DİYARBAKIR’DAKİ KAMU OKULLARININ YÖNETİM SORUNLARI Rasim TOSTEN-Bunyamin HA… · ramın uygulanması sürecinde, sınıf öğretmenlerinin okul yöneticilerine göre daha fazla

433

ÖzBu araştırmanın temel amacı, Diyarbakır’daki kamu okullarının yönetim sorunları-

nı belirlemektir. Temel amaç kapsamında öğrencilerden, öğretmenlerden, yöneticilerden, okul ikliminden, okul binalarından, eğitim programlarından, denetim/ denetçilerden ve velilerden kaynaklanan problemlerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Araştırma betimsel tarama modelinde nicel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu Diyarba-kır il ve ilçe merkezlerinde (17 merkez) görev yapan 307 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Yönetim ve Yönetici Sorunları” anketi düzenle-meler yapılarak kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde arit-metik ortalama ve standart sapma değerleri esas alınmıştır. Yönetim sorunlarının her bir boyutu için “en önemli üç sorun” ve “en önemsiz üç sorun” şeklinde sınıflandırmalara gidilerek aritmetik ortalamaları en yüksek ve en düşük maddeler tablolarla ortaya kon-muştur. Araştırma sonucunda; öğrencilerin televizyondaki olumsuz karakterleri benimse-meleri, öğretmenlerin kendilerini geliştirmede isteksiz olmaları, okul yöneticilerinin okul çevresiyle iyi iletişim kuramamaları, öğretmenlerin öğrencilere karşı laubali davranma-ları, okulun sıcak havalarda aşırı sıcak olması, okul binasının aydınlatma, havalandırma, merdiven boşlukları, koridor genişlikleri vb özelliklerinin yetersiz olması, eğitim progra-mında sosyal beceriyi geliştiren derslerin yetersiz olması, öğretmenlerin müfettişlerden daha fazla bilgiye sahip olması ve ailelerin okula yeterli ilgi göstermemeleri gibi sorun-lar öne çıkan önemli sonuçlardandır.

Anahtar Kelimeler: Yönetim Sorunları, Okul Yönetimi, Kamu Okulları, Yönetici, Di-yarbakır.

Management Problems of Public Schools in DiyarbakırAbstract

The main aim of this research is to determine the management problems of the public schools in Diyarbakır province. It was aimed to find out the problems arising from students,

DİYARBAKIR’DAKİ KAMU OKULLARININYÖNETİM SORUNLARI (*)

*) Bu çalışma Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Koordinatörlüğü tarafından 2015/ZGEF.15.013noluprojekapsamındadesteklenmiştir.

**) Yrd.Doç.Dr.,SiirtÜniversitesi,BESYÖ,(e-posta:[email protected])***) Arş.Gör.,DicleÜniversitesi,Z.G.EğitimFakültesi,EğitimBilimleriBölümü

(e-posta:[email protected])****) Doç.Dr.,DicleÜniversitesi,Z.G.EğitimFakültesi,İlköğretimBölümü

(e-posta:[email protected])

Rasim TÖSTEN (**)

Bünyamin HAN (***)

H. Fazlı ERGÜL (****)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 20 Sayı: 65 (Kış 2016)

434 / EKEV AKADEMİ DERGİSİYrd. Doç. Dr. Rasim TÖSTENBünyamin HANDoç. Dr. H. Fazlı ERGÜL

teachers, administrators, the school climate, school buildings, training programs, inspection/ inspectors and parents. The research is a quantitative study in descriptive survey model. The study group of the research is 307 school administrators in Diyarbakir provincial and district centers (17 centers). As the data collection tool “Management and Managers Problems Questionnaire” was used after some arrangements. In the analysis of the data obtained in this study, mean and standard deviation were based. For each dimension of management problems, "the three most important problems" and "the three least important problems" were classified and demonstrated arithmetically the highest and lowest items with tables. In the results of the study following problems were found to be important; students assimilate negative characters on television, the teachers are unwilling to improve themselves, school administrators do not have a good communication with school environment, teachers behave students unserious, the schools are extremely hot in hot weather, school buildings do not have enough lighting, ventilation, stairwells, corridors width etc., courses which develop social skills are not enough in training program, teachers have more information than inspectors and families do not show sufficient interest toward schools.

Keywords: Management Problems, School Management, Public Schools, Administrator, Diyarbakır.

GirişEğitim21.yüzyılda,heralandabüyükbirdeğişimyaşamaktavebudeğişimvarol-

manıntemelbirkoşuluhalinegelmektedir.Budurum,tümdiğersistemlergibi,eğitimsisteminideetkilemekteveeğitimuygulamalarındabirtakımsorunlarıberaberindege-tirmektedir(Kapusuzoğlu,2004).Eğitimsistemiiçerisinde,okullardayürütüleneğitimveöğretimfaaliyetleriningenelamacıülkeningeleceğiolançocuklarınbiliş,duyuşvebeceriolaraksağlıklıveverimlibirşekildeyetişmelerinisağlamaktır(Ersoy,2006,s.6).Okulverimliliğiniartırmanınbirkoşuludaokullardavarolanproblemlerinçözülmesidir.Okullardakiproblemlerinkalıcıçözümüiçinsorunlaraproblemodaklıyaklaşılmasıvetümboyutlarıylaortayakonulmasıgerekmektedir.

Yönetimdekarar sürecinin alanı sorunlardır.Buyönüyleyönetici, karar veren, so-runlaraçözümarayanvesorunlarıçözenkişiolaraktanımlanabilir(Teyfur,2000).Okulyöneticisiise,okuluninsankaynaklarıilemaddikaynaklarınınsağlanması,bukaynakla-rınyerindekullanılması,eğitseletkinliklerinuygulanması,denetlenmesi,okuldaolumluiklimveişbirliğiortamınınoluşturulması,okulortamındankaynaklananhertürlüsoru-nunçözülmesigibigörevleriyerinegetirenkişidir(Sağlam,2008,s.192).Buyönleriyledüşünüldüğündebirçok şekildeokulmüdürü,okullardaki enönemliveetkilibireydir.Çünküokuldakiöğrenmeiklimini,profesyonellikdüzeyini,öğretmenverimliliğini,veliişbirliğinietkileyenyöneticinintutumlarıvesüreciyönetmesidir(Korkmaz,2005:239).

Türkiye’deki okullarda görev yapan yöneticilerin mesleklerini icra etmesi zordur.Özellikledevletokullarındabudurumdahadazorlubirhalalır.Okullardakimaliyeter-

435DİYARBAKIR’DAKİ KAMU OKULLARININ YÖNETİM SORUNLARI

sizliklerdentemizlikproblemlerine,velidesteğindenöğrenciprofiline,akademikbaşa-rısızlıktanısınmavesuproblemlerinekadarbirçokalandayöneticiliğindoğrudanilgisivardır(Korkmaz,2005).

Okullardakiyönetimsorunlarınıöğrencilerden,öğretmenlerden,yöneticilerden,okulikliminden, okul binalarından, eğitimprogramlarından, denetim/denetçilerden ve veli-lerdenkaynaklanansorunlarolaraksınıflandırmakmümkündür.Literatürdeyeralanbusorunlardanbazılarıaşağıdaverilmiştir.

Okuldaki fiziki olanaklarla ilgili sorunların başındaokulbinalarıgelmektedir.Okulbinalarınınsayısalyetersizliği süreklivurgulanırken,bunakarşınmevcutbinalarınvarolan kapasitelerinin yeterince kullanılıp kullanılmadığı açıklığa kavuşturulmamıştır.Araç-gereçve altyapının eksikliği sorunugenelde tümokullardagörülmektedir.Ders-liklerinyetersizlikleri, laboratuvar, işlik,atölye,uygulamabahçesive spor salonugibibirimlerinolmayışıyadaeksikolmasıeğitimveöğretimiolumsuzetkilemektedir(Bıldır1995;GökveGürol,2002).Şimşek(1991)ortaöğretimdeokulbinalarınınkullanımet-kililiğiüzerindedurduğuaraştırmasında,binavefizikimekânyetersizliğiningiderilmesiiçinalternatifçözümyollarınıngeliştirilipkullanılmadığı,artanöğrencilerin ihtiyacınacevapvermekiçinmevcutkapasitelerindahadaarttırılmayolunagidildiğivurgulamış-tır.Taşdan,Tösten,BulutveKarakaya’nın(2013)okulprofilineyönelikyapmışolduğuaraştırmayagöreokullarınçoğundatamgüneğitim-öğretimyapılırken,Aydın(2000),budurumailişkinolaraktemeleğitimkurumlarınınönemlibirbölümündesürdürülenikiliöğretimvebirleştirilmişsınıflaruygulamasınaenkısasüredesonverilmesigerektiğini,buamaçlagereklikaynakların(bina,araç,gereç,öğretmen,eğitimuzmanıvb.)sağlanma-sıyönündeçabagösterilmesigerektiğiniönermiştir.

Velilereyöneliksorunlarabakıldığında,öğretmenlerveli toplantılarındagörüşmele-rinsağlıklıbirşekildegerçekleştirildiğinifakatvelilerigenellikleçocuklarınderslerindebaşarısızolduğunda,sosyalvepsikolojikproblemiolduğundavedisiplinproblemioldu-ğundagörüşmeyedavetettikleriortayaçıkmıştır(Genç,2005).Yineailelere,çocuklarınadestekolmalarıbağlamındadahafazlagörevvesorumluluğunverilmesi,programhak-kındayeterincebilgisahibiolamayanailelerinçeşitlişikâyetlerdebulunmalarınanedenolmaktadır(Adıgüzel,2009).

Okul yöneticiliği ileilgilisorunlarınbaşındayöneticiliğinmeslekleşmevekurumsal-laşmasıgelmektedir.Buradaenönemliengel,öğretmenlikileyöneticilikgörevdeğerleri-ninkarıştırılmasıdır.Bukarışım“öğretmenyöneticitipinindoğmasınaveöğretmenola-rakyetiştirilenkişininikideğersisteminioynamasına”yolaçmıştır(Bursalıoğlu,2002,s.15).Buradayapılanhata,“meslekte iyiolan, iyivebaşarılıokulyöneticisiolabilir”şeklindekivarsayımlardır.Uygulamalarisebudurumunsadecebirütopyaolduğunugös-termektedir (Korkmaz,2005).Birbaşkaproblem,okulyöneticileriveöğretmenlerinintakımçalışmasına,işbirliğineaçıkolduğugörülürken(GüçlüveTürkoğlu,2003)yöneticiveöğretmenleriniletişimsırasındaempatikuramamaları,dersdışısosyaliçeriklitoplantı-lardabirarayagelememeleriveeleştiriyekapalıolmaları,aralarındakienönemliiletişim


engelleriolarakgörülmüştür(Ersoy,2006).Okulyöneticilerininsorumlulukalanlarındayönetimvekararsürecininpaylaşılması,azalankaynaklar,artanbürokratikiş,toplumunvemerkeziyönetimin,öğrencilerinbaşarıstandartlarınındahayükseğeçıkarılmasıkonu-sundakiyüksekbeklentileri,zamansınırlılığı,farklıgruplarlailgilenmepolitikası,lider-liksorumluluklarındanzamanalanbunaltıcıyönetselgörevlergibisorunlargörülebilir.Bununyanındadisiplinsorunları,öğretmenlerin ilgisizdavranışları,okulmevcudununkalabalıkolması,düşükgelir,öğrencivelileriyleolaniletişimsizlik,velidesteğininolma-ması,personelyetersizliği,meslekidoyumsuzluk,rolbelirsizliğivedestekvermeyenüstyöneticilergibiolumsuzdurumlardadaokulyöneticileriiledoğrudanilgilidirler(Baba-oğlan,2007).

Öğretmenlerin ençokrahatsızolduklarısorunlar“gelirindüşükolması”,“toplumdakisaygınlığınındüşmesi”ile“sıkdeğişenprogramlarvemevzuatlar”olduğugörülmüştür(DemirveArı,2013;Tösten,2015).Yineöğretmenlerinkariyerbasamaklarındayüksel-mesivekendileriniyenilemesisorunuöğretmenleriçinsondereceönemlidir.Öğretmen-lerinkariyerfırsatıolduğutakdirdekendileriniyenilemevegeliştirmearzusubulunmak-ta; fakatkariyerbasamaklarındayükselme sistemininöğretmenkalitesiniyükselteceğigörüşüneçokfazlakatılmadıklarıgörülmektedir(ÖzanveKaya,2009).

Eğitim programıylailgilisorunlarabakıldığında;eğitimprogramındahazırlananet-kinliklerinöğrenciyiaktifkılmadığı,bireyselfarklılıklarıvebölgeselfarklılıklarıdikkatealmadığı,okullarınaraçgereçvefizikidonanımınınyeterliolmadığı,sınıfmevcutlarınınprogramınuygulanmasınauygunolmadığıveyeniprogramlailgiliverilenseminerlerinyetersizolduğu(Aykaç,2007);öğretmenveyöneticilerinüstlendiklerigörevegöre,prog-ramınuygulanmasısürecinde,sınıföğretmenlerininokulyöneticilerinegöredahafazlasorunlakarşılaştıklarıgörülmektedir.Yine,programhakkındayeterincebilgilendirilme-yenöğretmenlerinsorunlakarşılaştıklarıgörülmektedir(Adıgüzel,2009).

Okul iklimiyleilgiliyapılanaraştırmalardaokulikliminin,öğrenmeyeveöğretmeyeuygunhalegetirilmesisürecindeyeterinceönemsenmediğiveyadiğeryapısalvedona-nımsalsorunlarıngerisindekaldığıgörülmektedir(AslanargunveBozkurt,2012).Yöne-ticilerindahaçokyasalzorunluluklarıyeterinegetirmeçabası içerisindeolduğugörül-mektedir.Bütünsel olarak bakıldığında, önleme faaliyetlerinin başta öğrenme-öğretmesüreciolmaküzereokulyaşamınıntümalanlarıylabütünleştirildiği,öğrencilerinokuldaiyi oluşunu destekleyen, öğrencilere olumlu davranışlar kazandırılmasını sağlayan veuzunsüreliuygulanannitelikteolmasıgerektiğidüşünülenbirdurumdatümbunitelikle-rinortayaçıkarılmasıylailişkiliolduğudüşünülenveüzerindeençokdurulmasıgerekenkavramokul iklimidir (Çalık,KurtveÇalık,2011).Bubakımdanokul iklimiyle ilgiliproblemlersürecintamamınıdoğrudanyadadolaylıolaraketkileyecektir.

Denetim ve denetçilerden kaynaklanan sorunlarına bakıldığındamüfettişlerin, okulrehberlikhizmetlerinindenetimiyleilgiliolarakrehberlikservislerininalandışımüfettiş-lercedenetlenmesi,denetimlerarasısüreninuzunluğuvedenetimeayrılansüreninyeter-sizliği,denetimingenellikleevrakvekayıtlarınincelenmesinedayalıolmasıgibibirtakımsorunlarınolduğugörülmektedir(Güven,2009).


Öğrencisorunlarınınbaşındagürültü/konuşma,derseyönelikdisiplinsorunları,öğ-rencininkendidavranışsalsorunları,ilgisizlik,okulayönelikdisiplinsorunları,arkadaşınayönelikdisiplinsorunları(Aydın,2004);ergenliğegeçişlebirlikteoluşabilecekkomplekssorunlar(Avcı,2006);okulbaşarısıveaileviproblemler(Çelenk,2003)gelmektedir.

Sonuçolarakeğitimsürecindeveokullardahemenheralandasorunlarınolduğuvebu sorunların yüksek oranda çözüm bulmasıylamükemmelliğin yakalanacağı anlaşıl-maktadır.İlgili literatür incelendiğindeDiyarbakır’dakiokullardayönetimsorunlarınınaraştırıldığıyeterliçalışmanınolmadığıgörülmektedir.Diyarbakır’dakiokulverimliliği-ninartmasıveilgilileresomutverilersunmasıbakımındanyönetimsorunlarınınortayakonulmasıönemligörülmektedir.YapılanbuçalışmaylaDiyarbakır’dakikamuokullarıörneklemindemevcuteğitimsistemiiçindekisorunlarınortayakonulması,gündemeta-şınmasıveçözümarayışıolmasıaçısındankatkısağlayacağıdüşünülmektedir.

Araştırmanın AmacıBuaraştırmanınamacı,Diyarbakırkamuokullarındakiyönetimsorunlarınıbelirle-

mektir.Buamaçkapsamındaöğrencilerden,öğretmenlerden,yöneticilerden,okul ikli-minden,okulbinalarından,eğitimprogramlarından,denetimvedenetçilerden,velilerdenkaynaklanansorunlarınnelerolduğunuortayakoymakamaçlanmıştır.

YöntemDiyarbakır kamu okullarındaki yönetim sorunlarını ortaya koymayı amaçlayan bu

araştırmabetimseltaramamodelindenicelbirçalışmadır.Taramamodelleri,geçmişteyadahalenvarolanbirdurumuvarolduğuşekliylebetimlemeyiamaçlayanaraştırmayak-laşımlarıdır.Taramamodeliaraştırmalarda,birkonuyayadaolayailişkinkatılımcılarıngörüşleri,ilgi,beceri,yetenekvetutumvb.özelliklerikendikoşullarıiçindeveolduğugibi tanımlanmayaçalışılır (FraenkelveWallen,2006;Büyüköztürk,Çakmak,Akgün,KaradenizveDemirel,2010;Karasar,1998).

Evren ve ÖrneklemAraştırmanınevrenini2014-2015eğitim-öğretimyılındaDiyarbakır ilve ilçemer-

kezlerinde(17merkez)bulunanokullardagörevyapanokulyöneticilerioluşturmaktadır.Örneklemalınırken ilçelerinnüfuslarıgözönündebulundurulmuştur.Araştırmanınör-nekleminibuokullardantesadüfî(random)yöntemleseçilen307okulyöneticisioluştur-maktadır.Araştırmadayeralankatılımcılaraaitbilgilertablo1’deverilmiştir.


Tablo 1. YöneticilerinDiyarbakırİlveİlçeMerkezlerineGöreFrekansveYüzde Dağılımları

Görev Yerleri f %Bağlar 30 9,8Bismil 20 6,5Çermik 11 3,6Çınar 13 4,2Çüngüş 6 2,0Dicle 12 3,9Eğil 11 3,6Ergani 36 11,7Hani 12 3,9Hazro 12 3,9

Kayapınar 30 9,8Kocaköy 12 3,9Kulp 12 3,9

Yenişehir 30 9,8Silvan 30 9,8Sur 30 9,8

Toplam 307 100,0

Tablo1incelendiğindearaştırmadayeralankatılımcılarınilçemerkezlerindekinüfusoranlarıgözönündebulundurularakseçildiğigörülmektedir.Toplamda307okulyöneti-cisiaraştırmadayeralmaktadır.

Tablo 2. Yöneticilerincinsiyetlerinevemedenidurumlarınailişkinfrekansveyüzde dağılımları

Cinsiyet f % Medeni Durum f %Kadın 4 1,3 Evli 244 79,5Erkek 303 98,7 Bekâr 63 20,5Toplam 307 100 Toplam 307 100

Araştırma kapsamında Diyarbakır’daki kamu okulları yönetim sorunlarının tespi-tiiçingörüşülenokulyöneticilerininbetimselözellikleritablodaverilmiştir.Bunagörearaştırmakapsamındakiokulyöneticilerinin%1,3’ükadın,%98,7’sierkektir.Yönetici-lerin%79,5’ininevlive%20,5’ibekârdır.


Tablo 3. Yöneticilerinatanmadurumlarınailişkinfrekansveyüzdedağılımları

Atanma Biçimi f % Atanma Durumu f %Vekâleten 82 26,7 Sınavla 138 71,05Asaleten 225 73,3 Sınavsız 137 28,95Toplam 307 100 Toplam 275 100

Tablo 3’te görüldüğü gibi yöneticilerin %73,3’ü asaleten görevli olup bunların%71,05’isınavla,%28,95’iisesınavsızatanmışlardır.

Tablo 4. YöneticilerinMeslekiKıdemlerine,GöreveBaşlamaNedenlerineve MemleketDurumlarınaİlişkinFrekansveYüzdeDağılımları

Kıdem f % Görev Nedeni f % Memleket Durumu f %1-5 6 2,0 Çocuklar 9 2,9 Memleketim 150 48,96-10 106 34,5 Eş 13 4,2 Eşiminmemleketi 18 5,911-15 118 38,4 İlkAtama 51 6,6 Memleketimdeğil 139 45,316-20 65 21,2 Kendiİsteğim 187 60,9 Toplam 307 10021ve+ 12 3,9 Diğer 47 5,3Toplam 307 100 Toplam 307 100

Yöneticilerinmeslekikıdemlerinebakıldığında%38,4’ünün11-15yılarasındames-lekikıdemesahipolduğu,%34,6’sının6-10yılve%21,2’sinin16-20yılkıdemesahipolduğu görülmektedir. Bununla beraber yöneticiliğe başlama nedenlerine bakıldığında%60,9’unun kendi istekleriyle yöneticiliği seçtikleri görülmektedir.Yine yöneticilerin%48,9’ununkendimemleketlerindegörevyaptığı,%45,3’ününisememleketleridışındagörevyaptıklarıgörülmektedir.

Veri Toplama AracıAraştırmadaveritoplamaaracıolarakTaşdan,Tösten,BulutveKarakaya(2010)ta-

rafındangeliştirilen“YönetimveYöneticiSorunları”anketidüzenlemeleryapılarakkul-lanılmıştır.Anketikikısımdanoluşmaktadır.Birincikısımkatılımcılarıtanımlamayaaitkişiselbilgileri,ikincikısımiseproblemtaramayayönelik8boyutlu117maddeyikapsa-maktadır.Ankettebeşlilikerttipiderecelemekullanılmıştır.Bunagöre“1.00-1.80”arası“hiçkatılmıyorum”;“1.81-2.60”arası“katılmıyorum”;“2.61-3.40”arası“ortadüzeydekatılıyorum”;“3.41-4.20”arası“katılıyorum”;“4.21-5.00”arasıtamamenkatılıyorum”değeraralığınıifadeetmektedir.


Verilerin Toplanması ve ÇözümlenmesiVerilerin toplanmasıaşamasındaMilliEğitimMüdürlüğü’ndenalınanizinleörnek-

lemdeyeralanokullarabağımsızbiraraştırmaşirketiaracılığıylagidilmişolupanketlerdoğrudan uygulanmıştır.Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde aritmetikortalamavestandartsapmadeğerleriesasalınmıştır.Yönetimsorunlarınınherbirboyutuiçin“enönemliüçsorun”ve“enönemsizüçsorun”şeklindesınıflandırmalaragidilerekaritmetikortalamalarıenyüksekveendüşükmaddelertablolarlaortayakonmuştur.

Bulgular ve YorumBukısımdaaraştırmanınaltamaçlarıdoğrultusundayöneticilerinokullardakisorun-

ların kaynağına ilişkin görüşlerini ortaya koyan aritmetik ortalama ve standart sapmapuanlarınayerverilmiştir.Herbirkaynak içinenönemliveönemsizüçer sorun ifadeedilmiştir.

Tablo 5.KamuOkullarındaÖğrencilerdenKaynaklananSorunlar

Öğrencilerden kaynaklı üç en önemli sorunÖğrencilerin; N X ssTelevizyondakiolumsuzkarakterleribenimsemeleri 307 2,76 ,69Diğeröğrencilerekarşışiddetuygulamaları 307 2,73 ,69Okulçıkışlarındatehditleremaruzkalmaları 307 2,71 ,69

Öğrencilerden kaynaklı üç en önemsiz sorunOkuleşyavegereçlerinezararvermeleri 305 2,49 ,63Öğretmenlerinekarşısaygısızdavranmaları 305 2,56 ,66Okulasuçaletigetirmeleri 306 2,57 ,66

Kamuokullarındaöğrencilerdenkaynaklananenönemliüçsorunsırasıylaöğrencile-rintelevizyondakiolumsuzkarakterleribenimsemeleri(X =2,76),akranlarınakarşışid-detebaşvurmaları(X =2,73)veokulçıkışlarındatehditleremaruzkalmaları(X =2,71) olmuştur.Budurumdaöğrenciler içinyayınorganlarınınvebunakısmenbağlıolarakşiddetinproblemoluşturduğusöylenebilir.Bununlabirlikteokulgüvenliğininyeterincesağlanmasıyineokullardagörülebilecekönemlitehditunsuruolduğubelirtilmelidir.

Öğrencilerinokularaçgereçlerineverdiklerizararlar(X =2,49),öğretmenlerinekar-şısaygısızlıkları(X =2,56)veokulasuçaletigetirmeleri(X =2,57)enazönemesahipsorunlarolarakgörülmüştür.Budurumdaöğrencilerinaraçgereçlerezararverme,saygı-sızlıketmeveokulasuçaletigetirmegibisorunlarınileriboyuttaolmadığısöylenebilir.


Tablo 6. KamuOkullarındaÖğretmenlerdenKaynaklananSorunlar

Öğretmenlerden kaynaklı üç en önemli sorunÖğretmenlerin; N X ssKendilerinigeliştirmedeisteksizolmaları 307 2,61 ,72Sadecederssaatlerisüresinceokuldabulunmaları 306 2,61 ,88Resmiyazılarıvetutanaklarınasılyazacaklarınıbilmemeleri 307 2,59 ,74

Öğretmenlerden kaynaklı üç en önemsiz sorunZümreöğretmenleritoplantılarınıgereğigibiyapmamaları 307 2,15 ,77Okulavederslerezamanındagelmemeleri 307 2,15 ,73İşleriniseverekyapmamaları 307 2,16 ,76

Kamuokullarındaöğretmenlerdenkaynaklananenönemliüçsorunsırasıyla;öğret-menlerinkendilerinigeliştirmedeisteksizolmaları(X =2,61),derssaatleridışındaokul-daolmadıkları(X =2,61)vebürokratikişlemlerdeyetersizkalmaları(X =2,59)olduğugörülmüştür.Budurumdaöğretmenlerinkariyergelişimlerindekiisteksizlikleri,dersleribittiğizamanlardahemenokuldanayrılmakistemeleriveresmiişlemlerdekieksikliklerienfazlasorunolandurumlarolarakgörülmektedir.

Öğretmenlerinzümretoplantılarındagereğiniyapmamaları(X =2,15),okuluvedersiaksatmaları(X =2,15)veişleriniseverekyapmamaları(X =2,16)gibiolumsuzlukla-rınınileridüzeydebirsorunolmadığıgörülmektedir.

Tablo 7. KamuOkullarındaYönetimdenKaynaklananSorunlar

Yönetimden kaynaklı üç en önemli sorunN X ss

Okulyöneticilerininokulçevresiyleiyiiletişimkuramamaları 306 2,61 ,64Okulyöneticilerininzamanıetkilikullanamamaları 306 2,60 ,64Başarılarınödüllendirilmemesi 305 2,58 ,67

Yönetimden kaynaklı üç en önemsiz sorunOkulyöneticilerininkendimemleketlerindeçalışmaları 306 2,26 ,81Üstyöneticilerin(Millieğitimmüdürü,şubemüdürü)okullaradenetimveyarehberlikamaçlıgelmemeleri 306 2,29 ,84

Okul yöneticilerinin çalışanların doğum günü gibi özelgünlerineyeterinceönemvermemeleri 306 2,30 ,74

Kamuokullarındayönetimdenkaynaklananenönemliüç sorun sırasıyla;okulyö-neticilerininokulçevresiyleiyiiletişimkuramamaları(X =2,61),yöneticilerinzamanıetkinkullanmamaları(X =2,60)vebaşarınınödüllendirilmemesi(X =2,58)olarakgö-rülmektedir.


Yönetimdenkaynaklananproblemlerarasındaokulyöneticilerininkendimemleket-lerinde çalışmaları (X = 2,26), üst yönetimin okullara denetim ve rehberlik amacıylagelmemeleri(X =2,29)veyöneticilerinçalışanlarınözelgünlerinegerekliönemiverme-meleri(X =2,30)ileridüzeydebirsorunteşkiletmemektedir.

Tablo 8. KamuOkullarındaOkulİklimindenKaynaklananSorunlar

Okul ikliminden kaynaklı üç en önemli sorunÖğretmenlerin; N X ssÖğrencilerinekarşılaubalidavranmaları 306 2,58 ,62Ücretliöğretmenlereikincisınıföğretmenmuamelesiyapılması 306 2,58 ,64Kendiarasındaolumsuzrekabetolması 306 2,58 ,64

Okul ikliminden kaynaklı üç en önemsiz sorunÖğrencilerarasındaayrımyapmaları 306 2,31 ,82Öğrencilerekarşısertvesaldırgandavranmaları 306 2,42 ,79Birbirlerinekarşılaubalidavranmaları 306 2,42 ,74

Kamuokullarındaokuliklimindenkaynaklananenönemliüçsorunsırasıyla;öğret-menlerinöğrencilerekarşılaubalidavranışları(X =2,58),ücretliöğretmenlereikincisı-nıföğretmenmuamelesiyapılması(X =2,58)veöğretmenlerarasındakiolumsuzrekabet(X =2,58)olmuştur.

Öğretmenlerinöğrencilerarasındaayrımyapması(X =2,31),öğrencileresertvesal-dırgantutumsergilemeleri(X =2,42)vemeslektaşlarıylalaubaliilişkileriçindeolmaları(X =2,42)ileridüzeydesorunteşkiletmemektedir.

Tablo 9. KamuOkullarındaOkulBinasındanKaynaklananSorunlar

Okul binasından kaynaklı üç en önemli sorunN X ss

Okulunsıcakhavalardaaşırısıcakolması 305 2,60 ,63Okuldaprojeksiyon,tepegöz,slaytmakinesi,mikroskopvbgibiöğretimmateryallerininyetersizolması 306 2,60 ,65

Acildurumlarda(örneğinyangın,deprem,yaralanma)müdahaleetmekiçinyeterliaraçgereçvedonanımınolmaması 306 2,60 ,63

Okul binasından kaynaklı üç en önemsiz sorunOkul binasının aydınlatma, havalandırma,merdiven boşlukları,koridorgenişliklerivbözelliklerininyetersizolması 306 2,49 ,68

Okulda deprem ya da yangın durumunda, öğrencileri tahliyeimkânınınbulunmaması 306 2,54 ,65

Okuldaki laboratuvarların (örneğin fen laboratuvarı, bilgisayarlaboratuvarı)yetersizolması 306 2,54 ,69


Kamuokullarındaokulbinasındankaynaklananenönemliüçsorunsırasıyla;okulunsıcakhavalardaaşırısıcakolması(X =2,60),okuldakullanılabileceköğretimmateryal-lerininyetersizolması(X =2,60)veacildurumlarahazırlıksızolunması(X =2,60)anla-şılmaktadır.BilindiğigibiGüneydoğuAnadoluBölgesiülkeninensıcakiklimkuşağınasahipbölgesidir.Bubölgelerdekamuokullarındaiklimşartlarınauygunönlemlerinalın-mamasıeğitimöğretimsüreciniolumsuzetkilemektedir.

Okulbinasınınaydınlatma,havalandırma,merdivenboşlukları,koridorgenişliklerivbözelliklerininyetersizolmasının(X =2,49),okuldadepremyadayangındurumunda,öğrencileritahliyeimkânınınbulunmamasının(X =2,54)veokuldakilaboratuvarların(örneğinfenlaboratuvarı,bilgisayarlaboratuvarı)yetersizolmasının(X =2,54)ileridü-zeydebirsorunteşkiletmediğigörülmektedir.Budurumdayaokulpaydaşlarınınokulunfizikiimkânlarınıveolasıafetdurumundagüvenlikseviyesiniyeterlibulduğuyadaşim-dilikihtiyaçhissetmediklerisöylenebilir.

Tablo 10. KamuOkullarındaEğitimProgramındanKaynaklananSorunlar

Eğitim programından kaynaklı üç en önemli sorunN X ss

Programdasosyalbeceriyigeliştirenderslerinyetersizolması 306 2,68 ,63Derskitaplarınıniçerikbakımındanyetersizolması 306 2,66 ,64Merkezden hazırlanan programların yerel ihtiyaçlara cevapvermemesi 306 2,66 ,64

Eğitim programından kaynaklı üç en önemsiz sorunÖğretimprogramlarınınihtiyacacevapvermemesi 306 2,61 ,68Öğretimprogramıdeğişikliklerindetümpaydaşların(öğrenci,öğretmenveveli)görüşlerininalınmaması 306 2,63 ,65

Öğretmenlerin yeni eğitim programları (yapılandırmacıyaklaşım)hakkındayeterincebilgisahibiolmaması 306 2,65 ,64

Kamu okullarında eğitim programından kaynaklanan en önemli üç sorun sırasıylaprogramdasosyalbecerilerigeliştirecekderslerinyetersizolması(X =2,68),derskitap-larınıniçerikbakımındanyetersizolması(X =2,66)vemerkeziprogramınyererihti-yaçlaracevapveremiyorolması(X =2,66)görülmektedir.Sosyalbecerilerigeliştireceketkinliklerinvederslerinyetersizolmasıöğrencilerinsadeceduyuşsalvepsikomotoralanbecerileriniengelleyeceksonuçlardoğurabilir.Yinemerkeziprogramlarınyerelihtiyaç-laracevapverememesorunueğitimdeyerelleşmetartışmalarınıgündemegetirmektedir.

Eğitimprogramındankaynaklıdiğersorunlaranispetenileridüzeyegitmemişsorun-lariseöğretimprogramınınihtiyaçlaracevapvermemesi(X =2,61),programdeğişiklik-lerindetümpaydaşlarıngörüşlerininyeterincealınmaması(X =2,63)veöğretmenlerinprogramhakkındayeterincebilinçliolmaması(X =2,65)görülmüştür.


Tablo 11. KamuOkullarındaDenetimveDenetçilerdenKaynaklananSorunlar

Denetim ve denetçilerden kaynaklı sorunlarN X ss

Öğretmenlerinmüfettişlerdendahafazlabilgiyesahipolması 306 2,57 ,64Müfettişlerininsanilişkilerininzayıfolması 306 2,59 ,62Denetim için gelen müfettişlerin sürekli evrakla meşgulolması 305 2,59 ,65

Merkezvetaşraokullarındanaynıstandartlarınbeklenmesi 306 2,66 ,63

Kamuokullarındadenetimvedenetçilerdenkaynaklananenönemliproblemlersıra-sıyladenetçilerinmerkezvetaşraokullarındanaynıstandartlarınbeklenmesi(X =2,66),denetimiçingelenmüfettişlerinsüreklievraklameşgulolması(X =2,59),müfettişlerininsan ilişkilerinin zayıf olması (X =2,59) veöğretmenlerinmüfettişlerdendaha fazlabilgiyesahipolması(X =2,57)gibisorunlarolmuştur.

Tablo 12. KamuOkullarındaVelilerdenKaynaklananSorunlar

Velilerden kaynaklı üç en önemli sorunN X ss

Ailelerinokulayeterliilgigöstermemeleri 275 2,63 ,67Velilerinöğretmenlerinişinegereksizveyersizkarışmaları 275 2,62 ,68Velilerin,çocuklarınınbaşarıdurumlarınındeğerlendirilmesinemüdahaleetmeyeçalışmaları 275 2,62 ,67

Velilerden kaynaklı üç en önemsiz sorunVelileringerçekolmayangerekçelerleekonomikdurumlarınımevcutseviyelerindendahaaşağıgöstermeleri 275 2,55 ,68

Velilerinsiyasitercihleriniokulayansıtması 275 2,56 ,66Toplumdameydanagelensuçlarınokuluetkilemesi 275 2,56 ,66

Kamuokullarındavelilerdenkaynaklananenönemliüçsorunsırasıylaailelerinokulayeterikadar ilgigöstermemeleri (X =2,63), ilgigösterenvelilerinöğretmenlerin işineyersizkarışmaları(X =2,62)vevelilerinöğrencibaşarıdurumlarınındeğerlendirilmesi-nemüdahaleetmekistemeleri(X =2,62)olmuştur.Velileringerçekdışıgerekçelerleeko-nomikdurumlarınıkötügöstermetemayülü(X =2,55),siyasitercihleriniokulayansıtmagayreti (X =2,56) ve toplumdameydanagelen suçlarınokuluetkilemesi (X =2,56)gibiproblemlerinokulyönetimincediğersorunlaranispetenyönetimidahaazetkilediğigörülmüştür.


Sonuç ve TartışmaDiyarbakır kamu okullarındaki yönetim sorunlarını ortaya koymayı amaçlayan bu

araştırmasonucundaöğrencilerdenkaynaklanansorunlarınbaşındatelevizyondakiolum-suz karakterlerin öğrencileri etkilemesi gelmiştir. Sosyal öğrenme kuramına göre, öğ-renmelerdolaylıyollarlagerçekleşir.Birey, rolmodelkişinindavranışlarındandolaylıyaşantılarkazanır.Modelkişinindavranışlarınınpekiştirilmesidurumundayadagörülmesıklığınınartmasıdurumunda,öğrenenindemodelgibidavranmaeğiliminingüçlendi-ğisaptanmıştır(Yazıcı,2005;Senemoğlu,2009;Korkmaz,2009;Çakır,2010;Özyurt,2010;OralveTösten,2012).Dolayısıylatelevizyonlardasıkçaolumsuzmodellergörenöğrencilerindeonlargibiolumsuzdavranışlarsergilemesiolağandır.Özelliklearaştırmasonucundadayeralanbirsorunöğrencilerinşiddetemüracaatetmeleriolmuştur.Budu-rumdayinemedyanınetkisindenbahsetmekmümkündür.

Medyadasunulanbazıimajlaröğrencileriçindikkatçekiciolabilir.Örneğinergenlikdönemiöğrencileri için şiddet içerikli imajlar çekiciolabilir.Bumodeldeki imajveyadavranışıntekrarı,sözkonusudavranışlarıöğrenmeolasılığınıdaarttırır(Taylan,2011).Burada vurgulanan, şiddet görüntülerinemaruz kalanların hemen sokağa çıkıp şiddetuygulayıpuygulamadıklarıdeğildir(OralveTösten,2012).Önemliolanbutürmedyasunumlarıilesüreklikarşıkarşıyabulunmanın,zihindebıraktığıdönüşümlüvebirikim-li etkidir (Uysal,2006).Dolayısıylamedyave şiddetolgusununöğrencilerdebıraktığıolumsuz izlenimlerbirbiriylealakalıgörülebilir.Budurumokullardaöğrencikaynaklısorunlarolarakkarşılaşılmaktadır.

Öğrencilerdenkaynaklıbirdiğersorununiseokulgüvenliğindekiaksaklıklardanol-duğugörülmektedir.Yineokulbinalarındankaynaklısorunlardayeralanacilönlemlerinyetersizliği ve yangınmerdiveni vs. gibi gerekli fiziki güvenliğin yetersizliği de okulgüvenliğikapsamındadeğerlendirilmelidir.Okulgüvenliğikavramıokullarda,öğrencivepersonelinfiziksel,psikolojikvesosyalgüvenliğiaçısındansorunoluşturabilecek,suçveşiddetolaylarını(zorbalık,hırsızlık,alkolveuyuşturucumaddekullanımı,çetefaaliyet-leri,okulakesicialetlergetirilmesi,yangın,doğalafetgibikrizdurumları)içermektedir(ÇankayaveArabacı,2010;Özer,2006).Güvenlibirokulunsağlanmasındaeğitimintümpaydaşlarısorumludur.Fakatbudurumbiryönetimsorunuhalinedönüştüğündesürecedahaprofesyonel yaklaşılmasında faydavardır.Demirtaş’a (2007)göreokul yönetici-sigüvenliğinherkesinsorumluluğundaolduğunuvegüvenliğigeliştirmekiçinherkesegörevlerdüştüğünü,bubağlamdaokulgüvenlikprogramınınhazırlanmasıvebenimse-tilmesigerektiğinibelirtmelidir.Güvenlikprogramı(Demirtaş,2007)isetümpersonelinkatılımını sağlama, öğrenci ve öğretmenler için kılavuz hazırlama, okul güvenlik ku-rumlarıyla(güvenlikkurulları,karakollar,güvenlikkulüpleri,güvenlikşirketleri)işbirliğiiçindeçalışma,yasalmevzuatınanlaşılmasıvs.gibiçalışmalarıbarındırmalıdır.

Öğretmenlerden kaynaklanan sorunların başında öğretmenlerin kendilerini geliştir-medeisteksizolmalarıgelmektedir.Sonrasındaokulakarşıilgisizveresmiişlerdenuzakolmalarıyeralmaktadır.Kendilerinigeliştirmedekiisteksizliklerininveokuldanhemenayrılmakistemelerinin,okulakarşıilgisizolmalarınınnedenininöğretmenlerintükenmiş-likdüzeyleriyleilgiliolabileceğidüşünülmektedir.


Çalışanbireylerintükenmişlikileilgilinedenlerinebakıldığında,idarecinin-yönetici-nindesteğininveörgütteödüllendirmemekanizmasınınolmamasıveyayetersizolmasıtükenmişliğe sebepolabileceği ifadeedilmektedir.Çalışılanörgütünbulunduğuçevre-nin sosyoekonomik seviyesinin, işten soğumaya ve tükenmişliğe sebep olabildiği ifa-deedilmektedir(Akçamete,KanerveSucuoğlu,2001;Ergül,SaygınveTösten,2013;Çam,1992; Dilsiz, 2006; Örmen,1993; Tuğrul ve Çelik, 2002; Maraşlı, 2003; Ergin,1992;Torun,1995).Yönetimdenkaynaklısorunlardanenönemlilerindenbirininödüllen-dirmelerinyetersizliğivevelilerdenkaynaklananönemlisorunlardanbirinindeailelerinekonomikdüzeylerinidüşükgöstermeeğilimiolduğugözönündebulundurulduğundabudurumunöğretmenlerinisteksizliklerinitetiklediğidüşünülmektedir.

Öğretmenlerinkendilerinigeliştirmekteilgisizolmasıveokuliklimindenkaynaklıbirsorunolaraköğretmenlerdenegatifrekabetinolmasıönemlibiryönetimsorunudur.Okul-lardaöğretmenlerveyöneticiler sahipolduklarımeslekibilgileri artırmak,değişimleritakipederekyenişeyleröğrenmekzorundadırlar.Okuldabirlikteöğrenmeolgusubaşarı-yıveeğitiminkalitesiniartırdığıgibi,öğretmenveyöneticilerinkişiselgelişimlerinedekatkısağlar.Böylesibirokuliklimindeçalışanöğretmenlerveyöneticilersürekliolaraköğrenme ve gelişme faaliyetlerinde bulunurlar (Memduhoğlu veKuşci, 2012;Tösten,2015).Okullarda rekabet ortamının oluşturulması son yüzyılda önemli görülmektedir.Bireyingirişimcibiryapıya,üreticidüşünmeveeylemkapasitesine,işbirliğiyapabilme,takımhalinde,uzunveherşarttaçalışabilmeözelliklerinesahipolması (Yıldız,2008)öğretmenlerinveokullarıngelişmesinepozitifkatkılarsağlayacaktır.Bubakımdanöğret-menlerinkendileriniyenilemearzusunungüçlendirilmesivepozitifrekabetinsağlanmasısondereceönemlidir.

Yönetimdenkaynaklıönemlisorunlardanbirininokulyöneticilerininçevreyleetkiliiletişimegeçememesiolmuştur.Okulyöneticilerininçağıngereklerinikarşılayabilecekbi-çimdeyöneticilikyapabilmeleriiçinokullarıtoplumilesürekliişbirliğiiçerisindeokulla-rıngeleceğinişekillendirecek,toplumunyeniyapıveisteklerinikarşılayabileceknitelikteolmasıgerekmektedir.(Gümüşeli,2001).Sürdürülebilirbiryenilenmeveeğitimiçinokulmüdürleri,okullarıüzerindedüşünmesigerektiğiteksistemolmadığı,parçanınbütününügörmekgerektiğinibilmelidir.Etkiliokulyöneticilerisadeceokuliçindedeğilsosyalçev-reninitamamıylailetişimiçerisindeolmalıdır.Bununiçinmilletvekilleriyle,yönetimku-ruluyla,ileğitimsorumlularıyla,sendikalarla,diğeryöneticilerle,öğretmenlerle,velilerleveveliolmayanlarlayaniherkeseetkileşimhalindeolmalıdır(Schlechty,2005).

Eğitim programından kaynaklı sorunlara bakıldığında ders kitaplarının yetersizliğive sosyal becerilere dönük etkinliklerin ve derslerin azlığı görülmektedir. Bakanlıkçaprogramdeğerlendirmeçalışmalarıdevametmeklebirliktesonzamanlardaöğrencilerinsosyalbecerilerinedönükçalışmalarındayapıldığıgörülmektedir.Özelliklehaftasonutakviyekurslarındadahibuhassasiyetingözetildiğigörülmektedir.Takviyekursları,ço-cuklarınsosyal,sanatsalvekültürelyeteneklerinigeliştirmekamacıylada tasarlanarakyeterlibaşvuruve ilgibulunmasıdurumundabu türkurslardaMillîEğitimBakanlığıÖrgünveYaygınEğitimiDesteklemeYönergesikapsamınaalındı(MEB,2015).

Yöneticilerineğitimprogramlarınıniçeriğiniyetersizgörmesininnedenleriarasındakendilerininyapılandırmacıyaklaşımadairyetersizliğideolabilir.Ziraaraştırmayakatı-


lanokulyöneticilerininmeslekikıdemlerinebakıldığındaçoğunluğun6-10yılveüzeriyıllıkmeslekitecrübelerininolduğugörülmektedir.Budurumdahizmetöncesieğitimleridahadaeskiolacaktır.MilliEğitimBakanlığıiseyapılandırmacıyaklaşımadayalıola-rakhazırladığıyenieğitimprogramına2005yılındageçmiştir(Terzi,2011).Dolayısıylagelenekselyaklaşımla(davranışçıyaklaşım)yetişenokulyöneticilerininyapılandırmacıyaklaşımınfelsefesiniveesaslarınıyeterincebilmiyorolmasıdabusorunudoğurabilir.

Okullarıziyaretedendenetmelerinsüreklievrakişleriyleuğraşmalarıveöğretmenler-lesağlıklıiletişimkuramamalarıyönetimdedenetmensorunlarınıdoğurmaktadır.Bunun-labirliktealanuzmanıolmayandenetmenlerinöğretmenleridenetlemesideayrıbirso-runuortayaçıkarmaktadır.Öğretmenlerinalanhâkimiyetinindenetmenlerdendahafazlaolmasıiletişimdebazıaksaklıklaranedenolmaktadır.Nitekimokulrehberlikhizmetleri-nindenetimiyleilgiliolarakrehberlikservislerininalandışımüfettişlercedenetlenmesi,denetimler arası sürenin uzunluğu ve denetime ayrılan sürenin yetersizliği, denetimingenellikleevrakvekayıtlarınincelenmesinedayalıolmasıgibibirtakımsorunlarınoldu-ğuliteratürdeyeralmaktadır(Güven,2009).

Velilerinokulakarşıyeterli ilgiyigöstermemelerivelilerdenkaynaklıproblemlerinbaşındayeralmaktadır.Okulaileişbirliğininzayıfolmasıvevelilerleyaşananproblemler(Gökçe, 2000; Şimşek veTanaydın, 2002;Çelenk, 2003;Erdoğan veDemirkasımoğ-lu,2010;Doğan,2011,Tösten,2015)öğretmenlerveyöneticileriçinsorunolmaktadır.Öğretmenlerinveyöneticilerinkendiçabalarınakarşınailelerdenyeterincedestekala-mamaları,bununyanındayetkisizolarakzamanzaman işlerekarışmalarıöğretmenveyöneticilerdemesleğevesürecekarşıkötümserliğenedenolmaktadır.

Sonuçolarak;okulyöneticilerinegöre,öğrencilerin televizyondakiolumsuzkarak-terleribenimsemeleri,öğretmenlerinkendilerinigeliştirmedeisteksizolmaları,okulyö-neticilerininokulçevresiyle iyi iletişimkuramamaları,öğretmenlerinöğrencilerekarşılaubalidavranmaları,okulunfizikiyetersizliklerledoluolması,eğitimprogramındasos-yalbeceriyigeliştirenderslerinyetersizolması,öğretmenlerindenetmenlerdendahafazlabilgiye sahip olması ve ailelerin okula yeterli ilgi göstermemeleri gibi sorunlar kamuokullarındakienönemlisorunlarolarakgörülmektedir.

KaynakçaAdıgüzel,A.(2009).Yenilenenilköğretimprogramınınuygulanmasısürecindekarşıla-

şılansorunlar.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,Yıl9,Sayı17.77-94.

Akçamete,G.,Kaner,S.,Sucuoğlu,B.(2001).Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Ankara:NobelYayınDağıtım.

Aslanargun, E., Bozkurt, S. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığısorunlar.University of Gaziantep Journal of Social Sciences.11(2).349-368.

Avcı,M.(2006).Ergenliktetoplumsaluyumsorunları.Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü Dergisi,7(1),39-64.


Aydın,A(2000). Zorunlutemeleğitimuygulamasıveçözümbekleyensorunlar.Pamuk-kale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.2000/sayı:8,98-103

Aydın, B. (2004). Disiplin sorunları ve çözüm yöntemleri konusunda öğretmenleringörüşleri.Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,39 (39),326-337.

Aykaç.N.(2007).İlköğretimsosyalbilgilerdersieğitim-öğretimprogramınayöneliköğ-retmengörüşleri.Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,22(22).46-73.

Babaoğlan,E.(2007).İlköğretimokuluyöneticilerindetükenmişliğinbazıdeğişkenleregörearaştırılması.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.14:55–67.

Bıldır,C.(1995).İlköğretim okullarının amacına ulaşma derecesi: Çanakkale ili örneği. YüksekLisansTezi.Ankara:TODAİEYayını.

Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranışlar. Ankara: PegemPress.

Büyüköztürk,Ş.,Çakmak,E.K.,Akgün,Ö.E.,Karadeniz,Ş.,Demirel,F.(2010).Bilim-sel araştırma yöntemleri. (7.Baskı),Ankara:PegemAkademi

Çakır,M.(2010).Sosyalbilişselöğrenmekuramı.(Ed.Kaya,A.)Eğitim psikolojisi.(5.Baskı),Ankara:PegemAkademi

Çalık,T.,Türker,K.U.R.T.,Çalık,C.(2011).Güvenliokulunoluşturulmasındaokulik-limi:kavramsalbirçözümleme.Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi,1(4),73-84.

Çam,M.O.(1992).Tükenmişlikenvanterininincelenmesi.VII. Ulusal Psikoloji Kong-resi,22-25Eylül,Ankara

Çankaya,İ.,Arabacı,İ.B.(2010).Algılananokulgüvenliğininöğretmenadaylarınınöfkedüzeylerineetkisi.İlköğretim Online,9 (3),875-883

Çelenk,S.(2003).Okulbaşarısınınönkoşulu:Okulailedayanışması.İlköğretim Onli-ne,2(2).

Demir,M.K.veArı,E.(2013).Öğretmensorunları-Çanakkaleİliörneği.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,32(1).107-126.

Demirtaş,A. (2007).Ortaöğretimokullarındagörevliyöneticilerinşiddetkonusundakibilgivebecerilerineilişkinmevcutdurumanalizi.MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Araştırması,KaynakKitaplarSerisi,Ankara.

Dilsiz,B.(2006).Konya ilindeki ortaöğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tüken-mişlik ve iş doyumu düzeylerinin bölgelere göre değerlendirilmesinin çok değiş-kenli istatistiksel analizi.(YüksekLisansTezi).SelçukÜniversitesiFenBilim-leriEnstitüsü,Konya.

Doğan, S. (2011). Okul tahripçiliği.Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.Yıl:4,Sayı:7,Aralık2011,s.52-68.

Erdoğan, Ç., Demirkasımoğlu, N. (2010).Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkinöğretmenveyöneticigörüşleri.Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergi-si,16(3),399-431.

Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach TükenmişlikÖlçeği’ninUyarlanması.7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları.


Ergül,H. F., Saygın, S.,Tösten, R. (2013). Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzey-lerininçeşitlideğişkenleraçısındanincelenmesi.Elektronik Dicle Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 5,10.

Ersoy,S(2006).İlköğretim okullarında yönetici ve öğretmenler arasındaki iletişim so-runları (Vanİliörneği).YüksekLisansTezi,YüzüncüYılÜniversitesi,Van.

Fraenkel,R.M.,Wallen,N.E.(2006).How to design and evaluate research in Education. (6.baskı).NewYork:McGraw-HillInternationalEdition.

Genç,S.Z.(2005).İlköğretim1.kademedekiokulaileişbirliğiileilgiliöğretmenveveligörüşleri.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi.3(2).

Gök,H.,Gürol,M. (2002). Zaman ve ergonomik açıdan ilköğretim okul binalarınınkullanımdurumu(Elazığİliörneği)Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2).

Gökçe,E.(2000).İlköğretimdeokulaileişbirliğiningeliştirilmesi.Pamukkale Üniversi-tesi Eğitim Fakültesi Dergisi,7,204-209.

Güçlü,N.,TürkoğluH.(2003).İlköğretimokullarındagörevyapanyöneticiveöğretmen-lerinöğrenenorganizasyonailişkinalgıları.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi.Cilt1,Sayı2(2003.)

Gümüşeli,A.İ.(2001)Çağdaşokulmüdürününliderlikalanları.Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi.Sayı:28s.531-548.

Güven,M. (2009).MilliEğitimBakanlığımüfettişlerininokul rehberlikhizmetlerivedenetimiyleilgiligörüşleri.Journal of International Social Research,2(9).

Kapusuzoğlu,Ş.(2004). Okuladayalıyönetimdedenetimsistemininişlevselliğivekat-kısınındeğerlendirilmesi.XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.

Karasar,N.(1998).Bilimsel araştırma yöntemi.Ankara:NobelYayınDağıtım.Korkmaz,İ.(2009).Sosyalöğrenmekuramı.(Ed.YeşilyaprakB.)Eğitim psikolojisi ge-

lişim öğrenme öğretim.(5.Baskı),Ankara:PegemAkademi.Korkmaz,M.(2005).Okulyöneticilerininyetiştirilmesi:sorunlar-çözümlerveöneriler.

GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,25(3),s.237-252.Maraşlı,M.(2003).Lise öğretmenlerinin bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzey-

lerine göre tükenmişlik düzeyleri.DoktoraTezi,HacettepeÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü.

MEB(2015).MilliEğitimBakanlığı).http://www.meb.gov.tr/ucretsiz-takviye-kursla-rin-ayrintilari-belli-oldu/haber/9172/trE.T:01.09.2015.

Memduhoğlu,H.B.,Kuşci,E.(2012).Yöneticiveöğretmenlerinalgılarınagöreilköğre-timokullarındaörgütselöğrenme.İlköğretim Online,11(3).

Oral,B.,Tösten,R.(2012)Medyaveşiddet(televizyondizileri,haberlerveinternet). Tüm Yönleriyle Şiddet Çalıştayı, (20-21 Nisan) DicleÜniversitesi,Diyarbakır

Örmen,U.(1993).Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama.Yayımlan-mamışYüksekLisansTezi.MarmaraÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü.

ÖzanM.B.,K.Kaya(2009).İlköğretimkurumlarındagörevyapanöğretmenveyöne-ticilerin kendilerini yenilemeve kariyer basamaklarında yükselme sistemi ile


ilgiligörüşleriFırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,19(1),s.97-112.Özer,N.(2006).İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okul güvenliğine ilişkin algıları.

YüksekLisansTezi,İnönüÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü.Özyurt,B.E.(2010).Gelişimkonularınagenelbakış.(Ed.Kaya,A.)Eğitim psikolojisi.

(5.Baskı)Ankara:PegemAkademi.SağlamÇ.A.(2008).Okulörgütüveyönetimi.MemduhoğluH.B.veYılmazK.(Ed.)

Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara:PegemAkademi.Schlechty,P.C.(2005).Okulu yeniden kurmak.(Çev.)Özden,Y.Ankara:NobelYayın

Dağıtım.Senemoğlu,N.(2009).Gelişim öğrenme ve öğretim.Geliş.(15.Baskı),Ankara:Pegem

Akademi.Şimşek,H.veTanaydın,D.(2002).İlköğretimdevelikatılımı:öğretmen-veli-psikolojik

danışmanüçgeni.İlköğretim Online,1(1).Şimşek,N. (1991).Ortaöğretimde okul binalarının kullanım etkinliği.Yayınlanmamış

YüksekLisansTezi.Ankara:A.Ü.SosyalBilimlerEnstitüsü.TaşdanM.,BulutK.,TöstenR.,KarakayaV.(2010).İlköğretim okullarında yönetim ve

yönetici sorunları (KarsİliÖrneği).Projekodu:BAPEF-32KafkasÜniversi-tesi,Kars.

TaşdanM.,TöstenR.,BulutK.,KarakayaV. (2013). İlköğretimokullarında yönetimveyöneticisorunları (KarsİliÖrneği).Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi (EBULİNE),c.12, s. 24.

Taylan, H. H. (2011). Televizyonla yetişmek televizyon şiddetinin etkileri üzerine bir araştırma.Konya:Çizgiyayınevi.

Terzi,Ç.(2011).Türkeğitimsistemindeokullarınörgütveyönetimyapısıileyapılandır-macıeğitimyaklaşımıarasındakiilişkininçözümlenmesi.Anadolu Journal Of Educational Sciences International,1(1).

Teyfur,M.(2000). İlköğretimokullarıveyöneticiyetiştirmesorunu. Pamukkale Üniver-sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 7. 168-177.

Torun,A.(1995).StresveTükenmişlik(Ed.SunaTevruz)Endüstri ve örgüt psikolojisi. Ankara,TürkPsikologlarDerneğiYayını.

Tösten,R.(2015).Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermayelerine ilişkin algılarının ince-lenmesi.YayımlanmamışDoktoraTezi.GaziantepÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü,Gaziantep.

Tuğrul,B.,Çelik,E.(2002).Normalgelişimgösterençocuklarlaçalışananaokuluöğret-menlerindetükenmişlik.Journal of Qafqaz University, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,Sayı11.

Uysal,M.(2006).Medya ve şiddet. Toplumsal bir sorun olarak şiddet sempozyumu.20Mayıs2006,Eğitim-sen,Ankara.

Yazıcı,H.(2005).Sosyalöğrenmekuramı.(Ed.Ersanlı,E.,Uzman,E.)Gelişim ve öğ-renme.İstanbul:LisansYay.

Yıldız,N.(2008).Neoliberalküreselleşmeveeğitim.DÜ Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 11, 13-32.

DİYARBAKIR’DAKİ KAMU OKULLARININ YÖNETİM SORUNLARI Rasim TOSTEN-Bunyamin HA… · ramın uygulanması sürecinde, sınıf öğretmenlerinin okul yöneticilerine göre daha fazla

Documents