-
UNIVERSITETI I MJEKËSISË, TIRANË
FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKËSORE TEKNIKE
DOKTORATURË NË SHKENCAT
INFERMIERORE
TEMA : Studimi i ndikimit të kujdesit infermieror në
uljen e prevalencës së infeksioneve nozokomiale në
reanimacionin qëndror të QSUT-së
PUNOI: UDHËHEQËS I TEMËS:
RUDINA PIRUSHI Prof.Asc.Dr FERIT ZAVALANI
Tiranë, 2016
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
2
REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I MJEKËSISË
DISERTACION
I PARAQITUR NGA Znj. RUDINA PIRUSHI
PЁR MARRJEN E GRADЁS SHKENCORE DOKTOR
SPECIALITETI: SHKENCAT INFERMIERORE
TEMA : Studimi i ndikimit të kujdesit infermieror në
uljen e prevalencës së infeksioneve nozokomiale në
reanimacionin qëndror të QSUT-së
Udhëheqës Shkencor: Prof.Asc.Dr FERIT ZAVALANI
MBROHET ME DATE / / 2016
PARA JURISE
1. ________________________________KRYETAR
2. ________________________________ANЁTAR (OPONENT)
3. ________________________________ANЁTAR (OPONENT)
4. ________________________________ANЁTAR
5. ________________________________ANЁTAR
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
3
DEKLARATË STATUORE
Nën përgjegjësinë time deklaroj se ky punim është shkruar prej
meje, nuk është prezantuar asnjëherë
para një institucioni tjetër për vlerësim dhe nuk është botuar i
tëri ose pjesë të veçanta të tij. Punimi nuk
përmban material të shkruar nga ndonjë person tjetër, përveç
rasteve të cituara dhe referuara me
referencat perkatëse.
E drejtë e autorit © 2016. Të gjitha të drejtat i rezervohen
autorit
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
4
FALENDERIME
Dëshiroj të falenderoj përzemërsisht udhëheqësin tim shkencor,
Prof.Asc.Dr Ferit ZAVALANI për
mbështetjen dhe inkurajimin e tij të vazhdueshëm përgjatë gjithë
periudhës së punimit tim shkencor dhe
hartimit të dizertacionit përfundimtar.
Dëshiroj të falenderoj gjithashtu Shërbimin e Reanimacionit
Qendror te QSUT-se, Tiranë, për
bashkëpunimim e ngushtë, miqësor dhe dashamirës, si dhe të
falenderoj të gjithë kolegët që punojnë në
Fakultetin e Infermierisë dhe në QSUT për atmosferën
inkurajuese, mbështetëse dhe miqësore në
mjedisin e punës.
Një falënderim i veçantë shkon per Dekanatin e Fakultetit dhe
sidomos Dekanin Prof.Dr. Petrit Bara, i
cili me përkushtimin e tij mundësoi kryerjen e këtij cikli
studimi.
Së fundi, falenderimet më të veçanta i’a rezervoj familjes sime,
fëmijëve dhe bashkëshortit tim,
prindërve dhe të gjithë familjarëve të tjerë të ngushtë për
mbështetjen dhe inkurajimin e vazhdueshme
përgjatë gjithë periudhës së realizimit të këtij studimi
shkencor.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
5
PERMBAJTJA E LENDES
Hyrje........................................................................................................................................................9
Qellimi i
Studimit..................................................................................................................................10
Materiali dhe
Metodika.........................................................................................................................11
Analizimi i te
dhenave...........................................................................................................................12
1.Te dhena te pergjitheshme mbi infeksionet
nozokomiale…………………………..13
1.1.Historiku........................................................................................................................................13
1.2. Te dhena
epidemiologjike............................................................................................................15
1.3.Etiologjia.......................................................................................................................................16
1.4. Rruget e trasmetimit
...................................................................................................................19
2.Burime te infeksioneve te kryqezuara ne
TI…………………………………………...…23
2.1. Duart e stafit dhe
shoqeruesve…………………………………………………………………23
2.2. Shishe e aspirimit dhe
drenimit………………………………………………………………..23
2.3. Linja intravenoze – centrale dhe
periferike……………………………………………………24
2.4. Kateteret urinare……………………………………………………………………………….24
2.5. Veshjet e personelit…………………………………………………………………………….24
2.6. Enet dhe mjetet dizifektuese
dizinfektuese……………………………………………………25
2.7. Mbulesat e tavolinave me rrota (mbi te cilat jane vendosur
shishet e dizinfektanteve………25
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
6
3. Strategjite per te reduktuar riskun e infeksioneve
……………………………………26
3.1 Pacientet qe kane nevoje per kujdes intensive duhet te
kontrollohen………………………..26
3.2 Higjiena e duarve……………………………………………………………………………...26
3.3 Teknika aseptike, Praktikat
I/V……………………………………………………………….28
3.4 Infeksionet e traktit urinar……………………………………………………………………30
3.5 Infeksionet e plageve
kirurgjikale……………………………………………………………32
3.6 Kujdesi respirator…………………………………………………………………………….35
4.Antibiotikoterapia………………………………………………………………………………48
4.1 Perdorimi i duhur i
antibiotikeve………………………………………………………………..48
4.2 Profilaksia me antibiotike
……………………………………………………………………….48
4.3 Roli i laboratorit
mikrobiologjik………………………………………………………………..49
4.4 Monitorimi i perdorimit te
antibiotikeve……………………………………………………….49
5.Kostoja e infeksioneve nozokomiale………………………………………………..50
5.1 Konsekuencat ekonomike të infeksioneve
nozokomiale………………………………………..50
5.2 Kost efektiviteti i kontrollit të
infeksioneve……………………………………………………..50
6. Rezultatet
..................................................................................................................52
6. 1. Infeksionet nozokomiale
urinare.................................................................................................63
6. 2. Infeksionet nozokomiale
kirurgjikale.........................................................................................67
6. 3. Infeksionet nozokomiale respiratore
….....................................................................................71
6. 4.
Septicemite...................................................................................................................................75
7.Diskutimi.........................................................................................................................................78
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
7
8.
Konkluzione...................................................................................................................................85
9.
Rekomandime............................................................................................................87
10.Kujdesi infermieror…………………………………………………………………89
10.1. Roli infermieror per parandalimin e Infeksioneve
Nozokomiale Urinare……………………89
10.2. Roli infermieror per parandalimin e Infeksioneve
Nozokomiale Kirurgjikale………………89
10.3.Roli infermieror per parandalimin e Infeksioneve
Nozokomiale Respiratore………………..90
10.4. Roli infermieror per parandalimin e
Septicemive…………………………………………….90
11.Pyetesori mbi Incidencen e Infeksioneve
Nozokomiale………………………………92
12.
Bibliografia............................................................................................................95
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
8
ABSTRAKT
Qellimi: Ky është një studim prospektiv që ka si qëllim
evidentimin e infeksioneve spitalore në TI me
qëllim uljen e incidencës së infeksioneve spitalore, të
përshkruajë nga ana teorike kujdesin infermieror
për marjen e masave per të minimizuar rrezikun e infeksioneve
spitalore si dhe përgatitja e
protokolleve teorike bashkohore për stafin që punon në shërbimin
e terapisë intensive dhe më gjerë për
parandalimin e infeksioneve të kryqezuara.
Material dhe metoda: Në këtë studim janë përfshirë 1253 pacientë
me moshë mesatare nga 62±16,6
vjec të shtruar në Terapinë Intensive , nga të cilët 110
paciente rezultuan me infeksione nozokomiale
spitalore. Shohim qe infeksionet nozokomiale urinare përbëjnë
44.5% , infeksionet nozokomiale
kirurgjikale 28.2% , infeksonet nozokomiale respiratore 22.7%
dhe septicemite perbejne 14.5%. Sipas
kritereve të percaktuer me parë te gjithë pacientët janë
ekzaminuar klinikisht. Në total janë bëre këto
analiza: hemokulturë, dreni plage, tub intubimi, tuba aspirimi,
sekrecione fyti dhe urokulturë. Të
dhënat janë mbledhur nga pacientët të cilët kanë patur
temperaturë 48 orë pas shtrimit në reanimacion.
Rezultatet: Nga 1253 pacientë të shtruar në shërbimin e terapisë
intensive gjatë periudhës tetor 2013 –
dhjetor 2015, 110 (8.8%) paciente rezultuan me infeksione
nosocomiale spitalore. Nga 110 pacientet të
cilët rezultuan me infeksione nosocomiale shohim që Sherbimi i
Kirurgjise rezultoi me 59 paciente
(53.6%) te rasteve kurse Sherbimi i Neurologjise rezultoi me 51
paciente (46.4%) te rasteve. Nga 110
paciente te cilet rezultuan me infeksione nozokomiale spitalore
shohim që infeksionet nozokomiale
urinare përbëjnë 44.5% , infeksionet kirurgjikale 28.2% ,
infeksonet respiratore 22.7% dhe septicemite
përbëjnë 14.5%. Mosha mesatare e pacientëve të shtruar me
infeksione nozokomiale ka qënë 62±16,6
vjec. ( P < 0.0001). Ditqëndrimi mesatar rezulton 20,5±22,3
ditë. (p= 0.718947). Shkaktari etiologjik i
infeksioneve nosocomiale spitalore në Reanimacionin Qëndror të
QSUT-së ishte Escherichia Coli në
43.6 % të rasteve.
Konkluzione: Arsyet e incidencës se infeksioneve nozokomiale
jane mos respektimi i rregullave te
asepsise. Larja e duarve me solucione baktericide, përdorimi i
teknikave aseptike gjatë manipulimit tek
të sëmurët, kontrolli i vazhdueshëm bakteriologjik i ambientit
përbëjnë strategjinë për prevenimin e
infeksioneve në repartet e terapisë intensive .
Keywords: infeksion nozokomial, infeksion urinar, terapisë
intensive, infeksion respirator, etj
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
9
HYRJE
Infeksionet nozokomiale jane infeksione te cilat meren gjate
trajtimit ne spital ose ne njesi te kujdesit
shendetsor. Infeksionet konsiderohen nozokomiale n.q.s. ato
cfaqen se paku 48-72 ore pas shtrimit te
pacientit ne spital dhe qe cfaqen klinikisht me rritjen e
temperatures mbas dites se trete te shtrimit ose
30 dite pas daljes nga spitali.(10, 18)
Ky lloj infeksioni eshte gjithashtu i njohur ne spital si
infeksion i fituar. Prevalenca e infeksioneve
nozokomiale spitalore në vendet e zhvilluara varion midis 3.5%
dhe 12%. Qendra Evropiane për
Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve njofton një prevalencë
mesatar prej 7.1% në vendet
evropiane. Shkalla e incidencës vlerësuar në Shtetet e Bashkuara
të Amerikës (SHBA) ka qenë 4.5%
në vitin 2002. Përafërsisht 30% e pacientëve në TI janë të
prekur nga të paktën një episod të
infeksionit ne lidhje me kujdesin shëndetësor. Sa me gjate te
qendrojne pacientet ne TI aq më shumë
në rrezik jane ndaj prekjes se infeksioneve nozokomiale.
Frekuenca e lartë e infeksionit është e lidhur
me përdorimin e pajisjeve invasive, në linja të veçanta
qendrore, kateteret urinare dhe ventilatorët. (1,
89) Infeksionet nozokomiale në vendet me te ardhura te ulta
(kufizuare) dhe të mesme, kane nje
predispozite me te madhje prekje nga keto infeksione.
Megjithatë, analiza e kohëve të fundit nga
OBSH gjeti se infeksionet nozokomiale janë më të shpeshta në
mjediset e burimeve të kufizuar se sa në
vendet e zhvilluara. Në çdo kohë të dhënë, prevalenca e
infeksionit të kujdesit shëndetësor varion
midis 5.7% dhe 19.1% në vendet me te ardhura e ulëta dhe të
mesme. Kjo është pothuajse tre here më
e lartë se në vendet me të ardhura te larta. Për më tepër, në
disa vende në zhvillim, frekuenca e
infeksioneve që lidhen me përdorimin e linjave qendrore
,ventilatorët dhe pajisje të tjera qe mund të
jetë deri në 19 herë më e larte, sesa ato të raportuara ne
Gjermani dhe SHBA. (1)
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
10
QELLIMI I STUDIMIT
• Evidentimi i infeksioneve spitalore ne TI me qellim uljen e
incidencës së infeksioneve spitalore,
përmes së cilës do të ulet sëmundshmëria, vdekshmëria dhe
shpenzimet e ndërlidhura me
infeksione spitalore.
• Te pershkruaje nga ana teorike kujdesin infermjeror per
menyren e masave per te minimizuar
rrezikun e infeksioneve nga pajisjet mjeksore, tubat e
intubimit, perdorimi i paisjeve invazive,
kanjula, drena pleural, abdominal, kateter urinar, tubat e
aspirimi, pajisjet per inhalacion etj.
• Pergatitja e protokolleve teorike bashkekohore per stafin qe
punon ne sherbimin e terapise
intensive dhe me gjere per parandalimin e infeksioneve te
kryqezuara, pasi vitet e fundit
perdoren paisje te sofistikuara dhe praktikat me te avancuara
mjeksore.
OBJEKTIVAT E STUDIMIT
• Incidenca e infeksioneve nozokomiale ne repartin e terapise
intensive, sipas sherbimeve te
neurologjise dhe kirurgjise.
• Perftimi i te dhenave ne total dhe sipas sherbimeve ne lidhje
me pacientet, diagnozat dhe
diteqendrimin.
• Perftimi i te dhenave ne total dhe sipas sherbimeve ne lidhje
me procedurat e aplikuara dhe
vendmarrjen e materialit per ekzaminim bakterilogjik.
• Tipi i shtamit te izoluar ne lidhje me llojin e infeksionit
nozokomial, burimit te materialit te
ekzaminuar.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
11
MATERJALI DHE METODIKA
Ky eshte nje studim prospektiv, me qellim prezantimin e
Strategjive per te reduktuar riskun e
infeksioneve nozokomiale ne terapine intensive ne Qendren
Spitalore Universitare “Nene
Tereza”Tirane, gjate periudhes Tetor 2013 – Dhjetor 2015. Në
studim janë përfshirë 1253 paciente te
moshes (nga 18 gjer 94 vjec) te shtruar në TI te QSUT-së, duke i
monitoruar cdo ditë nga momenti i
shtrimit deri në dalje.
Të dhënat e studimit janë mbështetur :
• Në kartelat klinike te pacienteve.
• Shënimet e stafit infermieristik (ditore) si dhe nga
komunikimi me mjekët,
• Ne analizat bakterologjike te mostrave te mara ne studim, si
urine , gjak , sekrecione dreni
plage, tub intubimi, tub aspirimi, etj
• komunikimi me mjekët intensivist.
• referate te ndryshme,
• botime te stafit brenda dhe jashte vendit,
Të dhëna e grumbulluara për këtë studim përfshijnë; prezencën e
infeksioneve nozokomiale. Jane
mare mostra: gjaku, urine dhe fece nga pacientet e intubuar,
paciente te kateterizuar per te
monitoruar diurezen gjate 24 oreve , paciente me infeksione te
rrugve te siperme dhe te poshteme
respiratore ku jane perdorur tuba intubimi, aspirimi, sonda
gastrike, maska per inhalacion dhe per
oksigjenim si dhe substanca antiacide. Pacientët me pneumoni
jane monitoruar ne drejtim te
prezences se temperatures, simptomave respiratore akute, plus
evidentimi i infiltrateve parenkimale ne
radiografine e kraharorit. Pacientët me infeksione kirurgjikale
jane monitoruar per prezencen e
temperatures, analizat e drenave dhe sekrecioneve te plages.
Pacientët me bakteremi jane monitoruar
per prezencen e temperatures, analizat e gjakut si gjak komplet,
hemokulture,analizat e vigonave,
etj. Ndersa per infeksionet nozokomiale te traktit urinar
pacientet jane monitoruar per temperaturen
(ethen), urine komplet, urokulture.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
12
ANALIZA E TE DHENAVE
Institucioni në bashkëpunim ku eshte realizuar punimi yne është
Terapia Intensive e (Q.S.U.T,“
Nënë Tereza“) qe ka nje staf te kualifikuar te perbere nga 4
Mjeke, 24 Infermiere dhe 12 sanitare.
Terapia Intensive e Q.S.U.T ka nje siperfaqe rreth 500m2, ka 3
dhoma teke per pacientet e izoluar dhe
3 dhoma me 4 shtreter me karakter polivalent ku shtrohen
pacientë me probleme te ndyshme por ne
studim jane mare pacientet e spitalit Neurologjik dhe spitalit
Kirurgjikal.
Shkaktarët etiologjikë të infeksioneve nozokomiale janë
realizuar në laboratorin mikrobiologjik të
Q.S.U.T, “Nënë Tereza“ .
Studimi ka zgjatur per nje periudhe mbi 2 vjecare Tetor 2013 –
Dhjetor 2015.
Përpunimi statistikor është kryer me paketën statistikore SPSS
12 for Windows. Variablet e
vazhdueshem u paraqiten ne vlere mesatare dhe devijacion
standard. Variablet diskrete u paraqiten ne
frekuence absolute dhe perqindje. Lidhjet mes variableve u
analizuan permes koeficienteve te
korrelacionit te Pearson dhe Kendal’s tau. Diferencat
statitikore mes variableve diskrete u identifikun
permes testit Ekzakt te Fisher dhe testit Hi-katror. Te dhenat u
paraqiten permes tabelave te thjeshta
dhe te perbera dhe grafikeve. Analiza statistikore u realizua
permes paketes statistikore SPSS 12.0. U
konsideruan sinjifikante, vlerat e p < 0,05.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
13
1.TE DHENA TE PERGJITHESHME MBI INFEKSIONET SPITALORE
Infeksionet nozokomiale jane infeksione te cilat meren gjate
trajtimit ne spital ose ne njesi te kujdesit
shendetsor. Infeksionet konsiderohen nozokomiale n.q.s. ato
cfaqen se paku 48-72 ore pas shtrimit te
pacientit ne spital dhe qe cfaqen klinikisht me rritjen e
temperatures mbas dites se trete te shtrimit ose 30
dite pas daljes nga spitali me rritje te temperatures. Ky lloj
infeksioni eshte gjithashtu I njohur ne spital
si infeksion I fituar. Përkufizimet e përdorura duhet t’i ndajnë
qartë infeksionet spitalore nga ato që janë
marrë jashtë spitalit. Infeksionet brendaspitalore (spitalore,
nozokomiale) mund të definohen si
infeksione që nuk kanë qenë të pranishme në momentin e pranimit
të të sëmurit në spital dhe që nuk
kanë qenë në fazën e inkubacionit gjatë pranimit në spital. Deri
tani janë publikuar përkufizime detaje të
infeksioneve spitalore nga organizata të ndryshme, siç janë
Organizata Botërore e Shëndetësisë, CDC
dhe Shoqata për Infeksione Spitalore(10,18) Faktore te shumte
ndikojne ne rritjen e incidences se
infeksioneve nozokomiale ne keto sherbime , mund te permendim
gjendjen e rende te pacientit,
procedurat invasive te perdorura, ekspozimi me bakterie
antibiotiko-rezistente, procedurat emergjente pa
patur kohe per te respektuar teknikat aseptike, afersia e
pacienteve me njeri tjetrin (10, 17). Mbikqyrja e
infeksioneve, e pasuar nga veprimet e ndërmarra me qëllim të
përmirësimit të praktikave klinike, mund
të ndikojnë dukshëm në shkallën e infeksioneve brendaspitalore.
Studimi mbi efikasitetin e kontrollit të
infeksioneve nozokomiale (SENIC-Study on Efficacy of Nosocomial
Infection Control) ka dëshmuar se
spitalet që kanë programe të mbikqyrjes së infeksioneve dhe
dërgojnë informata kthyese për klinicistët,
kanë shkallë dukshëm më të ulët të infeksioneve spitalore. Nëse
e njohim incidencën e sëmundjes,
përhapjen dhe faktorët ndikues të saj, atëherë mund ta gjejmë
burimin e sëmundjes, t’i pakësojmë apo
çrrënjosim faktorët predispozues; me këtë njëkohësisht do ta
redukojmë dhe incidencën e shfaqjes së
sëmundjeve.
1.1 HISTORIKU [32,33,87]
Nosocomial vjen nga fjala greke (greqisht nososkomeion nosos =
semundje, komein = Per kujdesje).
Historia e infeksioneve nozokomiale eshte e lihur ngushte me
historikun e ndertimit dhe funksionimit
te sherbimit spitalor. Ngritja e monarkive absolute u shoqerua
me ngritjen e spitaleve per te varferit.
Ne vitin 1840 ishin ngritur 114 spitale ne Angli. Ne kete
periudhe risurset ishin te pakta,kushtet
higjenike te pamjaftueshme. Mortaliteti ne kirurgji dhe
obsetrike u rrit ne menyre drastike. Holmes
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
14
publikoi esene e tij per natyren kontagioze te sepsisit te
etheve puerperale. Ne 1841 Ignaz
Semmelweis, nje obsteter Hungarez ishte duke punuar ne nje
maternitet ne Viene, u shokua nga numri
i vdekjeve te grave qe kishin zhvilluar ethe puerperiale. Grate
shtroheshin ne dy reparte , ne njerin
sherbeheshin nga studentet e mjeksise dhe tjetrin nga mamit.
Studentet e mjekesise punonin zakonisht
me kadavra dhe mund ti preknin ato para se te merrreshin me
lindjen tek grate shtatezene, keshtu qe ai
krahasoi vlerat e numrit te infeksioneve me nje spital te
ngjashem ne Dublin, Irland dhe hodhi
hipotezen qe ishin studentet e mjekesise qe ne njefare menyre
infektonin grate pas lindjes. Ai e lidhi
ekspozimin me materialet e kadavrave me nje rritje te riskut per
infeksion.Ai dokumntoi se infeksioni
ishte 20 here me i larte ne ambjentin ku sherbenin studentet e
mjekesise qe merreshin me lindjen e
bebit sesa ne ambjentin tjeter ku sherbehej nga mamite. Ne Maj
1847 Ignaz Semmelweis vuri
themelet e disiplinës së kontrollit të infeksionit dhe
epidemiologjisë spitalore duke rekomanduar
metodën e pastrimit të duarve me ujë klorik për parandalimin dhe
redukimin e incidencës së etheve
puerperale në mesin e lehonave. [68] U vu re se numri i
infeksioneve ra ne menyre drastike. Me pas ai
filloi te bente larjen e instrumenteve mjekesore dhe numri i
infeksioneve ra perseri. Louis Pastuer
propozoi teorine baze te semundjes dhe e filloi punen e tij me
koleren ne 1865 duke identifikuar qe
ishin mikroorganizmat ato qe lidheshin me semundjet. Ndërkaq në
fillin të shekullit XX fillon të
zbatohet hapi i parë i kontrollit të infeksionit, në trajtë të
izolimit të pacientëve me sëmundje ngjitëse
në karantinë. Sterilizimi dhe aplikimi i teknikave aseptike i
vuri infeksionet kirurgjikale nen
kontroll.Qasja moderne në mbikëqyrjen dhe kontrollin e
infeksioneve spitalore fillon në vitet e 60-ta,
pas shpërthimit të epidemive me S.aureus në pavijonet e të
posalindurve, të shoqëruar me
sëmundshmëri dhe vdekshmëri shumë të lartë. Ato përshpejtuan
hartimin e programeve të para të
kontrollit të infeksionit, të cilat lindën në Britani të Madhe
dhe Amerikën Veriore.
Ignaz Semmelweis Louis Pastuer
https://en.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweishttps://en.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweishttps://en.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweishttps://en.wikipedia.org/wiki/Louis_Pastuerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweishttps://en.wikipedia.org/wiki/Louis_Pastuer
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
15
1.2 TE DHENA EPIDEMIOLOGJIKE PER INFEKSIONET NOZOKOMIALE
Studimet nga literatura botërore kanë dëshmuar se shpeshtësia e
shfaqjes së infeksioneve spitalore shkon
prej 5-10% në Evropën Perëndimore dhe Amerikën Veriore, deri në
40% në disa pjesë të Azisë,
Amerikës Latine dhe Afrikës Sub-Saharike.
Ne Shtetet e Bashkuara: Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin
e Sëmundjeve (CDC) vlerëson se
rreth 1.7 milion infeksione spitalore te shkaktuar nga të gjitha
llojet e bakterieve, kontribuojnë në
99.000 të vdekur çdo vit. Vlerësime të tjera tregojnë se 10%,
ose 2 milionë, pacientët infektohen në vit,
me kosto vjetore që varion nga 4.5 miliard $ në 11 miliard$.
[40]
Ne Francë: vlerësimet varionin nga 6,7% në 7.4% . Në nivel
kombëtar, prevalenca në mesin e
pacientëve në objektet e kujdesit shëndetësor ishte 6,7% në 1996
, 5,9% në 2001 dhe 5,0% në 2006.
[28,29]
Normat e infeksioneve nozokomial ishin 7,6% në 1996, 6,4% në
2001 dhe 5,4% në 2006.
Në vitin 2006, vendet më të zakonshme të infektimit janë:
infeksionet e traktit urinar (30,3%),
pneumopatite (14,7%), infeksionet kirurgjikale te faqeve(14,2%).
Infeksionet e lëkurës dhe mukozën
(10,2%), infeksione të tjera të rrugëve të frymëmarrjes (6,8%)
dhe infeksione bakteriale / bakteremi
(6,4%). [10] Normat e infeksioneve nozokomial ne mesin e
pacientëve të rritur në kujdesin intensiv janë
13, 5% në 2004, 14,6% në 2005, 14,1% në 2006 dhe 14,4% në
2007.
Infeksionet nozokomial bëjnë qe pacientët te qëndrojne në spital
4-5 ditë me shume. Ne vitin 2004-
2005, rreth 9000 vetë vdiqën me një infeksion nozokomial, nga të
cilet rreth 4200 do të kishin mbijetuar
pa këtë infeksion.
Ne Itali: vleresimet ne vitin 2000 tregojnë se vlera e
infeksioneve nosocomiale ishte rreth 6,7%. [27]
Një sondazh në Lombardi ne vitin 2000 dha një vlere prej 4,9% të
pacientëve me infeksion
nozokomial.
Mbretëria e Bashkuar: Vlerësimet e kursit të infeksionit 10%, e
vleresuar me 8,2% në 2006.
Zvicër: Vlerësimet variojne midis 2 dhe 14%. Një sondazh
kombëtar i dha një vlere prej 7,2% në 2004.
[18,26]
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
16
Finlandë: vlerësohet në 8,5% të pacientëve në 2005 (9,10)
Raportimet kane treguar se vendet e rajonit Mediteran Lindor dhe
Azise Jug-Lindore kane numrin me te
madh te infeksioneve spitalore 10 dhe11.8%.
Ndërkaq, Kosova dhe Shqiperia kane shkallen me te larte te
prevalences se infeksioneve spitalore ne
Evrope me 17,1% . [26] Infeksionet spitalore në institucionet
shëndetësore shqiptare variojnë në 20-22
%. (Dr Gjergj Koja) i cili tha se “në konferencën e tretë
kombëtare të antibiotiko-rezistencës dhe të
monitorizmit të zbatimit të protokolleve të infeksioneve
spitalore, u mblodhën drejtues të institucioneve
shëndetësore, si dhe mjekë infeksionistë, kirurgë, reanimatorë
nga vendi për vete problematikën e rëndë
që paraqesin infeksionet spitalore dhe antibiotiko-rezistenca jo
vetëm në Shqipëri por dhe në Evropë e
SHBA. Në Shqipëri, shifra e infeksioneve spitalore është 20-22
%.
Infeksionet Nozokomiale ne Ballkan (Extrapolated Statistics)
[42]
Shqiperia 26,064 3,544,8082
Bosnia Herzegovina 2,997 407,6082
Kroacia 33,065 4,496,8692
Maqedonia 15,000 2,040,0852
Serbia dhe Mali Zi 79,602 10,825,9002
1.3 ETIOLOGJIA E INFEKSIONEVE SPITALORE
Infeksionet Nozokomial janë të shkaktuara nga patogjene virale,
bakteriale dhe mykrat. [42,44]
Këto patogjene duhet të hetohet në të gjithë pacientët me ethe
të cilët janë pranuar për një sëmundje
jofebrile. (4,7,14,20)
Këto patogjene duhet të hetohet në të gjithë pacientët me ethe
të cilët janë pranuar për një sëmundje
jofebrile. (4,7,14,20)
Gjatë qëndrimit të tyre në spital, pacientët shumë herë fitojnë
infeksionet nozokomiale virale të
rrugëve të frymëmarrjes (p.sh., gripi, parainfluenza, virusi
respirator syncytial).Shume viruse mund
te izolohen ne sekrecionet respiratore dhe te jene ne gjendje te
krijojne mundesi patogjenike teper te
renda tek subjektet me imunodeficience.Keto viruse jane:
Citomegalovirusi,EBV (Epstein Barrvirus),
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
17
HSV (Herpes simplex virus).Virusi i varicla-zoster, i fruthit
etj. Infeksionet nozokomiale virale te
traktit gastrointestinal kryesisht determinohen nga:
Rotaviruset, Enteroviruset, Adenoviruset tipi
40-41,virusi Norwak si dhe agjente te tjere virale si
Calciviruset, Astroviruset, Coronaviruset dhe
virusi I Hepatitit B dhe C. Viruset janë shkaktari kryesor
etiologjik i infeksioneve nozokomiale në
pacientët pediatrik (përgjegjës për ≤ 14% të infeksioneve te
fituara në spital. Keto viruse shkaktojn
epidemi te vogla ne spitale sidomos ne periudhen
vjeshte-dimer.
Parazitet transmetohen lehtesisht midis te rriturve dhe femijet
me te shpeshtet jane: Giardia (Lamblia
intestinale), Cryptosporidium, Entameba hystolitika.
Bakteriet jane patogjenet me te shpeshte qe shkaktojne
infeksione nozokomiale dhe janë të lidhur me
shume, në mënyrë të konsiderueshme me semundshmerine dhe
vdekshmerine . Shumica e pacientëve
që janë të prekur nga infeksione nozokomiale me patogjene
bakteriale kanë një predispozitë për
infeksion te shkaktuar nga masat mbështetëse të tilla si
intubimi , vendosja e katetereve intravaskular
dhe kateteret urinar. Perdorimi i procedurave te ndryshme mund
te shkaktoje shenja si p.sh, ethe,
takikardi, takipne, skuqje të lëkurës, dobesia e pergjithshme
etj. (86)
Për shembull, një tub endotrakeal mund të jetë i lidhur me
sinusit, otit, trakeit dhe pneumoni; një
kateter intravaskular mund të jetë burim i flebiti, dhe një
kateter Foley mund të jetë i lidhur me një
infeksion te traktit urinar.
Shumica e infeksioneve me bakteremi (blood systemic infection)
jane te lidhur me perdorimin e
katetereve intravenoz. Kryesore eshte kujdesi gjate venies se
katetereve gje qe parandalon infeksionet
nozokomiale. Kateteri duke pershkruar lekuren mund te infektohet
gje qe mund te ndodhe edhe kur ne
lidhim rrugen venoze me likidin qe do te administrojme tek
pacienti.Kontaminimi i kateterit gjate
perdorimit ose edhe para perdorimit eshte shume i shpeshte dhe
bakteriet e izoluara jane po ato te
lekures ne vendit e punksionit. Kateteret I/V jane pergjegjes
per te pakten 1/3 e infeksioneve me
bakteremi. Bakteremite nga kateteret intravenoze shkaktojne 5%
te infeksineve spitalore dhe rreth
10% te rasteve me hemokulture pozitive. (8,21,24,86)
Kateteret venoz central jane shume te perdorshem ne sherbimin e
terapise intensive dhe rreziku septik
nuk duhet neglizhuar, shume studime e vene theksin ne vendin e
punktimit. Kateteret subklavia kane
me pak komplikacione septike se ato femorale dhe jugulare
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
18
Infeksionet e traktit urinar te fituar ne spital jane
infeksionet me te shpeshta dhe perbejne rreth 40% te
numrit te pergjithshem te ketyre infeksioneve. Rreth 80% e
infeksioneve te fituara jane te shoqeruar
me kateter urinare. (8,25)
Infeksionet e traktit urinar shkaktohen nga mikrobe patogjene si
E coli, klebsiela, proteus,
enterokokus, enterobakter, pseudomonas.[65]
Kateterizimi urinar eshte kusht primar per fillimin e shumices
se infeksioneve te traktit
urinar.Infeksionet shoqeruese jane pergjithesisht beninje dhe ne
disa raste infeksioni zhduket me heqen
e kateterit. Sidoqofte infeksionet e traktit urinar mund te coje
ne bakteremi, kjo vleresohet ne 18-20%
te bakteremive ne spitale. Koha e mbajtjes se kateterit duhet te
reduktohet ne minimum.
Pneumonia eshte infeksioni i dyte me i shpeshte nozokomial.
[49,66] Incidenca varion nga 4-50 raste
per 1000 te shtruar ne spital. Kjo rritet 10 here ne pacientet e
shtruar ne sherbimin e terapise intensive
dhe 20 here kur behet fjale per pacientet qe futen ne
ventilacion mekanik. Duke qene se shumica e
pneumonive spitalore ndodhin ne pacientet me ventilim mekanik,
atehere edhe fokusimi eshte mbi
kete kategori pacientesh, sepse pneumonite nozokomiale rrisin
semundshmerine dhe vdekshmerine
intraspitalore dhe jane pergjegjes per rritjen e kostos
spitalore (1,2,6,8,11,12,13,22). Pneumonite
nozokomiale ndryshojne nga pneumonite e fituara ne komunitet,
sepse kane spekter te ndryshem
bakterial nga keto te fundit. Shpesh kjo lloj pneumonie renditet
si komponent i cregullimit
multiorganor dhe rendon ecurine klinike te te semurit. Ne
patogjeneze nje vend te rendesishem ze
aspirimi i permbajtjes gastrike dhe i materialeve te
orofaringsit ne pacientet e shtruar ne sherbimin e
terapise intensive per arsye te uljes se nivelit te koshiences
dhe gjendjes shume te rende te pacientit.
Ne vitin 2014: Incidence e pergjithsme e infeksioneve
nozokomiale eshte 19.1.
Infeksionet me te shpeshta ishin te lidhura me traktin urinar,
48.2%, me perdorimin e katetereve venoze
34.7% dhe plaget e kirurgjise 24.7%. 64.6% e pacienteve te
vezhguar u trajtuan me antibiotike.
Rezistenca antimikrobiale perfshinte: rezistencen ndaj
meticilines 52.5% per Staphylococcus aureus,
rezistence ndaj vankomicines tek enterokoket (67.5%), rezistece
ndaj cefotaximes tek Escherichia
coli (67.6%) dhe rezistence ndaj ceftazidime tek Acinetobacter
baumannii (100%) and Pseudomonas
aeruginosa (68.2%).
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
19
Pneumonia (46.9%), respiratore te traktit te poshtem (17.8%),
infeksionet urinare (17.6%), dhe
infeksionet e gjakut (12%) ishin tipet me te shpeshta te NI.
Mikroorganizmat me te shpeshta ishin
Enterobacteriaceae (34.4%), Staphylococcus aureus (30.1%; [60%
resistant to methicillin],
Pseudomonas aeruginosa (28.7%), coagulase-negative staphylococci
(19.1%), dhe fungi (17.1%). [44]
SHKAKTARET ME TE SHPESHTE TE INFEKSIONEVE SPITALORE JANE:
[70]
1. Bakteriet Gram positive: Stafilokoku Aureus, Stafilokoku
Aureus meticiline rezistent,
Stafilokoku coagulase positive, Stafilokoku coagulase
negative,Streptokoku (ne 7 grupe te
medha)
2. Bakteriet Gram negative: Escherichia Coli, Pseudomonas
aeruginoza, Proteus mirabilis,
Acinetobacter baumannii, Clebsiella,Pyocianeus.
3. Mykrat shkaktojne me shume se 90 lloje semundje te njerzit.
Tek pacientet e shtruar ne spital
infeksionet nga mykratjane teper te perhapur,por behen teper te
rendesishem tek pacientet qe
trajtohen per nje kohe te gjate me kimioterapi,tek pacientet me
nefropati kronike, me neoplazi,
diabet, hypovitaminoze, tek te semuret me AIDS, ku mykozat kane
mare nje rendesi te
vecante, pasi ato perfshihen ne infeksionet oportuniste te saj.
Shkaktari me i zakonshem eshte
Candida albicans.
1.4 RRUGET E TRASMETIMIT TE INFEKSIONEVE NOSOCOMIALE
Infeksionet spitalore përhapen: [45,46,72]
1.Permes kontaktit- të drejpërdrejtë midis pacienteve dhe
transferimit fizik të mikroorganizmave
ndërmjet pacientit të infektuar apo të kolonizuar tek paciente
të ndieshëm; ose me kontakt të tërthortë,
kur pacienti i ndieshëm prek objektet e kontaminuara.
2. Përmes rrugës ajrore- gjatë kollitjes, teshtitjes dhe te
folurit.
3.Permes stafit dhe pajisjeve të kontaminuara.
4.Permes ujë dhe ushqimit te kontaminuar, që përbëjnë rrugë të
rralla të përhapjes së infeksioneve
spitalore.
Bakteriet qe shkaktojne infeksione nozokomiale mund te meren ne
menyra te ndryshme:
Endogjene: Infeksioni vjen nga semuri, ai infektohet nga
mikroorganizmat e tij ose si pasoje e akteve
invasive (sonde urinare ose trakeale, kateter ) ose si pasoje i
nje fragiliteti te vete pacientit.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
20
Ekzogjene: Keto infeksione vijne nga rruge te kryqezuara, nga
nje i semure tjeter, nga duart e
personelit, nga instrumentat, mikroorganizmat ose jane te vete
personelit, i cili mund te jete bartes i
shendoshe, ose jane te lidhura me kontaminimin e mjedisit ,
ambientit spitalor. (ajri, dyshemeja ,
instrumentat, teshat, ushqimet etj).
Rruge te tjera jane : Jatrogenik, organizative dhe te lidhura me
pacientin.
• Faktorët e rrezikut qe favorizojne zhvillimin e infeksioneve
nosocomiale jatrogenike perfshijne:
mikrobet patogjene në duart e personelit mjekësor, procedurat
invazive , ekspozimi me bakterie
antibiotiko-rezistent ,procedurat emergjente pa patur kohe per
te respectuar teknikat aseptike.
• Faktorët e rrezikut organizative perfshijne : kontaminimin e
sistemit te ajrit te kondicionuar,
kontaminimin e sistemit te ujit , si dhe personelin dhe hapsiren
fizike te objektit (p.sh., raportin
infermiere-pacient, hapsirat ndermjet krevateve.
• Faktorët e rrezikut te lidhur me pacientin përfshijnë :
sëmundje shume te renda, sistemin imun te
kompromentuar dhe kohëzgjatjen e qëndrimit ne spital.[73,74]
PORTA E HYRJES [34,47,71]
• Lekura
• Trakti respirator
• Trakti urogenital
• Parenteral (injeksionet,punktimi)
• Trakti gastrointestinal
1.4.2 PORTA E DALJES [47]
• Kolla
• Lekura
• Gjaku
• Urina
• Fece
• Vendi i injektimit
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
21
1.4.3 INFEKSIONE SEKONDAR [48]
• Viremi
• Bakteremi
• Septicemi
• Toksemi
KONTAKTI
INVAZIONI
INFEKSIONI
SEMUNDJA
Sherbimi i Terapise Intensive eshte nje nga sherbimet me te
veshtira ne spital dhe perdor pajisjet me te
sofistikuara dhe me te avancuara ne praktiken mjekesore.
Megjithate TI mund te perjetoje edhe norma
te larta infeksioni gjate semundjeve te renda te pacienteve dhe
gjate perdorimit te here pas hershem te
mjeteve invasive. Rritja e rrezikut eshte e lidhur me:
1. Semundjen e rende te pacientit dhe kushtet ne te cilat
ndodhet.
2. Ekspozimin ndaj mjeteve dhe procedurave te shumta
invasive.
3. Rritjen e kontaktit te pacientit me personelin e kujdesit
shendetesor
4. Nje qendrim me te gjate ne TI, gje e cila zgjat rrezikun e
ekspozimit.
5. Hapsirat e kufizuara qe rrisin rrezikun e kontaminimit te
pajisjeve.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
22
Pacientet e shtruar ne TI duke perdorur pajisje te shumta per
trajtimin dhe monitorimin e kujdesit te
tyre, jane te riskuar me shume per infeksione nozokomiale, nga
te cilet me te zakonshme jane
pneumonia (tubi endotrakeal), infeksionet e traktit urinar
(kateteri urinar) dhe infeksionet e rrymes se
gjakut nga perdorimi ikatetereve intravenoze. Rregullat per
parandalimin dhe kontrollin e infeksioneve
ne TI duhet te jene te qarta dhe te plotesuara ne menyre te
perpikte. Kateteret urinare, ventilatoret dhe
kateteret venoze qendror dhe periferike shkaktojne
komplikacionet kryesore te hasura ne sherbimet
e TI. Infeksioni i lidhur me kateteret urinare eshte me i
shpeshti nga keta, i ndjekur nga ventilatoret
ose lloje te tjera te infeksioneve te traktit te poshtem
respirator. Vdekshmeria nga pneumonite qe
ndodhin ne pacientet e shtruar ne TI varion nga 5-14%.(88)
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
23
2.BURIME TE INFEKSIONEVE TE KRYQEZUARA NE TI [15]
2.1• DUART E STAFIT DHE SHOQERUESVE (larja e duarve me shishe te
perbashket, me peshqire
te perbashket ose moslarje e duarve)[50,85]
2.2• SHISHE E ASPIRIMIT DHE DRENIMIT [51,52]
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
24
2.3• LINJA INTRAVENOZE – CENTRALE DHE PERIFERIKE [51,52]
Linje I/V periferike
2.4•KATETERET URINARE [51,52]
Kateterizim supra pubik
2.5• VESHJET E PERSONELIT [53]
Veshjet e personelit (perparese,maske,kapuc,doreza) etj.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
25
2.6• ENET DHE MJETET DIZIFEKTUESE DIZINFEKTUESE [51,53]
Mjete per dizifektim
2.7• MBULESAT E TAVOLINAVE ME RROTA (MBI TE CILAT JANE VENDOSUR
SHISHET
E DIZINFEKTANTEVE) [51]
Karoca me rrota per mjekim
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
26
3.STRATEGJITE PER TE REDUKTUAR RISKUN E INFEKSIONEVE
(10,17,67)
3.1PACIENTET QE KANE NEVOJE PER KUJDES INTENSIVE DUHET TE
KONTROLLOHEN
PER:
• Diarre
• Ekzanteme ose kushtet e lekures
• Semundje te njohura ngjitese
• Eshte bartes i nje shtami epidemik te bakterit
Izolimi: Pacientet qe dyshohet ose dihet qe kane semundje
ngjitese duhet te dergohen direkt ne nje
dhome te izoluar ne TI ose te referohen ne nje spital per
gjendjet febrile sic duhet ( pas stabilizimit me
pajisje dhe staf te perkushtuar). Nje pacient i izoluar ne TI,
per tu transferuar ne nje pavijon duhet te
jete ne gjendje te mire dhe qartesisht i kthjellet.
3.2 HIGJIENA E DUARVE (10,11,19,23,31,69)
Duart jane mjeti me i zakonshem i transmetimit te organizmave
dhe prandaj duhet te sigurohen
lavamane per larjen e duarve. Te gjithe vizitoret dhe stafi
duhet te lajne duart para kontaktit direkt me
pacientet.
3.2.1 PSE ESHTE E RËNDËSISHME HIGJIENA E DUARVE ? [30]
· Infeksionet perbejne problem serioz ne kujdesin
shendetesor.
· Cdo vit miliona paciente vuajne nga infeksionet
nozokomiale.
· Mijera paciente vdesin.
· Shume infeksione transmetohen nga duart e personelit
shendetesor.
· Higjiena e duarve eshte pjese e masave mbrojtese
Standarte.
3.2.2 KUR DUHET TË KRYEJMË HIGJIENËN E DUARVE ? [75]
• LARJA E THJESHTE E DUARVE ME UJE DHE SAPUN OSE FSHIRJA E TYRE
ME ALKOL DUHET TE APLIKOHET:
- para hyrjes ne TI
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
27
- para aplikimit te ndonje procedure invasive perfshire futjen
dhe nxjerrjen e kanjulave perferike
- para perdorimit te flakoneve multidozale
- para perdorimit te likideve dhe medikamenteve i/v
• LARJA RUTINE E DUARVE DUHET TE APLIKOHET:
- para dhe pas kontakit me pacientin
- para prekjes se siperfaqeve mjedisore
- kudo qe ka ndotje
3.2.3 TEKNIKA E LARJES SË DUARVE [38,39,85]
Referencë: Manuali për Tekniken e Larjes së Duarve, OBSH
2009
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
28
3.3 TEKNIKA ASEPTIKE, PRAKTIKAT I/V [35,36]
Infuzionet Brenda venoze janë ndër procedurat më të shpeshta
invazive të cilat kryhen në spital. Këto
infuzione jepen përmes venave periferike dhe atyre qendrore.
Infeksionet e shkaktuara si rrjedhojë e
përdorimit të këtyre pajisjeve janë të shpeshta, dhe në shumë
shtete kateterët brendavenozë janë burimi
më i shpeshtë i bakteremive nozokomiale. Parimet që përdoren për
parandalimin e infeksioneve janë të
ngjashme si për kateterët periferikë, ashtu edhe për ata
qendrorë.
Kateteri brendavenoz është trup i huaj, i cili jep reaksion tek
strehuesi duke formuar një shtresë të hollë
të materialit fibrinotik (film) në sipërfaqen e jashtme dhe të
brendshme të kateterit. Ky biofilm mund të
kolonizohet me mikroorganizma, të cilët në atë shtresë janë të
mbrojtur nga forcat mbrojtëse të
strehuesit dhe nga veprimi i antibiotikëve. Kontaminimi i
mikroorganizmave mund të shkaktojë reaksion
lokal inflamator, tromboflebit septik dhe bakteremi/
septicemi[1].
3.3.1 PARANDALIMI I INFEKSIONIT
• Dizinfektimi i vendit te injektimit me alkol 70o ose jodofor
para futjes se sistemit.
• Izolo te gjitha hyrjet kur nuk pedoren.
• Perdorni teknika sterile duke perfshire nje kapuc, maske,
perparese te sterilizuar, doreza te
sterilizuara dhe nje bende te madhe te sterilizuar per futjen e
katetereve venoze centrale ose
udhezuesve (guida).
• Mos zevendesoni ne rutine kateteret venoze central, kateteret
e hemodializes ose kateteret e arterieve
pulmonare.
• Mos hiqni kateteret venoze central ne pikun e temperatures.
Perdorni gjykim klinik lidhur me heqjen
e katetereve ne menyre te pershtatshme nese infeksioni eshte
evidentuar diku tjeter ose nese dyshohet
per temperature nga shkaqe jo infektive.
• Mos zevendesoni ne rutine kateteret arteriale periferike.
3.3.2 PROTOKOLI PËR INFUZIONET PERIFERIKE [76]
▪ Të vendoset dora në mbajtësen e pastërt;
▪ Personi që e fut kateterin duhet t’i dezinfektojë duart duke i
shpërlarë me alkool apo detergjent
antiseptik. Nëse s’ka antiseptikë, duart duhet të lahen mirë në
kohëzgjatje prej 20 sekondash;
▪ Të thahen duart mirë me fshirësen prej letre apo pëlhure,
përveç nëse përdoret alkooli;
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
29
▪ Të shmanget rruarja e lëkurës në vendin e futjes së kateterit;
nëse është e domosdoshme, qimet më
mirë të hiqen me gërshërë.
▪ Të dezinfektohet lëkura në vendin e futjes me 0.5 %
klorheksidinë alkool, 2% të tinkturës së jodit,
10% povidon-jod alkoolit apo 70% alkool. Të shpërlahet 30
sekonda dhe para kateterizimit lereni të
teret.
▪ Të futet kateteri në venë, mundësisht në venat e gjymtyrëve të
sipërme, duke shfrytëzuar teknikën e
mosprekjes.
▪ Të vendoset fasha sterile (gaza apo fasha gjysmëlëshuese e
tejdukshme) dhe të përforcohet në vendin e
lidhjes. Fashat gjysmë lëshuese ngjitëse janë më të shtrenjta,
por e kanë përparësinë e inspektimit të
regjionit përreth kateterit pa heqjen e fashës.
▪ Të sigurohet kanjula mirë, për të shmangur zhvendosjen e saj
dhe të vendoset etiketa me kohën dhe
datën e vënies së kateterit.
▪ Të parashikohet nevoja për vazhdimin e kateterizimit çdo 24
orë.
▪ Të kontrollohet kateteri çdo ditë dhe të largohet posa shfaqen
shenjat e para të infeksionit.
▪ Të shmangen gërvishtjet, veçanërisht në këmbë.
▪ Kanjulat dhe pakot shoqëruese duhet sterile.
Kateter subclavia Kateter Jugular intern
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
30
Kateter umbilical Kateter central venoz
3.4 INFEKSIONET E TRAKTIT URINAR
Shumica e infeksioneve të traktit urinar tek të sëmurët e
hospitalizuar janë rrjedhojë e përdorimit të
pajisjeve drenuese, siç janë kateterët urinarë. [77]
3.4.1 MASAT PËR PARANDALIMIN E INFEKSIONEVE NË PACIENTËT ME
KATETER
[37,78]
• Personeli shëndetësor i kujdesit parësor dhe spitalor duhet të
trajnohet për mënyrën e vendosjes së
kateterit përfshirë dhe vendosjen e kateterit suprapubik dhe
mirëmbajtjes së kateterit.
• Vazhdimi i trajnimit dhe veprimet mbështetëse ndaj pacientit
dhe personelit që kujdeset për ta duhet të
jenë të mundshme gjatë gjithë periudhës së kateterizimit.
• Të gjitha kateterizimet që kryhen nga personeli shëndetësor
duhet të jenë procedura aseptike
• Vendosja e kateterit urinar do të zbatohet vetëm pasi
alternativat e tjera të trajtimit janë marrë në
konsideratë.
• Nevoja e pacientit për kateterizim duhet të vlerësohet
rregullisht në mënyrë që kateteri të hiqet sa më
shpejt të jetë e mundur.
• Vendosja e kateterit ndryshimet e hasura dhe kujdesi duhen
dokumentuar.
• Vazhdimi i vlerësimit për zgjedhjen e rrugës më të mirë të
kateterizimit për uljen e kohëzgjatjes së
kateterizimit, preferencës së pacientit dhe riskut më të
vogël.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
31
• Duhet të përdoret kateterizim intermitent në vend të një
kateteri të qëndrueshëm nëse ai është i
përshtatshëm klinikisht dhe nëse është një opsion praktik për
pacientin.
• Në përgjithësi balloni kateterit duhet të hapet me 10 ml ujë
të distiluar për të rriturit dhe 3-5 ml për
fëmijët.
• Duhet të përdoret një lubrifikant (singel dose) për kateterin
jo të lubrifikuar.
• Për kateterizimin uretral meatusi duhet të pastrohet përpara
futjes së kateterit në përputhje me
udhërrëfyesin përkatës.
3.4.2 MASAT PËR MIRËMBAJTJEN E KATETERIT [79]
• Kateterët e përhershëm duhet të lidhen me një sistem drenazhi
urinar të mbyllur dhe steril ose valvul
kateteri.
• Personeli shëndetësor duhet të sigurohet që lidhja ndërmjet
kateterit dhe sistemit të drenazhit nuk
është ndërprerë vetëm për arsye të mira klinike (p.sh.:
ndryshimi i qeses në përputhje me
rekomandimet e prodhuesit.
• Personeli shëndetësor duhet të dezinfektojë duart dhe të veshi
një palë doreza të pastra jo sterile para
manipulimit të kateterit të pacientit, dhe duhet të dezinfektojë
duart pas heqjes së dorezave.
• Personat që kujdesen për pacientët dhe pacientët që menaxhojnë
vetë kateterin duhet të lajnë duart
para dhe pas manipulimit të kateteri në përshtatje me
rekomandimet kryesore.
• Kampioni urinar duhet të merret duke përdorur një teknike
aseptike.
• Qesja e drenazhit urinar duhet të pozicionohet nën nivelin e
fshikëzës së urinës dhe nuk duhet të bjerë
në kontakt me dyshemenë.
• Duhet aplikuar lidhja me një sistem për të bërë të mundur
lehtësimin e drenazhit gjatë natës për ta
mbajtur sistemin aktual të pa prekur.
• Qesja e drenazhit urinar duhet të zbrazet periodikisht për të
siguruar rrjedhjen urinare dhe parandaluar
refluksin urinar dhe duhet ndërruar sipas indikacionit
klinik.
• Meatusi duhet të pastrohet çdo ditë me ujë e sapun.
• Çdo pacient duhet të ketë një regjim individual kujdesi për të
minimizuar problemet e bllokimit.
Tendenca për bllokim duhet të jetë e dokumentuar për çdo pacient
të ri të kateterizuar.
• Kateteri duhet të ndryshohet vetëm kur është e nevojshme nga
ana klinike ose në përshtatje me
rekomandimet e prodhuesit të tij.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
32
• Profilaksia me antibiotikë kur ndërrohet kateteri duhet të
përdoret vetëm për pacientët me histori për
infeksion të traktit urinar, në pacientët me kateter gjatë
ndërrimit të kateterit ose për pacientët që kanë
lezione të valvulave kardiake, defekt të septumit ose valvula
prostetike.
• Kateteri i përkohshëm (intermitent) i ripërdorshëm duhet të
pastrohet me ujë dhe të ruhet i thatë në
përputhje me instruksionet e prodhuesit.
3.5 INFEKSIONET E PLAGËVE KIRURGJIKALE [54]
Infeksionet pasoperative të plagëve ose infeksionet spitalore të
plagëve:
• Vonojnë mjekimin e të sëmurit,
• Zgjasin kohën e qëndrimit në spital,
• Shoqërohen me rritje të shkallës së sëmundshmërisë dhe të
vdekshmërisë.
Zgjatja e kohës së qëndrimit në spital, shtimi i kërkesave për
hulumtime plotësuese diagnostike-
terapeutike dhe përkujdesja e shtuar e infermiereve për këto
infeksione janë faktorë që rrisin shpenzimet
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
33
e mbrojtjes shëndetësore. Prandaj, parandalimi dhe reduktimi i
infeksioneve spitalore të plagëve është
objektiv i përkujdesjes cilësore për të sëmurin.
Përqindja e ulët e infeksioneve spitalore të plagëve përputhet
drejtpërdrejt me edukimin, vetëdijesimin
për shkaktarët e infeksionit dhe me zbatimin e procedurave
klinike që ulin rrezikun e infektimit.
Kontribut të jashtëzakonshëm në parandalimin e infeksioneve jep
edhe mbikëqyrja e infeksioneve të
plagëve dhe raportimet e rregullta të rezultateve tek kirurgët.
Në këtë mënyrë, këto veprime mundësojnë
identifikimin dhe eliminimin e faktorëve të rrezikut për
infektim.
3.5.1 PARANDALIMI I INFEKSIONEVE TË PLAGËS OPERATORE [80,
81]
• Të zbatohen rregullat e duhura të higjienës së sallës
operatore,
• Të marrë pjesë personeli mjekësor brenda të gjitha rregullave
të përcaktuara të higjienës dhe me
uniformën e përcaktuar të sallës,
• Të përdoren pajisje sterile, të bëhet përgatitja e duhur
paraoperatore,
• Të bëhet përgatitja e duhur e pacientit,
• Përdorim i terapisë parandaluese antimikrobike,
• Zbatohet programi i mbikëqyrjes së plagës operatore.
3.5.2 NORMAT E NGARKESËS MIKROBIKE NË SALLAT OPERATORE DHE
MËNYRAT E
KONTROLLIT TË TYRE PERIODIK [55]
Sektori i Kontrollit të Infeksionit, në ISHP, periodikisht
kryen:
• Sondazhe mbi qarkullimin e mikrobeve patogjene në sallën
operatore
• Marrja e mostrave mbi efikasitetin e solucioneve
dezinfektante.
• Ekzaminime mikrobiologjike të qarqeve të intubimit, të
aspirimit dhe të tubave të oksigjenit.
• Ekzaminime të mënyrës së larjes së duarve të infermieres para
përdorimit të dezinfektantit dhe pas
larjes me dezinfektantë.
• Ekzaminime të materialeve që përdoren për anestezinë.
• Ekzaminime të ambienteve të Reanimacionit dhe të dhomës së
zgjimit.
• Ekzaminime mikrobiologjike të personelit për hundë dhe
grykë.
• Ekzaminime mikrobiologjike të plagëve operatore.
• Kontrollet të kryhen periodikisht një here në muaj nga
njësia.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
34
3.5.3 MASAT NDËSHKUESE NDAJ NDOTJES MIKROBIKE NË SALLAT
OPERATORE
• Në rastet kur evidentohen shkelje të parametrave të ngarkesës
mikrobike të parashtruara më sipër,
gjatë kontrollit rutinë të sallave operatore, u lihet një
interval kohor 10 ditor personave përgjegjës
(kryeinfermiere, shefit të klinikës) për
rikuperimin/përmirësimin e kushteve. (Ky hap mund të
vlerësohet si një paralajmërim për mbylljen e përkohshme të
ambientit operator dhe ndërprerjen e
ndërhyrjeve kirurgjikale).
• Nëse pas afatit që u është lënë për përmirësimin e gjendjes të
ngarkesës mikrobike të ambienteve
operatore, në rikontrollin pasardhës, nuk janë arritur
parametrat dhe normat e lejuara, rekomandohet
mbyllja e aktivitetit dhe ambienteve të sallës operatore. Kjo
masë mund të shoqërohet edhe me gjobë
ndaj personave përgjegjës ose institucionit përkatës.
• Infeksioni spitalor është një nga cilësitë dhe standardet për
akreditimin e Spitalor, mos arritja e këtij
standardi sjell mos akreditim të tij.
3.5.4 VENTILIMI I SALLAVE TË OPERIMIT
• Në kushtet ideale, ajri i sallave të operimit duhet të
filtrohet për të reduktuar përqendrimin e
baktereve të ajrit (sidomos S. aureus) që vjen nga
personeli.
• Nëse dritaret duhet të mbesin të hapura, atëherë ato duhet të
mbulohen me një rrjetë të
papërshkueshme për mizat dhe insektet.
• Sistemi i kondicionimit të ajrit duhet të sigurojë së paku 15
shkëmbime ajri për një orë të ajrit të
filtruar. Me një dizajnim të mirë dhe lëvizje të kufizuar të
personelit, shkalla e kontaminimit me
thërmiza ajrore do të jetë nën 100 cfu/m³ (colony
formingunits=njësi koloni formuese) gjatë
operimit.
• Ajri ultra i pastër (
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
35
3.5.5 HIGJIENA E PERSONELIT
• Para operimit personeli duhet të ndërrohet me rroba të pastra
në dhomë të veçantë.
• Për të shmangur bartjen e mikroorganizmave patogjenë në sallën
e operimit, rrobat e dedikuara për
punë në sallë nuk duhet të barten jashtë sallës.
• Ekipi operator duhet të bartë mantela dhe doreza sterile.
PËRGATITJA E DUHUR E PACIENTIT [82,83]
Rruajtja
• Rruajtja nuk rekomandohet më para operimit, sepse mund të
gërryejë lëkurën dhe rrisë rrezikun e
kolonizimit dhe infektimit me mikroorganizma.
• Nëse shtrohet nevoja, flokët duhet të hiqen me gërshërë ose me
kremra depilatore.
Dezinfektimi i lëkurës
• Rëndësi qenësore ka dezinfektimi i vendit të operimit para
incizionit.
• Para operimit nevojitet ulje rapide e florës së lëkurës.
Veprim efikas dezinfektues kanë etanoli
70% ose izopropanoli.
• Por, preferohet përdorimi i tretjeve alkoolike që përmbajnë
edhe dezinfektantë lëkurorë me veprim
të gjatë kohor, siç janë klorheksidina ose povidon jodi.
• Antiseptiku duhet të aplikohet me përreth vendit ku do te
realizohet incizioni.
3.6 KUJDESI RESPIRATOR (1,2,6,8,10,11,12,13,22)
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
36
3.6.1 NDËRHYRJET TË ORIENTUARA NË DREJTIM TË TË SËMURIT:
• Nëse nuk ka kundërindikime mjeksore ngrije me 30-45 gradë
kokën e krevatit të të sëmurit që ka
rrezik për pneumoni aspirative, p.sh. një i sëmurë që është me
ventilim të asistuar mekanik ose që ka
tub enteral nazo-gastrik.
• Në mënyrë periodike dreno dhe hiq mbetjet që veshin tubin e
ventiluesit mekanik duke marrë masa
që këto mbetje të mos drenojnë në drejtim të të sëmurit. Pas
procedurës ose manipulimit me likidin laj
duart me ujë e sapun ose agjent antiseptik.
• Nëse ju ndodhet, përdorni një tub endotrakeal me një lumen
dorsal (të mysët) mbi manshetën
endotrakeale për të lejuar drenimin (nëpërmjet aspirimit të
vazhdueshëm) e sekrecioneve trakeale që
grumbullohen në zonën subglotike të të sëmurit.
• Përdorni në mënyrë të alternuar sukralfatin, bllokuesit H2,
dhe/ose antiacidet për profilaksinë e
hemorragjisë nga stresi tek të sëmurët me ventilim mekanik të
asistuar (Përdorimi I vetëm H2-
bllokuesve ul aciditetin, por rrit kolonizimin e tij duke rritur
dhe ndjeshmërinë ndaj infeksioneve
respiratore).
• Udhëzojini të sëmurët preoperatorë, vecanërisht ata që kanë
risk të lartë për t’u infektuar me
pneumoni, që të marrin frymë thellë dhe të kalojnë në shërbim
ambulator sa më shpejt që të jetë e
mundur, në periudhën post-operatore. Të sëmurët me rrezikshmëri
të lartë përfshijnë ata që do kenë
operacion abdominal, torakal, në kokë ose në qafë ose të cilët
kanë një disfunksion pulmonar të rëndë.
• Ndiq udhëzimet e fabrikuesit mbi përdorimin dhe mirëmbajtjen e
lengështuesëve të oksigjenit, me
përjashtim të rasteve kur të dhënat dëshmojnë që modifikimi i
udhëzimeve nuk përbën rrezikshmëri
për të sëmurin dhe është kost-efektiv.
• Ndërro tubat, përfshirë dhe kanjulat nazale apo maskat e
përdorura për oksigjenim mural, nga një i
sëmurë tek tjetri.
• Nebulizatorët mjekues me vëllim të vegjël: nebulizatorët e
“fiksuar”: Tek i njëjti i sëmurë ndërmjet
mjekimeve dezinfekto; shpërlaj me ujë të sterilizuar ose të
pastërizuar dhe lëri të thahen në kushte
dhome si nebulizatorët e fiksuar dhe ato manualë.
• Përdor vetëm likid të sterilizuar ose të pasterizuar për
nebulizim dhe përdor metoda aseptike për të
hedhur lëngun në nebulizator.
• Nëse përdoren flakonë të multidozuar, atëhere përgatite dhe
përdore sipas udhëzimeve të prodhuesit
duke përdorur teknika sterile.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
37
3.6.2 MJETE MBROJTËSE PERSONALE GJATE PËRKUJDESJES RUTINË TË TË
SËMURIT (10,16)
• Dorezat duhen zgjedhur sipas nevojës së përdorimit. (p.sh.
sterile për procedurat që kërkojnë teknikë
aseptike sic është vendosja e një kateteri venoz qendror, dhe jo
sterile për procedura të tilla si zbrazja e
qeseve urinare të drenimit, vendosja e kateterëve periferikë
venozë, apo cdo lloj kontakti me sipërfaqe
apo pajisje të kontaminuara).
• Vendos doreza sa herë që manipulon me sekecionet respiratore
ose objekte të kontaminuara me
sekrecione respiratore tek të sëmurët.
Ndërroji dorezat dhe dekontaminoji duart, si me lart:
• Ndërmjet kontaktit me të sëmurë të ndryshëm.
• Pas manipulimit me sekrecione respiratore ose objekteve të
ndotura me sekrecione të tilla tek i
njëjti i sëmurë.
• Para kontaktit me një të sëmurë tjetër, objekt, ose sipërfaqe
mjedisore.
• Përpara kontakteve me një pjesë të trupit të kontaminuar dhe
traktit respirator, ose aparatit
respirator tek i njëjti i sëmurë.
• Nëse dihet që do manipulohet me sekrecione respiratore, vish
një përparëse dhe ndërroje atë pas
ndotjes dhe para se të kujdesesh për një të sëmurë tjetër.
• Përparëset plastike duhen veshur në rastet kur do keni kontakt
me lëngjet trupore të të sëmurit;
• Maskat me filtër me efikasitet të lartë duhen vënë në rastet e
përkujdesjes së plagës.
• Nuk kërkohet mbajtja e kepucëve të vecante apo kapucëve të
kokës në rastet e kujdesjes rutinë.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
38
3.6.3 PERSONELI I TI (3,5)
• I gjithë stafi që punon në TI duhet të jetë i vaksinuar ndaj
Hepatitit B përpara fillimit të punës.
• Orientimi në njësit e TI duhet të përfshijë konceptet bazë të
kontrollit të infeksioneve që përfshijnë
higjenën e duarve, menaxhimi i mjeteve të mprehta, dhe risku
shoqërues i transmetimit të
infeksioneve.
• Trajnimi dhe edukimi duhet të përfshijë leksione dhe mësime
formale dhe informale mbi kontrollin e
infeksioneve, vizitat e përgjithshme në repart, si dhe
vlerësimin e praktikës nëpërmjet vëzhgimeve
periodike.
3.6.4 Faktorët Mjedisorë dhe Cështje të Lidhura me Planimetrinë
e TI (2)
Planimetria e njësisë duhet të konsiderojë masat e mëposhtme për
të mundësuar një strategji të
kontrollit të infeksioneve.
Sherbim Terapise Intensive
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
39
3.6.5 HAPËSIRAT:
• KREVATET
Krevatet duhet të jenë 2.5-3 metra larg njëri-tjetrit , për të
lejuar lirshmëri në lëvizjen e stafit dhe
pajisjeve, duke ulur dhe rrezikun e ndërkontaminimit.
Idealisht, afër cdo krevati duhet të ketë një kosh të
përshatshëm për hedhjen e gjërave të mprehta.
Dhoma te semuresh ne TI
• NDARËSET
Ndarëset që mundësojnë privatësine e të sëmurit duhet të
përbëhen nga një material lehtësisht të
pastrueshëm si dhe duhen pastruar cdo javë apo sa here që ndoten
dhe kontaminohen. Nëse përdoren
perde, ato duhen ndërrua cdo javë dhe ndërmjet të sëmurëve.
• TUALETET
Mund të ndodhen jashtë-TI
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
40
• PËRGATITJA E MEDIKAMENTEVE
Vendi I përgatitjes së medikamenteve duhet të jetë i ndarë nga
zona e të sëmurëve dhe duhet
mirëmbajtur pastër.
FARMACI (pergatitja e medikamenteve)
• DEPOJA E MIRËMBAJTJES
Duhet dientifikuar dhe mbajtur një vend për gjërat e
mirëmbajtjes, I cili duhet të jetë vecmas nga
vendet e kujdesit dhe hedhjes së mbetjeve.
Depo per mbajtjen e materialeve te konsumit ne TI
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
41
• DEPOJA E NDOTJEVE DHE MBETJEVE
Duhet caktuar një vend i vecuar nga kujdesi per pacientet dhe
vendi i mbajtjes së medikamenteve, për
mbajtjen e mbeturinave që merren nga i sëmuri. Idealisht, ky
vend duhet te ketë një lavaman klinik për
hedhjen e gjakut dhe lëngjeve të tjera trupore. Ky vend duhet të
përfshijë depon e koshave të gjërave te
mprehta derisa keto te hidhen në vendin e përshtashëm.
Dhome per mbajtjen e materialeve te pista
3.6.6 VENTILIMI
• LLOJI
Duhet përcaktuar burimi i ajrit të pastër përfshirë këtu
kondicionerët qendrorë apo muralë. Sistemi
duhet vlerësuar në lidhje me funksionimin e përshtatshëm dhe
masave parandaluese.
Sistem ajrimi me kondicioner dhe tavanor
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
42
• DRITARET
Dritaret duhen mbajtur mbyllur në mënyrë që të kontrollohen
rreziqet që mund te vijne nga ajri; bimët
dhe lulet duhen mbajtur jashtë TI .
• LAVAMANËT DHE MBAJTËSET E DEZINFEKTANTËVE PËR DUART
Lavamanët duhen vendosur në hyrje të TI dhe në pikat kyce 42t
ate njësisë në mënyrë që të jenë
lehtësisht të arrishme nga personeli. Nëse kjo nuk është e
mundur, duhen vendosur mbajtëse
dezinfektantësh për duart në hyrje të TI si dhe tek koka e cdo
krevati. Nëse planimetria lejon
lavamanët fërkues, atëhere duhen vendosur një numër i
përshtatshëm lavamanësh Bërryl/Këmbë
lehtësisht të arritshëm. Lavamanët nuk duhen fiksuar, apo
përdorur si depo. Lavamanët e caktuar për
larjen e duarve nuk duhen përdorur për larjen e pajisjeve.
• FLUKSI I TRAFIKUT
Njësia mund të lokalizohet në afërsi të sallës operatore dhe
shërbimit të urgjencave për lehtësi hyrjeje,
por duhet të jetë e ndarë nga pjesa kryesore e pavioneve. Duhen
vendosur rregulla për të kontrolluar
hyrjet dhe daljet në njësi në mënyrë që të ulet burimi i
kontaminimit nga vizitorët, stafi dhe pajisjet.
• VIZITORËT
Planimetria e njësisë duhet t’i mundësojë stafit për të
vlerësuar vizitorët në lidhje me sëmundjet
infektive (p.sh. rash, infeksione respiratore) përpara se të
futen në njësi.
Nëse ata do ndihmojnë të sëmurin, duhen udhëzuar në lidhje me
larjen e duarve.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
43
Vizitore pa veshjen perkatese ne TI
• PERSONELI QË NUK PUNON NË TI
personeli që nuk punon në TI duhet të ndjekë protokollin e
mëposhtëm:
• Duhen hequr palltot dhe përparëset bardha
• Duhen larë duart përpara hyrjes në njësi;
• Duhen ndjekur procedurat e paravendosura nëse ndihmohet i
sëmuri; ;
• Duhen larë duart përpara se të dalësh nga TI.
3.6.7 PAJISJET E KUJDESIT PËR TË SËMURIN (1,2,10,16)
Pastrimi, dezinfektimi apo sterilizimi i pajisjeve të kujdesit
për të sëmurin bëhet brenda TI. Pajisjet e
përdorura duhen dërguar në Departamentin e Sterilizimit ose në
vendin e caktuar për ripërpunim.
Duhet përkufizuar qartë rregulli për ripërdorimin apo hedhjen e
pajisjeve.
PAJISJET DHE ARTIKUJT E KUJDESJES PËR TË SËMURIN
METODAT E RIPËRPUNIMIT
QARQET VENTILUESE
• Tubat një përdorimësh nuk kan nevojë të ndërrohen tek i njëjti
i sëmurë me përjashtim të rasteve kur
janë kontaminuar, prishur ose pas 3-4 ditësh përdorimi.
• Tubat shumë-përdorimësh duhen dezinfekuar në nxehtësi 76 ℃ për
të paktën 30 minuta ose duhen
sterilizuar.
• Përdorimi i tubave të padezinfekturar nga një i sëmuri tek
tjetri rrit rrezikun e infeksioneve
respiratore nga bacilet gram negative, p.sh. nga Pseudomonas
aeruginosa.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
44
• Nëse mbahet sic duhet, një i sëmurë ne ventilim mekanik mund
të përdorë të njëjtin tub për 3-4 ditë
para se të nevojitet ripërpunimi i sistemit.
• Nëse ka kost-efektivitet dhe nuk ka kundërinikime mjekësore,
përdor një shkëmbyes nxehtësi-
lagështi (lageshtues) për të parandaluar pneumoninë tek një i
sëmurë me ventilim mekanik të asistuar.
Ndërroje lageshtuesin kur ka mosfunksionim mekanik ose kur është
i ndotur.
• Mos e ndërro lageshtuesin më shpesh se cdo 48 orë. Instalo
filtra tek lageshtuesi , në ekstremet
ekspiratore dhe inspiratore të ventiluesit për të parandaluar
kontaminimin.
KATETERËT ASPIRUES ENDOTRAKEALË
• Kateterët aspirues të mbyllur që kanë një mëngë mbrojtëse nuk
kanë nevojë që të ndërrohen përditë.
Studimet kanë treguar që ato mund të përdoren në mënyrë të
sigurt tek i njëjti i sëmurë sa kohë që nuk
janë të kontaminuar apo të prishur.
• Përdorimi më i shpeshtë i kateterëve aspirues një përdorimësh
është për aspirim të traktit respirator.
Ato hidhen pas cdo përdorimi dhe tek i njëjti i sëmurë nuk
përdoren më tepër se 6 orë.
• Uji i përdorur për shpërlarjen e kateterit pas cdo aspirimi
duhet te jetë steril dhe duhet ndërruar pas
cdo përdorimi.
Përndryshe:
• Personeli infermieror dhe ndihmësit duhet të dezinfektojnë
duart para dhe pas cdo manipulimi
• Kateterët aspirues nuk duhen përdorur tek të sëmurë të
ndryshëm.
Katetere aspirues endotrakeal
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
45
TUBAT ENDOTRAKEALË
• Këta mund të riciklohen pas një pastrami tërësor dhe
sterilizimi në autoklavë.
• Ekzistojnë dhe tubat endotrakealë një përdorimësh, por ato
janë më të shtrenjtë se tubat e
riciklueshëm.
Tuba endotrakeal dhe guida e tubit
AMBUJA
Përdoret në rastin e ringjalljes. Janë shumë të vështirë për t’u
dezinfektuar dhe kontaminohen shumë
lehtë:
• Nxehtësia është metoda më e besueshme e dezinfektimit.
Glutaraldehidi 2% është një metodë më pak
e përdorshme.
• Ambuja duhet të shpërlahet tërësisht në ujë steril pas zhytjes
në glutaraldehide. Kjo do reduktojë
rrezikun për irritim kimik, i cili në vetvete precipiton
infeksionin respirator.
Lloje te ndryshme ambuje
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
46
MASKAT E OKSIGJENIT
Këto mund të jenë një ose shume përdorimshme
• Laji në mënyrë tërësore.
• Zhyti në alkool për 10 minuta ose në clorur , shpërlaji dhe
leri te thahen.
Maska oksigjenimi dhe Hood per oksigjen
SHISHET E ASPIRIMIT DHE DRENIMIT
Këto janë zakonisht njëpërdorimshe, me një pjesë të brendshme
vetëmbyllëse e future në një pjesë
plastike të pastër të jashtme.
Shishe per drenim pleural
Shishet shumëpërdorimshe:
• Përpara se të blesh një sistem, sigurohu që pjesa e jashtme e
tij mund te dezinfektohet me nxehtësi
ose autoklavë.
Shishet shumëpërdorimshe:
• Duhen ndërruar cdo 24 orë (ose më përpara nëse mbushen
plot).
• Përmbajtja duhet hedhur në tualet.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
47
• Duhen shpërlarë dhe sterilizuar në autoklavë.
• Nëse nuk disponohen metodat sterilizuese, laji në mënyrë
tërësore, thaji dhe dezinfektoji me
dezinfektant të fortë.
• Tubat lidhës të riciklueshëm duhen pastruar tërësisht dhe
sterilizuar. Sistemi duhet të jetë i mbyllur
dhe rreziku për stafin nga lëngjet trupore duhet të jetë
minimal.
• Mos lër likid mbetës në shishet aspirueese
Shishe e aparatit te aspirimit
3.6.8 PASTRIMI I PËRDITSHËM I AMBIENTIT
• Pastrimi duhet bërë përditë nga pastrues i aprovuar për
spitalin. Pluhurat dhe papastërtitë duhen
fshirë nga të gjitha sipërfaqet me një pecetë të njomë;
• Pastruesit/dezinfektantët duhen identifikuar nga personeli i
TI dhe duhen përdorur sipas udhësuesve.
Dezinfektantët e nivelit të lartë nuk përdoren për pastrimin e
mjedisit.
• Kur nuk përdoren, pastruesit/dezinfektantët duhen mbajtur në
afërsi.
DHOMAT
• Kur të sëmurët nxirren nga spitali, duhet pastrim rrënjësor i
krevatëve dhe pajisjeve përpara shtrimit
të një të sëmuri të ri.
DUHET BËRË RREGULLISHT:
• Pastrimi rrënjësor i të gjithë njësisë, përfshirë depon e
mirëmbajtjes dhe atë të materialeve të ndotura,
të paktën cdo 1-2 javë.
• Pajisjet pastruese përfshirë shtupat duhet të jenë posacërisht
për pastrimin e njësisë.
• Kur nuk përdoren, mjetet pastruese duhen fshirë dhe depozituar
në vendin përkates.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
48
4. ATIBIOTIKOTERAPIA
4,1 PËRDORIMI I DUHUR I ANTIBIOTIKËVE
Çdo institucion shëndetësor duhet të ketë një udhëzues për
përdorimin e antibiotikëve. Qëllimi është që
të përshkruhet në mënyrë efektive duke minimizuar kostot dhe
duke ulur rezistencën ndaj
antibiotikëve.[56]
• Përdorimi i çdo antibiotiku duhet të justifikohet nga diagnoza
klinike dhe nga mikroorganizmi
infektues.
• Përpara se të fillohet kura me antibiotikë nevojitet marrja e
kulturave për të kryer një ekzaminim
bakteriologjik, në mënyrë që të konfirmohet se trajtimi është ai
i duhuri.
• Mjeku duhet të përditësohet mbi prevalencën e rezistencës në
spital.
• Duhet të përdoret antibiotiku që ka spektrumin më të
ngushtë.
• Kombinimi i antibiotikëve duhet të evitohet nëse është e
mundur.
• Duhet të përdoret doza e duhur pasi dozat e ulëta mund të mos
jenë efektive për trajtimin e
infeksionit dhe çojnë në këtë mënyrë në zhvillimin e
rezistencës.
Nga ana tjetër dozat më të larta mund ti shkaktojnë pacientit
efekte anësore të padëshirueshme dhe mund
të mos parandalojnë zhvillimin e rezistencës.
4.2 PROFILAKSIA ME ANTIBIOTIKË [57]
Profilaksia me antibiotikë përdoret vetëm në rastet kur është
dokumentuar se sjell më shumë të mira se
rreziqe. Disa përdorime të profilaksisë me antibiotikë
përfshijnë rastet e mëposhtme:
· Profilaksi për ndërhyrje kirurgjikale specifike
· Profilaksi për endokarditin
Për profilaksi për ndërhyrjet kirurgjikale trajtimi me
antibiotikë me rrugë intravenoze duhet të fillohet
një orë para ndërhyrjes ose në momentin e dhënies së anestezisë
dhe të vazhdohet për maksimum 24 orë.
Në pjesën me të madhe të rasteve profilaksia me një dozë të
vetme para operacionit është e
mjaftueshme.
Regjimi i trajtimit zgjidhet në bazë të patogjeneve, prevalencës
së rezistencës në shërbimin kirurgjikal,
llojit të ndërhyrjes kirurgjikale, gjysme jetës biologjike të
antibiotikut dhe kostos së barit. Administrimi i
antibiotikëve për profilaksi për një periudhë më të gjatë nuk
është e rekomandueshme pasi ka një risk
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
49
për infeksion nga një patogjen rezistent. Përdorimi i
profilaksisë nuk duhet të jetë kurrsesi një
zëvendësues i praktikës së duhur aseptike kirurgjikale.
4.3 ROLI I LABORATORIT MIKROBIOLOGJIK [58]
Laboratori mikrobiologjik luan një rol të rëndësishëm në
rezistencën ndaj antibiotikëve. Këto përfshijnë:
· Laboratori duhet të kryejë testet mbi ndjeshmërinë e mikrobeve
të izoluara ndaj antibiotikëve
· Duhet të kryejë teste të tjera plus sipas kërkesës, për
mikroorganizma që janë rezistente
· Duhet të monitorojë dhe raportojë tendencën e prevalencës së
rezistencës ndaj antibiotikëve
· Lajmëron me shpejtësi në rastet kur vihet re ndonjë tendencë e
çuditshme në rezistencën ndaj
antibiotikëve
Qëllimi kryesor i laboratorit mikrobiologjik është që të
ndihmojë mjekun në përzgjedhjen e antibiotikut
të duhur, duke kryer më parë testet mbi ndjeshmërinë e
mikroorganizmave ndaj antibiotikëve.
4.4 MONITORIMI I PERDORIMIT TE ANTIBIOTIKEVE [59]
Përdorimi i antibiotikëve në institucionet shëndetësore duhet të
monitorohet. Zakonisht ky monitorim
kryhet nga departamenti i farmacisë dhe duhet ti raportohet në
kohë Ekipit për përdorimin e
antibiotikëve.
Monitorimi duhet të përfshijë sasinë e antibiotikëve të ndryshëm
që përdoren gjatë një kohe të caktuar si
dhe trendin e përdorimit të antibiotikëve në kohë. Gjithashtu
duhet të analizohet përdorimi i
antibiotikëve në fusha specifike si: pavioni
onkologjisë/hematologjisë, reanimacion etj.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
50
5. KOSTOJA E INFEKSIONEVE SPITALORE
5.1 KONSEKUENCAT EKONOMIKE TË INFEKSIONEVE NOZOKOMIALE
Çmimi i saktë i infeksioneve nozokomiale është vështirë të
përcaktohet për shkak të ndryshimeve
ndërmjet institucioneve shëndetësore. [60,61,84] Por emërues i
përbashkët i tyre është se ato:
• zgjasin kohën e qëndrimit të pacientëve në spital duke rritur
koston e mjekimit;
• shoqërohen me mungesë në vendin e punës e nganjëherë edhe me
invaliditet;
• familja pëson rritje të kostos nga vizitat në spital (udhëtimi
dhe koha e shpenzuar) ;
• kërkojnë rritjen e kostos së mjekimit (kohëzgjatje e terapisë
antimikrobike dhe medikamenteve të
tjera) ;
• shoqërohen me rritjen e numrit të testeve të ndryshme
diagnostike-laboratorike ;
• rrisin koston e kontrollit, si pasojë e hulumtimeve
epidemike-mikrobiologjike;
• shpesh shkojnë me denoncime gjyqësore dhe me publicitet
negativ ;
Kontrolli I infeksioneve te spitaleve në fillim ishte art, më
vonë shkencë kurse në 3 dekadat e fundit u
bë biznes, sepse me programe efikase kursente shuma marramendëse
të parave. Roli i tyre është dyfish
më i madh në vendet në zhvillim, ku bën pjesë edhe Shqiperia.
Nëse merret në konsideratë shfaqja e
infeksioneve spitalore shoqëruar me zgjatjen e qëndrimit të
pacientëve në spital që shkon me zbatimin
e testeve suplementare diagnostike, mjekim plotësues dhe
shpenzime tjera përplotësuese, del se këto
shpenzime marrin 25% të buxhetit të përgjithshëm vjetor. Prandaj
kontrolli i infeksioneve është i
dobishëm dhe i domosdoshëm.
5.2 KOST EFEKTIVITETI I KONTROLLIT TË INFEKSIONEVE
[62,63,64]
Në botën e sotme të kujdesit shëndetësor, çmimet direkte dhe
indirekte të përkujdesjes shëndetsore kanë
ndikim të dukshëm në konkurencë e me gjasë edhe në mbijetesë të
sistemit të mbrojtjes shëndetësore në
spitale. Infeksionet spitalore e zgjasin kohën e qëndrimit në
spital, rrisin koston e mjekimt , hapin
mundësinë e kundërveprimeve ligjore kundër punëtorëve
shëndetësorë dhe spitalit dhe mund të kenë
pasoja negative në reputacionin e organizatës shëndetësore në
popullatë.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
51
Programet e kontrollit të infeksionit mundësojnë një fushë me
rëndësi të kursimeve për institucionin dhe
siguruesin shëndetsor. Po ashtu, ruajtja e shëndetit të
punëtorëve shëndetësorë, evitimi i mungesës në
punë të shkaktuar nga infeksionet dhe siguria në vendin e punës
janë premisa të rëndësishme të
kursimeve.
Procedurat dhe produktet e përdorura për parandalimin e
infeksioneve dhe kufizimin e përhapjes së tyre
kanë potencial për të rritur koston e mjekimit. Prandaj çdo
strategji intervenuese duhet të ketë beneficion
i cili mbizotëron 10 rrezikun e rritjes së shpenzimeve. Kjo
shpesh përbën një kalkulim kompleks të
balancit ndërmjet shpenzimeve të intervenimit kundrejt vlerës së
infeksionit që është duke u
parandaluar. Në kalkulimin e çmimit duhet futur çmimin e
produktit, kohën e kaluar për trajnim të
personelit, dhe çmimin e përdorimit të pajisjeve. Çmimi
financiar i infeksionit që synojmë ta
parandalojmë duhet të llogarisë çmimin e diagnozës dhe mjekimit,
kohëzgjatjen e qëndrimit në spital,
mungesën në punë dhe çfarëdo paaftësie afatgjate apo humbje
jete. Po ashtu duhet të merren në
konsideratë edhe elementet jomonetare siç janë satisfaksioni i
pacientit, konsiderata ligjore, çështjet
etike dhe publiciteti negative.
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
52
6. REZULTATET
Ne kete studim jane perfshire 1253 pacientë nga te cilet 110 ose
(8.8%) rezultuan me infeksione
nozokomiale spitalore. (Fig 1)
Nga 110 pacientet te cilet rezultuan me infeksione nozokomiale,
shohim qe ne sherbimin e kirurgjise
rezultojne 59 paciente ose (53.6%) e rasteve kurse ne sherbimi e
neurologjise rezultojne 51 paciente
ose (46.4%) e rasteve. Nuk ka ndryshime sinjifikante ne numrin e
pacienteve te marre ne studim ne te dy
sherbimet. (Tab. 1); (Fig 2)
Tab. 1
SHERBIMI Nr rasteve %
neurologji 51 46%
kirurgji 59 54%
Total 110 100.0%
Paciente Total91.2 %
Pacientet me Infeksione
Nozokomiale8.8%
Fig. 1 Incidenca e Infeksioneve Nozokomiale ne TI
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
53
Grup-mosha me e shpeshte e pacienteve me infeksione nozokomiale
spitalore rezulton 65-75 vjec me
31raste ose 28.2%, mbi 75 vjec 26 raste ose 23.6% dhe 45-54 vjec
me 11 raste ose 10%. (Fig 3)
Rezulton se ne strukturen e pacienteve me infeksione nozokomiale
ka rritje te % me rritjen e moshes
(Test statistic t = 38.83900, P < 0.0001). (Tab. 2)
Tab. 2 Grup-mosha Nr rasteve %
gjer 24 6 5.5%
25-34 2 1.8%
35-44 10 9,1%
45-54 11 10%
55-64 24 21.8%
65-74 31 28.2%
mbi 75 vjec 26 23.6%
Total 110 100.0%
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
54
Mosha mesatare e pacienteve te shtruar me infeksione nozokomiale
ka qene 62±16,6 vjec, nga 18 gjer
ne 94 vjec. Sipas grup moshes pacientet me infeksione
nozokomiale paraqiten ne tab e meposhteme.
(Tab. 3)
Tab. 3 Mosha e pacienteve
Sherbimi N Mean Std. Deviation Min – max
Pacientet ne pergjithesi 110 62 16,7 18 -94
Pacientet neurologjik 51 58,2 18,6 18 – 94
Pacientet kirurgjikal 59 65,3 14,3 18 -84
gjer 2425-34
35-4445-54
55-6465-74
mbi 75 vjec
5.50%
1.80%
10.00%9.10%
21.80%
28.20%
23.60%
Fig.3 Grup-mosha
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
55
Ditëqëndrimi mesatar ne spital te pacienteve me infeksione
nozokomiale (Fig 4), Tab.4;
gjer 7 dite8-14 dite
15-30 dite31-60 dite
61-90 ditembi 90 dite
9.10%
46.40%
31.80%
10.00% 9% 1.80%
Fig. 4 Ditëqëndrimi ne Spital te Pacienteve me Infeksione
Nozokomiale
Tab.4 Grup
diteqendrimi
Nr
rasteve %
gjer 7 dite 10 9.1%
8-14 51 46.4%
15-30 35 31.8%
31-60 11 10.0%
61-90 1 9%
mbi 90 dite 2 1.8%
Total 110 100.0%
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
56
Ditqendrimi mesatar rezulton 20,5±22,3 dite, nga 5 gjer 180
dite. Ne sherbimin neurologjik 21,4±19,2
dite, nga 5 gjer 100 dite dhe ne sherbimin kirurgjikal
19,8±24,8, nga 5 gjer 180 dite; pa ndryshime
sinjifikante ndermjet sherbimeve ( t= 0.360809, p= 0.718947).
(Fig 5); (Tab. 5)
Tab.5 Ditqendrimi I pacienteve
Pacientet ne pergjithesi 110 20,5 22,3 5 -180
Pacientet neurologjik 51 21,4 19,2 5 – 100
Pacientet kirurgjikal 59 19,8 24,8 5 – 180
20.5
21.4
19.8
19
19.5
20
20.5
21
21.5
22
Pacientet ne pergjithesi Pacientet neurologjik Pacientet
kirurgjikal
Fig. 5 Ditqendrimi mesatar sipas sherbimeve
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
57
Nga procedurat mjekesore te kryera ne grupin e studiuar me te
shpeshta kane qene kateterizimi
intravascular ne – 100% te pacienteve, kateterizimi urinar –
99.1%, ventilacioni mekanik – 97.3%,
intubimi – 95.5% dhe sondimi nazogastrik - 71.8%. Tab.6; (Fig 6
);
Tab.6 Lloji i nderhyrjes mjekesore Nr rasteve (%)
Procedura kirurgjikale 57 (51.8%)
Kateter urinar 109 (99.1%)
Ventilacion mekanik 107 (97.3%)
Kateter intravaskular 110 (100%)
Tuba intubimi 105 (95.5%)
Sonde nazogastrike 79 (71.8%)
Procedurakirurgjikale
Kateterurinar Ventilacion
mekanik Kateterintravaskular
Tubaintubimi Sonde
nazogastrike
51.80%
99.10%97.30% 100%
95.50%
71.80%
Fig. 6 Lloji i Nderhyrjes Mjekesore
-
DIZERTACION RUDINA PIRUSHI
58
Shkaktari etiologjik me i shpeshte ka rezultuar Escherichia coli
me 48 raste ose 43.6 % te rasteve i
ndjekur nga Pseudomonas spp me 26 raste ose 23.6% dhe nga
Bakteriet Gram negative 24 raste ose
21.8%. Tab.7; (Fig 7) :
Tab.7 Shkaktari mikrobik Raste (%) paciente % ndaj totalit te
shtameve
te izoluara
Escherichia coli 48( 43.6%) 37.2%
Staphylococcus epidermitis 16 (14.5%) 12.4%
Pseudomonas spp. 26 (23.6%) 20.2%
Proteus 3 ( 2.7%) 2.3%
Klebsiella 3 ( 2.7%) 2.3%
Enterobacter - -
Bakterie Gram negative 24 (21.8%) 18.6%
Bakterie Gram pozitiv - -
Acinetobacter 7 (6.4%) 5.4%
Streptococcus 1 (0.9%) 0.8%
Candita albicans