Dr inż. Andrzej Czerepicki WSM, 2015 · Architektura komputerów Teoria programowania Modelowanie systemów informatycznych itp. Informatyka jako dyscyplina stosowana Programowanie

Informatyka w zarządzaniu

Dr inż. Andrzej CzerepickiWSM, 2015

Wstęp do informatyki

Plan wykładu

• Wprowadzenie. Pojęcie Informatyki

• Systemy informatyczne w zarządzaniu. Przeznaczenie, charakterystyki oraz klasyfikacja

• Elementy systemu informatycznego

POJĘCIE INFORMATYKI

Definicja Informatyki

• Informatyka (ang. Computer Science) –nauka o metodach oraz technologiachpozyskania, przechowywania oraz przetwarzania informacji

Terminologia

• Informatyka = Informacja + Automatyka

• Termin zaproponowany w roku 1957. XX wieku przez naukowców niemieckich

• W Polsce zaproponowany (i przyjęty) w roku 1968

• Dosłowne tłumaczenie z języka angielskiego (computer science = nauka o komputerach) może być mylące

Geneza informatyki

Informatyka

MatematykaElektronika

Inne nauki

1970

Uznanie za samodzielną dyscyplinę

Dziedziny informatyki

Informatyka

Teoretyczna

(metody)

Stosowana

(technologie)

Kierunek nauczania

Informatyka jako dyscyplina naukowa

Algorytmika

Teoria informacji

Sztuczna inteligencja

Architektura komputerów

Teoria programowania

Modelowanie systemów

informatycznych

itp.

Informatyka jako dyscyplina stosowana

Programowanie

Grafika komputerowa

Sprzęt komputerowy

Wytwarzanie systemów

informacyjnych

Administrowanie systemami

informatycznymi

Technologie sieciowe i

internetowe

itp.

Obszar naszych zainteresowań

• Metody i narzędzia informatyczne– Bazy danych

– Sieci komputerowe i Internet

– Systemy ekspertowe i bazy wiedzy

– Sztuczna inteligencja

• Systemy informatyczne w zarządzaniu– Systemy zarządzania projektami (na przykładzie

MS Project)

– Systemy zarządzania treścią (CMS)

SYSTEMY INFORMATYCZNE W ZARZĄDZANIU

Przeznaczenie, klasyfikacja, elementy i rodzaje

Informatyzacja zarządzania

• Zarządzanie jest celowym oddziaływaniem na procesy wewnętrzne oraz zewnętrzne przedsiębiorstwa

• Od momentu pojawienia się pierwszych systemów informatycznych, głównym celem ich zastosowań stało się podniesienie efektywności zarządzania przedsiębiorstwami

Cele zastosowania SI w Zarządzaniu

• Obniżenie kosztów zarządzania• Automatyzacja podejmowanych decyzji

– na różnych szczeblach, im niżej tym bardziej zautomatyzowane

• Podniesienie jakości przetwarzanych informacji, eliminacja błędów ludzkich

• Większa dostępność informacji oraz możliwości wyszukiwania istotnych danych

• Redukcja zatrudnienia• Podniesienie poziomu skalowalności

przedsiębiorstwa

Pojęcie systemu informacyjnego w zarządzaniu

• SIZ – system w którym są zbierane, przechowywane oraz przetwarzane dane, występujące w procesie zarządzania

System informacyjny

Dane wejściowe

Dane wyjściowe

Proces zarządzania

System informatyczny – system, realizujący ww. funkcje za pomocą komputerów

System informatyczny

• System Informatyczny (SI) rozumiany jest jako oprogramowanie oraz sprzęt komputerowyprowadzący do udoskonalenia funkcji, szybkości i precyzji działania algorytmów oraz do zwiększenia możliwości przetwarzania, zabezpieczania i przekazywania informacji użytkownikom

• System informatyczny jest częścią systemu informacyjnego

System informacyjny vs informatyczny

podsystemstrategii

podsystemludzko

-kulturowy

podsystemtechnologii

WYNIKIORGANIZACJI

produkcja dóbr i usług na takim poziomie

wydajności i efektywności, który wpłynie na

dostępność zasobów w przyszłości oraz

na działanie systemu

NAKŁADYNA WEJŚCIU

które dają organizacji

energię, zasoby ludzkie,

finansowe, informacyjnei materiałowe

nadsystem otoczenia

strumień nakładów i wyników, materii, energii, informacji

PODSYSTEMY ORGANIZACJI

podsystemstruktury

PODSYSTEMZARZĄDZANIA

Funkcje systemu informatycznego

• Zbieranie oraz ewidencjonowanie danych (informacji) wejściowych

• Przetwarzanie danych zgromadzonych w celu uzyskania wyników żądanych przez odbiorców

• Trwałe przechowywanie danych w celu wielokrotnego wykorzystania

• Dostarczanie danych wyjściowych (wyników przetwarzania) odbiorcom w określonej formie (raporty, wykresy, decyzje, powiadomienia etc.)

Klasyfikacja SI (ogólna)

• Proste – złożone

– Ze względu na cel, strukturę oraz ilość relacji pomiędzy elementami systemu

• Deterministyczne – probabilistyczne

– W zależności od reakcji systemu na dane o różnym stopniu losowości

• Statyczne – Dynamiczne

– W zależności od szybkości zmiany stanów systemu

Teoretyczne podstawy SI

• Teoria systemów

– Zasady budowy oraz funkcjonowania systemów złożonych, metody określenia celów, dekompozycji celów globalnych na cele cząstkowe

• Badania operacyjne

– Metody matematyczne przeznaczone do rozwiązania określonych problemów związanych z podjęciem optymalnych decyzji

Teoretyczne podstawy SI (c.d.)

• Modelowanie symulacyjne– Daje możliwość obliczenia ilościowych parametrów

procesów, gdy model matematyczny (analityczny) nie istnieje

• Metody sztucznej inteligencji– Opisują formalne sposoby reprezentacji oraz

wykorzystania wiedzy człowieka zdobytej przez własne doświadczenia

• Bazy danych– Modelowanie struktur danych w różnych dziedzinach

Teoretyczne podstawy SI (c.d.)

• Teoria programowania

– Metody opracowania efektywnego kodu programu w różnych środowiskach

• Teoria informacji

– Zagadnienia związane kodowaniem, przechowywaniem oraz przekazywaniem informacji w postaci jednostek i struktur danych (bez uwzględnienia semantyki danych)

Pojęcie zintegrowanego SI

• ZSI – zorganizowany modułowo system informatyczny, obsługujący wszystkie sfery funkcjonalne przedsiębiorstwa, począwszy:

– Od marketingu i planowania oraz zaopatrzenia

– Poprzez techniczne przygotowanie produkcji i jej sterowanie, dystrybucję, sprzedaż

– Do prac finansowo-księgowych i gospodarki zasobami ludzkimi

Sfery informatyzacji przedsiębiorstwa

Informatyzacja przedsiębiorstwa

Informatyzacja sfery produkcji oraz usług (materialne)

Informatyzacja sfery zarządzania (niematerialne)

Klasyfikacja systemów informatycznych zarządzania przedsiębiorstwem

• Brak jest ogólnej klasyfikacji!

• W zależności od kryteriów porównania systemów informacyjnych są różne klasyfikacje

– Wg zasięgu dziedzinowego

– Wg zakresu funkcji

– inne

Dziedziny zarządzania

• Działalność podstawowa przedsiębiorstwa– Proces produkcji, zaopatrzenie, kontrola jakości,

dystrybucja

• Gospodarowanie– Kadrami, funduszem płac, materiałami, środkami

trwałymi, transportem, wyposażeniem itp.

• Ewidencja– Przychody, podatki, koszty, rozrachunki, środki

pieniężne, kapitały, fundusze, itp..

Klasyfikacja SIZP wg zasięgu dziedzinowego

Systemy informatyczne

Systemy wielodziedzinowe

Finanse i księgowość

Systemy analityczne

…

Systemy jednodziedzinowe

Produkcja

Środki trwałe

…

Magazyn

Klasyfikacja SIZP wg zakresu funkcji

Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)

Systemy informowania kierownictwa (SIK)

Systemy wspomagania decyzji (SWD)

Systemy baz wiedzy (SBW)

Poziom b. szczegółowy

Poziom ogólny

Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze SES

• Historycznie pierwszy rodzaj systemów komputerowych w zarządzaniu (lata 50.)

• Przeznaczenie:– Automatyzacja przetwarzania danych– Ewidencja komputerowa

• Zapewniają obsługę na najniższym szczeblu (produkcyjnym)

• Brak lub znikome wsparcie zapotrzebowań kierownictwa przedsiębiorstwa

• Złożony interfejs zorientowany na fachowców• Brak standardów

Systemy informowania kierownictwa (SIK)

• Systemy powstałe w latach 70. jako rozwinięcie systemów SES poprzez uzupełnienie o moduły analityczne– Przyjazny i prosty interfejs– Łatwe sformułowanie ogólnych zapytań uruchamia

złożone mechanizmy wyszukiwania– Złożony wynik wyszukiwania transformowany jest do

prostych zaleceń – Prezentacja wyników w postaci dostosowanej do

potrzeb użytkownika– Częściowe wsparcie procesów decyzyjnych

Systemy wspomagania decyzji (SWD)

• Systemy SES i SIK dobrze radzą w standardowych (typowych) sytuacjach podejmowania decyzji– Algorytmy podejmowania decyzji są sztywną

częścią tych pakietów (!)

• Systemy SWD (lata 80.) pozwalają na wybór modelu decyzyjnego przez użytkownika oraz symulowanie różnych procesów decyzyjnych wraz z możliwością oceny i uzasadnienia wyników

Systemy wspomagania decyzji (SWD) c.d.

• Cechy systemów SWD

– Możliwość symulacji różnych sytuacji decyzyjnych

– Możliwość śledzenia kroków podejmowania decyzji

– Uzasadnienie wybranych przez system zaleceń

– Interaktywna praca z użytkownikiem

Systemy baz wiedzy (SBW)

• Bazują na koncepcji „sztucznej inteligencji”

• Decyzja jest proponowana użytkownikowi na podstawie danych wejściowych oraz danych już znajdujących się w bazie (system się „uczy”)

• Centralnym elementem SBW jest baza danych przechowująca fakty (wiedzę)

• SBW mogą działać na niepełnych zbiorach danych wejściowych (niejasne lub niekompletne dane)

Systemy baz wiedzy (SBW) c.d.

• Systemy baz wiedzy są zorientowane na podejmowanie decyzji na podstawie heurystycznych algorytmów

– W przeciwieństwie do poprzedników, gdzie decyzje były proponowane na podstawie strukturalnych algorytmów

• Do SBW odnoszą również systemy ekspertowe– wąsko specjalizowane systemy o dużym zasięgu wiedzy na dany temat

Stosowanie systemów informatycznych na różnych szczeblach zarządzania

SBW

SWD

SIK

SES

Wykonawcze Operacyjne Strategiczne

Szczebel zarządzania

ELEMENTY SYSTEMU INFORMATYCZNEGO

Podstawowe elementy SI

• Sprzęt

• Oprogramowanie

• Baza danych

• Sieć komputerowa

• Ludzie

• Organizacja

Sprzęt (ang. Hardware)

• Procesor– Jednostka obliczeniowa oraz sterująca

• Pamięć operacyjna– Ulotna pamięć przechowująca dane bieżące

• Pamięć zewnętrzna– Pamięć stała przechowująca dane i programy nawet

kiedy komputer jest wyłączony

• Urządzenia wejścia/wyjścia– Komunikacja z otoczeniem: klawiatura, mysz,

drukarka, karta sieciowa, etc.

Oprogramowanie (ang. Software)

• Oprogramowanie systemowe:– System operacyjny– Sterowniki sprzętu– Oprogramowanie wbudowane sprzętu (firmware)

• Oprogramowanie użytkowe– Programy biurowe

• Edytor tekstów, arkusz kalkulacyjny, prezentacje, grafika komputerowa, bazy danych, etc.

– Programy narzędziowe• Systemy projektowania, programowania,

– Programy specjalistyczne• Systemy zaprojektowane dla wybranych dziedzin: Zarządzanie,

Medycyna, Inżynieria, Transport, etc.

Bazy danych

• BD – zbiór uporządkowanych danych wraz z oprogramowaniem pozwalającym na zapis, odczyt oraz modyfikację tych danych

• Dane są przechowywane zgodnie ze strukturą, która jest narzucona przez wybrany model danych

• BD jest nieodłączną częścią SI w Zarządzaniu

Sieć komputerowa

• SK – organizacja, sprzęt oraz oprogramowanie, które umożliwiają wspólną pracę wielu komputerów, a także współpracę jednego komputera z wieloma końcówkami (terminale)

• SK pozwala na łączenie komputerów, usług oraz ludzi w dowolnym obszarze: firma, region, kraj, cały świat

Ludzie

• Najważniejszy element systemu informatycznego

• Personel można podzielić na:

– Użytkowników końcowych (na stanowiskach)

– Użytkowników zarządzających (wyższy szczebel)

– Projektanci

– Programiści

– Administratorzy oraz konserwatorzy

Organizacja

• Organizacja spaja wszystkie elementy systemu informatycznego w jedną całość

• Organizacja zawiera:

– Strategię rozwoju przedsiębiorstwa

– Politykę

– Reguły i zasady postępowania

• Systemy informatyczne są nieodłączną częścią każdej współczesnej organizacji