ebk; ebk; - -- d;thAd;thAd;thAdownload.ssapunjab.org/sub/instructions/2018/February/Punjabi10th… · ebk; ebk; - --- d;thAd;thAd;thA gqÙBLF (1) gkmFg[;se - ;kfjs wkbk eftsk Gkr

0

1

ebk; ebk; ebk; ebk; ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

2

g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/


gqÙBLF (1) gkmFg[;se - ;kfjs wkbk

eftsk Gkr ns/ tkose Gkr

(2) gkmFg[;se - tzBrh

fJeKrh Gkr ns/ ejkDh Gkr

(3) g[;seF Bktb (fJZe j'o BtK ;kb)

fJBQK fszBK g[;seK ftZu'A fJZeFfJZe Bzpo d/ t;s{fBÙm gqÙB e[Zb- 10 Bzpo d/ nkT[Dr/.

B'NLFB'NLFB'NLFB'NLF T[go'es g[;seK ftZu'A t;s{fBÙm gqÙB pDkJ/ rJ/ jB. fJBQK B{z gVQe/ ftfdnkoEh d[jokJh eoBr/. fJ; s'A fJbktk ;kohnK feskpK B{z th fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.

(1) eftsk Gkr(1) eftsk Gkr(1) eftsk Gkr(1) eftsk Gkr

r[owfsFekftr[owfsFekftr[owfsFekftr[owfsFekft

(1)(1)(1)(1) r[o{ BkBe d/t ihr[o{ BkBe d/t ihr[o{ BkBe d/t ihr[o{ BkBe d/t ih

1a 1a 1a 1a gtD[ rgtD[ rgtD[ rgtD[ r[o{ gkDh fgsk[o{ gkDh fgsk[o{ gkDh fgsk[o{ gkDh fgsk

t;s{fBÙm gqÙBLFt;s{fBÙm gqÙBLFt;s{fBÙm gqÙBLFt;s{fBÙm gqÙBLF

1. “gtD[ r[o{ gkDh fgsk” fe;dh ouBk j?<

2. ihtK dh nkswk bJh r[o{ dh b'V fezBh j?<

3. r[o{ ih B/ “gtB B{z” fe;dk o{g dZf;nk j?<

4. r[o{ ih nB[;ko ihtK dk fgsk e"D j?<

5. r[o{ ih B/ gkDh B{z fe;dk o{g dZf;nk j?<

6. ;G ihtK dh tZvh wksk e"D j?<

7. r[o{ ih nB[;ko ihtK dk fyvktk s/ fyvkth e"D j?<

3

8. gowkswk dh j˜{oh ftZu ihtK d/ uzr/ wzd/ ezwK dh gVskb e"D eodk j?<

9. fejV/ ekoBK eoe/ iht nekb g[oy d/ B/V/ ns/ d{o j[zd/ jB<

10. fejV/ iht nkgDh fwjBs ;¯b eo rJ/ jB<

2a 2a 2a 2a ;' feT[ wzdk nkyhn?;' feT[ wzdk nkyhn?;' feT[ wzdk nkyhn?;' feT[ wzdk nkyhn?

1. “;' feT[ wzdk nkyhn?” fe;dh ouBk j?<

2. ““;' feT[ wzdk nkyhn?”” Ùpd ftZu fJ;soh s'A fpBK fe;dh j'Ad ;theko ehsh rJh j?<

3. r[o{ BkBe d/t ih nB[;ko fe;dh f;¯s Bkb ;Zu/ dopko ftZu edo g?Adh j?<

4. oki/ fe; s'A iBw b?/Ad/ jB<

5. “Gzv” Ùpd dk eh noE j?<

6. “;' feT[ wzdk nkyhn?” Ùpd ftZu fe;dh wjkBsk dZ;h rJh j?<

7. fe; iht d/ wZE/ T[Zs/ GkrK dh wDh Ù'Gdh j?<

8. “;' feT[ wzdk nkyhn?” ;b'e r[o{ BkBe d/t ih dh fejVh pkDh ftZu'A fbnk frnk j?<

3a 3a 3a 3a rrB w?A Ekb[rrB w?A Ekb[rrB w?A Ekb[rrB w?A Ekb[

1. “rrB w?A Ekb[” fe;dh ouBk j?<

2. “rrB w? Ekb[” ftZu fe;dh nkosh T[skoh ik ojh j?<

3. gowkswk dh nkosh ftZu rrB eh j?<

4. gowkswk dh nkosh ftZu skfoe wzvb eh j?<

5. “GtyzvBk” s'A eh Gkt j?<

6. GtyzvBk (gqwkswk) dh nkosh T[skofdnK gtB eh eo ojh j?<

7. gqwkswk dh nkosh T[skofdnK pB;gsh eh eo ojh j?<

8. gqwkswk dh ;op ftnkge i's dk frnkB fe; soQK gqkgs j[zdk j?<

9. “rrB w?A Ekb[” Ùpd ftZu gqG{ dk ;o{g “;or[D” dZf;nk j? iK “fBor[D”.

10. r[o{ BkBe d/t ih dh pkDh feZE/ doi j?<

11. r[o{ BkBe d/t ih fe; ekftFXkok d/ eth jB<

4

((((2222)))) r[o{ nwodk; ihr[o{ nwodk; ihr[o{ nwodk; ihr[o{ nwodk; ih

1a nBzd Gf1a nBzd Gf1a nBzd Gf1a nBzd GfJJJJnk w/oh wkJ/nk w/oh wkJ/nk w/oh wkJ/nk w/oh wkJ/


1. r[o{ nwodk; ih f;ZyK d/ fezBt/A r[o{ jB<

2. r[o{ nwodk; ih dh gqf;ZX pkDh fejVh j?<

3. “nBzd GfJnk w/oh wkJ/” eftsk fe;dh ouBk j?<

4. nBzd fe; soQK gqkgs j[zdk j?<

5. ;fsr[o dh gqkgsh Bkb eh fwfbnk j?<

6. r[o{ ih fe;dk Ùpd rkT[D bJh efjzd/ jB<

7. r[o{ dh “wB” B{z fe; Bkb i[fVnk ofjD bJh efjzd/ jB<

8. fe;B{z :kd oZyD Bkb ;ko/ d[Zy d{o j' iKd/ jB<

9. “nBzd dh gqkgsh” Ùpd ftZu gqwkswk B{z fej' fijk dZf;nk j?<

10. nBzd dh gqkgsh fe; okjhA j[zdh j?<

11. nBzd dh g qkgsh r[o{ ih dh fejVh w[Zy ouBk dk nzr j?<

2a 2a 2a 2a J/ ;ohok w/fonkJ/ ;ohok w/fonkJ/ ;ohok w/fonkJ/ ;ohok w/fonk

1. “J/ ;ohok w/fonk” fe;dh pkDh$Ùpd j?<

2. “J/ ;ohok w/fonk” pkDh eftsk fe;B{z ;zp'fXs j?<

3. ;oho ;z;ko ftZu nk e/ eh eodk j?<

4. ;oho B{z fe;B/ pDkfJnk j?<

5. gqwkswk wB ftZu fe; dh fwjo Bkb fBtk; eodk j?<

6. fgSb/ iBwK d/ eowK ftZu fby/ nB[;ko fe;dh fwjo gqkgs jz[dh j?<

7. fe; Bkb wB bkT[D tkbk ;oho ;¯b j[zdk j?<

3a 3a 3a 3a feogfeogfeogfeog[k[k[k[k efo e? pyf; b?j[efo e? pyf; b?j[efo e? pyf; b?j[efo e? pyf; b?j[

1. “feogk efo e? pyf; b?j[” fe;dh pkDh j?<

2. “jfo feogk efo e? pyf; b?j[” Ùpd ftZu gqG{ nZr/ ekjdh nodk; ehsh rJh j?<

3. n;hA iht fej' fij/ jK<

4. gqG{ Bkb fe; soQK fwfbnk ik ;edk j?<

5

5. r[o{ gq;zB j' e/ fe;dk Bk; eodk j?<

6. ;z;ko ftZu feBQK dh i?Fi? eko j[zdh j?<

7. gqwkswk e'b'A eh wzrDk ukjhdk j?<

8. r[o{ nwodk; ih nB[;ko gqG{ B{z fwbD ftZu e"D ;jkJh j[zdk j?<

9. r[o{ gq;zB j' e/ fejVh dks fdzdk j?<

(3)(3)(3)(3) r[o{ noiB d/t ihr[o{ noiB d/t ihr[o{ noiB d/t ihr[o{ noiB d/t ih

1a s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk1a s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk1a s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk1a s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk


1. “s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk” fe;dh pkDh j?<

2. r[o{ noiB d/t ih dh ouh j'Jh pkDh dk BK fby'<

3. r[o{ ih nB[;ko wksk$fgsk$pzX[g$Gqksk$;GBh EkJhA okyk e"D j?<

4. r[o{ ih nB[;ko ;ko/ ihtFizs{ fe;B/ g?dk ehs/ jB<

5. “ftekoK dk n"yk x'b” fe; soQK fiZfsnk ik ;edk j?<

6. fe; B{z fXnkT[D Bkb wjK ;[Zy gqkgs j[zdk j?<

2a fwm p'bV2a fwm p'bV2a fwm p'bV2a fwm p'bVk ih jfo ;iD[k ih jfo ;iD[k ih jfo ;iD[k ih jfo ;iD[

1. “fwm p'bVk ih jfo ;iD[” fe; dh pkDh j?<

2. “fwm p'bVk ih jfo ;iD[” pkDh ftZu r[o{ ih B/ fe; o{g ftZu nkgD/ Gkt gqrN ehs/ jB<

3. r[o{ ih fe; dh ÙoB g?D dh rZb eod/ jB<

4. “jT[ fp;w[ GJh ih jfo do;B[ d/fy ngkok” ekft ;so fejVh pkDh ftZu doi j?<

5. “nkfd nzfs wfX gqG[ oftnk ifbFEfb wjhnfb ;'Jh” ekft ;so dk ouDjkok e"D j?<

3a w/ok wB[ b'u? r[o do3a w/ok wB[ b'u? r[o do3a w/ok wB[ b'u? r[o do3a w/ok wB[ b'u? r[o do;;;;B skJhB skJhB skJhB skJh

1. “w/ok wB b'u? r[o do;B skJh” pkDh fe; r[o{ dh j?<

2. “w/ok wB b'u? r[o do;B skJh” pkDh ftZu fe; d/ fwbkg dh sV¯ fpnkB ehsh j?<

3. r[o{ ih dk wB r[o{Ffgsk d/ fwbkg bJh fe; soQK sVc fojk j?<

4. r[o{ ih nkgDh fizd B{z fe; s'A e[opkB j'D bJh efjzd/ jB<

6

5. “w/o/ ;iD[ whs w[oko/ ihU” fe;B{z fejk frnk j?<

6. r[o{Ffgsk d/ ftS'V/ ftZu fJe xVh fpskT[Dh fezB/ ;w/A fizBh bzwh j' iKdh j?<

7. “w/ok wB b'u? r[o doÙB skJh” Ùpd B{z fezB/ GkrK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

8. GkrK Bkb eh gqkgs j'fJnk j?<

9. r[o{F;zsK Bkb fe;B/ fwbkfJnk j?<

10. “w'fj o?fD B ftjkt? Bhd Bk nkt/, fpB[ d/y/ r[o dopko/ ihT[.” fJj pkDh fe; eftsk ftZu'A

bJh rJh j?<

(4) (4) (4) (4) GkJh r[odk; ihGkJh r[odk; ihGkJh r[odk; ihGkJh r[odk; ih

1a ;fsr[o BkBe gqrfNnk1a ;fsr[o BkBe gqrfNnk1a ;fsr[o BkBe gqrfNnk1a ;fsr[o BkBe gqrfNnk


1. “;fsr[o BkBe gqrfNnk” dh pkDh d/ ouBjko eth e"D j?<

2. GkJh r[odk; ih dh ouh j'Jh ouBk fejVh j?<

3. fe; d/ gqrN j'D Bkb ;z;ko s'A nfrnkBsk dk jB/Qok fwN frnk<

4. Ù/o dh Gpe Bkb fe; dh vko N[ZN iKdh j?<

5. fiZE/ th r[o{ BkBe d/t ih g?o Xod/ jB, T[j EK fej' fijh j' iKdh j?<

6. uko/ fdÙktK B{z fe; B/ skfonk<

7. xoFxo ftZu eh j'D bZrk<

8. r[o{ BkBe d/t ih fe; :[Zr ftZu g?dk j'J/<

9. r[o{ BkBe d/t ih d/ iBw Bkb fe; dk gqekÙ j'fJnk<

2a d/fy gokJhnk uzrhnk2a d/fy gokJhnk uzrhnk2a d/fy gokJhnk uzrhnk2a d/fy gokJhnk uzrhnk

1. “d/fy gokJhnk uzrhnk” eftsk fe; dh ouBk j?<

2. gokJhnK fJ;sohnK B{z fe; d/ pokpo ;wMDk ukjhdk j?<

3. fjzd{ bJh gokfJnk XB ykDk fe;d/ pokpo j[zdk j?<

4. w[;bwkB bJh fejVh uh˜ ;{o d/ wk; ykD d/ pokpo j?<

5. fejVk ;[y dk ¯b gqkgs eodk j?, oki :'r dk nBzd wkDdk j?<

6. r[ow[Zy fe; s'A e[opkB iKdk j?<

7

3a nkfg Gbk ;G[ ir[ Gbk 3a nkfg Gbk ;G[ ir[ Gbk 3a nkfg Gbk ;G[ ir[ Gbk 3a nkfg Gbk ;G[ ir[ Gbk

1H nkfg Gbk ;G[ ir[ Gbk fe;dh ouBk j?<

2H Gbk eoB tkb/ B{z ;kok ;z;ko fej' fijk fdykJh fdzdk j?<

3H GrtkB feqÙB gKvtK d/ feT[A ;jkJh j'J/<

4H e"otK d/ fdb ftZu eh ;h<

5H :[fXÙNo B{z e'Jh p[ok feT[A Bõ BjhA nkfJnk<

6H N{Nh dh Xko ftZu'A eh tfj s[odk j?<

4a nfeqsxD 4a nfeqsxD 4a nfeqsxD 4a nfeqsxD

1H “nfeqsxD” fe;dh ouBk j?<

2H nfeqsxD e"D j[zd/ jB<

3H Xosh B{z feBQK uhiK dk Gko BjhA bZrdk<

4H Xosh B{z ;G s'A tZX Gko feBQK dk bZrdk j?<

5H GkJh ;kfjp nB[;ko wkfVnK s'A th wkV/ e"D jB<

8

;{¯h ekft;{¯h ekft;{¯h ekft;{¯h ekft

Ù/y ¯ohd ihÙ/y ¯ohd ihÙ/y ¯ohd ihÙ/y ¯ohd ih

t;s{fBÙm gqÙBt;s{fBÙm gqÙBt;s{fBÙm gqÙBt;s{fBÙm gqÙBLLLL

1. pkpk ¯ohd ih d/ ;b'eK dh ;[o fej' fijh j?<

2. ¯ohd ih wB[Zy B{z fe;/ d/ n"r[D c'bD s'A gfjbK feXo d/yD bJh efjzd/ jB<

3. ¯ohd ih fe;/ dh fBzfdnk eoB tkb/ wB[Zy B{z gfjbK feZE/ Mksh wkoB bJh efjzd/ jB<

4. ¯ohd ih nB[;ko oZp feZE/ t;dk j?<

5. ¯ohd ih nB[;ko ÙZeo, yzv, fwÙoh s/ Ùfjd fej' fij/ gdkoE jB<

6. pkpk ¯ohd ih nB[;o ;G s'A fwZmh uh˜ fejVh j?<

7. ¯ohd ih dh o'Nh fe; uh˜ dh pDh j?<

8. ¯ohd ih nB[;ko e"D xD/ d[Zy ;fjDr/<

9. pkpk ¯ohd ih fej' fijh o'Nh ykD dk T[gd/Ù fdzd/ jB<

10. ̄ ohd ih nB[;ko wB[Zy fdB d/ uko gfjo fe; soQK r[˜kodk j?<

11. ̄ ohd ih nB[;ko wB[Zy oks d/ uko gfjo fe; soQK r[˜kodk j?<

12. ̄ ohd ih nB[;ko wB[Zy B{z e"D b/yk g[ZS/rk<

13. ̄ ohd ih nB[;ko pzdk d[BhnK ftZu eh eoB nkfJnk j?<

14. ̄ ohd ih B/ fej' fij/ eZgV/ gkJ/ j'J/ jB<

15. ekb/ eZgfVnK tkbk ceho n;b ftZu ekjd/ Bkb Gfonk j'fJnk j?<

16. ekb/ eZgfVnK s'A pzdk fej' fijk brdk j?<

17. ̄ ohd ih nB[;ko fe;Ffe; B{z d[Zy bZrk j?<

18. ̄ ohd ih nB[;ko xoFxo ekjdh nZr bZrh j'Jh j?<

19. ̄ ohd ih fe;/ Bkb fej' fijk p'b p'bD s'A toid/ jB<

20. ̄ ohd ih nB[;ko ;G d/ fjofdnK ftZu e"D tZ;dk j?<

21. Ù/y ¯ohd ih fe; Xkok d/ eth jB<

22. Ù/y ¯ohd ih d/ fezB/ ;b'e “;qh r[o{ rqzE ;fjp” ftZu doi jB<

9

Ùkj j[;?BÙkj j[;?BÙkj j[;?BÙkj j[;?B

t;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBL

1. “;G feS[ w/ok s{z”$ “;kJh fiBQK d/ tb”$ “nkfg B{z gSkD” eftsk fe; dh ouBk j?<

2. “;G feS[ w/ok s{z” eftsk fe;B{z ;zp'fXs j?<

3. Ùkj j[;?B fe;B{z nzdoFpkjo s/ o'wFo'w ftZu t;dk s/ ;oho dk skDkFpkDk nB[Gt eodk

j?<

4. “;G feS[ w/ok s{z” ek¯h ftZu Ùkj j[;?B nkgD/Fnkg bJh fejV/ Ùpd dh tos'A eodk j?<

5. “;kJhA fiBQKdV/ tfb” eftsk fe;B{z ;zp'fXs j?<

6. feBQK B{z e'Jh ˆw BjhA j[zdk<

7. Ùkj j[;?B fejV/ fJÙe dh rZb eodk j?<

8. ihtFfJ;soh fe;dk tgko eo ojh j?<

9. Ùkj j[;?B fJ;soh o{g ftZu fe; s'A tkoh iKdk j?<

10. “nkfg B{z gSkD[” ek¯h fe;B{z ;zp'fXs j?<

11. pzd/ B{z fe;dh gSkD eoB bJh fejk frnk j?<

12. uKdh d/ SZfinK tkb/ ;'B/ d/ feb/ fe™ ÙwÙkB ;wkB jB<

13. Ùkj j[;?B nB[;ko pzd/ d/ f;o T[Zs/ e"D ;kf˜Ù eo fojk j?<

14. pzd/ d/ ezw nkT[D tkbh n;b ikfJdkd fezBh e[ j?<

15. “nkfg B{z gSkD[” eftsk ftZu Ùkj j[;?B wB[Zy B{z fejVh uh˜ SZvD bJh efjzdk j?<

16. “nkg B{z gSkD[” ek¯h ftZu Ùkj j[;?B B/ nkgD/ bJh fejVk Ùpd tofsnk j?<

17. Ùkj j[;?B fe; ekft Xkok dk eth j?<

18. Ùkj j[;?B B/ fe; ekftFo{g ftZu ouBk ehsh j?<

p[p[p[p[ZZZZbQ/ ÙkjbQ/ ÙkjbQ/ ÙkjbQ/ Ùkj


1. p[ZbQ/ Ùkj dh ouh j'Jh fe;/ fJZe eftsk dk BK fby'<

2. fcon"B feZE'A dk jzekoh pkdÙkj ;h<

3. fcon"B dk wkD fe;B/ s'fVnk ;h<

4. p[ZbQ/ Ùkj fe;dk G/d gkT[D dk dkntk BjhA eodk<

5. p[ZbQ/ Ùkj fejVh fJZe' rZb eodk j?<

10

6. p[ZbQ/ Ùkj B{z ;z;ko ftZu fe; s'A fpBK j'o e[M BjhA fd;dk<

7. “p[ZbQk eh ikDk w?A e"D” eftsk ftZu eth fe;dh gSkD eoB d/ :sB ftZu j?<

8. “p[ZbQk eh ikDk w?A e"D” ek¯h p[ZbQ/ Ùkj dh fejVh nt;Ek B{z gqrN eodh j?<

9. “fJÙe dh BthAT[ BthA pjko” eftsk ftZu eth fejV/ fJÙe dh rZb eodk j?<

10. p[ZbQ/ Ùkj fejVh uh˜ c{eD bJh efjzdk j?<

11. p[ZbQ/ Ùkj fejVh uh˜ GzBD bJh efjzdk j?<

12. w;hs ftZu e"D T[wo fpsk fdzdk j?<

13. fJÙe dk ;pe gVQB Bkb wfjow :ko (oZp) feZE/ fwb fgnk<

14. p[ZbQ/ Ùkj “oKMk” fe;B{z efjzdk j?<

15. p[ZbQ/ Ùkj B/ jho Ùpd fe; bJh tofsnk j?<

16. fejVh nt;Ek B{z gqkgs eoe/ p[ZbQ/ Ùkj dh e{e g[eko ısw j' rJh<

17. p[ZbQ/ Bkb'A uzrk fe;B{z fejk frnk j?<

18. ozrV Bkb'A uzrk fe;B{z fejk frnk j?<

19. Ùj[ B{z e"D gk™dk j?<

20. fyzro T[Zs/ eh x;kfJnk iKdk j?<

21. p[ZbQ/ Ùkj nB[;ko Ùj[ B{z gkT[D bJh eh pDBk g?Adk j?<

22. p[ZbQ/ Ùkj nB[;ko Ùj[ B{z gkT[D bJh eh eoBk g?Adk j?<

23. p[ZbQ/ Ùkj d/ w[oÙd (r[o{) dk BK eh ;h<

24. p[ZbQ/ Ùkj B/ gzikph ftZu fezBhnK ek¯hnK fbyhnK<

pho ekftpho ekftpho ekftpho ekft

r[o{ r'fpzd f;zx ihr[o{ r'fpzd f;zx ihr[o{ r'fpzd f;zx ihr[o{ r'fpzd f;zx ih

uzvh dh tkouzvh dh tkouzvh dh tkouzvh dh tko


1. “uzvh dh tko” fe; dh ouBk j?<

2. “uzvh dh tko” fezBQKFfezBQK dh bVkJh dk toDB j?<

3. “uzvh dh tko” dk w[Zy gkso e"D j?<

4. gzikph ;kfjs dh gfjbh gqw[Zy pho o;h ouBk dk BK fby'<

5. “uzvh dh tko” ftZu pdh dk gqshe fe;B{z fdykfJnk frnk j?<

11

6. “uzvh dh tko” ftZu B/eh dk gqshe fe;B{z fdykfJnk frnk j?<

7. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ “uzvh dh tko” fe; ekft o{g ftZu fbyh j?<

8. d[ork d/th B/ fe;d/ fYZv ftZu sbtko wkoh<

9. :[ZX ftZu fe;dh ;tkoh dh X[zw gJh j'Jh ;h<

10. okeÙ w?dkB ftZu fe; soQK rZi oj/ ;B<

11. okeÙK dhnK Bk;K fe; soQK dhnK ;B<

12. okeÙK d/ w{zj fej' fij/ ;B<

13. d/tfsnK dk okik e"D ;h<

14. d[ork d/th B/ oki/ ;[zG B{z fe; jfEnko Bkb wkfonk<

15. okeÙK dhnK c"iK feBQK B{z wo/ d/y e/ XkjK wko ojhnK ;B<

16. fejVhnK c"iK w?dkB SZv e/ GZi rJhnK<

17. fe; B{z oki nfGÙ/e bJh p[bkfJnk frnk<

18. fe; oki/ d/ f;o s/ SZso M[bkfJnk frnk<

19. “d[ork gkm” fe; B{z fejk frnk j?<

20. “fejVk gkm eoB tkbk i{BK” ftZu BjhA g?Adk<

21. pho ekft Xkok dk eth fejVk j?<

Ùkj w[jzwdÙkj w[jzwdÙkj w[jzwdÙkj w[jzwd

izrBkwk f;zxK s/ f¯ozrhnKizrBkwk f;zxK s/ f¯ozrhnKizrBkwk f;zxK s/ f¯ozrhnKizrBkwk f;zxK s/ f¯ozrhnK

Ta Ta Ta Ta f;zxK dk izr bJh r[owskf;zxK dk izr bJh r[owskf;zxK dk izr bJh r[owskf;zxK dk izr bJh r[owsk


1. “izrBkwk f;zxK s/ fcozrhnK” fe; dh ekft ouBk j?<

2. Ùkj w[jzwd dh ouh j'Jh fe;/ fJZe eftsk dk BK fby'<

3. “izrBkwk f;zxK s/ fcozrhnK” ftZu feBQKFfeBQK dh bVkJh dk jkb fpnkB ehsk frnk j?<

4. f;ZyK B/ fe; T[Zs/ jwbk eoB bJh r[owsk ehsk<

5. f;Zy b[fXnkD/ B{z ¯sfj eoe/ feZE/ gj[zuDk ukj[zd/ ;B<

na f;zxK dh uVQsna f;zxK dh uVQsna f;zxK dh uVQsna f;zxK dh uVQs

12

1. ;odkoK d/ S?b pKe/ g[Zso fej' fij/ ;B<

2. pj[s ;ko/ febQ/ cfsj eoB tkb/ e"D ;B<

3. wM?b$d[nkphJ/$izp{oıkBk feBQK "̄iK ftZu Ùkfwb ;h<

Ja izr dk jkbJa izr dk jkbJa izr dk jkbJa izr dk jkb

1. “izr dk jkb” ftZu fejVh EK dh bVkJh dk f˜eo j?<

2. N[zv/ bkN e"D ;h<

3. “izr dk jkb” ftZu r[Z;k fe;B{z nkfJnk<

4. bVkJh ftZu fe;dh jko j'Jh<

5. bVkJh ftZu w?dkB feBQK d/ jZE nkfJnk<

6. Ùkj w[jzwd f;ZyK s/ nzro/̃ K dh izr B{z feBQK dh izr ;wMdk ;h<

7. Ùkj w[jzwd f;Zy "̄i dh jko dk ekoB eh ;wMdk j?<

8. Ùkj w[jzwd nB[;ko f;Zy "̄iK nzro/˜K fto[ZX fe; soQK bVhnK ;B<

9. Ùkj w[jzwd dh fejVh ouBk gqf;ZX j?<

10. Ùkj w[jzwd B/ feZ;k fbfynk iK izrBkwk<

feZ;k ekftfeZ;k ekftfeZ;k ekftfeZ;k ekft

ebk;F d;thAebk;F d;thAebk;F d;thAebk;F d;thA

1a ghb{1a ghb{1a ghb{1a ghb{

fwo˜k ;kfjpKfwo˜k ;kfjpKfwo˜k ;kfjpKfwo˜k ;kfjpK


1. ghb{ B/ fejVk feZ;k fbfynk j?<

2. “fwo˜k ;kfjpK” ouBk fe;dh j?<

3. ;kfjpK d/ pkg dk BK eh ;h<

13

4. ;kfjpK d/ iBw s/ feBQK B/ ;'jb/ rkJ/<

5. “fwo˜kF;kfjpK” eftsk ftZu fe; dhnK ;j/bhnK dk f˜eo j?<

6. fwo˜/ d/ pkg dk BK eh ;h<

7. fwo˜/ dk iBw fe; gfotko ftZu j'fJnk<

8. ;kfjpK s/ fwo˜/ dk fgnko feZE/ fgnk<

9. ek˜h fwo˜k ;kfjpK d/ ;'NhnK fe™ wkodk ;h<

10. fwo˜k ;kfjpK dh gVQkJh fe™ ofj rJh ;h<

11. ;kfjpK gz;koh dh jZNh s/ eh b?D rJh ;h<

12. pkDhJ/ B/ ;kfjpK B{z s/b d/ G[b/y/ eh d/ fdZsk<

13. ;kfjpK dh ;[zdosk d/ye/ gz;koh B{z eh cVBk G[Zb frnk<

14. ;kfjpK dh ;[zdosk d/ye/ pbd fe; B/ rtk bJ/ ;B<

15. ;kfjpK dh ;z[dosk d/ye/ e"D u"VFu[gN j' rJ/ ;B<

16. yht/ ykB dh Xh dk BK eh ;h<

17. ;kfjpK dhnK w/YhnK fej' fijhnK ;B<

18. ;kfjpK dk ozr fej' fijk ;h<

19. fwo˜k ;kfjpK dh ıkso eh eoB bJh fsnko ;h<

20. fwo˜/ B{z fe;B/ ;kfjpK B{z T[XkbD bJh ikD s'A o'fenk<

21. fwo˜/ dh wK B/ T[;B{z ekjdk vo fdZsk<

22. phph ¯kfswk e"D ;h<

23. ;kfjpK d/ xo fej' fijk wkj"b ;h<

24. fwo˜/ B{z ekjdk jzeko ;h<

25. ;kfjpK d/ Gok dk BK eh ;h<

26. ;kfjpK feBQK dh Xh ;h<

27. fwo˜/ dk soeÙ izv T[Zs/ fe;B/ Nzfrnk<

28. fwo˜/ dh w"s ekjd/ Bkb j'Jh<

29. ghb{ fe; ekftFXkok dk eth j?<

14

tkfo; Ùkjtkfo; Ùkjtkfo; Ùkjtkfo; Ùkj

1a 1a 1a 1a feZ;/ dk nkozGfeZ;/ dk nkozGfeZ;/ dk nkozGfeZ;/ dk nkozG


1. tkfo; Ùkj B/ fejVk feZ;k fbfynk<

2. “jhoFoKMk” feZ;k fe;B/ fbfynk<

3. S?b, nbp/b/ rZGo{ feZE/ t;d/ jB<

4. oKM/ dk fgzv fejVk ;h<

5. sıs j˜kok fgzv fej' fijk ;h<

2a 2a 2a 2a ˜whB˜whB˜whB˜whB dk tNtkokdk tNtkokdk tNtkokdk tNtkok

1. fe; dh ˜whB dk pNtkok j'fJnk<

2. oKM/ d/ GoktK B/ fe;B{z p[bk e/ ˜whB dh fwDsh eotkJh<

3. oKM/ d/ fjZ;/ fej' fijh ˜whB nkJh<

4. oKM/ Bkb T[; dhnK GkphnK fej' fijk ;b{e eodhnK ;h<

5. eZSK wko e/ oKM/ B{z e"D w˜ke eodk ;h<

3a oKM/ dk w;hs 3a oKM/ dk w;hs 3a oKM/ dk w;hs 3a oKM/ dk w;hs ftZuftZuftZuftZu ikDkikDkikDkikDk

1. oKM/ B{z sıs j˜kok SZv e/ Bk ikD s'A fe;B/ fejk<

2. oKMk sıs j˜kok SZv e/ okshA feZE/ g[Zik<

3. oKMk nZXh oks B{z w;hs ftZu eh tikT[D bZrk<

4. fgzv d/ b'e ekjdh ntk˜ ;[D e/ w;hs tb ub gJ/<

4a oKM/ T[Zs/ jho dk w'fjs j'Dk4a oKM/ T[Zs/ jho dk w'fjs j'Dk4a oKM/ T[Zs/ jho dk w'fjs j'Dk4a oKM/ T[Zs/ jho dk w'fjs j'Dk

1. e"D SweK geV e/ wko'Fwko e{e ojh ;h<

2. “goh” fe;B{z fejk j?<

3. fJZeFd{i/ B{z t/yfdnK jh jhoFoKM/ dk fJZeFd{i/ T[Zs/ eh gqGkt fgnk<

4. oKM/ d/ ezBK ftZu eh gkfJnk j'fJnk ;h<

15

5. s?w{; dh p/Nh e"D ;h<

6. ˜[b?yK dk :{;¯ Bkb eh ;zpzX ;h<

5a jho dk f;de5a jho dk f;de5a jho dk f;de5a jho dk f;de

1. i'rh e"D ;h<

2. jho fe;d/ ftS'V/ ftZu sV¯ ojh ;h<

3. jho d/ fdb dk o'r eh ;h<

4. jho fe; s'A ek¯h ;w/A s'A ftSVh j''Jh ;h<

5. jho fe;B{z fwbD bJh sV¯ ojh ;h<

6a feZ;/ dh ;wkgsh6a feZ;/ dh ;wkgsh6a feZ;/ dh ;wkgsh6a feZ;/ dh ;wkgsh

1. tkfo;FÙkj B/ feZ;k fe;dh fwjo Bkb ısw ehsk<

2. tkfo;FÙkj B{z feZ;k fbyD bJh ¯owkfJÙ fe;B/ ehsh ;h<

3. tkfo;FÙkj B/ g{ok fdwkr bk e/ eh fbfynk j?<

4. tkfo;FÙkj B{z nkgD/ feZ;/ d/ Ù/no fej' fij/ wfj;{; j[zd/ jB<

5. gzikph feZ;kFekft dh Ùkjeko ouBk fejVh j?<

jkÙw ÙkjjkÙw ÙkjjkÙw ÙkjjkÙw Ùkj

feZ;k ;Z;h g[zB{zfeZ;k ;Z;h g[zB{zfeZ;k ;Z;h g[zB{zfeZ;k ;Z;h g[zB{z


1. feZ;k ;Z;hFg[zB{z fe; dh ouBk j?<

2. jkÙw B/ fejVk feZ;k fbfynk<

3. ;Z;h fe; dk fgZSk eo ojh ;h<

4. ;Z;h d/ gq/wh dk BK eh ;h<

5. ;Z;h fe; d/ fgS/ wko{Eb ftZu woBk ukj[zdh ;h<

6. Ùfj˜kdh e"D ;h<

16

7. g[zB{z ekjd/ T[Zs/ uVQ e/ frnk ;h<

8. jkÙw B/ nZr dk dfonk fe;B{z fejk j?<

9. ;Z;h dk b{zFb{z eh g[eko fojk ;h<

10. ;Z;h d/ Bk˜[e g?o fej' fij/ ;B<

11. ;Z;h d/ g?o ekjd/ Bkb fÙzrko/ j'J/ ;B<

12. GfmnkfonK d/ i"A G[zBD tKr eh sg fojk ;h<

13. ;Z;h d/ fdb ftZu eh ;h<

14. i/eo ;Z;h B{z gsk j[zdk fe T[;B{z ;[Zsh gJh B{z SZv ikDk j?, sK T[j eh eodh<

15. ;Z;h wko{Eb ftZu eh bZG ojh ;h<

16. ;Z;h B/ nkgDk f;o fe; T[Zs/ oZy fdZsk<

17. ;Z;h B/ wko{Eb ftZu fe; dh ıkso ikB tko fdZsh<

18. wodh j'Jh ;Z;h B/ g[zB{z B{z eh fejk<

ekdo:koekdo:koekdo:koekdo:ko

feZ;feZ;feZ;feZ;k g{oB Grsk g{oB Grsk g{oB Grsk g{oB Grs

(1) (1) (1) (1) g{oB dk iBwg{oB dk iBwg{oB dk iBwg{oB dk iBw


1. “feZ;k g{oB Grs” fe; B/ fbfynk j?<

2. “ekdo:ko” B/ fejVk feZ;k fbfynk<

3. g{oB dk iBw feZE/ j'fJnk<

4. g{oB d/ pkg dk eh BK ;h<

5. g{oB dh wK dk eh BK ;h< (iBw d/D tkbh)

6. ;btkB feZE'A dk okik ;h<

7. ;btkB B/ fe;B{z e'mVh ftZu gk fdZsk<

8. g{oB B{z fejVh e'mVh ftZu gk fdZsk<

17

(2) (2) (2) (2) fJZSoK B{z g{oB dh ;˜k dk gsk bZrDkfJZSoK B{z g{oB dh ;˜k dk gsk bZrDkfJZSoK B{z g{oB dh ;˜k dk gsk bZrDkfJZSoK B{z g{oB dh ;˜k dk gsk bZrDk

1. fJZSoK e"D ;h<

2. okDh fJZSoK fe™ o'D bZrh<

3. okDh fJZSoK fe; d/ e'b rJh<

4. g{oB d/ rw ftZu fJZSoK dh eh jkbs j'Jh<

5. ibkd g{oB B{z feZE/ b? rJ/<

6. g{oB d/ fejV/ nzr tZY fdZs/ ;B<

7. g{oB B{z feZE/ ;[ZN fdZsk ;h<

8. b{Dk e"D ;h<

9. iZbkdK B/ b{DK B{z eh fdZsk<

(3) (3) (3) (3) wK g[Zso dk w/bwK g[Zso dk w/bwK g[Zso dk w/bwK g[Zso dk w/b

1. ;kX e"D ;h<

2. ;kX wksk fJZSoK dk eh bZrdk ;h<

3. wksk fJZSoK B{z fejVk o'r bZrk ;h<

4. wksk fJZSoK ;kX B{z fwbD fe™ rJh ;h<

5. ;kX B/ feZE/ v/ok bkfJnk ;h<

6. wK dh p[oh jkbs d/ye/ g{oB dh jkbs fej' fijh j'Jh<

7. noiB e"D ;h<

8. nfGwzB{ e"D ;h<

9. nzBQh wK B/ g{oB B{z fe; soQK gSkfDnk<

18

tkose Gkrtkose Gkrtkose Gkrtkose Gkr


(T) opkp wzrkT[(T) opkp wzrkT[(T) opkp wzrkT[(T) opkp wzrkT[BBBB dk ftosKsdk ftosKsdk ftosKsdk ftosKs

1. “opkp wzrkT[B dk ftosKs” ;kyh dk b/ye e"D j?<

2. frnkBh fdZs f;zx dh ouBk fejVh j?<

3. r[o{ BkBe d/t ih feZE/ p?me/ eosko d/ r[DFrkT[D bZr/<

4. r[o{ ih B{z fjzd{ w[;bwkB b'e eh efj oj/ ;B<

5. r[o{ BkBe d/t ih fe; e[Zb ftZu'A ;B<

6. r[o{ ih dk ;kEh e"D ;h<

7. r[o{ ih B{z ;G s'A tZX fejVk ;k˜ g;zd ;h<

8. “opkp wzrkT[D dk ftosKs” b/y ftZu phph e"D j?<

9. b'e wodkB/ B{z eh efj oj/ ;B<

10. opkph dk BK eh ;h<

11. r[o{ ih B/ wodkB/ B{z phph s'A fezB/ o[gJ/ b?D bJh fejk<

12. r[o{ ih ns/ cofjzd/ B/ fe; pko/ rZbK ehshnK<

13. id'A wodkB/ B/ opkp tikJh sK mkN fe;B/ pDkfJnk<

14. wodkB/ B/ phph s'A fezB/ o[gJ/ bJ/<

15. cofjzd/ nB[;ko opkp Bkb r[o{ ih dk eh ;zpzX ;h<

(n) (n) (n) (n) xo dk fgnkoxo dk fgnkoxo dk fgnkoxo dk fgnko

1. “xo dk fgnko” b/y fe;dh ouBk j?<

2. fgqzL s/ik f;zx d/ b/y dk BK fby'<

3. fgqzL s/ik f;zx B/ nkgD/ b/y ftZu fe;dh wjkBsk do;kJh j?<

4. wB[Zy d/ fgnko dhnK ;ZXoK feZE/ gbdhnK jB<

5. itkBh ftZu ;ko/ ijkB B{z rkj e/ feZE/ w[V nkT[D B{z ih eodk j?<

6. fgqzL s/ik f;zx nB[;ko wB[Zy d/ ;[Gk s/ o[uhnK dk ;Kuk fejVh EK j?<

7. fiBQK B{z xo dk fgnko BjhA fwfbnk j[zdk, T[BQK d/ ;[Gk fej' fij/ j[zd/ jB<

19

8. fpoX phph d/ ;[Gk dh Bowh s/ jwdodh ekjd/ god/ j/m fSg iKdh ;h<

9. xo d/ fgnko s'A ;ZyD/ T[gd/Ùe s/ fbykoh wjKg[oyK d/ ihtB fej' fij/ fdZ;d/ jB<

10. T[gd/ÙeK s/ fbykohnK B/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ ihtB B{z fej' fijk dZf;nk j?<

11. fbykohnK B/ Jh;k w;hjk dk ihtB fejV/ gVkU dk f˜eo fes/ pr?o fbfynk j?<

12. r[o{ BkBe d/t ih xo tkfbnK dh ıpo ;[os b?D bJh fgzv tb fe;B{z G/id/ jB<

13. r[o{ BkBe d/t ih dh wksk dk BK eh ;h<

14. id'A r[o{ BkBe d/t ih wksk B{z fwb/ sK T[BQK dh eh jkbs j'Jh<

15. fe;B/ r[o{ BkBe d/t ih B{z fgsk dhnK ug/VK s'A pukfJnk ;h<

16. jõs w[jzwd ;kfjp dh f˜zdrh T[Zs/ fe; dk n;o wjZstg{oB ;h<

17. e"D jõs w[jzwd ;kfjp dk Ee/tK d{o eodk ;h<

18. e"D nkgDh gsBh B{z fyM e/ ykD B{z g?Adk ;h<

19. ekobkJhb dk ;[Gk fej' fijk ;h<

20. b'e pkbFpZu/ s/ shAthA Bkb ihtB fpskT[D bJh feZE/ iKd/ jB<

21. p'ofvzrK ftZu ofjD tkb/ ftfdnkoEh fe; ewh ekoB ;wkfie tos'A ftZu e'o/, ˆ?o-

f˜zw/tko s/ ;dkuko dhnK jZdK NZgD tkb/ pD oj/ jB<

22. feZE/ ofjD tkb/ ftfdnkoEhnK ftZu xo'rh r[D, bZik, jwdodh, pokdoh dk ;BwkB nkfd

r[D g?dk BjhA j' ;edk<

23. n;bh Xkofwe ihtB dh BhAj feZE'A dh ofjDhFpfjDh ftZu oZyh ik ;edh j?<

24. b/ye nB[;ko Xow feZE'A fBeb e/ feZE/ nk frnk j?<

25. ;wki s/ d/Ù dk fgnko feZE'A g?dk j[zdk j?<

26. b/ye B{z nkgDk fgzv nfvnkbk fezBk fgnkok j?<

27. b/ye d/ fgzv dk eh BK ;h<

28. b/ye oktbfgzvh s'A nkgD/ fgzv ed'A nk™dk ;h<

(J) p'bh(J) p'bh(J) p'bh(J) p'bh

1. p''''bh b/y dk b/ye e"D j?<

2. r[opıÙ f;zx dk fbfynk b/y fejVk j?<

3. wB[Zy d/ ;oho dk fuZso fejVh uh˜ j?<

4. b/ye wB[Zy dh nkswk dk fuso fe;B{z efjzdk j?<

5. b/ye nB[;ko nkw eoe/ f;nkD/ s/ fdbu;g e"D j[zd/ jB<

20

6. e"D ftobk jh fdbu;gh irkT[D tkbk j[zdk j?<

7. fe; uh˜ s'A n;hA wB[Zyh nwhoh dk w/uk b? ;ed/ jK,

8. p'bh dk ı˜kBk fejV/ u"frod/ ftu'A i[VBk Ù[o{ j' iKdk j?<

9. fe; T[wo ftZu wB T[Zs/ fuso/ b¯˜ ;kB{z G[Zbd/ BjhA<

10. w'joK dh ykD fejVh EK j?<

11. pZfunK dh d[BhnK ftZu nwhoh dk tkXk eoBk fe;dk gfjbk Xow j?<

12. T[wo d/ fejV/ ;w/A ftZu f;Zyh p'bh jh ;kvh p'bh j[zdh j?<

13. ;kvh p'bh fejVh j[zdh j?<

14. fiBQK b'eK B{z tZv/ j' e/ pugB dh p'bh s'A fpBK e'Jh j'o p'bh ngDkT[Dh g?Adh j?, T[j b/ye

dh Bõ ftZu fej' fij/ jB<

15. b/ye nB[;ko f˜zdrh dh ;G s'A tZX fXnkB wzrD tkbh d';s fejVh j?<

16. n;hA o'˜kBk dh f˜zdrh dh wzvh ftZu fejV/ f;Ze/ s/ B'N ubk™d/ jK<

17. fejVh uh˜ B{z b/ye e'Jh tZvk sõpk BjhA wzBdk<

18. b/ye nB[;ko itkBh s/ p[Ykg/ Bkb'A ehwsh ;wK fejVk j?<

19. b/ye nB[;ko fejVh uh˜ fizdrh ftZu ekw:kph dh e[zih j?<

20. b/ye fe; uh˜ dh G[Zy g?dk eoB bJh efjzdk j?<

21. b/ye nB[;ko fejVh uh˜ wfjzrh s/ fgnkoh t;s{ j?<

(;) gqkoEBk(;) gqkoEBk(;) gqkoEBk(;) gqkoEBk

1. gqkoEBk fBpzX dk b/ye e"D j?<

2. pzd/ bJh fejVh uh˜ io{oh j?<

3. d[BhnK ftZu ;G s'A f;nkDk nkdwh e"D frfDnk iKdk j?<

4. ;[eoks B/ Ùops tKr eh ghsk ;h<

5. fejV/ Xow ftZu nodk; dh ık; nfjwhns j?<

6. nodk; dh ed'A õ{os j[zdh j?<

7. ıkb;k Nq?eN ;[;kfJNh dk w[ZY ed'A pZMk<

8. ıkb;k Nq?eN ;[;kfJNh d/ gfjb/ Nq?eN dk BK eh ;h<

9. ıkb;k Nq?eN ;[;kfJNh fe; d/ :sB dk f;ZNk ;h<

10. f;ZyK dh nodk; ftZu fe; uh˜ dh wzr j[zdh j?<

11. f;Zy bJh uVQdh ebk dk ;kXB eh j?<

12. wjkokik oDihs f;zx w[;hps t/b/ eh eodk ;h<

21

13. ;odko B{z feZE/ e?d ehsk frnk<

14. XkVth dk ;[Gk fej' fijk ;h<

15. fJe fdB XkVth B{z nukBe eh fwfbnk<

16. XkVth fe;B{z p[bk e/ ÙpdK d/ noE ;wMdk ;h<

17. wjkokik oDihs f;zx B{z BhAd fe; soQK nkJh<

18. “gqkoEBk” b/y d/ nzs ftZu b/ye eh ;[B/jk fdzdk j?<

((((jjjj)))) pkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ek

1. “pkpk okw f;zx e{ek” b/y fe; dh ouBk j?<

2. ;H eg{o f;zx dk fbfynk b/y fejVk j?<

3. “pkpk” Ùpd fejVh p'bh dk Ùpd j?<

4. gzikph ftZu wjKg[oyK iK T[wo'A tZv/ p˜[orK bJh fejVk Ùpd tofsnk iKdk j?<

5. “pkpk okw f;zx e{ek” dk iBw ed'A j'fJnk<

6. pkpk okw f;zx dk iBw feZE/ j'fJnk<

7. pkpk okw f;zx ih d/ fgsk dk eh BK ;h<

8. pkpk okw f;zx dh tZvh G?D d/ gsh dk eh BK ;h<

9. ekpb f;zx wjkokik oDihs f;zx dh "̄i ftZu eh ;h<

10. pkpk okw f;zx dh gsBh dk eh BK ;h<

11. pkpk okw f;zx dk jõ'A ftZu fe; wjKg[oy Bkb w/b j'fJnk<

12. pkpk okw f;zx f;ZyK s/ nzro/˜K dh fejVh bVkJh ftZu bV/<

13. pkpk okw f;zx B/ fejVh Xkofwe iE/pzdh dh BhAj oZyh<

14. ifrnk;{nKFnfGnk;hnK dh iE/pzdh dh BhAj ed'A oZyh rJh<

15. gzikp ftZu pkpk okw f;zx dh nrtkJh ftZu ifrnk;{nKFnfGnk;hnK dh iE/pzdh fejV/ BK

Bkb gqf;ZX j'Jh<

16. pkpk okw f;zx B/ nkgD/ fgzv ftZu nkgD/ fBopkj bJh fe; uh˜ dh d[ekB gkJh<

17. pkpk okw f;zx d/ g?o'eko eh nytk™d/ ;B<

18. pkpk okw f;zx ekjdhnK ft™sK ;'ud/ ofjzd/ ;B<

19. BkwXkohnK B/ nkgD/ ;[d/Ùh vkeFgqpzX B{z ed'A w[ezwb eo fbnk ;h<

20. nzro/˜K B/ pkpk okw f;zx B{z d/Ù fBekbk d/ e/ feZE/ G/i fdZsk<

21. pkpk okw f;zx dk d/jKs ed'A j'fJnk<

22

(e) wjKeth ekbhdk;(e) wjKeth ekbhdk;(e) wjKeth ekbhdk;(e) wjKeth ekbhdk;

1. “wjKeth ekbh dk;” b/y fe; dk fbfynk j'fJnk j?<

2. “fgnkok f;zx gdw” dk fbfynk j'fJnk b/y fejVk j?<

3. ekbhdk; dh gqhswk dk BK eh ;h<

4. ekbhdk; fe; d/ B" osBK ftZu'A fJZe ;h<

5. i/eo ekbhdk; nkgD/ ;w/A dk okik fpqewkihs ;h sK eftsk T[;dh eh ;h<

6. Jh;th ;zws fpeqwh ;zws s'A fezB/ toQ/ gfjbK Ù[o{ j'fJnk<

7. ekbhdk; dhnK fezBhnK g[;seK gqf;ZX ;B<

8. ekbhdk; d/ fezB/ BkNe gqf;ZX jB<

9. ekbhdk; d/ fezB/ ekt: gqf;ZX jB<

10. ekbhdk; d/ fe;/ fJZe ekt: dk BK fby'<

11. ekbhdk; d/ fe;/ fJZe BkNe dk BK fby'<

12. “ox{tzÙ” wjKekt: dh eEk fe; T[Zs/ nkXkfos j?<

13. “e[wko ;zGt” ftZu fezBK dh gq/w fwbDh dk f˜eo j?<

14. ekbhdk; d/ fejV/ ekt: ftZu o[ZsK dk toDB ehsk j?<

15. “nfGr:kB Ùe[zsbk” d/ BkfJeFBkfJek e"D jB<

16. d[Ù:zs s/ Ùe[zsbk d/ g[Zso dk BK eh j?<

17. fteqw'otÙh BkNe ftZu fe;dh gq/wFejkDh nzfes j?<

18. ekbhdk; d/ BkNe ;[yKs jB iK d[yKs<

19. g{op d/ b'e eftsk dk ;G s'A T[Zuk fwnko dZ;D bJh fe;dk BK tosd/ jB<

20. ethnK dh frDsh eoB bZfrnK ;G s'A gfjbK uhuh ™rbh T[Zs/ fe; dk BK nk™dk j?<

21. gZSw tkfbnK B/ ekbhdk; B{z eh fejk j?<

(y) w/o/ tZv/Ftv/o/(y) w/o/ tZv/Ftv/o/(y) w/o/ tZv/Ftv/o/(y) w/o/ tZv/Ftv/o/

1. “w/o/ tZv/ tv/o/” b/y dk b/ye e"D j?<

2. frnkBh r[ofdZs f;zx dk fbfynk b/y fejVk j?<

3. b/ye dk fJefjok ;oho d/ye/ fgzv d/ g[okD/ b'e eh efjzd/ jB<

4. b/ye nkgD/ fdUFdkfBnK tor/ g[ofynK d/ ;kjwD/ nkgD/Fnkg B{z eh efjzdk j?<

23

5. b/ye d/ dkd/ fezB/ Gok jB<

6. dk;$g[zB{z$okwfdZsk$;kfjp f;zx b/ye d/ eh bZrd/ jB<

7. b/ye d/ dkd/ ftnkj T[Zs/ fe; fgzv rJ/<

8. b/ye d/ dkd/ fejV/ t/b/ Skg/ fgzv gj[zu/<

9. pkfpnK B/ eh uNw ehsk<

10. gfjbtkB B/ u"Xoh s'A eh wzfrnk ;h<

11. u"Xoh uVQs f;zx fgzv dh bki pukT[D bJh fe; e'b frnk ;h<

12. gfjbtkBK dk fgzvk fe; soQK fbÙe fojk ;h<

13. pkp/ g[zB{z dk fgzvk fej' fijk ;h<

14. pkp/ dk; B/ fe; dk f;zr s'fVnk ;h<

15. b/ye dk dkdk fezBhnK fwouK u[Ze fbnkfJnk ;h<

16. pkp/ dk; B/ ekjdh bN?D u[Ze e/ xo fbnKdh<

17. pkp/ dk; d[nkok u[Zeh bN?D B{z wro'A fezB/ rZGo{nK B/ u[Zfenk<

18. pkfpnK dh G?D feZE/ ftnkjh j'Jh ;h<

19. pkfpnK dh G?D d/ gfjbtkB w[zv/ dk eh BK ;h<

20. b/ye B{z nkgD/ tZv/Ftv/o/ fej' fij/ ikgd/ ;B<

(r) (r) (r) (r) s[oB dk j[Bos[oB dk j[Bos[oB dk j[Bos[oB dk j[Bo

1. “s[oB dk j[Bo” dk b/ye e"D j?<

2. vka Bfozdo f;zx d/ b/y dk BK fby'<

3. b/ye nB[;ko e"D bzw/ g?Av/ T[Zs/ s[oB dk ;kj; fdyk ;edk j?<

4. fijV/ mhe BjhA s[o ;ed/, T[j ;dk fejV/ fBÙkfBnK T[Zs/ gj[zud/ jB<

5. wB[Zy eko s/ ;tko j' e/ fejVh w"˜ s'A tKfMnK j' frnk j?<

6. jbe/Fc[be/ j'D dk j[Bo fejVk j?<

7. :ksoh, ifrnk;{ s/ nfGbkÙh d/ noE fe; ftnesh Bkb i[V/ j'J/ jB<

8. s[od/ ofjD tkb/ ftnesh d/ gqshe e"D jB<

9. ekoK, rZvhnK, pZ;K wB[Zy dh w˜p{oh fe™ pD rJhnK jB<

10. ni'e/ wB[Zy dhnK ;ohoe ;wZf;nktK fe™ tX rJhnK jB<

11. G[Zy Bk bZr/ sK eh eoBk ukjhdk j?<

12. nwho xoK ftZu feBQK dh f;js mhe j[zdh j?<

13. nwho xoK ftZu B"eoK dh f;js fe™ mhe j[zdh j?<

24

14. ;`?FftÙtk; fe; soQK T[gidk j?<

15. fejV/ gshFgsBh d[BhnK dh jo w[;hps dk fyV/FwZE/ ;kjwDk eod/ jB<

16. fejVh nkds ekoB fpwkoh BjhA bZrdh<

17. ebgBk ed'A nekÙK ftZu T[Zvdh j?<

18. eJh tko nkswxks dh Bhns Bkb xo'A s[oB tkfbnK Bkb eh j[zdk j?<

19. fe; Bkb i[fVnk Bksk ;kv/ wB B{z nwho s/ fdb B{z ftÙkb eodk j?<

20. ;G s'A uzrh ;?o feZE/ j[zdh j?<

21. s[oB Bkb fBr{DhnK uh˜K fe; soQK gqshs j[zdhnK jB<

22. pj[s s/˜ s[oBk ekjdh fBÙkBh j?<

23. fijVk s[oe/ fwbD nk™dk j?, T[;dk fgnko fej' fijk j[zdk j?<

24. fjT{B;Kr s/ ckj:kB Gkos fe; soQK nkJ/ ;B<

25. fujo/ T[Zs/ M[oVhnK fe; soQK d{o j[zdhnK jB<


ftÙk ftÙk ftÙk ftÙk ---- gzikphgzikphgzikphgzikph

fJeKrh GkrfJeKrh GkrfJeKrh GkrfJeKrh Gkr

1a 1a 1a 1a fJeKrhL pzp e/;fJeKrhL pzp e/;fJeKrhL pzp e/;fJeKrhL pzp e/;

t;s{fBÙm$;zy/gkswe gqt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqÙBÙBÙBÙBLLLL

1. “pzp e/;” fJeKrh dk b/ye e"D j?<

2. pbtzs rkorh d/ fby/ fJeKrh dk BK fby'<

3. “pzp e/;” fJeKrh d/ d' gksoK d/ BK fby'<

4. t˜hok thoK tkbh dk eh brdk j?<

5. dhg' thoK tkbh dh eh brdh j?<

6. t˜ho/$dhg' dh wK e"D j?<

7. dhg' t˜ho/ dh eh bZrdh j?<

8. EkD/dko s/ f;gkjh eh eo oj/ ;B<

9. f;gkjh EkD/dko B{z t˜ho/ d/ eh pDkT[D pko/ dZ;dk j?<

10. f;gkjh nB[;ko t˜hok feZE/ ofjzdk ;h<

25

11. EkD/dko nB[;ko T[j w[bk˜wK B{z fej' fijh wko wkodk ;h<

12. EkD/dko nB[;ko w[bk˜wK B{z e[ZND ftZu e"D nZtb ;B<

13. EkD/dko w[bk˜wK dh Bzrh fgZm T[Zs/ eh wkodk ;h<

14. f;gkjh nB[;ko t˜hok fej' fij/ ;[Gk tkbk ;h<

15. thoK tkbh d/ ofjD dh EK fej' fijh j?<

16. dhg' fe; dh GZmh s'A dkD/ G[zBk e/ fbnkJh ;h<

17. dhg' dkfDnK ftZu eh fwbk e/ wo[zv/ pDk ojh ;h<

18. of¯T{ih (ÙoBkoEh) e"D ;B<

19. wkBK e"D ;h<

20. wkBK d/ g[Zso dk BK eh j?<

21. thoK tkbh d/ fezB/ g[Zso jB<

22. thoK tkbh dk gfotko feZE'A T[ZiV e/ nkfJnk ;h<

23. EkD/dko thoK tkbh d/ fejV/ g[Zso dk BK vkfJoh ftZu B'N eodk j?<

24. thoK tkbh dk fijVk g[Zso ;[johA frnk ;h, T[;dk BK eh ;h<

25. EkD/dko nB[;ko iBkBk g[fb; dh tX/o/ b'V feZE/ ;h<

26. thoKtkbh B/ y{j ftZu'A eh eZfYnk ;h<

27. t˜ho/ B/ EkD/dko B{z nkgD/ feZs/ pko/ eh dZf;nk<

28. f;gkjh dk eh BK j?<

29. EkD/dko f;gkjh B{z fe;B{z jZEeVhnK bkT[D dk j[ew fdzdk j?<

30. EkD/dko t˜ho/ B{z fejV/ pzp pDkT[D tkbk ;wMdk j?<

31. thoKtkbh t˜ho/ B{z c;kT[D bJh fe;B{z u[rbh eoB tkbk ;wMdh j?<

32. EkD/dko thoK tkbh B{z fej' fijh iBkBh ;wMdkj?<

33. thoK tkbh d/ ufoZso dk e'Jh fJZe gZy fby'<

34. t˜ho/ d/ ufoZso dk e'Jh fJZe gZy fby'<

35. EkD/dko d/ ufoZso dk e'Jh fJZe r[D dZ;'<

2a 2a 2a 2a fJeKrhL BkfJefJeKrhL BkfJefJeKrhL BkfJefJeKrhL BkfJe

t;s{fBÙm$;zy/gkswe gqÙBLt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqÙBLt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqÙBLt;s{fBÙm$;zy/gkswe gqÙBL

1. “BkfJe” fJeKrh fe;dh ouBk j?<

2. r[oÙoB f;zx dk fbfynk j'fJnk fJeKrh fejVk j?<

26

3. BkfJe fJeKrh d/ fezB/ gkso jB<

4. “fJZe B"itkB g[Zso” fe; fJeKrh dk gkso j?<

5. BkfJe fJeKrh ftZu fgsk fezB/ o{gK ftZu g/Ù j[zdk j?<

6. fgsk dk d{ik o{g fejVk j?<

7. fgsk dk shik o{g fejVk j?<

8. fgsk s/ g[Zso s'A fJbktk fJeKrh ftZu j'o fejVk gkso j?<

9. ;{soXko fe; uh˜ dh wzr eodk j?<

10. fgsk nB[;ko T[BQK d/ ;w/A ftZu d;thA gk; dh fbnkes nZi d/ fezBK gVQ/ d/ pokpo j?<

11. g[Zso feZE'A nkfJnk ;h<

12. eh g[Zso f;¯kfoÙ d/ jZe ftZu j? iK BjhA<

13. g[Zso dh ghVQh B{z fiT[D bJh eh eoBk g?Adk j?<

14. ;{soXko nB[;ko fgsk s/ g[Zso dk eh ¯oe j?<

15. g[Zso dk BK eh j?<

16. g[Zso B/ w?fNqe, phHJ/H s/ n?wHJ/H fejVh fvth˜B ftZu gk; ehsh j?<

17. fgsk, g[Zso B{z B"eoh d/D bJh T[;B{z fejVh uh˜ io{oh dZ;dk j?<

18. fgsk iK g[Zso ftZu'A e"D d;s{o B{z s'VBk BjhA ukj[zdk<

19. g[Zso nB[;ko fgsk T[;dh ghVQh B/ eh podkÙs ehsk j?<

20. g[Zso nB[;ko e"D e[ZM N[efVnK pdb/ nkgDh ˜who t/u fojk ;h<

21. ;{soXko nB[;ko feZE/ MrVk w[Zedk BjhA<

22. id'A fgsk iZi dh e[o;h T[Zs/ p?mk j?, sK g[Zso feZE/ yVQk j?<

23. iZi fe; nkXko ”s/ fJB;k¯ eodk j?<

24. g[Zso fe;B{z s"jhB s'A pukT[D dh rZb eodk j?<

25. fgsk (iZi) gZr bZED B{z fe;d/ pokpo i[ow dZ;dk j?<

26. g[Zso nB[;ko d/Ù ftZu j' oj/ ngokXK dk fizw/tko e"D j?<

27. g[Zso fe; eth dh eftsk dk jtkbk fdzdk j?<

28. fgsk (iZi) g[Zso B{z fe; nkXko ”s/ ;˜k fdzdk j?<

29. fgsk (iZi) g[Zso B{z fezBh ;˜k fdzdk j?<

30. fJeKrh d/ nzs ftZu fgsk s/ g[Zso dh w[bkeks feZE/ j[zdh j?<

31. nzs ftZu fgsk fe; Bkb ;zxoÙ ftZu Ùkfwb j'D dk c?;bk eodk j?<

32. g[Zso dk e'Jh fJZe gZy fby'<

33. fgsk dk e'Jh fJZe gZy fby'<

27

3a fJeKrhL ;w[zdo'A gko3a fJeKrhL ;w[zdo'A gko3a fJeKrhL ;w[zdo'A gko3a fJeKrhL ;w[zdo'A gko


1. “;w[zdo'A gko” fJeKrh dk b/ye e"D j?<

2. tzBrh g[;se ftZu eg{o f;zx x[zwD dh fJeKrh dk BK fby'<

3. “;w[zdo'A gko” fJeKrh d/ fe;/ d' gksoK d/ BK fby'<

4. “;w[zdo'A gko” fJeKrh dk w[Zy gkso e"D j?<

5. jod/t pkitk feZE/ ofjzdk ;h<

6. jod/t pkit/ dh gzikpD gsBh dk BK eh ;h<

7. jod/t pkit/ dh nzro/˜ gsBh dk BK eh ;h<

8. jod/t pkit/ d/ r[nKYh d';s dk eh BK ;h<

9. pbtzs fYb'A fe; dk d';s j?<

10. jod/t pkit/ d/ S'N/ Gok dk eh BK j?<

11. “;w[zdo'A gko” fJeKrh dhnK xNBktK feZE/ tkgodhnK jB<

12. “;w[zdo'A gko” fJeKrh ftZu ;N/i T[Zs/ ;G s'A gfjbk gkso fejVk nk™dk j?<

13. ÙoBihs fJzvhnk s'A feZE/ gj[zuh ;h<

14. jod/t pkitk w/˜ dh dok˜ ftZu'A eh eZY e/ i/p ftZu gk™dk j?<

15. BhN{ fe;dk pZuk j?<

16. ;[yd/t fe; d/ Bkb fJzrb?Av nkfJnk ;h<

17. jod/t pkit/ d/ jZE'A g;s"b e"D v/rdk j?<

18. BhN{ dh T[wo fezBh j?<

19. ;[yd/t pkitk fe;dk fBokdo BjhA j'D d/Dk ukj[zdk<

20. jod/t w?No' ftZu fe; dh T[vhe eo fojk ;h<

21. jod/t nB[;ko ;w[zdo'A gko T[;B{z fe;B/ f˜zdrh fdZsh ;h<

22. “;w[zdo'A gko” fJeKrh d/ nzs ftZu r'bh fe;d/ bZrdh j?<

23. “;w[zdo'A gko” fJeKrh ftZu fejVk gkso xNhnk nkuoB dk wkbe j?<

28

4a fJeKrhL ˜4a fJeKrhL ˜4a fJeKrhL ˜4a fJeKrhL ˜¯oBkwk¯oBkwk¯oBkwk¯oBkwk


1. “˜¯oBkwk” fJeKrh dk b/ye e"D j?<

2. vka jouoB f;zx dk fbfynk j'fJnk fJeKrh fejVk j?<

3. “˜¯oBkwk” fJeKrh d/ fezB/ gkso jB<

4. “˜¯oBkwk” fJeKrh d/ w[Zyh gkso dk BK fby'<

5. “˜¯oBkwk” fJeKrh dh xNBk ed'A tkgodh j?<

6. “˜¯oBkwk” fJeKrh dk ;EkB fejVk j?<

7. “˜¯oBkwk” fJeKrh dh xNBk fejV/ tes tkgodh j?<

8. n"ozr˜/p B{z “˜¯oBkwk” fe;B/ fbfynk<

9. n"ozr˜/p B{z jo rZb fe;dh wo˜h d/ fybkc j' ojh ikgdh j?<

10. ntk˜ w[ˆb sıs'Fski bJh fe;d/ (g[Zso) ftueko izr Ù[o{ j'Jh dZ;dh j?<

11. fe; B/ sıs ekp{ eoB bJh nkgD/ pkg Ùkj ijkB dh w"s dk fJzs˜ko BjhA ;h ehsk<

12. ihBsFT[BFfB;k n"ozr˜/p dh eh brdh ;h<

13. n"ozr˜/p B{z gb Go BhAd fe™ BjhA ;h nkJh<

14. n"ozr˜/p dh p/ˆw dk BK eh ;h<

15. Ùfj˜kdk ekw pyÙ dh wK e"D ;h<

16. n"ozr˜/p dk fdbh d';s e"D ;h<

17. r[o{ r'fpzd f;zx ih dk ıs (˜¯oBkwk) b? e/ n"ozr˜/p e'b e"D gj[zfunk ;h<

18. r[o{ s/r pjkdo ih d/ esb dk j[ew fe;B/ fdZsk ;h<

19. r[o{ ih B/ n"ozr˜/p B{z feZE/ fwbD bJh g?rkw G/fink ;h<

20. ihBsFT[BFfB;k s'A fJbktk j'o e"D r[o{ ih d/ jZe ftZu p'bdk ;h<

21. pkpo B/ fe; nZr/ f;o M[ekfJnk ;h<

22. fJeKrh d/ nzs ftZu n"ozr˜/p nkgD/ nkg pko/ eh wfj;{; eodk j?<

29

5a fJe5a fJe5a fJe5a fJeKrhL d{ik ftnkjKrhL d{ik ftnkjKrhL d{ik ftnkjKrhL d{ik ftnkj


1. “d{ik ftnkj” fJeKrh dk b/ye e"D j?<

2. “d{ik ftnkj” fJeKrh d/ fezB/ gkso jB<

3. fBjkb e"o wBihs dh eh bZrdh j?<

4. wBihs fBjkb e"o dh eh bZrdh j?<

5. fBjkb e"o d/ gsh dk BK eh j?<

6. ;[yd/t f;zx$;[yd/t e"o dh wK dk BK eh j?<

7. “d{ik ftnkj” fJeKrh dhnK xNBktK feZE/ tkgodhnK jB<

8. “d{ik ftnkj” fJeKrh dk ftÙk fej' fijk j?<

9. “d{ik ftnkj” fJeKrh dh Ù[o{nks fe; t/b/ j[zdh j?<

10. wBihs B{z xVh e"D d/ e/ frnk ;h<

11. fBjkb e"o ;ko/ ezw fe; soQK eodh j?<

12. fBjkb e"o nB[;ko T[;d/ gsh dk ;[Gkn fej' fijk j?<

13. fBjkb e"o dk wBihs gqsh otZJhnk fej' fijk j?<

14. wBihs, fBjkb e"o B{z fe; B{z p[ok Gbk efjD s'A o'edh j?<

15. fBjkb e"o nB[;ko wBihs B{z “g[ZmhnK wZsK” e"D fdzdk j?<

16. fBjkb e"o eh ukj[zdh ;h<

17. wBihs fBjkb e"o B{z fe;dh Xh ftnkj[D dh ;bkj fdzdh j?<

18. ;[yoki e"D ;h<

19. wBihs e"o nkT[D tkb/ gqkj[D/ bJh eh pDk™dh j?<

20. fBjkb e"o ;Gk ftZu ezw eoB tkbhnK fJ;sohnK bJh fejV/ Ùpd dh tos'A eodh j?<

21. fBjkb e"o nB[;ko wBihs B{z T[;d/ ;j[o/ B/ fe; soQK w;sk fdZsk ;h<

22. fBjkb e"o d/ nB[;ko ;[yd/t B/ fe; fdB nkT[Dk ;h<

23. ;[yd/t s/ wBihs dk ftnkj j'fJnK B{z fezBk fuo j' frnk ;h<

24. fBjkb e"o jt/bh ftZu eh eoB iKdh j?<

25. fBjkb e"o wBihs B{z nkgDh B{zj B{z ekp{ ftZu oZyD bJh eh voktk fdzdh ;h<

26. ;[yd/t e"o d/ fezB/ pZu/ ;B<

27. ;[yd/t e"o dh fuZmh nB[;ko T[; d[nkok w[zv/ B{z iBw Bk d/D eoe/ T[;dk gsh pbtzs eh eoBk ukj[zdk j?<

28. ;[yd/t e"o fezBK d/ xo ftnkjh j'Jh ;h<

29. ;[yd/t e"o dh tZvh Xh r'rh dh T[wo fezBh ;h<

30. ;[yd/t e"o dh fBZeh Xh dh fezBh T[wo ;h<

30

ebk;ebk;ebk;ebk;---- d;thAd;thAd;thAd;thA

ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

ejkDh GkrejkDh GkrejkDh GkrejkDh Gkr


((((1111) e[b¯h) e[b¯h) e[b¯h) e[b¯h

1. “e[b¯h” ejkDh dk b/ye e"D j?<

2. fgqzL ;[ikB f;zx dh ejkDh dk BK fby'<

3. “e[b¯h” ejkDh dh xNBk fejV/ wjhB/ ftZu tkgodh j?<

4. b/ye dh nkofEe jkbs fej' fijh j?<

5. “e[b¯h” ejkDh d/ nkozG dh xNBk fdB d/ fejV/ ;w/A ftZu tkgodh j?<

6. “e[b¯h” ejkDh d/ nkozG ftZu ;G s'A gfjbK pkjo'A eh fteD dh ntk˜ nkJh<

7. b/ye fe; uh˜ dh szrh B{z jtkbks dh szrh s'A th tZX G?Vh efjzdk j?<

8. eke/ B/ b/ye B{z irk e/ eh wzfrnk<

9. “e[b¯h” ejkDh dh gfjbh xNBk i{B wjhB/ dh fe; skohy B{z tkgodh j?<

10. e[b¯h t/uD tkb/ s'A wro'A fejVh uh˜ fteD bJh nkJh<

11. gfjbh izr s'A wro'A fezB/ d/ S'b/ bJ/ w[Zed/ BjhA ;B<

12. b/ye fe;dh d[ekB s'A S'b/ b?Adk ;h<

13. b/ye dh nkwdB nkgD/ fgsk d/ w[ekpb/ fezBh ;h<

14. b/ye ns/ T[;d/ pkg ftZu'A e"D tX/o/ gfVQnk ;h<

15. b/ye ejkDheko B/ eke/ B{z w[ow[o/ ykD bJh fejVh fpwkoh bZrD dk vo fdZsk<

16. b/ye B/ eke/ B{z ed'A s/ feZE'A e[b¯h y[nkT[D dk bkok bkfJnk<

17. b/ye nkgD/ wkbe B{z sBykj tXkT[D bJh fe; vo eoe/ BjhA ;h efj ;edk<

18. ekek n;wkB d/ skfonK B{z eh ;wMdk ;h<

19. b/ye B/ nkgD/ fe;/ ;kEh s'A fezB/ o[gJ/ bJ/<

20. nrb/ fdB ;[Zsk fgnk ekek p[Vp[Vk™dk j'fJnk eh wzr fojk ;h<

21. ekek e[b¯h y'jD bJh feBQK d/ w[zv/ B{z X[Z; d/ e/ g? frnk<

22. rbh dk “p[bh” e"D ;h<

23. eke/ d/ XZe/ Bkb ÙkjK dk w[zvk feZE/ fvZfrnk<

24. ÙkjK d/ w[zv/ d/ xo'A b/ye d/ xo e"D T[bQkwk d/D nkfJnk<

25. ejkDh d/ nzs ftZu b/ye B{z nkgD/ w[ekpb/ ekek fej' fijk gqshs j'fJnk<

31

((((2222) wVQhnK s'A d{o) wVQhnK s'A d{o) wVQhnK s'A d{o) wVQhnK s'A d{o

1. “wVQhnK s'A d{o” ejkDh dk b/ye e"D j?<

2. “ox[pho Yzv” dh fbyh j'Jh ejkDh fejVh j?<

3. “wVQhnK s'A d{o” ejkDh d/ fezB/ gkso jB<

4. pbtzs okJ/ B{z fJzrb?Av ftZu ofjzfdnK fezB/ ;kb j' rJ/ ;B<

5. ejkDheko B{z fe; dk N?bh '̄B nkfJnk ;h<

6. fe; EK fJ; s'A tZvh f¯eo tkbh rZb BjhA j' ;edh fe e'Jh pzdk T[dk; j't/<

7. wk;h fejV/ d/Ù ftZu rJh ;h<

8. wk;h d/ fezB/ g[Zso ;B<

9. pbtzs okJ/ dh gsBh dk eh BK ;h<

10. pbtzs okJ/ d/ fszB' pZfunK dk iBw feZE/ j'fJnk<

11. wk;h d/ tkb, nZyK d/ dzd fej' fij/ ;B<

12. wk;h dk eZd fezBk ;h<

13. wk;h gkfe;skB'A fe; EK s'A nkJh j'Jh ;h<

14. wk;h B/ ejkDheko dh gsBh B{z nkgDk eh pDk fbnk ;h<

15. ejkDheko s/ T[;dh gsBh wk;h B{z fe; fdB r[od[nko/ s/ wzdo b? e/ rJ/<

16. wk;h r[od[nko/ d// bzro ftZu eh eoB rJh<

17. wk;h B/ wzdo ftZu ik e/ eh ehsk<

18. wk;h Ù[o{FÙ[o{ ftZu fJzrb?Av d/ ihtB B{z fej' fijk ;wMdh ;h<

19. ejkDheko s/ T[;dh gsBh wZyD dh EK eh yKd/ ;B<

20. fJzvhnk ftZu th fJzrb?Av tKr r[nKYhnK dh ;KM Bk j'D pko/ dZ;dh j'Jh wk;h fejV/ Ùfjo

dk jtkbk fdzdh j?<

21. ejkDheko s/ T[;dh gsBh d[ZX fej' fijk ghAd/ jB<

22. wk;h nB[;ko e"DFe"D pbtzs okJ/ d/ efjD/ s'A pkjo ;B<

23. wk;h B{z fe; e[Vh d/ bZSD uzr/ BjhA ;B bZrd/<

24. pZfunK d/ wk;FwZSh ykD ekoB wk;h eh nB[Gt eodh j?<

25. wk;h fJzvhnk ftZu xo ikD s'A gfjbK feZE/ BjkT[Dk ukj[zdh j?<

26. ejkDh d/ nzs ftZu wk;h fJzrb?Av d/ ihtB B{z fej' fijk ;wMD bZrh<

27. pbtzs okJ/ dk fejVk pZuk wk;h Bkb õk fgnko Bkb g/Ù nk™dk ;h<

28. “wVhnK s'A d{o” ejkDh d/ nzs ftZu fejVk gkso ˜koF˜ko o'Adk j?<

32

((((3333) nzrF;zr) nzrF;zr) nzrF;zr) nzrF;zr

1. “nzrF;zr” ejkDh dk b/ye e"D j?<

2. tfonkw f;zx ;zX{ dh fbyh j'Jh ejkDh fejVh j?<

3. “nzrF;zr” ejkDh d/ w[Zy gkso dk BK fby'<

4. eosko f;zx d/ e[Zb fezB/ pZu/ jB<

5. “nzrF;zr” ejkDh ftub/ gfotko ftZu ;G s'A tZv/ w[zv/ dk BK eh j?<

6. “nzrF;zr” ejkDh ftub/ gfotko ftZu ;G s'A S'N/ w[zv/ dk BK eh j?<

7. wfjzdo nwohe dk eh bZrdk j?<

8. nwohe wfjzdo dk eh bZrdk j?<

9. pz;' nwohe dh eh bZrdh j?<

10. nwohe$wfjzdo s/ pz;' dh wK dk BK eh j?<

11. G'r fe™ fgnk ;h<

12. fe; dh w"s j' rJh ;h<

13. eosko f;zx, nwohe s/ wfjzdo dk eh bZrdk ;h<

14. ikrho e"o, eosko f;zx dh eh bZrdh ;h<

15. eosko f;zx dh w"s j'D ekoB f˜zw/tkoh dh gZr fe; B{z pzBQkJh rJh ;h<

16. nwohe B{z f˜zw/tkoh dh gZr fe;B/ pzBQkJh ;h<

17. “nzrF;zr” ejkDh ftZu fej' fijk tksktoB g;fonk j'fJnk j?<

18. ejkDh d/ f;ob/y dh ;[o fej' fijh j?<

19. nwohe fe;dk w[bk˜w ;h<

20. fgU d/ fpwko j'D s/ nwohe B{z e"D b?D frnk ;h<

21. ;t/o/ eosko f;zx B{z e"D irkT[D frnk ;h<

22. eosko f;zx B{z fpwko d/y e/ fejV/ vkeNo B{z p[bkfJnk frnk<

23. eosko f;zx B{z fejV/ j;gskb fbikfJnk frnk<

24. b'eK nB[;ko eosko f;zx B{z eh b? p?mk ;h<

25. ;[;kfJNh dk fJz;g?eNo eosko f;zx dh w"s s'A fezBQ/ fdBK pknd nkfJnk<

26. eosko f;zx B/ ;[;kfJNh dk fezBQk eo˜k d/Dk ;h<

27. fJz;g?eNo B/ ;[;kfJNh dk eo˜k fezBQhnK feÙsK ftZu iwQk eokT[D dh fonkfJs fdZsh<

28. b/ye nB[;ko nwohe dk S'Nk Gok wfjzdo fej' fijk ;h<

33

29. wfjzdo fe; d/ e'm/ T[Zs/ T[vd/ ep{soK B{z Bõ fNek e/ d/ydk ofjzdk ;h<

30. wfjzdo s'A S'Nh e[Vh fejVh iwks ftZu gVQdh ;h<

31. eosko f;zx fezBhnK e[VhnK jZEhA ftnkj frnk ;h<

32. nwohe nZXh sBykj fe;B{z d/ fdzdk ;h<

33. eosko f;zx dh w"s fezBh T[wo ftZu j'Jh ;h<

34. eosko f;zx$nwohe fe; e'b gVQ/ ;B<

35. eosko f;zx dk fgU feZE/ ofjzdk ;h<

36. eosko f;zx fe;d/ f;o s/ n?Ù eodk ;h<

37. eosko f;zx fÙekoh e[ZfsnK Bkb eh eodk ;h<

38. nwohe B{z YkDhnK ftZu fcoB s'A e"D toidk ;h<

39. nwohe dk dkdk fezB/ e[ ;kbK pknd xo nk™dk ;h<

40. eosko f;zx fej' fijk nkdwh ;h<

41. nwohe dk fgU s/ wkwk phekB/o s'A eh fbnkfJnk ;h<

42. eosko f;zx B/ ikrho e"o B{z ekjd/ Bkb e[ZfNnk ;h<

43. eosko f;zx B/ ikrho e"o B{z fejVh rZb s'A fJBeko eoB eoe/ e[ZfNnk ;h<

44. eosko f;zx e'b e[Zb fezBh ˜whB ;h<

45. eosko f;zx d[nkok BÙ/ ykDFghD eoe/ xo dk wkj"b fe; soQK dk ofjzdk ;h<

46. eosko f;zx B/ fejVh uh˜ Bed t/u e/ g?;/ tZN bJ/ ;B<

47. eosko f;zx B{z wK fto[ZX eh r[Z;k ;h<

48. eosko f;zx B/ wZyD f;zx s'A fezB/ o[gJ/ ftnkih bJ/ j'J/ ;B<

49. eosko f;zx B/ xo'A eh u[Ze e/ u?Aub ebh tkb/ e'b t/funk ;h<

50. wfjzdo nB[;ko eosko f;zx u?Aub dh jZNh ftZu tV e/ eh eodk ;h<

51. ejkDh d/ nzs ftZu eosko f;zx d/ gfotko d/ ih T[;d/ woB s/ ;[Zy wfj;{; eod/ jB iK

d[Zy<

((((4444)))) pzw pjkdopzw pjkdopzw pjkdopzw pjkdo


1. “pzw pjkdo” ejkDh dk ejkDheko e"D j?<

2. r[opyÙ f;zx dh ejkDh dk BK fby'<

34

3. pzw pjkdo ejkDh d/ fe;/ d' gksoK d/ BK fby'<

4. pzw pjkdo ejkDh dk wj"s e"D j?<

5. wj"s wksk dhB B/ pzw pjkdo fto[ZX fe; e'b fÙekfJs ehsh<

6. wjkoki B/ wkskdhB B{z pzw pjkdo dk ;[Gkn fej' fijk dZf;nk j?<

7. wjkoki fe;B{z jo ib;/ dk fÙzrko pDk™d/ ;B<

8. e"D jkEhıkB/ ftZu T{XwFwukJh oZydk ;h<

9. pzw pjkdo w[bk˜wK dh fejVh rZb s'A ıck ofjzdk ;h<

10. wjkoki feZE'A ftnkj eok e/ nkJ/ ;B<

11. pzw pjkdo wjkokDh B{z ;bkwh fe; soQK fdzdk ;h<

12. pzw pjkdo wjkokDh d/ g?oK d[nkb/ ekjd/ Bkb uZeo bk™dk ;h<

13. pzw pjkdo wjkokDh d/ g?oK d[nkb/ ;[zv Bkb uZeo fyZu e/ eh fJeoko eodk ;h<

14. wjkoki jw/Ùk fe; T[Zs/ uVQ e/ fÙeko eod/ ;B<

15. pzw B/ r[Z;/ ftZu nk e/ fe; B{z wko fdZsk<

16. pzw pjkdo B/ wkskdhB B{z fe; soQK wkfonk<

17. pzw B/ ;zrb s[Vk e/ fejVh EK T[ikVh<

18. x'fVnK d/ n;spb dk fJzukoi e"D ;h<

19. pzw B{z ekp{ eoB bJh wjkokDh feZE/ gj[zuh<

20. pzw B/ ;[zv ftZu rzdk gkDh feZE'A Gfonk ;h<

21. wjkokDh B/ g[fb; egskB s'A jfEnkopzd d;s/ B{z fe; rZb s'A o'fenk<

22. pzw pjkdo fe; dk xo Ykj[D bJh ik fojk ;h<

23. wjkokDh B/ pzw pjkdo B{z fezBQK dk xo Ykj[Dk T[;dh rbsh dZ;h<

24. jkEhıkB/ dk okDk e"D fd; fojk ;h<

25. nZXk oksp d/D ;w/A fe;dk fdb d[Zydk ;h<

26. pzw pjkdo fgnko d/ pdb/ eh fdzdk j?<

27. pzw pjkdo p/fJwkBh eoB tkb/ B{z eh fdzdk j?<

((((5555) ) ) ) pkˆh dh Xhpkˆh dh Xhpkˆh dh Xhpkˆh dh Xh

1. “pkˆh dh Xh” dk ejkDheko e"D j?<

2. r[ow[y f;zx w[;kfco dh ejkDh dk BK fby'<

3. “pkˆh dh Xh” ejkDh d/ fe;/ d' gksoK d/ BK fby'<

35

4. “pkˆh dh Xh” ejkDh dk w[Zy gkso e"D j?<

5. feÙB f;zx dh frqcskoh ;w/A bki B{z fezBk p[ıko ;h<

6. feÙB f;zx B{z g[fb; fe™ cVdh ;h<

7. fJz;g?eNo feÙB f;zx dh fe; rZb s'A nDikD BjhA ;h<

8. feÙB f;zx B/ i/bQ ikD s'A gfjbK fBsB/w d/ r[Ne/ d/ Bkb fbikD bJh j'o eh oZfynk ;h<

9. thoK tkbh feÙB f;zx dh eh bZrdh ;h<

10. feÙB f;zx dh frqcskoh ;w/A bki dh T[wo fezBh ;h<

11. ıdog'Ù phph d/ jZE ftZu eh ;h<

12. ıdog'Ù phph e"D ;h<

13. phphnK d/ fejV/ BknfonK Bkb n;wkB r{ziD bZrk<

14. Mzvk fe; d/ jZE ftZu ;h<

15. wkskFfgsk dh r?ojkõh ftZu bk˜ B{z fe;B/ ;zGkfbnk<

16. j[ÙBke f;zx e"D ;h<

17. j[ÙBke f;zx “pkˆh” fe;B{z ;wMdk ;h<

18. j[ÙBke f;zx B{z "̄i ftZu eh pDB dh nk; ;h<

19. j[ÙBke f;zx thoKtkbh B{z ekjd/ ftZu fpmk e/ b? frnk ;h<

20. feÙB f;zx j[ÙBke dk eh bZrdk ;h<

21. bki dk BK eh g? frnk<

22. feÙB f;zx B{z fezB/ ;kbK dh e?/d j'Jh ;h<

23. thoK tkbh dh feÙB f;zx Bkb fejVh i/bQ ftZu w[bkeks j'Jh<

24. bki fejV/ j;gskb ftZu dkıb ;h<

25. bki B{z fejVh fpwkoh ;h<

26. ÙoB e"o d/ j;gskb gj[zuD s/ bki dh eh jkbs j'Jh<

27. “pkrh dh Xh” ejkDh fe; pko/ j?<

((((6666) ) ) ) Xosh jXosh jXosh jXosh j/mbk pbd/mbk pbd/mbk pbd/mbk pbd

1. “Xosh j/mbk pbd” ejkDh dk ejkDheko e"D j?<

2. “e[btzs f;zx ftoe” dh ejkDh dk BK fby'<

3. “Xosh j/mbk pbd” ejkDh dk w[Zy gkso e"D j?<

4. “Xosh j/mbk pbd” ejkDh d/ d' gksoK d/ BK fby'<

36

5. wkB f;zx dk fgzv fejVk ;h<

6. wkB f;zx S[ZNh b? e/ feZE'A nkfJnk ;h<

7. wkB f;zx d/ d';s dk BK eh ;h<

8. eow f;zx dk fgzv fejVk ;h<

9. wkB f;zx s/ eow f;zx feZE/ gfjbK fJeZm/ ofjzd/ ;B<

10. eow f;zx "̄i ftZu eh ;h<

11. fe;dh ihG ftZu pj[sk o; ;h<

12. eow f;zx dh r'bh dk fBÙkBk fej' fijk ;h<

13. eow f;zx B/ wkB f;zx B{z fejV/ r[od[nkfonK ”u ik e/ wZEk N/e e/ nkT[D bJh fejk< T[jBK

u'A d' r[od[nkfonK d/ BK fby'<

14. i;tzs f;zx e"D ;h<

15. wkB f;zx B/ fe; d/ w[zv/ B{z e[ZSV u[Ze fbnk<

16. wkB f;zx fe; d/ Bkb soBskoB frnk ;h<

17. vkehnk fe; dh g?BÙB d/ ekr˜ b? e/ nkfJnk ;h<

18. wkB f;zx B{z fe; s'A gsk bZrk fe eow f;zx wkfonk ik u[Zek j?<

19. eow f;zx d/ woB dh fuZmh nkfJnK fezB/ fdB j' rJ/ ;B<

20. pkg{ B/ fe; B{z xo p?mk d/ye/ ;wM frnk fe eow f;zx dh w"s dh rZb j[D wkB f;zx s'A

fSgh BjhA ojh<

21. wkM/ d/ fgzvK d[nkb/ pukU bJh eh T[;fonk j'fJnk ;h<

22. wkM/ d/ fgzvK ftZu feBQK Bkb bVFwoB tkfbnK dhnK wVQhnK s/ ;wkXK ;B<

23. wkB f;zx B{z e"D Xosh j/mbk pbd gqshs j'fJnk<

24. wkB f;zx B{z eow f;zx dk pkg eh gqshs j'fJnk<

((((7777)))) fJZe g?o xZN s[oBkfJZe g?o xZN s[oBkfJZe g?o xZN s[oBkfJZe g?o xZN s[oBk

1. “fJZe g?o xZN s[oBk” ejkDh dk ejkDheko e"D j?<

2. nihs e"o dh ejkDh dk BK fby'<

3. “fJZe g?o xZN s[oBk” ejkDh d/ d' gksoK d/ BK fby'<

4. oÙhd dh gsBh dk BK eh ;h<

5. oÙhd d/ g[Zso dk BK eh ;h<

6. oÙhd d/ feZE/ dod T[Zfmnk<

37

7. vkeNo oÙhd dk ngo/ÙB fe™ eoBk ukj[zdk ;h<

8. oÙhd feZE/ B"eoh eodk ;h<

9. oÙhd fdZbh ftZu feZE/ ofjzdk ;h<

10. oÙhd d/ N?;N eokT[D s'A pknd fejVh fpwkoh j'D dk gsk bZrdk j?<

11. oÙhd dh gsBh B{z wfonK fezB/ ;kb j' u[Ze/ ;B<

12. oÙhd d/ fezB/ pZu/ jB<

13. n;bw feZE/ ofjzdk ;h<

14. oÙhd B"eoh SZv e/ feZE/ nk frnk<

15. n;bw vkeNoh gk; eoB feZE/ frnk ;h<

16. oÙhd B/ rZvh ftZu gfjbh tko fe; ebk; ftZu ;¯o ehsk<

17. oÙhd fe; ;w/A fgzv g[Zik<

18. oÙhd fejV/ wjhB/ fgzv g[Zik<

19. oÙhd B/ xo d/ nk;Fgk; ekjd/ g"d/ bkJ/<

20. oÙhd B/ fejV/ gzSh gkb/<

21. oÙhd B{z ;t/o/ fuVhnK fe™ rk™dhnK uzrhnK bZrdhnK<

22. oÙhd ;e{b gVQd/ w[zv/Fe[VhnK B{z eh eotk fdzdk<

23. oÙhd B/ w[zv/ B{z dZ; o[gJ/ fe™ fdZs/<

24. r[nKYhnK d/ w[zv/ dk eh BK ;h<

25. id'A oÙhd dh w"s j'Jh sK T[j eh eo fojk ;h<

26. gszr B{z jtk ftZu fe;B/ j[bkfonk<

27. gszr B{z s[Dek fe;B/ wkfonk ;h<

Bktb LBktb LBktb LBktb L---- fJZe j'o BtK ;kb fJZe j'o BtK ;kb fJZe j'o BtK ;kb fJZe j'o BtK ;kb ---- BfoziB s;BhwBfoziB s;BhwBfoziB s;BhwBfoziB s;Bhw

eKv fJZe ( ;t/o)

1H fJZe j'o BtK ;kb Bktb dk b/ye e"D j?<

2H fJZe j'o BtK ;kb Bktb d/ fezB/ eKv jB<

3H fJZe j'o BtK ;kb Bktb d/ gfjb/ eKv dk eh BK j?<

4H fJZe j'o BtK ; kb Bktb T[Zsw g[oyh Ù?bh ftZu j? iK wZXw g[oyh Ù?bh ftZu j?<

5H fJZe j'o BtK ;kb Bktb dk w[Zy gkso e"D j?<

6H pzsk eh ezw eodk j?<

7H pzsK fe; Ùfjo ftZu foeÙk ubkT[Adk j?<

38

9H pzs/ s/ sko' d/ g[Zso dk eh BK j?<

10H pzs/ dk d';s fdnkbk eh ezw eodk j?<

11H pzsk fejVh rZvh dhnK ;tkohnK u[ZeD ;t/o/ S/ ti/ ;N/ÙB s/ gj[zudk j?<

12H pzsk, sko' B{z ;t/o/-;t/o/ fejVh ukj ghD bJh efjzdk j?<

13H pzs/ B/ sko' B{z fejVh yk; rZb dZ;h<

14H pzs/ dh T[wo fezBh ;h<

15H pzs/ d/ fezB/ pZu/ (fBnkD/) ;B<

16H pzs/ B{z ;t/o/-;t/o/ gfjbK feZE/ ikD tkbh ;tkoh fwbh<

17H pzsk fezBk gfVQnk j'fJnk ;h<

18H pzs/ dk fgT[ eh ezw eodk ;h<

19H pzs/ d/ fgT[ dh w"s fet/A j'Jh<

20H pzsk gVQB s'A feT[A jN frnk<

21H pzsk d/ fgU d/ woB ;w/A pzs/ T[Zgo fezB/ ihnK dk Gko ;h<

22H fgU d/ woB fgZS'A pzs/ B/ gfjbK fejVk ezw Ù[o{ ehsk<

23H ;oekoK d/ w[zv/ BKb bVkJh s'A pknd pzsk feZE/ frnk<

24H pzs/ B/ foeÙk ubkT[D s'A gfjbK fejVk ezw ehsk<

25H pzs/ B/ ugVk;h dh B"eoh feT[A SZvh<

26H pzsk u"Eh gk; dh EK eh nytkT[Dk g;zd eodk ;h<

27H sko' fezBk gVQh j'Jh ;h<

28H pzsk ;j[o/ ikD ;w/A jZE ftZu eh b? e/ iKdk ;h<

29H dopko ;kfjp ikD tkbhnK ;tkohnK d/ ;oho fej' fij/ ;B<

30H jkb piko ftZu fej' fij/ e'N fted/ ;B<

31H id'A pzs/ d/ foeÙ/ ftZu p?mhnK e[VhnK d/ nkb/ d[nkb/ ;kfJeb tkb/ w[zv/ j' rJ/ ;B sK pzs/

dh eh nt;Ek ;h<

32H pZ;K d/ nZv/ s/ ikD tkbh e[Vh B/ fejV/ Ùfjo dh pZ; cVBh ;h<

33H pZ;K d/ nZv/ s/ ikD tkbh e[Vh B/ fJZe fdB eZgV/ ftZu eh bg/fNnk j'fJnk ;h<

34H skBg[o/ tkbh e[Vh ibzXo eh eoB rJh ;h<

35H pzs/ B{z Bt/A ;kb d/ uVQB dk gsk fe; s'A bZrk ;h<

36H pzsk nkw s"o s/ ;t/o/ ukj BKb eh ykfJnk eodk ;h<

37H pzsk nkgDh gsBh sko' B{z eh efj e/ ;zp'fXs eodk ;h<

38H nypko dh ypo nB[;ko nzfwqs;o ftZu mzY BKb fezB/ nkdwh wo/ ;B<

39

39H fe; w[zv/ B{z pzs/ B/ foeÙ/ d/ nrb/ vzv/ s/ fpmkfJnk ;h, T[;dk BK eh ;h<

40H pzs/ B{z owB BK d/ pZu/ dh T[wo s/ eZd fe; tork bZrk ;h<

41H eZNVk d{b'A ikD tkbk NZpo feZE' nkfJnk ;h<

42H r[o{ okwdk; ;oK ikD tkb/ ;tko e"D ;B<

43H Bt/A ;kb s/ fe; r[o{ dk r[og[op ;h<

44H BthA ftnkjh tj[Nh dj/i ftu eh b? e/ nkJh ;h<

45H piko ftZu nZr ;/eD bJh w[ZY feBQK B/ ;[ZNtkJ/ ;B<

46H pzsk fej' fijh feos eoBh g;zd eodk j?<

47H pzs/ dh wK feZE/ ofjzdh ;h<

49H pzs/ dh p/p/ fgzv feT[A ubh rJh<

50H pzsk wK dh fejVh fpwkoh dk f¯eo eodk j?<

51H okwkBzd d/ pkr ikD tkbhnK ;tkohnK ftZu'A fJ;soh dk eh BK ;h<

52H okwkBzd d/ pkr ikD tkbhnK ;tkohnK dopko ;fjp eh eoB rJhnK ;B<

53H nzfwqs;o fty/ ÙjhdK dk y{B feZE/ v[ZbQk ;h<

54H ifbQnK tkb/ pkr ftZu ÙjhdK dk y{B fe; fdB v[ZbQk ;h<

55H ifbQnK tkb/ pkr dhnK ezXK s/ ekjd/ fBÙkB jB<

56H u"Ae pkpk ;kfjp ikD tkbk ;tko n?Bk xpokfJnk j'fJnk feT[A ;h<

57H u"Ae pkpk ;fjp ikD tkb/ ;tko d/ fgsk dh T[wo fezBh ;h<

58H u"Ae pkpk ;kfjp ikD tkb/ ;tko d/ fgsk ih d/ r'bh feZE/ tZih ;h<

59H ukNhftzv dotk˜/ tZb ikD s'A gfjbK pzs/ B/ eh ghsk<

60H ukNhftzv dotk˜/ ikD tkb/ ;tko feZE'A dh pZ; cVBh ukj[zd/ ;B<

61H f;Bwk d/yD tkbhnK e[VhnK pzs/ B{z fejV/ f;B/w/ ikD bJh efjzdhnK jB<

62H pzs/ dh gsBh dk fejVk eZgVk gkN frnk ;h<

63H pzsk nkgD/ w[zv/ c[zwD B{z fezBhnK iwksK gVQkT[DhnK ukj[zdk j?.

64H Gkos B{z e"D b[ZN e/ b? rJ/ ;B<

65H pzsk fe;dh d[ekB s'A foeÙ/ ftZu c{e GoBh uzrh ;wMdk j?<

66H r[o{ p˜ko ikD tkbhnK ;tkohnK B/ ;oho T[Zgo eh fbnk j'fJnk ;h<

67H r[o{ p˜ko ikD tkbhnK ;tkohnK fe;dk foÙsk eoB ik ojhnK ;B<

68H wj/Ùh fezBk gfVQnk ;h<

69H e[Vh fezBh gVQh ;h<

70H wj/Ùh dh T[wo fezBh ;h<

40

71H wj/Ùh dh wK fej' fijh ;h<

72H wj/Ùh ftZu eh B[e; ;h<

73H pkoK ti/ s'A gfjbk fe; EK d/ d[ekBdko d[ekBK BjhA y'bQd/<

74H pzs/ nB[;ko ;ko/ g[nkV/ fe; d/ gkJ/ j'J/ jB<

75H sko' fe; d/ xo ezw eoB iKdh ;h<

------

41

Bktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kb

eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)

1H d[gfjo t/b/ pzs/ d/ xo g[ZiD s/ e"D GZi e/ nkfJnk<

2H sko' B/ d[gfjo t/b/ fe; nkN/ dhnK o'NhnK gekJhnk<

3H sko' B/ pzs/ B{z fe; uhi dk nkuko fdZsk<

4H sko' B/ ukj ftZu eh gkfJnk<

5H pzsk sko' B{z fej' fijh rZb eoB bJh efjzdk j?<

6H pzsk d[gfjo/ o'Nh yk e/ feZE/ nkokw eodk j?<

7H c[zwD nkgD/ fgsk pzs/ s'A fejVk gkm gVQBk ukjz[dk j?<

8H ;kv/ d/Ù ftZu fej' fijk oki j?<

9H pzsk fe; uh˜ B{z p[ok Gbk nkydk j?<

10H d[gfjo/ pzsk c[zwD B{z e[M ykD bJh fezB/ g?;/ fdzdk j?<

11H pzs/ d/ ftnkj bJh f˜Zd fe; B/ ehsh ;h<

12H pzsk ftnkj feT[A BjhA ;h eotkT[Dk ukj[zdk<

13H skoh e"D ;h<

14H skoh pzs/ dh wkwh dh eh brdh ;h<

15H pzs/ dh S'Nh wkwh pzs/ B{z fej' fijh bZ;h fdzdh ;h<

16H pzs/ B{z nkgDh fejVh wkwh uzrh brdh ;h<

17H pzsk oks B{z fejVh feskp gVQB bZrk<

18H ftnkj fgZS' pzsk fe;dh M'bh o[gJhnK BKb GoBh ukj[zdk ;h<

19H id'A oks B{z pzsk sko' d/ jZE gzi=;Zs o[gJ/ oZy fdzdk sK eh j[zdk<

20H pzs/ B{z fe; dk u[Zg-u[Zg ofjDk g;zd BjhA<

21H p;zs gzuwh tkb/ fdB pzsk nkgDh gsBh s/ p/p/ B{z fejV/ r[od[nko/ ;kfjp fty/ b? e/ frnk<

22H sko' pzs/ d/ foeÙ/ ftZu feT[A BjhA ;h p?mDk ukj[zdh<

23H fSjoN/ r[od[nko/ ikD bZrhnK p/p/ s/ sko' Bkb eh b? e/ rJhnK<

24H p/p/ s/ sko' B{z foeÙ/ ftZu fpmk e/ pzs/ dk fdb eh ukj[zdk ;h<

25H p;zs gzuwh dk w/bk d/yD rJ/ pzs/ B/ u[nkBh dk eh yohfdnk<

26H r[od[nko/ d/ nzdo iKfdnK pzs/ d/ wB B{z eh wfj;{; j'fJnk<

27H pzs/ B/ c[ZbK dk gq;kd b? e/ c[Zb feZE/ Nzfrnk<

28H pzsk c[zwD B{z t?d d/ feT[ fbikDk ukj[zdk ;h<

42

29H c[zwD d/ iBw wro'A p/p/ dk ;[Gkn fej' fijk j'fJnk ;h<

30H cZs{ foeÙ/ tkbk g?;/ ewkT[D bJh eh eodk ;h<

31H fdZbh s'A nzfwqs;o w?u d/yD nkJhnK e[VhnK dk ;wkB fe;B/ u'oh ehsk ;h<

32H fejVk foeÙ/ tkbk ;tkoh dk G[Zfbnk ;wkB tkfg; d/ nkT[D tkbk Gbk nkdwh ;h<

33H pzsk T[; fdB d[gfjo t/b/ pj[sh ewkJh eoB dh rZb sko' B{z feT[A dZ;dk j?<

34H pzsk xo ftZu MrV/ dk w{b ekoB eh ;wMdk j?<

35H sko' B/ fezB/ g?f;nK dk r[V yohfdnk<

36H pzs/ B/ fejVh nkds brGr SZv fdZsh ;h<

37H sko' d/ xo fijVk ftnkj dk ekov nkfJnk ;h, T[; ftZu fe;d/ ftnkj dk fieo ;h<

38H pzs/ B/ eoik fe; ezw bJh fbnk ;h<

39H r[Z;/ ftZu pzs/ B/ sko' d/ eh wko/<

40H pzsk fe; ezw B{z wkVk nkydk j?<

41H “uoy/ dh x{e ;[D e/ i'rh T[so gjkV' nkfJnk” fJj rhs fe;B/ rkfJnk<

42H pzs/ B/ xo nk e/ o'NhnK feZE'A eZYhnK<

43H c[zwD fe; BKb ;"Adk ;h<

44H pzs/ B/ Bt/A ;kb tkb/ fdB pZfunK B{z feZE'A dh ;?o eokJh<

---------

43

fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)

eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)

1H id'A sko' ftnkjh nkJh ;h sK T[;dhnK nZyK fej' fijhnK ;B<

2H pzs/ d/ w{zj ”u'A sko' B{z p'n feT[A nkJh<

3H fdnkbk fej' fij/ ;[Gkn dk pzdk ;h<

4H pZu/ B{z j;gskb ftZu eh sebhc wfj;{; j'Jh<

5H pzs/ B{z ed'A tes eZNDk n"yk j' iKdk j?<

6H feqÙB dh pz;oh fe; uh˜ dh ;h<

7H Ùokp yohd e/ ;tko pzs/ B{z feZE/ uZbD bJh efjzdk j?<

8H okw pkr ikD tkb/ pzfdnK d/ feZs/ pko/ pzsk eh ;'udk j?<

9H okw pkr ikD tkb/ ;tkoK dh pzs/ pko/ eh okfJ j?<

10H fSzdk fe;dk fwZso j?<

11H pzs/ d/ tkb fe;B/ eNtk fdZs/ ;B<

12H pzs/ dkVh fezB/ ;w/A pknd eNtkT[Adk ;h<

13H pzs/ ftZu G?Vh nkds fejVh ;h<

14H pzs/ dh gsBh w[zv/ B{z eh pDkT[Dk ukj[zdh ;h<

15H oks g?D s/ pzs/ B/ foeÙk feE/ yVk fdZsk<

16H BzdB f;Bw/ s'A pzs/ B{z fejV/ ;tko fwb/<

17H fojkBk ;[bskB d/ Bkb fejVk ndkeko ;h<

18H BzdB f;Bw/ s'A uVQ/ ;tkoK B/ o;s/ ”u'A eh yohfdnk<

19H pzsk nZr ;/edk j'fJnk fe;d/ e'b p?mk ;h<

20H pzsk, eÙwhoh ykB Bkb eh rZbK eodk j?<

21H d[ekBdko fgU-g[Zso fej' fij/ tgkoh ;B<

22H d[ekBdko fgU B{z eh fpwkoh ;h<

23H rqhB n?t/fBT[ ikD tkbhnK ;tkohnK d/ p?r ftZu eh ;h<

24H N?bhthiB ”s/ fejVh fcbw nk ojh ;h<

25H eth fe; EK ik oj/ ;B<

26H ethnK d/ eh BK ;B<

27H nÙe s/ got/˜ T[Zs/ e"D fwjopkB ;h<

28H pzsk fe; s'A pksK ;[D nBzd b?Adk ;h<

44

29H pzs/ B/ foeÙ/ d/ j?Avb BKb ukBD d/D bJh eh pzfBQnk j'fJnk ;h<

30H i?ANbw?B B/ yokp ;e{No feZE/ yVQk ehsk<

31H b'e y[ÙhnK feT[A wBk oj/ ;B<

32H ;e{No tkb/ d/ p"; dk eh BK ;h<

33H gkoNh tkbh e'mh u' dotk˜k y[ZbD s/ fe; uh˜ dh ntk˜ nkJh ;h<

34H fpwko pzs/ dh ;/tk fe; B/ ehsh ;h<

35H pzsk GJhJ/ s'A ukj Bkb fezB/ fp;e[N b? e/ yKdk j?<

36H pzs/ B/ fe;dh y{B dh b'V g{oh ehsh ;h<

37H pzsk feBQK s'A d{o ofjDk g;zd eodk j?<

38H Ùokph nkdwh e"D ;h<

39H Ùokph fJz;g?eNo fgÙkp eoB bZrk pzs/ B{z eh nkydk j?<

40H fJz;g?eNo B/ pzs/ B{z fezB/ g?;/ fdZs/<

41H gkfe;skB s'A pzs/ j'ohA feZE' nkJ/ ;B<

42H pzs/ tkb/ wekB ftZu j'o fezB/ NZpo ofjzd/ ;B<

43H pzs/ B{z fejVh dkb ;G s'A g;zd ;h<

44H sko' c[zwD B{z eh efj e/ p[bkT[Adh ;h<

45H oks B{z B'N frDfdnK sko' dh w[;eDh fej' fijh ;h<

46H oks B{z pzsk fe; pko/ fJj ;'udk j? fe T[j ekoK ftZu x[zfwnk eo/rk<

47H ;"D bZr/ pzs/ B/ sko' B{z fe; dk ezw SZvD bJh fejk<

48H wk;NoBh fNT{ÙB gVQkT[D d/ fezB/ g?;/ b?Adh ;h<

49H Bt/A ;kb dh ewkJh ftZu'A sko' pzs/ B{z eh fbnkT[D bJh nkydh j?<

50H fJZe j'o BtK ;kb Bktb dk nzs d[yKs j? iK ;[yKs<

51H fJZe j'o BtK ;kb Bktb fe;d/ ihtB d[nkb/ e/Adfos j?<

---------

45

gkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbk


gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF II

1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft 3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft

2a ;{2a ;{2a ;{2a ;{¯̄̄̄h ekfth ekfth ekfth ekft 4a feZ;k ekft4a feZ;k ekft4a feZ;k ekft4a feZ;k ekft

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF fJjBK uko ekftXkoK fJjBK uko ekftXkoK fJjBK uko ekftXkoK fJjBK uko ekftXkoK ftZuftZuftZuftZu'A jo/e ekft u'A fJZeFfJZe ekft N'Nk nkt/rk. 'A jo/e ekft u'A fJZeFfJZe ekft N'Nk nkt/rk. 'A jo/e ekft u'A fJZeFfJZe ekft N'Nk nkt/rk. 'A jo/e ekft u'A fJZeFfJZe ekft N'Nk nkt/rk. T[;dh gq;zr ;fjs ftnkfynk d' T[;dh gq;zr ;fjs ftnkfynk d' T[;dh gq;zr ;fjs ftnkfynk d' T[;dh gq;zr ;fjs ftnkfynk d' ddddh eoBh j't/rh. ftfdnkoEh eoBh j't/rh. ftfdnkoEh eoBh j't/rh. ftfdnkoEh eoBh j't/rh. ftfdnkoEh jo/h jo/h jo/h jo/eeee ekft ekft ekft ekft Xkok B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.Xkok B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.Xkok B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.Xkok B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF III

1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft1a r[owfs ekft 3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft


B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF uko ekft XkoK uko ekft XkoK uko ekft XkoK uko ekft XkoK ftZuftZuftZuftZu'A fe;/ fJZe eftsk dk e/Adoh Gkt nkt/rk. 'A fe;/ fJZe eftsk dk e/Adoh Gkt nkt/rk. 'A fe;/ fJZe eftsk dk e/Adoh Gkt nkt/rk. 'A fe;/ fJZe eftsk dk e/Adoh Gkt nkt/rk. ftfdnkoEh fXnkB Bkb ;kohnK eftsktK dk nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh fXnkB Bkb ;kohnK eftsktK dk nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh fXnkB Bkb ;kohnK eftsktK dk nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh fXnkB Bkb ;kohnK eftsktK dk nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF IV

1a r[1a r[1a r[1a r[owfs ekftowfs ekftowfs ekftowfs ekft 3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft3a pho ekft


B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF uko ekft XkoK uko ekft XkoK uko ekft XkoK uko ekft XkoK ftZuftZuftZuftZu'A fe;/ eftsk dh fJZe s[Ze dh ftnkfynk nkt/rh.'A fe;/ eftsk dh fJZe s[Ze dh ftnkfynk nkt/rh.'A fe;/ eftsk dh fJZe s[Ze dh ftnkfynk nkt/rh.'A fe;/ eftsk dh fJZe s[Ze dh ftnkfynk nkt/rh.

gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF V

tkose Gkr (;ko)tkose Gkr (;ko)tkose Gkr (;ko)tkose Gkr (;ko)

b/yLb/yLb/yLb/yL 1a opkp wzrkT[D dk ftosKs 5a pkpk okw f;zx e{ek1a opkp wzrkT[D dk ftosKs 5a pkpk okw f;zx e{ek1a opkp wzrkT[D dk ftosKs 5a pkpk okw f;zx e{ek1a opkp wzrkT[D dk ftosKs 5a pkpk okw f;zx e{ek

2a xo dk fgnko2a xo dk fgnko2a xo dk fgnko2a xo dk fgnko 6a wjketh ekbh dk;6a wjketh ekbh dk;6a wjketh ekbh dk;6a wjketh ekbh dk;

3a p'bh3a p'bh3a p'bh3a p'bh 7a w/o/ tZv/Ftv/o/7a w/o/ tZv/Ftv/o/7a w/o/ tZv/Ftv/o/7a w/o/ tZv/Ftv/o/

4a gqkoEBk4a gqkoEBk4a gqkoEBk4a gqkoEBk 8 s[oB dk j[Bo8 s[oB dk j[Bo8 s[oB dk j[Bo8 s[oB dk j[Bo

46

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF e'Jh fJZe ;ko eoBk. ftfdnkoEh ;kfjswkbk dh g[;se ”u tkose Gkr e'Jh fJZe ;ko eoBk. ftfdnkoEh ;kfjswkbk dh g[;se ”u tkose Gkr e'Jh fJZe ;ko eoBk. ftfdnkoEh ;kfjswkbk dh g[;se ”u tkose Gkr e'Jh fJZe ;ko eoBk. ftfdnkoEh ;kfjswkbk dh g[;se ”u tkose Gkr d/ b/yK B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.d/ b/yK B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.d/ b/yK B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.d/ b/yK B{z fXnkB Bkb gVQe/ nfGnk; eoBr/.

gkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbkgkm g[;se F ;kfjsFwkbk


gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF VI

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF tkose Gkr d/ b/yK ”u'A 2tkose Gkr d/ b/yK ”u'A 2tkose Gkr d/ b/yK ”u'A 2tkose Gkr d/ b/yK ”u'A 2----2 BzpoK d/ gq2 BzpoK d/ gq2 BzpoK d/ gq2 BzpoK d/ gqÙB pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh ÙB pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh ÙB pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh ÙB pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh fJBQK fJBQK fJBQK fJBQK B{z gVQe/ d[jokJh eoBr/.B{z gVQe/ d[jokJh eoBr/.B{z gVQe/ d[jokJh eoBr/.B{z gVQe/ d[jokJh eoBr/.

fJ; s'A fJbktk ftfdnkoEh gkmFg[;se tkose Gkr d/ b/yK ”u fJ; s'A fJbktk ftfdnkoEh gkmFg[;se tkose Gkr d/ b/yK ”u fJ; s'A fJbktk ftfdnkoEh gkmFg[;se tkose Gkr d/ b/yK ”u fJ; s'A fJbktk ftfdnkoEh gkmFg[;se tkose Gkr d/ b/yK ”u

fdZs/ rJ/ nfGnk; gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ rJ/ nfGnk; gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ rJ/ nfGnk; gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ rJ/ nfGnk; gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF 6gqÙBLF 6gqÙBLF 6gqÙBLF 6 ;kfjswkbk (tkose Gkr);kfjswkbk (tkose Gkr);kfjswkbk (tkose Gkr);kfjswkbk (tkose Gkr)

;zy/g T[ZsoK tkb/ gqÙBLF;zy/g T[ZsoK tkb/ gqÙBLF;zy/g T[ZsoK tkb/ gqÙBLF;zy/g T[ZsoK tkb/ gqÙBLF

(1) (1) (1) (1) opkp wzrkT[B dk ftosKsopkp wzrkT[B dk ftosKsopkp wzrkT[B dk ftosKsopkp wzrkT[B dk ftosKs

1. r[o{ ih pko/ xoFxo fej' fijh uouk j'D bZr gJh<

2. r[o{ ih B/ wodkB/ B{z phph ih e'b fe™ G/fink<

3. wodkB/ B/ r[o{ ih B{z ykbh w[VB pko/ eh dZf;nk<

4. r[o{ ih B/ wodkB/ B{z iZNK d/ fgzv fe™ G/iDk ukfjnk<

5. r[o{ ih e'b gj[zuD s/ cofjzd/ B/ r[o{ ih Bkb fej' fijk toskT[ ehsk<

6. opkp dk mkN Bk pDB s/ r[o{ ih B/ wodkB/ B{z eh fejk<

7. r[o{ ih d/ efjD s'A pknd d[pkok opkp tikT[D s/ wodkB/ B/ eh wfj;{; ehsk<

47

(2) (2) (2) (2) xo dk fgnkoxo dk fgnkoxo dk fgnkoxo dk fgnko

1. b/ye nB[;ko wB[Zy dk nkuoB feE/ s/ fet/A nk™d/ jB<

2. fpoX phph ih d/ gfotkoe fgS'eV pko/ dZ;'<

3. tZv/FtZv/ eZEeVk pko/ b/ye d/ eh ftuko jB<

4. ;kB{z fejVhnK rZbK s'A p/p/ BkBeh d/ r[o{ BkBe d/t ih Bkb fgnko pko/ gsk ubdk j?<

5. nZi eZb d[okukoh d/ eh ekoB jB<

6. p'ofvzrK ftZu ofjD tkb/ ftfdnkoEh ;wkfie gZy s'A tKM/ ofj iKd/ jB, fet/A<

(3) (3) (3) (3) p'bhp'bhp'bhp'bh

1. p'bh s/ wB[Zy nwhoh dk w/uk fet/A fbnk ik ;edk j?<

2. p'bh s/ pugB d/ nkg;h ;zpzX ftZu ukBDk gkT[<

3. d[BhnK d/ nB/eK b'e nkgDk w[Zb g{ok fe™ BjhA gk ;ed/<

4. b¯˜ fdb dh d"bs dhnK w'joK j[zd/ jB, ;wMkU<

(4) (4) (4) (4) gqkoEBkgqkoEBkgqkoEBkgqkoEBk

1. pzd/ bJh nodk; fe™ io{oh j?<

2. ;[eoks B/ fJZe Ekt/A nkgDh nodk; ftZu eh fejk<

3. ;zB 1893 ftZu Sg/ Nq?eN dk BK eh j? ns/ T[; ftZu nodk; dh eh wjZssk j?<

4. gVQ/ fby/ B"itkB nodk; pko/ eh ftuko oZyd/ jB<

5. f;Zy dh nodk; ed'A ;¯b j[zdh j?<

6. gkgh B/ jZE i'V e/ eh gqkoEBk ehsh<

7. gow/Ùo s/ fBÙuk eoe/ T[;dh ;/tk ”u gqkoEBk eoB dk eh ¯b gqkgs j[zdk j?<

(5) (5) (5) (5) pkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ekpkpk okw f;zx e{ek

1. gzikph p'bh ftZu “pkpk” Ùpd feBQK bJh tofsnk iKdk j?<

2. pkpk okw f;zx ih d/ iBw ns/ gfotko pko/ ;zy/g ikDekoh fdU<

3. e[VhnK s/ fJ;sohnK d/ ;[Xko ftZu pkpk okw f;zx dk eh :'rdkB ;h<

4. pkpk okw f;zx ih dk w/b wjkg[oyK Bkb fet/A j'fJnk<

5. BkwXkoh iE/pzdh d/ ;zpzX ftZu “BkwXkoh” ns/ “e{e/” Ùpd d/ noE dZ;'<

6. pkpk okw f;zx ih d/ ihtB d/ e'Jh d' fBÙkB/ dZ;'<

48

(6) wjK(6) wjK(6) wjK(6) wjKeth ekbhdk;eth ekbhdk;eth ekbhdk;eth ekbhdk;

1. ekbhdk; ns/ eftsk dk fej' fijk ;zpzX dZf;nk frnk j?<

2. Bkoh dh eokwks eh j?<

3. b'eK d/ nB[;ko ekbhdk; dk fpqewkihs Bkb eh ;zpzX ;h<

4. ekbhdk; dh iks s/ XowK pko/ b'eK d/ fej'Ffij/ ftuko jB<

5. ekbhdk; dh ouBk “e[wko ;zGt” ftZu gkopsh s/ fÙt ih dh gq/w fwbDh s/ ;zy/g B'N fby'<

6. ekbhdk; B{z ;[zdosk dk eth fe™ fejk frnk j?<

(7) (7) (7) (7) w/o/ tZv/Ftv/o/w/o/ tZv/Ftv/o/w/o/ tZv/Ftv/o/w/o/ tZv/Ftv/o/

1. b/ye d/ ;oho B{z t/y e/ fgzv d/ b'e eh fejk eod/ ;B<

2. b/ye d/ dkd/ j'ohA fezB/ Gok ;B< T[jBK d/ eh BK ;B<

3. b/ye d/ dkd/ j'ohA fJe-fdB Bkb d/ fgzv “Skg/” eh eoB rJ/<

4. u"Xoh uVQs f;zx pkp/ g[zB{z e'b fe™ nkfJnk<

5. d{i/ fdB u"Xoh B/ gfjbtkB B{z eh fejk<

6. pkp/ g[zB{z B{z Xhoi Bkb eh fejk<

7. fvZr/ j'J/ Ùfjs{s d/ doıs B{z pkpk nkgD/ xo fet/A b? frnk<

(8) (8) (8) (8) s[oB dk j[Bos[oB dk j[Bos[oB dk j[Bos[oB dk j[Bo

1. fejV/ b'e ;dk ˆbs fBÙkB/ s/ gjz[ud/ jB<

2. gjkV iK ;w[zdoK d/ feBko/ ;kB{z fe™ uzr/ bZrd/ jB<

3. b/y nB[;ko fe;/ f;nkD/ B/ s[oB pko/ eh ftuko gqrN ehs/ jB<

4. nkswFxksh gqftosh oZyD tkb/ fJB;kBK bJh s[oB dk eh wjZst dZf;nk frnk j?<

5. b/ye nB[;ko fujo/ s/ M[oVhnK s'A puD dk eh ok˜ j?<

49

B'NLFB'NLFB'NLFB'NLF fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ;kfjsFwkbk dh g[;se d/ tkose Gkr ”u b/yK ”u fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ;kfjsFwkbk dh g[;se d/ tkose Gkr ”u b/yK ”u fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ;kfjsFwkbk dh g[;se d/ tkose Gkr ”u b/yK ”u fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ;kfjsFwkbk dh g[;se d/ tkose Gkr ”u b/yK ”u

fdZs/ nfGnk; d/ gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ nfGnk; d/ gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ nfGnk; d/ gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.fdZs/ nfGnk; d/ gqÙBK dk th nfGnk; eoBr/.

fJeKrh GkrfJeKrh GkrfJeKrh GkrfJeKrh Gkr

gqÙBLFgqÙBLFgqÙBLFgqÙBLF VII fJeKrh ”u gkso T[;kohfJeKrh ”u gkso T[;kohfJeKrh ”u gkso T[;kohfJeKrh ”u gkso T[;koh

1. pzppzppzppzp e/; (fJeKrh)e/; (fJeKrh)e/; (fJeKrh)e/; (fJeKrh)LLLL t˜hok, EkD/dko, f;gkjh, thoktkbh, dhg' nkfd

2. BkfJe (fJeKrh)BkfJe (fJeKrh)BkfJe (fJeKrh)BkfJe (fJeKrh)LLLL fgsk, g[Zso

3. ;w[zdo'A gko (fJeKrh);w[zdo'A gko (fJeKrh);w[zdo'A gko (fJeKrh);w[zdo'A gko (fJeKrh)LLLL jod/t pkitk, ;[yd/t, ÙoB f;zx s/ pbtzs fYb'A.

4. ˜¯oBkwk˜¯oBkwk˜¯oBkwk˜¯oBkwk (fJeKrh)L (fJeKrh)L (fJeKrh)L (fJeKrh)L n"ozr˜/p, ihBsFT[BFfB;k, n;d yKB, p/rw

T[d?g[oh s/ Ùkjh jehw.

5. d{ik ftnkj (fJeKrh)Ld{ik ftnkj (fJeKrh)Ld{ik ftnkj (fJeKrh)Ld{ik ftnkj (fJeKrh)L wBihs, fBjkb e"o, ;[yd/t f;zx, ;[yd/t e"o s/

r[ofdZs f;zx nkfd.

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF fe;/ fJZe gkso dh T[;koh eoBh nkt/rh s/ ftfdnkoEh gVQ e/ nfGnk;

eoBr/.

gqÙBLFgqÙBLFgqÙBLFgqÙBLF VIII fJeKrh ”u gq;zr ;fjs ftnkfynkLfJeKrh ”u gq;zr ;fjs ftnkfynkLfJeKrh ”u gq;zr ;fjs ftnkfynkLfJeKrh ”u gq;zr ;fjs ftnkfynkL

fJjBK ;kohnK fJeKrhnK ftZu'A e' d' tkoskbkgd' tkoskbkgd' tkoskbkgd' tkoskbkg nkT[DrhnK.

ftfdnkoEhnK B/ fJZe eoBh j't/rh.

T[dkjoB d/ s"o s/LT[dkjoB d/ s"o s/LT[dkjoB d/ s"o s/LT[dkjoB d/ s"o s/L

1a p[ZY/ pkdÙkj, G[Zb frnk j?< s{z th nkgD/ pkg ÙkjFijkB dh w"s dh fJzs˜ko

BjhA ;h ehsh.

gqÙBL-1 fJj Ùpd fe; fJeKrh ftZu'A jB<

gqÙBL-2 fJeKrh d/ b/ye dk BK ehj?<

gqÙBL-3 fJj Ùpd fe;B/ fe;B{z ej/<

gqÙBL-4 fe; B/ Ùkj ijkB dh T[vhe BjhA ;h ehsh<

T[ZsoL-1 ˜¯oBkwk ftZu'

50

T[ZsoL-2 vka jouoB f;zx

T[ZsoL-3 fJj Ùpd ntk˜ B/ n"ozr˜/p B{z ej/.

T[ZsoL-4 n"ozr˜/p B/.

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF fJ; soQK d/ gqÙBK dh ftfdnkoEh ı[d ;kohnK fJeKrhnK gVQe/ d[jokJh eoBr/.

gqÙgqÙgqÙgqÙBLFBLFBLFBLF IX tzBrh g[;setzBrh g[;setzBrh g[;setzBrh g[;se

ejkDh dk ;koejkDh dk ;koejkDh dk ;koejkDh dk ;ko

1a e[b¯h 4a pzw pjkdo 7a fJZe g?o xZN s[oBk

2a wVh s'A d{o 5a pkrh dh Xh

3a nzr ;zr 6a Xosh j/mbk pbd

ftfdnkoEh ;kohnK ejkDhnK gVQe/ nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ;kohnK ejkDhnK gVQe/ nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ;kohnK ejkDhnK gVQe/ nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ;kohnK ejkDhnK gVQe/ nfGnk; eoBr/.

gqÙBLFgqÙBLFgqÙBLFgqÙBLFVII ejkDh GkrejkDh GkrejkDh GkrejkDh Gkr

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF ejkDhnK ftZu'A d'Fd' Bzpo d/ gqÙB pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh fJBQK B{z gVQe/ d[jokJh eoBr/. ejkDh Gkr ftZu ejkDh ”u fdZs/ rJ/ nfGnk; gqÙB dh d[jokJh

eoBr/.

gqÙBLF 10a gqÙBLF 10a gqÙBLF 10a gqÙBLF 10a g[;se g[;se g[;se g[;se ---- tzBrhtzBrhtzBrhtzBrh

ejkDhnKejkDhnKejkDhnKejkDhnK

1a e[b1a e[b1a e[b1a e[b¯̄̄̄hhhh ;zy/g gqÙBLF;zy/g gqÙBLF;zy/g gqÙBLF;zy/g gqÙBLF

1. ejkDheko (fgqzL ;[ikB f;zx) eh ;'u fojk ;h<

2. S'N/ eke/ B/ ejkDheko B{z BhAd s'A fe™ T[mkfJnk<

3. gfjbh izr s'A wro'A j'Jh wfjzrkJh d/ pko/ ejkDheko d/ eh ftuko jB<

4. eke/ B{z Nek d/D s'A NkbD bJh ejkDheko B/ eh fejk<

51

5. ejkDheko d[nkok fJZe ;kEh e'b'A wzr/ T[Xko/ fszB o[gJ/ feZE/ rJ/<

6. id'A ÙkjDh T[bkGk d/D nkJh sK Ùqhwsh dk eh gqsheow ;h<

2a wVQhnK s'A d{o2a wVQhnK s'A d{o2a wVQhnK s'A d{o2a wVQhnK s'A d{o

1. ejkDheko B{z N?bhc'B fe;dk nkfJnk s/ eh rZbpks j'Jh<

2. nkgDh wK dh dodBke ykfjÙ ;[D e/ pbtzs okJ/ B/ eh fejk<

3. pbtzs okJ/ dh wK B/ fJzrb?Av ikD s'A gfjbK nkgDhnK ;j/bhnK B{z eh dZf;nk<

4. wk;h d/ g[Zso pbtzs okJ/ B/ wk;h Bkb fejVh ;gZÙN rZb ehsh<

5. wk;h B/ r[od[nko/ s/ wzfdo d/ ¯oe pko/ eh ;wMkfJnk<

6. fJzrb?Av dh rowh pko/ wk;h B/ eh ftuko gqrNkJ/<

7. fJzrb?Av dh dhtkBh j'Jh wk;h B/ fJZe fdB ejkDheko ns/ T[;dh gsBh B{z eh fejk<

8. wk;h B/ ejkDheko B{z S'Nh e[Vh pko/ eh dZf;nk<

9. wk;h B/ T[dk; s/ ftnzrwJh jk;k jZ;fdnK nkgDh B{zj pko/ ejkDheko B{z eh dZf;nk<

10. wk;h dhnK rZbK s'A ejkDheko fe™ fceowzd j[zdk ik fojk ;h<

3a 3a 3a 3a nzrF;zrnzrF;zrnzrF;zrnzrF;zr

1. nwohe B{z i[zw/tkoh dh gZr fe™ s/ fe;B/ pzBQtkJh<

2. nwohe B{z Bkr dk gfjbk vzr ed'A tZfink<

3. nwohe d/ ;e{b dkıb j'D ;w/A wk;No w[by oki B/ eh fejk<

4. nwohe d/ fgU B/ fej' fij/ fBZe/F2 Ù[rb gkb oZy/ ;B<

5. nwohe dk dkdk id'A nkıoh tko xo nkfJnk sK T[;B/ eosko f;zx B{z eh fejk<

6. nwohe fe; rZb'A fyZM e/ nkgD/ pkg Bkb MrfVnk s/ pkg B/ nZr'A eh itkp fdZsk<

7. B'eoh s/ ikD s'A gfjbK nwohe B/ nkgD/ S'N/ Gok wfjzdo Bkb tkjh pko/ eh rZbK ehshnK<

8. ““fgS/ ofj ikDk ;h m[DFm[D r'gkb”” wfjzdo d/ fJjBK ÙpdK B{z gfotko d/ j'o ihnK B/ fe;

soQK gqtkB ehsk<

4a pzw pjkdo4a pzw pjkdo4a pzw pjkdo4a pzw pjkdo

1. wjkoki moQzw/ Bkb wkskdhB B{z eh p'fbnk<

2. wjkoki id'A T[d?g[o s'A ftnkj eok e/ nkgDh fonk;s ftZu gj[zu oj/ ;B sK pzw pjkdo dh

;iktN fe; soQK bZr ojh ;h<

52

3. wjkoki B/ BthA wjkokDh dh ikDFgSkD pzw pjkdo Bkb fet/A eokJh ns/ pzw pjkdo dk

nZr'A eh gqsheow ;h<

4. id'A wjkokDh B/ pzw pjkdo d/ w{zj ftZu w'shu{o d/ bZv{ gkJ/ sK pzw pjkdo Bkb fe; soQK

dk fttjko ehsk<

5. id'A wjkokDh pzw d/ ;zrb y[bQk fdzdh sK T[j eh eodk ;h<

6. id'A wjkoki dh ;tkoh fÙeko tk;s/ jkEhıkB/ d/ e'b'A dh bzxh sK pzw B/ eh ehsk<

7. nkgDh ;[zY d/ Bkb wkskdhB B{z nkgD/ g?oK ftZu ;[ZND s'A 'A 'A 'A pknd pzw B/ j'o ehFeh B[e;kB

ehsk<

5a pk5a pk5a pk5a pkˆ̂̂̂h dh Xhh dh Xhh dh Xhh dh Xh

1. p[ıko Bkb e"D fgnk ;h s/ feÙB f;zx dk T[; Bkb eh foÙsk ;h<

2. ÙoB e"o e"D ;h s/ T[j feZE/ rJh ;h<

3. bki d/ efjD s/ fe fgsk ih w?A sK wkVh e[Vh j'Jh fi;B/ s[jkv/ ezw ftZu o[ektN gkJh j?,

fgsk B/ bki B{z eh fejk<

4. thoktkbh B/ id'A bki B{z fejk fe s/o/ fgsk ih cVQ/ rJ/ sK s/oh dtkJh e"D eo/rk, s{z

T[dk; j' ikt/Arh, bki dk eh T[Zso ;h<

5. G{nk B/ bki dk fJbki fe; sohe/ Bkb ehsk s/ T[;B{z feE/ b? rJh<

6. iwQkdkoBh B/ i/bQ dk BK ;[De/ ÙoB e"o B{z bki pko/ ehFeh dZf;nk<

6a Xosh j/mbk pbd6a Xosh j/mbk pbd6a Xosh j/mbk pbd6a Xosh j/mbk pbd

1. mZmhıkok fe;dk fgzv ;h s/ feZE/ ;fEs ;h<

2. wkB f;zx ns/ eow f;zx B/ feZE/ s/ fejVk ezw fJeZm/ ehsk<

3. eow f;zx fJZe pj[s tXhnk fBÙkBuh ;h, fJ; s/ nkgDh ;fjwsh gqrNkU<

4. id'A wkB f;zx fgSkj B{z nk™d/ "̄ih NoZe ftZu p?mD bZr/ sK eow f;zx B/ eh fejk ;h<

5. eow f;zx d/ fgzv gj[zu e/ wkB f;zx ;G s'A gfjbK fe;B{z fwfbnk ns/ T[;B/ eh wfj;{;

ehsk<

6. oks B{z i;tzs f;zx d/ xo nkT[D s/ wkB f;zx B/ eow f;zx dh r'bh pko/ eh dZf;nk<

7. wkB f;zx dh fejVh rZb pkg{ B{z ;{b (ezv/) tKr u[ZGh ;h<

8. w[Vd/ j'J/ wkB f;zx B/ eh t/fynk<

53

7a fJZe g?o xZN s[oBk7a fJZe g?o xZN s[oBk7a fJZe g?o xZN s[oBk7a fJZe g?o xZN s[oBk

1. id'A oÙhd j;gskb frnk sK vkeNoK Bkb T[;dh eh rZbpks j'Jh<

2. oÙhd B/ vkeNo B{z nkgDh phth s/ pZfunK pko/ eh dZf;nk<

3. ow/Ù B/ id'A oÙhd B{z g[ZfSnk eh T[j fgzv ik e/ fJeZbk eh eo/rk, oÙhd B/ eh itkp fdZsk<

4. Ùfjo s'A fgzv sZe dk ;¯o oÙhd B/ fe; soQK s?n ehsk<

5. oÙhd B/ f˜zdo/ Bkb eh wÙeoh ehsh s/ fJ;B{z fe; soQK y'fbQnk<

6. oÙhd d[nko/ gkb/ rJ/ ep{soK pko/ ikDekoh fdU<

7. fpZbh d/ pb{zrfVnK B{z oÙhd fet/A fgnko eodk j?<

8. oÙhd B/ Ùkw B{z fezB/ g?;/ fdZs/ ns/ fe™<

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF tzBrh g[;se ”u ejkDhnK ”u Ùkfwb nfGnk; d/ gqÙBK dk th tzBrh g[;se ”u ejkDhnK ”u Ùkfwb nfGnk; d/ gqÙBK dk th tzBrh g[;se ”u ejkDhnK ”u Ùkfwb nfGnk; d/ gqÙBK dk th tzBrh g[;se ”u ejkDhnK ”u Ùkfwb nfGnk; d/ gqÙBK dk th

ftfdnkoEh nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh nfGnk; eoBr/.

54

g/gog/gog/gog/go---- phphphph

ebk;F d;thA (gzikph)ebk;F d;thA (gzikph)ebk;F d;thA (gzikph)ebk;F d;thA (gzikph)

ftnkeoBftnkeoBftnkeoBftnkeoB

gqÙBLF 1gqÙBLF 1gqÙBLF 1gqÙBLF 1

ftnkeoB ”u nkT[D tkb/ fJZeFfJZe Bzpo d/ t;s{ fBÙm gqÙB

pDkJ/ rJ/ jB. ftfdnkoEh fJBQK B{z gVQ e/ d[jokJh eoBr/.

fJ; s'A fJbktkfJ; s'A fJbktkfJ; s'A fJbktkfJ; s'A fJbktk ftnkeoB dh g[;se ni'ehFftnkeoB dh g[;se

B{z fXnkB Bkb gVQe/ (d[jokJh) nfGnk; eoBr/.

g/gog/gog/gog/go---- phphphph


iwksF d;thAiwksF d;thAiwksF d;thAiwksF d;thA

gqÙBLF1 ftnkeoB Gkr gqÙBLF1 ftnkeoB Gkr gqÙBLF1 ftnkeoB Gkr gqÙBLF1 ftnkeoB Gkr ftZuftZuftZuftZu t;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBLt;s{fBÙm gqÙBL

1a ftnkeoB ns/ T[;d/ nzrL1a ftnkeoB ns/ T[;d/ nzrL1a ftnkeoB ns/ T[;d/ nzrL1a ftnkeoB ns/ T[;d/ nzrL

1. fe;/ GkÙk d/ tosko/ fgS/ ezw eod/ fB:w B{z ;wMD tkbh gVQkJh B{z eh efjzd/ jB<

2. X[BhnK, ÙpdK, tkeK s/ noEK dk nfXn?B fe; d/ nzsors j[zdk j?<

3. ftnkeoB d/ w[Zy nzr fezB/ jB<

4. ftnkeoB d/ fi; Gkr nXhB X[BhnK dk nfXn?B ehsk iKdk j?, T[;B{z eh efjzd/ jB<

5. ftnkeoB d/ fi; Gkr nXhB ÙpdK dk nfXn?B ehsk iKdk j?, T[;B{z eh efjzd/ jB<

6. ftnkeoB d/ fi; Gkr nXhB tkeK dk nfXn?B ehsk iKdk j?, T[;B{z eh efjzd/ jB<

7. eh fe;/ GkÙk T[Zs/ fe;/ pkjoh GkÙk d/ fB:w bkr{ j[zd/ jB<

8. ;w/A d/ phsD Bkb ftnkeofBe fB:wK ftZu spdhbhnK j[zdhnK jB iK BjhA<

9. GkÙk d/ Ù[ZX s/ fwnkoh o{g ;wMD bJh fe; uh˜ dh pVh wjZssk j?<

55

10. fejVh GkÙk d/ fB:w fJzB/ ghv/ BjhA j[zd/<

11. ftneoB dh gVQkJh Bkb GkÙk dk fejVk o{g ;wMD ftZu wZdd fwbdh j?<

2a GkÙk s/ gzikph GkÙkL2a GkÙk s/ gzikph GkÙkL2a GkÙk s/ gzikph GkÙkL2a GkÙk s/ gzikph GkÙkL

1. wB[Zy nkgD/ GktK B{z gqrNkT[D bJh fejV/ ;cb ;kXB dh tos'A eodk j?<

2. p'bh fezB/ gqeko dh j[zdh j?<

3. Gkos d/ tZyFtZy fJbkfenK ftZu b'e fJe' GkÙk p'bd/ jB iK tZyFtZy<

4. ;kv/ ;zftXkB nB[;ko Gkos ftZu gqtkfBs GkÙktK fezBhnK jB<

5. w{zj okjhA p'bh ikD tkbh GkÙk fejVh j?<

6. GkÙk d/ feskpK ftZu fby/ o{g B{z eh efjzd/ jB<

7. gzikph dh oki GkÙk fejVh j?<

8. gzikph fe; fJbke/ ftZu p'bh iKdh j?<

9. p'bh d/ p'bFukb d/ fJbkekJh o{g B{z eh efjzd/ jB<

10. fJZe GkÙkJh y/so ftZu gqshs j' oj/ fGzBFfGzB GkÙk o{gK B{z eh fejk iKdk j?<

11. nzfwqs;o$soBskoB$r[odk;g[o$bkj"o ftZu p'bh ikD tkbh T[g GkÙk fejVh j?<

12. wkMh p'bh ikD tkbh T[g GkÙk fejV/ fJbke/ ftZu p'bh iKdh j?< e'Jh d' fJbkfenK d/ BK

dZ;'<

13. f˜bQk ibzXo$eg{oEbk$BtK Ùfjo$j[fÙnkog[o ftZu fejVh T[g GkÙk p'bh iKdh j?<

14. d[nkph p'bh ikD tkbh T[g GkÙk fejV/ fJbke/ ftZu p'bh iKdh j? s/ e'Jh d' fJbkfenK d/

BK dZ;'<

15. b[fXnkDk$pfmzvk$w'rk$fco'ig[o$w[es;o$wkB;$cfsjrVQ ;kfjp$;zro{o dk e[ZM fjZ;k$

gfNnkb/ dk e[M fjZ;/ ftZu fejVh T[g GkÙk p'bh iKdh j?<

16. wbtJh p'bhikD tkbh T[g GkÙk fejV/ fJbke/ ftZu p'bh iKdh j? s/ d' fJbkfenK d/ BK

dZ;'<

17. fijbw s'A gko f˜bQk oktbfgzvh$fijbw ftZu fejVh T[g GkÙk p'bh iKdh j?<

18. gzikp dh Ne;kbh p'bh fejVh j?<

19. gkfe;skB ftZu p'bhnK iKdhnK d' gzikph T[g GkÙk d/ BK fby'<

20. fejVh GkÙk f;Zfynk dhnK io{osK g{ohnK eodh j?<

56

3a X[Bh p'XL3a X[Bh p'XL3a X[Bh p'XL3a X[Bh p'XL

1. X[Bh dk eh noE j?<

2. p'bD t/b/ w{zj ftZu'A fBebD tkbh nktk˜ B{z eh efjzd/ jB<

3. gzikph X[BhnK fezB/ gqeko dhnK jB<

4. fi; X[Bh d/ T[ukoB ;w/A ;kj ftZu'A p/o'e pkjo fBebdk j?, T[;B{z eh efjzd/ jB<

5. fiBQK X[BhnK B{z T[ukoB ;w/A T[ukoB nzr ftZu E'VQh pj[sh o[ektN g?dk j[zdh j?, T[;B{z eh

efjzd/ jB<

6. gzikph ftZu fezBQ/ ;ò jB<

7. ;ò X[BhnK w[Zy s"o s/ fezB/ gqeko dhnK j[zdhnK jB<

8. n, fJ, T[ fej' fij/ ;ò jB<

9. fiBQK ;òK B{z T[ukoB ;w/A bx{ ;òK Bkb'A finkdk ;wK bZrdk j?, T[;B{z eh efjzd/ jB<

10. ; s'A V nZyo fejVh X[Bh gqrNk™d/ jB<

11. C, R, D, B, w fejVh fe;w d/ ftnziB jB<

12. gzikph dhnK Bkf;eh X[BhnK ;ò jB iK ftnziB jB<

13. Bkf;eh X[BhnK B{z gqrN eoB tkb/ gzi nZyo fby'<

14. gzikph ftZu ¯ko;h ÙpdK B{z fbyD bJh fejVhnK X[BhnK Ùkfwb ehshnK rJhnK jB<

15. r[ow[Zyh fbgh dk d{ik BK eh j?<

4444a fba fba fba fbZZZZgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbZZZZghLghLghLghL

1. fejVh uh˜ GkÙk B{z fbysh o{g fdzdh j?<

2. GkÙk dh X[Bh B{z fbysh o{g d/D tkb/ fuzBQ B{z eh efjzd/ jB<

3. gzikph GkÙk B{z fbyD bJh fejVh fbZgh dh tos'A eod/ jK<

4. “T” s'A “V” sZe r[ow[Zyh d/ fezB/ nZyo jB<

5. r[ow[Zyh toBwkbk dk j'o BK eh j?<

6. noph, cko;h X[BhnK B{z nzfes eoB bJh g?Ash ftZu fejV/ Bt/A nZıo Ùkfwb ehs/ rJ/ jB<

7. “b” nZyo B{z T[ukoB ;w/A ihG w{zj ftZu feZE/ S{zjdh j?<

8. Bt/A nZyo Ùkfwb j'd d/ Bkb r[ow[yh fbgh d/ nZyoK dh e[Zb frDsh fezBh j' rJh<

9. r[ow[Zyh d/ (; s'A b sZe) fezB/ nZyo ftnziB X[BhnK B{z nzfes eod/ jB<

10. r[ow[Zyh d/ fezB/ nZyo ;ò jB<

11. r[ow[Zyh ftZu ;ò X[BhnK dh frDsh fezBh j?<

57

12. ;ò X[BhnK B{z nzfes eoB bJh fbgh fuzBQK B{z eh fejk iKdk j?<

13. brK dh fe; s'A fpBQK tos'A BjhA j[zdh<

14. T, n s/ J nZyoK ftZu fe; Bkb n"AeV, d[b?AeV s/ j'Vk br brdh j?<

15. fejVh ;ò X[Bh dk e'Jh fuzBQ BjhA<

16. gzikph ftZu fejV/FfejV/ nZyo g?oK ftZu fby/ iKd/ jB<

17. d[Zs nZyo fezB/ nZyoK d/ w/b s'A pfDnk j?<

18. fejV/ nZyo T[Zs/ j'Vk ( ') gkT[D Bkb T[; dk w{zj y[bQk oZfynk iKdk j?<

19. Bkf;eh ;ò fuzBQ fejV/FfejV/ jB<

20. ;[zdo fbykJh bJh nZyoK dk nkeko fej' fijk j'Dk ukjhdk j?<

5555a Ùpda Ùpda Ùpda Ùpd----p'Xp'Xp'Xp'X

1. ftnkeoB nB[;ko Ùpd fezBh gqeko d/ j[zd/ jB<

2. fiBQK ÙpdK okjhA n;hA uh˜K, wB[ZyK ns/ EktK d/ BK b?Ad/ jK, T[;B{z eh efjzd/ jB<

3. BKt fezBh gqeko d/ jB<

4. fszB BKt Ùpd fby'<

5. fgzv$nkdwh$gÙ{$wekB$;e{b fejV/ BKt jB<

6. fszB yk; BKt Ùpd fby'<

7. fJeZm tkue BKt dhnK uko T[dkjoDK fby'<

8. y[Ùh$rwh$j?okBh$;[zdosk$pugB$jtk Ùpd fe; gqeko d/ BKt jB<

9. fijVk Ùpd BKt dh EK tofsnk ikt/, T[;B{z eh efjzd/ jB<

10. gVBKt fezBh gqeko d/ jB<

11. g[oy tkue gVBKt fezBh gqeko d/ j[zd/ jB<

12. fijV/ Ùpd fe;/ ezw dk j'Dk, eoBk iK tkgoBk nkfd ekb ;fjs gqrN eo/, T[;B{z eh

efjzd/ jB<

13. T[ZmDk$ikrDk$;"Dk$ykDk Ùpd eh jB<

14. fefonk fezBh gqeko dh j?<

15. BKt dh ftÙ/Ùsk, r[D, n"r[D dh frDsh fwDsh dZ;D tkb/ Ùpd B{z eh efjzd/ jB<

16. “w/oh u[zBh dk ozr ghbk j?” fJ; tke ftZu ftÙ/ÙD fejVk j?<

17. ftÙ/ÙD fezBh gqeko d/ jB<

18. fuZNk$ekbk$;'jDk$tZvk$G?Vk nkfd Ùpd fe; gqeko d/ ftÙ/ÙD jB<

58

19. “pkoQthA ;e{b dh T[Zusw Ùq/Dh j?.” fJ; tke ftZu “T[usw” r[Dtkue ftÙ/ÙD dh fejVh

nt;Ek j?<

20. “w/ok uke{ s/o/ uke{ Bkb'A s/̃ j?.” fJ; tke ftZu s/˜ r[Dtkue ftÙ/ÙD fejVh nt;Ek ftZu

j?<

B'NLF fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ni'eh ftnkeoB dh B'NLF fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ni'eh ftnkeoB dh B'NLF fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ni'eh ftnkeoB dh B'NLF fJBQK gqÙBK s'A fJbktk ftfdnkoEh ni'eh ftnkeoB dh g[;se ”u'A g[;se ”u'A g[;se ”u'A g[;se ”u'A

nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.

59

ebk; F d;thAebk; F d;thAebk; F d;thAebk; F d;thA


gqÙBLF 2 b/yLFgqÙBLF 2 b/yLFgqÙBLF 2 b/yLFgqÙBLF 2 b/yLF

(T) ihtBhLF (T) ihtBhLF (T) ihtBhLF (T) ihtBhLF wjkswk rKXh, Ùjhd Grs f;zx, Ùqh r[o{ noiB d/t ih, Ùqh r[o{ s/r pjkdo ih.

(n) ;wZf;nktKLF (n) ;wZf;nktKLF (n) ;wZf;nktKLF (n) ;wZf;nktKLF wfjzrkJh dh ;wZf;nk, tZX oj/ B"itkBK ”u BÙ/ dh ;wZf;nk, gkDh dh tZX

ojh ;wZf;nk.

(J) w/b/$(J) w/b/$(J) w/b/$(J) w/b/$fsT[jkoLF fsT[jkoLF fsT[jkoLF fsT[jkoLF b'jVh, oZyVh, gzikp d/ w/b/, e'Jh g/Av{ w/bk, gzikp d/ b'e rhs, gzikp

dhnK y/vK.

(;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkb ;zpzfXsLF(;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkb ;zpzfXsLF(;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkb ;zpzfXsLF(;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkb ;zpzfXsLF ftfdnkoEh ihtB ”u nB[ÙkÙB dh

wjZssk,ftfdnkoEh ihtB ”u fwZsosk dh wjZssk, ;w/A dk wjZst, fwms[ BhthA BkBek r[D

uzfrnkJhnk ss[, ezfgT{No s/ fJzNoB?N dh ;jh tos'A.

(j) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBkLF (j) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBkLF (j) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBkLF (j) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBkLF fJethA ;dh ”u ftfrnkB dh G{fwek, vka npd[b

ebkw fJZe ftfrnkBh d/ s"o s/.

gqÙBLF 3 gZso$fpB? gZsogqÙBLF 3 gZso$fpB? gZsogqÙBLF 3 gZso$fpB? gZsogqÙBLF 3 gZso$fpB? gZso

fBZihLF fBZihLF fBZihLF fBZihLF (1) j';Nb ”u ofjz/d/ j'J/ Bt/A pD/ d';sK dh ikDekoh nkgD/ wksk ih B{z gZso fby'.

(2) nkgD/ G?D$Gok B{z c?ÙBgq;sh s'A jZN e/ ;kdk ihtB pshs eoB pko/ gZso fby'.

(3) N{o s/ ikD bJh wksk ih s'A nkfrnk gZso.

(4) ;e{b ftZu nkJ/ Bt/A nfXnkge dhnK fejVhnKF2 uzrhnK rZbK bZrhnK T[; pko/

nkgD/ wkskFfgsk B{z gZso fby'.

(5) nkgD/ fgsk ih s'A 2000 o[gJ/ M{m p'be/ ;e{b d/ fe;h gq'i?eN s/ ıou eoB dh pikJ/

s[;hA fe;/ j'o irQk s/ ıou eoe/ fJ; d/ G[Zb B{z ;theko eod/ j'J/ nkgD/ fgsk s'A

w[nk¯h bJh gZso.

(6) s[jkB{z nkgD/ d';s tZb G/ih rJh “feskp” bJh XzBtkd gZso fby'.

foÙfoÙfoÙfoÙs/dkoLF s/dkoLF s/dkoLF s/dkoLF s[jkvh wksk ih dh sphns ıokp j?, s[;hA fJ; bJh wkw/ B{z ;{uBk d/D bJh gZso fby'.

noihnKLFnoihnKLFnoihnKLFnoihnKLF (1) ;[gov?AN nk¯ g[fb; B{z Ùfjo ftZu tZX ojhnK jfsnktK, u'ohnK s/ ve?shnK dh

o'eEkw pko/.

60

(2) fpibh ftGkr d/ T[g wzvb d/ nfXekoh B{z gZso fby' fi; ftZu tkoF2 fpibh ikD

dh fÙekfJs ;zpzXh iK eZN bZrD ;zpzXh.

(3) gzikp o'vt/˜ o'gV d/ w?B/io B{z gZso fby' fi; ftZu fJj fejk frnk j't/ fe

ftfdnkoEhnK B{z d/yd/ ;ko vokJhto pZ;K Bk GikT[D ;r'A nokw Bkb ubkT[D.

B'NLF gqÙB 2 s/ 3 ftfdnkoEh gkmFg[;se ftnkeoB B'NLF gqÙB 2 s/ 3 ftfdnkoEh gkmFg[;se ftnkeoB B'NLF gqÙB 2 s/ 3 ftfdnkoEh gkmFg[;se ftnkeoB B'NLF gqÙB 2 s/ 3 ftfdnkoEh gkmFg[;se ftnkeoB ftZuftZuftZuftZu'A nfGnk; eoBr/.'A nfGnk; eoBr/.'A nfGnk; eoBr/.'A nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF 4 gqÙBLF 4 gqÙBLF 4 gqÙBLF 4 ;;;;zy/g ouBk d/ nfGnk; bJh g?oQ/Lzy/g ouBk d/ nfGnk; bJh g?oQ/Lzy/g ouBk d/ nfGnk; bJh g?oQ/Lzy/g ouBk d/ nfGnk; bJh g?oQ/L

1. w/ohnK BõK ftZu ;Zuh y[Ùjkbh T[j j?, fidQ/ ftZu Bk E'VQ dh fuzsk j't/ Bk pj[bsk dk

Gko j't/. wB[Zy nkgDh uzrh fıdws d[BhnK B{z d/t/ s/ T[; fıdws bJh b'VhAd/ ;tkdK

;wkBK T[Zs/ jZe ;wM/. T[jd/ e'b E'VQh fijh ftjb th j't/, s/ T[jd/ e'b T[j ;ko/ ;wkB

j'D fiBQK Bkb nkgDh nkswk d/ nzdob/ fdqÙ B{z pkjo fBo{gD ehsk ik ;e/. id sZe

J/Bh e[ y[Ùjkbh wB[Zy e'b BjhA j[zdh, T[d'A sZe T[j nkgDh nfs uzrh fıdws d[BhnK

B{z BjhA d/ ;edk. Bk XB i'VB ftZu ı[Ùjkbh j?, Bk fsnkr s/ dfbZdo ftZu. ;Zuh

y[Ùjkbh fJj j? fe f;js uzrh j't/, neb ftZu o'˜kBk tkXk j't/, xo ;'jDk, ;k¯ s/

Bk b'V Bkb'A S'Nk s/ Bk b'V Bkb'A tZvk j't/, uzrk ;kE j't/, Gkt/A fJj ;kE gsBh dk

j't/ s/ Gkt/A e'Jh j'o. i/ pZu/ j'D sK ;k¯ eZgfVnK ftZu jZ;d/Fy/vd/ j'D. eoB bJh

ezw j't/, J/; ezw ftZu fus brdk j't/, fJj ezw d[BhnK dk e[M ;[nkodk j't/, d[BhnK

dk ;[Zy tXk™dk j't/ sK frnkB ftZu tkXk eodk j't/. w[jskih dh fuzsk Bk j't/,

r[nKYh th y[Ùjkb j'D, nkb/ d[nkb/ y/Vk j't/ s/ J/; y/V/ ftZu n;K th fjZ;k gkfJnk

j't/.

2. n;hA fJZe esJh :[ZX ftZu o[M/ j'J/ jK. ;kv/ bJh fJj f˜zdrh s/ w"s dh bVkJh j?. Gkt/A

j[D ısok T[BQK BjhA fiBQK fe 1940 ftZu ;h. fe™fe T[d'A n;hA fpbe[b fJeZb/ ;K.

fco th i/ n;hA fJZeFw[m j' e/ ezw Bk eod/, i/ ;kv/ edw fYZb/ g? iKd/, i/ n;hA nbZr

j' iKd/, i/ n;hA T[dk;hBsk dk fÙeko j' iKd/ ns/ i/ ;ko/ ;z:[es okÙNoK dk th fJj'

jkb j[zdk sK ;kv/ f;o j[D Bkb'A th tZX fGnkBe s/ wko{ yso/ nk g?Ad/. nfijh ;{os

ftZu n;hA EZe iKd/. Bk ;kv/ ;?fBeK B{z b'VhAdk dko{ f;Zek gj[zudk ns/ Bk jh b'V

nB[;ko ezw eoB tkb/ bZGd/. ;kvk t?oh ;kv/ Bkb fe; nk; T[Zs/ bV fojk j?< T[; dh

nk; j? fe n;hA EZe iktKr/ ns/ ;kv/ b'eszso bzp/ g?AfvnK T[Zs/ s[oFs[o e/ jzG

ikDr/. T[jBK dk fJj th fınkb ;h fe bVkJh dk gzitK ;kb j'D d/ ekoB ;kv/ ftZu

61

Ùze/, fBokÙk s/ fYbFwZm g?dk j' ikt/rh. i/ shthnK ;kv/ edw Bkb edw i'V e/ Bk

s[odhnK ns/ jo soQK d/ T[jBK ezwK B{z y[ÙhFy[Ùh Bk ;zGkbdhnK fiBQK bJh T[jBK B{z

nkw s"o ”s/ :'r BjhA ;wfMnk iKdk sK ;kvk :[ZX :sB ÙkfJd fJBQK ;¯b Bk j[zdk.

go ;kvhnK shthnK y/sK, tZv/ ekoykfBnK, d[ekBK, o/vhUFxoK, j;gskbK nkfd

ftZu ezw eodhnK jB. fJ; d/ fJbktk T[j d¯soK ftZu pVh f˜zw/tkoh d/ ezw B{z

;zGkbdhnK ns/ dko{ f;Ze/ d/ ekoykfBnK ftZu ezw eodhnK jB. fJ; Bkb ;kv/ wod

pZM e/ pfjD tkb/ ezwK s'A w[es j' e/ ;?fBe eow d/ :'r j' rJ/ jB.

3. nodk; dk n;b wzst dksK wzrDhnK BjhA. tkfjr[o{ sK ;kv/ nzdo dhnK ikDdk j?.

;kv/ wzr/ pˆ?o jh T[; B{z ;kvhnK b'VK dk gsk j?. nkgDhnK dksK T[j ;kv/ ”s/, fpBK

wzr/ jh b[NKdk fcodk j?. T[j sK uzr/ wzd/ ;G ihnK dk f¯eo eodk j?. T[; dk ;{oi

gkghnK s/ g[zBhnK d'BK bJh fJZe' fijh X[Zg tosKdk j?. T[; dh Xosh fBnkJhnK,

nfBnkJhnK ;GBK B{z fJZe;ko mkodh j?. T[; dh pıfÙÙ sK nftob po;dh j?. dksK

d/D bJh T[j ;kvhnK nodk;K ed'A T[vhesk j?< g{oB fgnko T[; dh ohs j?. fgnko

ftZu T[; B/ ;kv/ bJh dksK dh b'N gkJh j'Jh j?. wzd/ T[; gk;'A wzrd/ th BjhA, fco th

dksK gqkgs eod/ jB. uzr/ wzrd/ jB, go fesBk e[M wzrd/ jB< wzr/ s'A tXhe T[jBK

B{z e[M BjhA fwbdk. nodk; dk n;b wzst b'VK dZ;Dk BjhA, tkfjr[o{ dh B/Vsk

gqkgs eoBk j?. nodk; sK tkfjr[o{ ih nZr/ nkgDk fdb y'bQD dk ;kXB j?. fdb d/

ske y'bhJ/ sK d?th gqekÙ nzdo gqt/Ù eodk j?. id'A wkbe B{z n;hA nkgDhnK b'VK

dZ;d/ jK sK fJ; bJh BjhA fe T[; B{z dksK d/D ftZu e'Jh ;[MkT[ d/JhJ/l ;r'A fJ; bJh

fe T[; fgnko/ Bkb rZbK eoB dk nt;o gqkgs eohJ/. n?;k nt;o ;kvh fBopbsk

”u'A, ;kvhnK b'VKFE[VK ”u'A fBZs g?dk j[zdk j?. fJ; B{z n;hA tkfjr[o{ ih Bkb nkgDk

d[ZyF;[Zy c'bD d/ nkjo ftZu bk e/ T[; dh BVsk d/ gkso pD ;ed/ jK.

4. Xosh wksk B{z XoBh d/th th efjzd/ jB, fJ; dh g{ik g{otFfJfsjkf;e ekb s'A

gqufbs j?. Xosh f;o¯ nzBFdksk d/ cˇFdksk jh BjhA, Xosh T[Zgo t;d/ ;G

gqkDhnK s/ pB;gsh dh oZfyne s/ gkbe th j?. XoBh d/th G{wh d/ o{g ftZu jo EK

ftnkge j?. T[; B{z S{j e/ g{fink ik ;edk j?. fJ; bJh Xosh dh e'Jh wVQh iK g{ik

n;EkB BjhA f;ofink iKdk s/ Bk fJ; dh e'Jh w{osh pDkJh iKdh j?. fco th eJh

fgzvK ftZu fe;/ gftZso doıs j/mK gZEoK rhfNnK iK mheohnK dh Y/oh fijh t/yD B{z

fwbdh j?. b'ehA fJE/ jh XoBh d/th dhnK ;[ZyDk ;[Zyd/ s/ d[ZX, cˇ s/ nzB G/N eod/

jB. fJZE/ jh XoBh Bfws fxT[ dh dht/ pkb/ iKd/ jB. d[ZX u'D t/ˇ/ gfjbK e[M XkoK

Xosh wksk B{z G/N ehshnK iKdhnK jB. jˇ tkj[D s/ phi phiD t/ˇ/ Xosh g{ih

iKdh j?. fJ; w"e/ T[Zs/ r[V dh G/bh iK e[M o'VhnK Xosh B{z G/N ehshnK iKdhnK jB.

62

¯;b dh tkYh t/ˇ/ e[M e[ p{N/ XoBh d/th dh G/Nk ti'A SZv fdZs/ iKd/ jB. fJ;/ soQK

Bt/A wekB dh BhAj oZyD bZfrnK gfjbK Bkohnb, ;zX{o, uKdh d/ f;Ze/, w'sh, x'r/ s/

e"vhnK nkfd w"ˇh d/ xkr/ ftZu go' e/ XoBh wkJh dh G/N uVQkJ/ iKd/ jB. ;zeN t/ /̌

n"osK Xosh wK B{z oZfynk bJh d[jkJh d/AdhnK jB. XkoBk j? fe ;fs dh gs Xosh

oZydh j?.

5. wB[Zyh ;ZfGnsk s/ ;wkfie nuko ftZu fJj wZs (p[ZX wZs) ;uw[Zu jh fJZe tvw[Zbk

nr/ok edw ;h. fJ; d/ gqXkB nzr fJj ;BL gfjbk fJj fe wB[Zyh ihtB d[Zy s/ fpgsk

dk rqZf;nk j'fJnk j? s/ wB[Zy dk Xow j? fJ; d[Zy s/ fpgsk B{z xNkT[D dk :sB

eoBk. fJ; wB'oE dh gqkgsh dk w[Zy ;kXB fJj j? fe wB[Zy nkg fe;/ wB[Zy, gÙ{, gzSh,

ehV/ sZe B{z d[Zy Bk d/t/. fJj nfjz;k dk f;XKs j?. fJj f;XKs gqrN GKs T[; ;w/A dh

Xkofwe ohsh T[Zs/ fJZe seVk tko ;h. fJ; ohsh nB[;ko ehshnK gÙ{ pbhnK nkfd,

fJ; nfjz;k d/ f;XKs nB[;ko nB[fus s/ tofis ;B. wk; ykDk th fJ; f;XKs

nB[;ko tofis ;h. d{ik fJj fe wB[Zy dh ;koh u/ÙNk, eow, ekoB s/ cˇ d/ fB:wK

ftZu pZXh j'Jh j?. e'Jh fe;/ ;w/A s/ fe;/ EK™ e[M th eo/, T[; B{z edh Bk edh s/ fes/

Bk fes/ õ{o fJ; dk cˇ G[rsDk gt/rk. fJ; eow dk fB:w e/tb gdkoEe ihtB

T[Zs/ jh BjhA, nfXnksfwe s/ nkuoBe ihtB T[Zs/ th bkr{ j?. fJ; ekoB fJ; p[o/ iK

fjz;k Go/ eow dk cˇ iht B{z io{o G[rsDk gt/rk. n;hA nkgD/ gkgK dk cˇ G[rsD

s'A fpBK S[ZN BjhA ;ed/. fJ; fB:w d/ nXhB th ;wki ftZu nfjz;k, nkuoB dh Ù[ZXh

s/ ;wkfie fBnK dh g[ÙNh j[zdh ;h. shi/ iht B{z wB, tuB, eow, fszBK dh Ù[ZXh pko/

:sB eoBk ukjhdk j?. fJj fB:w gfjb/ d' fB:wK dk ;woEB eodk j?.

6. XzB B/ T[j B?D i' ed/ edkJhA gq/wFBho Bkˇ Go nk™d/ jB. o'˜ rzrkFib Bkb sK

fJÙBkB j[zdk jh j? gozs{ fi; g[oy B/ B?DK dh gq/wFXkok ftZu edh fJÙBkB ehsk j?,

T[jh ikDdk j? fe fJ; fJÙBkB Bkˇ wB d/ wbhB Gkt fe; soQK tr iKd/ jB, ns/

fdb fet/A c[Zb tKr fyV ikdk j?. wB dhnK rzYK fe; gqeko y[ZbQ iKdhnK jB.

e[Nbsk s/ Bhusk dk gops fet/A ueBku{o j' iKdk j?. ;ktDFGkd'A dh toyk fgZS'A

fit/A fpqS BthnK BthnK eo{zpbK Bkˇ Go/ fJZe tfuZso wBw'jBh ;'Gk fdzd/ jB, T[t/A

fJ; gq/w fJÙBkB Bkˇ wB[Zy d/ nzdob/ dh nt;Ek ;[Zuh, e'wb s/ o;FfGzBh j' iKdh j?.

gq/wFXkok d/ iB Bkˇ f;zfink wB fyV iKdk j?. wB dh tkVh ftZu gftZso GktK d/

p{N/ T[rd/, tXd/ s/ c[bd/ jB. toyk s/ Bdh d/ ib ekoB sK nzB g?dk j[zdk j?, go

B?DK dh rzrk gq/w s/ t?okr d[nkok wB[Zyh ihtB B{z nZr s/ po¯ dh gkj[b fdzdh j? s/

63

fJZe BtK iBw j[zdk j?. wkB' e[dos B/ jo pzd/ bJh fJ; B?D Bho d/ o{g ftZu w;hjk

G/fink j't/, fi; jZEhA jo e'Jh Bo s/ Bkoh feqskoE j' ;ed/ jB. fJj T[j' iB/T{ j? fi;

B{z gfjB e/ jo nkdwh pqkjwD j' ;edk j?.

7. ;ohfoe b'VK tKr wB[Zy dhnK e[M wkBf;e b'VK th jB, fiBQK dh fsqgsh ;[ji o;

Bkˇ j[zdh j?. ;[ji B{z wkBD dh fJZSk B/ ebk B{zz iBw fdZsk. T[j ebk, fi; B{z nkfd

ekb s'A nB/eK feoshnK B/, nkgD/ nB[Gt Bkb f;zi e/ o;kfJnk, gekfJnk s/

fBykfonk ns/ i' gozgok dh Xkok dk nzr pD e/ ftr;h, b'eFebk nytkJh.

b'eFebk dh tZvh f;¯s fJj j? fe fJj ;[ji o; dh fsqgsh eoB d/ Bkˇ T[g:'rh th

j[zdh j? ns/ ihtB ftZu ;fji o{g ftZu ojh j[zdh j?. b'eFebk ihtB dhnK b'VK ftZu'A

T[gih j'D eoe/ iBFihtB s/ ;ZfGnkuko Bkˇ fJZe o; j[zdh j?. fJ; dk ;[ji s/ cpB

iksh dhnK ebFo[uhnK dk p"fXe j?. b'eFebk fgzvK d/ nZbQV b'eK dhnK nzsqht

ıkfjÙK, GktBktK s/ siofpnK dk ;[Gkfte gqrNktk j? ns/ fJ; ftZu ;dhnK s'A

ubhnK nk ojhnK o[uhnK ;fji Gkt ftZu jh gqc[bs j[zdhnK ojhnK jB. ghVQhnK dk

nB[Gt y[oFy[o e/ fJ; ebk B{z fBykodk s/ ;ztkodk fojk j?. Gkt/A t/yD ftZu b'eFebk

;kdh fijh brdh j?, go fJ; ftZu ebk dh fJZe gqpb eDh j[zdh j?, i' fJ; dh Sth B{z

wBw'jDk s/ gqGktÙkbh pDk™dh j?.

8. fi; f˜zdrh dk we;d BjhA T[j f˜zdrh BjhA. fiBQK B{z f˜zdrh fJZe we;d Bõ

nk™dh j?, T[j jh f˜zdrh fiT{Ad/ jB toBk f˜zdrh eZN sK ;ko/ jh oj/ jB iK fJ™

ej' fe f˜zdrh B{z XZek d/ oj/ jB. we;d Gog{o f˜zdrh fiT{D tkb/ ftneshnK B{z

ekfJBks dh jo Ù?n fe;/ nkjo/ bZrh Bõ nk™dh j?, e[M th c˜{b BjhA fd;dk.

T[jBK B{z e[dos ftZu, c[ZbKFgZshnK ftZu, gzShnKFiB"oK ftZu, BdhnKF;w[zdoK ftZu,

fNZfpnKFgjkVK ftZu, jo EK, jo uh˜, jo pÙo ftZu f;oiBjko ˜j{o ftZu nk™dk

fd;dk j?. j'oBK dh ;jkfJsk, d[yhJ/ d/ d[Zy ftZu ;KM, o'Adh nZy B{z g{zMDk, Bk T[whd B{z

T[whd pzBQkT[Dk, Yfjzdh fvrdh nkswk B{z ;jkok d/Dk nkfd nfij/ we;d jB i'

wB[Zy d/ nzdo ukBD ns/ ÙKsh g?dk eod/ jB ns/ wB[Zy B{z nfj;k; fdtk™d/ jB fe

fe;/ B{z T[; dh b'V j? ns/ T[j fe;/ d/ ezw nkT[D bJh, e[M eoB bJh g?dk j'fJnk j?.

id'A f˜zdrh B{z we;d fwb iKdk j?, T[j ;'jDh pD iKdh j?,nfijh f˜zdrh B{z fiT{D

bJh ihn eodk j?.

64

9. s[jkv/ GkrK ftZu XBkY j'Dk i/eo Bk th nkfJnk j't/ sK th s[jkvk S'Nk fijk wekB

iK ôhphFdkt/ dh M[Zrh s/ fJ; ftu tZ;D tkb/ fe;/ ;B/jhF;zpzXh dk wX[o fujok, s/

fJjBK uh˜K Bkˇ s[jkvk fgnko, fJj ;G uh˜K nkgD/ nkg ftZu, s[jkvh d[BhnK pD

iKdhnK jB. fi; soQK fe;/ f;nkD/ nkdwh B/ fejk j? fe fJ; d[BhnK d/ oki Gkr sK

fGykohnK B{z BjhA fwb ;ed/ go nk;wkBh pkdÙkjh fwb ;edh j?. fJj j?okB eoB

tkbh rZb j? fe fezB/ jh wjkB ftnesh wkbh s"o ”s/ ôhp j'J/ jB. o[gJ/ g?;/ dh

T[g:'rsk pko/ nB[wkB bkT[D ftZu, nkw s"o ”s/ G[b/yk brdk j?. fJj' G[b/yk b'eK B{z

ı[oke pko/ bZrdk j?. fe;/ f;nkD/ B/ fejk j? fe ““fe;/ nwho nkdwh dh wo˜h i/eo

fBo'nk ofjD dh j't/ sK T[; B{z fJZe ôhp tKr{z ihtB pshs eoBk ukjhdk j?.”” ;kdk

fijh o'Nh, E'VQ/ fij/ fEzd/, ukj, gBho s/ ;p˜hFGkih Bkˇ SkjFt/ˇk d/ d[gfjo dh o'Nh

th ehsh ik ;edh j?. uzrh G[Zy bZrD ”s/ ykXh s/ uZi Bkˇ fozBQh gekJh ;kdk fijh

ı[oke th nkdwh B{z fJzBh y[Ùh d/ ;edh j? fizBh fe fe;/ nwho nkdwh d/ xo uzrhFu'yh

go';h ch;N. w";w nB[;ko fBo'JhnK s'A fBo'JhnK s/ uzrhnK s'A uzrhnK uh˜K T[Zs/ pVk

E'VQk you p?mdk j? s/ w";w bzx ikD wro'A fJjBK dk e'Jh ;tkd jh BjhA ofjzdk.

10. nZi uzB BjhA ufVQnk, go uzdk! ;[zdosk fBoh s/oh jh sK w[jsk˜ BjhA. ;[zdosk fJZe

fJbkjh ibtk j?, ed/ s/o/ ftZu'A MkshnK wkodh j? ed/ tfjzd/ gkDhnK ftZu'A vbQeK

wkodh j?, ed/ gjkVK ftZu'A T[ZwbFT[Zwb g?Adh j? ed/ pB;gsh ftZu'A w"b T[Zmdh j?, ed/

fpibh dh vokT[Dh rVrZi ftZu'A fbÙekoK wko iKdh j?, ed/ ;w[zdoh bfjoK ftZu'A so

nk™dh j?, ed/ rˇ/ dhnK BkbhnK s/ ;k˜K dhnK skoK s'A gqekÙ gKdh j?, ed/

w?dkB/Fizr d/ r'fˇnK ftZu'A e{e e/ iKdh j?, ed/ ;[zdohnK d/ B?DK ftZu'A gbeko/ wkodh

j?, ed/ ;'jfDnK w{S/jkfonK s/ pKehnK B[jkoK ftZu'A c[ZNFc[ZN fBebdh j?. ;[zdosk s{z

;E{b Ù? BjhA go ;E{b fNekfDnK ”s/ ibt/ wkodh j?A, s{z d?th j?A fe d?t j?A, s{z nkg j?A

fe nkg/ dk gqekÙ j?A< d/y, fJZe f;nkDk fgnk nkydk j? fe i' Ù? bkGdkfJe j? T[jh

;[zdo j?. go s/o/ o;hJ/ ikDd/ jB fe BjhA s{z e'Jh noÙK dh tZyoh jh wjkokDh j?A. fi;

wB ftZu ro˜ j?, fi; ftZu b'V j? T[; bJh “bkGdkfJe ;[zdo” j'T{, fiBQK B{z b'V BjhA,

ukj BjhA, Uj n;b s/o/ ;o{g s'A ikD{ jB. s{z sK nkgD/ nkg ftZu w[ezwb d/th j?A. s/o/

fNekD/ ¯ehoK, ethÙoK, rtZ:K, fuZsoekoK s/ ;zrsqkÙK d/ nzdo jB.

65

gqÙBLF 4a ;zy/g ouBkLgqÙBLF 4a ;zy/g ouBkLgqÙBLF 4a ;zy/g ouBkLgqÙBLF 4a ;zy/g ouBkL

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF fJ; s''A fJbktk ftfdnkoEh ni'eh gzikph ftneoB dh g[;se ”u'A nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF 5a nDfvZmk g?oQkLgqÙBLF 5a nDfvZmk g?oQkLgqÙBLF 5a nDfvZmk g?oQkLgqÙBLF 5a nDfvZmk g?oQkL

ftfdnkoEh gzikph ftnkeoB dh g[;se u'A nDfvZm/ g?foQnK dk nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF gqÙBLF 6 s/ 7a w[jkto/$ftÙokw fuzBQL6 s/ 7a w[jkto/$ftÙokw fuzBQL6 s/ 7a w[jkto/$ftÙokw fuzBQL6 s/ 7a w[jkto/$ftÙokw fuzBQL

ftnkeoB dh g[;se s/ gkm g[;seK u'A fJBQK dk nfGnk; eoBr/.

gqÙBLF 8 ns/ 9gqÙBLF 8 ns/ 9gqÙBLF 8 ns/ 9gqÙBLF 8 ns/ 9

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF ftnkeoB u'A 1-1 BzpoK d/ gqÙB pDkJ/ rJ/ jB. fJBQK B{z gVQ e/ d[jokJh eoBr/.

fJ; s'A fJbktk ftnkeoB dh g[;se B{z fXnkB Bkb gVQ e/ nfGnk; eoBr/.

ggggqÙB BzL 7, 8 s/ 9qÙB BzL 7, 8 s/ 9qÙB BzL 7, 8 s/ 9qÙB BzL 7, 8 s/ 9 (1) (1) (1) (1) fbfbfbfbZZZZgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbgh ns/ r[ow[Zyh fbZZZZghghghgh

1. p'bh s/ fbgh dk ;zpzX eh j?<

2. toB iK nZyo fe;B{z efjzd/ jB<

3. gzikph GkÙk dh fbgh fejVh j?< fJ; d/ fezB/ toB jB<

4. gzikph toBwkbk dh BthB N'bh B{z fby'<

5. brkıo eh j[zd/ jB<

6. fpzdh ns/ fNZgh dh tos'A ed'A ns/ feBQKFfeBQK brK Bkb j[zdh j?<

7. T, n s/ J Bkb fejV/ Bkf;eh fuzBQK dh tos'A ehsh iKdh j?<

8. r[ow[Zyh fbgh dk d{ik BK fejVk j?< eh fJj fbgh r[o{ ;kfjp dh nkgDh Gkt j?<

66

(2) (2) (2) (2) ÙpdFp'XÙpdFp'XÙpdFp'XÙpdFp'X

1. Ùpd dhnK fezBhnK fe;wK jB< T[dkjoB ;fjs T[Zso fdU.

2. ;koEe Ùpd eh j[zd/ jB<

3. fBokoEe Ùpd eh j[zd/ jB< fJBQK dh tos'A ed'A j[zdh j?<

4. ;koEe Ùpd fezBh gqeko d/ jB s/ BK dZ;'<

67

(3) (3) (3) (3) ftnkeoBftnkeoBftnkeoBftnkeoB

1. ftnkeoB d/ fB:wK ftZu spdhbh fe™ eoBh g?Adh j?<

2. gzikph ftnkeoB fe; B{z efjzd/ jB<

(4) (4) (4) (4) GkÙk ns/ gzikph GkÙkGkÙk ns/ gzikph GkÙkGkÙk ns/ gzikph GkÙkGkÙk ns/ gzikph GkÙk

1. p'bh fezBh gqeko dh j?<

2. “p'bukb” dh p'bh s'A eh Gkt j?<

3. wks p'bh eh j[zdh j?<

4. gzikph dhnK T[g GkÙktK fejVhnK jB s/ fejV/FfejV/ fJbke/ ftZu p'bhnK iKdhnK jB<

5. p'bh s/ T[g p'bh ftZu eh ¯oe j?<

(5) (5) (5) (5) X[Bh p'XX[Bh p'XX[Bh p'XX[Bh p'X

1. gzikph ftZu bx{ ns/ dhox ;ò X[BhnK fejVhnKF2 jB<

2. gzikph ftZu ftnziB X[BhnK fejVhFfejVhnK jB<

3. gzikph GkÙk dh toBwkbk dh tor tzv eo'.

4. gzikph ftZu cko;h GkÙk dhnK fejVhnK X[BhnK Ùkfwb ehshnK rJhnK jB<

5. b ns/ ˇ ftZu eh nzso j?<

6. ;'jDk fbyD bJh fejVhnKF2 rZbK dk fXnkB oZyDk ukjhdk j?<

B'NLF B'NLF B'NLF B'NLF gqÙB 8gqÙB 8gqÙB 8gqÙB 8----9999 d/ th ftfdnkoEh ftnkeoB u'A nfGnk; eoBr/.

gqÙB 10 (T) s/gqÙB 10 (T) s/gqÙB 10 (T) s/gqÙB 10 (T) s/ (n)(n)(n)(n)

gkmFg[;seL ni'eh gzikph dk ftnkeoB ns/ b/y ouBk ftZu'A ftfdnkoEh nfGnk; eoBr/.

68

gqÙBLF 9gqÙBLF 9gqÙBLF 9gqÙBLF 9 fbzr pdb'LFfbzr pdb'LFfbzr pdb'LFfbzr pdb'LF

1. w/oh G?D fgzv tZb t/y ojh ;h.

2. rGo{ N'bhnK pDk e/ x[zwd/ nkw fdykJh fdzd/ jB.

3. Ù/o izrb ftZu x[zw fojk j?.

4. peok ns/ fjoB xkj yk oj/ jB.

5. pZuk r/Ad Bkb y/v fojk j?.

6. wkbh fenkoh g[ZNdk j?.

7. T[j gzikph dk gqf;ZX b/ye j?.

8. pZdb toQ e/ ubk frnk.

9. ekbh x'Vh d"Vdh j?.

10. nfXnkgek gkm gVQk™dh j?.

11. w/ok fdT[o nZi Ùfjo frnk j?.

12. MhT[oh dkD/ G[zB ojh j?.

13. fpZbk d[ZX gh fojk j?.

14. w[zv/ y/v oj/ jB.

15. oki/ e'b d' B"eo, uko jkEh s/ fszB x'V/ ;B.

16. o[Zy T[Zs/ T[Zb{ s/ eK p?m/ ;h.

17. e[Vh x'V/ B{z GikJh b? ik ojh j?.

18. Ù/o b{zpVh dk wkwk pD frnk.

19. pZeoh B/ u{j/ B{z g?o j/m b? fbnk.

20. w'o B/ feobh yk bJh.

21. doih B/ fJZe e[Vsk pDkfJnk.

22. oki/ B/ ;/te B{z todh fdZsh.

23. fGykoh B/ nÙhotkd fdZsk.

24. w?A nkgDh ;Z; Bkb p˜ko rJh.

25. B{zj B/ ;Z; e[ZNh.

26. ekbk x'Vk d"Vdk j?.

27. wdkoh B/ v[rv[rh tikJh.

69

gqÙBLgqÙBLgqÙBLgqÙBL---- 10101010 tuB pdb'LtuB pdb'LtuB pdb'LtuB pdb'L

1. w?A T[;dh feskp b? e/ gVQh.

2. T[;B/ w?B{z X'yk fdZsk.

3. wZM s/ rK y/s ftZu xkj uo ojh ;h.

4. ekbk x'Vk d"Vdk j?.

5. x'Vk GZfink ik fojk j?.

6. e[VhnK ghAxK M{N ojhnK jB.

7. fJj ejkDh pVh bzph j?.

8. w[zvk gszr T[vk fojk j?.

9. e[Vh eftsk gVQ ojh j?.

10. wdkoh B/ v[rv[rh tikJh.

11. fuVhnK uhAFuhA eodhnK jB.

12. T[j nkgD/ fgsk ih dh nkfrnk dk gkbD eodk j?.

13. wdkoh pKdo B{z Buk fojk ;h.

14. fuZNk e[Zsk s/˜ d"V/rk.

15. rGo{ GzrVk gk fojk j?.

16. rtkbk wZM uko fojk j?.

17. w/b/ ftZu wdkoh swkÙk fdyk fojk j?.

18. S'NhnK e[VhnK y/vdhnK jB.

19. wkbD p{N/ B{z gkDh d/ ojh j?.

20. pZdb toQ e/ ubk frnk.

21. B{zj B/ ;Z; e[ZNh.

22. w'o B/ feobh yk bJh.

23. w[zv/ y/v oj/ jB.

24. fpZbk d[ZX gh fojk j?.

25. wkbh fenkoh g[ZNdk j?.

B'NLF nfij/ gqÙB B'NLF nfij/ gqÙB B'NLF nfij/ gqÙB B'NLF nfij/ gqÙB ftfdnkoEh ftnkeoB dh g[;se u'A ı[d nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ftnkeoB dh g[;se u'A ı[d nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ftnkeoB dh g[;se u'A ı[d nfGnk; eoBr/.ftfdnkoEh ftnkeoB dh g[;se u'A ı[d nfGnk; eoBr/.

70

gqÙBLF 12a gqÙBLF 12a gqÙBLF 12a gqÙBLF 12a (T) (T) (T) (T) tkeK dhnK fefonktK B{z GftZys ekb tkeK dhnK fefonktK B{z GftZys ekb tkeK dhnK fefonktK B{z GftZys ekb tkeK dhnK fefonktK B{z GftZys ekb ftZuftZuftZuftZu pdb'LFpdb'LFpdb'LFpdb'LF

1. e[VhnK ghxK M{NdhnK jB.

2. w?A y/vdk jK

3. T[j nk fojk j?. eh s[;hA fwbDk j?<

4. ftfdnkoEh y/vK ftZu Gkr b?Ad/ jB. ]

5. ;'Bhnk fJzrb?Av rJh s/ w?B{z g?ZB G/fink.

6. wk;No ih B/ fJj gkm ebQ gVQkfJnk ;h.

7. eJh b'e uzrk yKd/ jB, go wzdk p'bd/ jB.

8. fyvkoh nkgD/ ;kEhnK Bkb y/v oj/ jB.

9. fe;kB y/s ftZu jb tkj fojk j?.

10. igbhB pj[s j'Djko w[zvk j?.

11. o;bhB jowB fgnkoh ftfdnkoED j?.

12. uzr/ ftfdnkoEh brB Bkb gVQd/ jB.

13. w[be wkjh dk tZ;/Fe'Jh o't/ e'Jh jZ;/.

14. nZi ;zs ih ibXkok eo oj/ ;B.

15. w[Zy wzsoh ih GkÙD eo oj/ jB.

(n) (n) (n) (n) G{s ekb G{s ekb G{s ekb G{s ekb ftZuftZuftZuftZu pdb'Lpdb'Lpdb'Lpdb'L

1. pZuk nkgD/ ;kEhnK Bkb gVQ fojk j?.

2. ;[fozdo B/ gqhfynk d/D fdZbh ikDk j?.

3. n;hA T[; fgzv ftZu ofjzd/ jK.

4. w?A T[vhe eoKrk. s[;hA ed'A nkT[r/<

5. xoFxo dhtkbh wBkJh ikt/rh.

6. w?E'A wzdk p'fbnk iKdk j?.

7. nÙhnk gfjb/ doi/ s/ nkt/rh.

8. T[j pkˆ ftZu ;?o eo oj/ j'Dr/.

9. gzSh ;t/o t/b/ ufjujk oj/ j'Dr/.

10. nZi whAj pV/ ˜'o dk g? fojk j?.

11. oki{ dZ;thA iwks ftZu'A c/̌ j' frnk j?.

12. T[BQK B/ dfonk gko eo fbnk j't/rk.

71

13. oftzdo ftd/Ù ikt/rk s/ uzrk XB ewk e/ fbnkt/rk.

14. ftfdnkoEh nkgD/ ;kEhnK Bkb rokT[Av ftZu y/v fojk j? fe™fe T[;B/ w?u y/vD bJh pzrb"o

ikDk j?.

(J) (J) (J) (J) toswkB ekb toswkB ekb toswkB ekb toswkB ekb ftZuftZuftZuftZu pdb'LFpdb'LFpdb'LFpdb'LF

1. okÙNogsh ih dk GkÙB Nhatha okjhA gq;kfos j't/rk.

2. T[j w/bk t/yD rJ/ j'Dr/.

3. B/sk ih B/ wzu ”s/ GkÙB fdZsk ;h.

4. w?B{z T[whd ;h fe T[BQK io{o w?u t/fynk j't/rk.

5. ;kv/ p˜[or bZ;h ghAd/ s/ r[V yKd/ jB.

6. okw nkgD/ ;kEhnK ;w/s rokT{Av ftZu y/v fojk ;h fe™ fe T[;B/ w?u y/vD bJh w'jkbh ikDk

;h.

7. bZeh s/ Bhoi w?u t/yD rJ/ j'Dr/.

8. T[j epZvh y/vD rJ/ j'Dr/.

9. w[y nfXnkge ih GkÙD d/Dr/.

10. ftfdnkoEh fwv v/ whb ykDr/.

11. eZbQ xo ftZu dkts ;h.

12. ;ko/ nfXnkge ftfdnkoEhnK B{z fgefBe s/ b? e/ ikDr/.

13. T[j Nhatha d/y fojk ;h.

14. w[Zy nfXnkge B/ ftfdnkoEhnK B{z nZi d¯so ftZu p[bkfJnk ;h.

B'NLF nfij/ j'o gqÙB ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A B'NLF nfij/ j'o gqÙB ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A B'NLF nfij/ j'o gqÙB ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A B'NLF nfij/ j'o gqÙB ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.nfGnk; eoBr/.

72

gqÙBLF 13gqÙBLF 13gqÙBLF 13gqÙBLF 13 noEFp'XnoEFp'XnoEFp'XnoEFp'X

pj[FnkoEe Ùpdpj[FnkoEe Ùpdpj[FnkoEe Ùpdpj[FnkoEe Ùpd

(1) T[Zuk 2a T[ZbNh (3) T[Zso (4) T[mk (5) nZrk (6) noe

(7) nZvk (8) nkeV (9) ;jh (10) f;ZX (11) jko (12) jkb

(13) ejh (14) eZuk (15) eZS (16) eth (17) ezvk (18) ekb

(19) yZNh (20) r'vk (21) xZN (22) xVh (23) uko (24) uke

(25) uzd (26) Skgk (27) ikr (28) i'V (29) MV (30) MkV

(31) fNZek (32) vzvh (33) vzr (34) fsbe (35) wko (36) w[oZpk

(37) c{e (38) GzB (39) tZNh (40) bhj

fto'Xh Ùpdfto'Xh Ùpdfto'Xh Ùpdfto'Xh Ùpd

(1) T[ikV (2) T{Dk (3) Ugok (4) nzBQK (5) nzsbk (6) n"Asok

(7) n"y (8) nk;se (9) nkJh (10) nkfd (11) nZbk (12) nZfvnk

(13) T[Zdw (14) T[Zxk (15) nkeV (16) nrKVh (17) J/esk (18) fJefjok

(19) ;bkj[Dk (20) ;Ziok (21) ;Zs (22) ;dhth (23) ;ZfGnk (24) ;Vhnb

(25) ;keko (26) ;hs (27) ;[nkdh (28) ;yh (29) ;woZE (30) ;zwsh

(31) ;[uZih (32) ;'sb (33) ;/y/g (34) nB[e{b (35) jwkfJs (36) jwksV

(37) e[ukb (38) eZf;nk (39) fNekn (40) fNZetK (41) yoQtk (42) y[zYk

(43) ish ;sh (44) fsoekb (45) yKxV (46) EektN (47) g'bk (48) w'ebk

(49) i'rh (50) :ehBh

;wkBoEe Ùpd ns/ pj[s/ Ù;wkBoEe Ùpd ns/ pj[s/ Ù;wkBoEe Ùpd ns/ pj[s/ Ù;wkBoEe Ùpd ns/ pj[s/ ÙpdK dh EK fJZe ÙpdpdK dh EK fJZe ÙpdpdK dh EK fJZe ÙpdpdK dh EK fJZe Ùpd

B'NLF ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A nfGnk; eoBr/.B'NLF ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A nfGnk; eoBr/.B'NLF ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A nfGnk; eoBr/.B'NLF ftfdnkoEh ftnkeoB dh feskp u'A nfGnk; eoBr/.

73

iwks iwks iwks iwks IX ns/ ns/ ns/ ns/ X Bktb L Bktb L Bktb L Bktb L fJZe j'o BtK ;kb - BfoziB s;Bhw

eKv fJZe (;t/o)eKv fJZe (;t/o)eKv fJZe (;t/o)eKv fJZe (;t/o)

1. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb dk b/ye e"D j?<

2. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb d/ fezB/ eKv jB<

3. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb d/ gfjb/ eKv dk eh BK j?<

4. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb T[Zsw g[oyh Ù?bh ftZu j? iK wZXw g[oyh Ù?bh ftZu j?<

5. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb dk w[Zy gkso e"D j?<

6. pzsk eh ezw eodk j?<

7. pzsk fe; Ùfjo ftZu foeÙk ubkT[Adk j?<

8. pzs/ dh gsBh dk eh BK j?<

9. pzs/ s/ sko' d/ g[Zso dk eh BK j?<

10. pzs/ dk d';s fdnkbk eh ezw eodk j?<

11. pzsk fejVh rZvh dhnK ;tkohnK u[ZeD ;t/o/ S/ ti/ ;N/ÙB ”s/ gj[zudk j?<

12. pzsk, sko' B{z ;t/o/-;t/o/ fejVh ukj ghD bJh efjzdk j?<

13. pzs/ B/ sko' B{z fejVh yk; rZb dZ;h<

14. pzs/ dh T[wo fezBh ;h<

15. pzs/ d/ fezB/ pZu/ (fBnkD/) ;B<

16. pzs/ B{z ;t/o/-;t/o/ gfjbK feZE/ ikD tkbh ;tkoh fwbh<

17. pzsk fezBk gfVQnk j'fJnk ;h<

18. pzs/ dk fgT[ eh ezw eodk ;h<

19. pzs/ d/ fgT[ dh w"s fet/A j'Jh<

20. pzsk gVQB s'A feT[A jN frnk<

21. pzs/ d/ fgU d/ woB ;w/A pzs/ T[Zgo fezB/ ihnK dk Gko ;h<

74

22. fgU d/ woB fgZS'A pzs/ B/ gfjbK fejVk ezw Ù[o{ ehsk<

23. ;odkoK d/ w[zv/ Bkb bVkJh s'A pknd pzsk feZE/ frnk<

24. pzs/ B/ foeÙk ubkT[D s'A gfjbK fejVk ezw ehsk<

25. pzs/ B/ ugVk;h dh B"eoh feT[A SZvh<

26. pzsk u"Eh gk; dh EK eh nytkT[Dk g;zd eodk ;h<

27. sko' fezBk gVQh j'Jh ;h<

28. pzsk ;j[o/ ikD ;w/A jZE ftZu eh b? e/ iKdk ;h<

29. dopko ;kfjp ikD tkbhnK ;tkohnK d/ ;oho fej' fij/ ;B<

30. jkb p˜ko ftZu fej' fij/ e'N fted/ ;B<

31. id'A pzs/ dh foeÙ/ ftZu p?mhnK e[VhnK d/ nkˇ/ d[nkˇ/ ;kfJebK tkb/ w[zv/ j' rJ/ ;B sK pzs/ dh

eh nt;Ek ;h<

32. pZ;K d/ nZv/ ”s/ ikD tkbh e[Vh B/ fejV/ Ùfjo dh pZ; cVQBh ;h<

33. pZ;K d/ nZv/ ”s/ ikD tkbh e[Vh B/ fJZe fdB eZgV/ ftZu eh bg/fNnk j'fJnk ;h<

34. skBg[o/ tkbh e[Vh ibzXo eh eoB rJh ;h<

35. pzs/ B{z Bt/A ;kb d/ uVQB dk gsk fe; s'A bZrk ;h<

36. pzsk nkw s"o ”s/ ;t/o/ ukj Bkb eh ykfJnk eodk ;h<

37. pzsk nkgDh gsBh sko/ B{z eh efj e/ ;zp'fXs eodk ;h<

38. nypko dh ypo nB[;ko nzfwqs;o ftZu mzY Bkb fezB/ nkdwh wo/ ;B<

39. fi; w[zv/ B{z pzs/ B/ foeÙ/ d/ nrb/ vzv/ ”s/ fpmkfJnk ;h, T[;dk BK eh ;h<

40. pzs/ B{z owB BK d/ pZu/ dh T[wo s/ eZd fe; tork bZrk ;h<

41. eZNVk d{b'A ikD tkbk NZpo feZE'A nkfJnk ;h<

42. r[o{ okwdk; ;oK ikD tkb/ ;tko e"D ;B<

43. Bt/A ;kb ”s/ fe; r[o{ dk r[og[op ;h<

44. BthA ftnkjh tj[Nh dj/i ftZu eh b? e/ nkJh ;h<

45. p˜ko ftZu nZr ;/eD bJh w[ZY feBQK B/ ;[NtkJ/ ;B<

46. pzsk fej' fijh feos eoBh g;zd eodk j?<

47. pzs/ dh wK feZE/ ofjzdh ;h<

75

48. pzs/ dh p/p/ fgzv feT[A ubh rJh<

49. pzsk wK dh fejVh fpwkoh dk fceo eodk j?<

50. okwkBzd d/ pkr ikD tkbhnK ;tkohnK ftu'A fJ;soh dk eh BK ;h<

51. okwkBzd d/ pkr ikD tkbhnK ;tkohnK dopko ;kfjp eh eoB rJhnK ;B<

52. nzfwqs;o fty/ ÙjhdK dk y{B feZE/ v[ZbQk ;h<

53. ifbQnK tkb/ pkr ftZu ÙjhdK dk y{B fe; fdB v[ZbQk ;h<

54. ifbQnK tkb/ pkr dhnK ezXK ”s/ ekjd/ fBÙkB jB<

55. u"Ae pkpk ;kfjp ikD tkbk ;tko n?Bk xpokfJnk j'fJnk feT[A ;h<

56. u"Ae pkpk ;kfjp ikD tkb/ ;tko d/ fgsk dh T[wo fezBh ;h<

57. u"Ae pkpk ;kfjp ikD tkb/ ;tko d/ fgsk ih d/ r'ˇh feZE/ tZih ;h<

58. ukNhftzv dotk˜/ tZb ikD s'A gfjbK pzs/ B/ eh ghsk<

59. ukNhftzv dotk˜/ ikD tkb/ ;tko feZE'A dh pZ; cVQBh ukj[zd/ ;B<

60. f;Bwk d/yD tkbhnK e[VhnK pzs/ B{z fejV/ f;Bw/ ikD bJh efjzdhnK jB<

61. pzs/ dh gsBh dk fejVk eZgVk gkN frnk ;h<

62. pzsk nkgD/ w[zv/ c[zwD B{z fezBhnK iwksK gVQkT[DhnK ukj[zdk j?<

63. Gkos B{z e"D b[ZN e/ b? rJ/ ;B<

64. pzsk fe;dh d[ekB s'A foeÙ/ ftZu c{e GoBh uzrh ;wMdk j?<

65. r[o{ p˜ko ikD tkbhnK ;tkohnK B/ ;oho T[Zgo eh fbnk j'fJnk ;h<

66. r[o{ p˜ko ikD tkbhnK ;tkohnK fe;dk foÙsk eoB ik ojhnK ;B<

67. wj/Ùh fezBk gfVQnk ;h<

68. e[Vh fezBh gVQh ;h<

69. wj/Ùh dh T[wo fezBh ;h<

70. wj/Ùh dh wK fej' fijh ;h<

71. wj/Ùh ftZu eh B[e; ;h<

72. pkoK ti/ s'A gfjbK fe; EK d/ d[ekBdko d[ekBK BjhA y'bQd/<

73. pzs/ nB[;ko ;ko/ g[nkV/ fe; d/ gkJ/ j'J/ jB<

74. sko' fe; d/ xo ezw eoB iKdh ;h<

76

Bktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kbBktb L fJZe j'o BtK ;kb

eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)eKv d{ik (d[gfjo)

1. d[gfjo t/b/ pzs/ d/ xo g[ZiD ”s/ e"D GZi e/ nkfJnk<

2. sko' B/ d[gfjo t/b/ fe; nkN/ dhnK o'NhnK gekJhnK<

3. sko' B/ pzs/ B{z fe; uh˜ dk nkuko fdZsk<

4. sko' B/ ukj ftZu eh gkfJnk<

5. pzsk sko' B{z fej' fijh rZb eoB bJh efjzdk j?<

6. pzsk d[gfjo/ o'Nh yk e/ feZE/ nkokw eodk j?<

7. c[zwD nkgD/ fgsk pzs/ s'A fejVk gkm gVQBk ukj[zdk j?<

8. ;kv/ d/; ftZu fej' fijk oki j?<

9. pzsk fe; uh˜ B{z p[ok Gbk nkydk j?<

10. d[gfjo/ pzsk c[zwD B{z e[M ykD bJh fezB/ g?;/ fdzdk j??<

11. pzs/ d/ ftnkj bJh f˜Zd fe; B/ ehsh ;h<

12. pzsk ftnkj feT[A BjhA ;h eotkT[Dk ukj[zdk<

13. skoh e"D ;h<

14. skoh pzs/ dh wkwh dh eh bZrdh ;h<

15. pzs/ dh S'Nh wkwh pzs/ B{z fej' fijh bZ;h fdzdh ;h<

16. pzs/ B{z nkgDh fejVh wkwh uzrh bZrdh ;h<

17. pzsk oks B{z fejVh feskp gVQB bZrk<

18. ftnkj fgZS'A pzsk fe;dh M'bh o[gJhnK Bkb GoBh ukj[zdk ;h<

19. id'A oks B{z pzsk sko' d/ jZE gzi-;Zs o[gJ/ oZy fdzdk sK eh j[zdk<

20. pzs/ B{z fe; dk u[Zg-u[Zg ofjDk g;zd BjhA<

21. p;zs gzuwh tkb/ fdB pzsk nkgDh gsBh s/ p/p/ B{z fejV/ r[od[nkok ;kfjp fty/ b? e/ frnk<

22. sko' pzs/ d/ foeÙ/ ftZu feT[A BjhA ;h p?mDk ukj[zdh<

77

23. fSjoN/ r[od[nko/ ikD bZfrnK p/p/ s/ sko' Bkb eh b? e/ rJhnK<

24. p/p/ s/ sko' B{z foeÙ/ ftZu fpmk e/ pzs/ dk fdb eh ukj[zdk ;h<

25. p;zs gzuwhA dk w/bk d/yD rJ/ pzs/ B/ u[nkBh dk eh yohfdnk<

26. r[od[nko/ d/ nzdo iKfdnK pzs/ d/ wB B{z eh wfj;{; j'fJnk<

27. pzs/ B/ c[ZbK dk gqÙkd b? e/ c[Zb feZE/ Nzfrnk<

28. pzsk c[zwD B{z t?d d/ feT[A fbikDk ukj[zdk ;h<

29. c{zwD d/ iBw wro'A p/p/ dk ;[Gkn fej' fijk j' frnk ;h<

30. cZs{ foeÙ/ tkbk g?;/ ewkT[D bJh eh eodk ;h<

31. fdZbh s'A nzfwqs;o w?u d/yD nkJhnK e[VhnK dk ;wkB fe;B/ u'oh ehsk ;h<

32. fejVk foeÙ/ tkbk ;tkoh dk G[Zfbnk ;wkB tkg; d/ nkT[D tkbk Gbk nkdwh ;h<

33. pzsk T[; fdB d[gfjo t/b/ pj[sh ewkJh eoB dh rZb sko' B{z feT[A dZ;dk j?<

34. pzsk xo ftZu eZgV/ dk w{b ekoB eh ;wMdk j?<

35. sko' B/ fezB/ g?f;nK dk r[V yohfdnk<

36. pzs/ B/ fejVh nkds bZrgr SZv fdZsh ;h<

37. sko' d/ xo fijVk ftnkj dk ekov nkfJnk ;h, T[; ftZu fe;d/ ftnkj dk f˜eo ;h<

38. pzs/ B/ eoik fe; e/; bJh fbnk ;h<

39. r[Z;/ ftZu pzs/ B/ sko' d/ eh wko/<

40. pzsk fe; ezw B{z wkVk nkydk j?<

41. “uoy/ dh x{e ;[D e/ i'rh T[so gjkV' nkfJnk” fJj rhs fe;B/ rkfJnk<

42. pzs/ B/ xo nk e/ o'NhnK feZE'A eZYhnK<

43. c[zwD fe; Bkb ;"Adk ;h<

44. pzs/ B/ Bt/A ;kb tkb/ fdB pZfunK B{z feZE'A dh ;?o eokJh<

78

fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)fJZe j'o BtK ;kb (Bktb)

eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)eKv shik (Ùkw)

1. id'A sko' ftnkjh nkJh ;h sK T[;dhnK nZyK fej' fijhnK ;B<

2. pzs/ d/ w{zj ”u'A sko' B{z p'n feT[A nkJh<

3. fdnkbk fej' fij/ ;[Gkn dk pzdk ;h<

4. p[ZY/ B{z j;gskb ftZu eh sebhc wfj;{; j'Jh<

5. pzs/ B{z ed'A tes eZNDk n"yk j' iKdk j?<

6. feqÙB dh pz;oh fe; uh˜ dh ;h<

7. Ùokp yohd e/ ;tko pzs/ B{z feZE/ uZbD bJh efjzdk j?<

8. okw pkr ikD tkb/ pzfdnK d/ feZs/ pko/ pzsk eh ;'udk j?<

9. okw pkr ikD tkb/ ;tkoK dh pzs/ pko/ eh okfJ j?<

10. fSzdk fe;dk fwZso j?<

11. pzs/ d/ tkb fe;B/ eNtk fdZs/ ;B<

12. pzsk dkVh fezB/ ;w/A pknd eNtkT[Adk ;h<

13. pzs/ ftZu G?Vh nkds fejVh ;h<

14. pzs/ dh gsBh w[zv/ B{z eh pDkT[Dk ukj[zdh ;h<

15. oks g?D ”s/ pzs/ B/ foeÙk feZE/ yVQk ehsk<

16. BzdB f;Bw/ s'A pzs/ B[z fejV/ ;tko fwb/<

17. fojkBk w[bskB d/ Bkb fejVk ndkeko ;h<

18. BzdB f;Bw/ s'A uVQ/ ;tkoK B/ o;s/ ”u'A eh yohfdnk<

19. pzsk nZr ;/edk j'fJnk fe; d/ e'b p?mk ;h<

20. pzsk, eÙwhoh ykD Bkb eh rZbK eodk j?<

21. d[ekBdko fgU-g[Zso fej' fij/ tgkoh ;B<

22. d[ekBdko fgU B{z eh fpwkoh ;h<

23. rqhB n?t/fBT{ ikD tkbhnK ;tkohnK d/ p?r ftZu eh ;h<

24. N?bhthiB ”s/ fejVh fcbw nk ojh ;h<

79

25. eth fe; EK ik oj/ ;B<

26. ethnK d/ eh BK ;B<

27. nÙe s/ got/˜ T[Zs/ e"D fwjopkB ;h<

28. pzsk fe; s'A pksK ;[D nBzd b?Adk ;h<

29. pzs/ B/ foeÙ/ d/ j?Avb Bkb ukBD d/DbJh eh pzfBQnK j'fJnk ;h<

30. i?ANbw?B B/ yokp ;e{No feZE/ yVQk ehsk<

31. b'e y[ÙhnK feT[A wBk oj/ ;B<

32. ;e{No tkb/ d/ pkZ; dk eh BK ;h<

33. gkoNh tkbh e'mh u'A dotk˜k y[ZbQD ”s/ fe; uh˜ dh ntk˜ nkJh ;h<

34. fpwko pzs/ dh ;/tk fe; B/ ehsh ;h<

35. pzs/ GJhJ/ s'A ukj Bkb fezB/ fp;e[N b? e/ yKdk j?<

36. pzs/ B/ fe;dh y{B dh b'V g{oh ehsh ;h<

37. pzsk feBQK s'A d{o ofjDk g;zd eodk j?<

38. Ùokph nkdwh e"D ;h<

39. Ùokph fJz;g?eNo fgÙkp eoB bZrk pzs/ B{z dh nkydk j?<

40. fJz;g?eNo B/ pzs/ B{z fezB/ g?;/ fdZs/<

41. gkfe;skB'A pzs/ j'ohA feZE'A nkJ/ ;B<

42. pzs/ tkb/ wekB ftZu j'o fezB/ NZpo ofjzd/ ;B<

43. pzs/ B{z fejVh dkb ;G s'A g;zd ;h<

44. sko' c[zwD B{z eh efj e/ p[bkT[Adh ;h<

45. oks B[z B'N frDfdnK sko' dh w[;eDh fej' fijh ;h<

46. oks B{z pzsk fe; pko/ fJj ;'udk j? fe T[j ekoK ftZu x[zfwnk eo/rk<

47. ;"D bZr/ pzs/ B/ sko' B{z fe;dk ezw SZvD bJh fejk<

48. wk;NoBh fNT{ÙB gVQkT[D d/ fezB/ g?;/ b?Adh ;h<

49. Bt/A ;kb dh ewkJh ftZu'A sko' pzs/ B{z eh fbnkT[D bJh nkydh j?<

50. fJZe j'o BtK ;kb, Bktb dk nzs d[yKs j? iK ;[yKs<

51. fJZe j'o BtK ;kb Bktb fe;d/ ihtB d[nkb/ e/Adfos j?<

ebk; d;thAebk; d;thAebk; d;thAebk; d;thA

80

gzikph gzikph gzikph gzikph

;?Agb ;?Agb ;?Agb ;?Agb g/gog/gog/gog/go----J/J/J/J/

;wK L 3 xzN/ ;wK L 3 xzN/ ;wK L 3 xzN/ ;wK L 3 xzN/ e[Zb nze L 70

I. t;s{fBÙm gqÙB L

(T) r[o{ BkBe d/t ih nB[;ko fe; dh f;cs Bkb ;Zu/ dopko “u edo g?Adh j?<

(n) gzikph ;{¯h ekft dk w'Yh eth e"D j?<

(J) r[o{ r'fpzd f;zx ih dh gqf;ZX ouBk fejVh j?<

(;) opkph dk eh BK ;h<

(j) “fJZe g?o xZN s[oBk ejkDh dk ejkDheko e"D j?<

(e) “pkˆh dh Xh” ejkDh ftZu yZdog'Ù phph e"D j?<

(y) n"ozri/p tZb i¯oBkwk fe; B/ fbfynk ;h<

(r) ÙoBihs fe; fJeKrh dh gkso j?<

(x) pzs/ d/ g[Zso dk eh BK j?<

(C) pzs/ dk fgU fejVk ezw eodk ;h< 10x1=10

II. j/m fby/ ekftj/m fby/ ekftj/m fby/ ekftj/m fby/ ekft----N'fNnK ftZu'A fe;/ d' dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eo'LN'fNnK ftZu'A fe;/ d' dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eo'LN'fNnK ftZu'A fe;/ d' dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eo'LN'fNnK ftZu'A fe;/ d' dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eo'L----

(T) s{z w/ok fgsk s{z j? w/ok wksk ..

s{z wok pzXg[ s{z w/ok Gqksk..

s{z w/ok okyk ;GBh EkJh sK GT[ e/jk ekVk ihT[..

(n) fJe[ fcek Bk rkbkfJ ;GBk w? ;uk XDh..

fjnkT[ B e?jh mkfj wkDe ;G nw'bt/..

(J) jho nkydh i'rhnk M{m p'b/A, e"D ftSV/ :ko fwbkT[Adk Jh.

J/jk e'Jh Bk fwfbnk w?A Y[{zv EZeh, fijVk frnk B{z w'V fbnkT[Adk Jh.

;kv/ uzw dhnK i[ZshnK eo/ e'Jh, fijVk ihT[ dk o'r rtkT[Adk Jh.

Gbk dZ; yK fuohA ftS[zfBnK B{z, ed'A oZp ;Zuk xoh fbnkT[Adk Jh.

(;) u'N gJh youkwh dbK w[ekpbk..

81

x/o bJh tfonkwh d[ork nkfJe?..

okeÙ tZv/ nbkwh GZi Bk ikDd/..

nzs j'J/ ;[orkwh wko/ d/tsk.. 5+5=10

III. j/m fbyhnK eftsktK ftu'A fe;/ fJZe dk e/Adoh Gkt 40 Ùpdk ftZu fby' L

(T) ;' feT[ wzdk nkyhn? (r[o{ BkBe d/t ih)

(n) wK g[Zso dk w/b (ekdo :ko) 5

IV. j/m fby/ b/yK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fby/ b/yK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fby/ b/yK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fby/ b/yK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' L----

(T) xo dk fgnko (fgqzL s/ik f;zx)

(n) s[oB dk j[Bo (vkH Bfozdo f;zx eg{o) 7

V. j/m fby/ gqÙBK ftu'A fe;/ d' d/ T[Zso 40j/m fby/ gqÙBK ftu'A fe;/ d' d/ T[Zso 40j/m fby/ gqÙBK ftu'A fe;/ d' d/ T[Zso 40j/m fby/ gqÙBK ftu'A fe;/ d' d/ T[Zso 40----40 ÙpdK ftZu fby'. 40 ÙpdK ftZu fby'. 40 ÙpdK ftZu fby'. 40 ÙpdK ftZu fby'.

(T) wodkB/ s/ cofjzd/ opkph dh nkg; ftZu j'Jh tkoskbkg B{z nkgD/ Ùpdk ftZu fby'.

(n) pkpk okw f;zx ih B/ pkpk pkbe f;zx dk fejVk fejVk gqGkt ep{fbnk<

(J) g?db s[oBk wB[Zyh ;oho bJh fet/A bkGdkfJe j?<

(;) nodk; ed'A s/ feT[A ehsh iKdh j?< 3+3=6

VI. j/m fbyhnK ejkDhnK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fbyhnK ejkDhnK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fbyhnK ejkDhnK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' Lj/m fbyhnK ejkDhnK ftZu'A fe;/ fJZe dk ;ko brGr 150 ÙpdK ftZu fby' L----

(T) e[b¯h (;[ikB f;zx)

(n) pkˆh dh Xh (r[ow[y f;zx w[;kf¯o) 7

VII. j/m fby/ gqÙBK d/ ;zy/g T[Zso fby' Lj/m fby/ gqÙBK d/ ;zy/g T[Zso fby' Lj/m fby/ gqÙBK d/ ;zy/g T[Zso fby' Lj/m fby/ gqÙBK d/ ;zy/g T[Zso fby' L----

(T) ekek ;[gB/ ftZu feT[A p[Vp[V fojk ;h<

(n) vkeNo, o;hd B{z nkgD/ nwohek rJ/ g[Zso B{z feT[A p[bkT[D bJh efjzdk j?.

(J) wjkokik s/ wjkokDh dk pzw pjkdo gqsh toskU fej' fijk ;h<

(;) thoK tkbh dh w"s dk eh ekoB ;h< 3+3=6

VIII. fe;/ fJZe gkso dk gksfe;/ fJZe gkso dk gksfe;/ fJZe gkso dk gksfe;/ fJZe gkso dk gksoooo----fusoB brGr 125 Ùpdk ftZu fby' LfusoB brGr 125 Ùpdk ftZu fby' LfusoB brGr 125 Ùpdk ftZu fby' LfusoB brGr 125 Ùpdk ftZu fby' L----

(T) ;[yd/t (fJeKrh d{ik ftnkj)

(n) g[Zso (BkfJe fJeKrh) 6

IX. j/m fby/ tkoskbkgK ;zpzXh T[; s'A j/mK fby/ gqÙBK d/ T[Zso fdU Lj/m fby/ tkoskbkgK ;zpzXh T[; s'A j/mK fby/ gqÙBK d/ T[Zso fdU Lj/m fby/ tkoskbkgK ;zpzXh T[; s'A j/mK fby/ gqÙBK d/ T[Zso fdU Lj/m fby/ tkoskbkgK ;zpzXh T[; s'A j/mK fby/ gqÙBK d/ T[Zso fdU L----

82

““XzB Bh pj{ s/ XzB E'vh fJ;soh ;Gk, i/ s[;hA w/oh Xh dk d[Zy Bftos eo d/t'. w?A sK r[nKYD s'A

th ik e/ nkgDh G[Zb pyÙkT{Arh ihjB{z w?A J/; ;Gk pko/ n?B/ p'b-ep'b ej/ B/.””

i. fJj Ùpd fe; fJeKrh ftZu'A jB<

ii. fJ; fJeKrh dk fJeKrheko e"D j?<

iii. e"D fJ;soh ;Gk dh gq;z;k eodk j?<

iK

(uhe wko e/ p/j'Ùh ftZu) nZpk ! ““fJj sK i[bw dh fJzsjk j?. ı[dk s[jkB{z ed/ w[nk¯ BjhA eo/rk.””

i. fJj Ùpd fejV/ fJeKrh ftZu'A jB<

ii. fJj Ùpd fe; B/ fe;B{z ej/<

iii. fejVh xNBK B{z fJzsjk fejk frnk j?< 1+1+1=3

X. “fJe j'o BtK ;kb” Bktb d/ nkXko s/ j/m fby/ gksoK ftu'A fe;/ fJZe dk gkso “fJe j'o BtK ;kb” Bktb d/ nkXko s/ j/m fby/ gksoK ftu'A fe;/ fJZe dk gkso “fJe j'o BtK ;kb” Bktb d/ nkXko s/ j/m fby/ gksoK ftu'A fe;/ fJZe dk gkso “fJe j'o BtK ;kb” Bktb d/ nkXko s/ j/m fby/ gksoK ftu'A fe;/ fJZe dk gkso

fusoB brGr fusoB brGr fusoB brGr fusoB brGr 150 ÙpdK ftZu fby' L150 ÙpdK ftZu fby' L150 ÙpdK ftZu fby' L150 ÙpdK ftZu fby' L----

(T) sko' (n) c[zwD (J) pzsk 7

XI. “fJZe j'o BtK ;kb” Bktb d/ nXko s/ j/m fby/ tkoskbkgK ftZu'A fe;/ fJZe dh gq;zr ;fjs

ftnkfynk eo' L-

(T) ““b'e-oki dk wsbp, b'eK dk oki- fi; soQK fe ;kv/ w[be ftZu n?. b'e Jh oki

eod/ n?, oki/ wjkoki/ BjhA eod?.””

(n) ““d/ dT{A w?A gzMh o[gJ/, b? e/ pDkT[Dk n?, w?A nkgD/ g[Zso B{z, o'˜ dk fJe o[gfJnk d/

nkfJnk eo[{z Ùkw B{z j'o dZ;.”” 1+2=3

83

ebk; d;thebk; d;thebk; d;thebk; d;thAAAA

gzikph gzikph gzikph gzikph

;?Agb ;?Agb ;?Agb ;?Agb g/gog/gog/gog/go----phphphph

;wK L 3 xzN/ e[Zb nze L 65

I. ;ko/ gqÙB io{oh ;ko/ gqÙB io{oh ;ko/ gqÙB io{oh ;ko/ gqÙB io{oh jB. jB. jB. jB.

(T) ftnkeoB d/ w[Zy nzr fejV/ fejV/ jB<

(n) p'bh fezB/ gqeko dh j[zdh j?<

(J) g[nkXh GkÙk Bkb ;zpzXs e'Jh d' fifbQnK d/ BK fby'<

(;) feskpK, nypkoK ns/ d¯so ftZu tosh iKdh GkÙk B{z fejVh GkÙk fejk iKdk j?<

(j) GkÙk B{z p'bD t/b/ w{zj “u' fBebD tkbhnK ntk˜K B{z eh efjzd/ jB<

(e) BKt dhnK fezBhnK fe;wK j[zdhnK jB<

(y) gzikph GkÙk B{z mhe soQK fbyD bJh fejVh fbgh Y[ZethA j?<

(r) pokpo d/ noE oZyD tkb/ ÙpdK B{z eh efjzd/ jB<

(x) “;zM” Ùpd dk fto'Xh Ùpd fby'.

(C) “id'A ;kfonK dh fJZe okJ/ j't/.” pj[s ÙpdK dh EK fJZe Ùpd fby'. 10x1=10

II. j/m fby/ ftfÙnK ftu'A fe;/ fJe ftÙ/ T[s/ brGr 400 ÙpdK dk b/y fby' Lj/m fby/ ftfÙnK ftu'A fe;/ fJe ftÙ/ T[s/ brGr 400 ÙpdK dk b/y fby' Lj/m fby/ ftfÙnK ftu'A fe;/ fJe ftÙ/ T[s/ brGr 400 ÙpdK dk b/y fby' Lj/m fby/ ftfÙnK ftu'A fe;/ fJe ftÙ/ T[s/ brGr 400 ÙpdK dk b/y fby' L----

(T) r[o{ r'fpzd f;zx (n) ;[szsosk fdt;

(J) ftfrnkB d/ bkG jkBhnK (;) gzikp d/ w/b/.

(j) wfB ihs/ ir[ ihs. 10

III. nkgD/nkgD/nkgD/nkgD/ ;e{b w[Zyh B{z ;e{b ftu ;¯kJh dk gqpzX mhe eotkT[D bJh p/Bsh;e{b w[Zyh B{z ;e{b ftu ;¯kJh dk gqpzX mhe eotkT[D bJh p/Bsh;e{b w[Zyh B{z ;e{b ftu ;¯kJh dk gqpzX mhe eotkT[D bJh p/Bsh;e{b w[Zyh B{z ;e{b ftu ;¯kJh dk gqpzX mhe eotkT[D bJh p/Bsh----gZso fby'. gZso fby'. gZso fby'. gZso fby'.

iKiKiKiK

s[jkv/ fJbke/ dh p?Ae dk J/HNhHn?wH (s[jkv/ fJbke/ dh p?Ae dk J/HNhHn?wH (s[jkv/ fJbke/ dh p?Ae dk J/HNhHn?wH (s[jkv/ fJbke/ dh p?Ae dk J/HNhHn?wH (ATM) ne;o ) ne;o ) ne;o ) ne;o ııııokp ofjzdk j?. ;zpzfXs p?Ae w?B/io okp ofjzdk j?. ;zpzfXs p?Ae w?B/io okp ofjzdk j?. ;zpzfXs p?Ae w?B/io okp ofjzdk j?. ;zpzfXs p?Ae w?B/io

B{z fJ; ;wZf;nk pko/ ÙekfJs eo'. B{z fJ; ;wZf;nk pko/ ÙekfJs eo'. B{z fJ; ;wZf;nk pko/ ÙekfJs eo'. B{z fJ; ;wZf;nk pko/ ÙekfJs eo'. 7

84

IV. j/m fby/ g?o/ B{z brGr fJe fsjkJh ÙpdKj/m fby/ g?o/ B{z brGr fJe fsjkJh ÙpdKj/m fby/ g?o/ B{z brGr fJe fsjkJh ÙpdKj/m fby/ g?o/ B{z brGr fJe fsjkJh ÙpdK ftu ;zy/g eo e/ fby' ns/ fJ; dk Y[etK ftu ;zy/g eo e/ fby' ns/ fJ; dk Y[etK ftu ;zy/g eo e/ fby' ns/ fJ; dk Y[etK ftu ;zy/g eo e/ fby' ns/ fJ; dk Y[etK

f;ob/y th fby' Lf;ob/y th fby' Lf;ob/y th fby' Lf;ob/y th fby' L----

Gkos fJe ftÙkb d/Ù j?. ;ZfGnkukoe s"o s/ Gkt/ ;kvk d/Ù fJZe w[Zm j?, go jkbhA n;hA T[j

pzXB gZe/ eoB/ jB, i' fJ; B{z fJZe ÙeshÙkbh ns/ T[BZs okÙNo pDk ;eDr/. ;kv/ d/Ù

ftZu nB/e GkÙktK jB. fJzBhnK GkÙktK ÙkfJd d[BhnK d/ fe;/ j'o d/Ù ftZu j'D. go wzd/

GkrK B{z n;hA nkgDhnK r[nkYh GkÙk iK GkÙktK ftZu pj[s xZN fdbu;gh b?Ad/ jK, fJ;

bJh ;kB{z fJjBK d/ nBw'b GzvkoK dk frnkB BjhA j[zdk. fJ; d/ w[ekpb/ n;hA nzro/ih,

coK;h;h ns/ iowB nkfd GkÙktK ;fjs s/ :{ogh ;ZfGnkukoK s'A tX/o/ uzrh soQK ikD{ jK.

fJ; soQK fJjBK GkÙktK Bkb ;zpzfXs d/Ù tk;hnK d/ ihtB Yzr ns/ T[jBK dhnK ;fjfse

gqkgshnK dk frnkB jk;b eo ;eD dh o[uh th ;kv/ ftu j'Dh ukjhdh j?. 5+1=6

V. y/vK dk wB[Zy d/ ihtB Bkb v{zxk ;pzX j?. jo T[wo tor ns/ d/Ù d/ b'e y/vK tZb o[fus

j[zd/ jB. wB[Zyh y/v gqftosh dk p'X fJe BzBQ/ pZu/ dhnK jZE g?oK B{z fjbkT[D ns/ nzr{m/

geVB dhnK ;ohfoe o{g dhnK fefonktK s'A j[zdk j?, i' pkbr y/v ekoi dk phi o{g

j[zdhnK jB. gzi S/ ;kb d/ pZu/ ;[u/s gZXo s/ j' e/ y/vd/ jB. T[jBK B{z y/v nfs fgnkoh j[zdh

j?. fJj fJe XkoBk pD u[Zeh j? fe y/v ftZu w;s pZfunK B{z ykD-ghD ns/ wK-fgU[ ;G

e[ZM ft;fonk j[zdk j?. w[zfvnK ns/ e[VhnK dk pkbgD y/vK ftu phsdk j?. i[nkBh dh T[wo

ftZu y/vK bJh ftÙ/Ù T[;ko dh ;fEsh j[zdh j?. i[nkB e[VhnK bJh y/vK ;ohfoe nfGnk; s'A

S[ZN wB'Gkt gqrN eoB dk th Y[etK iohnK j[zdhnK jB. i[nkB rZGo{ ;ohoe pb tXkT[D

ns/ ;[v"bsk pDJh oZyD bJh tX/o/ pkjoh y/vK y/vd/ jB. fpoX nt;Ek d/ wod th ftjb

dk ;wK fpskT[D bJh Y[ethnK y/vK y/v e/ wB'oziB eod/ jB. y/v o[uh dk ekoB ns/

f;ZfNnK d/ nkXko T[Zs/ ;gÙN j? fe y/v ekoi wB[y ftubh tk¯o Ùesh dk fB;skok eoB

;ohfoe ftek; B{z XZek bkT[D dk tZvk ;kXB jB. wB[Zy s'A S'N tZy tZy iht-izs{ th eJh

gqeko dhnK y/vK y/vd/ t/y/ iKd/ jB. gqsZy j?, y/v gqftosh jo/e iht dh ;fji gqftosh j?

ns/ y/vK ihtB dk fJZe nfsnzs bk˜wh nzr jB.

T[go'es g?o/ B{z fXnkB Bkb gVQ e/ j/m fby/ gqÙBK d/ T[Zso fdU L-

(T) y/vK dk wB{Zy d/ ihtB Bkb eh ;zpzX j?<

85

(n) y/vK dk phi o{g feZE/ t/fynk ik ;edk j?<

(J) y/vK dk eh bkG j[zdk j?< 4

VI. j/m fby/ w[jktfonKj/m fby/ w[jktfonKj/m fby/ w[jktfonKj/m fby/ w[jktfonK ftu'A fe;/ gzi tkeK ftu fJ; soQK tos'A fe noE ;gÙN j' ikDLftu'A fe;/ gzi tkeK ftu fJ; soQK tos'A fe noE ;gÙN j' ikDLftu'A fe;/ gzi tkeK ftu fJ; soQK tos'A fe noE ;gÙN j' ikDLftu'A fe;/ gzi tkeK ftu fJ; soQK tos'A fe noE ;gÙN j' ikDL----

T[Arb eoBk, nZvhnK u[Ze-u[Ze t/yDk, Ne/ tork itkp d/Dk, bj[ d/ x[ZN GoBk, ozr ftZu

Gzr gkT[Dk, ihG dzdK j/mk d/Dk, gkgV t/bDk, Nzr nVkT[Dk, SZe/ S[vkT[Dk. 2 x 5 = 10

VII. ftÙokw fuzBQ bk ftÙokw fuzBQ bk ftÙokw fuzBQ bk ftÙokw fuzBQ bk e/ fby' Le/ fby' Le/ fby' Le/ fby' L----

oZp T[jBK dh wZdd eodk j? fijV/ nkgDh wZdd nkg eod/ jB nfXnkge B/ d;thA iwks

B{z ;zp'fXs eod/ j'J/ nkfynk. 2

VIII. (T) GkÙk eh j[zdh j?<

(n) ftnkeoB gVQB dk eh wzst j?<

(J) ;to X[BhnK eh j[zdhnK jB< 1+1+1=3

IX. (T) gzikph GkÙk dh fbgh fejVh j?<

(n) nZXe dh tos'A fejVh fejVh br BKb j[zdh j?< 1+1=2

X. (T) ftÙ/ÙD iK gVBKt dh gfoGkÙk T[dkjoBK ;fjs fdU.

(n) BKt dhnK e'Jh fszB fe;wK T[dkjoBK ;fjs fby'. 2+2=4

XI. (T) x'Vk d"V fojk j?. fJ; tke B{z tuB ns/ fbzr pdbe/ tZy-tZy tke pDkU. 2

XII. (j/m fby/ tke G{sekb s/ GftZys ekb ftu pdbD T[gozs d' tZy' tZyo/ tkeK ftZu fby' L-

pZdb ;t/o/ s'A roi oj/ jB. 2

XII. (T) “jko” Ùpd d/ d' tZy tZy noE dZ; e/ tke pDkU.

(n) “y[Ùp{” Ùpd d/ d' ;wkB-noE Ùpd fby'.

(J) “fBowb” Ùpd dk fto'Xh Ùpd fby'. 1+1+1=3

ebk; ebk; - -- d;thAd;thAd;thAdownload.ssapunjab.org/sub/instructions/2018/February/Punjabi10th… · ebk; ebk; - --- d;thAd;thAd;thA gqÙBLF (1) gkmFg[;se - ;kfjs wkbk eftsk Gkr

Documents