhcảmnàygiúpdântộcDoTháiluôncótinhthầnđoànkết,giúpchohọvượtquanhữnggiannantronglịchsửđểcóđượcthànhcôngngàyhômnay.VănhóabữaănđặcbiệtnàycònbồidưỡngkhảnănggiaotiếpchongườiDoThái,giúphọcókhảnăngphánđoánvàđàmphántrongkinhdoanh.Từđó,họthựchiệnđượcmụctiêuvàtạonênmộtdântộcDoTháiđặcbiệt.

PHỤLỤCTÁCPHẨMKINHĐIỂNNGƯỜI

DOTHÁIPHẢIĐỌCSựưutúvàxuấtsắccủangườiDoTháikhôngtáchrờitôngiáo

củahọ.Trongtìnhcảnhbịtruysátvàbứchại,họvẫntinvàotínngưỡngtôngiáo,đoànkếtcùngnhữngngườiDoTháiởkhắpnơitrênthếgiớivàcuốicùnggiànhđượcnhiềuthànhtựuđángtựuhào.NóiđếntínngưỡngtôngiáocủangườiDoThái,khôngthểkhôngnhắcđếntácphẩmkinhđiểncủahọ-“Talmud”.

DoTháigiáochủyếubaogồmbatácphẩmkinhđiển.Trongđómộttácphẩmlà“ThánhKinhCựuƯớc”,đâylàtácphẩmquantrọngnhấtcủangườiDoThái,nóquyđịnhnhữngtínngưỡng,quytắcsốngcủangườiDoThái,tấtcảngườidânDoTháiđềutuyệtđốitintưởngvàonhữngđiềutrongcuốnsáchnày.Cuốnthứhailà“Talmud”,cuốnsáchcónhữngquyđịnhchitiếtvềnhữngluậtgiớikinhgiáoDoTháivàCuốnthứbalà“Midrash”.

Quyềnuycủa“Talmud”trongDoTháigiáochỉđứngsau“ThánhKinhCựuƯớc”,cuốnsaulàsáchthánhcủaDoTháigiáo,cuốntrướclànhữngquytắcsốngcủangườiDoThái.NgườiDoTháiđượccoilà“Dântộccủaluậtpháp”,màtinhthầnluậtphápnàyđếntừnhữngquyđịnhtrongcuốn“Talmud”.

ÝnghĩatrongtiếngIvritthì“Talmud”cónghĩalà“Nghiêncứuhọcthứcvĩđại”,làtinhhoatrítuệcủadântộcDoThái.Nókhôngchỉlàtácphẩmcủamộtconngườimàlàtácphẩmcủahơn2000họcgiảDoTháitrảiquavàinghìnnămđúcrútkinhnghiệmđểghichép,chỉnhlímàthành.Cuốnsáchcónộidungphongphú,thôngtinrộnglớn,baogồmnộidungvềmọiphươngdiệncuộcsống,từviệcănuống,tắmgội,nơiở,ănmặc,đếnlĩnhvựclớnnhưtôngiáo,yhọc,luânlí…Mỗihoạtđộngđềucónhữngquytắccụthể,cácquytắcnàythấmnhuầntrongquanniệmtưtưởngcủangườiDoThái,làcăncứquantrọngtrongcuộcsốnghàngngàycủahọ,thậmchíchođếnnayvẫnkhôngthayđổi.

HầunhưngườiDoTháinàocũngcómộtcuốn“Talmud”,từlúc

sinhrachođếnkhiquađời,họluônnghiêncứuvàvậndụngnhữngtrithứcđóvàocuộcsống.

“Talmud”cònđượccoilà“BộsáchluậtDoThái”,trongđóghichéptấtcảnhữngquyđịnhvềluậtpháp,dânpháp,hìnhpháp,cácquyđịnh,tậptụcthóiquen,quyphạmđạođứcxãhội…Thôngquanhữngquytắcnày,cuốnsáchxácđịnhrõràngnhữnghànhvinàođượcphépthựchiệntrongcuộcsống,hànhvinàobịnghiêmcấm.“Talmud”cóthểnóilàmộtthểchếphápluậthoànchỉnh,thôngquatínngưỡngtôngiáođểtróibuộcconngười,giúpconngườitrừngphạtcáiác,ngợicacáithiện,hướngđếnChân-Thiện-Mỹ,manglạiniềmtinvàhivọngtrongcuộcsống,giúpconngườilạcquan,tíchcựcđốidiệnvớithấtbạivàkhókhăn.

“Talmud”khôngphảilàcuốnsáchluậtkhôkhan,mànórấtchânthựcđượcsaochéptừcuộcsống.Cuốnsáchghichépnhữngtruyệnkýdanhnhân,nhữngcuộctranhluậngiữacácnhàkhoahọc,cáccâuchuyệndângian,cũngnhưnhữngtriếtlísống…thậmchícòncónhữngkiếnthứcvềyhọc,líluận,địalí,thựcvật,thiênvăn,toánhọc….Cóthểnói“Talmud”làmộtcuốnbáchkhoatoànthư.Cuốnsáchgiúpconngườinhậnthứcđượcthếgiớirộnglớn,hiểuđượccáckiếnthứckhoahọc,hiểuđượccuộcsốngconngười.Vìthế,“Talmud”đượcngườiDoTháicoilàcuốnsáchtrítuệđểđọcvàhọctậpcảđời.Vớimộtnộidungphongphú,cóthểgiúpíchchonhiềuđộtuổikhácnhau,cuốnsáchthựcsựlàmónquàquýgiáđểmỗingườitựhọctậpvàrènluyện.

Khôngchỉđưaranhữngquytắccủacuộcsống,cuốnsáchcònbồidưỡngchochúngtahọccáchtranhluận,nghivấn,thắcmắcđểtìmranhữngchânlíđúngđắn.Nộidungcủa“Talmũdh”chođếnnayvẫnluônphongphúvàthiếtthực.Hẳnlàcódụngýkhitrangđầutiêncủa“Talmũdh”làmộttranggiấytrắng,mụcđíchlàcổvũconngườitiếptụctìmhiểubổsungtrithứcđểcuộcsốngtrởnêntốtđẹphơn.

RichardBranson(sinhnăm1950):làchủtịchTậpđoànVirgincủaAnhhoạtđộngtrongnhiềulĩnhvựcnhưhàngkhông,tàuhỏa,mạngdiđộng.TrotterstrongloạtphimhàikịchOnlyFoolsandHorses!CarphoneWarehouse:hãngbánlẻdiđộnglớnnhấtchâuÂu.Nhãnhiệucácsảnphẩmlàmđẹp.Bộphimtruyềnhìnhđượcđánhgiáhaynhấtmọithờiđại.Nhânvậtmagầygòốmyếutrongphim“TheMunster”.RomanAbramovich(sinhnăm1966):làmộttỷphúngườiNgagốcDoTháivàThốngđốckhutựtrịChukotka(Nga).Tháng3năm2006,ôngđượctạpchíForbesxếphạnglàngườigiàunhấtnướcNga,ngườigiàuthứhaitạiAnhvàđứngthứ11trênthếgiới.TomFarmer(sinhnăm1940):làmộtdoanhnhânAnh,ngườisánglậpcôngtysửachữaôtôKwik-Fit.Năm1999,ôngbánlạichotậpđoànFord.Sáchhướngdẫnđơngiảnvềnhiềuchủđềdànhchonhữngngườichưabiếtgì.Discountedcashflow(DCF):làmộtcáchthứcđểđánhgiámứcđộhấpdẫncủamộtcơhộiđầutư.Cácnhàphântíchthườngdùngphươngthứcnàyđểquydòngtiềntươnglaicủamộtdựáncụthểvềgiátrịhiệntạitừđóđánhgiáđượcmứcđộkhảthicủamộtdựánđầutư.Nếunhưdòngtiềntươnglaisaukhiquachiếtkhấucógiátrịlớnhơnchiphíđầutưhiệntạicủadựánthìđâycóthểsẽlàmộtcơhộiđầutưtốt.1.com:ThờiđạivitínhvàInternet.Tácgiảchơichữ:chữASSUME(giảdụ)đượcghéptừ3từASS(ngườiđầnđộn)+U(anh)+ME(tôi).Ýnóisuyđoánquágiảnđơn,khôngxemxétmọiviệc.TêncuốnsáchLawofUnintendedConsnequencescủaDouglasAdam.Chươngtrìnhdànhchocácdựáncótínhkhảthicaosẽđượchỗtrợvốnđểthựchiện.LoạtkịchvềtòaánđượcchiếuởAnhnhữngnăm1970-1980.Cónghĩalà“trinhtiết”.Blackhole:lỗđen.DiễnviênđiệnảnhnổitiếngngườiAnh.AnthonyRobbin(sinhnăm1960tạiCalifornia,Mỹ):lànhàvănvànhàthuyếttrìnhchuyênnghiệpngườiMỹ.HãngnướcéphoaquảnổitiếngcủaAnh.Tácgiảchơichữ.DiễnviênđiệnảnhnổitiếngcủaMỹ.MộttòaándịgiáocủaTâyBanNhathànhlậpnăm1478vàbịxóabỏnăm1834.Tòachuyênxétxửnhữngngườitàgiáo,dịgiáo–tứcnhữngngườiphảnkhángKitogiáo.Ýcủatácgiảlàmộtđiềucựckỳđángsợ.ThamkhảoThôngtưcủaBộTàichínhsố32/2007/tt-btcngày9tháng4năm2007hướngdẫnthihànhNghịđịnhsố158/2003/nđ-cpngày10/12/2003,Nghịđịnhsố148/2004/nđ-cpngày23/7/2004vàNghịđịnhsố156/2005/nđ-

cpngày15/12/2005củaChínhphủquyđịnhchitiếtthihànhLuậtThuếgiátrịgiatăngvàLuậtsửađổi,bổsungmộtsốđiềucủaLuậtThuếgiátrịgiatăng.TướngquânđộiMỹtrongChiếntranhthếgiớithứhai.ĐầuthếkỷXX,JamesMcKinsey–giảngviêntrườngĐạihọcChicago(Mỹ)đãthànhlậpCôngtyMcKinsey&Companyđểgiớithiệumộtdịchvụvềtưvấn.Dầndần,quapháttriểnphươngphápđiềutratổngthể–phươngpháptiếpcậnđộcđáovớikháchhàng,đàotạocácnhàquảnlýdàydạnkinhnghiệmthànhnhữngnhàphântích...nghềtưvấnrađời.MàAlphabooksđãchọndịchvàxuấtbản.MichaelHeppell:làmộttrongnhữnggiáoviên,diễngiảvềxâydựngđộngcơhànhđộnggiỏinhấtvàđượctánthưởngnhiệtliệtnhấtthếgiới.Cónghĩalà“hậumôn”.1.Kháchquen:regularmarket/regularcustomers.Kháiniệmmarkettrongmarketingcònđểchỉtậpthểcáckháchhàngcómộtsốđặcđiểmchungnàođó.1.ThuyềntrưởngAhab:nhânvậtchínhtrongphimMobyDickdựatrêntiểuthuyếtcùngtêncủaHermanMelville.ĐólàmộtngườiđãcốgắnggiếtchếtconcávoiMobyDickròngrãnhiềunămkểtừkhibịmấtmộtchântrongcuộcchiếnvớinó.Ahabđãkhiếncácthủythủđoànvàcontàucủamìnhlâmnguytrongcuộcchiếnđấuđểgiếtconcávoi.2.Whiteelephant:(voitrắng)thànhngữchỉvậtcồngkềnhđắttiềnmàkhôngcóíchgìlắm.3.AllyMcBeal:tênmộtsêriphimtruyềnhìnhnổitiếngcủaMỹ,cũnglàtênnhânvậtchính.1.Đâylàmộtphépchơichữ.LogobiểutượngcủaNhữngtrangvànglàhìnhmấyngóntaydichuyển.2.DailyBugle:mộttờbáogiảtưởngcủathànhphốNewYork,làphầnkhôngthểthiếucủaMarvelUniverse(nhữngtậptruyệntranhgiảtưởngdocôngtyMarvelComicsxuấtbản).NổitiếngnhấttrongsốcáctruyệntranhcủacôngtynàylàNgườiNhện.3.LuậtcủaMoore(Moore’sLaw):Vàonhữngnăm90,sốlượngcácbóngbándẫntrêncácconchipvixửlýcứ18thánglạitănggấpđôi.TrướcđóđãcómộtnhàtiênphongvềbándẫnngườiMỹtênlàGordonMooređãdựbáotrướcvềviệcnày.Năm1965,Mooređãdựđoánrằngsốlượngcácbóngbándẫntrênmộtconchipvitínhmỗinămsẽtănggấpđôi.DựđoánnàyđượcgọilàLuậtcủaMoore.Đếncuốithậpkỷ90cácchipvixửlýđãgồmnhiềutriệubóngbándẫn,chuyểnđược64bitdữliệumỗilầnvàthựchiệnhàngtỷlệnhmỗigiây.1.LuậtGresham(Gresham’slaw):GiảthuyếtcủanhàtàichínhngườiAnhSirThomasGresham(1519-1579)chorằng:“Badmoneydrivesgoodmoneyoutofcirculation”.(Tiềnxấuhấtcẳngtiềntốtkhỏivòngquaylưuthôngtiềntệ).Theođó,khicáckimloạivớigiátrịkhácnhaucùngcósứcmạnhnhư

tiềntệ(legaltender)thìthứkimloạirẻhơnsẽtrởthànhphươngtiệnlưuhànhvàthứkiabịchôngiấu,tíchtrữ,hayxuấtkhẩu.Ởđâytácgiảsosánhtrongmarketing,nếutheođúnggiảthuyếtcủaGresham,cácthươnghiệunhánhsẽhấtcẳngthươnghiệuchính(tứcthươnghiệugốc)khỏithịtrường.2.TheoKotlertrong“Cácquyluậtmarketing”,cóhaimôhìnhmarketingquantrọnglà:từtrongrangoài(inside-out)vàtừngoàivàotrong(outside-in).Theoquanđiểminside-outthìquytrìnhmarketingsẽlà:nhàmáycácsảnphẩmhiệncóbánhàngvàxúctiếnbánhànglợinhuậnthôngquadoanhsố.Theoquanđiểmoutside-in:thịtrườngnhucầucủakháchhàngmarketingtíchhợplợinhuậnthôngquasựthỏamãncủakháchhàng1.Greenpeace,HealthyChoice,vàSnackWell’s:theothứtựlàtổchứcHòabìnhXanh(tổchứcphichínhphủđượcthànhlậpvớimụctiêubảovệmôitrường),HealthyChoice(thươnghiệuthựcphẩmđônglạnhvàđượcgiữlạnhdocôngtyConAgraFoodsInc.sởhữu).TheolịchsửcủacôngtyConAgra,thươnghiệunàyrađờisaukhiCEOcủaConAgralàCharles“Mike”Harperbịmộtcơnđautimnăm1985.Bịbuộcphảithayđổichếđộănuống,ôngđãđưaraýtưởngvềmộtdòngsảnphẩmđônglạnhtốthơnchosứckhỏe.ConAgrahiệnđangbánnhiềumónăndướithươnghiệuHealthyChoice,trongđócócácbữatrưađượcgiữlạnh,cácmónănphụ,thịtđônglạnhbántheolát,súpđónghộp,kem,bánhmỳ,nướcsốtmỳÝvàcảbắprăngbơ.SnackWell’slàthươnghiệuđồănnhẹcủaKraftFoodInc,mộtcôngtythựcphẩmcủaMỹ.2.GoldenArches:biểutượngchiếccổngvàngnàylàbiểutượngnổitiếngcủaMcDonald’s,mộtcôngtysởhữuchuỗinhàhàngbánđồănnhanhcótrụsởtạiChicago(Mỹ).Côngtyrađờinăm1953,vàkhiđóDickvàMacMcDonald-hainhàsánglập,đãbắtđầunhượngquyềnsửdụngthươnghiệucủacôngtyhọ.Biểutượngcóhìnhhaichiếccổngvòmởhaibênhìnhảnhmộtquầybánbánhhamburgerlưuđộng.Khiđượcnhìntừmộtgócđộnàođó,biểutượngnàykhiếnngườitaliêntưởngđếnchữcáiM,vàđãđượcbiếnthểthànhlogocủacôngty.MặcdùtrênthựctếMcDonald’sđãbỏhìnhảnhcáccổngvòmnàykhỏicácnhàhàngcủamìnhtừnhữngnăm60củathếkỷ20,GoldenArchesvẫncòntồntạitronglogocôngtyvàthườngđượcsửdụngnhưmộtthuậtngữphổbiếnđểnóiđếncôngtyMcDonald’s.CáitênnàycònđượchiểurộnghơnnhưlàmộtdấuhiệucủachủnghĩatưbảnhaysựtoàncầuhóavìcôngtyMcDonald’slàmộttrongnhữngtậpđoànnổibậtnhấtcủaMỹđãcókhảnăngthựchiệntoàncầuhóatrongtầmtay(ngoàiCoca-ColavàNike).3.Bánhhamburger:làmộtloạibánhmìtrònđượcbổđôikẹpthịtvàrau,càchua…TênbánhnàycóxuấtxứtừĐức.4.M&M:thươnghiệukẹoviênsôcôlasữacủaMỹdocôngtyMarssảnxuất.M&M’sđượctạoranăm1940saukhiForrestMars(Cha)nhìnthấycácquânnhânTâyBanNhaăncácthanhkẹosôcôlacómộtlớpđườngphủngoàitrongthờikỳNộichiếnTâyBanNha.M&M’slàtênviếttắt(vàsau

nàytrởthànhtênchínhthức)củacụmtừ“Mars&Murrie”(đốitáckinhdoanhcủaMarslàBruceMurrie).M&M’sngaylậptứctrởthànhmộthiệntượngvìvàothờiđiểmđó,khôngcóthiếtbịđiềuhòanhiệtđộtrongcáccửahàng,nhàởvàcácthanhkẹosôcôlarấtdễbịchảy,tuynhiênkẹoM&M’scólớpđườngbọcngoàinênkhôngbịchảy.SôcôlaviênM&M’sđượclàmvớisáumàu:đỏ,cam,vàng,xanhlácây,nâuvàtím.5.Macy’s:thươnghiệuMacy’slàtênmộtchuỗicáccửahàngbáchhóacủaMỹ,trongđócócửahàngởthànhphốNewYorktựgọimìnhlàcửahànglớnnhấtthếgiới.Macy’slàmôtphầncủaFederatedDepartmentStores.Macy’sđượcRowlandHusseyMacythànhlậpnăm1851ởHaverhill,bangMassachusetts(Mỹ).6.Caterpillar:tậpđoànsảnxuấtcácthiếtbịxâydựng,lâmnghiệp,cácđộngcơtốcđộvừavàcáccôngcụtàichínhliênquancủaMỹ.7.UnitedParcelService:côngtygiaonhậnbưuphẩmlớnnhấtthếgiới,mỗingàycôngtynàygiaonhậnhơn14triệubưuphẩmđếnhơn200nướctrênthếgiới.Gầnđâyhọđãmởrộnglĩnhvựchoạtđộngrahậucầnvàcáclĩnhvựcliênquanđếnvậntải.TrụsởcôngtyđóngtạiAtlanta,bangGeorgia(Mỹ).UPSnổitiếngvớicácxetảimàunâucủahọ(dođótênlóngcủacôngtynàylà“BigBrown”).MàunâuUPSsửdụngtrêncácphươngtiệnvậntảivàđồngphụccủahọđượcgọilàmàunâuPullman,đặttheotêncủanhữngtoangủtrêntàudoGeorgePullmantạoracómàunâu.UPScũngcóhãnghàngkhôngriêngcủahọ.ĐốithủchínhcủaUPSlàUnitedStatesPostalService(USPS),FedEx,vàDHL.8.BigBlue:tênlóngcủaIBM(cónghĩalàCôngtyMàuxanhKhổnglồ)vìlogocủacôngtynàycómàuxanh.Chođếnnhữngnăm90củathếkỷ20,nhânviêncủaIBMvẫnmặcđồngphụcvétxanhlơ,sơmitrắngvàcàvạtsẫmmàu.1.“War”trongtiếngĐứckhôngcónghĩagìngoạitrừlàdạngquákhứcủađộngtừsein(tứcđộngtừ“tobe”trongtiếngAnh).NhưngđốivớingườisửdụngtiếngAnh,nógợiraýnghĩachiếntranh(war).Cólẽđólàmộtlýdokhiếnngườitakhôngmặnmàvớithươnghiệunày.2.Perdue:mộttrongnhữngthươnghiệuđượctincậyvàđượcnhậnbiếtrộngrãinhấtcủaMỹthuộcsởhữucủaPerdueFarms,mộtcôngtaythựcphẩmvànôngsảnhàngđầuthếgiớivớidoanhsốvềgiacầmlớnthứbatrongngành.Thànhlậpnăm1920,côngtynàycungcấpcácsảnphẩmvàdịchvụvềthựcphẩmtớihơn40quốcgiatrênthếgiớivớihơn20.000côngtythànhviênvàlàđốitáccủa7.500trangtrạigiađình.1.NursingHomeforDyingBrands:cólẽđâylàtênlóngdànhchocáccôngtydịchvụchuyênvềtáiđịnhvịthươnghiệu.2.Kraft:thươnghiệutậpđoànKraftFoods:KraftcótrụsởchínhtạiGlenview,CookCounty,bangIllinois,Mỹ.TạiMỹ,tậpđoànnàynổitiếngvớicácsảnphẩmphomát,nhấtlàthươnghiệuKraftMacaronivàphomátKraftDinner.Cácthươnghiệukhácxuấthiệntạinhiềuthịtrườngtrênthế

giớinhưDairylea(ởAnh),Jacobs(càphê),Suchard,Baker’s,Toblerone,Daim,sữaMilka,MiracleWhip,Philadelphia,Vegemite,Velveeta,OscarMayer,móntrángmiệngJell-OGelatin,Planters,bộtngũcốcPostCereals,thạchKnox,StoveTop,Kool-Aid,vàCapriSun(chỉcóởBắcMỹ).ỞĐức,tậpđoànnàynổitiếngvớiMiracoli,mộtsảnphẩmmỳÝănliềnđượcpháttriểntừnhữngnăm60,cũngnhưKaffeeHag.Digiorno,mộtloạibánhpizzađểlạnh(còncótênkháclàDelissioởCanada).4.GiátrịthươnghiệucủaCoca-Colanăm2005theođánhgiácủahãngInterbrand:67,525tỷđô-la.Xinxemthêmchúdẫnsố12.1.Trongnhiềunămtrởlạiđây,mỗinămInterbrandđưaramộtdanhsách100thươnghiệuhàngđầuthếgiới.Theodanhsáchmớinhấtcủanăm2005thìCoca-Colavẫngiữvữngvịtrísố1(bốnnămliêntiếp)vớigiátrịthươnghiệulà67,525tỷđô-la.Thươnghiệuđứngthứ100trongdanhsáchnàylàHeinekenvớigiátrịthươnghiệulà2,35tỷđô-la.2.Stockoption:Quyềnưuđãimuacổphiếu.Đâyđượccoinhưmộttrongsốnhữngđãingộđặcbiệtdànhchocácnhânviên(phổbiếnởcấpquảntrị).Hiệnnaytrongđàmphánvềcáclợiíchvềlươngbổngcủanhânviên,stockoptionđượccoinhưmộtmục,ngoàilươngcơbản,thưởng,nhữngchuyếnnghỉdưỡngdocôngtytổchức,bảohiểm…3.TheoDanhsách100thươnghiệuhàngđầuthếgiớicủaInterbrandnăm2005,giátrịthươnghiệuYahoo!là5,256tỷđô-la,xếpthứ58.GiátrịcủaAOLnăm2004là3,248tỷđô-la,nhưngđếnnăm2005thươnghiệunàyđãkhôngcònchỗđứngtrongdanhsách100thươnghiệuhàngđầuthếgiớinữa.5.SockPuppet:Thươnghiệumộtloạirốitất.Sockpuppetcũnglàtêngọicủaloạiconrốinày,cáchchơirốinàycũngrấtđơngiản:chotayvàomộtchiếctất,vớicáccửđộngcủacácngóntay,nhấtlàngóncáivàngóntrỏ,chiếctấtsẽnhưcómắtmũimiệngvà“nói”thựcsựvớithuậtnóitiếngbụngcủangườibiểudiễn.Đôikhingườitacònrạchhẳnmộtđoạntấtđểlàmmiệngchoconrối.Ngườibiểudiễnrốitấtthườnggiấumìnhsaumộtbụcvàchỉgiơtaylênđểlộconrối.6.Prince:casỹPrince(tênkhaisinhPrinceRogersNelsonsinhngày7tháng6năm1958ởMinneapolis,Minnesota):casỹ,ngườiviếtbàihát,nhàsảnxuấtbăngđĩavànhạccông(cóthểchơinhiềuloạinhạckhí)đượcyêuthíchvàcóảnhhưởng.Âmnhạccủaanhđãgópphầnpháttriểnthêmnhiềubiếnthểcủanhữngkiểunhạckhuônmẫunhưfunk,pop,rock,R&B/soul,vàhiphop,vàanhđượccoilà“LinhhồncủaMinneapolis”.Princeđổitênmìnhthànhmộtdấuhiệukhôngthểđánhvầnđượcvàonăm1993,nhưngđãlấylạicáitênPrincevàonăm2000.1.BMW=BavarianMotorWorks,cónghĩalànhàmáysảnxuấtôtôtạibangBavaria(miềnnamnướcĐức),nguyêngốctiếngĐứclàBayerischeMotorewerke.2.Ýnóikhăntaybằngvảithôngthườngsaukhidùngxonglạiđượcchovàotúi,nhưvậykhôngvệsinh,khácgìchobệnhcảmvàotúi.Chonênhãydùng

khăngiấy,xonglàvứtđi.3.NgườinàyđồngnhấtkhăngiấyvớiKleenexnênvẫngọiđólàcáiKleenex,dùthựctếnóhiệuScott.Đólàkhimộtdanhtừriêngđượcsửdụngnhưmộtdanhtừchung.1.Greyhound:GreyhoundLineslàcôngtyxebusvậnchuyểnhànhkháchtrongnộithịlớnnhấtởBắcMỹcóđến2.200điểmđếntạiMỹ.CôngtyđượcthànhlậpởHibbing,bangMinnesotavàonăm1914vàchínhthứctrởthànhTậpđoànGreyhoundnăm1926.Hiệnnay,côngtyđóngtrụsởchínhtạiDallas,bangTexas.TênvàlogocôngtylấytheotênloàichóGreyhound,giốngchóchạynhanhnhấtđượcnuôiđểchạythitrongcáccuộcđuachó.1.ChođếnthờiđiểmnàyYahoo!đãmấtvịtríwebsitetìmkiếmthôngtinhàngđầuvàotayGoogledùđãliênkếtvớiGoolgevàotháng6năm2000.SựnổilênnhanhchóngcủaGoogleđuợccoilàmộthiệntượngtrongcáccôngtydotcom.GoogledoLarryPagevàSergeyBrinsánglậpvàotháng9năm1998.Cuốinăm2000,mỗingàycóđến100triệuyêucầutìmkiếmthôngtinđượcthựchiệntạiGoogle.com.2.Theodanhsách100thươnghiệumạnhnhấtnăm2005củaInterbrand,thươnghiệugiátrịnhấttrênInternetlàeBayđứngthứ55trêntổngsắpvớigiátrị5,701tỷđô-la,trongkhiYahoo!cógiátrịthươnghiệulà5,256tỷđô-la(đứngthứ58).3.CâuchuyệnthànhcôngcủaGoogle:mặcdùrađờisauYahoo!,Googleđangdầnchiếmlĩnhvịtrínhàcungcấpdịchvụtìmkiếmthôngtintrựctuyếnhàngđầu.GooglecũngmớitungradịchvụemailmiễnphíGmailcạnhtranhvớidịchvụemailcủaYahoo!.1.Tàisảncủamộtcôngty,ngoàitàisảnlưuđộng(currentassets)vàtàisảncốđịnh(fixedassets)còncótàisảnvôhìnhhaytàisảnphivậtthể(intangibleasset).Đólàtêntuổicủacôngty(goodwill)vàlàmộtthứtàisảncóthểđemrakinhdoanhđược.2.Chaebol=tậpđoàntàiphiệt;đâylàloạiconglomerate(tậpđoànđạixínghiệp)củaHànQuốc,quảnlýtheolốigiađình,khốngchếnềnkinhtếHànQuốcvàpháttriểntừviệckếthừahìnhthứctậpđoànZaibatsu(tàiphiệt)củaNhậtđộcquyềnkhốngchếnềnkinhtếTriềuTiênsauThếchiếnII.[2]PDA(tiếngAnh:PersonalDigitalAssistant)làcácthiếtbịcầmtayvốnđượcthiếtkếnhưmộtcuốnsổtaycánhânvàngàycàngtíchhợpthêmnhiềuchứcnăng.MộtPDAcơbảnthườngcóđồnghồ,sổlịch,sổđịachỉ,danhsáchviệccầnlàm,sổghinhớ,vàmáytínhbỏtúi.[1]Altruism:Lòngvịtha,sựquantâmtớiphúclợicủangườikhác.NgườiTrungQuốcgọilàLợithachủnghĩa(利他主义).[4]Trốngđánhxuôikènthổingược,nghĩmộtđườnglàmmộtnẻo,nóimộtđằnglàmmộtnẻo.[M1]SaukhiđọcxgthấytừTƯBẢNkhônghợpvớinộidungnàylắm,đềnghịchuyểnthànhCUNGCẤPVỒN[M2]CâykiếmỶthiên,ýnóivề1vũkhínhấtthiếtphảicó,tronghoàn

cnahrnàylàtiền[9]M&AđượcviếttắtbởihaitừtiếngAnhlàMergers(sápnhập)vàAcquisitions(mualại).M&Alàhoạtđộnggiànhquyềnkiểmsoátdoanhnghiệp,bộphậndoanhnghiệp(gọichunglàdoanhnghiệp)thôngquaviệcsởhữumộtphầnhoặctoànbộdoanhnghiệpđó.[3]TrongtiếngTạng,MêdogZongcónghĩalàđóahoa,tênmộthuyệnởvùngtựtrịTâyTạng,mộtđịachỉdulịchtạiTrungQuốc.[5]Above-the-line(ATL)là“hệthốngtiếpthịtrênngạch”lànhómcácgiảipháptiếpthịnhắmtớingườitiêudùng(theconsumer),tạoraLựcKéo(thePull);Below-the-line(BTL)là“tiếpthịdướingạch”lànhómcácgiảipháptiếpthịnhắmđếnngườibán(thetrade)vàkếtquảtạoraLựcĐẩy(thePush).Sựkếthợphàihòagiữaabove-the-linevàbelow-the-linelàtổnghòacủamộtchiếnlượcmarketinghiệuquả.Kháiniệmabove-the-linevàbelow-the-linechỉxuấthiệntrongcácmôhìnhquảntrịthươnghiệutheolýthuyếtBrandMarketing.[6]CatfishEffect:NgườiNa-uythíchăncáSa-đin,nhấtlàcácònsống,nênkhiđibiểnsaukhibắtđượcloạicánàynếugiữchochúngcònsốngthìgiábánsẽcaohơn.Nhưngsứcsốngcủaloàicánàyyếuớt,lạikhôngưahoạtđộng,hơnnữađườngvềcảnglạixanênđaphầnđềuchếtgiữađường,chodùcònsốngcũnglừđừhấphối.Thếmàcómộtngưdânlạiluôngiữchocásốngvềđếncảng,hơnnữacònrấtkhỏemạnh,ôngkhôngtruyềnbíquyếtnàychoai.Mãiđếnkhiôngchết,mọingườimớimởhầmcátrêntàucủaôngramớipháthiện,thìrabíquyếtchỉlàthêmvàohầmmộtconcángát.Loàicánàycóthứcănchínhlàcácloàicánhỏ,nênsaukhiđượcbỏvàohầm,domôitrườnglạlẫm,sẽbơiquẫykhắphầm,còncáSa-đinpháthiệnthấyloàicálạnàyởchungvớimìnhsẽthấycăngthẳng,khôngngừngbơilộiđểtránhné,nhờđóchúngsốnglâuhơnvàkhỏehơn.Saunàyngườitagọihiệntượngnàylà“hiệuứngcángát”(CatfishEffecthayWeeverEffect)vớinghĩalàthôngqua“sựthamgiagiữachừng”củamộtcáthểđểtạonênsứccạnhtranhtrongquầnthể.[7]KPI(keyperformanceindicator)làmộtphươngphápphảnánhmứcđộhiệuquảđạtđượccủamộttổchứckhithựchiệnhoạtđộngcụthể.KPIlàmộttrongnhữngdạngchỉsốthànhcôngquantrọng(criticalsuccessfactor(CSF)—hoạtđộngquantrọngthiếtyếuđểđạtđượcmụctiêuchiếnlược.[8]Nhânrộng:đượchiểulàkhôngchỉkhảthikhithíđiểmởphạmvihẹp,màcònkhảthikhiápdụngvàomôitrườngrộnglớnhơn:cũngnhưcónhiềuthínghiệmtrongphòngthínghiệmthìkhảthi,nhưngramôitrườngbênngoàithìkhôngthểthựchiệnđược.[10]Độchoàncónghĩalàthuốcđộc.[11]Ởđâyýchỉlàtôsonđiểmphấnthêmkhiếnbảncáominhbạchtìnhhìnhtàichínhvàkinhdoanhcủacôngtytốthơnsovớithựctế.1.Tứđổtườngnghĩalàbốnváchtườngbaokín,khôngcólốithoátrangoài.Ởđâydângiansosánhbốnbứctườngkínmítấyvớibốnđiềutệhại:rượu,

gáiđẹp,cờbạc,hútthuốcphiệnmàconngườihễdấnthânvàothìsẽhỏngmộtđời-BT.2.Murphy’slaw-domộtsĩquankhôngquânsángtạorasaumộtloạtvấnđềsựcốtạimộtsânhayquânsự.Cácđịnhluậtoáioămnàytrởnênrấtnổitiếngvàđặcbiệtđúngvớingànhquảntrị-BT.**Ổđĩađầutiênđượcliệtkêlàmộtổđĩamềm;ổthứhailàổđĩacứng*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991*nhữngchỉsốcủamộtmodelđượcthuhồitrước31/03/1991**Ổđĩađầutiênđượcliệtkêlàmộtổđĩamềm;ổthứhailàổđĩacứngĐãbaogồmchitiêuthiếtkế*AccessHollywood:ChươngtrìnhtintứcgiảitrícủaMỹ.*Mứcchiphígiữalà125đôla.Nếuchúngtagiảmđi15%củanhữngngườinằmngoàiphạmvicaohơnvàthấphơn,chiphíkhởinghiệptrungbìnhlà408đôlavàchiphígiữavẫngiữnguyên125đôla.*Kickstarter:QuỹđầutưcủaMỹ,chuyênđầutưchocácdựánsángtạo.*MặcdùmọithứđềutốtđẹpđốivớiEmmavàBruce,chuyệnvaytiềnchomộtchiếcxeôtôkhôngtồntạivàsửdụngsốtiềnđóvàokinhdoanhquảlàmộtbướcđitáobạo.Ngaykhihọphátbiểucôngkhaitrêntruyềnhình,bạncóthểsẽkhôngmuốnthửnghiệmđiềuđóởnhàđâu.*Thỉnhthoảngmộtaiđósẽphànnànrằngmộtsốthứtôibán'quáđắt'.Tôiluôntrảlờirằngnócóthểthựcsựquáđắtđốivớihọvàtôikhôngbaogiờcốgắngthuyếtphụchọtheocáchkhác,nhưngthịtrườngsẽquyếtđịnhxemthứđócóquáđắtđốivớinhữngngườikháckhông.*DịplễquantrọngnhấtcủangườiDoThái,kéodàimộttuần.*Widgetlànhữngứngdụnghoặctiệníchnhỏ,hếtsứchữuhiệucũngnhưcókhảnăngcungcấpthôngtintheonhucầucủangườisửdụng,đặcbiệtlànhữngngườithườngxuyênlàmviệcvớimáyvitính.*BookoftheMonthClub:CâulạcbộbánsáchquathưcủaMỹ,thànhlậpnăm1926.*Vâng,đâyđềulànhữngvídụthựctếvềcácchươngtrìnhbánhàngđịnhkỳ.BạnhãylênGoogletraxem.*Rolfinglàmộthìnhthứctậpluyệnnhằmmụcđíchtáitạohệthốngcơxươngbằngcáchlàmviệctrênnhữngmạchcăngnằmởmôsâu.TậpRolfing

cóthểgiúpngườitậpxảbỏcácxúccảmcũngnhưlàmphântánsựcăngcơbắpthườngcó.*TôitừnglàmộtkháchhàngcủaDịchvụDọnrácCopley,vàmộttuầntôiđãxaonhãngthanhtoántiềnphícủamình.Mộtthôngbáolịchsựđãđượcđínhởcửaphòngtôi:'Cóphảiquývịđãquênmộtđiềugìđó?'Tôithấyrấtxấuhổvàđãthanhtoánthêmcảkhoản50xutiềnphínộpmuộn.*HoạtđộngkinhdoanhcủaJessicacótêngọilàKếtoánbằngtráitim,vàcôthíchtựgọimìnhlàmộtchủsởhữutâmhồn:mộtngườiđầutưcảmxúcvàtinhthầnvàocôngviệccủamình.Xemphầnphụlục'Nhữngchuyệnkhótin'ởcuốisáchvới25vídụvềcáchđiềuchỉnhlạimộtkháiniệmmangtínhmôtảthànhmộtcâuchuyệnđượcđịnhhướnglợiích.FriedrichEngels(1820-1895):Nhàchínhtrị,triếtgia,nhàkhoahọcngườiĐức.Bạncóthểsángtạo,tùychỉnhvàtảimẫu'Kinhdoanhtưvấnngaylậptức'củariêngmìnhtại100startup.com.)Bernard,'Vuaphầnmềmbảngtính',làmộtngườikhácvớiPurna-'NgàiPhầnmềmbảngtính'.Bàihọc:Ítnhấttrongthếgiớicủaphầnmềmbảngtính,luônluôncóchỗchomộtngườinữa.Bernard,'Vuaphầnmềmbảngtính',làmộtngườikhácvớiPurna-'NgàiPhầnmềmbảngtính'.Bàihọc:Ítnhấttrongthếgiớicủaphầnmềmbảngtính,luônluôncóchỗchomộtngườinữa.Visarun:Rờikhỏimộtđấtnướcvàquaytrởlạingaysauđóđểkéodàithờigiansốngởđấtnướcđó.MộtvídụthườngđượctríchdẫnchínhlàBarryEisler,ngườiđãtừchốilờichàomời500.000đôlachomộtcuốnsáchcủaanh.TuynhiênBarryEislercómộtlượngđộcgiảkhálớnvàmộtbảnthànhtíchxếphạngcóuytínmànhữngtácgiảmớichưacóđược.XétvềkỹthuậtthìkhôngcómộtsáchhướngdẫnsửdụngbằngtiếngAnhnào;hơn12cuốnsáchhoặctàiliệuhướngdẫnvềEvernotethựcsựchỉcóbằngtiếngNhật.ĐiềunàyđãgiúpdựđoánđượckhảnăngtiêuthụmạnhcủadựánvàđểlộramộtkhoảngtrốngởthịtrườngtiếngAnhmàBrettcóđủkhảnăngđểlấpđầy.Bạncóthểtìmthấymộtbảnđánhgiánhiềugiảiphápthanhtoánkhácnhautrongcácnguồntrựctuyếntại100startup.com.1Điềunàyđôikhiđượcbiếtnhưcáchìnhảnhtâmlý.2ĐuốcTiki(tikitorch):mộtloạiđuốctrangtríbằngtređượcdùngnhiềutrongcácbữatiệcbênbãibiểnkhuvựcđảoTháiBìnhDương.1Trớtrêulàđếncuốicuộcđuadài26,2dặmnày,khitấtcảmọingườithamgiacuộcthiđềurấtháohứcnếuđượcnhậnmộtchiếcbánhránthìlạichẳngcócáinàocả.Hãyghinhớđiềunàynếumộtlúcnàođóbạnđượcgiaonhiệmvụphátbánhránchocácvậnđộngviênchạyđườngdài.*ĐángtiếcrằngmứcphíđểthamgiavàoDirectBuylêntớihàngngànđôla,

cònthựctếlạinêurõxemngườichủsởhữunhàsẽtiếtkiệmđượcbìnhquânbaonhiêutiềnvớidịchvụnày.NhưngcũngnhưvớiPriceline,cólẽđiềunàylạitạoramộtcơhộiđểcungcấpthôngtindànhchohoạtđộngkinhdoanhthuộcbênthứba.*ĐểtheodõimộtđoạnvideongắnvềviệcBrandytạonêncôngviệctuyệtvờicủacôấynhưthếnào,hãyvàođịachỉYouTube.com/loosetoothdotcom.*Nhữngcâuhỏithườnggặp(FAQ):NguyênvăntiếngAnhlàFrequentlyAskedQuestions.*TôiđãhỏiNevlàliệuanhcógặpcácvấnđềphátsinhvớinhữngkháchhànglạmdụngchínhsáchnàykhông.Câutrảlờicủaanhlà:'Khônghề,khôngcóvấnđềnàohết.'NevnóirằngTimFerriss,tácgiảcủacuốnsáchTuầnlàmviệc4giờmanglạichoanhýtưởngnày.*Ngoàiviệcthừanhậnsựthiếusóthoặcyếukém,cácchiếnthuậtchobuổiramắtphổbiếnbaogồmviệctraotặngmộtbảnsaocủasảnphẩm(hãybiếnviệcnàythànhmộtcuộcthiđấumàtheođónhữngngườichiếnthắngmuốnđượccạnhtranhcôngkhaivìnó)vàgâyấntượngbằngmột'buổichiếuthử'vềsảnphẩm.Bởivìcácbuổiramắtrấtquantrọngnêntôiđãđưaranhiềuchiếnthuậtvàlờikhuyênhơntrongnhữngtàinguyênmiễnphítại100startup.com.*Ngoàiviệcthừanhậnsựthiếusóthoặcyếukém,cácchiếnthuậtchobuổiramắtphổbiếnbaogồmviệctraotặngmộtbảnsaocủasảnphẩm(hãybiếnviệcnàythànhmộtcuộcthiđấumàtheođónhữngngườichiếnthắngmuốnđượccạnhtranhcôngkhaivìnó)vàgâyấntượngbằngmột'buổichiếuthử'vềsảnphẩm.Bởivìcácbuổiramắtrấtquantrọngnêntôiđãđưaranhiềuchiếnthuậtvàlờikhuyênhơntrongnhữngtàinguyênmiễnphítại100startup.com.*Ounce:Đơnvịđolường,bằng28,35g.∗MộtlợiíchbấtngờtronghànhtrìnhramắtcủaAndreaslàviệcgặpgỡmộtngườiởNamMỹ-ngườisẽtrởthànhbạngáicủaanh.Nhữngkếtquảcóthểrấtđadạng!*Điềunàyvôcùngquantrọng!USP(UniqueSellingProposition)cónghĩa“tuyênbốbánhàngđộcđáo”vàđềcậptớimộtđiềugiúpphânbiệtđượcsảnphẩmdịchvụcủabạnvớitấtcảnhữngsảnphẩmkhác.Tạisaomọingườinênquantâmtớithứbạnđangbán?Bạnphảitrảlờicâuhỏinàythậttốt.*Cáctàikhoảnthươngmạithườngsợnhữngkhoảntiềnlớnnhậnđượctrongmộtkhoảngthờigianngắn.Nếukhôngbáotrướcchohọ,bạncóthểgặpphảirắcrối.1NgườiAmish:tínđồcủamộtgiáopháiTinlànhởMỹ.*CựlyNgườiSắt-IronmanDistance-làcuộcthithểthaobamônphốihợpcụthểgồm:bơi3,86km,đạpxe180kmvàchạy42km.*Tôisửdụngvídụnàyđểminhhọarằngviệccómộtcơhộitốtkhôngcónghĩalàbạnnêntheođuổinó.Tôikhôngphảnđốiviệctưvấnnóichung.Chỉlàđiềuđókhôngphùhợpvớitôi.

1Cha-ching:Âmthanhcủathànhquảlaođộng.Nóbáochobạnbiếtbạnđãhoànthànhmộtviệcgìđóvàghinhậncôngsứccủabạn.2Woop-woop:Âmthanhthểhiệnsựxácnhận,niềmvui,hạnhphúc.Craigslist:Mộttrangwebmuabánonline(www.craiglist.org).ScottAdams,Làmthếnàocóđượcnềngiáodụcthựcsựtạitrườngđạihọc(Howtogetarealeducationatcollege),NhậtbáoPhốWall,sốrangày9tháng4năm2011.ScottAdams,Làmthếnàocóđượcnềngiáodụcthựcsựtạitrườngđạihọc(Howtogetarealeducationatcollege),NhậtbáoPhốWall,sốrangày9tháng4năm2011.TôibiếtơnJasonFriedvì37dấuhiệuchoýtưởngnày.CácbướckiểmtranàyđềudựatrênlờikhuyêncủaJonathanFields,anhchàngkhônngoannhấtmàtôibiếttronglĩnhvựckiểmtrathịtrường.Đểbiếtthêmthôngtinvềanhchàngnày,hãyvàotrangJonathanFields.com.3Bạncóthểtảivềhoặcinmộtbảnsaomiễnphíkếhoạchđượctùychỉnhcủariêngbạntại100startup.com.Ngoàira,bạncũngcóthểxemhướngdẫnlậpkếhoạchkinhdoanhhữuíchkhácđượcgiớithiệubởiJimHoranvàTimBerry.ThamkhảobộsáchKếhoạchkinhdoanhtrênmộttranggiấycủaJimHorandoTháiHàBooksxuấtbản.4ChínhsáchphânbiệtchủngtộcđãtừngđượctiếnhànhởNamPhi,giữathiểusốngườidatrắngvàphầnđôngdânsốngườidađen.5Paintball:Mônthểthaotrongđóngườichơihoànthànhviệcloạibỏđốithủbằngcáchbắntrúngđốithủbằngmộtviênnhộngchứasơnvàkeogelatin.*ChânthànhcámơnSoniaSimonevàBrianClarkvềbuổithảoluậnvànhữnglờikhuyênhữuíchdànhchochủđềnày.*CorbettBarrcólưumộtbộtàinguyênhữuích(vàmiễnphí)vềviệcxâydựnglưulượngtạiThinkTraffic.net.*JohnJantschđãviếtmộtcuốnsáchtuyệtvờicótêngọiTheReferralEngine,đượckhuyênđọcvìnộidungtậptrungvàochuyệntạoramộtquátrìnhcóhệthốnghóatrongviệckhuyếnkhíchgiớithiệu.*MộtbíquyếtítđượcbiếttớiởZapposchínhlàhọcắtđứtmuabánvớinhữngngườilạmdụngchínhsáchhoàntrảhàophóngcủadoanhnghiệp.GiámđốcđiềuhànhTonyHsiehđãgiảithíchvớitôirằngnếumộtkháchhàngrõrànglợidụngnhữngđiềuđó-trảlạiđôigiàyđãđimònvàongày364củathờihạnhoàntrảlàngày365,vídụvậy-thìhọsẽvuivẻvớikhoảntiềnhoàntrảmộtlần,nhưnghọcũngsẽnhậnđượclờikhuyênnhẹnhàngrằngquýkháchhàngkhôngđượcmuasắmtừZapposthêmlầnnàonữa.Tuynhiên,anhcũngnóithêmrằngmaythayhầuhếtmọingườiđềuthậtthà.1.OPM=otherpeople’smoney.1.Trảlờiphòngvấnbáo'SinhviênViệtNam'.1.Bàiviếtcủabáo'DiễnđànDoanhnghiệp',ngày8/4/2011.1.Báo'Cafef.vn',ngày29/03/2011,tácgiảCaoSơn.

1.Theo'Vef.vn',ngày26/3/2011,tácgiảNgọcHà.1.Báo'DiễnđànKinhtếViệtNam',ngày26/03/2011.1.Báo'Vef.vn',ngày26/3/2011,tácgiảPhạmHuyền.1.Báo'Vef.vn',ngày29/3/2011.1MộtloạitấttruyềnthốngcủaNhậtBản.Vượtcaoquámắtcáchânvàcóphầntáchbiệtgiữangónchâncáivàngónchânkhác2Loạitaicóthùychâu(dáitai)lớnvàđầyđặn,trễhẳnxuốngvaitrôngnhưhìnhgiọtnước,đượccoilàmộttrongnhữngtướngtaiđemlạiphúquý,vinhhiểnchochủnhân(1)NhàvậtlýlýthuyếtngườiNhậtBảnvàlàngườiNhậtđầutiênđượctraogiảiNobel(năm1949)(1)MộtchứcquancaocấpthuộchàngtrưởnglãothờiEdo,phụtáchocácShoguncaiquảntổnghợpcácvấnđềchínhtrị.(1)TanjungPinanglàthủphủcủaquầnđảoRiau(KepulauanRiau)làmộtquầnđảođồngthờilàmộttỉnhcủaIndonesia.(1)Càđộcdượccòngọilàmạn-đà-la,tênkhoahọclàDaturametel,thuộchọCà(Solanaceae).Vìcâycóđộctínhcaonênchỉdùngtheosựhướngdẫncủathầythuốc.Khibịngộđộc,cóhiệntượnggiãnđồngtử,mờmắt,timđậpnhanh,giãnphếquản,môimiệngkhô,khôcổđếnmứckhôngnuốtvàkhôngnóiđược.Chấtđộctácđộngvàohệthầnkinhtrungương,cóthểgâytửvongdohônmê.(2)Tatami(kanji:畳)làmộtloạisảnphẩm(tạmgọilàtấmnệm)đượcdùngđểlátmặtsànnhàtruyềnthốngcủaNhậtBản.Kíchcỡchuẩntruyềnthốnglà910mm×1820mm,dày55mm.(3)Jean-JacquesRousseau(1712–1778),sinhtạiGeneva,làmộtnhàtriếthọcthuộctràolưuKhaisángcóảnhhưởnglớntớiCáchmạngPháp1789,sựpháttriểncủalýthuyếtxãhộivàsựpháttriểncủachủnghĩadântộc.(1)Ròhậumôn(còngọilàmạchlươn)làbệnhởvùnghậumôntrựctràngphổbiếnthứhaisaubệnhtrĩ,tuykhônggâynguyhiểmchếtngườinhưnggâyrấtnhiềuphiềntoáitrongcuộcsốnglàmảnhhưởngđếnnăngsuấtlaođộngvàchấtlượngsốngcủaconngười.(2)Sarihoặcsaree,làmộtloạitrangphụcđượcmặcbởiphụnữ,cókíchthướcdaođộngtừ4-9m(cũngcókhidàitới12m)dùngquấnquanhcơthểtheonhiềuphongcáchkhácnhau.NócónguồngốctừtiểulụcđịaẤnĐộvàhiệnnayđượccoilàtrangphụctruyềnthốngcủaẤnĐộ(3)Dhotihaylungi,làloạitrangphụckiểuxếpnếp,quấnquanhhôngdànhchođànôngkiểunhưcáiKhố(4)PyrénéeslàmộtdãynúiphíatâynamchâuÂutạothànhđườngbiêngiớitựnhiêngiữaPhápvàTâyBanNha.DãynúinàycũnglàranhgiớigiữaPhápvớibánđảoIberia.(5)XứBasque(trongtiếngBasquelàEuskalHerria):mộtvùnglãnhthổnằmphíatâydãynúiPyrénées,giữaPhápvàTâyBanNha.(6)Andorra,tênđầyđủlàThânvươngquốcAndorra(còndịchlàCôngquốc

Andorra,tiếngCatala:Principatd’Andorra)làmộtnướctronglụcđịanhỏởtâynamChâuÂu,nằmởphíađôngdãyPyrenees,tiếpgiápvớiTâyBanNhavàPháp(1)MiyamotoMusashi(1584-1645)làkiếmsĩđãsánglậptrườngpháiHyōhōNitenIchi-ryū(còngọilàNhịđaonhất)sửdụngsongkiếm.Đượcđánhgiálà“kiếmsĩtrongthiênhạ”củaNhậtBảnthờitiềnTokugawa,MiyamotoMusashiđãtrảiquamộtcuộcđờicủamộtsamuraichưatừngthấtbạitrướcbấtcứđốithủnào.(2)MộtcâuchuyệndângianNhậtBảnkểvềchuyệnmộtconkhỉquỷquyệtđãgiếtchếtmộtconcuanhưngsauđóbịconcủaconcuađóbáothùvàgiếtchết.Nộidungcâuchuyệnxoayquanhthuyếtnhânquả.(3)MộtcâuchuyệndângiancủaNhậtBảnkểvềmộtchúchóhoang(haylàTanuki:consói)đãsửdụngthuậtbiếnhìnhcủamìnhđểbáođápơncứumạngcủachủnhân.(4)“Tôikhôngbiếttôixuấthiệntrêncõiđờinàynhưthếnào,nhưngvớitôitôichỉlàmộtđứabéchơitrênbờbiển,mêmảikiếmtìmvàtìmrađượcmộthònđácuộitrơnnhẵnhơnhaymộtvỏsòđẹphơnbìnhthườngtrongkhiđạidươngsựthậtvĩđạivẫnhiểnhiệnđầyhuyềnbítrướcmắttôi.”“IdonotknowwhatImayappeartotheworld,buttomyselfIseemtohavebeenonlylikeaboyplayingontheseashore,anddivertingmyselfinnowandthenfindingasmootherpebbleoraprettiershellthanordinary,whilstthegreatoceanoftruthlayallundiscoveredbeforeme.”-FirstreportedinJosephSpence,Anecdotes,ObservationsandCharacters,ofBooksandMen(1820),Vol.1of1966edn,sect.1259,p.462(5)Akyab,naygọilàSittwe,làmộtthànhphốởbangRakhinecủavùngcựctâyMyanma,làthủphủbangRakhine,MyanmanằmtrênmộtcùlaocủasôngKaladan,sôngMyu,vàsôngLemyođổvàovịnhBengal.(1)GujaratlàmộtbangởCộnghòaẤnĐộ.Làbangchiếm20%tổngsảnlượngcôngnghiệpcủatoànquốc.GujaratlàbangcôngnghiệphóanhấtẤnĐộ.(1)ĐồngguinealàđơnvịtiềntệbằngxuđượcsửdụngtạinướcAnhtrongthờikỳtừnăm1663đếnnăm1814(2)AlexanderGrahamBell(1847–1922)lànhàphátminh,nhàkhoahọc,nhàcảicáchngườiScotland.Bellđãđượcnhậngiảithưởngbằngsángchếchophátminhrađiệnthoạivàonăm1876.MặcdùcácphátminhkhácđãđượccôngnhậnnhưngbằngsángchếcủaBellđếnnayvẫncònhiệulực.(3)1dặm=khoảng1.609m(1)Kojiki,hayFurukotoFumilàghichépbiênniêncổnhấtcònsótlạicủaNhậtBản.“Cổsựký’’đượcŌnoYasumaroviếtvàothếkỷthứ8theothánhchỉcủaHoànggia.KojikitậphợpcácthầnthoạivềnguồngốccủanướcNhậtvàcácvịthần(kami).CùngvớiNihonShoki(“NhậtBảnthưkỷ’’),cácthầnthoạitrongKojikiđãảnhhưởngítnhiềutớicácthầnthoạivànghilễThầnđạo,baogồmcảlễthanhtẩymisogi.

(2)NoritolàmộttrongnhữngnghithứccầunguyệntrongĐạoShintocủaNhật(3)AndōShōeki(1703–1762)lànhàtriếthọcngườiNhậtởthếkỷthứ18(4)SirEdwinArnold(1832–1904)lànhàvăn,nhàbáongườiAnh,nổitiếngvớitácphẩm“ÁnhsángÁchâu”(TheLightOfAsia)(5)“ÁnhsángÁchâu”làmộtthiphẩmvớinhữngvầnthơlinhđộng,trongsángđầytìnhcảmdiễntảcuộcđờicủađứcPhậttừlúcđảnsinhđếnkhiNgàinhậpNiết.Cuốnsáchdày177trang,vớitổngcộngkhoảng5.300dòngvà41.000chữ.(6)CựuƯớclàphầnđầucủatoànbộKinhThánhKitôgiáođượctuyểnchọntừphầnlớnkinhTanakhcủaDoTháigiáo.CựuƯớcđượcsắpxếpthànhcácphầnkhácnhaunhưluậtpháp,lịchsử,thica(haycácsáchvềsựkhônngoan)vàtiêntri.TấtcảcácsáchnàyđềuđượcviếttrướcthờiđiểmsinhracủaChúaGiêsungườiNazareth,ngườimàcuộcđờivàtưtưởnglàtrọngtâmcủaTânƯớc.(7)SáchSángthếhaySángthếkýlàsáchmởđầuchoCựuƯớcnóiriêngcũngnhưKinhThánhnóichung.NộidungcủaSáchSángthếnóivềnguồngốccủavũtrụ,nhânloạivàđặcbiệtlàdântộcIsrael.(8)ThomasCarlyle(4/12/1795-5/2/1881)làtriếtgia,nhàvănchâmbiếm,nhàviếtluận,sửgiavànhàgiáongườiXcốt-lentrongthờiVictoria.(1)RomainRolland(29/0/11866–30/12/1944)lànhàvăn,nhàviếtkịchPhápđoạtgiảiNobelVănhọcnăm1915(1)SwamiVivekananda(1863-1902)làmộttrongnhữnglãnhtụtinhthầnnổitiếngnhấtvàcóảnhhưởngnhấtcủatriếtlýVedanta.Nhiềungườixemônglàthầntượngcholòngnhiệttình,ảnhhưởngtíchcựclênlớptrẻ,tầmnhìnthoángvềcácvấnđềxãhội,vàvôsốbàigiảngvàbàinóichuyệnvềtriếtlýVedanta.(2)LâmNgữĐường,(1895–1976),tênchữNgọcĐường(),lànhàvănnổitiếngcủaTrungQuốc.ÔngđượcxemlàngườicócônglớntrongviệcgiớithiệuvănhóaTrungQuốcrathếgiớiquanhữngtácphẩmviếtbằngtiếngAnh,bànvềnghệthuật,vănhóavànhânsinhquancủangườiTrungQuốc.(3)OkakuraTenshin(còngọilàOkakuraKakuzo)(1862–1913)làmộthọcgiả,mộtnhànghiêncứungườiNhật,cónhiềuđónggóptolớnchosựpháttriểncủanghệthuậtNhậtBản.Ôngđượcnhiềungườibiếttớivớitácphẩmnổitiếng“Tràthư(BookofTea)”(1)DadabhaiNaoroji(1825–1917),đượcbiếtđếnnhưlàngườiChagiàcủadântộcẤnĐộ(GrandOldManofIndia),làmộtnhàthuyếtgiáo,mộtnhàgiáodục,mộtchínhtrịgiavàlàmộtnhàlãnhđạoxãhội.ÔnglàngườichâuÁđầutiênđượcbầuvàoHạnghịviệnAnh(năm1892)vàlàmộttrongnhữngngườisánglậpraĐảngQuốcĐạiẤnĐộ.(1)TurbanlàtêngọicủachiếckhănquấnđộiđầutruyềnthốngcủanhữngngườiđànôngtheođạoSikh,ẤnĐộ(2)CulilàmộttừmượntừtiếngPháplàcoolie,chỉmộtnôlệhoặcngườilao

độngchântaygốcÁkhônglànhnghềtrongsuốtthếkỷ19đầuthếkỷ20,đặcbiệtdùngchỉdânlaođộngtừNamTrungQuốc,tiểulụcđịaẤnĐộ,PhilippinesvàIndonesia.Ngàynay,sửdụngtừnàyđượcxemlàhànhđộnglăngmạvàphânbiệtchủngtộcngườigốcÁ,đặcbiệttạiNamPhi.(3)PretorialàthànhphốởphíabắccủatỉnhGauteng,NamPhi.ĐâylàthủđôhànhchínhcủaNamPhi,đâylàmộttrong3thủđôcủaNamPhi,cùngvớiCapeTown(thủđôlậppháp)vàBloemfontein(thủđôtưpháp)(1)TaolàĐạo,theochữHánnghĩađenlàconđườnghayđườngđi,nghĩabóngmangkháiniệmtrừutượngvềconđường,phươnghướng,đườnglốidẫndắtconngườiđiđếnmụctiêuhaylýtưởngnàođó;AshramlàViện,nơicáctusỹsốngthànhcộngđồng(2)NadiadlàmộtthànhphốvàkhuđôthịcủaquậnKhedathuộcbangGujarat,ẤnĐộ.(3)AhmedabadlàthànhphốlớnnhấtởbangGujaratvàlàvùngđôthịlớnthứ7ởẤnĐộ.(4)AyurvedalànềnyhọccổtruyềnẤnĐộcónguồngốctừthờicổxưa.ChữAyurvedađượctạothànhbởicáctừcóýnghĩa:‘Ayus’cónghĩalà‘sống’hay‘trườngthọ’,và‘Veda’cónghĩalà‘khoahọc’và‘trithức’(5)ShastralàmộttừtrongtiếngPhạncónghĩalà‘quytắc,quyluật’.Nóhayđiliềnvớimộtsốtừphíatrướcđểdiễntảmộtphạmtrùkỹthuậthaykiếnthứcchuyênbiệt.VídụnhưBhautikaShastra(Vậtlýhọc),RasayanaShastra(Hóahọc),JeevaShastra(Sinhhọc),VastuShastra(Xâydựng).(6)DựthảoluậtRowlattđượcduyệtnăm1919,chophépchínhphủbắtgiamnhữngngườibịvukhốnggâyloạnmàkhôngcầnđưaratòaduyệt.(7)SatyagrahalàmộttriếtlýdoGandhisángtạora,trongđóSatya(truth,sựthật)làđạohaychânlýhàmýlòngyêuthương.Lòngyêuthươngphátsinhrasứcmạnh(agraha,force).Satyagrahalàsứcmạnhđượcsinhrabởilòngyêuthương,đượcthểhiệndựatrênnềntảngbấtbạođộng(ahimsa,nonviolence)(8)Asenhaycòngọilàthạchtín,mộtnguyêntốhóahọccókýhiệulàAsvàsốnguyêntử33(1)Phôithaihọclàkhoahọcnghiêncứusựphátsinhvàpháttriểncảbìnhthườngcũngnhưbấtthườngcủamộtcáthểđộngvật(2)PhápđiểnManu,haycòngọilàLuậtManu,làbộsáchdùnglàmnguồngốcchínhchocácluânlý,luậtlệvàphongtụccủangườitheoẤnđộgiáo,mộtcuốnsáchgồm2685câu.Nócóniênhiệutừthếkỷthứnhấtsaucôngnguyên.Phầnlớnnóđềcậpđếndharma,tứclàcácbổnphậncủangườidân.Việcđúnghaysaiđượcxácđịnhbằngcáctácphẩmnày,bằnghànhvithiệnvàlươngtâm.(1)BhagavadGita,còngọilàChítôncalàmộtvănbảncổbằngtiếngPhạnbaogồm700câucủabộtrườngcaMahabharata(BhishmaParvachương23–40).Nhữngcâunày,sửdụngdạngthơmỗicâucónămâmtiếtSanskrit(chandas)vớinhiềusosánhvàẩndụ,mangnhiềutínhthơca;vàdođótựa

đề,dịchralà“BàihátcủaĐấngTốiCao”(hay”ChíTônca”),củaBhagavandướihìnhdạngcủaKrishna.CuốnsáchnàyđượcxemlàlinhthiêngbởiđasốcáctruyềnthốngHindu,vàđặcbiệtlànhữngngườitheoKrishna.TrongngônngữthôngthườngnóthườngđượcgọilàGita.(1)RabindranathTagore(6/5/1861–7/8/1941)làmộtnhàthơBengal,triếtgiaBàLaMônvànhàdântộcchủnghĩađượctraoGiảiNobelVănhọcnăm1913,trởthànhngườichâuÁđầutiênđoạtgiảiNobel(2)GomennasailàcâunóitrongtiếngNhậtcónghĩalà“Xinlỗi”(1)Bhavnagarlàmộtthànhphốvàlànơiđặtủybanđôthị(municipalcommittee)củaquậnBhavnagarthuộcbangGujarat,ẤnĐộ.(2)Bombay,têngọitrướcđâycủathànhphốMumbai,làthủphủcủabangMaharashtra,làthànhphốđôngdânnhấtẤnĐộ(3)Bà-la-mônlàdanhtừchỉmộtđẳngcấp,mộthạngngườitạiẤnĐộ.ThuộcvềđẳngcấpBà-la-mônlàcáctusĩ,triếtgia,họcgiảvàcácvịlĩnhđạotôngiáo.DânchúngẤnĐộrấttôntrọngđẳngcấpnày.(4)RupeelàđơnvịtiềntệchínhthứccủaẤnĐộ.Theotỷgiábâygiờ(tháng8/2014),1INR=349.455VND.(5)VaishyalàgiaicấpthứbacủaxãhộiẤn,lànhữnhhàngthươnggiachủđiền,tinmìnhsinhratừbắpvếPhạmThiên,cónhiệmvụđảmđươngvềkinhtếtrongnước(muabán,trồngtrọt,thuhuêlợichoquốcgia)(6)JunagadhlàmộtthànhphốvàkhuđôthịcủaquậnJuna-gadhthuộcbangGujarat,ẤnĐộ.DãyĐạilụcphânthủy(gốclà“ContinentalDivide”):chỉđườngnốiliềncácđỉnhnúicủadãynúiRockyởphíaBắcMỹvàdãyAndesởNamMỹ.(BT)SôngBlackfootnổitiếngvớicáhồitrongtiểuthuyếtcủaNormanMacleanvàtrongphimAriverrunsthroughit(tạmdịch:Dòngsôngchảyqua)củaRobertRedford.Ngày19/8/2003,khibaytớisânbayMissoula,tôiđãđếmđượchàngtáđámcháy,khóibốclênchelấptầmnhìntrongkhoảngcáchtớivàikilômét.3,78lít.(ND)ĐảođượcđặttênlàPhụcSinhvàđượclưugiữtớingàynay.NhàthámhiểmngườiHàLan.(1)BàikiểmtraMyer-BriggscókhởinguồntừcáclýthuyếtphânloạitrongcuốnPyschologicalTypescủaCalGustavJug,đượcpháttriểnvớiKatharineCookBriggsvàcongáibàIsabelBriggsMyers.(1)OprahWinfrey(1954-):Ngườidẫnchươngtrìnhđốingoạitruyềnhìnhvànhàxuấtbảntạpchí.BàlàphụnữMỹgốcPhiđầutiêncótêntrongdanhsáchtỉphúvàđượcxemlàmộttrongnhữngnhânvậtcónhiềuảnhhưởngnhấttrênthếgiới.(2)SửdụngnguồnlựccộngđồngCrowdsource:Hìnhthứcmộtcôngtyhaytổchứcgiaoviệcchomạnglướicộngtácviênvàkêugọihọcùngphốihợpthựchiện.(1)Làkháiniệmmôtảloạikháchsạnvừavànhỏcungcấpcácdịchvụlưu

trúchuyênnghiệp.(2)Netflix:CôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcdịchvụphimảnhtrựctuyếnởMỹ.(1)Côngdântoàncầu:Ngườisốngvàlàmviệcởnhiềuquốcgiakhácnhau.(2)MộttậpđoàntruyềnthôngHoaKỳcótrụsởchínhởphíaNamSanFrancisco,cóvănphòngtạiNewYorkvàLosAngeles.(1)Dick'sClothing&SportingGoods:Côngtychuyênkinhdoanhmặthàngthểthao,cótrụsởtạiPennsylvania,Mỹ.(2)BộphimtâmlýdoMỹsảnxuấtnăm2010,nóivềsựuhìnhthànhcủamạngxãhộiFacebook.(1)HedgefundđượcbiếtđếnởViệtNamvớicáctênnhưQuỹphònghộ,Quỹphòngngừarủiro,...làmộtdạngquỹđầutưtưnhânkhôngcótínhđạichúngcaodosốlượngcácnhàđầutưthamgiavàoquỹrấthạnchế.(2)EMR(ElectronicMedicalRecords):Hệthốnghồsơytếđiệntử.(3)A/BTesting,còncótênkháclàSplitTestinglàphươngphápkiểmtramộtvấnđềảnhhưởngđếnmarketingvàsosánhchúngvớinhauđểtốiưuhiệuquả.(1)ElvisCostello(1954-):NhạcsĩngườiAnh,bắtđầusựnghiệpâmnhạcvàonhữngnăm1970vàchoraalbumMyAimisTruevàonăm1976.(2)RIM(ResearchinMotion):CôngtyviễnthôngvàthiếtbịkhôngdâycủaCanada,đượcbiếtđếnnhiềunhấtvớiviệcpháttriểnđiệnthoạithôngminhBlackBerry.(3)Côngnghệtíchhợpđeotrênngười:Sảnphẩmcôngnghệcóthểđeođượctrênngười,tạothuậntiệnchoviệcdichuyển(1)ÝnóivềhiệntượngbongbóngthịtrườngcổphiếutạiMỹvàonhữngnăm1995-2000khicổphiếucủacáccôngtycôngnghệcaobịđầucơ.(2)Ýnóilàngườicókiếnthứcsâurộng,quantâmtớinhiềuvấnđềcảvềkhoahọcvànghệthuật.(1)HộiđồngdoanhnghiệpvìsựpháttriểnbềnvữngHoaKỳ(AmericanSustainablecouncil):Tổchứcphilợinhuậnhoạtđộngnhằmthúcđẩycácchínhsáchvàýtưởngpháttriểnbềnvững.(2)LiênminhIroquois:NhómgồmsáubộlạcởBắcMỹtrongnhữngnăm1600.(1)ChitiếttrongCâuchuyệncủaJimđượcphỏngtheohồikí_StopandSelltheRoses:LessonsfromBusiness&Life_(Dừnglạivàbánhoahồng:Nhữngbàihọcvềkinhdoanhvàcuộcđời)(NewYork:BallantineBooks,1999).(2)Sodiumpentothal:Hợpchấtgâymêvàgâytê.(1)Làcácphươngtiệnđượcthiếtkếđặcbiệtphụcvụchoviệcxâydựnghoặckhaithácmỏnhưmáyđàothủylực,xecẩucầntrục,máybơmbêtông,cẩubánhxích.(2)Groupon:Côngtysởhữutrangwebmuachungwww.groupon.com,từngtừchốimứcgiámualại6tỷđôcủaGoogle.

(3)BranchOut:MạnglướitìmviệclàmtrênFacebook.(4)MedioSystem:CôngtythôngtinnghiêncứuvàđầutưcótrụsởtạiSeattle,Mỹ.(5)Couchbase:CôngtyphầnmềmcótrụsởtạiCalifornia,Mỹ.(6)Phávỡthịtrường(disruptamarket)làthuậtngữchỉtìnhtrạngmộtcôngty,doanhnghiệptạorađượcsảnphẩm/dịchvụvớigiácảcựckỳcạnhtranh,chấtlượngtốthơn,tốcđộnhanhhơn,v.v...màkhôngcócôngtynàokhácđịchlạiđược.(1)ÝtácgiảmuốnnhấnmạnhKevinRyanlàngườicótàinăngđặcbiệt.(1)O-Focus:LisaámchỉbàsẽchỉtậptrungvàopháttriểnOfoto.(1)Giảkimthuật:việcnghiêncứuphươngphápbiếnđổikimloạithườngthànhkimloạiquýnhưvàng.(1)Khảnăngemailgửiđiđếnđượchộpthưđếncủangườinhận.(2)Tỷlệvàohộpthư:Tỷlệphầntrămemailgửiđiđếnđượchộpthưđếncủangườinhận.(3)FreshAddress:Côngtyđượcthànhlậpvàonăm1999,cótrụsởtạiNewton,Massachusetts,chuyêncungcấpdịchvụchophépcáccánhânvàcáccôngtycóthểgiữliênlạckhithayđổiđịachỉemail.(4)Làmộtbảnđánhgiánhânviênthôngquabáocáocủanhữngnhânviênkhác.(1)Privatelabel:thươnghiệuđượcsởhữukhôngphảibởinhàsảnxuấtmàlànhàbánlẻhoặcnhàcungứngsảnphẩm.(1)Làthuậtngữdùngđểchỉnhữngcánhângiàucó,cókhảnăngcấpvốnchomộtdoanhnghiệpmớithànhlập,vàthôngthườngđểđổilại,họsẽcóquyềnsởhữumộtphầncôngty.(1)TheJetsonslàmộtbộphimhàihoạthìnhcủaMỹ,đượcsảnxuấtbởiHanna-Barbera,ramắtlầnđầuvàonăm1962.(2)Loạtrobotquânsựloạinhỏ,nângkhoảng18kgvàhoạtđộngtrênbánhxích.(3)SeriesBlàvòngtàitrợvốnlầnhai(sauSeriesA)củacácnhàđầutưmạohiểmhoặccácnhàđầutưcánhânchomộtdoanhnghiệp.Lượttàitrợnàydiễnrakhicôngtyđãhòanthànhnhữngmốcnhấtđịnhtrongpháttriểnkinhdoanh.(4)GeorgeBernardShaw(1856-1950):NhàsoạnkịchngườiIreland.(1)Video'RethinkWhatYouDrink'(Xemlạithứbạnđanguống)đượcđóngvàhátrapbởichínhSeth.(1)MirabilislàmộtcôngtycủaIsraelđãpháttriểnchươngtrìnhtinnhắnnhanhICQ(tươngtựnhưYahoo!Messenger).(2)People(conngười),Passion(đammê),vàPersever-ance(Kiêntrì).(1)MacGyverlàchươngtrìnhtruyềnhìnhdàitậpcủaMỹthuộcthểloạihànhđộng-phiêulưu.NhânvậtchínhcủachươngtrìnhtruyềnhìnhnàylàgiánđiệpMacGyver,vớikiếnthứcsâurộngvềkhoahọcvậtlýcóthểgiảiquyếtnhữngvấnđềphứctạpbằngbấtcứvậtliệuthôngthườngnàomàông

cótrongtay.NgườiMiêutôntộcCửuDicủaXiVưulàtổtiên.MỗinămvàothángBảyÂmlịch,cácphụnữtrongbảnngườiMiêuđềuháibảyloạithảodượcmàtổtiêntruyềnlạiđemủtrongnhữngchiếccốigiãgạođặcbiệtcholênmen,đếnkhoảngmùngchínthángChínlạidùngnếptrắngvànếpđencấtthànhrượu,tiếngMiêugọilàCatửu.MộcCậncónghĩlàhoadâmbụt.Hoàngđếtươnglai,thườngdùngđểchỉtháitử.Liễuởđâykhôngphảicâydươngliễu,màlàmộtloạicâylákim,hoanhỏliti,cómàutrắnghoặcđỏ,sinhtrưởngbênbờnướchoặcngaydướinước.TheoSơnHảikinh:ởNamHải,nơihaidòngnướctrongđụcgiaohòavàonhau,cómộtloàicâytênnhượcmộc,làkhởinguồncủaNhượcThủy.ÂmTậpchithuật:thuậtsửdụngâmthanhđểtấncôngngườikhác.TheothiênTiêuDaoDutrongNamHoakinhcủaTrangTử:“BắcMinhcóloàicá,tụcgọilàcôn.Thânmìnhrấtlớn,chẳngbiếttớimấyngàndặm.Hóathànhchim,têngọilàchimbằng(đạibàng).Giangcánhbaylượn,sảicánhrộngnhưmâycherợpmộtgóctrời.ThườngnươngsóngtogiócảmàbaythẳngtớiNamMinhHỏaxà:loàirắnđượcghilạitrongSơnHảikinh,biếtbaylượnvàchiêuhôhồngthủy,“mặtngườimìnhsói,cócánhbay,trườnbònhưrắn,tiếngkêuthethé,cóthểchiêuhôhồngthủyTríchtrongbàitừtheođiệuNgumỹnhâncủaNạpLanTinhĐức,nhanđềChiềuthutảnbộ.NgũThầnsơn:ởQuykhư,nơingànvạndòngnướccùngđổvềcónămngọnnúi,vìlànơiởcủathầntiênnênđượctônxưnglàNgũThầnsơn.TheoSơnHảikinhghichépvềnơiởcủaThầnhệTuấnĐế,ViênKhatiênsinhchorằngdòngdõiTuấnĐếcaiquảncảNgũThầnsơn.TheosáchLiệtTử,phầnThangVấnchép:“ĐivềphíaĐôngBộtHảichẳngbiếtbaonhiêudặmcócùngbiểnlớn,sâuthẳmkhôngđáy,têngọiQuykhư.Nơiđócónămngọnnúi,têngọilầnlượtlàĐạiDư,VânKiều,PhươngHồ,TiệmChâu,BồngLai,chuvitoànbộbavạndặm,caotớichínngàndặmTheosáchLiệtTử,phầnHoàngĐế:“HoàngĐếngủngày,mộngduđếnnướcHoaTư,khôngbiếtnướcnàyxamấynghìnvạndặm,đạikháithuyềnxekhôngthểtớiđượcTheosáchLiệtTử,phầnThangVấn:“KhôngbiếtvềphíaĐôngBộtHảimấyứcvạndặm,cómộtvụngnướcthămthẳmkhôngđáy,têngọiQuykhư.Nướctừtámphươngtrờichínphươngđất,nướctừdòngThiênHán(NgânHà)khôngngừngđổvềđâymàmựcnướcvẫnkhôngtăngkhônggiảm.TheoXuânThuthếphổ,“ContraiHoaTưtêngọiPhụcHy,congáitêngọiNữOaTrongSơnHảiKinhcóbađạiThầnhệ,ViêmĐếhệởTrungnguyên,TuấnĐếhệởphươngĐôngvàHoàngĐếhệmớinổisaunày.Loàiquáiđiểutrongthầnthoại,mỗikhixuấthiệnthườngkéotheohỏahoạn.

PhầnTâySơnkinhtrongSơnHảikinhviết:“Hìnhdánggiốnghạc,mỏtrắng,mìnhđenvằnđỏ,têngọiTấtPhương.Tiếngkêucũngnhưtêngọi,trôngthấyởđâuắtxảyrahỏahoạnởđóMộtngàytếtcổtruyềncủadântộcMiêuTrungQuốc,vẫncònlưutruyềnđếnngàynay.Vàongàynày,namnữthanhniênngườiMiêuthườngănvậnthậtđẹp,thổikhèncamúadướigốccâyđểchọnbạntrămnăm.Địađiểmtổchứcthườnglàtrênnhữngsườnnúiđãđượclựachọntừtrước,gọilàKhiêuHoacốc.Vuaphùthủy.LướilửaHỏaLinh.Ngườithờixưadùngngọclàmvậttrunggianđểtraođổilưuthônghànghóa(tươngtựnhưtiềnngàynay),gọilàngọctệ.Ngườikhổnglồ.Lòrèn.Vươngcơ:TrướcthờinhàChu,congáicủađếvươngvàchưhầuđềugọilàvươngcơ,từthờinhàChutrởđi,congáithiêntửdầndầnđổisanggọilàcôngchúa,congáicủachưhầuhoặcthânvươnggọilàquậnchúa.TheoSơnHảikinh,phầnTâySơnkinh:“ĐivềphíaTâybatrămnămmươidặmcóngọnnúitêngọiNgọcsơn,lànơiởcủaTâyVươngMẫuQuáchPhácchúthích:“Trênnúicónhiềungọcthạch,nêngọiNgọcsơn.”Haichữ“aođột”cónghĩalàlồilõm.NữOađềcậptớiởđâykhôngphảiNữOađộiđávátrờimàlàcongáiútcủaViêmĐếtrongthầnthoại,vềsauhóathànhchimTinhVệngậmđálấpbiểnĐông.SơnHảikinh–Đôngsơnkinh:“NúiCôPhùngcóloàithứhìnhdạngnhưcáo,cócánh,tiếngkêunhưhồngnhạn,têngọitệtệ.Tệtệthuộcgiốnghồly,tuycócánhnhưngrấtyếuớt,khómàbaylênđượcTheoSơnHảikinh–HảiNộiBắckinh:“TâyVươngMẫulưngtựakỷ,đầucàihoangọc,phíaNamcóbaconThanhđiểu,đưacơmchoTâyVươngMẫuTheoSơnHảikinh–ĐạiHoangTâykinh:“BaconThanhđiểuđầuđỏmắtđen,mộtcontênĐạiThu,mộtcontênTiểuThu,concònlạitênlàThanhĐiểu.”SơnHảikinh:“Langđiểulàloàichimlành,toànthântrắngmuốtLiệt:lẫmliệt,mạnhmẽ.Dương:Tháidương,dươngkhí.(1)NămsáchhàngđầucủakinhHê-brơ(DoTháicổ)(2)Tuyểntậpnhữngđiềurăndạycủacácđạigiáotrưởng,đượccoinhưnhữnggiảithíchxácthựccủakinhTorahhayluậtthànhvăn.(4)Năm1601lịchthiênchúagiáo..sup">(4).Ôngtựnhủrằngphảiđingủthôi.

(5)Năm1605lịchthiênchúagiáo..sup">(5).

(6)KhănlễcủangườiDoTháichùmkhicầukinh..sup">(6)ra,cởichiếcáo

vétxoàngxĩnhvàchiếcquầnthườngmặc,chotấtcảvàomộtcáitúidato,lấyramộtbộquầnáonhungvàxa-tanh,mộtcáimũcócắmlông.Anhtamặcvào,giấuchiếctúicóquầnáocũ.Rồianhtalênngựa.

(7)MarranelàngườiDoTháiởTâyBanNhahayBồĐàoNhabịcưỡngbứcphảicảiđạosangthiênchúagiáonhưngvẫnbímậthànhđạo..sup">(7),Naominói.

(8)Kippa:MũchỏmcủangườiDoTháikhiđiLễnhàthờ.sup">(8).Đólàmộtdấuhiệuđãthỏathuận:Mọiviệcđềutốt.Saubuổilễ,Aaronđếnchỗôngcậuđónem,dắttayemratrướcnhàthờ,nhậpđoànvớiNaomiđangđicùngemgáinhỏ.Điđầulàôngbốhọ,tiếpsaulàbàmẹbếđứabénhấttrongtayvàmộtemtrainhỏkhác.

(9)TênnhữngngườiHàLan,năm1626,đặtchothànhphốNewYorksaunày..sup">(9),thuộcđịacủaHàLan,mộtchiếctàutêngọiSainte-Catherinecậpbến,trêntàucóhaimươibangườiDoThái.HọtrốnkhỏithànhphốcảngRecife,ởBrésil,nơitòaánchốngdịgiáolanđến.

(3)Golem:TrongtruyềnthuyếtDoTháiởĐôngÂu,golemlàmộthìnhnhân,lúcnàylúckhác,ngườitacóthểtruyềnchogolemmộtlinhhồn..sup">(3)TheoTiêudaoducủaTrangTử:BắcMinhcóloàicá,têngọilàCôn,thânlớnkhôngbiếtmấynghìndặm.KhibiếnthànhchimgọilàBằng(đạibàng),sốnglưngrộngkhôngbiếtmấyngàndặm.Mỗikhicấtcánhbaylên,sảicánhchephủcảbầutrời.Lúclàđạibàng,thườngtheosôngđàomàđếntậnNamMinh.TôngBá:quanthờicổcủaTrungQuốc,coigiữchuyệnlễnghi,phụgiúpđếvươngcaiquảnviệctrongtôngthất,nắmgiữviệctếlễtổtiên,đồngthờiquảntấtcảphéptắclễnghitrongtôngmiếuvàtôngtộc.Nghĩalà:Mơnmởnđàonon,rựcrỡnởhoa,tríchtừbàiĐàoyêutrongKinhThi.Haichữ“yêu”và“dao”trongtiếngTrungQuốcphátâmgầngiốngnhau,đềulà“yao”,chỉkhácvềthanh,nênThiếuHạohiểulầm.Liễuởđâykhôngphảicâydươngliễu,màlàmộtloạicâylákim,hoanhỏliti,cómàutrắnghoặcđỏ,sinhtrưởngbênbờnướchoặcngaydướinước.Bướmtrắngbốncánh.Loàicâyđượctônxưnglàthầnthụ,sinhtrưởngởThangcốc,nơimặttrờimọc.SiMỵVõngLượng:theotruyềnthuyếtlàthuộchạdướitrướngXiVưu,saunàyđượcdùngđểchỉchungcácloàiyêumaquỷquái.Nguyênvăn:“嘆隙中駒,⽯中⽕,夢中⾝”(Thánkhíchtrungcâu,thạchtrunghỏa,mộngtrungthân),bacâunàyrúttừbàiHànhHươngtửcủaTô

ĐôngPha(1036-1101)thờiTống,cóthểhiểulà:cảmthánthay,cuộcđờithoảngquanhưchớpmắt,chẳngkhácnàobóngcâubayngangcửasổ,ngọnlửaxẹtrakhiđánhlửahaynhữngcâuchuyệnvụttrôiquatrongcơnmộngmị.Theotruyềnthuyết,đâylànơiHoàngĐếgiaochiếnvớiViêmĐế.Tênconsôngthờixưa,bắtnguồntừHàNam,chạyquatỉnhSơnĐôngvàoBộtHải,TrungQuốc.Ảnhmộc.TheoThậpDiký,đâylàmộtlạicây,banngàymộtphiếnlácótớitrămchiếcbông,tốiđến,hoalạicóthểphátquang,sángnhưsaotrời.Kiếnmộc:đượctônxưnglàcâythầntrongtruyềnthuyết,cóthểnốithônggiữatrờivàđất,ngườivàthần.TươngtruyềnPhụcHy,HoàngĐếv.v…đềuđiđilạilạigiữathiênđìnhvànhângianbằngchiếcthangkỳdiệunày.NgọcHồngthảo(cỏNgọcHồng),trongThitừviết“CônLuâncóloàicỏgọilàNgọcHồng,hễaiănvàosẽsaykhướt,ngủluônbatrămnămmớitỉnhlại

TableofContentsMỤCLỤCLỜINÓIĐẦU►TrẻemDoThái:TÔNTHỜTRÍTUỆLÀTÍNNGƯỠNGĐỜICON

Nhàcháyrồi,concầnmangtheotrítuệTừnhỏ,conđãhọcthuộcThánhKinhCựuƯớcNgoạingữlàngônngữconphảihọctừnhỏTừnhỏconđãbiếtsáchvởlàngọtngàoHọctrithứckhôngbaogiờlàmuộnĐặtcâuhỏilàthóiquencủaconTrítuệcủaconbắtđầutừkhảnăngchúýSuynghĩcóthểmanglạitrítuệvôbiênchoconĐọcthêm:Conmuốntựtrảinghiệm►TrẻemDoThái:TỰLẬPTỰCƯỜNGLÀKĨNĂNGSINHTỒNCỦACON

TinvàobảnthânmớicóthểsớmtựlậpBíquyếtđểcókhảnăngsinhtồnmạnhmẽ2tuổi,conđãbắtđầuphảilaođộngTừnhỏconđãcóthểtựmìnhtiếnlênphíatrướcTrừngphạtconhợplísẽhiệuquảnhấtConlàmộtđứatrẻdũngcảmDám"xuấtđầulộdiện"cũnglàkhảnăngcủaconThấtbạichẳnglàgìđốivớiconChămchỉluônlàphẩmchấttốtđẹpcủacon►TrẻemDoThái:QUẢNLÝTÀICHÍNHTRONGKINHDOANHLÀKĨNĂNGCƠBẢNCỦACON

3tuổi,conđãbắtđầuhọcnhậnbiếtđồngtiền5tuổi,conđãbắtđầu“làmthêm”kiếmtiềnChodùconrấttiếtkiệmnhưngtuyệtđốikhôngkeokiệtChodù1đô,concũngmuốnkiếmRốtcuộcmộtcânđồngcógiálàbaonhiêu?Conhiểu,nguyhiểmvàthànhcôngtỉlệthuậnvớinhauThànhtín,nguyêntắckinhdoanhcủacon►TrẻemDoThái:THÂNTHIỆNVỚINGƯỜIKHÁCLÀNGUYÊNTẮCXỬTHẾCỦACON

Consẽđốiđãivới"hàngxóm"nhưvớichínhbảnthânmìnhHàngxómgặpkhókhăn,đươngnhiênphảirataygiúpđỡConmuốnlàmđứatrẻlễphépnhấtContuyệtđốisẽkhôngcoithườngngườikhác

Dùcònnhỏ,nhưngconđãcótinhthầnđoànkếtConbiếthaicáitai>mộtcáimiệngTrướckhikếtbạn,conchắcchắnsẽsuynghĩkĩDùvậtcótốtthếnàoconcũngkhôngépbuộcngườikhác►ChamẹDoThái:QUANNIỆMGIÁODỤCCỦACHÚNGTÔICÓSỨCẢNHHƯỞNGLỚNNHẤT

Conyêu,chúngtavuivẻchấpnhậnconTấtcảsựgiáodụcđềulàvìtươnglaicủaconPháttriểntiềmnăngchotrẻcàngsớmcàngtốtQuanniệmluilạithờigianhưởngthụConcóthếmạnh,cầntiếptụcpháthuyTàiănnóichiếmmộtnửathànhcôngConphảibiếtthưởngthứccáiđẹpLễVượtQua,cùngnhaunhớlạinhữngnămthánggiankhổnào!Giỏilắm!Chiếcghếconlàmrấtđẹp!►ChamẹDoThái:AINÓICHÚNGTÔIKHÔNGCHÚTRỌNGGIÁODỤCĐẠOĐỨCCHOCONCÁI?

Conyêu,conphảihiếukínhvớichamẹConyêu,kínhtrọngchamẹlàvôcùngquantrọngGặpthầycôgiáo,conphảicúichàotrướcConhãyluôndànhdụmtiềnđểchongườiănxinConyêu,đừngtùytiệnnổigiậnvớingườikhácHãyyêuthươngbảovệcácloàivậtnhỏThànhthật,giữchữtínlàmộttrongnhữngphẩmchấtcầnthiết►ChamẹDoThái:CƠTHỂMẠNHKHỎEMỚILÀTIỀNĐỀCỦAHẠNHPHÚCConyêu,giữgìnvệsinhsạchsẽnhé!CáchkếthợpdinhdưỡngnhưvậymớilàkhoahọcnhấtConhãynhớ,ănuốngkhôngchỉphảiđúnggiờmàcòncầncóđiềuđộĐinàoconyêu,vậnđộngnhiềucơthểcàngcườngtrángConyêu,nhớdọndẹpphòngconchosạchsẽĐểbốmẹgiúpconsắpxếpthờigiannghỉngơihợplíVănhóatrênbànăn-vănhóađặcbiệtcủangườiDoTháiPHỤLỤCTÁCPHẨMKINHĐIỂNNGƯỜIDOTHÁIPHẢIĐỌC