druk nr 166

SENAT

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

IX KADENCJA

___________________________________________________________________________________________

Warszawa, dnia 29 kwietnia 2016 r. Druk nr 166

___________________________________________________________________________________________

PREZES

Instytutu Pamici Narodowej

Komisji cigania Zbrodni

przeciwko Narodowi Polskiemu

dr ukasz Kamiski

Pan

Stanisaw KARCZEWSKI

MARSZAEK SENATU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Szanowny Panie Marszaku,

w ubiegym roku mino pitnacie lat od chwili rozpoczcia dziaalnoci Instytutu

Pamici Narodowej. Rocznica daa asumpt do dokonania bilansu naszej pracy, a take poznania

opinii wielu osb na temat dziaalnoci IPN. Ogromna ilo wyrazw uznania, jakie napyway

przez cay rok umacniaa wszystkich pracownikw w ich poczuciu dobrze penionej suby.

2015 rok by jednak przede wszystkim czasem codziennej pracy i realizacji misji IPN.

Efekty tej pracy wyrazi mona poprzez liczby: 195 publikacji, kilkaset prezentacji 20 nowych i

186 starszych wystaw (w tym ponad 70 poza granicami Polski), 450 metrw biecych nowych

dokumentw przejtych do zasobu archiwum IPN, blisko 65 tysicy zrealizowanych wnioskw

o udostpnienie dokumentw, 1078 zakoczonych ledztw, 9460 zweryfikowanych owiadcze

lustracyjnych itp. Najistotniejsze jest jednak to, co kryje si za tymi liczbami przywrcona

sprawiedliwo i godno, odkryta prawda, umocnienie tosamoci wsplnoty zakorzenionej w

przeszoci.

Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici

Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2016 r., poz.

152) w zaczeniu przekazuj Informacj o dziaalnoci Instytutu Pamici Narodowej

Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie od 1 stycznia do 31

grudnia 2015 r., ktra zgodnie z ustawowym obowizkiem, zostaa zatwierdzona przez Rad

nafoukiData publikacji

IPN uchwa nr 1/2016 z dnia 17 marca 2016 roku. Zawiera ona szereg szczegowych danych

ukazujcych skal rnych form aktywnoci. W minionych pitnastu latach nastpi ogromny

rozwj instrumentw, wykorzystywanych do realizacji zada Instytutu, wiele z nich ulegao

zmianie. Niezmienna przez cay ten czas pozostaje misja Instytutu Pamici Narodowej,

zdefiniowana w preambule ustawy o IPN. Odwouje si ona do potrzeby zachowania pamici

o ogromie ofiar, strat i szkd poniesionych przez Nard Polski w latach II wojny wiatowej i po

jej zakoczeniu, patriotycznych tradycji zmaga z okupantami, czynw obywateli

dokonywanych na rzecz niepodlegego bytu Pastwa Polskiego, obowizku cigania zbrodni

oraz powinnoci zadouczynienia pokrzywdzonym. Jednoczenie chciabym poinformowa, e

do Kancelarii Senatu przesaem informacj o dziaalnoci w wersji na tablety celem

przekazania Senatorom.

Z uwagi na zbliajcy si termin upywu mojej kadencji (27 czerwca br.) bd

ogromnie zobowizany Panu Marszakowi za umoliwienie mi przedstawienia tej informacji na

jednym z najbliszych posiedze Senatu.

Z powaaniem

(-) ukasz Kamiski

PREZES RADA

Gwna Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw

Biuro Edukacji Publicznej

Biuro Lustracyjne

ODDZIAY OKZpNP

OBUiAD

OBEP

OBL

DELEGATURY

Struktura IPN

Warszawa 2016

INSTYTUT PAMICI NARODOWEJ KOMISJA CIGANIA ZBRODNI

PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU

INFORMACJA O DZIAALNOCI

1 STYCZNIA 2015 r. 31 GRUDNIA 2015 r.

3

SPIS TRECIWstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. Sprawozdanie z dziaalnoci Rady IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2. Wsppraca krajowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.1. Wsppracazinstytucjamipastwowymiiorganizacjamipozarzdowymi . . . . . . . . . . . . . . . . 172.1.1. WsppracaIPNwdziedzinieedukacjizinstytucjamipastwowymi iorganizacjamipozarzdowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182.1.2. Wsppracaarchiwalnazinstytucjamipastwowymiiorganizacjamipozarzdowymi . . . . . . 202.1.3. WsppracapionuledczegoIPNzinstytucjamipastwowymi iorganizacjamipozarzdowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.2. KlubyHistoryczneim.gen.StefanaRoweckiegoGrota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.3. Nagrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232.3.1. NagrodaKustoszPamiciNarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232.3.2. NagrodawiadekHistorii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.3.3. KonkursKsikaHistorycznaRokuonagrodim.OskaraHaleckiego . . . . . . . . . . . . . . . . 252.3.4. Konkursim.WadysawaPobg-MalinowskiegonaNajlepszyDebiutHistorycznyRoku . . . . 262.3.5. OglnopolskikonkursnaAudycjHistorycznRoku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262.4. NagrodyiwyrnieniadlapracownikwIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272.5. IPNwbadaniachopiniipublicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3. Wsppraca midzynarodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.1. Polsko-UkraiskieForumHistorykw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.2. Dziaalnoeksperckawzakresietransitional justice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323.3. EuropejskaSieInstytucjiArchiwalnychZajmujcychsiAktamiTajnychSub . . . . . . . . . . . 343.4. PlatformaEuropejskiejPamiciiSumienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343.5. WsppracazwgierskimKomitetemPamiciNarodowej (NemzetiEmlkezetBizottsga,NEB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353.6. Innedziaaniamidzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363.7. MidzynarodowawsppracaarchiwalnaIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393.8. MidzynarodowedziaaniaedukacyjneIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413.8.1. Wystawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413.8.2. WsppracaBiuraEdukacjiPublicznejIPNzPoloniiPolakamimieszkajcymi pozagranicamikraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443.8.3. Innedziaaniaedukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453.8.4. Midzynarodoweedycjegierplanszowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463.9. Midzynarodowawsppracanaukowo-badawcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463.9.1. KonferencjemidzynarodoweorganizowaneprzezBEPIPNwkrajuizagranic . . . . . . . . . 46

4

3.9.2. BerliskaMidzynarodowaSzkoaLetnia(pierwszaedycja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483.9.3. WsppracazRosyjskimPastwowymArchiwumHistoriiNajnowszej(RGANI) . . . . . . . . . 493.9.4. Kwerendyarchiwalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493.9.5. WarszatyKoreanHistoryWorkshopforOverseasDoctoralStudentswSeulu . . . . . . . . . . . 503.9.6. Dziaaniawydawnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513.10. WsppracamidzynarodowaGwnejKomisjiciganiaZbrodni przeciwkoNarodowiPolskiemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

4. Edukacja i badania naukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554.1. Badanianaukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554.1.1. CentralneProjektyBadawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564.1.1.1. Ziemiepolskiepodokupacj19391945 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564.1.1.2. WadzePRLwobeckryzyswspoeczno-politycznych iopozycjidemokratycznej19561976 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574.1.1.3. StrukturyidziaalnoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584.1.1.4. Polskaemigracjapolityczna19391990 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594.1.1.5. StrukturyimetodydziaaniaaparatubezpieczestwaPolskiLudowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 604.1.1.6. Aparatbezpieczestwawwalcezpodziemiempolitycznymizbrojnym19441956 . . . . . . 614.1.1.7. WadzewobecKociowizwizkwwyznaniowychwPolscewlatach19441989 . . . . . 624.1.1.8. Aparatbezpieczestwawobecmniejszocinarodowych,etnicznychicudzoziemcw . . . . . 634.1.1.9. Aparatwadzywobecrodowisktwrczych,dziennikarskichinaukowych . . . . . . . . . . . . . 644.1.1.10. Zagadaydwnaziemiachpolskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644.1.1.11. OpozycjawPolsce19761989.EncyklopediaSolidarnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654.1.1.12. Poszukiwanienieznanychmiejscpochwkuofiarterrorukomunistycznego19441956 . . 664.1.2. Wydziaoweioddziaoweprojektybadawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684.1.3. Konferencjenaukoweipopularnonaukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734.1.4. Ekspertyzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744.1.5. Dotacjedlapodmiotwzewntrznych;nadzrnadprojektaminaukowymi realizowanymiprzezpodmiotyzewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.1.6. Informacjeouzyskanychstopniachnaukowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.1.7. LetniaSzkoaHistoriiNajnowszejiZimowaSzkoaHistoriiNajnowszej . . . . . . . . . . . . . . . . 764.2. DziaalnopopularyzatorskaiedukacyjnaBEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774.2.1. Edukacjahistoryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774.2.2. Wsppracazinstytucjamizajmujcymisiksztaceniemnauczycieli idziaaniaedukacyjneskierowanedonauczycieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784.2.3. DziaaniaedukacyjneBEPskierowanedouczniw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814.2.3.1. Oglnopolskieprojektyedukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.2.3.2. Regionalneprojektyedukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.2.3.3. UdziaIPNwXLIoglnopolskiejOlimpiadzieHistorycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.2.3.4. KonkursyhistoryczneIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.2.3.5. Rajdy,grymiejskieiterenowelekcjehistorii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 864.2.4. ProgramPolonijnyBEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 874.2.5. Wsppracazeszkoamiwyszymi,rodowiskiemstudenckim orazuniwersytetamitrzeciegowieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 884.2.6. Wsppracazsamorzdami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 884.2.7. UroczystocirocznicoweorganizowaneprzezIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 894.2.8. Podsumowanie15latpracyIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 924.2.9. Inneformyoglnopolskichdziaaedukacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 954.2.10. Dziaaniawystawiennicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 964.2.11. PopularyzacjahistoriizwykorzystaniemInternetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 974.2.12. Planszowegryhistoryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1004.2.13. Notacjenagraniafilmowewiadkwhistorii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1014.2.14. Wsppracazmediamiiinnedziaaniapopularyzujcewiedz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

5

4.2.15. CentrumEdukacyjneIPNim.JanuszaKurtykiPrzystanekHistoria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1034.2.16. ProjektstworzeniawdawnejsiedzibieZarzduRegionuNSZZSolidarnowodzi CentrumEdukacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1084.2.17. InterwencjebieceBEPIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1084.3. Dziaalnonaukowaipopularyzatorskapionuarchiwalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1104.4. WydawnictwaIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1134.4.1. Dziaalnowydawnicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1134.4.2. NagrodydlapublikacjiIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1174.4.3. Dystrybucjawydawnictw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118

5. Dziaalno archiwalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1215.1. Ewidencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1235.1.1. Wielkozasobukartotecznegoiewidencyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1235.1.2. Porzdkowanieizabezpieczaniezasobuewidencyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1245.1.3. Kwerendyisprawdzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1255.1.4. CentrumUdzielaniaInformacjioOfiarachIIWojnywiatowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1255.2. Zasbgromadzenieiopracowywanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1265.2.1. Gromadzeniezasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1265.2.2. Opracowywaniezasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1335.2.3. Skontrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1345.2.4. WyodrbnionytajnyzbirwarchiwumIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1355.2.5. Konserwacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1355.2.6. Magazynyarchiwalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1375.2.7. ArchiwumZakadowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1385.3. ZasobyCyfrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1395.3.1. Tworzeniepomocyarchiwalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1395.3.2. Digitalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1415.3.3. Opracowywaniedokumentacjiaudiowizualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1445.4. Udostpnianiedokumentw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1465.4.1. Gwnekategoriewnioskw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1475.4.2. Wnioskiuprawnionychpodmiotw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1505.4.3. Wnioskisubowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1525.4.4. WnioskionadanieodznaczeniaKrzyWolnociiSolidarnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1535.4.5. Udostpnianiedokumentwwczytelniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1545.5. Obsugabieca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1555.6. BiuroUdostpnianiaiArchiwizacjiDokumentwdanestatystyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

6. ciganie zbrodni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1716.1. StanzatrudnieniaprokuratorwwKomisjicigania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1746.2. Skontrumiledztwawsprawachzbrodninazistowskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1766.3. DziaalnoledczaKomisjiciganiaZbrodniprzeciwkoNarodowiPolskiemuwliczbach . . 1776.4. RealizacjaobowizkwpionuledczegoIPNinnychniwynikajcezustawyoIPN . . . . . . . 1806.5. NadzrsubowynaddziaalnocipionuledczegoIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1826.6. ledztwaumorzonezewzgldunaprzedawnieniekaralnoci,wzwizkuzuchwa SduNajwyszegoz25maja2010r.sygn.IKZP5/10(OSNKW2010/7poz.55) . . . . . . . . . 1856.7. UdziaprokuratorwpionuledczegoIPNwpostpowaniachsdowych . . . . . . . . . . . . . . . . . 1866.8. Szkoleniaprokuratorwipracownikwkomisji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1906.9. ledztwaprowadzonewokresiesprawozdawczymbudzceszerokiezainteresowaniespoeczne . . 191

7. Lustracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2077.1. Ewidencjaowiadczelustracyjnychipublikowanieinformacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2087.1.1. Przyjmowanieowiadczelustracyjnychorazinformacjioichuprzednimzoeniu(SEiS) . 2087.1.2. Wyborysamorzdowew2014r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

6

7.1.3. Wyboryprezydenckieiparlamentarnew2015r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2107.1.4. Przygotowanieipublikowanieinformacjioosobachpenicychfunkcjepubliczne wymienionewart.22ustawylustracyjnej(SUiP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2117.2. Przygotowywanieipublikowaniekatalogw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2157.2.1. PrzygotowywanieipublikowaniekatalogwwBiuletynieInformacjiPublicznejIPN . . . . . 2157.3. Przygotowywaniepostpowalustracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2187.3.1. Sprawyzainicjowanezgodnieztreciart.52apkt2i3ustawyz18grudnia1998r. oIPN-KZpNP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2187.3.2. SprawyprzejtepobyymurzdzieRzecznikaInteresuPublicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2267.4. Dziaaniaanalityczno-studyjne(SAS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

8. Budet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2298.1.Budetwukadzieklasyfikacjibudetowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2298.1.1. Wykonaniedochodwbudetowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2298.1.2. Wykonaniewydatkwbudetowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2308.1.2.1. Dotacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2328.1.2.2. wiadczenianarzeczosbfizycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2328.1.2.3. Wydatkibiece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2338.1.2.3.1. Wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2338.1.2.3.2. Honorariaiwynagrodzeniabezosobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2348.1.2.3.3. Pochodneodwynagrodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2348.1.2.3.4 OdpisynaZakadowyFunduszwiadczeSocjalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2348.1.2.3.5. Podatkiiopatynarzeczbudetupastwaorazca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2348.1.2.3.6. Opatynarzeczbudetwjednosteksamorzduterytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2348.1.2.3.7. Zakuptowarwiusug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2358.1.2.3.8. Pozostaewydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2368.1.2.4. Wydatkimajtkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2378.2. BudetInstytutuwukadziezadaniowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2438.3. Zatrudnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

Wykaz skrtw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Zaczniknr1:WydawnictwaIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Zaczniknr2:PublikacjepracownikwIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Zaczniknr3:WystawyIPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Zaczniknr4:Wykazkonferencjiorazsesjinaukowychipopularnonaukowych . . . . . . . . . . . . . . 345Zaczniknr5:WykazwystpiepracownikwIPNpodczasmidzynarodowychkonferencji isympozjwzagranic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353Zaczniknr6:Wykaznotacjizarok2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361Zaczniknr7:Spotkaniaklubwim.gen.StefanaRoweckiegoGrotawroku2015 . . . . . . . . . . 371

Mapa oddziaw i delegatur IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

Adresy biur, oddziaw i delegatur IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

Fotografie dokumentujce dziaalno IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

Wydawnictwa IPN w 2015 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

Zacznik nr 1: Wydawnictwa IPN

7

Wstp

W2015 r. InstytutPamiciNarodowejobchodzipitnastolecie swojego istnienia.W tymczasieurzdPrezesaInstytutusprawowaytrzyosoby,wielokrotnienakadanonaIPNnowezadania,zmie-niaysiformyimetodydziaania.NiezmiennapozostajemisjaInstytutuPamiciNarodowej,najlepiejwyraonawpreambuleustawy.Czytamywniej,epowoujcIPNdoistnienia,parlamentRzeczypo-spolitejmianawzgldzie:

zachowaniepamicioogromieofiar,stratiszkdponiesionychprzezNardPolskiwlatachIIwojnywiatowejipojejzakoczeniu,

patriotycznetradycjezmagaNaroduPolskiegozokupantami,nazizmemikomunizmem,czynyobywatelidokonywanenarzeczniepodlegegobytuPastwaPolskiegoiwobroniewolno-

ciorazgodnociludzkiej,obowizekciganiazbrodniprzeciwkopokojowi,ludzkociizbrodniwojennych,atakepowinnozadouczynieniaprzeznaszepastwowszystkimpokrzywdzonymprzezpa-

stwoamiceprawaczowieka.Jednoczeniewyraanoprzekonanie,eadnebezprawnedziaaniapastwaprzeciwkoobywate-

lomniemogbychronionetajemnicaniniemoguleczapomnieniu.MisjInstytutuPamiciNarodowejwyrazimonatakeprzezwartoci,naktrychosadzonajest

pracaIPN.Suyonaprzedewszystkimodkrywaniuprawdyorazprzywracaniusprawiedliwoci,bu-dowaniupamicistanowicejfundamenttosamoci.Zpamiciiprawdypyniepojednanie.

NajwikszczciInstytutuPamiciNarodowejjestarchiwum.Zgromadzonownimjuponad91kmakt.W2015r.zasbarchiwalnypowikszysiokolejne450mb.Najwicejdokumentwpozyskanozurzdwwojewdzkich, jednostekpolicji iwiziennictwa,sdwiprokuratur.Zna-czcywzrost,wporwnaniuzpoprzednimilatami,liczbyprzekazanychmateriaw,spowodowanybyopracowaniemwIPNkataloguprzepiswprawnychstanowicychpodstawdostosowaniare-presjiwczasiedyktaturykomunistycznejidokonaniempodtymktemprzeglduarchiwwwieluinstytucji.

Wartozauway,eIPNgromadzitakekolekcjepochodzceodprywatnychdarczycw,wspo-sb istotnyuzupeniajonedostpnyzasbrdowy.Wostatnimczasie InstytutaktywniezabiegaopozyskaniespuciznwybitnychPolakwzmarychpozagranicamikraju.W2015r.dozasobuarchi-walnegoIPNwczonokolekcjeprof.StanisawaBbr-Tylingoorazprof.AnnyMariiCienciay.

Kolejne cennemateriay, ktre udostpnionodziki przejciu ich przez IPN, to akta tak zwanejKomisjiCiemniewskiego,dziaajcejw1992r.,orazpowoanejwtymsamymrokukomisjinadzwy-czajnejdozbadaniaskutkwstanuwojennego(materiaypozyskanozarchiwumSejmu).ZAgencjiBezpieczestwaWewntrznegouzyskanomateriay,ktreposuyydostworzeniatakzwanejlistyMilczanowskiegow1991r.KopiecyfrowetysicycennychdokumentwdotyczcychdziejwPolskiIPNuzyskaodinstytucjipartnerskichzEstonii,Gruzji,USA,UkrainyiWgier.Wikszoznichdo-tyczyokresuIIwojnywiatowej.Wykorzystujesijewpracachbadawczychorazwpracypowoanegow2014r.CentrumUdzielaniaInformacjioOfiarachIIWojnywiatowej.

Informacja o dziaalnoci IPN w 2015 r.

8

Wznaczcysposbzredukowanyzostatakzwanyzbirzastrzeony.Zmniejszysionw 2015 r . o6819jednostekarchiwalnych(ponad30mb).Byatonajwikszaredukcjawdotychczasowejhisto-riiInstytutuPamiciNarodowej.Dzikiwczeniejszymprzygotowaniomizakupieniuodpowiedniegosprztuwminionymrokurozpocztoodczytprzechowywanychwtymzbiorzetammagnetycznych.WewsppracyzABWudaosiodczytazawarto263nonikw,ktrewkrtcepowinnyrwniezostaprzekazanedooglnodostpnejczciarchiwumIPN.

Od2012 r. Instytut PamiciNarodowej realizuje projektCyfroweArchiwum. Jest to unikatowai nieustanniemodyfikowana baza danych umoliwiajca wyszukiwanie informacji i interesujcychuytkownikamateriawarchiwalnych.W2015r.dosystemuwprowadzonoopisyponad170tys.jed-nostekarchiwalnych,wieleinnychuzupenionoipoprawiono.Indeksosobowyuzupenionoo1,2mlnnowychzapisw.Rwnoleglerozbudowywanyjestoglnodostpnyinwentarzarchiwalny,publikowanynastronieIPN(w2015r.opublikowanoponad407tys.nowychopiswjednostek).

WanymzadaniemarchiwumIPN,realizowanymod2011r.jestprzygotowywaniewnioskwdoPrezydentaRPonadanieKrzyaWolnociiSolidarnocizasuonymdziaaczomopozycjiantyko-munistycznej.W2015r.PrezesIPNwystosowa882takiewnioski.Od2013r.InstytutPamiciNa-rodowej organizuje take uroczystewrczanieKrzyaWolnoci i Solidarnoci;wminionym rokuodznaczono1078osb,wwikszocipodczas30uroczystociprzygotowanychprzezIPN.Jesttowa-nyelementdziaalnoci,pozwalajcynasymboliczneuhonorowaniebohaterwnajnowszejhistorii,wduejmierzeosb,ktrychzasugizostayzapomnianetakewspoecznociachlokalnych.Wieleuroczystocimarodowiskowycharakter,pozwalajcnaodbudowzerwanychprzezlatawizi.IPNodkilkulatdwarazydorokuorganizujespotkaniaprzedstawicieliorganizacjiskupiajcychdawnychopozycjonistw,stwarzajcwtensposbplatformdointegracjirodowiskaiformuowaniajegopo-stulatw.

NoweobowizkinaIPNnaoyaustawaodziaaczachopozycjiantykomunistycznejorazosobachrepresjonowanych,ktraweszawycie31sierpnia2015r.InstytutuczestniczywprzygotowaniutejustawyprzezSenatRP.Mimoizostaaonawsposbniekorzystnyzmienionawtrakciepracwizbieniszejparlamentu,stanowionawanykrokwkierunkuuznaniastatusuosb,ktrymzawdziczamyniepodlegoPolskiorazudzieleniawsparciatymznich,ktreznajdujsiwtrudnejsytuacjimate-rialnej.Dokoca2015r.wzwizkuzrealizacjtejustawywydano735decyzjiadministracyjnychorazzrealizowano613wnioskwowydaniedowodwdziaalnociopozycyjnej.

MimotrwajcegoprocesuzmniejszanialiczbyprokuratorwpionuledczegoIPNw2015r.zako-czonoponadtysicledztw.661znichdotyczyozbrodnikomunistycznych,387zbrodniniemieckichzokresuIIwojnywiatowej,a30innychspraw.Wminionymrokudosdwskierowano14aktwoskareniaprzeciwko16osobom.Oznaczato,eutrzymasistay,aczkolwiekniewielkiwzrostliczbysprawkierowanychdosdw(w2011r.7aktwoskarenia,objtonimi9osb).

Niewielki odsetek ledztw koczcych si sformuowaniem aktu oskarenia wynika nie tylkoz trudnoci zwizanych z prowadzeniempostpowaw sprawie zbrodni popenionych przedwielulaty.ZgodniezprzepisamiustawyoIPNprokuratorzypionuciganiazbrodniszobowizaniprowa-dziledztwotakewsytuacji,gdyzgrywiadomo,eniezakoczysionopostawieniemsprawcwprzedsdem.Ichcelemjestwszechstronnewyjanienieokolicznocizbrodni,wtymustaleniemoli-wiepenejlistyofiar.Okrelanajesttejejkwalifikacjaprawna,wtensposbnietylkonastpujepolatachsymboliczneprzywrceniesprawiedliwoci,ale take jednoznacznewsensieprawnymokre-leniedanejzbrodni.Wwieluprzypadkachprokuratorzydokonujtakeistotnychustale,wanychzpunktuwidzeniabadahistorycznych.Cennymrdemdlahistorykwzpewnocibdprotokoyprzesuchaniektrychwiadkw(w2015r.przesuchano4070osb).

Jednymzeledztw,ktrebudznajwikszezainteresowaniespoeczne,jestpostpowaniewsprawiezabjstwaofiarobawyaugustowskiejzlipca1945r.W2015r.kontynuowanoakcjzbieraniamateriaugenetycznegoodbliskichofiar,cowprzyszociumoliwiichidentyfikacj.Przeomoweznaczeniemasporzdzonaprzezbiegych,napodstawiezdjlotniczychisatelitarnych,opinianatematmoliwych

Wstp

9

miejscpochowaniazamordowanych.NajbardziejprawdopodobneznichznajdujsipozaobecnymigranicamiPolski,aichsprawdzeniewymagabdziezgodywadzBiaorusi.

W2015 r. prokuratorzypionu ledczego IPNkontynuowali akcje Ostatni wiadekoraz Maszprawo.Wramachtejpierwszejnapodstawiezeznawiadkwwszczto9postpowa,zawtokudrugiejpomocyprawnejudzielono142osobom.

ProkuratorzyOddziaowychKomisjiciganiaZbrodniprzeciwkoNarodowiPolskiemuangaujsirwniewprocesposzukiwaszcztkwofiarterrorukomunistycznego.WBiaymstokuw2015r.kontynuowanopracenatereniemiejscowegoaresztu.cznieod2013r.odnalezionoszcztki386ofiar,zamordowanychizmarychwczasieokupacjiniemieckiejiwokresiedyktaturykomunistycznej.

W2015r.SamodzielnyWydziaPoszukiwaIPNkontynuowaszerokozakrojonepracezmierzaj-cedoodnalezieniaszcztkwonierzyNSZoddziaukpt.HenrykaFlameps.Bartek,zamordowa-nychw1946r.naOpolszczynie.Rezultatpraceteprzyniosydopierowmarcu2016r.PowodzeniemzakoczyysiposzukiwanianieoznaczonychmogiofiarnacmentarzuBrdnowskimwWarszawie.Odkryto szcztki szeciuosb, zktrychdwiezidentyfikowano (por.ZygmuntKska iAleksanderGska).Pracebdkontynuowanew2016r.OdnalezieniemszcztkwofiarzakoczyysitakepraceprowadzonewGdasku,Pocku,RzeszowieiTarnowie.

Dzikipowoanejw2012r.przezInstytutPamiciNarodowejiPomorskiUniwersytetMedycznywSzczeciniePolskiejBazieGenetycznejw2015r.zidentyfikowanopiofiarterrorukomunistycznego(MarianKaczmarek,JzefKozowski,StanisawKutryb,EdwardPytko,DanutaSiedzikwna)orazdwieofiaryokupacjiniemieckiej(WacawSadokierskiiPiotrWdoowski).

W2015r.weszawycieustawa,ktraumoliwiaprzenoszeniewspczesnychgrobw,blokuj-cychdostpdomiejscskrytegopogrzebaniaofiarkomunistw.WpierwszymmoliwymmomencieprezesIPNzoyuwojewodymazowieckiegownioskioprzeniesienie194grobwuniemoliwiaj-cychdokoczeniepracposzukiwawczychwkwaterachiIIcmentarzawojskowegonawarszaw-skichPowzkach.

27wrzenia2015r.miaamiejsceuroczystopogrzebu35bohaterw,ktrychszcztkiodnalezionoizidentyfikowanowwynikupracwkwaterze.ZostalionipochowaniwewzniesionymprzezRadOchronyPamiciWalkiMczestwaPanteonieMauzoleum.Uroczystotastaasimoliwadzikirozpocztejw2011r.wsppracyInstytutuPamiciNarodowej,ROPWiMorazMinisterstwaSprawie-dliwoci.Projektposzukiwanianieznanychmiejscpochwkuofiarterrorukomunistycznegozapoczt-kowano,pragncwypenipodstawowyobowizekwobeczamordowanychbohaterwiichbliskich.Jegoefektemjestdzinietylkoodnalezienieszcztkwponad700ofiariidentyfikacja45znich,lecztakeznacznywzrostzainteresowanialosamionierzyWykltych.

DziaalnoedukacyjnaInstytutuPamiciNarodowejniezmienniejestrealizowanawszerokimza-kresieiwrnorodnychformach.Jesttonietylkoedukacjahistorycznasensu stricto,lecztakeedu-kacjaobywatelska,ksztatujcapostawy.Wskazujeonanaznaczeniewartocibliskichwszystkimtym,ktrzypodejmowaliwalkowolnoiniepodlego,broniliprawczowieka.

W2015r.realizowanowielesprawdzonychjudziaa,takichjakprojektyedukacyjneOpowiemCiowolnejPolsce,KamieniepamiciczyOtymniemonazapomnie...spotkaniazkobietami,ktreprzeszypiekoobozwiagrw.NiesabniezainteresowaniekonkursemSprzczkiiguzikizorzekiemzerdzy.Jakcorokuniezwyklebogatabyaofertaskierowanychdouczniwinauczycielilekcji,rajdw,warsztatwiszkole.TylkowramachprojektuLekcjezhistoriinajnowszejdziaalnociedukacyjnIPNobjto35tys.uczniw.Wzrastajcpopularnocicieszsidebatyoksfordzkie,wtrakciektrychuczniowiedyskutujconajwaniejszychkwestiachzwizanychzhistorinajnowsz,nietylkopoznajfakty,lecztakeuczsiregudebatyopartejnaargumentach.IPNniezapominarwnieomodszychodbiorcach,doktrychadresowanyjestprogramedukacjipatriotycznejHistoriawkolorach.

NieustannierozszerzasiofertawystawienniczaIPN.W2015r.powstao20nowychwystaw,eks-ponowanorwnie186wystawpowstaychwlatachubiegych.NajwikszympowodzeniemcieszyasiwystawaMilczc,woaj,prezentowanaw38miejscowociachwPolsceipozajejgranicami.


10

InstytutPamiciNarodowejwykorzystujemoliwoci,jakiewdziaaniachedukacyjnychstwarzaInternet.PortaledukacyjnyIPNwww.pamiec.plw2015r.zanotowa2,5mlnodson(wzrostojednczwartwstosunkudo2014r.).Powstayczterynoweportaletematyczne,powiconeDanucieSie-dzikwnieps.Inka,ks.KazimierzowiJancarzowi,PolskiemuPastwuPodziemnemuorazdziejomStoczniSzczeciskiej.RozwijanyjestkanaIPNnaportaluYoutube,zawierajcyzarwnorelacjezwy-darze i uroczystoci, zapisy konferencji naukowych i dyskusji organizowanych przez Instytut, jakifilmydokumentalneorazprogramytelewizyjnewspprodukowaneprzezIPN.

W2015r.kontynuowanowsppraczTelewizjRepublika,wramachktrejpowstao47odcinkwprogramuZfilmotekibezpieki.WewsppracyzTelewizjPolskzrealizowano34odcinkiprogra-muHistoriadlaCiebiepami.ploraz22odcinkiseriiNarodzinySolidarnoci,przygotowanejwzwizkuz35.rocznicSierpnia80.Duymzainteresowaniemwidzw(2,3mln)cieszysizorgani-zowanywkoprodukcjiIPNiTVPWielkiTestzHistoriiOdniepodlegocidoniepodlegoci.

OdkilkulatInstytutPamiciNarodowejwswojejdziaalnociedukacyjnejwykorzystujemasoweimprezybiegowe.ProjektemwspieranymodsamegopocztkujestdorocznybiegTropemWilczym,organizowanyprzezFundacjWolno iDemokracjazokazjiNarodowegoDniaPamicionierzyWykltych.W2015r.odbysionjuw81miejscowociach,zudziaemponad20tys.osb.

WieledziaaBiuraEdukacjiPublicznejcieszyosiduymzainteresowaniemmediw,copoma-gaowpopularyzacjiwiedzyhistorycznej.ZinicjatywydyrektoraBEPSejm25latpoupadkusystemukomunistycznegoprzyjustawoustanowieniuNarodowegoDniaZwycistwa(8maja),znoszctymsamymkomunistycznydekretoNarodowymwicieZwycistwaiWolnoci9maja.Szczeglnuwa-gmediwprzykuydziaaniazmierzajcedolikwidacjiostatniejwPolsceulicynoszcejimiBole-sawaBieruta.Byyoneczciprowadzonychodlatdziaanarzeczzmianynazwulic,odwoujcychsidokomunistycznychpatronw.Wramachrealizowanegood2013r.projektuPatroninaszychulicw2015r.wydano14nowychbroszurpopularyzujcychbohaterwpolskiejhistoriiXXw.

W 2015 r. zwykorzystaniem formuy dziaajcego od latwWarszawieCentrumEdukacyjnegoIPNPrzystanekHistoriaim.JanuszaKurtyki,wewsppracyzrnymipodmiotamipowoanokil-kadziesitlokalnychPrzystankwHistoria.Zrnczstotliwociodbywajsiwnichwykady,dyskusje,promocjeksiek.WtensposbIPNwsposbregularnydocierazeswojofertdomiejsc,wktrychniemaswoichoddziawanidelegatur.

W ramach dziaalnoci edukacyjnej IPNwsppracuje zwieloma partnerami takimi jak szkoy,orodkidoskonalenianauczycieli,muzea,stowarzyszeniaifundacje,wadzesamorzdowe,media,or-ganizacjeharcerskieitp.

WanrolwdziaalnocinaukowejiedukacyjnejInstytutuPamiciNarodowejodgrywajrocz-nicewanychwydarzehistorycznych.W2015r.wsposbszczeglnywyeksponowano75.rocznicZbrodniKatyskiej(m.in.wramachszstejedycjiprzegldufilmowegoEchaKatynia,zorganizo-wanejw30miastach)i35.rocznicpowstaniaNSZZSolidarno.Wieleinicjatywzwizanychbyoz70.rocznicwydarzez1945r.,wszczeglnocikonferencjijataskiej,porwaniaszesnastuprzy-wdcwPolskiPodziemnejorazobawyaugustowskiej.Toostatniezagadnieniepopularyzowanom.in.wwyprodukowanymwsplnieztelewizjBiesatfilmiedokumentalnym.

Dziaalno naukowa IPN koncentruje si wok jedenastu centralnych projektw badawczych.Czteryznichmajod2011r.decyzjRadyIPNcharakterpriorytetowy:Ziemiepolskiepodokupa-cj19391945,WadzePRLwobeckryzyswspoecznychiopozycjidemokratycznej19561976,StrukturyidziaalnoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej,Polskaemigracjapolityczna1939 1990.Realizowanychjesttake14wydziaowychioddziaowychprojektwbadawczych.Wwieluznich,oprczpracownikwIPN,uczestnicztakehistorycyreprezentujcyinneorodkinaukowe.

Wynikipracprowadzonychwramachposzczeglnychprojektwprezentowanesm.in.wtrakciekonferencjinaukowych.W2015r.zorganizowano53takiekonferencjeoraz23seminariaisesjeocha-rakterzepopularnonaukowym.RozwojowimodychbadaczysudoroczneZimowaiLetniaSzkoyHistoriiNajnowszej.

Wstp

11

IPNrealizujerwniedziaaniaocharakterzedokumentacyjnym.W2015r.kontynuowanoreali-zacjwieloletnichprojektwIndexPolakwzamordowanych i represjonowanychzapomocydomwokresieIIwojnywiatowejorazStratyosoboweiofiaryrepresjipodokupacjniemieck1939 1945.Dokomputerowejbazytegoostatniegoprojektuzostaydodanedaneo688292osobach.cz-niebazaprojektuzawierainformacjeo4912078ofiarachrepresjiniemieckich.WramachprogramuNotacjew2015r.zebrano173relacjewiadkwhistorii.

W2015r. InstytutPamiciNarodowejwyda cznie195publikacji.Ponadtowformiecyfrowejudostpniono40wczeniejszychwydawnictw.Zpublikacjiocharakterzeedukacyjnymwartowspo-mnieonowejgrze7. W obronie Lwowa, seriikomikswWojenna odyseja Antka Srebrnego i teceedukacyjnejPolskie podziemie niepodlegociowe 19441956.Zksieknaukowychszczeglnymzain-teresowaniemcieszyysiopracowanieDominikiCzarneckiejpowiconepomnikomwdzicznociArmiiCzerwonej, biografiaMichaaRoli-ymierskiego (Jacka Paki i JerzegoPoksiskiego), pracazbiorowaohistoriiFederacjiModzieyWalczcejorazprzygotowanaprzezSawomiraKalbarczykabiografiaKazimierzaBartla.W2015r.wydanopolskietumaczeniewanejpracyAlfredaReischaopi-sujcejfascynujcedziejetajnegoprogramudystrybucjiksiekzaelaznkurtyn.WielecennychopracowaukazaositakewseriachwydawniczychposzczeglnychoddziawIPN.Zpracpopula-ryzujcychwiedzhistorycznnaplanpierwszywysuwasiSto lat harcerstwa,autorstwaWojciechaHausneraiMarkaWierzbickiego,wartorwniewspomnieoPoczcie prezydentw Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodstwie,wydanymzokazji25.rocznicyprzekazaniaprzezprezydentaRyszardaKa-czorowskiegoinsygniwIIRzeczypospolitej.

InstytutPamiciNarodowejwsplniezeStudiumPolskiPodziemnejwLondyniewydapierwszytom(wdwuwoluminach)nowego,poprawionegoiposzerzonegowydaniapomnikowegodzieaArmia Krajowa w dokumentach 19391945.W2015r.podpisanorwniewieloletniumowowydaniuzapi-skw(Pro memoria)sporzdzanychwlatach19481981przezPrymasaPolskikard.StefanaWyszy-skiego.Tomonumentalnedzieoobliczonejestna30tomw,zktrychpierwszepowinnyukazasijuw2016r.

WyrazemuznaniadlapublikacjiIPNslicznenagrodywkonkursachoglnopolskichiregional-nych.

InstytutPamiciNarodowejjestrwniewydawcdwupismocharakterzepopularnonaukowym(Pami.pliCzasyPismo.OhistoriiGrnegolska)oraztrzechperiodykwnaukowychApa-ratRepresjiwPolsceLudowej19441989,PrzegldArchiwalnyInstytutuPamiciNarodowejorazPamiiSprawiedliwo.Dwaostatnieztychpismw2015r.otrzymaywyszniuprzednioliczbpunktwwocenieparametrycznejMinisterstwaNaukiiSzkolnictwaWyszego.

DziaalnolustracyjnaIPNobejmujeweryfikacjowiadczelustracyjnychskadanychprzezoso-bykandydujcenafunkcjepubliczneopisaneustaworazsporzdzaniepublikowanychwInternecieczterechobszernychkatalogw(osbsprawujcychnajwaniejszefunkcjepubliczne,osbrozpraco-wywanych przed 1989 r., funkcjonariuszy aparatu bezpieczestwa oraz osb sprawujcych funkcjekierowniczewczasiedyktaturykomunistycznej).W2015 r.wkatalogach tychopublikowanonowezapisydotyczceponad14tys.osb.

W2015 r. do IPNnapynoponad70 tys. nowychowiadcze lustracyjnych,wikszo z nichwzwizkuzwyboramisamorzdowymi.Zweryfikowano9460owiadcze,bliskodwukrotniewicejnipilatwczeniej.Wzrostliczbyweryfikowanychwostatnichlatachowiadczezostaosignitybezwzrostuzatrudnienia,jedynedzikiusprawnieniupracyposzczeglnychkomrekIPN.Dosdwskierowano133wnioskiowszczciepostpowanialustracyjnegooraz9stanowiskwsprawachtzw.autolustracji.W168sprawachzapadyprawomocneorzeczeniasdowe,wtymw124uznajcekwe-stionowaneowiadczeniazaniezgodnezprawd.

DziaalnomidzynarodowaInstytutuPamiciNarodowejobejmujekilkasfer.PierwszznichsdziaaniaskierowanedoPolakwmieszkajcychpozagranicamikraju.Obejmujeonaprzedewszyst-kimprzedsiwziciaocharakterzeedukacyjnym,realizowanewramachProgramuPolonijnegoIPN.


12

Duouwagipowicasiwsparciudziaalnocipolskichszk(m.in.przezdostarczaniepomocyedu-kacyjnych) oraz szkoleniu nauczycieli. Instytutwsppracuje take z dziaajcymi na emigracji in-stytucjamigromadzcymicennearchiwa.W2015r.pomocywopracowaniuidigitalizacjiarchiwwudzielonoMuzeumPolskiemuwRapperswilu,BibliotecePolskiejwParyu,PolskiemuInstytutowiNaukowemuwAmeryce,StudiumPolskiPodziemnejwLondynieorazInstytutowiJzefaPisudskie-gowNowymJorku.Tejostatniejinstytucjiudzielonotakeznaczcegowsparciawprzeniesieniuzbio-rwarchiwalnychnaskutekzmianysiedziby.

Drugasfera towsppracazzagranicznymi instytucjamipartnerskimi.Maonazarwnocharak-ter bilateralny (w2015 r. szczeglniewielewsplnychdziaa zrealizowano zwgierskimKomite-temPamiciNarodu), jak iwielostronny.Najwaniejsze formywsppracywielostronnej zwizaneszfunkcjonowaniemEuropejskiejPlatformyPamiciiSumieniaorazEuropejskiejSieciInstytucjiZajmujcychsiArchiwamiTajnychSub.WramachdziaalnocitejostatniejIPNzaangaowasiwprzygotowaniemidzynarodowejwystawyByAnyMeans.CommunistSecretPoliceandPeoplesEverydayLife,ktrejpremieramiaamiejscewpadzierniku2015r.wBerlinie.Podobniejakwostat-nichlatachIPNdzielisiswoimdowiadczeniemwrozliczeniachzprzeszoci.InstytutodwiedziygrupyzAlbanii,Indonezji,Rosji,TunezjiiUkrainy.

Nieulegawtpliwoci,enajwaniejszymrezultatemwsppracydwustronnejw2015r.jestpowo-aniewsplniezUkraiskimInstytutemPamiciNarodowejPolsko-UkraiskiegoForumHistorykw.Jegozadaniemjestwznowieniedialoguhistorycznego,skupiajcegosiwoknajtrudniejszegookresuwzajemnychrelacji,lat19391947.Pierwszeposiedzenieforumodbyosiwlistopadzie2015r.Dzia-alnoforumstanowiwanykroknadrodzedopojednaniaPolakwiUkraicw.

TrzeciobszaraktywnocimidzynarodowejIPNzwizanyjestzupowszechnianiemwiedzyohi-storiiPolski.JednymzpodstawowychnarzdziwtymobszarzeszagraniczneprezentacjewystawIPN.W2015r.prezentacjetakiemiaymiejsceponad70razy,cojestnajwikszymosigniciemwdo-tychczasowychdziejachInstytutu.SzerokimechemwRosjiodbiasipublikacjawKomsomolskojPrawdzieogoszeniapowiconegolosomszesnastuprzywdcwPolskiPodziemnej.Oprczdziaaedukacyjnychistotnejestrwniedocieraniedoprzedstawicielirodowisknaukowych,coumoliwiaorganizacjamidzynarodowychkonferencjinaukowych(w2015r.byoich17).

*DorobekInstytutuPamiciNarodowejmonamierzyliczbzrealizowanychprojektwnaukowych

iedukacyjnych,wydanychpublikacji,zorganizowanychkonferencji,zakoczonychledztw,zgroma-dzonychdokumentw,zweryfikowanychowiadczelustracyjnychitp.Najwaniejszejestjednakto,czego niemona precyzyjnie zmierzy odkryta prawda, przywrcona sprawiedliwo i godno,umocnienietosamociwsplnotyzakorzenionejwprzeszoci.Jesttorezultatcodziennejwytrwaejpracysetekosb,traktujcychswojdziaalnowkategoriachsubynarzeczofiaribohaterworaznarzeczwspczesnegopokoleniaPolakw,ktrzyniezrozumiejsamychsiebieiniezrzucbalastuzniewoleniabezodniesieniadoprzeszoci.

Sprawozdanie z dziaalnoci Rady IPN

13

1. Sprawozdanie z dziaalnoci Rady IPN

Rok2015bypitymrokiemdziaalnociRady.Wtymokresierealizowaaonadziaaniawdo-tychczasowym skadzie: prof.AndrzejChojnowski, prof.AntoniDudek, prof.Andrzej Friszke,drAntoniKura,drhab.GrzegorzMotyka,drArturMudrecki,prof.BolesawOrowski,prof.An-drzejPaczkowskiiprof.TadeuszWolsza.

PracamiRadyod5kwietnia2014r.do4kwietnia2015r.kierowaGrzegorzMotyka,azastp-camiprzewodniczcegobyliAntoniDudek iArturMudrecki.Naposiedzeniuwdniu26marca2015r.odbyysiwyborywadzRadywzwizkuzupywemrocznejkadencji.Wwynikutajne-gogosowaniaprzewodniczcymRadyod5kwietnia2015r.zostaAntoniDudek,azastpcamiprzewodniczcegoAndrzejFriszke,ArturMudreckiiTadeuszWolsza.Radaodbyawrokuspra-wozdawczym19posiedze.OprczczonkwRadyuczestniczyliwnichPrezesIPNdrukaszKamiskilubdelegowaniprzezniegoprzedstawiciele,ktrzyinformowaliobiecychsprawachInstytutuorazodpowiadalinapytaniaiinterpelacje.WzalenociodtematuobradwposiedzeniachuczestniczylidyrektorzylubwicedyrektorzyodpowiednichpionwInstytutuorazpracownicyme-rytoryczni.

Rada,kontynuujcswojewczeniejszedziaaniazwizanezrealizacjprogramwbadawczych,wysuchaainformacjiiprzedstawiaswojespostrzeenianatematdalszychpracdotyczcychreali-zacjicentralnychprojektwbadawczych,powiconych:dziaalnociPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejw latach19481990(9 lipca);strukturomimetodomdziaaniaaparatubezpiecze-stwaorazaparatowibezpieczestwawwalcezpodziemiempolitycznymizbrojnym19441956(24wrzenia);orazopozycjiwPolsce19761989.EncyklopediiSolidarnoci(22padziernika).Z kolei 26 lutego omwia harmonogram prac archeologiczno-ekshumacyjnych prowadzonychprzez Instytut pod kierownictwemdr. hab.Krzysztofa Szwagrzyka, Penomocnika Prezesa IPNds. poszukiwa nieznanych miejsc pochwku ofiar terroru komunistycznego z lat 19441956.26marcanatomiastwysuchaainformacjiiomwiawsppracInstytutuzPomorskimUniwersy-tetemMedycznymwramachPolskiejBazyGenetycznejOfiarTotalitaryzmw.Tematemjejobradbyatakeproblematyka:organizacjimidzynarodowych,krajowychiregionalnychkonferencjina-ukowychIPN(29stycznia)orazdziaalnociedukacyjnejidystrybucjiwydawnictw(18czerwca),wrezultacieczegowyraziaswojepoparciedlaprzedstawionychprzezkierownictwoBiuraEduka-cjiPublicznejgwnychkierunkwaktywnociInstytutuw2016r.orazzaapelowaaoposzerze-niezakresuoddziaywaniaprowadzonejprzezInstytutakcjiedukacyjnej,wskazujcwprzyjtymstanowiskukonkretnepolaaktywnoci.W trakcieposiedzenia10wrzeniadyskutowaazkoleinatematprojektwbadawczych,edukacyjnych,wystawienniczych,wydawniczychiarchiwalnychrealizowanychwramachwsppracyzagranicznejInstytutu.

8padziernikaprzedmiotemdyskusjiRadybyadziaalnopionuarchiwalnego.Omwionowwczasprocesuzupenianiainwentarzaarchiwalnegoorazwysuchanoinformacji,czywzwiz-kuzapelemRadyz2014r.,skierowanymdowaciwychsubspecjalnych,nastpiaintensyfika-cjaprzeglduwyodrbnionego,tajnegozbioru,oktrymmowawart.39ustawyzdnia18grudnia1998r.oInstytuciePamiciNarodowej.


14

Rada,dziaajcnapodstawieart.39ust.3ustawyoIPNpodja24decyzjestwierdzajcenie-wanodecyzjiprezesazatwierdzajcychzastrzeeniedostpudookrelonychdokumentw.Napodstawieart.36ust.9ustawyoIPNpodja26postanowiezawierajcychopiniwzwizkuzezoonymidoPrezesaIPNodwoaniaminadecyzjeodmawiajceudostpnieniadokumentwwceluprowadzeniabadanaukowychlubpublikacjimateriauprasowego.13sierpniaprzyjastanowiskowsprawiesprawdzenia,jakpostrzeganyjestpionarchiwalnyIPNprzezzewntrznychuytkowni-kwiprzeprowadzeniawtymceluankietowegobadaniaosbkorzystajcychzzasobuarchiwalnego.

WtrakcieposiedzeRady28maja,5 i26 listopadawysuchanozkolei informacjina tematsytuacjikadrowej idziaalnocipionu lustracyjnegowzwizkuzart.4pkt157ustawyzdnia18padziernika2006r.oujawnianiuinformacjiodokumentachorganwbezpieczestwapastwazlat19441990oraztrecitychdokumentw.Radaomwiasprawyzwizanezprzygotowywa-niemipublikowaniemkatalogwprzezBiuroLustracyjne(wtejsprawieprzyjto28majapisemnestanowisko)orazszczegowezasadyanalizyowiadczelustracyjnych.

Radazajmowaasitake: wysuchaniem i omwieniem przygotowa Instytutu do obchodw 15-lecia jego istnienia

(8stycznia), omwieniemiprzyjciemInformacjiodziaalnociInstytutuPamiciNarodowejKomisji

ciganiaZbrodniprzeciwkoNarodowiPolskiemu,skadanejprzezPrezesaIPNSejmowiiSenato-wi(12marca),

zbadaniemrealizacjizarzdzeniaPrezesaIPNwsprawieprzeprowadzaniawBiurzeEdukacjiPublicznej(centralaioddziay)ocenyokresowejpracownikw(23kwietnia),

wysuchaniem informacji na temat sposobu funkcjonowaniaobsugi prawnej i audytuwe-wntrznego(7maja),

postpemrealizowanychprzezIPNinwestycjibudowlanychorazdalszymiplanamiwtymzakresie(13sierpnia),

dziaalnociOddziauInstytutuPamiciNarodowejweWrocawiu(10wrzenia), omwieniempolitykiinformacyjnej(10grudnia),wzwizkuzpodjciemuchwayzmieniaj-

cejstatutInstytutuwczcidotyczcejstrukturyorganizacyjnej.Radapozapoznaniusizzaoe-niamipolitykiinformacyjnejInstytutuprzyjastanowisko,bypodejmowanedziaaniabyyspjneiwzmacniaywizerunekIPNjakocaoci,anietylkoposzczeglnychjegopionw.

Ponadtopodczasposiedzenia9kwietniaRada,zgodniezart.24austawyoIPN,omwiaprzed-ooneprzezPrezesa IPNSprawozdanie zdziaalnoci IPNza2014 r., ktreprzyjaomiomagosamiprzyjednymgosieprzeciwnym.

CzonkowieRadyaktywnieuczestniczyliworganizowanychlubwsporganizowanychprzezInstytutprzedsiwziciach.

Doktorhab.GrzegorzMotykawystpizwykademnakonferencjinaukowejdwKrajuWar-ty(19391945).Noweperspektywybadawczewodzizokazji70.rocznicyzakoczeniaIIwojnywiatowej(1213lutego)orazuczestniczywobradachPolsko-UkraiskiegoForumHistorykwwKi-jowie(24listopada).WziteudziawkonferencjinaukowejJatarzeczywisto,mitipamiwGdasku,wEuropejskimCentrumSolidarnoci(1920lutego),wktrejuczestniczylitakeprofeso-rowieAntoniDudek,AndrzejFriszkeiTadeuszWolsza,orazOjczyznaobrocyswemu.Weteraniikombatanci,jakoproblemspoecznyipolitycznywPolscewXXwieku,wLublinie(2527listopada).

ProfesorTadeuszWolszaby uczestnikiemmidzynarodowychkonferencji naukowych: Hi-storiazdrowiaichorobywEuropierodkowo-Wschodniejpo1945r.wWarszawie(1415pa-dziernika),orazGuag.Struktury,kadry,winiowieorganizowanejpodpatronatemIPNwBe-chatowie (23 grudnia).Uczestniczy tew IX Polonijnych Spotkaniach zHistoriNajnowszpodWarszaw(29czerwca10lipca).Ponadtowramachobchodw15-leciaIPNwSzczecnie(2325kwietnia)wziudziawprezentacjiCentralnegoProjektuBadawczegoAparatwadzywobecrodowisktwrczych,dziennikarskichinaukowychwPRL.

Sprawozdanie z dziaalnoci Rady IPN

15

ProfesorAndrzejChojnowskiuczestniczywkonferencjipowiconejCentralnemuProjektowiBadawczemuAparatwadzywobecrodowisktwrczych,dziennikarskichinaukowychwPRLwSzczecinie(24wrzenia).WygosiwykadnaoglnopolskiejkonferencjinaukowejNietylkoPoprostu.PrasawPRLwdobieodwily(19551958)wWarszawie(2324listopada),naktrejwystpitakeprof.Friszke.

Prof.AndrzejPaczkowskiwystpizwykadamipodczasIXLetniejSzkoyHistoriiNajnowszej(712wrzenia)obokprofesorw:DudkaorazFriszke.PodczaskonferencjiPolandintheHeartofEuropeanHistorywJabonnie(2330sierpnia)wygosiwykadMartial Law in Poland 198183 . NakonferencjiPoliticalJusticeorganizowanejprzezIPNiDHI(1214marca)wygosireferat:Zbrodnia, kara, chciwo polskie rozliczenia przestpstw okupacyjnych i kolaboracji.Wystpo-watenakonferencjiPojednejidrugiejstronieliniiRibbentropMootow.Okupacjaniemieckaisowieckaziempolskichwlatach19391941wporwnaniuwWarszawie(2930wrzenia).Po-nadtouczestniczywmidzynarodowejkonferencjinaukowejWcieniuzimnejwojny.TerroryzmkrajowyimidzynarodowywbyychpastwachkomunistycznychwWarszawie(89padzier-nika).ProfesorPaczkowskiwrazzprof.FriszkewygosilitakewykadynakonferencjinaukowejZeszytyHistorycznezperspektywypwieczaWarszawa(2021padziernika).Uczestni-czyoprczprofesorwDudka iFriszkewkonferencji SolidarnoPolakwdziedzictwo,dylematyikontrowersjewodzi(2wrzenia).Bytake,wrazzprof.Dudkiem,uczestnikiemmidzynarodowejkonferencji25lateuropejskichdowiadczewrozrachunkuzdyktaturkomu-nistycznwWarszawie(15czerwca).Wrazzdr.hab.Motykuczestniczywdorocznymprzegl-dziebadaBiuraEdukacjiPublicznejwSieniawie(1416grudnia).

ProfesorAntoniDudekpozawymienionymijudziaaniamiuczestniczywpublicznychdys-kusjachzcykluHistoriazPiotremSkwieciskimorazKrakowskaLoaHistoriiWspczesnejwWarszawie,wCentrumEdukacyjnymInstytutuPamiciNarodowejim.JanuszaKurtykiPrzy-stanekHistoriaprzyul.Marszakowskiej21/25.WygosiwykadywWarszawiepodczasorgani-zowanychiwsporganizowanychprzezInstytutkonferencjinaukowych:Rok1945zniewolenieczywyzwolenie?(20maja),Odnadzieidoniepodlegoci.NSZZSolidarno19801989/90(1618wrzenia)orazPwiekupniej.Listbiskupwpolskichdoniemieckichz18listopada1965r.(17listopada).

ProfesorOrowskiwygosiotwierajcyreferatnawsporganizowanejprzezIPNkonferencjinaukowej Polskamyl technicznaw IIwojnie wiatowejwCentralnejBiblioteceWojskowej(13maja). By take redaktoremmerytorycznym publikacjiPolski wkad w przyrodoznawstwo i technik. Sownik polskich i zwizanych z Polsk odkrywcw, wynalazcw oraz pionierw nauk matematyczno-przyrodniczych i technikiwydanejprzezInstytutHistoriiNaukiim.L.iA.Birken-majerwPANiInstytutPamiciNarodowej.

Zokazji34.rocznicywprowadzeniastanuwojennegoIPNprzygotowadziaaniaedukacyjne,w tymzorganizowaprzejazdypoWarszawiespecjalnegoautobususzlakiemmiejsc iwydarzestanuwojennego,wktrychudziawzilim.in.profesorowieDudek,FriszkeiPaczkowski.Profe-sorowiewygosiliprelekcjezwizanezrealiamitamtegookresu.

UczestnictwoczonkwRadyworganizowanychiwsporganizowanychprzezIPNprzedsi-wziciachnaukowychiedukacyjnychpozwalanabezporedniezapoznaniesizdziaalnociIn-stytutu,uatwiadokonanieocenyskutecznocidziaapodejmowanychprzezInstytutijegopra-cownikw.

Poniewa przewodniczcy Rady jest z urzdu jednoczenie wiceprzewodniczcymKapituyNagrdKustoszPamiciNarodowejiwiadekHistorii,wspotkaniachkapituywrokuspra-wozdawczymuczestniczyliGrzegorzMotykaiAntoniDudek.PonadtoprofesorowieChojnowski,PaczkowskiiWolszawchodzilim.in.wskadkomisjiKonkursuim.WadysawaPobg-Malinow-skiegonaNajlepszyDebiutHistorycznyRoku,wktrymnagradzanesnajlepszeniepublikowa-nepracemagisterskieidoktorskiepowiconehistoriiPolskiiPolakwwXXw.

Zacznik nr 1: Wydawnictwa IPN

17

2. Wsppraca krajowa

2.1. Wsppraca z instytucjami pastwowymi i organizacjami pozarzdowymi

W2015r.kontynuowanybyprojektPoszukiwanianieznanychmiejscpochwkuofiarterrorukomunistycznego19441956,zainicjowanynamocyporozumieniaz10 listopada2011r.mi-dzyPrezesemIPNukaszemKamiskim,ministremsprawiedliwociKrzysztofemKwiatkowskimisekretarzemRadyOchronyPamiciWalkiMczestwaAndrzejemKrzysztofemKunertem.

Wramach tegoprojektuorazwzwizkuzobchodamiNarodowegoDniaPamicionierzyWykltychPrezesIPNzaapelowadobliskichofiarterrorukomunistycznegooprzekazywaniema-teriau genetycznego. Prosi take o udostpnianiewszelkich informacji omiejscach pochwkuofiarkomunizmu,ktrepozwolbadaczomekshumowa,anastpnieidentyfikowakolejnychbo-haterw.Temucelowisuyyspecjalnieprzygotowanespotytelewizyjneiradiowe.

1marca2015r.wPaacuPrezydenckimpodczaskonferencjiidentyfikacyjnejzudziaemPrezy-dentaRPBronisawaKomorowskiegorodzinypiciuosbofiarterrorukomunistycznegoode-braynotyidentyfikacyjneswoichekshumowanychwczeniejkrewnych.Zidentyfikowanito:MarianKaczmarek,JzefKozowski,StanisawKutryb,EdwardPytkoorazDanutaSiedzikwna,ps.Inka.

Wanymmomentemwdziaalnociidentyfikacyjnejbyopodpisanie19czerwca2015r.przezPrezydentaRPBronisawaKomorowskiegonowelizacjiustaw,ktraumoliwidalszekshumacjigodnypochwekofiarterrorukomunistycznegozlat19441956.Nowelabyainicjatywusta-wodawczPrezydentaRPiobjazmianywtrzechustawach:ogrobachicmentarzachwojennych,o cmentarzach i chowaniu zmarychorazo IPN.Nowelizacja stworzyapodstawdo tego, abyzakoczyposzukiwaniaofiarkomunizmunastoecznychPowzkachWojskowych.Praceekshu-macyjnenaczcezostaywstrzymane,gdyzgodniezistniejcyminormamiprawnymiIPNniemgichkontynuowazpowoduznajdujcychsiwgrnejwarstwiegrobwzlat80.Dotychczasprawonieumoliwiaoprzenoszeniagrobwlecychponadszcztkami.

Szczeglnymwydarzeniemw2015r.byuroczystypochwekwDniuPolskiegoPastwaPod-ziemnego(27wrzenia)czcispordekshumowanychizidentyfikowanychbohaterw.Szcztki35bohaterwwalczcychowolnPolsk,azamordowanychprzezwadzekomunistycznewwi-zieniumokotowskim,zgodniezzapowiedzizoonowPanteonie-MauzoleumnaPowzkachWoj-skowychwWarszawie.UroczystorozpoczaMszawitaaobna,ktrazostaaodprawionanapl.Pisudskiego.WPanteonie-Mauzoleumzostalipochowani:StanisawAbramowskiBury,Wa-dysawBorowiecbik,por.HenrykBorowy-BorowskiTrzmiel,BolesawBudelewskiPug,por.EdmundBukowskiEdmund,mjrJanCzeredys,por.JulianCzerwiakowskiJurek,BolesawCzcikOrlik,mjrHieronimDekutowskiZapora,AdamGajdekAgata,por.StefanGowackiSmuga,MarianKaczmarekPawe,ppkStanisawKasznicaMaszkowski,ppkAleksanderKita,mjrBolesawKontrymmudzin,por.JzefKozowskiLas,ZygfrydKuliskiAlbin,Sta-nisawKutrybRy,kpt.StanisawukasikRy,JzefukaszewiczKruk,ppkAntoniOlech-nowiczPohorecki,pkMarianOrlik,HenrykRomanPawowskiHenrykOrowski,por.TadeuszPelakJunak,ppor.pil.EdwardPytko,KarolRakoczyBystry,EugeniuszSmoliskiKazimierz


18

Staniszewski,kpr.pchor.DionizySosnowskiZbyszek,por.ZygmuntSzymanowskiJezierza,mjrLudwikwiderJohannPuk,kpt.AleksanderTomaszewskiAl,por.EdmundTudrujMun-dek,por.WacawWalickiTesaro,por.ArkadiuszWasilewskiBiay,RyszardWidelskiIrydion.

Wuroczystociachpogrzebowychwziliudziaprzedstawicielenajwyszychwadzpastwo-wych,aPrezydentRPAndrzejDudanapisadouczestnikwceremoniispecjalnylist.

Od2011 r. kontynuowana jestwsppraca zorganizacjami zrzeszajcymidziaaczyopozycjiantykomunistycznej.NaspecjalnezaproszeniePrezesaIPNprzedstawicieleorganizacjiopozycyj-nychz lat70. i80.spotkalisiw2015r.wInstytuciedwarazy.Przewodnimtematemspotkabyauchwalonaustawaprzyznajcastatusdziaaczaopozycjiantykomunistycznejlubosobyre-presjonowanejzpowodwpolitycznych.Wypracowywaneprzezopozycjonistwpostulaty,choniespeniajcewpeniichoczekiwa,znalazyswjwyrazwzapisachustawy,ktraweszawycie31sierpnia2015r.Noweprzepisydajmoliwoprzyznaniapomocydziaaczomopozycjiantyko-munistycznejiosobomrepresjonowanym,ktrzyznalelisiwnajtrudniejszejsytuacjimaterialnej.Instytutprzygotowapodstroninternetowwww.ipn.gov.pl/opozycja,naktrejdostpneswnio-skiiszczegydotyczcecaejproceduryotrzymaniastatusudziaaczaopozycjiantykomunistycz-nej.Spotkanie19grudnia2015r.,naktrymobecnabyaZofiaRomaszewskadoradcaPrezydentaRP,przedstawicieleIPNiUrzduds.KombatantwiOsbRepresjonowanych,powiconebyomoliwociomposzerzeniauprawnieprzysugujcychnapodstawiewyejwymienionejustawy.

Wraz z organizacjami studenckimi: Fundacj Odpowiedzialno Obywatelska, Klubem Ja-gielloskim i Niezalenym Zrzeszeniem Studentw Instytut Pamici Narodowej zorganizowaw2015r.akcjModziPamitaj,upamitniajc34.rocznicwprowadzeniastanuwojennego.Wsparponadtogrmiejskpt.Wygrajniepodleg,ktrazostaazorganizowanazokazjiob-chodwNarodowegowitaNiepodlegociprzezKlubJagielloski,atakeFundacjKampanieDumywakcjisprztanianagrobkwofiarpowstanarodowychireimwtotalitarnych,ktraod-byasiwewrzeniuubiegegorokunatrzechwarszawskichcmentarzach.Winicjatywietejlicznyudziawziamodziezeszkwarszawskich,harcerzeorazskauci.

WrokusprawozdawczymIPNwsppracowazeStowarzyszeniemGrupHistorycznZgru-powanieRadosaw.12kwietnia2015r.,wprzeddzie75.rocznicyZbrodniKatyskiejprzeszedulicamiWarszawyVIIIKatyskiMarszCieni.

1sierpniaogodz.17.00wwikszocimiastzawyysyrenyalarmowe,anabudynkachurzdwadministracji samorzdowej zawisy flagi pastwowe.To rezultat apelu Prezesa IPN, dyrektoraMuzeumPowstaniaWarszawskiegoiprezesawiatowegoZwizkuonierzyArmiiKrajowej,abyobchodomrocznicywybuchuPowstaniaWarszawskiegonadacharakteroglnopolski.

W2015r.IPNwsppracowarwniezsamorzdamiwrnychformach:odpatronatwnadprzedsiwziciamiorganizowanymiprzezwadzesamorzdowelubzichudziaem,poczynnyudziaorganizacyjnyiwspfinansowanietychprzedsiwzi.WsplniezwadzamisamorzdowymiIPNwsporganizowam.in. konferencje historyczne, cyklewykadw, imprezy sportowe i koncerty.

PonadtoIPNwsppracowazlicznymiorganizacjamipoytkupublicznego.Wspieranagroda-miorazpomocmerytorycznszkoy,bibliotekipubliczne,domykultury,parafieiinneinstytucje,ktrew2015r.organizowaykonkursy,gryterenowe,prelekcje,spotkaniazewiadkamihistoriinatereniecaejPolski.

2.1.1. Wsppraca IPN w dziedzinie edukacji z instytucjami pastwowymi i organizacjami pozarzdowymi

Szczegln uwag naley powiciwsppracy licznych szk z BiuremEdukacji Publicz-nejIPN,bezporednioizaporednictweminstytucjipodlegychMinisterstwuEdukacjiNarodo-wej.ZarwnonauczycielebraliudziawszkoleniachiwarsztatachorganizowanychprzezIPN,jakiuczniowieuczestniczyliwkolejnychedycjachprojektwikonkurswedukacyjnych.W2015r.

Wsppraca krajowa

19

wszystkieOddziaoweBiuraEdukacjiPublicznejwramachorganizowanychzokazjipodsumowa-nia15-leciaIPNwydarzeprezentowayswjdorobekszerokiejpublicznoci.ZtejokazjiwcaejPolsceodbyysikonferencje,seminariaipiknikihistoryczne.

Wielewydarzeorganizowanychprzezszkoyiinnepodmioty(fundacje,stowarzyszenia,klubyhistoryczne)wPolsceodbywaosipodpatronatemIPN.PonadtoBiuroEdukacjiPublicznejprze-kazaokilkatysicyegzemplarzypublikacjiIPNzprzeznaczeniemnanagrodydlalaureatwkon-kurswhistorycznych,uczestnikwrajdw,biegwhistorycznychorazuroczystocipatriotycznych.

PracownicyBEPIPNwspierajszkoywprzekazywaniumodzieytreciwykraczajcychpozapodstawprogramow.Organizowaneiprowadzoneslekcje,wykady,warsztaty,konwersatoria,seminariaizajciaterenowezwizanezmiejscamipamici.Popularnozdobywajtakieformy,jakdebatyoksfordzkie,dyskusjepanelowe,biegiuliczneczy inscenizacje i rekonstrukcjehisto-ryczne . Prezentowaneswystawyhistoryczne,ktrymtowarzyszlekcje,konwersatoria,warsztatyiwykady.PracownicyBEPIPNprzygotowujiprowadzoglnopolskieiregionalnekonkursyhi-storyczneiprojektyedukacyjnedlauczniw,nauczycieli,studentwidlainnychodbiorcw,atak-ernorodneformydoskonaleniazawodowegodlanauczycielihistorii,wiedzyospoeczestwie,wiedzyokulturze,jzykapolskiegoiinnychprzedmiotwhumanistycznych.

Instytutwsppracujez licznymiplacwkamimuzealnymi (m.in. zMuzeumPowstaniaWar-szawskiego,MuzeumKatyskim,MuzeumHistoriiydwPolskichPolinimuzeamiwbyychniemieckichobozachkoncentracyjnych).

W 2015 r. jednym zwaniejszych przedsiwzi, zwikszajcychmoliwoci docierania doszerokiegoodbiorcy,byo tworzeniesieciPrzystankwHistoria,wzorowanychna istniejcymod2006r.wWarszawieCentrumEdukacyjnymIPNim.JanuszaKurtykiPrzystanekHistoria.ZaichporednictwemedukatorzyIPNstarajsidotrzedodorosychodbiorcw,pozostajcychpoza systememedukacji szkolnej.WPrzystankachHistoria orazwsppracujcych z IPN in-stytucjachodbywajsiskierowanedoszerokiegoodbiorcyspotkaniazcykluKrakowskaLoaHistoriiWspczesnejrealizowanepierwotniewKrakowieiWarszawie,cykldyskusjipodnosz-cychrnekontrowersyjnekwestieznajnowszychdziejwPolskiprowadzonyprzezred.PiotraSkwieciskiego,pokazyfilmoweczypromocjeksiekhistorycznych.

Istotnnowocijestnawizaniewsppracyzklubamisportowymi,zaktrychporednictwemprzekazywanajestwiedzadotyczcanajnowszejhistoriiPolskikibicomsportowym.Takiedziaa-niaspodejmowanem.in.wGdasku,WarszawieiKrakowie.Szczeglneznaczeniewdziaaniachedukacyjnychmiaatake70.rocznicaObawyAugustowskiej.

GwnymiodbiorcamiofertyedukacyjnejIPNsnauczycielehistorii,wiedzyospoeczestwie,jzykapolskiego,religii,wiedzyokulturze,podstawprzedsibiorczoci,atakenauczycieleedu-kacjiwczesnoszkolnejiprzedszkolnej.Niesabncpopularnociwrdmodzieycieszsir-negorodzajuimprezypropagujcewiedznatematnajnowszejhistoriiPolskiwniekonwencjonal-nysposbrajdy,grymiejskie,terenowelekcjehistorii.

W roku sprawozdawczym rwnie oddziay IPN organizoway samodzielne przedsiwziciaorazwsppracowaywichorganizacjizharcerzami,wadzamisamorzdowymiiinnymipodmio-tami.W2015r.odbyosikilkadziesitimpreztegorodzaju,wktrychwzioudziakilkatysicyosb.Czznichprzycignatepubliczno.Szczegowyopisrajdwzob.s.88.

W81miastachPolskiwzwizkuzNarodowymDniemPamicionierzyWykltychodbyysibiegiTropemWilczymorganizowaneprzezFundacjWolnoiDemokracjawewsppracyzIPN.Wbiegachwzioudziaponad20tysicybiegaczy.Uczestnicyzostaliwyposaeniwbro-szuryIPN,Instytutbytakefundatoremokolicznociowychmedali.

W 2015 r. IPN by patronem honorowym trzech warszawskich biegw: Biegu Konstytucji3Maja, Biegu PowstaniaWarszawskiego i BieguNiepodlegoci, co kadorazowowizao siz przekazaniem do pakietw startowych, jakie otrzymuj uczestnicy, historycznychmateriawedukacyjnychzIPN,awniektrychprzypadkachtakeufundowaniemmedali.


20

2.1.2. Wsppraca archiwalna z instytucjami pastwowymi i organizacjami pozarzdowymi

Wzwizkuzwejciemwyciezdniem31sierpnia2015r.ustawyzdnia20marca2015r.odziaaczachopozycjiantykomunistycznejorazosobachrepresjonowanychzpowodwpolitycz-nych(Dz.U.z2015r.,poz.693)IPNprowadziakcjinformacyjndotyczcprocedurokrelo-nychwpowyszejustawie.Wpoowiewrzenia2015r.miaomiejscespotkaniedr.RafaaLe-kiewicza, dyrektoraBiuraUdostpniania iArchiwizacjiDokumentw IPN, zKomisjKrajowNSZZSolidarno,naktrymzostayomwionezasadynabywaniastatusudziaaczaopozycjilubosobyrepresjonowanej.WoddziaachidelegaturachIPNodbywaysispotkaniazterenowy-mistrukturamiNSZZSolidarno,takimijak:ZarzdRegionurodkowo-WschodniegoNSZZSolidarno,ZarzdWojewdzkiNSZZSolidarnowLublinie,ZarzdRegionuNSZZSo-lidarnoZiemidzkiej,XXVIWalneZebranieDelegatwRegionuWielkopolskaNSZZSo-lidarno,jakrwnieczonkamistowarzysze,m.in.ZwizkuWeteranwTrzeciejKonspiracji19561989, Stowarzyszenia Sie Solidarnoci, Stowarzyszenia FederacjiModzieyWalczcej,ZwizkuKonfederatwPolskiNiepodlegej19791989orazStowarzyszeniaOsbInternowanychiRepresjonowanychwStanieWojennymwRadomiu.WtrakciespotkaomawianabyarolaIPNwprocesieprzyznaniastatusudziaaczaopozycjiantykomunistycznejlubosobyrepresjonowanej,przedstawiano take formularze stosownychwnioskworaz procedury dotyczce ich realizacji.

Podczas realizacji wnioskw o przyznanie odznaczeniaKrzyWolnoci i Solidarnoci kon-tynuowanowsppraczorganizacjamispoecznymiistowarzyszeniamiskupiajcymidziaaczyopozycji antykomunistycznejw latach 19561989.Wrd nich naleywymieni: Stowarzysze-nieFederacjaModzieyWalczcej,InstytutHistorycznyNurtuNiepodlegociowegoim.AdamaOstoi-Owsianego,NSZZSolidarno,StowarzyszenieOsbRepresjonowanychwStanieWo-jennym,StowarzyszenieWolniiSolidarni19801989,StowarzyszenieRadomskiCzerwiec76,StowarzyszeniePamiJastrzbskaorazStowarzyszeniePorozumienieKatowickie1980.

W2015r.pionarchiwalnyInstytutukontynuowawsppracz instytucjamizobowizanymiustawowodoprzekazaniadokumentwdozasobuIPN.Prowadzonoprzegldymateriawarchi-walnychwKomendzieGwnejPolicjiorazwkomendachterenowych.Ponadtoprowadzonoprze-gldymateriawarchiwalnychorazdokumentacjiniearchiwalnejprzechowywanejwjednostkachorganizacyjnychsdownictwaisubywiziennej,majcenaceluwytypowaniedokumentwspe-niajcychprzesankiwczeniadozasobuInstytutunapodstawieopracowanegowIPNKataloguprzepiswprawnychstanowicychpodstawdostosowaniarepresjizmotywwpolitycznychorazstosowanychwsprawachprzeciwkosprawcomprzestpstwstanowicychzbrodnienazistowskie,komunistyczneizbrodnieprzeciwkopokojowi,ludzkocilubzbrodniewojenne. PracownicyIPNregularnieuzgadnializpracownikamipolicji,sdwisubywiziennejkwestiorganizacjiiza-kresuprzegldumateriawwarchiwachiskadnicachakttychinstytucji.

WzakresieopracowywaniaizabezpieczaniadokumentacjiaudiowizualnejArchiwumIPNkon-tynuowaowspprac zPapieskimWydziaemTeologicznymwWarszawieCollegiumBobola-num.ProwadzonodigitalizacjmikrofilmwszpulowychzawierajcychdokumentyzarchiwumPapieskiegoInstytutuStudiwKocielnychwRzymieorazarchiwumWielkopolsko-MazowieckiejProwincjiTowarzystwaJezusowego,przechowywanychwzasobieBibliotekiPWTWCollegiumBobolanum.

Wdziedziniedigitalizacji dokumentwpion archiwalny IPNwsppracowa rwnie zCen-tralnymArchiwumWojskowym iArchiwumPastwowymwPoznaniu.Wramach trwajcejod2013r.wsppracyzPolskAkademiNaukBibliotekKrnickzakoczonoskanowaniezbiorwwydawnictwdrugiegoobieguzgromadzonychwtejbibliotece.

Wokresie sprawozdawczymBiuroUdostpniania iArchiwizacjiDokumentw IPNudostp-niaodokumentynapotrzebyinnycharchiwwiinstytucji.Udostpnionedokumentywzbogaci-

Wsppraca krajowa

21

ymerytorycznzawartoprojektwNarodowegoCentrumKultury,CentrumInformatycznegoEdukacji,MuzeumIIWojnywiatowej,ZakaduNarodowegoim.Ossoliskich,InstytutuPami-ci iDziedzictwaRomworazOfiarHolokaustu,Fundacji im.StefanaKorboskiego.NauwagzasugujobszernekwerendynarzeczprojektwrealizowanychprzezMuzeumPowstaniaWar-szawskiego, takich jak:CywilneofiaryPowstaniaWarszawskiego,CichociemniuczestnicyPowstaniaWarszawskiego oraz ekspozycja staa powicona powojennym losom powstacwionierzyWykltych.

PracownicyBUiADIPNuczestniczyliwdoborzemateriawarchiwalnychorazrealizacjipo-szczeglnychodcinkwprogramuTVRepublikaZfilmotekibezpieki,jakrwniewcyklupro-gramwpublicystycznychTVP1Historiadlaciebie,NarodzinySolidarnociorazWielkitestzhistoriinajnowszej.W2015r.pracownicyIPNbraliudziawprzygotowaniuprzezNaczelnDyrekcjArchiwwPastwowychkonferencjiArchiwawotoczeniuspoecznymwXXIwieku.Odbyasiona2122maja2015r.wWarszawie istanowiaXVkonferencjarchiwwpastwEuropyrodkowo-WschodniejzcykluColloquiaJerzySkowronekdedicata.

Wokresiesprawozdawczymkontynuowadziaalnokomitetnaukowyzoonyzprzedstawi-cieliArchiwumIPN,UniwersytetuWarmisko-MazurskiegowOlsztynieiUniwersytetuMikoajaKopernikawToruniu.Celemtegozespou jestmerytoryczneprzygotowaniesympozjwnauko-wych,powiconychproblematycearchiwalnej.2223padziernika2015r.wOlsztynieodbyasitrzeciakonferencjaztegocyklu,zatytuowanaStandaryzacjaarchiwalnegoopisuinformacyjne-go.W2015r.prowadzonorwniewsppracIPNzUniwersytetemAdamaMickiewiczawPo-znaniu.JejrezultatembyadwudniowakonferencjanaukowaNaukipomocniczehistoriiPolskiLudowej.

W wielu oddziaach IPN organizowano warsztaty dla studentw z zakresu rdoznawstwaiarchiwoznawstwa.Ponadtostudencimielimoliwoodbyciapraktykistay,jakrwniepod-jciapracywcharakterzewolontariuszy.Kontynuujcwsppraczeszkoami,pracownicyIPNuczestniczyliwprzygotowywaniuszkolnychkonkurswhistorycznychorazlekcjiarchiwalnych,naktrychomawianabyadziaalnopionuarchiwalnegowpoczeniuzprezentacjwybranychmateriawarchiwalnychorazpomieszczeArchiwumIPN.ArchiwiciIPNuczestniczylirwniewprzygotowaniukonkurswhistorycznych,sympozjwispotkaorganizowanychprzezlokalnestowarzyszeniaorazinstytucjekultury.W2015r.podejmowanebyytemniejtypowedziaania,m.inwramachprogramuedukacjipatriotycznejPolakmayarchiwistkizBiaegostokuprowa-dziyzajciawprzedszkolach.

Wanczdziaalnocipionuarchiwalnegostanowiawsppracazorganamisamorzdute-rytorialnego,stowarzyszeniami,fundacjami,muzeamiwkultywowaniupamiciolokalnychwy-darzeniachhistorycznych,organizowaniuuroczystoci rocznicowychorazopiecenadmiejscamipamici narodowej. Pracownicy IPN brali udziaw przygotowaniu uroczystoci rocznicowych,ktrymtowarzyszyoodsanianiepomnikwlubtablic,np.wodsoniciutablicyupamitniajcejdziaaczyNSZZSolidarnoiinnychorganizacji,internowanychiwizionychwZakadzieKar-nymwPotulicachpowprowadzeniustanuwojennego.Uroczystotastanowiacentralnypunktobchodw35-leciapodpisaniaporozumiesierpniowychwwojewdztwiekujawsko-pomorskim.

Wramachobchodw70.rocznicyzakoczeniamasowychmordwwPonarachpracownicyAr-chiwumIPNuczestniczyliworganizacjiuroczystocirocznicowychnacmentarzuPowzkowskimorazwKatedrzePolowejWPwWarszawie.PonadtobraliudziawcorocznejzbircepienidzynaodnowieniepolskichgrobwnacmentarzuNaRossie,organizowanejprzezSpoecznyKomitetOpiekinadStarRosswWilnieorazuczestniczyliwpracachTowarzystwaMionikwWilnaiZiemiWileskiejOddziawWarszawienadstworzeniemwokolicachul.Wileskiejtzw.ZaktkaWileskiegoprzestrzeniupamitniajcejzwizkiWilnazWarszaw.Naleywymienizaanga-owaniepracownikwBUiADIPNwprzygotowaniekonferencjinaukowejwWarszawieDachauniemieckiobzkoncentracyjnymiejscemmartyrologiiduchowiestwapolskiego(19391945)


22

zwizanejz70-leciemwyzwoleniaKLDachauorazDniKardynaaAdamaKozowieckiegoSJwHucieKomorowskiej,organizowanychprzezFundacj im.KsidzaKardynaaAdamaKozo-wieckiegoSercebezgranic.

IPNwsppracowarwniezlokalnymistowarzyszeniamiworganizacjiuroczystociiimprezupamitniajcychonierzyWykltych,m.in.IIWielkopolskiegoRajduSzlakiemonierzyWy-kltychim.JanaKempiskiegoByskaipor.KazimierzaSkalskiegoZaporyiXIIIPieszegoRajduladamionierzymjr.ZygmuntaSzendzielarzaupaszki.WrdinicjatywoddziawIPNnaleyrwniezwrciuwagnawznowieniewMuzeumArmiiKrajowejwKrakowiewystawyHarcerzeSzarychSzeregwwokupowanymKrakowie,zrealizowanejprzezInstytutwewsp-pracyzeStowarzyszeniemSzarychSzeregwOddziawKrakowie,udziaworganizacjisesjihi-storycznejHarcerstwoniepokornew35-lecieKrgwInstruktorwHarcerskichim.AndrzejaMakowskiego, akcj promocyjn publikacji IPNdotyczcej niemieckiegoobozuwPaszowiepodczasIIwojnywiatowej,prowadzonwsplniezGminWyznaniowydowskwKrakowieorazorganizacjwystawyczasowejKrakowscyydziopowiadaj...wramachwsppracyzTo-warzystwemSpoeczno-KulturalnymydwwPolsceOddziawKrakowie.

W2015r.pionarchiwalnyInstytutukontynuowatakewsppraczokrgami,koamiirodo-wiskamiwiatowegoZwizkuonierzyArmiiKrajowejorazinnymiorganizacjamikombatanc-kimi.Rezultatemwsppracy byo przejmowanie do zasobu Instytutumateriaw archiwalnychwytworzonychizgromadzonychprzezteorganizacje.W2015r.wczonom.in.dokumentyprze-kazaneprzezwiatowyZwizekonierzyArmiiKrajowejInspektoratwSkarysku-Kamiennej,ZwizekWiniwPolitycznychOkresuStalinowskiegoOddziawSzczecinie,ZwizekSybira-kwOddziawGorzowieWielkopolskimiwBydgoszczy.Obecnietrwaporzdkowanieiprzygo-towaniedoprzekazaniadokumentacjiOkrgudzkiegowiatowegoZwizkuonierzyArmiiKrajowejorazStowarzyszeniarodowiskoBorowiczan-Sybirakw.

2.1.3. Wsppraca pionu ledczego IPN z instytucjami pastwowymi i organizacjami pozarzdowymi

ProkuratorzypionuledczegoIPNoprczwykonywaniaczynnociprocesowychbraliczynnyudziawspotkaniachze stowarzyszeniamiosbpokrzywdzonych,prowadziliwykadydlamo-dzieyszkolnejistudentworazuczestniczyliwsympozjachnaukowych.

Naskutek inicjatywywysunitejw2014 r.przezpion ledczy IPN take iw2015 r.konty-nuowanorealizacjakcjionazwieMaszPrawo.Jejceltoniesieniekonkretnejpomocypraw-nejosobomrepresjonowanymprzezwadzekomunistycznewokresiePRL.Udzielanokonsultacjiprawnych,przygotowywanowzorypismprocesowychiprzekazywanowyczerpujceinformacjeouprawnieniachprzysugujcychtymeosobom.Prokuratorzywszystkichoddziaowychkomisjiwkraju,podobniejakw2014r.,penilicotygodniowestaedyury,podczasktrychprzyjmowalizainteresowanych.WdalszymciguwrdosbzainteresowanychbyabezpatnierozprowadzanabroszurawydanaprzezIPN,przyudzialepionuledczego,wktrejmoliwiejasnymizwizymjzykiemprzekazanoinformacjenatematichuprawniezzakresuprawakarnego,cywilnegoisze-rokorozumianejpomocyspoeczno-socjalnejorazemerytalnej.OprczformypapierowejmonasiznitakebyozapoznanastronieinternetowejIPN.

2.2. Kluby Historyczne im. gen. Stefana Roweckiego GrotaDziaalnoKlubwHistorycznychim.gen.StefanaRoweckiegoGrotaod2002r.jestele-

mentem staej wsppracy Instytutu Pamici Narodowej ze wiatowym Zwizkiem onierzyAK,innymiorganizacjamikombatanckimiorazplacwkamiowiatowymiikulturalnymi.Celemdziaaniaklubwjestupowszechnianiehistoriilat19391989,m.in.wiedzyoPolskimPastwie

Wsppraca krajowa

23

Podziemnym, walce SZP-ZWZ-AK i innych formacji niepodlegociowych z obu okupantami,zbrodniachpopenianychwPolsceod1939r.,trwajcympwiekuoporzespoecznymprzeciwokupantominiesuwerennejkomunistycznejwadzywPolsce.

PrelekcjewygaszanewklubachopieraysinanajnowszychbadaniachhistorycznychibyyprezentowaneprzezhistorykwzIPNispozaniegozajmujcychsidanymtematemwramachswojejpracynaukowej.Corazczciejwykadjesttylkojednymzwielurodkwprzekazu,aistot-n ichwartoci jest bezporednikontakt suchaczy i prelegentw,moliwo zadawaniapytawykadowcomiuczestniczeniawdyskusjinatematyhistoryczne.

W2015r.wcaejPolscedziaay23kluby.Spotkaniawklubachodbywaysizrnczstotli-wociodkilkuwcigurokudokilkumiesicznie.Tematywykadwbyyplanowanezduymwyprzedzeniemprzezhistorykw,ktrzytworzradyprogramowesprawujcemerytorycznopie-knadposzczeglnymiklubami.Spotkaniacieszyysiduymzainteresowaniemosbwkadymwiekuodgimnazjalistwposeniorw.Byyduymwsparciemdlanauczycieliwichpracydydak-tycznejposzerzayzakreswiedzypedagogwistanowiydoskonaeuzupenienielekcjihistoriidlauczniw.

KorzystajczformuyKlubuHistorycznegoim.gen.StefanaRoweckiegoGrota,IPNwsppra-cowazzakadamikarnymiorazaresztamiledczymi,gdzierwniewrokusprawozdawczymbyyorganizowaneprelekcjehistoryczne.Wpocztkowejfaziewsppracymiayonecharakterokazjo-nalny,bynastpniezwaszczawrejoniedzko-kaliskimnabracharakteruregularnychspotka.

Rok2015dlaniektrychklubwbyczasemzmian.WkolejnychmiastachzaczypowstawaPrzystankiHistoria,ktrychofertajestskierowanadodorosejpublicznoci.KlubyHistoryczneim.gen.StefanaRoweckiegoGrotawniektrychmiastachwczyyswojdziaalnowfunkcjo-nowaniePrzystankuHistoria,pozostajcjednoczenieprzymarceKlubuGrota(np.wWarsza-wie),awniektrychmiastach(np.wKoszalinie)czonkowieKlubuGrotawpynnysposbstalisiodbiorcamidziaaPrzystankuHistoria.

DziaalnoklubwbyadokumentowananastronieinternetowejInstytutu,aleklubykorzy-stayrwniezinnychkanawinformacyjnych,takichjakprofilenaportaluspoecznociowymFacebook, ktre powiadamiay o biecej dziaalnoci klubw oraz przekazyway dodatkoweinformacjehistoryczne.

KlubyznajdowaysipodbezporedniopiekdyrektorwoddziawIPN-KZpNP,ktrzydoichprowadzeniawyznaczyliodpowiednichpracownikw.Organizacjdziaaniaklubwzajmowa-ysispoecznezarzdy,ktretworzkrgosbstalewsppracujcychzInstytutem.

Wrokusprawozdawczymczniewewszystkich23klubachodbyosi186spotka.Penywy-kazznajdujesiwzaczonymaneksie.

2.3. NagrodyInstytutPamiciNarodowej,realizujczadaniaustawowezwizanezutrwalaniempamiciobo-

haterachnarodowychiupowszechnianiemwiedzyonajnowszejhistoriiPolski,przyznajenagrodyKustoszPamiciNarodowejiwiadekHistorii,organizujeOglnopolskiKonkursnaAudy-cjHistorycznRokuorazwsporganizujeKonkursim.WadysawaPobg-MalinowskiegonaNajlepszyDebiutHistorycznyRoku,a takekonkursKsikaHistorycznaRokuonagrodim.OskaraHaleckiego.

2.3.1. Nagroda Kustosz Pamici NarodowejWlipcu2002r.PrezesIPNprof.LeonKieresustanowihonorownagrodKustoszPamici

Narodowej.Inicjatoremwyrnieniabyprof.JanuszKurtyka,wczesnydyrektorOddziauIPNwKrakowie.


24

Tytu Kustosza PamiciNarodowej jest przyznawany polskim oraz zagranicznym instytu-cjom,organizacjomspoecznymiosobomzaszczeglnieaktywnyudziawupamitnianiuhistoriinarodupolskiegow latach19391989, a take zadziaalnopubliczn zbien zustawowymicelami IPN.Nagrodamaumocniszacunekdlanarodowejprzeszoci,chroniwartoci,dzikiktrymPolskaprzetrwaaprzezlatazniewolenia.

Nagrod przyznaje kapitua, ktrej przewodniczyPrezes IPN.W jej skadwchodz laureacinagrodyiosobywskazaneprzezkapitu.

W2015r.uroczystewrczenienagrdodbyosi22majanaZamkuKrlewskimwWarszawie.TytuKustoszaPamiciNarodowejotrzymali:

JanuszKrupski (pomiertnie) dziaacz opozycji antykomunistycznej w PRL. ZaoycieliredaktorniezalenegopismaSpotkania.Wstaniewojennyminternowanyibrutalnierepresjo-nowany.BywiceprezesemIPN,anastpniekierownikiemUrzduds.KombatantwiOsbRe-presjonowanych;

JuliuszKuleszaonierzArmiiKrajowej,uczestnikPowstaniaWarszawskiego,grafik,autorksiekotematycepowstaczejiokupacyjnej;

KazimierzPiechowskijedenzpierwszychwiniwpolitycznychKLAuschwitz(nr918),atakejedenzniewielu,ktrymudaosiucieczniemieckiejfabrykimierci.onierzArmiiKrajowej.Wizieokresustalinowskiego.wiadekhistoriiiautorwspomnieobozowych;

MuzeumPolskiewRapperswilujednaznajwaniejszychinajstarszychinstytucjizachowu-jcychipromujcychkulturpolskpozagranicamikraju.NaprzeomieXIXiXXw.ksigozbirzgromadzonywszwajcarskimRapperswilubynajwikszbibliotekemigracyjn;

ZofiaPilecka-OptuowicziAndrzejPileckidziecirotmistrzaWitoldaPileckiego.Opieku-nowieiinicjatorzymiejscpamicipowiconychojcu.PrzyczynilisidorehabilitacjiPileckiegow1990r.Przechowujrodzinnkolekcjfotograficznidokumentacyjn.

2.3.2. Nagroda wiadek HistoriiOd2009r.PrezesIPNprzyznajenagrodhonorowwiadekHistorii.Wyrnianesosoby

i instytucje szczeglnie zasuonedla upamitnianiahistoriiwposzczeglnych regionachkrajuorazwspierajcepionedukacyjnyIPNwjegoustawowejdziaalnoci.Wroku2015nagrodazo-staaprzyznanawoddziaach IPNwBiaymstoku (VIIedycja),Gdasku (IIedycja),Krakowie(IVedycja),odzi(IIIedycja),Poznaniu(VIedycja),Rzeszowie(IVedycja),Szczecinie(IIedy-cja).Po razpierwszy IPNprzeprowadzimidzynarodowedycjnagrodyTheWitnessofHi-storydlaosbiorganizacjikultywujcychpamiopolskiejhistoriispozaPolski.Jejlaureatamiw2015r.zostali:

EwaBanasikowskawsplniezHannStankiewicz(USA)nauczycielkiwPolskiejSzkoleim.AdamaMickiewiczawMinneapolis,aktywniepromujcewiedzonajnowszejhistoriiPolskiwrdmodzieyilokalnejspoecznociMinneapolis,wsppracujcezIPN;

O.PtolomeuszJacekKuczmik(Rosja)odlatzaangaowanywbudowaniepolskiejkato-lickiejwsplnotynaziemismoleskiej,dbaozachowaniepamicinarodowejozbrodniwKatyniu,upowszechniawiedzoniejwspoeczestwierosyjskim;

JzefPorzecki(Biaoru)animatoripropagatorpolskocinaGrodzieszczynie,dzielisiwiedzhistoryczn,uczcmodychPolakwnietylkohistorii,aleipatriotyzmu;angaujesiodlatwdokumentowanie,pielgnowanieiupamitnianiemiejscpamicinarodowej;

AndrzejRomanowicz(RPA)wieloletniorganizatorLotwnadWarszawwRPA,upa-mitniajcychzaangaowanielotnikwpoudniowoafrykaskichwpomocdlapowstaczejWar-szawy;dbaozachowanienaantypodachpamiciopolskimdziedzictwiehistorycznym;

WeronikaSebastianowicz(Biaoru)aktywnadziaaczkapolskanaBiaorusi;onierzAr-miiKrajowejiZrzeszeniaWolnoiNiezawiso;dbaozachowanieiutrzymaniemiejsczwi-

Wsppraca krajowa

25

zanychzpolskpamicinarodow;wrdmodzieynaKresachkrzewiwiedzopolskiejhistoriinajnowszejiuczyjpatriotyzmu;

HenricusJ.A.M.vanTilbeurgh(Holandia)animator i realizatordziaaprzywracajcychpamiopolskichonierzachwyzwalajcychHolandipodczasIIwojnywiatowej;kolekcjonerpamitekidokumentwzwizanychzPolskimiSiamiZbrojnyminaZachodzie.

WramachkrajowejedycjinagrodywiadekHistoriilaureatamizostali: wOddziale IPNwBiaymstoku: pk.TadeuszCzerkawski (pomiertnie), JanRadkiewicz,

SzkoaPodstawowanr2im.MikoajaKopernikawapach,kpt.WeronikaTopr(pomiertnie),kpt.ZygmuntWieryszko,StanisawWiniewski;

wOddzialeIPNwGdasku:BolesawKarandyszowski,MirosawMyliski,EugeniuszSie-maszko,CzesawRzadkosz,RomanPaweKotzbach,Jzefernicki;

wOddzialeIPNwKrakowie:JanBanakiewicz,MichaSiwiec-Cielebon,WojciechGrze-szek,Rob

druk nr 166

Documents