DOĞRU MALİYET HESAPLAMADA GÜVENİLİR BİR SİSTEM: FAALİYET TABANLI MALİYETLEME VE JOHN DEERE ÖRNEĞİ Yrd.Doç.Dr.Yakup ÜLKER* Öğr.Gör.Hüseyin İSKENDER** ÖZET İşletmelerin küresel rekabet ortamında başarılı olabilmeleri için faaliyetlerini verimli hale getirmeleri gerekir. Bunun yanında geleceği etkin bir şekilde planlayabilmeleri için ise kendilerine yol gösterecek ve alınacak kararlarda yardımcı olacak bilgilere ihtiyaç duyarlar. Bu bilgilerden hiç kuşkusuz en önemlisi maliyet bilgi sistemlerinin sağladığı bilgilerdir. Geleneksel maliyet sistemleri zaman içinde çeşitli gelişmelere bağlı olarak önemini yitirmeye başlamıştır. Bu durumda işletme yönetimine karar almada kendilerine yol gösterecek ve doğru maliyet hesaplayarak objektif bilgi üretecek bir maliyet sistemine ihtiyaç vardır. Geleneksel sistemlere bir alternatif olarak işletmenin ürettiği mal ve hizmetlerin maliyetlerini hesaplamada faaliyetleri esas alarak yapan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemi çalışmamızın konusunu teşkil etmektedir. Çalışmada öncelikle üretim ortamındaki değişiklikler ortaya konarak faaliyet tabanlı maliyetlemeye neden ihtiyaç duyulduğu anlatılmıştır. Daha sonra FTM'nin tanımı, mantığı ve anahtar unsurları ile işleyişi ortaya konularak FTM'nin başarılı bir şekilde uygulandığı John Deere şirketinin uygulama örneğiyle çalışma tamamlanmıştır. * Balıkesir Üniversitesi, Bandırma MYO Öğretim Üyesi. " Balıkesir Üniversitesi, Bandırma MYO öğretim Görevlisi.
29
Embed
DOĞRU MALİYET HESAPLAMADA GÜVENİLİR BİR JOHN DEERE … · Çünkü rekabet stratejisi bunu gerektirir. Maliyet etkinliği, şirketin düşük maliyetli bir üretici olması
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
DOĞRU MALİYET HESAPLAMADA GÜVENİLİR BİR SİSTEM: FAALİYET TABANLI MALİYETLEME VE
İşletmelerin küresel rekabet ortamında başarılı olabilmeleri için faaliyetlerini verimli hale getirmeleri gerekir. Bunun yanında geleceği etkin bir şekilde planlayabilmeleri için ise kendilerine yol gösterecek ve alınacak kararlarda yardımcı olacak bilgilere ihtiyaç duyarlar. Bu bilgilerden hiç kuşkusuz en önemlisi maliyet bilgi sistemlerinin sağladığı bilgilerdir. Geleneksel maliyet sistemleri zaman içinde çeşitli gelişmelere bağlı olarak önemini yitirmeye başlamıştır. Bu durumda işletme yönetimine karar almada kendilerine yol gösterecek ve doğru maliyet hesaplayarak objektif bilgi üretecek bir maliyet sistemine ihtiyaç vardır. Geleneksel sistemlere bir alternatif olarak işletmenin ürettiği mal ve hizmetlerin maliyetlerini hesaplamada faaliyetleri esas alarak yapan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemi çalışmamızın konusunu teşkil etmektedir. Çalışmada öncelikle üretim ortamındaki değişiklikler ortaya konarak faaliyet tabanlı maliyetlemeye neden ihtiyaç duyulduğu anlatılmıştır. Daha sonra FTM'nin tanımı, mantığı ve anahtar unsurları ile işleyişi ortaya konularak FTM'nin başarılı bir şekilde uygulandığı John Deere şirketinin uygulama örneğiyle çalışma tamamlanmıştır.
* Balıkesir Üniversitesi, Bandırma MYO Öğretim Üyesi. " Balıkesir Üniversitesi, Bandırma MYO öğretim Görevlisi.
Yakup ÜLKER - Hüseyin İSKENDER 190
Anahtar Kelimeler: Faaliyet tabanlı maliyetleme, faaliyet muhasebesi, maliyet sistemi
A RELİABLE SYSTEM İN CALCULATİNG TRUE COST: ACTİVİTY BASED COSTİNG AND THE CASE OF JOHN
DEERE
ABSTRACT
Businesses should realize high level of effectiveness to succes in the conditions of global competition. Furthermore they need data that helps businesses to predict for the future in effective way, and in determining the way they make decision. One of the most critical data comes from cost information systems. Traditional cost systems has been loosing its importance due to new developments in production area. in this context, a new cost system that produces more precise cost fıgures and more objective information is needed. in this study activity based costing is the main subject we focuse on. John Deere company, in vvhich activity based cost system is been applied succesfully, is analyzed as the specifıc case in this study.
Key Words : Activity-Based Costing, Activity Accounting, Cost Systems
GİRİŞ
İletişim teknolojisiyle birlikte müşteriler istedikleri mal ve
hizmetlere hızlı şekilde ulaşmaktadır. Müşterilerin istediği kaliteli mal ve
hizmeti işletmeler hızlı ve zamanında üretmeli, maliyet minimizasyonu
sağlayarak da düşük fiyat politikası uygulamalıdırlar. Çünkü rekabet
ortamında fiyatlar veri iken kazançları artırmak ve sürekli gelişme
göstermek ancak maliyetleri düşürmek ve doğru ürün maliyeti elde etmekle
mümkündür. Yönetim kararlarının isabet düzeyinin yükseltilmesinde maliyet
bilgi sistemleri önemli bir veri kaynağıdır. Üretim bileşeni oranının işçiliğe
Sosyal Bilimler Dergisi 191
dayandığı dönemlerde geliştirilen geleneksel maliyet sistemleri; bu oranın
endirekt kaynak maliyetleri yönünde değiştiği günümüz ortamında
maliyet/maliyet bilgisi doğruluğunu sağlayamamakta ve yöneticilerin karar
mekanizması için faydalı olamamaktadır. Geleneksel maliyetleme sisteminin
zaafiyetlerini gidererek, rekabet üstünlüğü sağlayacak, sürekli gelişmeyi
destekleyecek ve objektif, zamanlı ve doğru maliyet hesaplayarak doğru
bilgi üretecek bir sistem Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (Activity Based
Costing) (FTM-ABC) olarak 1980'lerde önem kazanmıştır.
1. ÜRETİM ANLAYIŞININ DEĞİŞİMİ VE MALİYET ETKİNLİĞİ
Günümüz ortamında yeni üretim süreci yüksek teknolojiye dayalı,
esnek üretim ve yalın fabrika niteliğindedir. Şirketler kaliteli yeni ürünler
üretme ve ürün çeşitlendirmede fonksiyonel olmalı ve verimliliği artırmak
ve maliyetleri düşürmekle rekabet şartlarına daha çabuk uymak zorundadır.
Maliyet düşürmede en önemli konu; iş yüklemlerini azaltarak daha iyi
yapmak ve iş yüklemeyle ilgili faaliyetleri verimli hale getirmektir.
İşletmeler, talep edilen kaliteli mal ve hizmeti hızlı, zamanında ve düşük
maliyetle müşterilere sunmalı ve kısalan ürün hayat dönemini ve rekabeti
karşılamak için çok iyi esnekliğe sahip olmalıdır. İşletme birimlerinin
faaliyetleri maliyet etkinliğini sağlayacak şekilde organize edilmelidir.
Çünkü rekabet stratejisi bunu gerektirir. Maliyet etkinliği, şirketin düşük
maliyetli bir üretici olması gerektiğini ifade eder. Yani bir şirketin toplam
maliyetlerinin; aynı müşteri gruplarına benzer ürün veya hizmetleri sunan
tüm rakiplerin maliyet ortalamasının altında olması demektir. Yeni üretim
yönetim sistemleri yapılan her faaliyetin şirket başarısına nasıl katkı
sağladığını belirlemeli ve eksiksiz bir kalite ve sürekli gelişmeyi
desteklemelidir. Günümüzde kötü maliyet bilgisinin fırsat maliyeti artmış ve
ileri maliyet sistemlerini kullanmanın maliyeti azalmıştır.
Yakup ÜLKER- Hüseyin İSKENDER 192
2. NEDEN FAALİYET TABANLI MALİYETLEME
Günümüzde gelişen üretim teknolojisi yöntemleri ve rekabet sonucu
maliyet bilgi ve verilerinin objektif ve doğru şekilde belirlenmesi önemli
duruma gelmiştir. Geleneksel yöntemlerin maliyet bilgi ve verilerini objektif
şekilde belirlediği yönünde kuşkular oluşmuştur. Özellikle GİG'nin ürünlere
yüklenmesinde faydalanılan maliyet dağıtım tablosu ve birimsel dağıtım
anahtarları; maliyetleri "hak ettiği kadar" ilkesine göre değil maliyet
oluşumuna göre dağıtır ve anahtarlar da üretilen ürün ve hizmetler
arasındaki ilişkiyi tam olarak yansıtmaz.
Üretimin maliyet yapısının değişmesine sebep olan ve üretim
anlayışını değiştiren otomasyon direkt işçilik maliyetlerinin düşüşü oranında
GİG'nin yükselişine sebeb olmuştur ve otomasyona dayalı üretim
sistemlerinin işleyişi ve idamesine ilişkin yardımcı ve destek hizmet
maliyetlerindeki yükselme GİG'nin reel bazda da artmasına sebep olmuştur.
Gelişmelerin sonucu olarak yöneticiler için direkt işçilik maliyetlerinde
tasarruf yerine GİG'nde tasarruf sağlanması verimliliği artırmada öncelikli
konu haline gelmiş ve GİG'nin kontrolünün önemini artırmıştır. Üretim
teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte işletmelerde çok farklı özellikte ürün
üretimi artmıştır. Bu durum geleneksel sistemin maliyetleme hatalarını
artırmıştır. Böyle bir üretim anlayışı ve üretimin maliyet yapısı da FTM'nin
gelişmesini gerekli kılmıştır. Kanaatimizce FTM ile aşağıdaki sorulara
cevap bulunabilir:
• Faaliyet ve süreç maliyetlerinin yanında bir ürün veya hizmetin maliyeti
nedir
• Maliyeti etkileyen katma değeri olmayan faaliyetler ve bunların maliyeti
nedir?
Sosyal Bilimler Dergisi 193
• Dağıtım kanalı karsız ise firmayı karlı kılmak için maliyetler nasıl
düşürülebilir
• Firma karsız ürünleri elimine ederse ne kadar maliyet tasarrufu sağlar ve
satış miktarını artırmak için ürün fiyatını düşürürse bu durum birim maliyete
nasıl yansır.
• Ürünün tasarım ve mühendisliği esnasında gereksiz maliyetlerden nasıl
kaçınılır.
FTM'yi uygulayacak işletmelerin özellikleri şöyledir.1
• İşletmenin imalat süreçlerinde yüksek miktarlarda endirekt kaynak
kullanılıyorsa,
• Rekabet ortamında mevcut maliyet verilerinin doğruluğundan şüphe
duyuluyorsa,
• İşletmede birbirinden farklı birçok faaliyet gerçekleşiyor ve ürün
üretiliyorsa,
• İmalat süreci karmaşık ve farklı türde bir çok maliyet kalemi varsa,
• Zamanla faaliyetlerdeki değişikliğe işletme muhasebe sistemi cevap
vermiyorsa,
• İşletme gelişmiş bir bilgisayar teknolojisine sahipse.
Charles T. Homgren, ve George Foster. (1991), Cost Accounling A Managerial EmphasU, New Jersey, Prenliee-Hall International, Inc., s. 157
Yakup ÜLKER - Hüseyin İSKENDER 194
3. FAALİYET TABANLI MALIYETLEME TANIMI VE
AMAÇLARI
FTM bir muhasebe sistemi olduğu kadar daha çok işletme stratejisinin
bir aracıdır. Dolayısıyla FTM sistemi bir ürün maliyetleme sistemi yanında
faaliyetlerle ilgili bir veri kaynağı oluşturur ve işletmenin diğer
fonksiyonlarına ilişkin de önemli bilgiler sunar." FTM bu özellikleri ile
tanımlanırsa:
Stratejik, tasarım, faaliyet kontrolü ve mamul grupları ile ilgili tüm
kararların alınmasında maliyet bilgisi sağlayan ve bu faaliyetlerle ilgili
maliyetleri ürünlere ve/veya ürün gruplarına kullandıkları faaliyetler
nispetinde tahsis eden bir maliyet sistemidir.3 FTM; işletmedeki kaynaklar,
faaliyetler, maliyet nesneleri ve başarı ölçüleriyle ilgili verileri toplayıp
bilgiye dönüştürerek; yönetime karar almada destek sağlaması yönünden de
bilgi sistemidir.
Sistemin temel amacı; ürün maliyetine yönelik olarak GİG'nin ortaya
çıkmasına sebep olan faaliyetlerin maliyetiyle ilgili faaliyetin oluşumunu
Robin Cooper, ve Robert S. Kaplan. (1988), "Measure Costs Right; Make the Right Decision", Harvard Business Review, September-October, s.97.
Frank C. Barncs, (1992), "Managcment's Stake in İmproved Decision Making VVith Activity-Based Costing", Sam Advanced Management Journal, s.21
Sosyal Bilimler Dergisi 195
gerekli kılan ürünü ilişkilendirmektir.4 FTM sistemi temelde iki amaca
hizmet eder.5
• İşletme faaliyetlerinin tüketimi, maliyeti ve alanını tanımlayarak detaylı
bilgi sağlar
• Yöneticilere alacakları kararlar için doğru maliyet bilgileri sunar.
4. FAALİYET TABANLI MALİYETLEME SİSTEMİNİN
MANTIĞI
FTM sistemi faaliyetler üzerinde odaklanır ve faaliyetlerin maliyetini
maliyet nesnesi için esas alır. Maliyetler her bir faaliyet için farklı bir
maliyet nesnesiymiş gibi biriktirilir ve ürünlerin faaliyetleri tüketmesi
nispetinde faaliyet maliyetlerini ürünlerle ilişkilendirir.6 Faaliyetler
kaynaklar ile çıktıları birbirine bağlar. Bunun için FTM'de; faaliyetler
kaynakları tüketir ve ürünler de faaliyetleri tüketir anlayışı vardır
Faaliyetler asıl maliyet etkenleri olarak kaynaklan tüketir. İşletme
kaynaklarının tüketilmesi maliyetleri ortaya çıkarır. Ürünlerde faaliyetlerin
sonucu olarak oluşur. FTM sistemi işletme kaynaklarının maliyetini
faaliyetlere yükler ve sonra faaliyetlerin maliyetini ürünler, hizmetler, gibi
maliyet nesnelerine izler. Sistem bu mantık üzerine çalışır. Sistem; ürünlerle
Ayten Ersoy, (1996), Tekdüzen Maliyet Sisteminin Çağdaş Gelişmeler ve Amaçlar Açısından Değerlendirilmesi. 1.Baskı. Ankara: s. l l l
Tını R Davis ve Bruce L. Darling, (1996), "ABC in a Virtual Corporation", Management Accounting. .October, s. 18.
Yee-Ching Lilian, Chan. (1993), "İmproving Huspital Cost Accounting with A B C , Health Çare Management Revievv. Winter, s.72.
Yakup ÜLKER - Hüseyin İSKENDER 196
maliyetler arasındaki ilişki zincirine faaliyetleri ekleyerek maliyetleme
sürecinde sebep-sonuç ilişkisini açığa çıkarır. Sistem bir faaliyet analiziyle
işletme faaliyetlerini tanımlayarak tüketilen kaynaklan belirler ve
faaliyetlerin etkinliği ve verimliliğini artıracak bilgileri sağlayarak işletme
başarısını etkiler ve sürekli gelişmeyi destekler. Yönetim ise faaliyetleri
kontrol ederek giderileri de kontrol eder.
Bir FTM sisteminin iki yönü vardır. Maliyet dağıtım yönü ve süreç
yönü. Maliyet dağıtım yönü kaynaklar, faaliyetler ve maliyet nesneleri
hakkında bilgi sağlar. Süreç yönü ise çoğunlukla finansal olmayan
operasyonel bilgi sağlar.7
Süreç Yönü
Maliyet Sürücüleri
Maliyet DaSıtım Yönü
KAYNAKLAR |
FAALİYETLER Performans ölçüleri
MALİYET HEDEFLERİ
Şekil I: FTM'nin Mantıksal Modeli (Erdoğan, 1995: 38).
Instilute of Management Accountants. (1993), "Statement on Management Accounting", Statement No. 4T, September 30, s.6
Sosyal Bilimler Dergisi 197
5. FTM'DE FAALİYETLER NİÇİN ÖNEMLİDİR.
FTM anlayışında faaliyetler sistemin merkezinde olarak çok
önemlidir. Çünkü kaynak maliyetlerini tüketen asıl etkenler faaliyetler
olduğunda bu unsurların üzerinde yoğunlaşarak işletme stratejisi ayarlanır
ve sürekli gelişme desteklenebilir.
Bu bağlamda faaliyetlerin temel özellikleri şunlardır:8
• Faaliyetler ürün maliyetinin doğruluğunu geliştirir
• Faaliyetler eylemdir ve değişime uygun bir esastır ve sürekli gelişmeyi
tamamlar.
• Faaliyetler alternatiflerin değerlendirilmesini kolaylaştırır ve stratejiyi
ayarlar
• Faaliyetler maliyet etkenlerine dikkati çeker ve kullanıcılarca kolaylıkla
anlaşılır
• Faaliyetler planlama ve kontrolü bağlar ve karar destek sistemiyle
birleştirir
James A. Brimson. (1991), Activity Accounting: An Activity-Based Costing Approach. New York, John VViley and Sons, Inc., s.65-75
Yakup ÜLKER - Hüseyin İSKENDER 198
• Faaliyetler fınansal ve finansal olmayan başarı ölçülerini birleştirir.
• Faaliyetler karşılıklı bağımlılıklara İşık tutar.
• Faaliyetler toplam kalite yönetimi ile uyumludur.
6. FTM SİSTEMİNİN ANA UNSURLARI
Kaynaklar: Faaliyetlerin yapılması için gerekli ekonomik unsurlar
olarak maliyetlerin temelini oluşturur. Kaynaklar dışarıdan sağlanabileceği
gibi, teşebbüs içinde başka bir departmandan da sağlanabilir. Yani bir
faaliyetin çıktısı başka bir faaliyete kaynak olabilir.
Faaliyetler: Faaliyetler şirket amaçları için işletme zamanını ve
kaynaklarını kullanma şeklini ifade eder. Yani çıktı üretmede kaynak
tüketen süreçlerdir. Faaliyetlerin başlıca işlevi; girdileri çıktılara
dönüştürmektir.9 Faaliyetler işletmede yapılan işler olarak teşebbüsün ne
yaptığını açıklar. Malzeme tedariki, programın yazılması, makinenin
hazırlanması vs.
Faaliyet Merkezi: Birbiriyle ilişkili faaliyetler grubudur. Faaliyet
merkezi, yönetim tarafından, kapsadığı faaliyetlerin maliyetinin ayrı olarak
raporlanması istenen üretim sürecinin bölümüdür.10 İşletmede çok sayıda
Aynı., s.45-46
Nurten, Erdoğan. (1995), Faaliyete Dayalı Maliyellcme Eskişehir: An.Ün.Yay. s. 69
Sosyal Bilimler Dergisi 199
faaliyet yapıldığından her faaliyetin ayrı izlenmesi detayı ve kayıtlama
maliyetlerini artırdığından birbiriyle yakın ilişkili bir kaç faaliyet bir faaliyet
merkezinde toplanır. Hammaddelerin kaydı ve hareketi çok faaliyeti
içerebilir. Bu faaliyetler malzeme yönetimi faaliyet merkezinde toplanabilir.
Kaynak Etkenleri: Kaynakların maliyetini faaliyetlere yüklemede
kullanılır. Kaynak etkeni; gideri ortaya çıkaran faktör olarak faaliyetin
toplam maliyetinde bir değişikliğe sebep olur. Bu etkenler kaynaklar ve
faaliyetler arasındaki köprülerdir. Etkenler genel defterdeki maliyetleri
maliyet havuzlarına yükler."
Faaliyet Maliyet Havuzu: Bir faaliyetin toplam maliyetini ifade
eder. Birbiriyle yakın ilişkili farklı bir kaç faaliyet maliyeti bir maliyet
havuzunda toplanır. Her maliyet havuzu faaliyet merkezinde yapılan bir
faaliyeti veya faaliyetler kümesini ifade eder. Bir birimin ana faaliyeti
kontrol ise bütün kontrol ve muayeneler kontrol faaliyet merkezinde
toplanabilir. Ancak her kontrol faaliyeti farklı miktarda kaynak tüketiyorsa
faaliyet merkezinde bu farklılık ayrı birer maliyet havuzunu oluşturur.
Faaliyet Etkenleri: Faaliyet merkezli maliyet havuzuna yüklenen
kaynak maliyetlerini maliyet nesnelerine yükleyen faktördür.12 Faaliyet
Ted R., Compton. (1996), "İmplemeııting Activity-Based Costing", Certificd Public Accountant (CPA) Journal. 66(3), s.25
12 Aynı., s.25
Yakup ÜLKER - Hüseyin İSKENDER 200
etkeni; bir faaliyet ile maliyet grubu arasındaki sebep-sonuç ilişkisini
belirler. Etkenler, ürünlerce tüketilen faaliyetlerin gerçek kaynak tüketimini
yansıtmalıdır. Etkenin ölçüm kabiliyeti yüksek olmalıdır. Yani etken elimine
edildiğinde maliyet nesnesine etkenin taşıdığı maliyette aynı oranda elimine
edilmelidir.
Maliyet Nesnesi-Hedefi: Maliyetlerin yüklendiği son nokta ve
faaliyetlerin yapılma sebebi ve nihai hedefidir. Yani faaliyet vasıtasıyla
kaynakların değişiminin sonucu faaliyetin ürettiği şeydir. Maliyet nesnesi
bir ürün veya müşteri olabilir.
7. FTM'DE MALİYETLEME İŞLEMİNİN YAPILMASI
FTM'yi geleneksel sistemlerden ayıran temel özelliklerden birisi;
maliyetler dört seviyede ele almasıdır. Bu ayrım ile daha sağlıklı maliyetler
elde edileceğini kabul eder. Birim seviye maliyetleri. Birim ürünün üretimi
için gerekli faaliyetlerin maliyetidir. Üretilen birim sayısıyla doğru orantılı
olarak değişir. Kullanılan direkt hammadde miktarı birim sayısıyla orantılı
değişir. Parti seviyesi maliyetleri ise, partiler halinde üretim yapıldığında
ortaya çıkan faaliyet maliyetleridir. Bir partideki birim sayısına göre değil
parti sayısına bağlı olarak oluşan maliyetlerdir. Her parti üretiminin hazırlık
veya kalite kontrol maliyetleri bu tür maliyettir. Ürün seviyesi maliyetleri
ise farklı türde ürün üretildiğinde ortaya çıkan maliyetlerdir. Yani belli bir
ürün çeşidine bağlı olarak oluşan maliyettir. Ürün tasarımı veya ürün
geliştirme faaliyetlerinin maliyeti bu tür maliyetlerdir. Örgüt/tesis seviyesi
Sosyal Bilimler Dergisi 201
maliyetleri ise işletme bütünü için ortak maliyetlerdir. Üretim işlemlerinin
sürdürülmesi için destek niteliği taşıyan ve genelde yönetimle ilgili
maliyetleri kapsar.
FTM sistemi bu seviyelere uygun etkenler seçerek maliyetleri
ürünlerle ilişkilendirir. Geleneksel sistemin birim seviyesine bağlı maliyet
etkenleri yerine FTM sistemi birimsel etkenler yanında birimsel olmayan
etkenler de kullanır. GİG'nin üretim hacmiyle doğru orantılı olmadığını
kabul ederek parti ve ürün seviyesine bağlı maliyet etkenleri de tanımlar ve
GİG'ni ürünlerle ilişkilendirir.
FTM sistemi GİG'ni 4 adım ve 2 safhada ürünlere yükler.13
Birinci adımda; işletmeyi faaliyetler bütünü olarak kabul ettiği için
organizasyonda yapılan başlıca faaliyetler faaliyet analizi ile tanımlanır.
İkinci adım olarak; belirli bir faaliyetin maliyetini etkileyen faktörler
belirlenir. Faaliyetin maliyeti belirli bir sürecin maliyetini en çok etkileyen
maliyet etkenine göre belirlenir. Seçilen etkenler ölçülebilir nitelikte olarak
aynı tüketim oranlarına sahip olur ve faaliyetler bir maliyet etkeni ile temsil
edilir. İşlemlerin karmaşıklığına bağlı olarak çok sayıda maliyet etkeni
seçilebilir. 3.adımda işletmenin belirlenen faaliyetlerinin maliyeti uygun
etkenlerle maliyet havuzlarına yüklenir. Her önemli faaliyet için bir maliyet
havuzu oluşturulur.
Robin,Cooper, (1987), "Tvvo-Stagc Procedure in Cost Accounting", Part One, Journal of Cost Management. Summer, s.48
Yakup ÜLKER- Hüseyin İSKENDER 202
Oluşturulan maliyet havuzlan homojen yapıda olmalıdır. Yani her bir
maliyet havuzunun sadece bir maliyet etkeniyle ifade edilmesi gerekir.
Havuzdaki toplam maliyet faaliyet kapasitesine bölünerek faaliyet maliyeti
yükleme oranı elde edilir.
8. ÜRÜN MALİYETİNİN HESAPLANMASI
Ürün maliyeti; üretimde tüketilen ilk madde ve malzemeler ile tüm