Dziecięcy ogród w czterech porach roku o skaprzedszkole196.edu.pl/artykuly/dzieciecy_ogrod.pdf · jesienne drzewa, kolorowe bukiety, okresowe ekspozycje w k ąciku przyrody. ...

1  

Dziecięcy ogród w czterech porach roku Jolanta Jabłońska

Ogród przedszkolny jest miejscem zabawy, nauki, relaksu i odpoczynku. Ciekawie zagospodarowany sprzyja wielokierunkowej aktywności dziecka. W moim przedszkolu jest miejscem, do którego dzieci wybiegają z radością i z chęcią poznawania otaczającego je świata.

W grupie, którą prowadzę dzieci są żywiołowe, energiczne i radosne. Mają ogromną potrzebę zgłębiania wszelkich tajemnic. Zadają mnóstwo pytań, chcą wszystko zbadać, dotknąć, obejrzeć z bliska, poznać wszystkimi zmysłami. To przecież warunek ich rozwoju umysłowego i gromadzenia wiedzy o świecie. Uwielbiają się bawić. Samodzielnie wymyślają i organizują twórcze zabawy tematyczne, do których zapraszają także dzieci z innych grup. Wszędzie jest ich pełno i z każdego zakątka ogrodu dobiega ich śmiech i radosne okrzyki. Wiem, że są szczęśliwe i bezpieczne. W ogrodzie czują się wspaniale. To jest ich mały świat, pełen tajemnic i zagadek, które moje dzieci bardzo lubią rozwiązywać.

Cały teren naszego ogrodu otoczony jest parkanem, przy którym posadzone są krzewy. Znaczną jego część pokrywa miękka, tartanowa, kolorowa nawierzchnia. Pokrywa ona bieżnię, po której dzieci chętnie biegają, jest wyłożona wokół piaskownic, równoważni, karuzeli i sprzętu do zabaw ruchowych. W niej wkomponowane zostały kolorowe gry ściganki do zabaw matematycznych. Taras i duża powierzchnia przed nim wyłożone są kostką brukową ułożoną w czerwone pasy i koła o różnej wielkości, które w ciekawy sposób wykorzystuję do różnorodnych zabaw ruchowych. Na tarasie umieszczony jest szereg skrzynek, w których latem kwitną różnobarwne kwiaty. Rozsady do nich samodzielnie przygotowują dzieci w grupach. W ogrodzie rośnie wiele odmian roślin ozdobnych iglastych i liściastych. Mamy zielony przez cały rok klomb z ciekawymi odmianami iglaków, który cieszy oczy dzieci, rodziców i personelu przedszkola. Wspaniałe okazy drzew w upalne dni dają cień i schronienie bawiącym się dzieciom. Ogród sprzyja prowadzeniu ciekawych obserwacji przyrodniczych. Wiosną i latem możemy w nim podziwiać wiele gatunków mieniących się barwami tęczy płatków kwiatów, złocistych mirabelek czy rajskich jabłuszek. Wielość zgromadzonych w naszym ogrodzie gatunków roślin daje dzieciom możliwość poznania ich nazw. Nie bez znaczenie jest tu także rozwijanie świadomości konieczności ochrony przyrody - kształtowanie właściwych wobec niej postaw. W ogrodzie znajdują się także, pomysłowo obudowane drewnianymi palikami piaskownice z czystym piaskiem. Trudno przecież sobie wyobrazić palcu zabaw bez piaskownicy. Dzieci uwielbiają lepić babki z piasku, budować zamki, fosy, czy ozdobione gałązkami i kamyczkami torty i ciasta. Rozwijają wówczas własną fantazję, zdolność planowania i przewidywania. Na terenie, który położony jest z dala od ulicznego hałasu, dzieci mogą korzystać z ciekawych, ale przede wszystkim bezpiecznych sprzętów do zabaw ruchowych. Są to kompleksowo skonstruowane zjeżdżalnie, przeplotnie, mostki z lin i desek, ścianki

2  

wspinaczkowe, itp. Dzieci mogą korzystać z równoważni, huśtawek (zwierząt i pojazdów), kręciołka czy kolorowej lokomotywy z wieloma dodatkowymi akcesoriami. Mamy również niewielką górkę, przez którą prowadzi bieżnia. To wspaniałe miejsce do zabaw ruchowych, a zimą do zjazdów na sankach. Dla małych przedszkolaków, wtedy to już nie jest niewielka górka, ale szczyt, który muszą pokonać, by wspiąć się na jej wierzchołek.

Atrakcyjne wyposażenie, zaciszna atmosfera, a przede wszystkim otaczająca nas przyroda to miejsce do edukacji i wypoczynku, a także teren, na którym odbywają się niezliczone imprezy, uroczystości, zabawy integracyjne, występy i kiermasze. O każdej porze roku nasz ogród pięknie się prezentuje. Możemy być z niego dumni i zapraszać wszystkich, którzy chcą pozostać u nas na dłużej. Każda pora roku przynosi nam wiele atrakcyjnych działań. Dzieci uczą się dostrzegania zmian zachodzących w przyrodzie w poszczególnych porach roku. Do współpracy z nami zapraszamy także rodziców naszych wychowanków, dziadków i opiekunów. Niezależnie od pory roku ogród jest skarbnicą wiedzy, miejscem doświadczeń i ciekawych obserwacji. Mimo, że w okresie wiosenno-letnim jest tych działań o wiele więcej, to okresy chłodniejsze nie są pozbawione uroku i niezapomnianych wrażeń.

JESIEŃ Jesienią, moje dzieci uwielbiają bawić się kolorowymi liśćmi, układać z nich bukiety, szlaczki, wzorki, ciekawe kształty. Obserwują zmieniające się barwy, słuchają szelestu liści, po których chodzą, pomagają panu dozorcy w ich sprzątaniu. Przypatrują się i uczestniczą w porządkowaniu rabat kwiatowych, usuwaniu przekwitłych już kwiatostanów, wykopywaniu niektórych roślin, zabezpieczaniu na zimę tych wrażliwych. To dobry moment na poznanie i utrwalenie nazw poszczególnych gatunków roślin, wskazywanie i nazywanie podstawowych ich części. Przed zimą pan dozorca zawsze starannie kosi trawniki w ogrodzie. Dzieci bardzo lubią przypatrywać się tej czynności. Zapach koszonej trawy jest dla nich nowym doznaniem zmysłowym. Opadłe z drzew gałązki, suche patyczki, kamyki służą im do tworzenia naturalnych rysunków, budowania wymyślonych przez siebie konstrukcji. Jesienny czas sprzyja wykonywaniu przez dzieci ciekawych prac plastycznych z użyciem materiału przyrodniczego zebranego w ogrodzie. Dzieci bardzo lubią nawlekać korale z kasztanów, jarzębiny, tworzyć kasztanowe, czy listkowe ludziki, komponować suche gałązki, tworząc z nich jesienne drzewa, kolorowe bukiety, okresowe ekspozycje w kąciku przyrody.

Nasze przedszkole słynie także z niezwykle atrakcyjnych pikników integracyjnych, które są lubiane przez dzieci i dorosłych. Sprzyjają one zacieśnianiu więzi pomiędzy przedszkolem, a rodziną. Sami lub z pomocą zaproszonych artystów organizujemy

3  

wówczas konkursy plastyczne, tańca, zawody sportowe, zgadywanki i quizy. Nasi rodzice z wielkim zaangażowaniem włączają się we wszelkie działania dotyczące tych imprez. Przygotowują słodkie wypieki, grilla, pomagają podczas dekoracji ogrodu, uczestniczą w prowadzonych przez nauczycieli konkursach (malowanie twarzy, lepienie z masy solnej, stemplowanie ziemniakami, przebieranie się za wybraną postać z bajki oraz podczas konkursów sportowych, itp.). 

Dla dzieci to wielka radość, kiedy mogą bawić się wspólnie z rodzicami, pochwalić się wykonaną pracą, swoimi osiągnięciami tanecznymi czy sportowymi. Zabawy te są również propozycjami dla rodziców, jak można razem spędzać czas na świeżym powietrzu.

Pikniki ogródkowe to także okazja do wspólnych rozmów, wymiany poglądów, nawiązywania nowych znajomości, przyjaźni przez dzieci, ale też i rodziców.

Jesień w ogrodzie to wielobarwna paleta, która jest dla nas inspiracją do tworzenia wspaniałych prac plastycznych płaskich i przestrzennych. Zaobserwowane na rabatkach przedszkolnych kwiaty, okazy drzew, krzewów, różne gatunki ptaków, owadów czy martwa natura są odzwierciedlane w wytworach dziecięcych. Poznają one różnorodność ich budowy oraz przystosowań do warunków środowiska. W naszym ogrodzie wspólnie posadziliśmy dąb.

Dbając o nie i systematycznie pielęgnując, wierzymy, że wyrośnie z niego duże drzewo z grubym pniem i szeroko rozgałęzioną koroną. Jestem przekonana, że to wspólne przedsięwzięcie ukształtuje opiekuńczy, przyjazny stosunek dzieci do świata przyrody. Uświadomi im jego znaczenie dla nas i przyszłych pokoleń.

4  

Wybierając tego typu działania uczymy dzieci poszanowania środowiska naturalnego, dodatkowo także dostarczamy wiedzy z zakresu edukacji ekologicznej.

ZIMA Zimą, kiedy rośliny znajdują się w stanie spoczynku, a wszystko pokrywa biała, puszysta pierzynka zaczyna się dla dzieci zawsze wyczekiwany czas zabaw na śniegu. To bardzo lubiana przez nie pora roku. Ogród zamienia się wtedy w lodową krainę, w której tropimy ślady zwierząt pozostawione na śniegu, wydeptujemy ścieżki o różnych kształtach, ślizgamy się po zamrożonej tafli lodu, lepimy bałwanki, budujemy igloo, odgarniamy śnieg łopatkami, rzucamy śnieżkami do celu, toczymy śniegowe kule, itp. Dla moich dzieci największą atrakcją jest wtedy zjeżdżanie na sankach z górki. Przyznam się, że ja sama bardzo lubię z nim zjeżdżać i sprawia nam to wszystkim wiele radości. Z małymi badaczami sprawdzamy właściwości białego puchu i zamarzniętego lodu, obserwujemy niezwykłe kształty śniegowych płatków. Jednak największą frajdę sprawia dzieciom wykonywanie na śniegu w pozycji leżącej wyrzeźbionych rękoma i nogami zimowych orzełków i aniołków. Do działań, które wykonujemy każdego roku w tym okresie należy dokarmianie ptaków, organizowanie im smacznych stołówek z tłustą słoninką, smalcem zawieszonym w pudełeczku po zapałkach, ziarnami kaszy, nasionami i okruchami chleba. Część tych zapasów gromadzimy w kąciku przyrody, część przynoszą rodzice dzieci, którzy wspólnie przygotowują je z nimi w domach. Ptasie smakołyki zawieszamy na gałązkach lub wsypujemy do karmników. To dobry moment na poznanie struktury wielu nasion, poznania ich nazw, wyglądu, obserwowania wielu gatunków ptaków, słuchania ich odgłosów, porównywania w sali z obrazkami w albumach przyrodniczych, wyrabianie opiekuńczego stosunku do zwierząt.

WIOSNA Wiosna, to czas obserwacji budzącej się do życia przyrody, pojawiających się pierwszych pąków na gałęziach drzew i krzewów, słuchania śpiewu ptaków, obserwowania zachowań owadów, itp. Bardzo często, do ogrodu zabieramy ze sobą szkła powiększające, dzięki którym dzieci

mogą bezpośrednio obserwować blisko położone, wybrane przez siebie obiekty. Najczęściej mali przyrodnicy obserwują wygląd i zachowanie biedronki, mrówki, motyla, gąsienicy, ślimaka. Zadają przy tym wiele pytań, odnośnie ich przystosowania do środowiska, ilości kropek na skrzydełkach, potrzeby posiadania wielu odnóży, sposobu odżywiania, itp.

5  

Obserwują z bliska pierwsze wiosenne kwiaty i pączki zielonych listków, itp.. Zaspakajają swoją dziecięcą ciekawość, a odpowiedzi na nurtujące ich pytania stają się źródłem wiedzy o otaczającym świecie przyrody.

Dzieci z wielkimi przejęciem, uczestniczą w zabawach, w których wykorzystywany jest różnorodny materiał przyrodniczy, znaleziony w ogrodzie. Zbierają patyczki, kamyki, listki, płatki kwiatów, kawałki kory, szyszki, korzenie, do komponowania „żywych obrazów”, przekształcania ich w dowolne kształty i postacie. Wykorzystujemy także gotowe kartonowe ramki do tworzenia własnych obrazów. Kładąc ramkę na wybranym miejscu, opisujemy, jakie elementy znajdują się na obrazie i dlaczego ten obraz najbardziej nam się podoba. W pracach plastycznych, kiedy należy w sposób umiejętny zagospodarować płaszczyznę papieru, to doświadczenie niezwykle się przydaje, a dodatkowo doskonale rozwija pomysłowość, twórczą ekspresję i wyobraźnię.

Każdego roku, na tarasie przedszkolnym przygotowujemy gotowe rozsady, sadzimy cebulki roślin jadalnych i ozdobnych. W skrzynkach dzieci pielęgnują i obserwują zmiany we wzroście szczypiorku, natki pietruszki, hiacyntów, maciejki, bratków, aksamitki. Przekwitłe kwiaty tulipanów, żonkili, krokusów które były ozdobą naszej sali, przesadzamy do gruntu, abyśmy za rok mogli ciszyć się ich urodą i zapachem.

Posiadając już doświadczenie w hodowli ziół w naszym kąciku przyrody, planujemy razem z rodzicami zagospodarować osobną rabatkę na zioła ogródkowe, które będziemy pielęgnować i wykorzystywać jako zdrowy dodatek do zup, kanapek i napojów. Ponieważ w naszym ogrodzie mamy większość roślin ozdobnych, tak ziołowa rabatka stanie się dla nas miejscem wspólnej pracy, ale i obserwacji oraz satysfakcji ze zbiorów zdrowych ziół.

W czasie wiosennych porządków w ogrodzie dzieci chętnie pomagają panu dozorcy w sprzątaniu liści, grabieniu ich, przenoszeniu za pomocą wiaderek na wyznaczone miejsce. Poznają wówczas nazwy, wygląd i sposoby korzystania z narzędzi ogrodniczych, które pozwalają na dokładną pielęgnację terenu. W ogrodzie uczę też dzieci odpowiedniego zachowania, zasad pobytu na świeżym powietrzu, bezpieczeństwa zabaw, dbałości o czystość i estetykę otoczenia, poszanowania przyrody i pracy innych. Podczas wyjaśniania na bieżąco konkretnych sytuacji, dzieci nie mają problemu z ich przyswojeniem i zastosowaniem w praktyce. Wiosną, od kilku lat organizujemy akcję propagującą ochronę środowiska – „Sprzątanie świata”.

Dzieci sprzątają i segregują znalezione na terenie ogrodu śmieci. Wcześniej jednak, dla potrzeb edukacyjnych śmieci te (butelki, plastikowe torby, kartony, metalowe puszki, itp.) są rozłożone przez nauczycielki w różnych miejscach ogrodu. To dobra okazja do nauki o segregowaniu odpadów,

6  

odzyskiwaniu surowców wtórnych, uświadomienia dzieciom niebezpieczeństw, jakie grożą środowisku naturalnemu ze strony człowieka.

LATO Kiedy robi się ciepło, przenosimy prowadzenie zajęć dydaktycznych i zabaw ruchowych do ogrodu, co stwarza okazje do wszechstronnego rozwoju dzieci, a jednocześnie możliwość ich

bezpośredniego kontaktu z przyrodą. Przedszkolaki uwielbiają sami lub z pomocą dorosłych konstruować latawce, wiatraczki, samoloty o różnych kształtach i kolorach. Przedmioty te wykorzystujemy do zabaw i doświadczeń z wiatrem. Dzieci poznają jego właściwości, pozytywny i negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze. Bardzo lubią też zabawy z balonikami, piórkami,

bańkami mydlanymi i kawałkami pasków krepiny zamocowanymi na patyczkach.

Wszystkie doświadczenia zdobyte z bezpośrednich obserwacji w ogrodzie wykorzystuję podczas prowadzenia zajęć dydaktycznych w sali. To czas na odtwarzanie własnych przeżyć związanych z prowadzonymi obserwacjami, uzyskaną wiedzą, czas na podsumowania, uogólnienia i wnioski.

Ruch, to naturalna potrzeba dziecka, która pozwala na aktywne poznawanie otoczenia, a jednocześnie jest istotny dla jego prawidłowego rozwoju. W naszym ogrodzie stwarzamy dzieciom nieograniczone możliwości zaspokajania tej potrzeby, organizując im atrakcyjne zabawy z wykorzystaniem naturalnych przeszkód terenowych oraz sprzętu dostosowanego do wieku dzieci. Ścieżki zdrowia, zawody na rowerach, hulajnogach, wyścigi na bieżni, gra w piłkę nożną, siatkową, badmintona, skoki na skakance, kręcenie hula hop na czas, czy rzuty na odległość bumerangiem lub ringo, to tylko nieliczne propozycje organizowanych zabaw na świeżym powietrzu.

Rozwijamy, tym samym spostrzegawczość, orientację w przestrzeni, umiejętność oceny odległości kierunku, poznawanie stosunków liczbowych, rozpoznawanie barw i kształtów.

7  

Jako ciekawe propozycje zabaw matematycznych, wykorzystuję gotowe gry ściganki, wkomponowane w nawierzchnię ogrodu lub rysujemy wspólnie kredą na kostce brukowej inne gry. Często, w tego typu zabawach pomocne bywają kasztany, żołędzie, kamyki, orzechy. Kreda, jest lubianym przez dzieci tworzywem plastycznym. Na naszej płycie powstają kolorowe rysunki bez

ograniczeń rozmiarowych, które stanowią ciekawą galerię dziecięcych obrazów. Przy ogródkowych stolikach dzieci mogą korzystać z innych pomocy, takich jak kredki, flamastry, plastelina, modelina, farby. Wykonane prace eksponowane są na ogrodzeniu tarasu i stanowią jego niekonwencjonalną ozdobę. W pogodne dni, często wybieramy zabawy z muzyką. Przy

radosnych dźwiękach, melodyjnych piosenkach tańczymy proste układy choreograficzne, zapraszając do wspólnej zabawy dzieci z innych grup. Bawimy się ogromną, tęczową chustą, relaksujemy się i oddychamy pełnym zapachów przyrody powietrzem. Odważniejsze przedszkolaki, same układają wesołe tańce, naśladując wcześniejsze działania nauczyciela. Sprawia to im i biorącym udział w zabawie wiele radości. Nasz ogród jest doskonałym miejscem do prowadzenia olimpiad sportowych.

W konkurencjach biorą udział dzieci, rodzice, ale i personel przedszkola. Olimpiady cieszą się dużą popularnością, a mali sportowcy mogą zawsze liczyć na donośny doping. Promując aktywność ruchową dzieci, rozwijamy ich sprawność

fizyczną, uczymy zabawy w zgodnej rywalizacji, integrujemy wszystkich jej uczestników. W naszej olimpiadzie wszystkie dzieci są zwycięzcami. Liczy się dobra zabawa, zaangażowanie i chęć udziału w różnorodnych konkurencjach (bieg w workach, rzuty piłką na odległość, zbieranie woreczków na czas, wyścig na miotle, toczenie piłki do bramki, sztafeta z pałeczką, skoki na piłce skoczce i wiele innych).

8  

Każdy może wybrać coś dla siebie lub spróbować sił w konkurencji, do której zostanie wybrany. W ogrodzie, poza zajęciami prowadzonymi praz nauczycieli, gościmy rodziców dzieci, którzy samodzielnie

prowadzą zajęcia dla przedszkolaków. Prezentują oni swoje umiejętności aktorskie, plastyczne, konstrukcyjne, recytatorskie, przyprowadzają swoich pupilów, opowiadają dzieciom różne, interesujące historie.

Słoneczna pogoda, to znakomity czas na uwielbiane przez dzieci zabawy z piaskiem i wodą. Możemy choć przez chwilę poczuć się, jakbyśmy byli na nadmorskiej plaży. Piasek

i woda stwarzają nieograniczone pomysły do wspaniałych zabaw w gronie kolegów i koleżanek. Jednocześnie wspólna zabawa staje się okazją do wzajemnej komunikacji, zgodnej współpracy, zaangażowania i co ważne, budowania poczucia własnej wartości. W altance, która znajduje się na terenie ogrodu mamy zgromadzone plastikowe zabawki, które dzieci chętnie wykorzystują do tego typu zabaw. Przesypują ziarenka piasku przez plastikowe sitka, lejki, młynki. Poznają strukturę piasku, tworzą z niego wspaniałe zamki, fosy, tunele, labirynty, lepią babki i wyglądające apatycznie torty. Wykorzystując dodatkowe akcesoria (patyczki, kamyki, muszelki, listki, itp.) ozdabiają swoje wytwory, przy okazji licząc je, segregując, układając w pary, szeregi, czy geometryczne kształty. To prawdziwa, a zarazem bardzo wesoła lekcja matematyki. Wszelkiego typu zabawy badawcze, podczas których dzieci same mogą się przekonać o właściwościach różnych przedmiotów należą do ulubionych działań małych naukowców. Woda, nalana do plastikowej miski, drobne przedmioty (korek, gumka, piórko, moneta, papierowy statek, kawałek patyczka), służą moim dzieciom do przeprowadzania eksperymentów, poznania zjawiska pływania, tonięcia przedmiotów.

9  

Natomiast plastikowa butelka i kubeczek do przelewania wody pomagają im w zrozumieniu pojęć związanych z pojemnością oraz mierzeniem ilości wody. Moje dzieci z wielką radością uczestniczą w zabawach z wodą. Czują się wtedy, jak ryby w wodzie i nie muszą się martwić, że troszkę się przy tym pochlapią.

W naszym przedszkolu miesiące letnie obfitują w różnorodne uroczystości: bale ogródkowe, pożegnanie starszaków, Dzień Dziecka, jubileusze, festyny rodzinne. Spotkania tego typu integrują

dzieci, rodziców oraz pracowników przedszkola, dostarczają wiele radości i zadowolenia. Jest to także okazja do zaprezentowania umiejętności i wiadomości zdobytych przez dzieci w przedszkolu, podzielenia się z innymi swoimi osiągnięciami i sukcesami międzyprzedszkolnymi. Odbywają się wtedy występy artystów, pokazy akrobatyki, czarodziejskich sztuczek, występy taneczne

i wokalne. Organizujemy wówczas kiermasze prac dzieci, z których dochód przeznaczany jest na cele przedszkolne, loterie fantowe, festiwale ciast, pokazy mody, występy dzieci, konkursy i konkurencje sprawnościowe. To dobry moment na sprzedaż naszej gazetki przedszkolnej, którą można kupić w stoisku obsługiwanym przez same dzieci.

Ogród to także miejsce do prowadzenia cyklicznych zajęć adaptacyjnych dla nowych przedszkolaków z ich rodzicami. Dla tych małych zuchów, to ogromna kraina, pełna wielu niespodzianek i wielce atrakcyjnych sprzętów. Najtrudniejszą chwilą jest jego opuszczenie. Dzieje się tu tak wiele, że maluchy chciałyby pozostać w nim jak najdłużej.

Wybrane przeze mnie i zaprezentowane działania dzieci w naszym ogrodzie, to tylko część z ogromnej puli pomysłów kadry pedagogicznej, która w ciekawy i twórczy sposób chce zapewnić dzieciom atrakcyjny pobyt na dworze. Ma on pozytywny wpływ na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Od najmłodszych lat uczymy dzieci aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, poszerzamy ich wiedzę z różnorodnych dziedzin nauki, promujemy świadomość ekologiczną i prospołeczną postawę. Nasz piękny ogród jest do tego typu działań wymarzonym miejscem, a wszyscy czujemy się w nim bezpiecznie, swobodnie, radośnie, aktywnie spędzając w nim każdą wolną chwilę.