dusanka danojević - istraživanje dpst centri

Istraživanje:Potencijalni korisnici Centara za dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje (DPST) na HIV/AIDS u studentskoj populaciji u Bosni i

Hercegovini

Mr sc. dr Dušanka Danojević

Institut za javno zdravstvo Republike SrpskeFederalni zavod za javno zdravstvo Federacija BiH

Sadžaj prezentacije

• Uvod• Ciljevi istraživanja• Metod rada (uzorak, upitnik, organizacija

istraživanja)• Rezultati:

1. Posjećivanje i informisanost o DPST centrima2. Posjećivanje DPST centara - barijere/razloz3. Seksualno ponašanje i stav studenata4. Rizično ponašanje mladih - potencijalni

korisnici

Uvod

• Studenti predstavljaju visoko edukovanu subpopulaciju, posebno u HIV oblasti (Ferguson i sar., 1995)

• Osim sa edukacijom znanje i stavovi su povezani i sa mnogim drugim faktorima; socijalno-demografskim, religijom, tradicijom, kulturnim kontekstom i potencijalnim kontaktima s HIV/AIDS-om

• DPST centar predstavlja bitan preventivni model rada u oblasti sprečavanja i prevencije HIV-a

• Koncipiran kao model pružanja informacija, psihosocijalne podrške, testiranja i osvješćivanja pitanja vezanih za HIV/AIDS status, DPST centar predstavlja senzitivan model usluga za mlađu populaciju

Ciljevi

• Opšti cilj: utvrditi znanja, stavove i ponašanje studentske populacije u odnosu na DPST centre, sa osvrtom na motivacione faktore koji se mogu dovesti u vezu sa potencijalnim korištenjem usluga DPST centara

• Specifični ciljevi:

1. Utvrditi znanje, stavove i ponašanje studentske populacije u odnosu na DPST centre

2. Utvrditi izvore informisanja o DPST centrima;

3. Utvrditi glavne razloge/motive (ne)korištenja usluga DPST centara

4. Utvrditi povezanost sociodemografskih faktora, znanja i ponašanja u odnosu na HIV/AIDS sa potencijalnim (ne)korištenjem usluga DPST centara

Metod rada

• Istraživanje je organizovano od strane entitetskih Instituta/Zavoda za javno zdravstvo u saradnji sa predstvanicima univerziteta/fakulteta obuhvaćenih istraživanjem

• Istraživanje se sprovelo kao studija presjeka na slučajno odabranom uzorku studenata javnih fakulteta, koji su sami popuniti strukturisani upitnik

• Prikupljanje podataka je organizovano nakon jednodnevne obuke i izvršeno tokom novembra/decembra mjeseca 2011. godine

• Ciljnu populaciju istraživanja su činili studenti prvih i završnih godina na javnim univerzitetima (Univerzitet u Banjoj Luci, Istočnom Sarajevu, Sarajevu, Tuzli i dva u Mostaru)

Uzorak

Instrument

• Posebno kreiran, strukturisan upitnik sa četiri tematske cjeline:

1. sociodemografske karakteristike

2. znanje i stavovi o HIV/AIDS-u

3. znanje, stavovi i ponašanje u vezi sa DPST centrima

4. seksualno ponašanje i stavovi mladih

• Kreirana je lista indikatora za pisanje izvještaja i skale koje su pokazale zadovoljavajući nivo pouzdanosti:

1. Skala poznavanja osnovnih principa rada DPST centara

2. Skala za mjerenje stava prema DPST centrima

3. Skala za mjerenje rizičnog ponašanja u odnosu na HIV

Rezultati Socio-demografske karakteristike

Informisanost o DPST centrima

• 44,5% studenata su čuli za postojanje DPST centara

• Veći procenat studenata iz gradskih (46,2%) i prigradskih (42,9%) naselja zna za postojanje DPST centara u poređenju sa studentima iz seoskih sredina (36,8%) (χ²=12,070, p=0,002)

Izvori informisanja o DPST centrima

Posjećivanje DPST centara

Razlozi neposjećivanja i potencijalnog posjećivanja DPST centra

Razlozi neposjećivanja Razlozi „potencijalnog“ posjećivanja

6,8%Strah da će me neko vidjeti da

odlazim u DPST centarRadoznalost 75,7%

5,8% Strah od testiranjaŽelim da saznam više o HIV-u i

drugim polno prenosivim bolestima

74,9%

5,0% Tu ne mogu ništa novo naučitiŽelim da se testiram i saznam svoj

status42,0%

22,6%Namjenjeno je samo za zaražene

i one koji se rizično ponašajuŽelim da se upoznam sa radom

DPST centra61,7%

82,8%Nisam se rizično ponašo/la pa

nemam razloga da posjetim DPST centar

Zato što se bojim da sam se rizično ponašao/la

10,7%

Stav prema DPST centrima

• Studentkinje postižu veće vrijednosti na skali mjerenja stava prema DPST centrima, imaju izražen pozitivniji stav prema DPST centrima u poređenju sa muškarcima, na niovu BiH(t=-4,193, p=0,000) i svakog pojedinačnog entiteta (RS: t= -10,969, p=0,000, FBiH: t=-12,562, p=0,000)

• Stariji studenti (stariji od 20 godina) imaju pozitivniji stav prema DPST centrima u poređenju sa mlađim kategorijama studenata (19 i manje godina). Navedena razlika je statistički značajna na nivou BiH (t= -4,193, p=0,000) i na nivou svakog pojedinačnog entiteta (FBiH: t=-3,277, p=0,000, RS: t=-2,227, p=0,026)

Stav prema DPST centrima u odnosu na mjesto stalnog boravka

Informisanost i posjećivanje DPST centra među studentima koji su imali seksualni odnos i

polno prenosivu bolest

Nivo rizičnog ponašanja i posjećivanje DPST centara

Seksualno ponašanje

• Mladi u BiH stariji od 20 godina u značajno većem procentu stupaju u seksualne odnose u odnosu na one iz mlađih dobnih skupina (66,3%:41,4%), što je i statistički značajno (χ²=224,327, p=0,000)

• Sa starosnom dobi značajno opada svijest upotrebe kondoma pri seksualnom odnosu (65,9%:47,7%) (χ²=63,799, p=0,000)

Stav u pogledu seksulanih odnosa

Rizik u odnosu na HIV

Nivo rizika u odnosu na HIV među grupama studenata

• Studentkinje u Bosni i Hercegovini su u značajno većem procentu bez rizika (77,4%) u odnosu na muškarce (22,6%) (χ²=400,168, p=0,000)

• Niži nivo rizika je prisutan među mlađim od 19 godina (63,6%) u odnosu na starije studente (36,4%) (χ²=169,289, p=0,000)

• Studenti prve godine studija su u značajno većem procentu bez rizika (72,1%) u odnosu na studente završne godine studija (27,9%), pri čemu se rizik sa godinama studija povećava (χ²=81,045, p=0,000)

• Mladi koji žive u gradskom području imaju značajno veći broj rizičnih

faktora koji dovode do HIV/AIDS-a i drugih polno prenosivih bolesti u odnosu na one koji žive u prigradskom i seoskom području (χ²=45,663, p=0,000).

Nivo rizika i testiranje

Zaključak

• Preko polovine studenata je imalo seksualne odnose

• Nivo upotrebe kondoma je veći prilikom prvog seksualnog odnosa, ali je redovna upotreba zaštite niža

• Stariji studenti češće stupaju u seksualne odnose i manje koriste zaštitu u poređenju sa mlađim kategorijama studenata

Zaključak

• Svaki šesti student ima izražena 4 i više rizika povezana sa HIV-om

• Veći nivo rizika je prisutan kod muškaraca, studenata iz gradskih sredina i starijih kategorija tj. završnih godina studija

• Pozitivniji stav prema DPST centrima imaju studentice i stariji studenti (20 godina i stariji )

Zaključak • Polovina studenata je upoznato sa radom DPST centara, od

čega je tek 2,5% posjetilo isti

• Studenti smatraju da se nisu rizično ponašali, te nisu imali razlog posjetiti centar

• Centar je mjesto namjenjeno samo zaraženim osobama, a potencijalni odlazak se veže uz radoznalost i želju za informisanjem

• Sa nivoom rizika veći je odlazak u centar, ali je taj procenat i dalje vrlo nizak

Preporuke

• Raditi na promociji rada DPST centara među studenskom populacijom

• Zauzeti proaktivan pristup u promociji njihovog rada, kao i osvješćivanju principa rada- povjerljivost i anonimnost

• Raditi na destigmatiziranju centara kao mjesta namjenjenih samo zaraženim- u prevodu: homoseksulcima, seksulanim radnicama, injekcionim korisnicima droga i sl.

Hvala na pažnji!