E-book is created by · PDF fileE-book is created by ꨀꨓ္ꨁူ္ꨓꨵꨁꨮဳꨵ ꨓꨤꨓ္ꨵꨅဝ္ꨳ - တဳꨲလီး ပꨱꨓ္

E-book is created by www.ShanYoMa.org

ꨀꨓꨁꨓꨁ

ꨓꨤꨓꨅဝꨳ - တလး

ပꨓꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨁြငꨕ

မꨟမင (မငးꨅ)


ꨀꨤမးꨓမး

မငးမးတလꨤတꨳလြငꨳပꨓးꨅဝꨁဝးတꨯး ေပးꨡမပး လြငꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ-တလး တꨓးꨡမယဝ၊ တꨓးꨡမပꨓပꨓးတꨯး ꨡꨓတမထꨓꨳလꨯꨳ။

ယြꨓꨓꨓလꨳ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳတလးꨓꨯ ပꨓမး ꨅငꨟဝ၊ ယဝေꨀꨳ ပꨓꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨕ ꨁဝးလ၊ ꨓꨤꨓꨅဝꨳတငးတလးꨓꨯ ပꨓꨀꨤမး သင၊ လꨀမးတꨳလꨓꨯꨓꨓ ꨕꨳတꨰမꨳလꨀꨳေတꨀမꨡဝတငး ပꨯꨤးꨟꨓꨕꨳꨟ၊ ꨟြငꨳꨟြꨯးပꨯꨤးပꨓး လꨳ သꨤꨀꨳေသꨁြငမြꨓ ꨡꨓယꨓးတꨤဝးထငꨓꨓေသ တꨤင လꨤတꨳꨓꨕꨳꨡꨤꨓꨁဝ ꨅငꨓင ပးတꨳꨓꨯ။ ꨕတးထꨀꨅငꨟဝေꨀꨳ ပငꨳꨡြꨓꨀꨓꨡဝ ꨡတ တေꨓးမတတ ꨉꨤꨓေသ ထတးသꨤငꨅꨅမꨳမးပꨓꨁꨓး တꨤငးꨟꨓထငေသꨀမး။ ꨁꨳယြမးꨓြမးꨟပ ꨅငꨓꨯ ꨡြꨓတꨤငးယ။

ꨓꨤꨓꨅဝꨳ(ꨓြငသ=Nan Chao)လꨳ တလး(တꨯးလ=Ta Li)ꨓꨯ ပꨓသြင ꨡꨓꨅꨤꨀꨳ၊ ꨀတမးမးသြငပꨤꨓ၊ ပꨤꨓꨓငꨳလꨳ ပꨤꨓꨓငꨳ ꨟꨤငꨀꨓပြꨀꨳ(250)ပပꨯꨤ။ ꨓꨤꨓꨅဝꨳꨀတꨡြꨓ၊ တလးꨀတလꨓးလင။ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ တငꨳယ ꨟမးꨘငꨓြငေသ (ꨓြငထꨰꨓꨳꨅဝ)၊ တလးသမ တငꨳယꨟမးꨘင ꨓြငတꨯးလ(ꨓြငꨡဝꨟꨯꨤ)၊ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ယတꨤငးꨡြꨀ၊ တလးယတꨤငးတꨀးလꨳ ယꨤꨓꨀꨯꨀꨓမြꨀꨳ(300)လꨀးမꨯးလ လဝလဝ။ ယဝေꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ ေꨀတငꨳမဝꨳ 649 AD၊ တလးသမေꨀတငꨳမဝꨳ 937 AD။

လြငꨳပꨓမး ꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳတလး

ꨡြꨓတꨤငး မဝꨳပꨯလꨤတꨳထငလြငꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ တလး ပꨓꨀꨤမးသင၊ လꨀ မးတꨳလꨓꨯꨓꨓ ေတလꨤတꨳꨓ လြငꨳပꨓမး ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ တလးꨟꨳ ꨁဝꨳꨅဝꨯေသꨀြꨓ။ တငးသြငꨡꨓꨅꨤꨀꨳတငꨳယꨓးမငးယꨓꨓꨤꨓ(ယ ꨓꨤꨓꨳ)မꨓ ꨀꨓ။

မငးꨓꨤꨓꨅဝꨳ သꨤꨀꨳေသꨓးပꨓးꨁ

မြꨀꨳ 326 BC ꨓ းပꨤꨓꨁꨓဝင ꨁ ꨀဝꨳတ ꨁဝးꨟꨤꨓꨓꨓ တꨳတꨤငးပြတးꨅင ꨅꨤꨓးဝꨓးꨡြꨀမငးꨁ မးမငးထꨰꨓ(Tien)။ မြꨀꨳ 106 BC မငးထꨰꨓတငးမငးꨁ လꨯꨳ

E-book is created by www.ShanYoMa.org တꨀးေတးꨀꨓ ꨓးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁဝ တꨁဝးꨟꨤꨓ၊ 104 BC ꨅꨤဝးမငးထꨰꨓ ꨁꨯꨤမးတငꨳ မငးငꨯꨤး(ေပးငꨯꨤး)၊ ထငမး 70 BC ꨀꨓးꨁဝးꨡꨯꨤꨳလꨤဝး (Ai Lao)မငးထꨰꨓ ꨅꨰꨀꨕꨀꨓလငး မးတငꨳမငးꨡꨯꨤꨳလꨤဝးလꨳ မငးငꨯꨤးလꨤဝး(Ngai Lao )ေသ ꨟမꨳꨟြငꨡꨓꨅꨤꨀꨳယꨳ(Yueh Chao)ꨓꨯထꨰငꨳ။ မးထꨰငꨳမြꨀꨳ 99 AD ꨅငꨀတမးꨅဝꨳ မငးထꨤꨓ(Tan Kuo ထꨤꨓꨀဝ)ꨓꨯ မးꨓးပꨓးꨁ ပꨤꨓဝင ꨁꨁဝးꨟꨤꨓ။ (ထꨤꨓ+သꨤꨓ+သꨤမ=ပꨓေꨁꨳလဝꨀꨓတငး Siam+Shan)။ သမမဝꨳထငမး 232 AD ꨓꨓ ꨁးလငꨅငးသꨀးꨁငပင(Ahugat Liang) ပꨤꨓꨁꨓဝငꨁ ꨁဝးꨟꨤꨓ လꨯꨳꨡဝသꨀးလငးမးတꨀးေပ တငတꨤငထငမငးထꨰꨓလꨳ လꨯꨳ လꨰꨀမငးထꨰꨓ ꨡြꨀပꨓသြငပြတး၊ ပြတးတꨤငးꨡြꨀမငးယငသꨤငး Yuang Chang ꨟ ꨳ ပꨓꨁတ ယꨓꨓꨤꨓ၊ ပြတးတꨤငးတꨀးသမ ꨟꨳပꨓꨁတ ꨅငꨀ Xin Gu -ꨅဝꨓꨯ။

ဝꨯꨤးꨓꨓ ထꨰငꨳမြꨀꨳ 300 ပ၊ မြꨀꨳ 632 AD ꨓးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁထꨯꨅငꨁဝးထင ꨓꨓ ꨁꨓꨅငယ Zhng Yu(ꨡမꨟꨓမး ꨅဝꨳတꨯးꨡꨯꨤꨳလꨤဝး)ပꨓꨁဝးသꨯꨤလငးယ(ꨅင ꨅꨓꨓင)လꨯꨳပꨓꨅဝꨳ မငးꨀငးꨓဝ(Xiang Niao ꨅင ꨓဝ)ꨓးꨁတ ယꨓꨓꨤꨓ။ ဝꨯꨤး ꨓꨓ ꨅဝꨳသဝꨓေလ (Si Nu Lo )ꨕꨳပꨓလꨀꨳꨁꨉ ꨁꨓꨅငယ လꨯꨳသပꨀꨓမငး ꨓဝ တꨰꨓးေပꨳꨓꨯးေသ ꨅငꨡဝမငးꨀငးꨓဝ(Xiang Niao)တငꨳပꨓမငးꨓꨤꨓꨅဝꨳမဝꨳ 649 AD။ ယဝꨅငတငꨳမငးတမꨀꨰꨓꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨡꨓမးꨟꨀးမငးလင ယ ꨟမꨳꨀꨓꨓꨓ မဝꨳ 660 AD။ တꨡဝပꨤꨓꨓꨓမး ꨅဝꨳ ‘‘ꨓꨤꨓꨅဝꨳ’’ꨅငေတလဝးလငမး ꨓးလမး ꨘꨁငးꨀꨤငꨟဝး။

ဝꨯꨤးေသ ꨅဝꨳသဝꨓေလ(သဝေꨓလꨤဝး) ꨁဝးတꨯးꨡꨯꨤꨳလꨤဝးလꨯꨳပꨓꨕꨤဝ ပꨓ ꨅဝꨳꨁဝးꨡꨯꨤꨳလꨤဝး ပꨓꨁဝးတꨯးမငး(Ta Mong Dynasty )ေသယဝ သပꨕြငးငမးꨓꨤꨓ ꨅဝꨳလꨳ ꨟမꨳꨀꨓတငးꨟꨀးမငးလင(The Six Kingdom)တငꨳပꨓ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓ ꨅဝꨳ (Nun Zhao ꨓꨤꨓ ꨅဝ)ယဝꨓꨓ လꨀꨳလꨤꨓꨁဝးꨁꨓသꨯꨤတꨯး မငးလꨯꨳသပꨕြငး ငꨤမးꨓꨤꨓꨅဝꨳ မး(13)ꨅဝꨳꨅဝꨳ၊ ꨟငꨓꨤꨓးထင(253) ပမငး။

ꨁꨓသပ ꨁဝးသꨯꨤတꨯး(တမင)

ꨅဝးꨕြငးငမးꨡꨓꨅဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ

1 ꨅဝꨳသꨓလဝး(သဝꨓေလ) AD 649-674 25 ပ

2 ꨅဝꨳလဝးသငး(ေလသငး) AD 674-712 38 ပ

E-book is created by www.ShanYoMa.org 3 ꨅဝꨳသငးလဝးꨕး(သဝးေလꨕ) AD 712-728 16 ပ

4 ꨅဝꨳꨕးလဝးꨀဝ (ꨕေလꨀဝ) AD 728-748 20 ပ

(ပꨤꨓꨅဝꨳတꨓꨓꨯꨟပꨳꨡဝ တငးꨟꨀးမငး ꨁဝပꨓမငးလဝ။ ꨡဝꨅဝꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨓꨯ ꨡꨓလဝꨀြꨯး။)

5 ꨀဝလဝꨘင(ꨀဝေလꨘင) AD 748-779 31 ပ

6 ယꨳမဝသꨓ(ꨡးမဝသꨓ) AD 779-798 19 ပ

(ꨅဝꨳတꨓꨓꨯ ပꨓလꨀꨳꨅꨯꨤးꨘငꨀꨡ ꨕꨳေꨀတငꨳမငးꨀꨓမꨓ ꨁꨓမငး=Kunming။ ꨕငꨀꨡ ပꨓလꨀꨳꨅꨯꨤး ꨀဝေလꨘင)

7 သꨓꨀဝသꨓ(သꨓꨀဝꨀꨓ) AD 798-799 1 ပ

8 သꨓလငသင(ꨀꨓꨀင သင) AD 799-816 17 ပ

9 သꨓလသင(ꨀꨓလသင) AD 816-823 7 ပ

10 သꨓꨘငယဝး(ꨀꨓꨘငယး) AD 823-859 36 ပ

(သꨤမꨅဝꨳꨓꨯ ပꨓပꨳꨓြငꨀꨓ၊ ပꨓလꨀꨅꨯꨤး ꨅဝꨳသꨓꨀဝ သꨓ။)

11 ꨅဝꨳသဝလင(သလင+ꨀဝꨳလင) AD 859-877 18 ပ

(ꨅဝꨳꨓꨯ ပꨓꨕꨳတငꨳပ သꨀꨀရꨤတ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ။ ꨓပလꨯꨳဝꨳ ပ ꨁသ 859 ꨓꨓ ပꨓပတꨳ 1 ꨁြငꨓꨤꨓꨅဝꨳ။)

12 ꨅဝꨳလငသꨓ(လငးသꨓ+ꨅဝꨳꨘလင) AD 877-897 20 ပ

13 သꨓꨟဝꨅင(သꨓဝသင+ꨅဝꨳꨘꨓြꨯ) AD 897-902 5 ပ

12-13 သြငꨅဝꨳꨓꨯယဝ ꨡꨓပꨓးတꨯးꨟဝးꨟြငဝꨳ ꨡꨳတ ꨘꨓꨓ။

E-book is created by www.ShanYoMa.org (ꨁဝးတꨯးမငး တမဝꨳ 649 AD၊ သတးသငꨳမဝꨳ 902 AD၊ ꨟငꨓꨤꨓးထင 253 AD။)

ဝꨯꨤးေသပꨤꨓꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨁြငꨁဝးသꨯꨤတꨯးမငး လပငးယဝꨓꨯေꨀꨳ မးꨁဝးꨁꨓေလး လး(ꨁꨓလꨀꨳꨁငꨳ)ꨡꨓပꨓꨁဝး သꨯꨤတငꨓꨤꨓ Tong Nan(မငးသꨳ T’su)ꨅဝးꨓꨓ ꨟမꨀꨓꨕြငးငမးမးꨅငꨓꨯꨀြꨯး။ ꨅငꨓင တငꨳꨡဝ 902-928 AD (ꨓးꨕြငး 25 ပ)ပꨓ ꨁဝးꨁꨓလꨀꨳꨁငꨳတꨯး+ꨁ ꨅ ငမꨯꨤသဝ Zheng Maixi လꨯꨳေꨀတငꨳပꨓ မငးတꨯးသꨤင (တသꨤငꨟဝ Da Chang Ho )ꨓꨯေသ ꨕြငးငမးမး မးထငသꨤမꨅဝꨳꨁꨓ။ ဝꨯꨤးꨓꨓ ꨅꨤဝး သꨤꨓꨅင Zhao Xang Zheng ꨁ ꨓးလꨀꨕꨓေသ ပꨀးတငꨳမငးတꨯးထꨰꨓ(တထꨰꨓ သင Da Tian Xing)မဝꨳ 928-930 AD။ ထတးꨓꨓ သြငပ ယꨤငꨀꨓꨅꨓ Yang Kan Zheng ꨁ ꨓးလꨀꨕꨓထꨰငꨳေသ သပပꨀးတငꨳ မငးတꨯးယ (တယꨓင Da Yi Ning)မဝꨳ 930 AD ေသ ꨕြငးငမးမးေတထင 937 AD (ꨟငꨓꨤꨓး 7 ပ ပꨯꨤ)ꨓꨯပꨓ ပꨤꨓ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ ဝꨯꨤးလငလပငးယဝ 39 ပလဝလဝꨓꨓယဝ။

ꨁꨓသပ ꨁဝးသꨯꨤတꨓ(တꨓꨳ - Doan)

ꨅဝးတငꨳꨡꨓꨅꨤꨀꨳ တလးလꨳꨕြငးငမးမး

ꨀꨓးꨁဝးꨟꨓးတꨓ ꨅဝꨳတꨓသဝပင ပꨓꨅꨤဝးꨁဝးေꨅတသ Zhia Tu Shu ꨅꨤဝးမငးတငꨳꨟꨯꨤး Dong Hai ꨓ းယꨓꨓꨤꨓ Yun Nan။ မꨓးꨅဝꨳꨓꨯပꨓꨁꨓသꨀး ꨕꨳ ꨀတꨁꨰꨓေꨀꨓငꨳ။ မဝꨳတꨀးꨡဝလꨯꨳတငတꨤငမငးꨓꨤꨓꨅဝꨳယဝꨓꨓ လꨯꨳꨁြꨓꨳꨟꨰငး ꨀꨓးꨀꨀးမငး လꨯꨤလꨯꨤꨅꨤဝးꨁဝးေသ ပꨀးတငꨳꨡꨓꨅꨤꨀꨳတလး(တလ ꨀဝ Da Li Kuo) မဝꨳ 937 AD (မꨰꨓꨳꨓးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁ တꨯꨅဝꨁဝးသြင(သင Song Dynasty)ယဝ သပသꨯꨤꨁꨓꨕြငးငမးမးထင 23 ꨅဝꨳꨅဝꨳ။ မငးတလး ယ ꨟငꨓꨤꨓးထင 364 ပမငး။ ꨅငေတမးတꨀးသမးပꨓပꨳတꨳ ꨁꨓဝငꨁ ꨀပးလꨯꨤးꨁမး ꨁဝးယꨓလꨳ သတးꨁဝးေꨟ ꨁမးတလး မဝꨳ 1253 AD။ တꨳေတꨁဝးယꨓ ပꨓꨅဝသꨯꨤမငꨀဝး(မꨓꨀဝးရးယး)။

ꨁꨓသပ ꨁဝးတꨓ(တꨓꨳ) ꨅဝးꨕြငးငမးမငးတလး

1 တꨓသဝပငး AD 936-945 ꨟင 9 ပ

2 တꨓသဝယင AD 945-951 ꨟင 6 ပ


3 တꨓသဝꨅင AD 951-970 ꨟင 19 ပ

4 တꨓသ ꨅꨓ AD 970-987 ꨟင 80 ပ

5 တꨓသ ယင AD 987-1011 ꨟင 24 ပ

E-book is created by www.ShanYoMa.org 6 တꨓသဝလင AD 1011-1012 ꨟင 1 ပ

7 တꨓသဝထꨰꨓ AD 1012-1029 ꨟင 17 ပ

8 တꨓသဝသင AD 1029-1043 ꨟင 14 ပ

9 တꨓသဝလင လꨳ တꨓလငယ AD 1043-1082 ꨟင 39 ပ

(သြငေပꨳလꨀꨳꨕြငးငမးꨟမꨳꨀꨓ။ မဝꨳꨁꨓမꨤꨓ ꨡေꨓရထ မးမငးꨓꨤꨓ ꨅဝꨳꨓꨓ မꨰꨓꨳပꨤꨓသြငေပꨳလꨀꨳꨓꨯ။ ꨅဝꨳပꨓးꨀမꨳꨕြငꨳဝꨳ ꨁꨓမꨤꨓꨡေꨓရထ ꨡမထငꨓြင သ။ ထငမငးမꨤဝးꨀꨉးꨓꨯယဝꨳ။(ပꨤငသꨰမ မꨓ လြငꨳꨘငꨳလꨀꨳတးမꨳသြတ 1999)ꨓး ပꨓး တꨯးပꨓးမꨤꨓတꨰမꨳဝꨯဝꨳ ꨁꨓꨡꨳတꨘ=ဥတညဘြား)။ (ꨡꨳတ ꨘ ꨓꨯ ꨁဝꨳꨅဝꨳ ေတပꨓꨅဝꨳ ꨡꨓꨟြငတꨤင ꨁဝးꨟꨓးတꨓꨓꨯယ(ꨕꨳတꨰမꨳ)။

10 ꨁꨓသꨀးꨡꨅꨓ ꨁဝးယꨤင လꨀꨕꨓပလꨳ တငꨳꨁꨓသပꨁဝးယꨤင

AD 1082-1086 ꨟင 4 ပ

11 တꨓꨅꨟꨉး AD 1086-1088 ꨟင 2 ပ

12 တꨓꨅငးမင AD 1088-1100 ꨟင 12 ပ

13 တꨓꨅငးꨡꨓး AD 1100-1108 ꨟင 8 ပ

14 ꨅꨓꨅငးယꨓ AD 1108-1153 ꨟင 43 ပ

(ပꨤꨓꨅဝꨳတꨓꨓꨯ ꨁꨓဝင ꨁ ꨟꨉꨅင ꨁဝးသြင(သင) လꨯꨳပꨓꨅဝꨳမငးတလး မး ပꨓꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳꨓꨯꨁꨓးေသ တငꨳပꨓတꨓꨅင ယꨓ ပꨓꨅဝꨳမငး ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨟꨳꨁဝꨳလြꨀးမꨯꨤမꨳသꨤꨓ(ꨅꨯး)ꨁြငဝငꨁမဝꨳ 1115 AD။ တငꨳꨡဝပꨤꨓꨅဝꨳꨓꨯ မး ꨡꨓꨅꨤꨀꨳ တလးေꨀꨳꨁꨓးပꨓꨟြင ဝꨳ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨓꨯမးေတမဝꨳ လဝ။ ဝငးေꨟꨁမးတ တꨀပꨓဝငးတလးယ။ ꨁဝꨳꨅဝꨳ မꨰꨓꨳပꨤꨓꨁꨓတꨯးယꨓး ꨁꨓ ꨅငးꨁဝးယꨓး၊ မငးꨀငးသꨰꨓ။)

15 တꨓꨅငသင AD 1153-1169 ꨟင 16 ပ

E-book is created by www.ShanYoMa.org 16 တꨓꨅသင AD 1169-1198 ꨟင 29 ပ

17 တꨓꨅလꨓ AD 1198-1236 ꨟင 38 ပ

18 တꨓသငသင AD 1236-1252 ꨟင 16 ပ

19 တꨓသဝꨅ AD 1252-1254 ꨟင 2 ပ

20 တꨓသငꨅꨳ AD 1254-1269 ꨟင 15 ပ

(ပꨓꨕြငးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁ ꨀပးလꨯꨤးꨁမး ꨁဝးယꨓ(မငꨀဝး)ꨕꨡꨓꨕြငးငမးထင မငး ယꨓꨓꨤꨓ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳ)။ တငꨳꨡဝပꨤꨓ မငꨀဝးမးꨓꨯ ꨅငꨟြငမငးတလးဝꨳ-တလး ꨘး(Ta Li Fu)ꨓꨯယ။)

21 တꨓသꨓꨅ AD 1269-1293 ꨟင 23 ပ

22 တꨓသဝသꨓ AD 1293-1298 ꨟင 5 ပ

23 တꨓꨀꨓ AD 1298-1300 ꨟင 2 ပ

(သꨯꨤသပꨁꨓꨁဝးတꨓ သတးသငꨳတꨳ ꨅဝꨳတꨓꨓꨯ။ မငးတလး ꨡမ ꨓꨓ ꨡꨓ ꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳပꨤꨓထꨳသြငေꨀꨳ လပငးယြꨯꨳယꨰပးပꨤꨓꨓꨯယဝယဝꨳ။)

ဝꨯꨤးတꨓꨀꨓယဝꨓꨓ မးꨁꨓသပꨡꨓꨡမꨅꨳ ꨁဝးꨟꨓးတꨓပꨓꨀꨓ သပꨕြငးငမးမငးတလးထꨰငꨳ 4 ပꨤꨓ။ တငꨳꨡဝ 1300 AD ထင 1330 AD ꨓးꨕြငး 30 ပ ပꨓꨕြငးꨡꨓꨀတသꨀးꨀတသဝꨀꨓꨓးမငးꨓꨤꨓꨅဝꨳ(တလးꨘး)။ ဝꨯꨤးꨓꨯ ꨅဝꨳ ꨅꨯꨤးတꨅꨓ လꨯꨳꨕြငးငမးꨓꨤꨓꨅဝꨳ။(ꨟင 3 ပ 1330-1333 AD)ꨅဝꨳꨅꨯꨤးတꨅꨓ ꨡမꨅꨳꨁဝးꨟꨓးတꨓ။

ဝꨯꨤးေသ ꨅဝꨳꨅꨯꨤးတꨅꨓ ꨁꨓသꨀးလငမငꨀဝး(ꨅဝꨳသꨀးေꨅꨡ) ꨁꨓꨳꨕြငး ငမးတꨰꨓးထꨰငꨳ 29 ပ (1333-1362 AD)။ တငꨳꨡဝ 1362 AD ထင 1384 AD ꨓးꨕြငး 22 ပ ꨀတမးသꨀးꨅꨓꨁꨓးꨟဝလꨰငလꨀꨕꨓလꨳ ပꨓသꨀးပꨓသဝထꨰငꨳပꨤꨓꨓငꨳ။ မဝꨳ 1384 AD ꨓꨓ ꨅဝꨳသꨀးꨕꨳတြꨓေယ(Fu Duan Yue )ꨁꨓသꨀးလငꨅꨤဝးꨁ

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨓးပꨤꨓꨁꨓဝင ꨁ ယငဝ ꨁဝးမင ꨓမးသꨀးလငးမး တꨀးပမငးꨓꨤꨓꨅဝꨳေသ သပ ပꨓꨁꨓတꨤငꨓꨳꨅဝꨳဝငꨁလꨳ ꨕြငးငမးမး လꨯꨤလꨯꨤလဝꨳꨁꨓသꨀး။

ထငမးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁ သဝꨅꨁဝးꨁꨓ(Ta Chin)ꨡꨓပꨓꨁဝးမꨰꨓꨅးရးယး ꨓꨓ ꨅဝꨳသꨀးလင ဝ သꨤꨓးꨀꨉ Wu Shan Kui (ပꨓꨅꨤဝးꨁလꨳပꨓꨁꨓသꨀးꨀဝ ꨓးꨁꨓဝငꨁ ꨁဝးမင)လꨯꨳပꨓꨁꨓတꨤငꨓꨳေꨟꨁမးꨁ ꨁဝးꨁꨓေသ ꨓမးꨡဝတပ သꨀးလငးမးတꨀးပꨓꨤꨓꨅဝꨳယဝ တငꨳပꨓယꨓꨓꨤꨓꨘး(Yunnan Fu=တꨳဝꨳꨀꨤꨓ ꨁꨓမငးယꨓꨓꨤꨓ)ꨀꨳတꨳ မငးꨀꨓမꨓ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳꨀဝ)မဝꨳ 1459 AD လꨳ ပꨀးပြင ꨕြငးငမးမးꨓꨯ။

ဝꨯꨤးလငꨁꨓသꨀးꨁ ဝသꨤꨓꨀꨉယဝ ꨁꨓသꨀးမꨰꨓꨅး ꨓးꨁꨓဝငꨁ ꨁဝး ꨁꨓ လꨯꨳပꨓပတꨳꨀꨓမးꨟတးꨁꨓတꨤငꨓꨳ သပꨕြငးငမးယꨓꨓꨤꨓ(ယ ꨓꨤꨓ)ထꨰငꨳ လꨯꨤလꨯꨤꨁꨓသꨀး ေတထငပꨤꨓတမဝ ꨁေရꨅ(ꨅငꨀဝမꨓꨁ)မဝꨳ 1908 AD လꨳ ပꨤꨓꨁြမမဝꨓသတ(ꨅငꨀဝယꨓမꨓꨀငꨁ ဝꨀဝ Gong Khwa Kuo)မဝꨳ 1949AD။

ေပးꨡဝꨅြမးသꨤꨀꨳေသ ꨓးပꨓးꨁ ꨅငဝꨳꨓꨯ ꨓꨤꨓꨅဝꨳမးꨅဝးꨕြငးငမးꨁဝး သꨯꨤတꨯးမငး(တꨯးꨡꨯꨤꨳလꨤဝး)13 ꨅဝꨳလꨳ ꨟငꨓꨤꨓးထင 253 ပ။ တလးသမမးꨅဝꨳꨕြငး ငမး ꨁဝးသꨯꨤတꨓꨳ(ꨅꨤဝးပꨯꨤ လꨳ ꨅꨤဝးယး ေလးလးꨀꨓ)တငးမတး 23 ꨅဝꨳလꨳ ꨟင ꨓꨤꨓးထင 364 ပ ။

ꨓꨤꨓꨅဝꨳ၊ တလး ပြင သင

မဝꨳꨟပꨓးလြငꨳပꨓမး မငးꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳမငးတလးယဝ၊ ꨀမးꨓꨯ ေတꨁꨓး သပလꨤတꨳꨓတꨳပြင ꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ တလးꨓꨯ ပꨓꨀꨤမးသင၊ လꨀတꨳလမးလꨳ မးတꨳပြငဝꨳꨟဝ ꨓꨯꨓꨓထꨰငꨳလးꨀြꨓ။ ေပးမးတꨉးꨟꨤငꨕꨰꨓလꨓမငးယꨓꨓꨤꨓꨅင ေတလꨯꨳꨟꨓꨅငꨓငꨓꨯ။ မငးꨓꨤꨓꨅဝꨳ တငꨳယပြတးꨟြငꨓြငသ(ꨓြငတꨰꨓꨅဝ ) ပꨓတꨳဝငးꨁꨓမꨓ(ꨁꨓမငး)ယꨤမးလဝ။ ꨓြင သꨓꨯꨀꨤငꨳယမြꨀꨳ 340 လြꨀꨳလꨀးꨀ လဝးမတ။ ပꨓꨓြငꨡꨓꨀꨤငꨳယပꨓတꨳ 6 ꨓးမငးꨁပတးပꨓ။ ꨀြပꨳပꨓမငးꨡꨓ တငꨳယꨀးꨟမးꨓြငသလꨳ ꨅငလꨯꨳꨅဝꨳဝꨳ မငးသ(မငးသလင+မငးꨓြငသ)ꨅင ꨓꨯ။

E-book is created by www.ShanYoMa.org မငးတလး တငꨳယပြတးꨅꨤꨓးꨓြငဝꨤꨓꨟ(ꨓြငꨡဝꨟꨯ)၊ ꨓြငလꨀꨳꨓꨯ ꨀꨓးတꨯး လဝꨁဝတꨟြငဝꨳ ꨓြငတလးꨓꨯꨀꨓꨀြꨯး။ တꨤငးꨀꨤငꨳꨓြငလꨀꨳꨓꨯ မး 8 လꨀးꨀလဝး မတေသ တꨤငးယꨤဝးမး 40 လꨀးꨀလဝးမတ။ ꨀြပꨳတငꨳယ ꨟမးꨅမꨓြငလငတလးလꨳ ꨅငꨟꨅꨀးꨀꨓဝꨳ မငးတလးꨓꨯ။

ꨓꨤꨓꨅဝꨳ

ꨀꨓးပꨯꨤးပꨓး ꨅမꨀꨓးတꨯးလꨳ ꨁဝးတꨤငꨅဝး လꨤတꨳလြငꨳတꨳပြငꨓꨤꨓꨅဝꨳမး ꨅငꨓꨯ။ ꨀꨓးပꨯꨤးပꨓးꨅꨤဝးတꨯးꨟဝး လꨯꨤလꨯꨤꨅꨤဝးꨅငꨓင လငးꨅꨰမ ပꨓꨓꨤꨀꨳ(ꨅꨤဝး ထꨯး) တꨰမꨳဝꨯꨓးပꨓးယဝးꨓꨀဝꨳ ယတꨳꨡꨯꨤꨳလꨤဝး ꨓးယꨓꨅꨰငေသ ပꨓပꨓမး ꨓꨤꨓꨅဝꨳ။ (ꨁꨟြငꨓꨤꨓꨅဝ+ꨓမꨅဝ)ေပးတꨰꨀꨳꨅြမး ေသသꨓ ꨡမ ꨓꨓ သ သြꨓသမဝꨳ လဝသꨓꨡမꨓꨓ လဝသြꨓ။ ပꨓးꨡꨟမ တြꨓꨳꨡꨓꨅꨤꨀꨳတꨯး ꨓꨤꨓꨅဝꨳ တꨰမꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ပြင ဝꨳ ꨅဝꨳꨘတꨤငးꨅꨤꨓး၊ တငꨳမငး 618-651 AD။ လငးဝတတꨅꨯးမꨓးသꨓ(ꨅꨤဝးတꨯး)ေꨀꨳ တꨰမꨳꨓးပပပꨓးတꨯးပꨤꨓꨀြꨓဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ (ꨓꨤꨓꨅဝ)ပြငဝꨳ ေꨟꨁမးပြတးတꨳ။ သမၾသꨅꨯꨤးꨁမးမငးလꨳ ၾသꨅꨯꨤးꨡြငထꨓးꨁဝ ေꨀꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ Nan Chao တငꨳမဝꨳ 7th AD ပြငꨀꨤမးတꨯးဝꨳ ေꨟꨁမးတꨤငးꨅꨤꨓး (ꨅဝꨳတꨤငးꨅꨤꨓး)ꨓꨯ။ ꨓးပꨓးတꨯးပြတးꨀꨤင ꨡꨓꨅꨯꨤးꨓꨓတသ ꨟတꨰမꨳꨓꨓေꨀꨳ ဝꨳ မꨓပꨳꨓဝꨓꨯ ꨡမꨕတးꨡမ ပငꨳ။

တꨳပြင ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨅငဝꨳမးꨓꨯ ꨀꨓးတꨯးꨟဝးꨡငꨡဝတꨳလမး။ ေပးတြပဝꨳ ꨡငꨓးပꨓးမꨤꨓလꨳပꨓးတꨯး ꨡꨓꨅꨤဝးမငးတꨀး Europian ꨁဝတꨰမꨳဝꨯꨓꨓမးꨓꨯ ေꨀꨳ ꨟေတꨡမꨕတး။ ꨅငꨓငꨓးပꨓးမꨤꨓ ꨡꨓꨡးꨖတꨤꨓး၊ ꨡးꨕဝးꨀးလꨳ Dr. သꨤꨓးထꨓးꨁဝတꨰမꨳ ꨅငꨓင Mrs.Leslie Milne; Shan at home, M.Terrien de Lacouperie; the cradle of the Shan Race, M.L.Manich; History of Laos, Dr.W.C Dodd; The Tai Race, Helt.s.Hallet; Tai or Shan Race, W.W.Cochrane, the Shan လꨳ W.A.R.Wood; A History of Siam, ꨅမꨅဝးꨓꨯတꨰမꨳဝꨯဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳပꨓꨀꨤမး ေꨁ၊ ပြငဝꨳ ꨅဝꨳတꨤငးꨅꨤꨓး၊ ေꨟꨁမးပြတးꨅꨳ The Southern Prince +The Southern Kingdom ꨅငꨓꨯလြꨓလြꨓ။

ꨅဝꨳမငးတꨀးꨁဝꨓ ꨁဝꨡငတꨳလေသတꨰမꨳမးꨅငꨓꨓ။ ေပးမးထတးတꨉး ꨅင ေတလꨯꨳꨟꨓဝꨳ ꨁဝꨡငꨓးပꨓးꨁ ပꨤꨓꨀြꨓ၊ ꨕꨓမꨯꨤꨅြꨯꨳတြငး ေꨟꨁမးꨁေသ တꨰမꨳဝꨯ ꨓꨯꨓꨓယ။

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨓးပꨓးꨁ ꨡꨓꨀဝ ꨀလꨯꨤလꨯꨤꨕꨓ၊ ꨓးပပ‘‘သꨤဝꨟငဝꨳပꨓးꨁဝးတꨯး’’ꨡꨓ ꨅꨤဝꨳꨁ သꨓလꨉꨘꨤꨓ တꨰမꨳꨓꨓေꨀꨳ မးဝꨳ ꨓးမငးꨟꨀးꨅဝꨳꨓꨓ‘‘မငသ +မင သဝ(မငးသ)’’ ပꨓမငးꨡꨓ မးꨡꨤမးꨓꨤတꨳေသပꨓꨳ၊ တငꨳယ တꨳ ꨅငꨅꨤꨓးဝꨓး ꨡြꨀလြꨯဝꨯꨤ(ဝꨉသꨤꨓ)ꨟမးသꨤပꨓြငသ။ ယြꨓဝꨳယတꨤငးတꨳသတး မငးꨟꨳꨅဝꨳလꨳ ꨅငꨟြငဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ(ꨅဝꨳပြတးꨅꨤꨓး)ꨓꨯ။ ꨓးပပ‘‘တလ မငးမြꨓ’’ ꨡꨓ ꨅꨤင ꨓꨤꨓတꨰမꨳလꨳ ‘‘ꨀꨓးတꨯးꨓးမငးꨁ’’ꨅꨤငꨀင ꨅင တꨰမꨳꨓꨓေꨀꨳ ဝꨳဝꨯမꨓꨀꨓ။

ꨓးပꨓးꨁတꨰမꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳဝꨳ ꨅဝꨳတꨤငးꨅꨤꨓး၊ ေꨟꨁမးတꨤငးꨅꨤꨓး။ (ꨓꨤꨓ =ပꨳꨅꨤꨓး။ ꨅဝꨳ=ꨅဝꨳမငး၊ ေꨟꨁမး။) ꨅꨤဝးမငးတꨀးꨁဝေꨀꨳ တꨰမꨳꨅြမးꨁဝꨳ ꨓꨤꨓ ꨅဝꨳပြငဝꨳ Southern Prince , Southern Kingdom ꨅ ငꨓꨯ။ (ꨓꨤꨓ=South or Southern, Prince or Kingdom)။ မꨤꨓေꨀꨳꨅငꨓꨓ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ=ေတာငပငမငးည မငးသား(သ႔)ေတာငပငးႏငငေတာ။ (ꨓꨤꨓ=ေတာငဖက၊ ေတာငပငး။ ꨅဝꨳ=မငးညမငး သား၊ ႏငငေတာ)ꨓꨯ။

ꨀꨓးတꨯးꨟဝးꨀမꨳပꨳꨓမေꨀꨳ ꨅငꨓꨓ ꨡငꨡဝတꨳပꨓးမꨤꨓ၊ ပꨓးတꨯးꨡꨓ ꨅꨤဝးယးရပꨁဝတꨰမꨳꨓꨓေသ ယငꨳတꨰမꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ပြငဝꨳꨅဝꨳတꨤငးꨅꨤꨓး၊ ေꨟ ꨁမးပြတးꨅꨤꨓး ꨓꨯꨀꨓမး သမသမသꨤꨀꨳသꨤꨀꨳ။ (ꨓꨤꨓ=ပꨳꨅꨤꨓး၊ ပြတးတꨳ။ ꨅဝꨳ= ꨅဝꨳမငး၊ ေꨟꨁမး)

‘‘ꨓꨤꨓꨅဝꨳ’’လꨀတꨳလမး၊ ပꨓꨀꨤမးသင၊ ပြင ဝꨳꨟဝ၊ ꨀမꨳꨕြငꨳဝꨳ လꨀတꨳ ꨀꨤမးတꨯး‘‘ꨓမꨅဝꨳ’’ ꨓꨯꨓꨓမး(လငးꨁꨓꨀꨡး-သေပ)။

မꨤငꨅဝꨳသမဝꨳ လꨀတꨳꨓြငꨁဝ ꨡမꨓꨓ ꨓြငꨁဝးမး၊ ꨅငꨓငꨓြငꨁဝးမငး ꨓꨯꨤး၊ ꨁꨟြငꨡမပလꨳ ꨡဝပꨓ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ(Nan Chao)ꨀ။ (ꨅဝꨳလငးꨁဝးသဝ ꨓး ꨓဝꨁꨰꨓလꨰꨓသယꨤမ)။

ꨓြငꨁဝ+ꨓြငꨁဝးလꨳ ꨓြင သ ပꨓေꨁꨳလဝꨀꨓ။ ꨓးပꨓးꨁဝးတꨯးလꨳပꨓး မငးတꨯး ꨡꨓꨁဝးသꨰꨓတꨰမꨳဝꨳ လꨀမးတꨳလꨤꨓꨅဝꨳ။ ꨀြပꨳꨅꨤဝးတꨯးꨓဝꨡꨤꨓလꨤꨓ ꨅဝꨳ ပꨓꨓꨤꨓꨅဝꨳလꨳ ꨁꨁဝတꨰမꨳꨅြမးသငတꨯးꨓဝ ပꨓꨓꨤꨓꨅဝꨳꨓꨯ။

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨓးပꨓးꨁမꨤငꨕꨓတꨰမꨳဝꨳ မဝꨳ 71 AD ꨓ းမငးꨟꨀးꨅဝꨳꨓꨓ မးမင သ (မငးသ)မငးꨓငꨳ။ ယတꨳ မꨰငသ ပꨓမးꨓꨤꨓꨅဝꨳ။ (ꨡꨤင ꨀငꨡင-ꨀꨓးတꨯးꨓး မငးꨁ)

ꨓးပꨓးဝငေꨟꨁမးꨁ ꨁငးထင(မြꨀꨳ 617-907 AD)ꨓꨓ တꨰမꨳဝꨳꨀꨓးꨁꨟြင ꨓြငသဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨡမꨓꨓ ꨓꨤꨓꨅဝꨳꨓꨯ။(လငးꨅတးꨕမသꨀးꨅꨤဝးထꨯး တꨰမꨳ၊ လြငꨳပꨓမး သယꨤမတꨯး လꨤဝးလꨳ ꨁြမ။)

ꨓးပꨓးတꨯး ꨅဝꨳယꨓꨘ သꨰꨓဝေꨀꨳ ပးဝꨳ ꨁꨟြငꨓြငသဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨓꨯယ။ ꨅဝꨳယꨓꨘ ꨡမလꨯꨳတꨰမꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ မးတꨳ လꨤꨓꨅဝꨳ။ ꨅꨤငꨓꨤꨓ ꨅꨤဝးꨁေꨀꨳ တꨰမꨳꨓးပꨓးတလမငးမြꨓꨓꨓဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝ ꨡြꨓတꨤငးပꨓမငသဝ ꨓးမငးꨟꨀးꨅဝꨳꨓꨯ မꨓꨀꨓ။

မဝꨳမးꨟပꨳꨡဝေꨁꨳꨀꨤမးပꨳꨓဝꨓꨯေသ ꨡဝမးꨅငꨳတꨉး၊ ယငတꨉးꨅြမး လြꨀးလꨯꨤးပꨯꨤးꨀꨤမးလꨤတꨳ(ꨕသေꨖတ)ꨓꨯꨅင ေတလꨯꨳꨟꨓတꨰꨀတꨰꨀလꨰငးလꨰငးဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ+ꨓꨤꨓꨅဝ+ꨓမꨅဝ ꨓꨯ လꨀမးတꨳေꨁꨳꨀꨤမးဝꨳ ꨓြငသ ꨓꨯꨓꨓꨟဝ။ ꨓြငသꨓꨯေꨀꨳ ပꨓꨀꨤမးတꨯးေတေတေꨁꨳꨓငꨳ။ ꨓးပꨓးလꨤဝးမးဝꨳ ꨓြငသ၊ ꨓြငꨀ သ သꨰꨓယꨤꨓ။(မꨟသလးဝရဝငး ꨅꨤငးလꨤဝး)

ꨓြင-ပꨓꨓြငꨓမ၊ ꨀသ-ပြငဝꨳယငꨳ၊ ꨓမယငꨳꨡင၊ သꨰꨓယꨤꨓ-ပြင ဝꨳ ꨀꨤငꨳꨁꨤင ꨓပ သꨰꨓသꨰꨓဝး။ ယြꨓꨓꨓလꨳ ꨀꨓးထꨯးꨀꨓးလꨤဝး ꨅငသငꨟြငꨓြငသ ဝꨳ သꨤပ ပꨤင လꨯꨤꨓြငသ(ထေလးသꨤပꨓြငသ)ꨓꨯꨓꨓယ။

မငးꨡꨓတငꨳယꨟမးꨅမꨓြင သေꨀꨳ ꨟြငဝꨳ မငးသꨓꨯꨓꨓ ꨟꨀꨓꨀ ေꨀ။ ꨓးပꨓးꨁတꨰမꨳဝꨳ မꨰငသ(Meng She)၊ မင သဝ(Mang Shi)၊ မငသ ၊ မငသဝ (Mong Che )ꨅဝးꨓꨯေꨀꨳ ပꨓꨀꨤမးတꨯး လꨀတꨳမငးသ(မငးꨓြငသ)ꨓꨯꨓꨓမးꨀြꨯးꨓꨯ ယ။ လငးꨡတးꨕမသꨀး(ꨅꨤဝးထꨯး)တꨰမꨳꨓးလြငꨳပꨓမးသယꨤမတꨯးလꨤဝး လꨳ ꨁြမ ꨓꨓဝꨳ ‘‘သ’’ပꨓꨀꨤမးတꨯးမြꨓ ပြင ဝꨳ တꨳꨓမယငꨳ၊ တꨳꨓမထမꨳꨅင၊ လငးꨁꨓမꨟ မငးယꨯေꨀꨳ တꨰမꨳဝꨳ‘‘သ’’ပꨓꨀꨤမးတꨯးမဝꨳꨀြꨓပြငဝꨳ ငꨀꨳ(ꨓꨀး)တꨳယ ငꨀꨳ။ ꨓြငသ ပꨓငꨀꨳ(ꨓꨤငးငꨀꨳ၊ ꨓꨤငးꨁ၊ ꨓꨤငးသ ပꨓꨀꨤမးေꨁꨳလဝꨀꨓ)။ ေပးလꨓးꨟꨤငꨕꨰꨓ လꨓမငးယꨓꨓꨤꨓေꨀꨳ မးꨅဝꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳꨓ သြငတꨳ။ မငးသတꨳ ꨀꨓမꨓ(ꨀြပꨳမး ꨓြငသꨓꨓ တꨳꨓငꨳ)။ မငးꨅ ꨓးသပးသြငပꨓးꨓး(ꨀြပꨳမးꨓြငလꨳ)ꨓꨓထꨰငꨳ

E-book is created by www.ShanYoMa.org တꨳꨓငꨳ။ တငးသြငတꨳꨓꨯ ꨁꨁဝတꨰမꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳ Nan Zhao)ꨓꨯမꨓ ꨀꨓ၊ တဝလꨀꨳေꨀꨳ ပꨓတဝလဝꨀꨓ။

ꨅင ဝꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ လꨀမးတꨳꨓြငသ ꨡꨓပꨓေꨁးꨀꨤမးတꨯးေတေတꨓꨓ ꨓꨯ။ လꨀတꨳ ‘‘ꨓြငသ’’ ပꨓမးꨓမꨅဝ (ꨅꨤဝးꨀꨤငတင)၊ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ(ꨅꨤဝးယꨓ ꨓꨤꨓ)လꨳ ꨓꨤꨓꨅဝ(ꨅꨤဝးꨁလင)ꨅငꨓꨯ။ ေပးမးတꨉးꨅြမး လြꨀးလꨯꨤးပꨯꨤးလꨀꨳ (ꨡꨀꨁရေꨖတ)ေꨀꨳ လꨀꨳꨁꨓꨯပꨓသꨰꨓးလꨀꨳပဝ(ေꨡꨀဝꨓꨓꨡꨀꨁရ)တဝလ တဝꨓꨓ မးတꨳပြငꨟငးꨕꨟငးမꨓး။ မဝꨳꨅꨤဝးꨁꨡဝလꨀꨳꨁမး တꨰမꨳေꨁꨳꨀꨤမးတꨯး ꨅြမးသငတꨯးꨓꨓ ꨁဝေတꨡဝတဝလꨀꨳ ꨡꨓꨡြꨀသငလꨯꨳꨅမေသပꨓꨳꨓꨓတꨰမꨳ။ ꨓြငသꨓꨯေꨀꨳ ေတꨡဝတဝ ‘‘ꨓꨤꨓ’’မးတꨰမꨳꨅြမးသင‘‘ꨓြင’’။ ꨡဝတဝလဝ(ꨅဝ)မး တꨰမꨳꨅြမးသင‘‘သ’’။ ꨅငꨡဝꨓြင သ ပꨓꨓꨤꨓꨅဝ(ꨓꨤꨓꨅဝ)၊ တဝလꨀꨳꨓꨤꨓ- ꨅꨤဝးꨁꨁဝꨓꨓ မးတꨳပြငဝꨳꨅဝꨳ၊ မငး-ꨅငꨓꨯ။ ꨅင ꨡဝ ꨓြငသ ꨀꨤမးတꨯး ယꨓး ပꨓꨓꨤꨓꨅဝ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳ)ꨀꨤမးꨁꨀ ေသ ꨓြင သ(မငးသ)ေꨀꨳ ꨡဝပꨓꨅဝꨳပြတး ꨅꨤꨓး၊ မငးပြတးတꨳ ꨓꨯမး ထငပꨤꨓꨓꨯ။ ယြꨓꨓꨓလꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ယꨓမးတꨳꨀꨤမး တꨯး-ꨓြငသ။ ꨅꨤဝးꨁꨁဝꨟြင ꨓြင သ ပꨓꨓꨤꨓꨅဝꨳ(Nan Chao)၊ ꨅꨤဝးယးရပꨁဝ တꨰမꨳꨅြမးသင ꨁ ပꨓ Nan Chao။ မꨤꨓတꨰမꨳꨅြမးꨅꨤဝးမငးတꨀးꨁဝ ပꨓꨓꨤꨓးꨁဝ (နနးခ)။ လꨓးသတး ꨀꨓးတꨯးꨟဝးꨡြꨓꨀꨓထꨤငယပꨓꨳတꨤငꨁဝး ꨡဝလမးပꨰတꨳꨀꨤမး တꨯး ꨡꨓဝꨳ ꨓြငသ ꨓꨯꨓꨓေသ ꨟြငꨅြမးတꨰမꨳꨅြမးꨀꨓးမငးတꨀးလꨳ မꨤꨓဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨁဝꨳꨅꨅငꨓꨯ။

တလး

တလး ꨡမꨅꨳꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨅꨤဝးတꨯး၊ ပꨓꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨅꨤဝးပꨯလꨳ ꨅꨤဝးယး ꨁဝ။ ꨀြꨯးꨀꨳ မးꨀꨓးꨁဝးတꨯး ꨅꨤဝးလ(တꨯးလ)ယသဝးတငးꨓမ လꨯꨳꨟꨓꨓးပꨓးꨅငꨓꨯ။ တလးꨓꨯ ꨀꨓးပꨯꨤးပꨓးတꨯးꨟဝး ꨀမꨳꨕြငꨳတꨰမꨳဝꨳ ပꨓꨀꨤမးတꨯး၊ လꨀတꨳꨀꨤမးတꨯးတꨳလ (တꨳတꨳꨀꨁꨯꨤလ)၊ မꨤငꨅဝꨳသမဝꨳ တလ(မငးတꨀꨓးမငးမ လꨁꨓꨳယꨟဝꨳꨟငး။)ꨓး ပꨓးꨁတဝꨳ တလ၊ ပြငဝꨳ မငးလ ꨡꨓꨀꨤငꨳယ(တ=ꨀꨤငꨳယ၊ လ=ꨅꨤဝးလ)။ တꨓꨯ ꨁတ ꨅဝꨡြꨀသငဝꨳတꨯ။ ꨁဝꨡဝတꨳပြငဝꨳ တꨳသင၊ ꨀꨤငꨟꨤဝ(ꨁငးꨕ)ꨓꨯ။ တꨯလ=မငးလ ꨡꨓတမထꨓꨳပငးေပး မꨓမငးꨕ။ ေပးသမꨡဝꨅြမးသငꨁလငဝꨳ တꨯလေꨀꨳ မးတꨳပြင ဝꨳ မငးလꨁငးꨕ ꨅငꨁတꨅဝ။ ꨅꨤဝးယꨓꨓꨤꨓတ ꨡြꨀ သငတလ ဝꨳ တꨯလ၊ မꨤငတꨳဝꨳ တꨉလ၊ ပြငဝꨳ မငးꨁြငတꨯးလလꨳ ပꨓꨀꨤမးတꨯး

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨓꨤꨓꨅဝꨳေတေတꨓꨯယ။(ꨓးလြငꨳပꨓမး သယꨤမတꨯးလꨤဝးလꨳꨁြမ-လငးꨅတꨕꨳမ သꨀး ꨅꨤဝးထꨯး)။ ꨀꨓးတꨯးꨅဝတ ꨟြငꨅြမးꨁေꨟꨳꨁဝဝꨳ တလး ꨓꨯꨀြꨯးယ။

ꨀꨓးပꨯꨤးပꨓးꨅꨤဝးတꨯး ꨀမꨳပꨳꨓမꨓꨯ ꨡဝꨅြမးꨟြꨯးꨅꨤဝးꨁေသဝꨳ ꨓြငတလး (ꨓြငꨡဝꨟꨯꨤ)ပꨓꨓြငသ၊ မငးတလးေꨀꨳ မငꨳꨀြꨓꨟြငမငးသꨓꨯမး ေတမဝꨳလဝ။ လြငꨳꨓꨯ ꨁဝꨳꨅဝꨳ မဝꨳပꨤꨓတꨓꨅင ယꨓꨅဝꨳမငးတလး(1108-1153 AD)တꨓတꨳ 14 ꨓꨓ လꨯꨳပꨓꨅဝꨳꨡꨓꨅꨤꨀꨳတလး မးပꨓꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ(ပꨓပꨤꨓ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ ပြꨀꨳထꨳသြင)ꨅြမးမꨯꨤမး ꨁꨓဝင ꨁ ꨁဝးသြင မဝꨳ 1115 AD ꨓꨓ ထꨰငꨳပြꨀꨳ ꨓငꨳလꨳ ꨅꨤဝးꨁလꨳꨅꨤဝးတꨯးꨀမꨳꨕြငꨳ ꨅငꨡဝဝꨳ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳတလး မꨰငလꨯꨳ သြငပꨤꨓ၊ ပꨤꨓꨟဝတး တငꨳꨡဝ 936 AD ထင 1108 AD ꨟ ငꨓꨤꨓး 172 ပ။ ပꨤꨓတꨳ သြင တငꨳꨡဝ 1108 AD ထင 1300 AD ꨟငꨓꨤꨓးထင 192 ပ ꨅငꨓꨯ။ ꨁဝꨳꨅဝꨳ ပꨓ ပꨤꨓတꨳသြငꨓꨯယဝ ꨡꨓꨀꨓးပꨯꨤးပꨓးꨅꨤဝးထꨯးꨁဝ ထဝꨡဝꨅြမးꨅꨤဝးꨁꨁဝဝꨳ တ လး ပꨓꨓြငသ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳ)ꨓꨯꨓꨓ။

ꨟပꨳေယꨳꨅꨀꨤမးယဝလꨯꨳဝꨳ ꨓꨤꨓꨅဝꨳ မးတꨳꨓြငသ၊ ꨓြငသ ပꨓꨀꨤမး တꨯးမဝꨳꨀြꨓ၊ ပြငဝꨳ ꨓြငငꨀꨳ။ မငးသ ꨟြငꨅြမးꨓြငသ ꨡꨓမးတꨳꨁꨓမငး(ꨀꨓမꨓ) ꨓးယꨓꨓꨤꨓ။ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳꨓြငသ(ꨓꨤꨓꨅဝꨳ)ဝငးေꨟꨁမးပꨓမငးသ။ ꨕꨳေꨀ တငꨳပꨓꨀꨓးတꨯးꨡꨯꨤꨳလꨤဝး ꨁဝးꨟꨓးတꨯးမငး။ မငးသ တငꨳယ ပြတးꨅꨤꨓးယꨓꨓꨤꨓ။

တလးေꨀꨳ မးတꨳတꨯးလ၊ တꨯးလပꨓꨀꨓးတꨯးꨁဝးꨓငꨳ ꨓးယꨓꨓꨤꨓ။ ꨓြင လငတလးေꨀꨳ ꨁဝꨳꨅဝꨳပꨓꨓြငတꨯးလ။ (တ+တꨉ+တꨯ=ပꨓေꨁꨳလဝꨀꨓတငး တꨯး)။ ꨡꨓꨅꨤꨀꨳတလး ပꨓꨀꨓးꨁဝးပꨯ လꨳ ꨁဝးယး ꨡꨓပꨓꨁဝးꨟꨓး တꨓ (တꨓꨳ)မငးတငꨟꨯꨤးꨓးယꨓꨓꨤꨓ ပꨓꨕꨳꨡြꨓꨟဝေꨀတငꨳ။ ဝငးေꨟꨁမး ပꨓမငးတ လး။ (ထငမးပꨤꨓꨁꨓဝငꨁ ꨁဝးꨟꨓးယꨓ ꨡမ ꨓꨓ ꨁဝးꨟꨓးမငꨀဝး(ဝꨯꨤးလင 1254 AD)ယဝ ꨅငꨟြငဝꨳ တလးꨘး။ ꨘးပꨓꨀꨤမးꨁ ပြငဝꨳ တꨳဝꨳꨀꨤꨓꨁꨳလင ꨡမꨓꨓ တꨳဝꨳꨀꨤꨓꨅဝꨳꨁꨰင ꨅငꨓꨯ။)

ပြꨀꨳꨓꨯတ ေပးꨀꨳꨓꨯꨀꨯးꨀြꨓ။ ေပꨳꨁꨳꨟလြငꨳꨓꨤꨓꨅဝꨳ ꨕမယြꨯꨳ(ꨅꨀးေသး) ထꨰငꨳ ꨀြꨯꨳꨟꨡꨤꨓꨓးယြတꨳလꨀ‘‘မငးသ’’ꨡꨓꨀဝꨁꨳ(မꨟမင -မငးေꨅ) တꨰမꨳꨕꨀထင ꨓꨓေသꨀမးꨓꨯ။

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨕꨓꨡင-

1 တလ မငးꨀဝ

ꨅꨤငးꨓꨤꨓတꨰမꨳ၊ လငးပတတရတတꨓꨕꨓးပꨓထꨯး 1994။

2 ꨀꨓးတꨯးꨓးမငးꨁ

ꨅꨤင ꨀငꨅင တꨰမꨳ၊ မြမလငမးꨓတ ꨅမးသꨯꨤပꨓထꨯး 1987။

3 လြငꨳပꨓမး သယꨤမ တꨯးလꨤဝးလꨳ ꨁြမ

လငးꨅတးꨕမသꨀးတꨰမꨳꨕꨯꨤထꨯး 1976။

4 ꨀꨓးတꨯးပꨤꨓꨀြꨓ

လငးဝတတ လꨯးမꨓးသꨓ တꨰမꨳꨕꨯꨤထꨯး 1993။

5 သꨤဝꨟငဝꨳပꨓးꨁဝးတꨯး

တꨓလးသင(ꨅꨤဝးꨁ)တꨰမꨳꨕꨯꨤထꨯးꨀမးသဝꨳ 1975။

6 ပꨓးမꨤꨓꨳ(ျမနမာရာဇ၀ငအကဥးခပ)ဥးဖးကား 1925။

7 ပꨓးꨁဝးတꨯး

ꨅဝꨳယꨓꨘ(သꨰꨓဝ) 1942။

8 ပꨓးလꨤဝး

ꨓꨟသလး ဝးရဝငး 1996။

9 ပꨓꨁဝးတꨯး လꨳ ပꨓးမငးတꨯး

ꨁဝးသꨰꨓ 1996။

10 ပꨓးယဝးꨓꨀ(တꨯးယꨓး)

E-book is created by www.ShanYoMa.org ꨕးပꨅးꨀတးꨀြꨓ ꨅꨀးတꨰမꨳꨕꨯꨤထꨯး 1964။

11 ပꨓးလမꨳꨘ ‘‘တြꨓꨳꨀꨓးတꨯး’’

ꨕးပꨅးꨀတးꨀြꨓ ꨅꨀးတꨰမꨳ 1960။

12 ပꨓးတꨯးꨟဝတး

ꨁမးꨅမꨳ 1997။

13 သလပဝတထꨓထမးꨘꨯꨤထꨯး 1996-97 ပꨓးꨁဝးတꨯးꨕꨯꨤꨡငးꨀတးသ ꨅဝးပးꨓး ယြတꨳလꨀꨳꨕꨓꨓꨯ ꨀꨕꨓ။

မꨟမင (မငးꨅ)

တꨳꨡဝမး-

သꨯꨤပꨰꨓး၊ No. 18, October 2008.

ꨓꨳလꨀꨳ 37 ထင 52 ။

E-book is created by · PDF fileE-book is created by ꨀꨓ္ꨁူ္ꨓꨵꨁꨮဳꨵ ꨓꨤꨓ္ꨵꨅဝ္ꨳ - တဳꨲလီး ပꨱꨓ္

Documents