ل در م کا ن مت ود ل ن داdownload-thesis.com ان غ م دا ی واحد م لا س اد ا ره ا گا ش ن دا امه ن ان& ان’ ن ی ص و ص خ وق ق ح ه ت ش در ر د ی ارس س ا ن ش ه کار2 درجت ف ا& ای درنر2 ب وع : ض و م ی ;pma&ق ی@ ب ط ت عه ل مطا ا2 ن ران& ب ا وق ق ح در ران ت ج د وع @ل ن ن ش ما : ن هد را ا ن ش ا ر ف ا& ن هن2 ب ا مد رض ح را کت ای د ق ا2 اب ن2 ج اور : ش م اد ن ش ا ی سن ج ا رض& لت ع ر کت ای د ق ا2 اب ن2 ج ا
80
Embed
download-thesis.com · Web view2.تعیین سن بلوغ شرعی مصرحه در قانون به عنوان ملاک سنی پذیرش مسئولیت کیفری و ازدواج
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
در پایان نامه حاض��ر پذیرفتن��د و همچ��نین جن��اب آق��ای دکتر علیرضا حس��نی ب��ه عن��وان اس��تاد مش��اور ک��ه ب��ا ارشادات خویش م��را م��ورد لط��ف خ��ود ق��رار دادن��د ، کم��ال تق��دیر و تش��کر را داش��ته باش��م و ب��ا س��پاس فروان از تمامی اساتید محترمی که در این ام��ر م��را
یاری نمودند.
تقدیم به
پدر فداکار و مادر مهربانم که آرامش و آس��ایش را درمحیط زندگی برایم فراهم نموده اند .
که در تمام مراحل زن��دگی و دراز همسر ارجمندم راه کس���ب علم و دانش مش���وّق و پش���تیبانم ب���وده
است .
چکیده
این پژوهش در سه فصل ت��دوین ش��ده اس��ت در فص��ل اول بل��وغ دخ��تران و عالئم و انواع آن و در فصل دوم سن بلوغ و بررس��ی مش��کالت نوجوان��ان در این دوران و در فصل سوم س��ن بل��وغ دخ��تران در حق��وق ای��ران ب��ا مطالع��ه
تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته شده است.
بلوغ مرحله ای از زندگی است که ت��وام ب��ا تح��والت جس��می و روحی ب��ارزی می باشد که نوجوان هنگام گذر از دوران کودکی به بزرگس��الی آن را تجرب��ه می کن��د . دوران بل��وغ ، دوران حک��ومت سرنوش��ت انس��ان اس��ت و این ک��ه کودک چگونه از آن دوره بگذرد به تمامی به نوع برخ��ورد او ب��ا مراح��ل بل��وغ بستگی ندارد بلکه نوع روابط والدین با او و تاثیری که ب��ر س��اختار زن��دگی او می گذراند دارای اهمیت زیاد است . کلید والدین برای تربیت موثر فرزن��دان در این دوره براب��ری و اح��ترام متقاب��ل اس��ت . اگ��ر چ��ه دوره بل��وغ ، م��رز
11......................................................................بلوغ زود رس.113......................................................................بلوغ دیر رس.213..................................................آثار و اختالل های این دو بلوغ.3
16.......................................تفاوت فرد بالغ و نابالغ در بلوغ روانی.116...........................................................................امنیت-1-117................................................................اعتماد به نفس-1-217...............................................................اصول اجتماعی-1-317.........................................................................استقالل-1-418.............................................................احترام به دیگران-1-518........................................................................وابستگی-1-618...............................................................قضاوت منطقی-1-718..................................................................تجربه و تغییر-1-818............................................................................ترس-1-918.........................................................................ناامیدی-1-1019.............................................................................تفکر-1-11
28....................................................................برون افکنی-1-328...........................................................................جبران-1-428..................................................توجیه برای کارهای ناپسند-1-529.............................................................تمایالت سرکوفته-1-629.......................................نمونه ای از مشکالت عاطفی و روانی.2
30...................................................ب: نقش والدین در دوران بلوغ
31...................................................روابط بین فرزندان و والدین.132....................................روش های والدین به هنگام بلوغ دختران.2
32..................................................تجربیات گذشته والدین-2-133......................................................والدین و نوع شادی-2-233.................................................والدین و اوقات فراغت-2-334.....................................................تقویت حس قداست-2-434...........................................................قاعدگی دختران-2-534..............................................................دانش هیجانی-2-634................................................................عقل و خرد-2-734................................................................بیان مطالب-2-835.............................................................کنترل نوجوان-2-9
35........................ج: شخصیت و جنبه های مختلف آن در دوره بلوغ
35...................................................پیدایش و تحول شخصیت.136............................................حس استقالل و تشخیص طلبی.2
47.....................................................................شکل بدن .148...........................................................................پوست.248...........................................................................دندان .348........................................................................قاعدگی .448................................................................................مو.5
49...........................................................مرحله قبل از بلوغ.149.......................... ساله10-14تغییرات روحی و روانی دختران .250.......................... ساله15-19تغییرات روحی و روانی دختران .3
51...........................................ج : تغییر در کمیت و کیفیت دروس
51.....................................................د: تغییر در نگرش به زمان
51..............................................ه� : تغییر در نگرش به ارزش ها
52.............................................مبحث دوم : بهداشت دوران بلوغ
52..................................................گفتار اول : بهداشت جسمی
52................................................................نظافت پوست .153........................................................دوران عادت ماهیانه .253.....................................................................موهای زاید.353....................................................محافظت از دست و پاها.453..........................................................................مطالعه.553...........................................................................ورزش.654............................................................خواب و استراحت.7
54........................................................ب: تغذیه در دوران بلوغ
55...................................................اختالالت رفتاری در تغذیه.157....................رفتارهای نوجوان و ارتباط با وزن و ظاهر فیزیکی.257........................................عوارض رژیم غذایی در دوره بلوغ.3
58.......................................................ج : ورزش در دوران بلوغ
58.......................................................فواید جسمی و روانی.159.......................................................ورزش و عادت ماهانه.2
59.....................................................گفتار دوم : بهداشت روانی
66.....................................................ه� : ناسازگاری در نوجوان
فصل سوم : سن بلوغ دختران در حقوق ایران با مطالعهتطبیقی
69.............................................مبحث اول : بلوغ در حقوق ایران
69......................................................گفتار اول : تاریخچه بلوغ
71...............................الف : بلوغ در قبل از اسالم و ناظهور اسالم
72...............................................................ب : بلوغ در ایران
75...............................................................ج : بلوغ در قانون
77....................................................بلوغ در اصطالح حقوقی.177..........................................................صغیر غیر ممیز -1-178.................................................................صغیر ممیز-1-283........................................................................حضانت .2
83.................................................- حضانت افراد بالغ رشید2-1
84..............................................................نکاح قبل از بلوغ.386....................................... قانون مجازات اسالمی 227ماده .4
86.................................................................د: حقوق سیاسی
86..............................................................ه� : حقوق اجتماعی
87.......................................................گفتار دوم : بلوغ در قرآن
96...................................................اخبار بلوغ از طرق خاصه.196................................................حدیث از هشام بن سالم-1-197.................................................حدیث از امام علی )ع( -1-297......................................................حدیث از ابوالبختری-1-397....................................................اخبار بلوغ از طرق عامه.298.............................................حدیث از پیامبر اکرم )ص(-1-198.............................................حدیث از پیامبر اکرم )ص(-1-298..........................................سه مرحه رشد از دیدگاه پیامبر .3......................................................................جمع بندی .4
100
..........................................................ج : بلوغ در نهج البالغه101
.......................................مبحث دوم : بلوغ در حقوق انگلستان 102
.......................................................گفتار اول : تاریخچه بلوغ102
........................................................الف : بلوغ در انگلستان 105
در ضرورت شناخت بلوغ ، این وصیت امام علی )ع( به فرزند بزرگ��وارش ام��امحسن )ع ( که فرموده است.
» همانا ضمیر نوج�وان ب�ه س��ان زمین خ�الی ، ش��خم زده و آم�ده ای اس�ت ک�ه عاری از هر علف و گیاهی است . هر بذری که در آن بیفکن��د ، ب�ه راح��تی آن را در آغوش خود می کشد و به بهترین وج��ه آن را می پروران��د . ل��ذا پیش از آنک��ه دلت سخت شود و عقلت و به ناروا مشغول گردد ) و نسبت به پ��ذیرش حق��ایق
کافی می باشد . در عصر حاض��راز1مقاوم شود ( به ترتیب تو مبادرت نمودم « هر چهار نفر جمعیت جهان ، یک نفر نوجوان می باشد . این نوجوانان بایستی از دوره ده ساله عبور نمایند . شالوده و زیر بن��ای زن��دگی آین��ده آنه��ا در این دوران شکل می گیرد . مشکالت و دام های مختلف جسمی ، روانی ، اجتماعی همانن��د بسیاری از بیماری های عفونی و اعتیاده��ا آنه��ارا نش��انه گرفت��ه اس��ت . بن��ابراین آموزش صحیح ، مناسب و به موقع این بخش عظیم جامعه ، ض�روری و اجتن�اب ناپذیر است . از طرفی ، عدم سازگاری و تحوالت س��ریع جنس��ی این دوران ب��ر رفتار و کردار نوجوان تاثیر می گذارد که معم��والً هم��راه اض��طراب ، تش�ویش و
2احساس عجیب و ناامنی می باشد .
الف ( بیان مسئله
بلوغ فرآیندی بیولوژیک و شامل تغییرات جسمانی است که نوجوان هنگ��ام گ��ذر از دوران ک��ودکی ب��ه بزرگس��الی آن را تجرب��ه می کن��د . مشخص��ه اص��لی دوره نوجوانی را با مفاهیمی چون رسیدگی ، بل��وغ و ت��ازه ب��الغ مش��خص ک��رده ان��د . منظ��ور از رس��یدگی ، وض��عیتی اس��ت ک��ه ف��رد از نظ��ر خصوص��یات جس��می ، عاطفی ، اجتماعی و فکری و روانی به مرحله ای رسیده است که رشد یافته به حساب می آید . اگر چه هماهنگی و تعادل بین تمام این ویژگی ه��ا ممکن اس��ت هنوز به طور کامل حاصل نشده باشد . اما در صورتی که فرد روی هم رفته ب��ه
. نهج البالغه 1.19و18 ، صص1385. صانعی ، نیر السادات ، راهنمای جامع دختران نوجوان ، نشر اندیشمند ، چاپ اول ، 2
تعادل نسبی در رشد این خصوصیات رسیده باشد او را رشد یافته به ش��مار میآوریم .
منظور از بلوغ ، رسیدن به وضعیتی است که فرد به احساس توان��ایی جنس��ی و قدرت تولید مثل نائل می گردد . دستیابی ب��ه این احس��اس ، از ابت��دای بل��وغ ت��ا شکل گیری آن که با رشد خصوصیات جنسی اولیه و ثانویه همراه اس��ت ، دو ت��ا چهار سال طول می کشد و فرد بین ک��ودکی و نوج��وانی در نوس��ان اس��ت . این سالهای ابتدای بلوغ تا شکل گیری کامل نوجوانی را دوره بلوغ یا دوره نوج��وانی
س��الگی را در ب��ر می گ��یرد .20 الی 18 ت��ا 13 الی 11می نامیم که سال های س��الگی11البته از آنجا که برخی از نوجوانان دخ��تر ، پیش از رس��یدن ب��ه س��ن
س��الگی ب��ه15بالغ می شوند و رسیدن به بلوغ در برخی نوجوانان پسر تا س��ن تاخیر می افتد با طیف وسیعی از تفاوت سنی در دوره نوجوانی مواجه هستیم .
، که در نیم قرن اخیر مورد استفاده ق�رار گرفت�ه ، و ب�ا ن�وعی1اصطالح نوجوان معانی ضمنی منفی همچون » غیر قابل کن��ترل « و « متعارض��ی « ن��یز هم��راه است ، چندان مقبول خ��ود نوج��وان نیس��ت و ب��ه همین جهت ب��رخی از نهاده��ای اجتم��اعی ای��ران و از جمل��ه » س��ازمان ملی نوجوان��ان « دوره نوج��وانی را ب��ه عنوان بخش اول جوانی ب��ه حس��اب آورده و مش��مول فع��الیت ه��ای خ��ود را ب��ه
س��الگی ک��ه آن را پای��ان قطعی دوره29 سال به ب��اال ، ت��ا س��ن 11افراد سنین جوانی به حساب می آورن��د ، اختص��اص داده و اص��طالح جوان��ان را ب��رای اف��راد
ساله به کار می گیرند .29 تا 11سنین
اصطالح دیگری که آن را هم در معنای نوجوان و معادل آن به کار گرفته ش��ده ، است که بیشتر مفهوم حقوقی آن مورد نظر اس�ت و ش�امل3ه بالغ2اصطالح تاز
.4 سال می شود که هنوز به سن قانونی نرسیده اند18تمام نوجوانان زیر
در این پایان نامه به تحوالت سن بلوغ در دختران در مناطق مختل��ف جغرافی��ایی و شرایط آب و هوایی و ب��ا توج��ه ب��ه تغذی��ه و ب��ا مطالع��ه تط��بیقی در بعض��ی از
1.Teenage . 12
32 . juvenile ، ص1379. لطف آبادی ، حسین ، روانشناسی رشد کاربردی ) نوجوانی و جوانی ( ، نشر اسپید ، چاپ اول ، 4
کشورها و به شیوه ای خاص پرداخته ایم . و همچنین در فص��ل اول مشخص��ه ی فرد نابالغ از نظر روحی روانی را بیان و به افراد می گوییم چگونه می توانند ب�ر آن غلبه و به بصیرت عقالنی برسند . در فصل دوم ب��ه وال��دین توص��یه می ک��نیم ک��ه س��عی کنن��د نوجوان��ان را در این دوره بح��رانی درک کنن��د و سرکش��ی ه��ا و مخالفت های نوجوان��ان در این دوره را ب��ه ص��ورت عالئم رش��د و از خصوص�یات دوره نوجوانی تعبیر کنند و آن را مقدمه قطعی یک واقعه نگران کننده ک��ه آین��ده نوجوان را تهدید می کند ندانند و از آنجا ک��ه بس��یاری از عالئم بل��وغ ناش��ناخته و مجهول مانده است آن را بی��ان و درص��دد مش��خص ک��ردن بس��یاری از این عالئم هستیم و همانطور که نوجوانان بخش قابل ت��وجهی از جمعیت جه�ان و ب��ه وی�ژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران را تشکیل می دهند در فصل سوم به بلوغ در ایران توجه خاصی شده و با مطالعه تطبیقی فرآیند بلوغ را بهتر می شناسیم
.
ب( سوال های تحقیق
. آیا پیشرفت تکنولوژی و همچنین آب و هوا در بلوغ زودرس تاثیر دارد ؟1
. چرا در حقوق کیفری سن مسئولیت و بلوغ پائین است ؟ آیا سن تغی��یر یافت��ه2است ؟
. مش��کالت نوجوان��ان در دوره بل��وغ چیس��ت ؟ راهکاره��ای برخ��ورد ب��ا این3مشکالت چیست ؟
فرضیه های تحقیق
- پیشرفت تکنولوژی و شرایط آب و هوایی گرم به طور کلی محی��ط در بل��وغ1زودرس تاثیر دارد .
.تعیین سن بلوغ شرعی مص��رحه در ق��انون ب��ه عن��وان مالک س��نی پ��ذیرش2 مسئولیت کیفری و ازدواج منطب��ق ب��ا روح و فلس��فه حق��وق ک��ودک نیس��ت . در سال های اخیر برای پایین بودن سن بلوغ و مسئولیت در حقوق کیفری ت��دابیری
اگرچه والدین از ابتدای تاریخ از جوانان خود ش��کایت داش��تند ش��کی نیس��ت ک��ه طی کردن دوران نوجوانی آسان تر ب��ود، زم��انی ک��ه س��رعت زن��دگی پ��ایین ت��ر، انتخاب ها کمتر، نقش جنس ها کامالً مشخص و معین و نفوذ و فش��ار و وس��ایل ارتباط جمعی تقریباً صفر بود. شاید م��ا، در آرزوی زم��ان »س��اده ت��ری« باش��یم ولی آنچه مسلم است آن روزها برای همیشه رفته اند. امروزه مرز میان دختری و زنیت، به طور قابل مالحظه ای محو و کدر شده است. صرف نظر از اینکه آیا دخ��تری واقع��اً فراین��د ف��یزیکی بل��وغ را آغ��از ک��رده فش��ارهای اجتم��اعی ب��رای خودنمایی هرگز به این شدت نبود. همین فش��ارها چ��الش عظیمی ب��رای رابط��ه مادر- دختر به وجود می آورد و این در موقعیتی اس��ت ک��ه دختره��ا س��عی دارن��د معنی و مفهومی برای هیجانات تند، آرزوها و خواسته های احساسی عمیق خ��ود
. در این مبحث با مفهوم بلوغ به طور مشخص آشنا می شویم.1پیدا کنند
گفتار اول: بلوغ
45، ص1385- نور تراپ، کریستین، مترجم توران دخت، تمدن، دختران نوجوان، نشر فلسفه، چاپ آرین، 16
بلوغ مرحله ای از زندگی است که توأم با تح��والت جس�می و روحی ب��ارزی می باشد. عده ای می گویند در طول عمر هر انسانی سه نقطه ی حیاتی وجود دارد که عبارتست از تول��د، ازدواج و م��رگ. ولی در این اظه��ار نظ��ر مرحل��ه ی بل��وغ نادیده گرفته شده زی��را بل��وغ قب��ل از ازدواج رخ می ده��د و اگ��ر بل��وغی در ک��ار
.1نباشد ازدواج ممکن نخواهد بود
الف( مفهوم لغوی بلوغ
از نظر لغوی، بلوغ در زبان فارسی به مفه��وم »رس��یدن ب��ه س��ن رش��د« »م��رد.2شدن«، »زن شدن«، »رسیدگی«، »پختگی و به حد کمال رسیدن« می باشد
بنابراین، به مرحل��ه ای از رش��د و تکام��ل در مس��یر زن��دگی شخص��ی اطالق می گردد که منج��ر ب�ه تغ�یرات خ�اص جس�مانی وی می ش��ود و او را ب�رای ب�اروری
جنسی توانمند می سازد.
از نظر دانشمندان علوم طبیعی، بلوغ دوران تحول ناگهانی و تکام��ل بیول��وژیکی موجود می باشد ک��ه در این دوران ب��ا آن تغی��یراتی را در ح��االت روحی، روانی و رفتارهای وی پدی��د می آورد. ب��ه عب��ارتی دیگ��ر، دوران بل��وغ را می ت��وان دوران اکتساب تدریجی زمان باروری دانست. دوره ای که تغی��یرات تک��املی در مغ��ز و
.3غدد فرد، منجر به تغییرات جسمانی، روحی، روانی و رفتاری وی می گردد
ب( مفهوم پزشکی بلوغ
بلوغ فرایند شگفتی است مشتمل بر یک رشته تغییرات هورمونی در بدن و مغز دختر. اگرچه بسیاری از مردم، بلوغ را دوره ای می دانن��د ک��ه ب��ا اولین قاع�دگی
.12، ص1383- گوهری، مریم، تنباکویی، محمدرضا، از بلوغ تا یائسگی، چاپ اول، نشر تربیت، تهران، 1. 16، ص1385 - صانعی، نیر السادات، راهنمای جامع دختران نوجوان، چاپ اول، نشر اندیشمند، 2.16 - همان، ص3
دختر شروع می شود ولی این واژه ارتباط با کل توالی رش��د دارد ک��ه منج��ر ب��ه بلوغ زایشی و بلوغ جنسیتی می گردد. نش��انه ه��ای ف��یزیکی آن اف��زایش رش��د، بزرگ شدن سینه، موهای زیر بغل و جاهای دیگر و بوی بدن است ک��ه در نتیج��ه ی فعال شدن غده های برون ریز در آن مناطق ظاهر می ش��ود. اولین قاع��دگی
در پایان این فرایند صورت می گیرد.
کل این توالی حدود چهار سال یا چهار سال و نیم طول می کشد، اگرچه بعض��ی از دخترها خیلی زودتر به بلوغ می رسند تغییرات هورم��ونی در مغ��ز ش��روع می ش��ود. ب��ه م��دت هش��ت س��ال از ک��ودکی ت��ا قب��ل از بل��وغ دو هورم��ون ب��ه ن��ام
، هورمون محرک فولیکول- کهFsH هورمون جسم زرد و ،LHگنادوتروپسین ها- تخمدان ها را تحریک می کنند، ابتدا در سطح خیلی پ��ایین و در ب��دن ق��رار دارن��د در سن یازده سالگی باال می آیند و در همان س��طحی ک��ه در زن بع��د از دوره ی
یائسگی دیده می شود، قرار می گیرند!
باال آمدن سطح این هورمون ها چند ماه قبل از بزرگ شدن سینه ه��ا اتف��اق می افتد و آن زمانی است که هیپوتاالموس شروع به آزاد کردن هورمون آزاد کنن��ده
از FsH و LHگنادوتروپسین می کند. آن هم به نبه خود سبب آزاد شدن هورمون هیپوف��یز می ش��ود ک��ه س��بب رش��د فولیک��ول تخم��دانی و تولی��د اس��تروژن و تستوسترون می شود. استروژن رشد سینه، رش��د اس��تخوان و توزی��ع چ��ربی در جنس مؤنث را سبب می شود و تستوسترون س��بب تحری��ک جنس��ی و اف��زایش ترشح غدد سبابه و ایجاد آکنه می گردد. مدتی طول می کشد ت��ا تخم��ک گ��ذاری به طور منظم صورت گیرد. در این زمان، عادات ماهیانه ی دختر، معموالً ب��دون
تخمک گذاری است و می تواند غیر منظم و شدید باشد.
باال آمدن سطح این هورمون ها چند ماه قبل از بزرگ شدن سینه ه��ا اتف��اق می افتد و آن زمانی است که هیپوتاالموس شروع به آزاد کردن هورمون آزاد کنن��ده
FSH و LHگنادوتروپسین می کند. آن هم به نوبه خود سبب ازاد شدن هورم��ون
از هیپوف��یز می ش��ود ک��ه س��بب رش��د فولیک��ول تخم��دانی و تولی��د اس��تروژن و تستوسترون می شود. استروژن رشد سینه، رش��د اس��تخوان و توزی��ع چ��ربی در جنس مونث را س��بب می ش��ود و تستوس��ترون س��بب تحری��ک جنس و اف��زایش
ترشح غدد سبابه و ایجاد اکنه می گردد. مدتی طول می کشد ت��ا تخم��ک گ��ذاری به طور منظم ص��ورت می گ��یرد. در این زم��ان، ع��ادات ماهیان��ه دخ��تر، معم��وال
درص��د50 ت��ا 25بدون تخمک گذاری است و می تواند غیر منظم و شدید باش��د. سال اول قاعدگی دوره های بدون تخمک گذاری دارن��د. عوام��ل4دختران برای
گوناگونی در عملکرد غده هیپوفیز و هیوتاالموس و درنتیجه زمان شروع قاعدگی تاثیر می گذارند. این عوامل می تواند هیجانات و باوره��ای ق��وی، س��اختار ب��دن، رژیم غذایی، پویایی خانوادگی و ضمنا ساختار ژنتیکی باشند. ت��ا چه��ل س��ال بع��د عملکرد زایشی و قاعدگی دختر و سپس زن باز هم متاثر از این عوامل از جمله افکار و هیجاناتش خواهد بود. هر زنی که به هنگام استرس، قاعدگی اش دیر ی��ا زود رخ دهد یا اصال اتفاق نیفتد باید علت را خودش بداند. شروع دوران بل��وغ در دختران بسیار متفاوت است، در بعضی بسیار زود و در برخی دیر است. ولی ب��ا همه پستی و بلندی ها، بلوغ فرایند طبیعی زن��دگی اس��ت ک��ه ب��ه ن��درت نی��از ب��ه
.1درمان دارویی دارد
ج( مفهوم حقوقی و فقهی بلوغ
بلوغ در فقه رسیدن طف�ل اس�ت ب�ه ح�ال احتالم )در م�رد( و حیض ی�ا حم�ل در مورد زنان. عالمات بلوغ عبارت است از: الف( روئی��دن م��وی عان��ه ب( روئی��دن
35موی صورت ج( احتالم د( گذشتن پ��انزده س��ال قم��ری از ت��اریخ تول��د )م��اده (2قانون جزا
عالمات بلوغ اناث عارت است از:
الف( حیض
ب( حمل
3سال قمری از تاریخ تولد9ج( گذشتن
47 و46 - نورتراپ کریستین، مترجم توران دخت، تمدن، همان، ص1 بررسی شده3 - مواد قانونی در فصل 2، ص1367 - جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، نشر گنج دانش، چاپ احمدی، چاپ دوم، پاییز 3
بلوغ در اصالح حقوقی س��نی اس��ت ک��ه قانون��ا ش��خص ط��بیعی می توان��د اداره رسیدن ش��خص 1 کارهای خود را برعهده بگیرد و از حقوق مدنی برخوردار گردد.
به سن معینی است که در آن عادتا از نظ��ر جس��می و روحی ب��ه ح��د کم��ال می 2رسد و می تواند به طور مستقل در دارایی و حقوق مالی خویش تصرف کند.
د( مفهوم نوجوانی: در فرهنگ و بستر آمده است »نوجوانی انتقال از مرحل��ه ی آخر ک�ودکی ب�ه مرحل�ه بالن��دگی و کم��ال اس��ت« ی�ادوره ای از جری��ان ت�دریجی زندگی را نوجوانی می گوید که با تحول عمیق دذر جسم و روان و قدرت تجسم
و تخیل زیادی همراه است.
مرحله ی بلوغ جنسی در شرایط تحول بهنجار در دوره ی نوجوانی به وق��وع می س��الگی ش��روع می12پیوندد. دوره نوجوانی مرز مشخصی ندارد اما تقریب��ا از شود و تا آخر دوره ی دوم زندگی انسان ادامه می یابد.
س��الگی و دوره ی15 تا10س��ازمان بهداش��ت جه��انی دوره ی نوج��وانی را از .3 سالگی تخمین زده است25 تا 16جوانی را از
گفتار دوم: انواع بلوغ
مسئله ی بلوغ یک پدیده ی چند بعدی است. لذا ضروری ب��ه نظ��ر می رس��د ک��ه این پدی��ده ی مهم ک��ه در ط�ول عم�ر انس�ان ب��ه وج�ود می آی��د ازابع�اد مختل��ف جس��می، روانی، اقتص��ادی، ش��رعی و جنس��ی و ... م��ورد بحث و بررس��ی ق��رار
گیرد.
الف: بلوغ جسمی
اگر در کاربرد کلمه ی بلوغ از شرط یا قیدی استفاده نشود، اغلب مقصود بل��وغ ت��ا5/12جسمی است. در این هنگام سرعت رشد ق��د در نوجوان��ان پس��ر می��ان
سالگی ب��ه ح��داکثر خ��ود خواه��د5/14 تا5/10 سالگی و در دختران نیز از 5/14.4رسید
177، ص 1370 - ساکت، محمدحسین، شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی، مشهد، نشر مولف، 175، ص 1377 - فصیحی زاده، علیرضا، اذن و آثار حقوقی آن، قم، نشر دفتر تبلیغات اسالمی، چاپ اول، 24، ص1381 - اکبری، ابوالقاسم، مشکالت نوجوانی و جوانی، نشر ساواالن، چاپ اول، پاییز 320، ص 1364 - شعاری نژاد، علی اکبر،روانشناسی رشد، نشر اطالعات، چاپ پنجم، 4
روانشناسان رشد دوره ی نوجوانی و بلوغ را به یک نوع جهش تعب��یر نم��وده ان��د لذا، نوجوان به علت عدم اطالع از این تحوالت جسمی اغلب غ��افلگیر می ش��ود که ممکن است تناس��بی هم بین ان��دامهای مختل��ف وج��ود نداش��ته باش��د و ح��تی بعضی از اندامها مانند دست و پا درازتر از س��ایر قس��مت ه��ا و بی ق��واره رش��د کنند، همین امر ممکن اس��ت، رواب��ط نوج��وان ب��ا اطرافی��ان خصوص��ا وال��دین را دچاراش��کال کن��د. تغی��یرات رش��دی و تک��املی ک��ه در دوره ی نوج��وانی در ب��دن انس��ان ب��ه وج��ود می آی��د عبارتن��د از: اف��زایش س��ریع وزن، تغی��یرات ب��دنی و فیزیولوژیکی کامال آش��کار و محس��وس ب��ه وجودآم��دن بعض��ی ازاض��طراب ه��ای حرکتی در نتیجه ظهور تغییرات ب��دنی و ف��یزیولوژیکی در اف��راد اس��ت، اش��تهای فوق العاده به غذا، شدت سریع خصایص جنسی که در دختران دوسال زودت��ر از پسران است، نامتعادل شدن کیفیت کار غدد برای مدتی، رشد و نمو اس��تخوانی تقریبا کامل و بلندی قد که به حداکثر می رس��د. همچ��نین رش��د س��ریع قلب ن��یز
.1هنگام نوجوانی به وجود می آید
- بلوغ زودرس1
از نظر پزشکی بلوغ زودرس به م��واردی اطالق می ش��ود ک��ه ب��ه علت اختالالت جسمی )موروثی یا اکتسابی( تغییرات شدیدی از نظر بروز صفات ثانویه جنسی به وجود آمده و گاهی آث��ار بل��وغ ب��ه ط��ور بیم��اری در س��نین پ��ایین در ک��ودک ی��ا
. هرچن��د دخ��ترانی ک��ه بل��وغ زودرس دارن��د آرامشش��ان2نوجوان ظاهر می گردد بیشتر است،اعتماد به نفس بیشتری دارندو کمتر مضطرب می شوند و احساس
.3ایمنی بیشتری می کنند و در یک کلمه به طور خالصه سازگاری بیش��تری دارند )از نظر پزشکی »بلوغ زودرس« به دو نوع »حقیقی و کاذب« تقسیم می شود. بلوغ زودرس حقیقی به مواردی اطالق می شود که عامل ایج��اد آن ی��ا تغی��یرات سرشتی )یا موروثی( بدون ضایعه جسمی مشخص باش��د و ی��ا این ک��ه اختالالتی درمغز در اثر تومورها، آنفالیت،هیدروسفالی و غیره به وجود آی��د. بل��وغ زودرس
11 - اکبری، ابوالقاسم، همان، ص1148، ص1378 - صبور اردوبادی، احمد، بلوغ و سالمتی نوجوانان، نشر رسالت قلم، چاپ دوم، 212 - اکبری، ابوالقاسم، همان، ص3
کاذب به مواردی اطالق می گردد که صفات ثانویه جنسی ه علت ب��روز پرک��اریو یاتومورهای غدد فوق کلیوی، تخمدان و یا بیضه ها زودتر بروز نماید.
حال آنکه م��وارد خفی��ف بل��وغ زودرس ک��ه در اث��ر عوام��ل تغذی��ه ای، اجتم��اعی، ف��رهنگی و خ��انوادگی ب��روز نم��وده و م��وجب اختالالت و مش��کالت بس��یاری ب��ه خصوص در جوامع غربی شده اس��ت، چن��دان م��ورد توج�ه نیس��ت و چ��ه بس��ا در مواردی به علت همگ��انی ب��ودن این اختالل ام��ری ط��بیعی ن��یز قلم��داد گ��ردد. از عوامل مهمی که عالوه بر شرایط جغرافیایی و منطق��ه ای ب��ر زم��ان آغ��از بل��وغ موثر بوده و می توانند موجب اختالل در آن شوند تغذیه، شرایط روانی و تربیتی حاکم بر محیط خانوادگی و اجتماعی است. اف��راط در ص��رف غ��ذاهای مق��وی و محرک به علت افزایش تحریات عصبی می تواند ب��ه بل��وغ زودرس منج��ر ش��ود. این امر خصوصا در خانواده ه��ای مرف��ه ک��ه علی رغم تغذی��ه از این ن��وع غ��ذاها، فعالیت بدنی کمتری داشته و مواد مذکور به مصرف سوخت و ایجاد انرژی الزم برای انقباضات عضالنی و فعالیت بدنی نمی رسند چشم گ��یرتر اس��ت. همچ��نین به نظر می رسد کمبود کلسیم و منیزیم در رژیم غذایی )که در ش��یر و لبنی��ات و بعضی سبزیجات فراوان هستند( و متقابال مصرف بیش تر مواد غذایی فسفردار )مانند گوشت و تخم مرغ( به تدریج باعث ب��اال رفتن تحریک��ات عص��بی و تق��ویت قوای جنسی شده و در بلوغ زودرس موثر باش��د. از این رو اعت��دال در تغذی��ه از فسفر و کلسیم نه تنها باعث رشد صحیح ب��دن و اس��کلت و دن��دان ه��ا می ش��ود بلکه در تعادل عصبی و هم آهنگی رشد جسمی و روانی نیز ت��اثیر بس��زایی دارد. تاثیر تربیت خانوادگی و محیط اجتماعی را ن��یز در بل��وغ می ت��وان ب��ه وض��وح در جوامع فاسد مشاهده کرد، به طوری که آگاهی زود و بی موقع کودک از مس��ایل جنس��ی و همچ��نین آزادی عم��ل در رواب��ط بین زن و م��رد ب��ه علت اف��زایش تحریک��ات روانی ناش��ی از آن، ب��ه ت��دریج ب��اعث ترش��ح زودرس هورم��ون ه��ای جنس��ی و بل��وغ زودرس می گ��ردد. آث��ار و نت��ایج این ام��ر در اختالف بین جوام��ع شهری و روستایی و همچنین در فرهنگ های مختلف از نظر س��ن پی��دایش بل��وغ
در بلوغ دیررس وقتی غدد جنسی با وجود قدم نهادن نوجوان به س��نین مناس��ب بلوغ، هنوز به هم��ان ش��کل دورن طف��ولیت ب��اقی مان��ده، ب��ه م��وازات رش��د ق��د انقالب روحی با منشا تغییرات هورم��ونی و تح��والت جس��می مربوط��ه عقب می
س��الگی هن��وز18افتد و چه بسا دیده می شود که این قبی��ل اف��راد مثال در س��ن مثل یک کودک فکری ساده دارند. البته در این میان باید افرادی را که منشا نژاد
بدون اینکه دچار بلوغ دیررس شده باشند- دارای رش��د زی��اد ب��دنی–و یا وراثت .1هستند، استثنا نمود
- اثار و اختالل های این دو بلوغ:3
اث��ار و نت��ایج بل��وغ و اختالل ه��ای آن در دو ن��وع زودرس و دی��ررس، از لح��اظ دو پدیده ملموس و محسوس رشد قد و رشد فکری بخوبی قابل بررسی است: در مورد رشد قد مقدمتا باید اشاره نمود که رشد طولی استخوان های دراز )مانن��د استخوان های ران و بازو( که با افزایش قد مره��ون آن هاس��ت ناش��ی از عم��ل استخوان سازی غضروف های اتصالی واقع بین س��ر و تن��ه اس��تخوان ه��ا اس��ت. هورمون ه��ای جنس��ی ض��من این ک�ه فع�الیت غض��روف ه��ای اتص��الی مزب��ور را تسریع و تشدید می نمایند و م��وجب رش��د چش��مگیر ق��د مق��ارن ای��ام بل��وغ می گردند، از طرف دیگر با فراهم آوردن عوامل استخوانی شدن و رس��وب کلس��یم در خود غضروف های اتصالی باالخره آن ها را از کار می اندازند. بن��ابراین ب��ا در نظر گرفتن عوامل موثر دیگر مانند نژاد و زمینه خانوادگی )وراثت( رشد قد می
تواند به عنوان معیاری برای زمان ظهور بلوغ به شمار رود.
در صورتی که بلوغ زودتر از موعد صورت گیرد، بس��ته ش��دن زودرس غض��روف های اتصالی موجب کوتاه تر مان�دن ق�د از ح�د ط��بیعی آن می ش��ود. متق�ابال در کسانی که دچار بلوغ دیررس هستند، عدم ترشح به موقع هورمون ه��ای جنس��ی ب�اعث دیرت��ر بس��ته ش�دن غض��روف ه�ای اتص��الی اس��تخوان ه��ای دراز و حف�ظ استعداد رشد و افزایش قد تا سنین باالتر گردیده، و در نتیجه عوام��ل هورم��ونی دیگ��ر خصوص��ا هورم��ون »نم��و« م��وجب رش��د اس��تخوان ه��ای دراز و اف��زایش
ناموزون قد می شوند..154 - صبور اردوبادی، احمد، همان، ص1
رشد فکری نیز مشابه رشد قامت، با آغاز بل��وغ و ترش��ح هورم��ون ه��ای جنس��ی تسریع می شود و اگر بلوغ به موقع روی بدهد، پا به پای رش��د ط�بیعی جس�می، رشد فکری هم آهنگ با آن شروع و ادامه می یابد و به این گون��ه س��ایر تح��والت نیز به موقع در وجودش رخ می دهد. ولی در افرادی که زودت��ر ب��الغ می ش��وند، خودآگ��اهی و توج��ه ب��ه خ��ود و تغی��یرات وض��ع روانی بیش��تر ش��دن و بی��داری و
ولو مسایل مهم��ل و مض��ر–حساسیت به موضوعات و مسایل خاص بعداز بلوغ بر شرایط سنی او باشد- زودتر آغاز می گردد. در حالت کلی نمی توان گفت که بل��وغ زودرس از وس��ایل و عوام��ل انحط��اط روحی و انح��راف در رش��د فک��ری است، زیرا نقش آن فقط به تقویت و ظهور زودرس و آغاز تحریک و بی��داری در رشد فکری خاص دوران بعد از بلوغ محدود می شود منتهی جهت حرکت آن، به
.1شرایط و علل و عوامل موجود در خانواده، مدرسه و اجتماع بستگی دارد
همچنین تاثیر بلوغ دیررس و زودرس در می��ان دخ��تران کم��تر از پس��ران اس��ت. هرچند که تفاوت بین دختران زودرس و دی��ررس چن��دان مش��خص نیس��ت، لیکن باگذشت زمان ممکن است تغییراتی در آن ها ایجاد گردد. رشد یافتگی در می��ان دخ��تران امتی��ازی ب��رای آن ه��ا محس��وب نخواه��د ش��د. در دوره ه��ای ابت��دایی، راهنمایی و دبیرستان دخترانی که به سن بل��وغ می رس��ند از لح��اظ خصوص��یات مثبت مانن��د دوس��تی، توان��ایی ره��بری، ش��وق و اش��تیاق و بذل��ه گ��ویی از س��وی
.2همساالنشان رتبه باالیی می گیرند
ب( بلوغ جنسی
اگر فرد به مرحله ای برسد که قادر به ایفای نقش جنسی شود و قادر ب�ر تولی��د مثل نیز باشد، اصطالحا می گویند که به بلوغ جنسی رسیده است. رشد جسمی و پختگی جنسی بر فرایندهای زیستی و هورمونی استوارند، و هدف آن ها سوق دادن فرد در جهت کسب توانایی تولید مثل است که در م��ورد دخ��تران ب��ا اولین
خصایص اولیه ی جنسی از دوران کودکی قابل مشاهده است و به ت��دریج ب��اعث بیداری جنسی در افراد می گردد. در دختران اولین قاعدگی احتماال ب��ا احس��اس درد، ناراحتی و حالت تهوع نیز همراه است. نوجوان با مش��اهده ی چ��نین پدی��ده ی جدیدی در وجودشان به شدت نگران و ناراحت می شوند و به همراه نگ��رانی
هایی، احساس گناه و خجالت می کنند.
- خصایص ثانویه جسمی2
فهرست خصایص این مرحله که نوج��وان از نظ��ر جس��می ب��ه مرحل��ه آم��ادگی وتوانایی ایفای نقش می رسد، عبارتند از:
الف- در دختران به صورت بزرگ شدن ناگهانی سینه، لگن خاصره، رویش م�ویزهاری و زیربغل و جوشهای صورت، که در دختران این جوشها بیشتر است.
ب- در پسران صفات ثانویه با رویش موی زهاری، زیر بغل و ص��ورت هم��راه ب��ا تغییر ناگهانی صدا )دورگه شدن(، جوشهای صورت و ب��زرگ ش��دن بی��نی هم��راه است. از میان مجموعه تغییرات دوره ی نوجوانی، رشد جنسی مهمترین و بحث انگیزترین موضوع است، زی��را ن��ه تنه��ا ب��رای خ��ود نوج��وان بلک��ه ب��رای وال��دین، معلمان، متخصصان بهداشت و جامع��ه ن��یز بحث انگ��یز اس��ت ل��ذا در این زمین��ه مهم و اساسی وظایف والدین ب��رای دادن آموزش��ی ه��ا و اطالع��ات مرب��وط ب��ه
.1مسایل جنسی بسیار مورد توجه متخصصان است
بلوغ روانی
بلوغ روانی یعنی پخته شدن از نظر روحی که انسان ق��درت تش��خیص مس��ایل و تمییز مصلحت زندگی پیدا کند. به تعبیر دیگر، فرد با برخ�ورداری از بل��وغ روانی، قادر به قبول مسئولیتهای اجتماعی مانند پذیرش شغل، تشکیل خانواده و ایف��ای نقش محوله باشد و قدرت رویارویی با مشکالت پیچیده زندگی را به دس��ت می آورد. برای رسیدن به این مرحله سن مشخصی وجود ندارد. عوامل خانوادگی و تربیتی با هم ب��رای بل��وغ موثرن��د. در نتیج��ه انس��انها در س��نین مختلفی ب��ه بل��وغ روانی خواهند رسید و تعیین سن خاص یا مشترکی برای افراد که هم زمان و ب��ا
هم به بلوغ روانی برسند کار دشواری است. شاید بیشتر انسانها هرگز ب��ه رش��د.1روانی و یا بلوغ روانی کامل نرسند
- تفاوت فرد بالغ و نابالغ در بلوغ روانی1
% می باشد و بالغ با50- در یک فرد بالغ بهنجار درجه ی امنیت نسبی شاید 1-1 % ناامنی خ��ود را اداره کن��د. ام��ا در ف��رد ناب��الغ م��یزان50قدرت خود می تواند
احساس ناامنی چنان زیاد است که فرد خود را قادر به اداره ی آن نمی بیند. در نتیجه به فرد دیگر که او را واحد قدرت می پندارد وابسته می شود ت��ا ام��نیت را
از او کسب کند.
- کودک انسان اعتماد و عزت نفس واقعی ن��دارد. ب��ه عب��ارتی توان��ایی ه��ای1-2 خود را نمی شناسد و به خود احترام نمی گذارد. در مسیر رشد طبیعی و بهنجار به آرامی با این توانمندی ها آشنا می شود و با حمایت و تشویق والدین آن ها را به کار می گیرد. یک انسان بالغ واق��ع بینان��ه توانمن��دی خ��ود را می شناس��د و در
مواجهه با واقعیت های زندگی آن ها را به کار می گیرد.
از سوی دیگر اگر در مقابل برخی واقعیت ه��ا خ��ود را ن��اتوان دی��د نمی ش��کند وخرد نمی شود.
- یک فرد بالغ از نظر روانی نه تنها از اصول درون روانی که دارد پیروی می1-3 کند بلکه از اصول اجتماعی که به صورت قانون در چهارچوب نظام اجتماعی ب��ر
او عرضه می شود پیروی می نماید.
اما در فرد نابالغ از نظر روانی یا این اصول و بای��دها در ذهنش درونی نش��ده ی��ا آن قدر تکانه های )می خواهم( در او قوی عمل می کن��د ک��ه بای��دها و اص��ول را
زیر پا می گذارد.
چنین انسانی قادر به کار باثبات و مناسبات اجتماعی باثبات نمی باشد.
- ام��نیت روانی در ک��ودک از طری��ق گ��رفتن عناص�ر مختل��ف مانن��د عش��ق و1-4 خدمات در روان او ایجاد می شود. این امنیت باعث ق��وام و اس��تحکام »من« او
می شود. در یک مسیر بهنجار با افزایش قدرت من، در انسان خاصیت دهن��دگی ایجاد می شود، اما فرد نابالغ بزرگسال مانند دوران کودکی از دیگران صرفا می گیرد و دریافت کننده است این در روان تولی��د ام��نیت و ق��درت واقعی نمی کن��د یعنی فرد مستقل و قوی نمی شود بلکه احساس امنیت او وابسته به دیگ��ری ی��ا دیگ��رانی ک��ه از آن ه��ا می گ��یرد ب��اقی می مان��د و در این سیس��تم وابس��ته، من
.1انسان نه تنها قدرت پیدا نمی کند بلکه به تدریج ضعیف تر می شود
- در یک فرد بالغ از نظر روانی هم احترام بر خویشتن وجود دارد هم احترام1-5بر دیگری اما در فرد نابالغ مسئله به صورت دیگری است.
- فرد نابالغ مانند کودک ب��ه وال��دی حم��ایت کنن��ده نی��از دارد و در ی��ک گ��روه1-6 مندی بین خود و گروه نمی بیند و به آن وابسته است اما در یک فرد بالغ از نظر
روانی تمامیت فردی و استقالل فردی خود او جدا از گروه هم حفظ می شود.
- یک فرد بالغ از نظر روانی می تواند واقعیت را تا حدی تشخیص دهد. و در1-7 نهایت براساس واقعیت، یعنی منطقی قضاوت و عمل کند اما در یک ف��رد ناب��الغ
از نظر روانی اغلب کارهایش نامتناسب با واقعیت و غیرمنطقی می باشد.
- فرد نابالغ از نظر روانی جسارت تجربه و تغییر کردن ندارد. ترسو اس��ت و1-8خود را قادر به اداره ی واقعیت جدید نمی بیند.
- فرد نابالغ از نظر روانی ترس های ذهنی زیادی از جمل��ه ت��رس از اش��تباه،1-9 ترس از شکست، ترس از قضاوت دیگران، ترس از مورد پرخاش و آسیب واقع
شدن و ترس از ترک شدن وطرد شدن دارد.
- فرد نابالغ از نظر روانی تحمل ناکامی ندارد و زود احساس شکس��ت می1-10 کند و دچار ناامیدی، بی انگیزگی و افسردگی می شود ام��ا اگ��ر ف��رد ب��الغ تم��ام جنبه های یک واقعیت به ظاهر ناکام کننده نباشد را درک کند در می یابد ک��ه ن��ه تنها می تواند ناکام کننده نباشد بلک��ه می توان��د بس��تر مناس��بی ب��رای گ��ام ه��ای
بعدی باشد.
.8-15، ص1388 - مفیدی، آذردخت، بلوغ دوم، بلوغ روانی، نشر قطره، چاپ اول، 1
- فرد نابالغ به جای واقعیت با تخیل و خی�ال ه�ای خ�ودش زن�دگی می کن�د1-11 چون توان رویارویی و اداره کردن واقعیت ها را در خود نمی بین��د ام��ا ف��رد ب��الغ عالوه ب��ر تخی��ل از تفک��ر منطقی و س��امان ده ک��ه در ارتب��اط ب��ا واقعیت اس��ت
استفاده می کند.
- در دوران بلوغ نوجوان قهرمان اجتماعی برای خود درست می کند یع��نی1-12 از اجتماع بیرون از خانه فرد ی��ا اف��رادی را انتخ��اب ک��رده، آن ه��ا را ای��ده آل��یزه کرده و برای خود قهرمان می سازد. این قهرمان می تواند یک هنرپیشه باشد ی�ا یک فوتبالیست یا یک دانشمند و ... این مسئله ی مهم در رشد بهنجار با رس��یدن نوجوان به دوران بزرگسالی حل می شود، به این صورت که فرد بالغ به صورت واقع بینانه ضعف و قدرت دیگری را تشخیص می دهد و سعی می کن��د ب��ا نق��اط
.1قدرت دیگری همانند سازی کند یعنی همانندسازی بخشی
- فرد نابالغ تصویری که از خود در ذهن دارد ی��ا خودش��یفتگی اس��ت ی��ا بی1-13ارزشی و حقارت.
یعنی تصویر واقعی خود را نمی بیند و همچنین همه پدیده ها یا س��فید هس��تند ی��ا.2سیاه. یا بد هستند یا خوب و حد و وسطی ندارد
- ف��رد ناب��الغ هم��دلی ک��ردن ب��ا دیگ��ران را ن��دارد و نمی توان��د خ��ود را در1-14موقعیت عاطفی دیگران قرار داده و آن ها را درک کند.
- فرد نابالغ نمی تواند به دیگران گوش کند و اغلب در پی گفتن است.1-15
- فرد نابالغ قادر به تفکر منطقی و سیس��تماتیک نیس��ت و بیش ت��ر از روی1-16 عاطفه تصمیم می گ��یرد و بع��د ب��رای تص��میم اش ب��ه دنب��ال توص��یه عقالنی می گردد و بیش تر قضاوت هایش در رابطه با انسان های دیگر فرافکنی احساسات
خودآگاه و ناخودآگاهش می باشد.
- فرد نابالغ مسئولیت اعمال خود را نمی پ��ذیرد و ت��رس ش��دید از پ��ذیرش1-17مسئولیت دارد و در قبال خود و دیگران نمی تواند تعهدی بپذیرد.
- نظم، پشتکار و تداوم در کارهایش وجود ندارد کاری را ب��ا انگ��یزه ش��روع1-18 می کند ولی قادر به ادامه ی آن نیست چون انگ��یزه بیش ت��ر در حیط��ه عاطف��ه
قرار می گیرد.
- فرد نابالغ شادی کودکانه را به رضایت بالغانه ت��رجیح می ده��د و توان��ایی1-19پذیرش انتقاد از خود را ندارد.
- فرد نابالغ فاقد مهارت های اجتماعی است یا در این زمینه بسیار ض��عیف1-20.1است
د- بلوغ اقتصادی و اجتماعی
- بلوغ اقتصادی زمانی رخ می دهد که فرد از نظر اقتصادی و ت��امین مخ��ارج و1 اداره ی امور زندگی مستقل شود و به اصطالح بتواند از نظر اقتصادی روی پای خود بایستد و به خود متکی شود. در چنین شرایطی فرد درصدد تشکیل خانواده
و ازدواج است.
با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه، سن چنین بلوغی رو ب��ه اف��زایش است. زیرا جوانان از نظر اقتصادی در تنگناهای خاصی قرار گرفت��ه ان��د. از ی��ک سو، کشش های غریزی آن ه��ا را ب��ه س��مت ت��امین نیازه��ای ط��بیعی و تقاض��ای همسر، تشکیل خانواده و مستقل شدن سوق می دهد و از سوی دیگر، به دلی��ل پیچیدگی صنعتی و شهرنشینی و نیاز جوامع به تخص��ص ه��ای در ح��ال گس��ترش، امکان رسیدن جوانان به بلوغ اقتصادی ضعیف ت��ر و مح��دودتر می ش��ود. وج��ود چنین پدیده هایی باعث آش��فتگی وض��عیت روحی و ب��االخره تع�ارض جوان��ان می
شود.
در اروپا سن بلوغ بر اثر عوامل مختلف چهار سال کمتر شده در حالی ک��ه س��ن بلوغ اقتصادی و اجتماعی افزایش یافته است و م��یزان تف��اوت بین این دو بل��وغ
- بلوغ اجتماعی: انسان موجودی اجتماعی است و نمی تواند ب��دون ارتب��اط ب��ا2 افراد جامعه به زندگی خ��ود ادام�ه ده��د. ارتب�اط ب��ا اف�راد جامع�ه، در رفت��ار ه��ر انسانی موثر است و موجب شکوفایی ابع��اد وج��ودی انس��ان می گ��ردد. اس��الم، گ�رایش ب��ه جامع��ه را م��ورد تاکی��د ق��رار داد و رهب��انیت را ممن��وع ک��رده اس��ت. »نوجوان در دوران نوجوانی و جوانی به بلوغ اجتماعی می رسد. سن بلوغ، سن معاشرت و دوستی هاست. تفاوتی که دوستی ها و معاشرت های این مرحله ب��ا دوران قبل دارد دیرپایی آن اس��ت. ب�ه همین نظ�ر و هم ب�ه خ�اطر همانندس��ازی های این سن باید او را مراقبت نمود. تدریجا از تعلق و وابستگی خ��انوادگی ره��ا می ش��وند و ب��ه س��وی معاش��ران و اجتم��اع روی می آورن��د و ب��ا جم��ع و جامع��ه وفادار و مانوس می گردند و رفتارشان تدریجا باوقار و متین می گردد. در بل��وغ اجتماعی این مهم اس��ت ک��ه آن ه��ا دارای ع��زت نفس و اعتم��اد ب��ه نفس و ن��یز
.1ارزیاب باشند. به هر صدایی از جا بر نخیزند و هر دعوتی را پاسخ مثبت ندهند
معاشرت با دوستان در صورتی که براساس اصول صحیح پی ریزی شده باش��د، موجب تحکیم شخصیت و تقویت ارزش های اخالقی و معن��وی ج��وان می ش��ود. ارتباط با دوستان خوب و مورد اعتماد نوجوان را در زمینه های مختلف یاری می دهد. به عکس اگر نوجوان با دوستان آلوده به مفاس��د اخالقی معاش��رت داش��ته باشد، از مسیر اصلی خارج شده، در ورطه فساد و گمراهی و انحراف می افت��د
.2و راه گریزی نیست
پیاژه جامعه پذیری یا رشد اجتماعی کودکان را به س��ه مرحل��ه تقس��یم می کن��د، مرحله نخست را خودمداری یا خودمیان بینی می نامند. در این مرحل��ه انگ��یزش اجتماعی خارج در کودک تاثیری ندارد، در مرحله دوم کوشش می کند که روابط اجتماعی واقعی برقرار کند و مرحله سوم دادوس��تد اجتم��اعی بوج��ود می آی��د و کودک با دیگران رفتار احترام آمیز و متقابل دارد، البته سن مربوط به هری��ک از این مراحل در گروههای اجتماعی-اقتصادی و فرهنگ های مختل��ف، تف��اوت دارد.
3
.12، ص132 - مجله پیوند، شماره 1.71، ص1385 - البرزی، زهرا، بلوغ و ازدواج، نشر پل، چاپ اول، تهران، 2146، ص 1364 - پارسا، محمد، روان شناسی رشد کودک، تهران، نشر پیوند، چاپ اول، 3
س��ال9 سال قم��ری و ب��رای دخ��تران 15فقه شیعه و سنی بلوغ را برای پسران س��الگی و17قمری در نظر گرفته است، در حالی که فقه حنفی دخ��تران را در
سالگی ب�الغ می دان��د. فق�ه م��الکی ن��یز بل��وغ را ب��ه س��ن19 تا 18پسران را در وابسته نمی داند. چنانچه شرایط بدنی پسر و دختر مساعد باشد و قبل از چ��نین سن هایی آثار و عالیم بل��وغ یع��نی محتلم ش��دن در پس��ران و ع��ادت ماهیان��ه در دختران مشاهده گردد؛ آن ها مکلف ش��ده ان��د. ل��ذا در چ��نین ح��التی ی��ک س��ری مسایل شرعی ب��ر آن ه��ا واجب خواه��د ش��د، و آن ه��ا نبای��د از چ��نین واقع��ه ای نگران شوند زیرا با ایج��اد آم��ادگی جنس��ی و ب��روز چ��نین ح��التی ب��ه آن ه��ا نوی��د
آمادگی پدر و مادر شدن به منظور بقای نسل داده می شود.
در گذش��ته بعض��ی از علم��ای ب��زرگ م��ا ف��را رس��یدن دوران بل��وغ و تکلی��ف فرزندانشان را جشن می گرفتند و بزرگ��ان را دع��وت می کردن��د ت��ا در مراس��م باشکوهی از او به عنوان فرد بالغی نام ببرند و به وی تبری��ک بگوین��د. ب��ه عن��وام مثال، سید بن طاووس که یکی از برجسته ترین علمای قرن ششم بود و توفیق تشرف به خدمت حضرت ولی عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف( را داش��ت در کتابی به نام کشف المحجه در قسمتی از گفتارش در خصوص دوران بل��وغ و تکلیف،خطاب به فرزن��دش چ��نین می گوی��د: »اگ��ر من ب��ا م��راحم و عن��ایتی ک��ه خداوند مرحمت فرموده، زنده بمانم روز تشرف تو را به سن تکلیف )بلوغ( عید
.«1قرار می دهم و یکصد و پنجاه دینار صدقه خواهم داد
با آنکه در روایات اسالمی بلوغ شرعی براساس بلوغ جسمی پای��ه گ��ذاری ش��ده است ، از انجا که آب و هوا ، نژاد و مزاج ، و دیگ��ر ش��رایط ط��بیعی و اجتم�اعی در تقدم و تاخر عادت ماهیانه دختران و احتالم پس��ران م��وثر اس��ت ، قانونگ��ذار اسالم ، بلوغ شرعی را با مقیاس سن نیز معین کرد . و دخترانی را که تا آخر نه سالگی عادت ماهانه و پسرانی را که تا پایان پانزده س��الگی احتالم ندی��ده ان��د ، نیز بالغ شناخته است و آنان را به انجام دادن فرایض و ت��رک محرّم��ات ، مکل��ف
کرده و از حق��وق اجتم��اعی و آزادی در تص��رفات م��الی و دیگ��ر مزای��ای ق��انونی .1برخوردار ساخته است
نکته قابل توجه اینکه در همه من��اطق جه�ان و ب�ا در نظ�ر گ�رفتن تم�ام ش��رایط ط��بیعی و اجتم��اعی ، دخ��تران زودت��ر از پس��ران ب��ه بل��وغ ط��بیعی می رس��ند و فع��الیت غ��دد جنس��ی در آن��ان قب��ل از پس��ران آغ��از می ش��ود . بل��وغ ط��بیعی ، استعدادهای نهفته آدمی را به فعلیت می رساند و نوج��وان را شایس��ته تکلی��ف و الیق مسئولیت می سازد . بدین ترتیب تقدم بلوغ شرعی دختران بر پس��ران ب��ر اساس صالحیّت طبیعی و به مع��نی هم��اهنگی ق��وانین تش��ریع ب��ا ق��وانین تک��وین
2است .
نظر علمای شیعه و سنی درباره سن بلوغ شرعی -1
هیچ کس از فقهای شیعه معتقد نیست که بلوغ در دخ��تران از ده س��الگی تج��اوز می کند . اختالفی که وجود دارد این اس��ت ک��ه دخ��تران در ن��ه س��الگی ب��الغ می شوند و یا در ده سالگی . شهید ثانی در مسالک می فرماید : هم��ه فقه��ای اه��ل سنت در بلوغ زن با ما مخالف هستند و معتقدن��د ک��ه بل��وغ زن کم ت��ر از پ��انزده
3سال نیست و در زاید بر آن با یکدیگر اختالف دارند .
مبحث دوم: عالئم بلوغ
بلوغ مرحله ای از زندگی است که یک فرد به توانایی کامل برای تولید مث��ل می ما4رسد و همانند سایر هم جنسانش نشانه های بالغ بودن در او ظاهر می گردد
در این مبحث به نشانه های بلوغ چه از نظر جسمی و چه روحی را بررس��ی میکنیم.
گفتار اول: عالئم بلوغ در دوران نوجوانی ( با نگرش به منابع اسالمی ،2. بی ریا ، ناصر ، آقا تهرانی ، مرتضی ، .. .) ودیگران ( ، روانشناسی رشد )1
.1039 ، ص 1375تهران ، نشر سمت ، چاپ اول ، .www.aviny.com. سبحانی نیا ، محمد ، تقدم بلوغ شرعی دختران بر پسران ، سایت .2 ،80 ، ص 1380. مرعشی ، سید محمد حسن ، بلوغ دختران ، تهران ، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی ، 3
.248 ، ص 1به نقل از کتاب مسالک االفهام شهید ثانی ، ج .16، ص1389 - صیونیت، منوچهر، بلوغ پسران و سالمتی مردان، نشر علم و شادی، چاپ اول، 4
برای هر جنس )مذکر- مونث( تا ده سال فاصله زم��انی ب��رای رس��یدن ب��ه بل��وغ جنسی کامل وجود دارد. همساالن در ارتباط با یکدیگر، مق��رراتی دارن��د ک��ه ه��ر عضو گروه ملزم به رع��ایت آنهاس��ت و آن��ان ک��ه از نظ��ر جس��مانی رش��د ک��افی ندارند در این گروه ه��ا پذیرفت��ه نمی ش��وند. ت��اثیر رش��د س��ریع و ی��ا ع��دم رش��د جسمانی کافی، برای پسران به مراتب بیش از دختران اس��ت. ف��ردی ک��ه رش��د جس��مانی س��ریعتری نس��بت ب��ه همس��االنش دارد، در دوران نوج��وانی، بلن��دتر، سنگیت تر و باالخره قویتر از دیگ��ران اس��ت، گرچ�ه آن��ان ک�ه از نظ��ر جس��مانی عقب ترند در اینده از او سبقت بگیرند. نوجوانی که از نظر جسمانی از دیگ��ران برتر است، در امور ورزشی سرآمد بوده و در نتیجه بیشتر مورد توجه همس��االن خویش است. بعالوه نوجوانانی که رشد س��ریعتری نس��بت ب��ه دیگ��ران دارن��د در مقایسه با آنان که از نظر جسمانی رشد کافی نیافته اند، افرادی ارام��تر، س��اده
.1تر و با اخالق خوش می باشند. البته عکس این نظریه نیز صحیح است
ب( عالئم بلوغ جنسی در دوران نوجوانی
مراحل تکامل جنسی بلوغ در دختران عبارتست از:
: قبل از بلوغ1مرحله
: شروع رشد و تکام��ل جوان��ه زی��ر آرئ��ول )هال��ه پس��تان( ع��ریض ش��دن2مرحله آرئول همراه با ظاهر شدن مقادیر کمی مو در ناجی��ه لب ه��ای دس��تگاه تناس��لی
خارجی و زیر بغل آن.
: افزایش اندازه بافت قابل لمس پستان و هاله پستان، افزایش موه��ای3مرحلهزبر در ناحیه شرمگاهی و زیر بغل، ظهور بوی ویژه بدن.
: افزایش بیش��تر در ان��دازه پس��تان و هال��ه پس��تان ک��ه ب��اعث برآم��دگی4مرحله.2بیشتر پستان می شود
36، ص1377 - خلیلی شورینی، سیاوش، روانشناسی نوجوانی، نشر یادواره کتاب، چاپ اول، 1، ص1383 - علی محمدیان، معصومه، جمال، اشرف السادات، بهداشت بلوغ دختران، نشر جوانه، چاپ اول، 2
بل��وغ دوران دگرگ��ونی عظیمی اس��ت. در این دوران ن��ه تنه��ا تغی��یرات جس��می مهمی در نوجوانان پدیدار می گردد بلکه اغلب دگرگونی های برجسته اجتم��اعی چون روابط او با پدر و مادر، همبازیها و سایر افراد تاثیر گ��ذار در زن��دگی او ن��یز در همین سنین به وجود می آیند و در این رون��د، هم��ه کس��انی ک��ه ب��ه ن��وعی در
.1مورد او نگران هستند با دلواپسی های بسیار دست به گریبان می شوند
الف( عالئم بلوغ روحی در دوران نوجوانی
به عقیده گروهی نقطه زمانی پیدایش غری�زه جنس�ی را در ک�ودک ش��روع بل��وغ می گوین��د. این دوره منش��ا تغی��یرات زی��ادی در وج��ود ش��خص می باش��د. بل��وغ موجب می شود که شخص بگونه ای متفاوت رفتار و احس��اس نمای��د و نگ��اهش نسبت به جهان تغییر کند. برخورد او نسبت به دیگران و خودش عوض شود. م��ا تماشاچیان، پاها و دستهایش را می بینیم که دراز ش��ده ان��د و ق��دش را ک��ه بلن��د شده یا کوتاه مانده ولی قدرت آن را نداریم که در ذهن ی��ک دخ��تر و پس��ر نف��وذ کنیم و ارزوهای پنهان او را به هنگام مطالعه سرگذشت دانشمندان، مخترعین و ی��ا خلبان��ان بفهمیم و ی��ا قهرم��ان ذه��نی ی��ک دخ��تر، اعم از حقیقی و تخیلی را بشناسیم و اشتیاق او برای کارهای گروهی یا عالقه ب��ه لب��اس و نقاش��ی را درک کنیم. شاید بتوانیم تاب خوردن نوجوان را بین دو حالت فعالیت شدید جس��می و بی حالی به چشم ببینیم و گاهی هم از مشاهده آن سخت دچار اضطراب شویم ولی تغییرات شیمیایی درون بدن او که انرژی را ایج��اد و مص��رف می کنن��د غ��یر قابل مشاهده هستند. مشاهده رفتار ظاهری نوجوان��ان هنگ��امی ارزش پی��دا می کند که والدین به حد کافی شکیبایی به خرج دهن��د و انگ��یزه ه��ای درونی آنه��ا را
- اشمیل، جان، مترجم پروین قائمی، فضل الله شاهلویی پور،روانشناسی بلوغ، تهران، نشر حسام، چاپ19، ص1375چهارم،
درک کنند. اگر پدر و مادر راه و رسم این بازی را یاد بگیرند. بسیاری از مس��ائل قابل حل هستند. دیر به رختخواب رفتن و دی��ر از خ�واب برخاس��تن ی��ک نوج��وان می تواند حاالت روحی روز او را نشان دهد و احتیاج به تجزیه و تحلیل دارد. اگر انگیزه و علل روی��ازدگی و اض��طراب نوج��وان از این ک��ه نکن��د بفهمن��د! و خ�رده گیری های متع��دد او را نس��بت ب��ه خ��واهر و ب��رادر کوچک��ترش بشناس��یم و درک کنیم، از مشاهده آنها مضطرب نخواهیم شد. هنگ��امی ک��ه نوج��وان در موقعی��تی قرار می گیرد که اگر مدتها قبل قرار می گرفت وج��ودش ب��ه هزارپ��اره تقس��یم می شد و کف نفس ستایش انگیزی از خود نش��ان می داد و زم��انی ک��ه تف��اوت بین حق و باطل را به خوبی در مورد موضوعی تش��خیص می ده��د ک��ه قبالح��د و مرز آن برایش مخدوش بود، وقتی که همدردی و همفکری نس��بت ب��ه موقعی��تی نشان می دهد که بهیچ وجه نفعی برایش در برندارد آن وقت است که ما حقیقتا به خودمان دست مریزاد می گوییم و همین مسائل در رشد وج��ود دارد ک��ه آنه��ا را با متر و کیلو نمی شود اندازه گرفت! اغلب نوجوانان مراحل بلوغ را به ط��ور ط��بیعی و ب��دون درد و ن��اراحتی از س��ر می گذرانن��د و م��ردان و زن��انی کارآم��د،