Dr. Abdellatif Riffi, stereot… · Tussen de 2 WO stijging tot 4% (italië en oost-europa) • Vanaf 1936 arbeidsvergunning verplicht • Sinds de jaren 60 vooral Spanjaarden en

Pag.

“Voorbij stereotypen en vooroordelen”Kansen en valkuilen bij allochtone kinderen en

adolescenten

Dr. Abdellatif Riffi,Huisarts MechelenVUBSecret VAMOS

Pag.

Geschiedenis vd migratie in België

•Begin 20ste eeuw 3% vreemdelingen in B waarvan 90% uit de buurlanden

•Tussen de 2 WO stijging tot 4% (italië en oost-europa)

•Vanaf 1936 arbeidsvergunning verplicht

•Sinds de jaren 60 vooral Spanjaarden en Grieken, later Turken en Marokkanen

•Grootste niet-europese groep migranten: marokkanen en turken)

•Snelbelgwet 2000

Pag.

Pag.

Pag.

GEZONDHEID VAN ALLOCHTONEN KINDEREN EN

ADOLESCENTEN

•Verschillen in sterfte (hoger bij allochtonen)

•- pasgeborenen (turk en marok. anderhalf x meer kans)

• door zwangerschap op heel jonge of

• oude leeftijd, 25%

tienerzwangerschappen bij Marokk ivgmet 2% bij Ned.

•- 0 – 15 jaar erfelijke aandoeningen dr consanguiniteit, wiegendood

• vooral bij turken: 2x meer dan bij ned en 4x meer dan marokk (roken!), meer ongevallen

•- jongvolwassenen bijna gelijke sterftecijfers

Pag.

Verschillen in gezondheid en ziekte

•Geboortegewicht (marokk kinderen meestal zwaarder (moeders

roken niet), vroegtijdig starten met bijvoeding

•Hemoglobinopathieën

»Thallassemia major (anemie en splenomegalie)

(vooral marokk en turken)

»Sikkelcelanemie (hemolytische anemie en vaso-occlusieve crisissen

(vooral afro-type)

Familaire Middellandse Zeekoorts

buikpijn, pijn op de borst, arthralgieën en koorts

Turken en marokkanen, wordt dikwijls gemist,colchicine

(Prof Lamkamfi Mohamed UGent)

Pag.

•lactase-deficientie (tropische landen, waterstofademtest, behandeling

met lactasedruppels)

•Infectieziekten salmonella, shigella, campylobacter,

giardia lamblia, hepatitis A (en B), TBC, vooral bij terugkeer

uit verlof

•ongevallen kleinere behuizing, meer kinderen thuis,

Loodintoxicatie Een vermindering van het IQ, leerproblemen,

gedragsstoornissen, ontwikkelingsstoornissen, slaapstoornissen en afwijkende

groei, ( waarden >35 mcg/dl)bleekheid, misselijkheid, braken, eetlustverlies,

buikpijn, overprikkelbaarheid, rachitistekensen bij extreem hoge waarden.

(CaNa2 EDTA (Calcium Edetate de Sodium®)

Pag.

•luchtwegklachten soms vochtige behuizing, veel tapijten, komt toch

minder vaak voor dan bij autochtonen

•diabetes type I 1,6 keer hoger bij marokkaanse kinderen

•Bedplassen 2 tot 4 x hoger bij allochtonen

•Gebitsstatus caries komt vaker voor bij allochtonen

•Lichaamsbeweging (zwemmen & islamitische meisjes, in amsterdam

had minder dan 50% van allochtone 12-jarige meisjes een

zwemdiploma ivm 95% bij de autochtone 12-jarige meisjes)

Pag.

•Allochtone kinderen hebben nog steeds

een verhoogd risico op sterfte op jonge

leeftijd. Dit komt vooral door verschillen

in cultuur en levenswijze en gebrek aan

kennis over het functioneren van de

gezondheidszorg.

•Op latere leeftijd lijken socio-

economische factoren een grotere rol te

spelen op de gezondheidheid

Pag.

Adolescentie in intercultureel perspectief

•

Pag.

Adolescentie in intercultureel perspectief

Welke bijzondere problemen bedreigen de

allochtone puber?

Welke kwaliteiten hebben allochtone

gezinnen?

Welke allochtone jongeren zijn at risk?

Waar moet de preventieve

jeugdgezondheidszorg op focussen?

Pag.

Adolescentie = cultuur

Religie, cultuur, opleiding en sociale klasse van het gezin vormen de kaders voor de opvoeding, maar ook wat we verwachten van de adolescentie.

Persoonlijke ervaringen van ouders spelen een belangrijke rol in hoe zij zelf opvoeden, ook in deze levensfase van hun kinderen.

Pag.

Pag.

Autoritaire opvoeding

Ook in armoedige en bedreigende omstandigheden leidt een autoritaire opvoeding niet automatisch tot probleemgedrag bij kinderen, in tegenstelling tot wat vaak wordt verondersteld. Dat blijkt bijvoorbeeld in de Amerikaanse samenleving bij zwarte gezinnen

Veel allochtone gezinnen ouders op zoek zijn naar een nieuw evenwicht tussen traditionele opvattingen over opvoeden en de eisen die de moderne westerse samenleving stelt

Ploeg, P. van der (2006). Verwachten we niet te veel van de pedagogische remedie ?www.pedagogiek.net/content/artikel.php?contentID=1096)

Pag.

Autoritatieve opvoeding

Stel autoritatieve opvoedingsstijl niet als het ideaal

•De balans tussen autonomie bieden en grenzen stellen is voor veel autochtone ouders lastig te vinden (alcoholmisbruik)

•Allochtone ouders en kinderen zullen er niet mee uit de voeten kunnen; het maakt hen onzeker wat schade op kan leveren

Pag.

Allochtone jongeren en adolescentie

• Levenskeuzes/levensbeschouwing

conformeren zich meer aan keus ouders

• Peers belangrijk maar opvattingen ouders

worden niet openlijk bekritiseerd

• Intimiteit vaders en zonen vaak beperkt

• Gescheiden mannen en vrouwencircuits

• Omlijnde genderopvattingen

Pag.

Casus Naijma

Naijma is een 17-jarige puber. Ze heeft

ernstige leerachterstand en een veel

schoolverzuim. Er is vermoeden van

druggebruik. Ze wil gaan samenwonen met

haar vriend. Haar ouders stellen een huwelijk met haar neef voor.

De school signaleert het veelvuldig schoolverzuim.

Pag.

Culturele competenties

Kennis

Houding

Vaardigheid

Pag.

Kennis

•Enkele woorden in de taal vd patient (begroeting)

•Kennis van culturele en religieuze diversiteit (arts is soms cult antropoloog)

•Kennis van epidemiologie van pathologieën uit herkomstland (sikkelcelanemie,familiale middellandse zeekoorts)

Pag.

Houding

•Tijd, respect, nieuwsgierigheid

•Vermijden van vooroordelen,stereotiepen

(Alle allochtonen dramatiseren, mediterraan pijnsyndroom,…)

•Openstaan voor de culturele achtergrond van andere (bv begroeting,schoenen uitdoen: kousen!)

•Moeizame communicatie en misverstanden vermijden:

Pag.

Vaardigheid

Interculturele bemiddeling

Migratieanamnese

Geen veterinaire geneeskunde

Pag.

Deze culturele competenties zouden moeten leiden tot een open en flexibele houding naar de patiënt, waardoor de relatie tussen patiënt en hulpverlener verbeterd wordt. Hierdoor wordt de juiste informatie verkregen om een goede diagnose te stellen.

“De patiënt voelt zich gehoord en zal de adviezen ook beter opvolgen”.

Pag.

Probleem: moeizame communicatie en misverstanden

•Taalproblemen

•Tijdgebrek

•Niet luisteren

•Onbegrip voor patient zijn ideeën

•Onbegrip van de patient voor de arts

•Meningsverschillen over wensen en beleid

•Patient heeft geen hulp- maar een doel vraag (lichaamstaal)

Pag.

Probleem: informele tolken

Bij probleemgevallen waar de ouders bij worden betrokken liefst geen kinderen als tolk gebruiken

Nadelen van informele tolken (filmpje)

Pag.

Casus Rachid

Rachid is 16 jaar. Zijn ouders zijn gescheiden.

Hij woont bij zijn moeder en oudere broer.

De broer brengt hem in contact met vrienden.

Ze hebben geen diploma maar rijden met een

BMW. De oom van één van de vrienden heeft

een bloeiende drughandel. Rachid gaat steeds

meer op stap met zijn broer en het schoolverzuim neemt toe. Moeder is ongerust.

Pag.

Onderwijs

Probleemstelling allochtonen in SO/HO

Deelname en rendement van allochtone leerlingen en

studenten in SO en HO is problematisch !

Verklaringen:

• Familiale en achtergrondkenmerken (SES, beroepsactiviteit)

• Vaardigheden en mogelijkheden (cognitief, motivationeel,

affectief, gedragsvariabelen)

• Eerdere schoolopleiding

• Keuzeproces

• Academische en sociale integratie

Pag.

Onderwijs

De cijfers voor allochtonen in het HO

Instroom:

•minder dan 20% van allochtone jongens en

•minder dan 25% van allochtone meisjes begint aan HO

Bron:N. Duquet e.a., Wit krijt schrijft beter

Doorstroom

•20% TMA allochtonen slaagt tgo. 56% autochtonen

•45% drop-out bij TMA allochtonen tgo. 22% autochtonen

Bron:M. Lacante e.a., Allochtonen in het HO

Pag.

Onderwijs

Voornaamste drempels bij instroom HO

•vooropleiding en resultaten SO

•15% van allochtone studenten komt uit BSO

•Studiekeuze:motivatie voor keuze, informatie, stimulansen

•persoonlijkheidskenmerken van jongeren

•motivatie, inzet

•Thuissituatie: opleiding ouders, thuistaal

•gebrek aan rolmodellen en netwerken

Pag.

Pag.

Samenwerking

Zorgverleners van allochtone afkomst

ICB

Netwerk van sociaal assistenten, verenigingen, religieuzen enz

Pag.

Casus Mustafa 17jaar

Sinds paar maanden: meer teruggetrokken en ander uiterlijk: draagt een baardje, broekspijpen opgerold tot boven

enkels.

Vorige week: conflict met de turnlerares, weigerde aan een “Zumba”-les deel te nemen. Hij vond dat dansen en muziek haram zijn.

Volgens vrienden: vertelt vreemde verhalen waarin hij blijkbaar constant gevolgd wordt en men hem constant in de gaten houdt.

Hij zou blijkbaar ook gans de nacht op facebook en msn actief zijn?

Pag.

Gezondheidsachterstanden (2)

• Veel Marokkaanse en Turkse kinderen met een

verstandelijke handicap blijven in België

verstoken van deskundige hulp

• Specifieke problemen seksuele gezondheid

allochtone jeugd, maar zeker de nieuwkomers

Pag.

Gezondheidsachterstanden (3)

• Vaker psychosociale problemen, zoals slaapproblemen en hoofdpijn. Vaker extreem teruggetrokken, depressief en angstig.

Bogt, T. ter,Dorsselaer, S. van &Vollebergh, W. (2002). Psychische gezondheid: risicogedrag en welbevinden van Nederlandse scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut.

• Schizofrenie komt twee tot zes keer vaker voor

onder Marokkaanse dan onder Vlaamse families.

W.Veling (2008)Schizophrenia among ethnic minorities.Socialandcultural explanations for the increased incidence of schizophrenia among firstandsecond-generation immigrantsin theNetherlands.

• Meer gedragsproblemen en criminaliteit

Pag.

Asielzoekers jongeren en illegale jeugd meer stress

• omstandigheden in het land van herkomst

• vluchtervaringen

• verliezen

• langdurige onzekerheid binnen de asielprocedure en lang

verblijf in opvang

• leven in de marge van de samenleving

• jeugd die illegaal in België verblijft bedreigd

Pag.

Kindermishandeling

•In allochtone gezinnen komt kindermishandeling 3,5 keer zo veel voor, maar “gecorrigeerd” op sociaal economische status 1,2 keer zo veel.

•Bij nieuwe etnisch-culturele minderheden nog steeds 2,6 keer zoveel. (Afrikaans, Oost Europees)

Van IJzendoornc.s., Kindermishandeling in Nederland anno 2005, LeidenAttachmentResearch Program, WODC2007

Pag.

Pag.

Pag.

Pag.

Pag.

Traditionele genezers uit N-

Afrika•Fqih’s : voor psychische

problemen/diabetes/epilepsie. Oorzaak :

geesten, het boze oog of magie

•Chaouafa’s/sahhara’s: voor relationele en

seksuele problemen

•Genezers met een gave:

•Waarom ? Lacunes in onze geestelijke

gezondheidszorg

Pag.

•Kruiden

•Hijama wet cupping

•Uitdrijving van jins

Pag.

•Wat is wet cupping/ Hijama?

•

•Bij (wet) cupping / Hijama wordt er een plastic cup op de huid geplaatst en vacuum

gezogen waarna er kleine sneetjes in het huid worden gemaakt. Deze sneetjes zijn zo

klein dat bij het maken van de sneetjes dit nauwelijks word gevoeld.

•De afvalstoffen in het dieper gelegen weefsel worden dan naar de oppervlakte gehaald

en kunnen zo gemakkelijker afgevoerd worden. Spieren en huid raken goed

doorbloed en ontdaan van afvalstoffen met als gevolg algehele ontspanning.

• Wet cupping/ Hijama wordt gebruikt voor het verlichten van pijn (wat ook "stagnatie" in

TCG (Traditionele Chinese Geneeswijze) termen wordt genoemd).

•Het kan o.a. worden gebruikt bij:

• - Klachten aan rug, nek en schouders;

•- Migraine en andere vormen van hoofdpijn.

•- Huidaandoeningen

•- Lichamelijke klachten in het algemeen

•–Geestelijke problemen

•

•Na een cupping/hijama behandeling kunnen er lokaal rode/paarse plekken te zien zijn.

Dit is een normaal verschijnsel, dat na enkele dagen zal verdwijnen. Nadat de roodheid is

verdwenen zal er verbetering in de symptomen optreden.

•

Pag.

•Het “nut” van Hijama/ wet cupping

•

•Hieronder worden een aantal punten opgenoemd waarin aangegeven word wat de

voordelen en het nut van Hijama is.

•- Voedsel- en zuurstofopname in de cellen worden bevorderd omdat er nieuwe

rode bloedcellen worden gevormd.

•- Het stimuleert het immuunsysteem door het verspreiden van bepaalde

chemische stoffen in het lichaam.

•- Ontstekingen worden vermeden.

•- Pijn klachten worden verlicht en in de meeste gevallen verdwijnen deze zelfs

Pag.

Pag.

Pag.

•Kruidentherapie voor uiteenlopende

pathologieën (al dan niet parallel

gebruik)(60%)

Pag.

Radicalisering?

Pag.

Islam

Het voornaamste heilige boek voor moslims is de Koran , waarvan zij geloven dat God de tekst via de aartsengel Gabriël aan Mohammed als profeet en boodschapper doorgaf.

Naast de Koran is de Soenna van Mohammed, waarin de levenswijze, de gezegden en de standpunten van de profeet worden beschreven, ook een belangrijke bron voor de islamitische doctrine.

Pag.

Rol religie

Islam meer dan een godsdienst

“overgave aan de wil van Allah”

reinheid heel belangrijk begrip

rol Imam soms veelomvattend

Pag.

De praktijk:de vijf zuilen

1.Geloofsbelijdenis (Sjahada)

2.5 maal per dag bidden (Salaat)

3.Betalen van armenbelasting (Zakaat)

4.Vasten in de maand Ramadan (negende maand van het islamitische jaar)

5.Bedevaart naar Mekka

Pag.

Verschillende stromingensoennietensjieeten

Soennieten en sjiieten verschillen niet zo zeer op gebied van elementaire geloofsleer en religieuze verplichtingen , maar wel op het gebied van niet -verplichte feesten, tradities en praktijken.

Pag.

Soennieten

De overgrote meerderheid (ca. 85%) van de moslims is soenniet. Het Soennisme kent vier rechtsscholen (richtingen):–Hanafieten: vooral in India, Pakistan, Afghanistan, Egypte, Turkije en West-Afrika

–Hanbalieten: vooral op het Arabisch schiereiland

–Malikieten: vooral in Noord- en West-Afrika

–Sjafi'ieten: vooral in Maleisië en Indonesië

Substromingen:-Salafisme - puriteinse stroming die terug wenst te keren naar een 'originele' islam.

-Wahabisme - puriteinse stroming, vergelijkbaar met het salafisme; staatsgodsdienst in Saoedi-Arabië.

Pag.

Sjiieten

Sjiieten stellen dat het leiderschap na de dood van Mohammed overgenomen moest worden door een lid van zijn familie, zijn schoonzoon Ali. Sjiieten leven vooral in Iran en Zuid-Irak, waar ze de meerderheid vormen, en in Koeweit. Ze vormen een minderheid in Pakistan, India, Libanon en enkele Golfstaten.

(soennieten kiezen voor de meest bekwame leider, hoeft geen familie te zijn van de profeet)

Substromingen:- Alawieten - Komt voor in het noorden van Syrië en het uiterste zuiden van Turkije.

-Isma'ilisme

Pag.

Gewelddadige religie?

●« Wie met een man het bed deelt als met een vrouw, begaat een gruweldaad. Beiden moeten ter dood gebracht worden en hebben hun dood aan zichzelf te wijten.»

●Wie veel heeft, krijgt er meer bij. Wie weinig heeft, raakt ook dat beetje nog kwijt. En breng nu mijn vijanden, die in opstand zijn gekomen, hier en dood hen voor mijn ogen»

●Wie aan andere goden offers brengt, en niet uitsluitend aan GOD, moet onder de ban worden geplaatst en gedood worden.»

●Verheugd is de rechtvaardige als hij vergelding ziet, in het bloed van de wettelozen wast hij zijn voeten.»

Pag.

●Past zo’n religieus boek binnen de europese context en de joods-christelijke traditie van europa?

Pag.

bijbelteksten

●(Leviticus 20:13)

●(Lucas 19:26-27)

● (Exodus 22:18)

●(Psalm 58:4-9)

Pag.

Radicalist–Wereldveranderen, compromisbereid, open voor nuances

Extremist–Wereldveranderen, niet compromisbereid, geen dialoog

Terrorist–Idem, gewelddadig

Pag.

Radicaal zijn is een eigenschap van iemand die bepaalde dingen grondig wil veranderen

Vaak wordt ‘radicalisme’ ook gebruikt voor (gewelddadig) extremisme. Dat is fout

Radicalisering is het proces waarbij een leerling in toenemende mate bereid is om alles in de strijd te gooien voor een samenleving die niet strookt met onze democratische rechtsorde.

Radicalisering is niet exclusief verbonden aan één etnische, culturele, religieuze of politieke bevolkingsgroep. Zo is er bijvoorbeeld dierenrechten-, links-, rechts- en islamitische radicalisering.

www.Klasse.be

Pag.

Van radicalisering naar terrorisme: 4 fasen

Van radicalisering naar terrorisme: 4 fasen

Pag.

1

1 Ervaringen als mogelijke voedingsbron:

Leraar (of zorgverlener): voedingssbodem neutralieren, perspectief bieden, aandacht voor positief schoolklimaat

2 Vatbaar voor radicale ideeën

Leraar: weerbaarheid vergroten

3 Geraakt door radicale ideeën

Leraar: ingrijpen , praten met de jongeren, clb en netwerk inschakelen,

4 Bereid geweld te gebruiken

Leraar: instanties , justitie en politie op de hoogte brengen

Bronnen: ministerie van Veiligheid en Justitie Nederland in een document voor instellingen uit onderwijs, jeugdzorg en welzijn en KPC

Pag.

De signaalvragen

Isoleert de leerling zich, sluit hij zichzelf uit, verbreekt hij contacten met zijn vrienden, klasgenoten?Verheerlijkt hij zijn idealen en zet hij zich af tegen een samenleving en organisaties die zijn idealen niet delen?Leeft hij met een vijandbeeld en benoemt hij de bedreigingen van die vijand?Zijn er uiterlijke kenmerken die wijzen op mogelijke radicalisering: kledij, baardgroei, kaal scheren …? Is zijn onlineprofiel bv. meer een ideologisch statement?Spreekt hij over een soort van ‘nieuwe familie’ (groepsidentiteit)?Zegt hij dat hij tot actie moet overgaan, strijd moet leveren? Rechtvaardigt hij geweld?…

Pag.

Controlevragen

Kan wat hij zegt of doet ook op een ander probleem wijzen?Wil de leerling enkel provoceren en deelt hij het gedachtengoed of de ideologie niet echt? Is het de eerste keer dat jij dit gedrag waarneemt of heb je vergelijkbare ervaringen?Hoe kijken je collega’s en het CLB naar dat gedrag?Beïnvloedt hoe hij denkt ook wat hij doet?…

Bedreigende factoren

Zit de leerling in een negatief netwerk, is hij heel geïsoleerd en vervreemd?Zijn er problemen met zijn identiteitsontwikkeling (gender, pesten …)?Zijn er radicale personen in zijn omgeving die hem beïnvloeden?Zijn er persoonlijke crisissen (scheiding, conflict met een leraar, strenge vader …)?Heeft hij frustrerende ervaringen (bv. politiecontroles …)?Zijn de schoolresultaten slecht (gebrek aan toekomstperpectief?)Is er een psychische problematiek (autisme, depressie, verslaving …)?…

(Zie ook Radicx, vroegtijdig signaleren van radicalisering)

Pag.

Oplossingen???

Interactie met de “moslimgemeenschap”

Moslims zijn partners en geen tegenstanders in de strijd tegen radicalisering

goed opgeleide imams, aalmoezeniers, leraars etc

Erkenning van moskeeën, ipv garagemoskees

…........

Pag.

Conclusie

Allochtone adolescent en zijn omgeving

vraagt specifieke aandacht

• Niet dramatiseren, niet ontkennen maar

met open blik naar feiten kijken

• Lange adem vereist

• Ouders niet buitenspel zetten

• Inventief, creatief, cultuursensitief

werken