Doğanın Mucizesi; Çinko Bünyamin HALAÇ Galder-YK üyesi ve TK Başkanı Marmara Siegener galvaniz İş Geliştirme Koordinatörü Şubat 2020 ‘Yaşlanan ve gün geçtikçe daha sağlıksız koşullara ve çevresel kirlenmeye maruz kalan dünyamız da bu değişimi yavaşlatan en önemli mineral madenlerden birisidir ÇİNKO’ Özellikle son yıllarda daha çok fark edilen, merakla takip edilen ve aranan çinko inanılmaz bir kullanım alanı ve müthiş faydalara sahip. Faydaları ve kullanım alanları son yıllarda artsa da aslında çinko MÖ 500 yılından beri biliniyor. Önce Comero harabelerinde çinko dan yapılmış bilezikler bulunuyor. Sonra yıkılan Pompei’ de çinko musluklara rastlanıyor. Çin de uzun süredir kullanılan Çinko Orta çağ da Hindistan dan Avrupa ya getirilirken ismi de ‘Hint Kalayı’ oluyor. Ardından 1700 lü yıllarda metalik özellikleri daha da ortaya çıkartılırken, özellikle batarya (pil) ve metali korozyona karşı koruma amaçlı kaplama sektörünün lokomotifi oluyor. Çinko hayatımızda -türev ve etkileşimlerini sayarsak bu sayfalar yetmez- kabaca 2 farklı şekilde var; Mineral ve Maden olarak. Maden olarak en önemli kullanım alanı ‘galvanizleme’ Dünya da üretilen çinkonun %50 si kaplama sektöründe (galvanizing) kullanılıyor. (kaynak: ILZSG)
‘Yaşlanan ve gün geçtikçe daha sağlıksız koşullara ve çevresel kirlenmeye maruz kalan dünyamız da bu değişimi yavaşlatan en önemli mineral madenlerden birisidir ÇİNKO’
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Doğanın Mucizesi; Çinko Bünyamin HALAÇ
Galder-YK üyesi ve TK Başkanı
Marmara Siegener galvaniz
İş Geliştirme Koordinatörü
Şubat 2020
‘Yaşlanan ve gün geçtikçe daha sağlıksız koşullara ve çevresel kirlenmeye maruz
kalan dünyamız da bu değişimi yavaşlatan en önemli mineral madenlerden
birisidir ÇİNKO’
Özellikle son yıllarda daha çok fark edilen, merakla takip edilen ve aranan çinko inanılmaz
bir kullanım alanı ve müthiş faydalara sahip. Faydaları ve kullanım alanları son yıllarda artsa
da aslında çinko MÖ 500 yılından beri biliniyor. Önce Comero harabelerinde çinko dan
yapılmış bilezikler bulunuyor. Sonra yıkılan Pompei’ de çinko musluklara rastlanıyor. Çin de
uzun süredir kullanılan Çinko Orta çağ da Hindistan dan Avrupa ya getirilirken ismi de ‘Hint
Kalayı’ oluyor. Ardından 1700 lü yıllarda metalik özellikleri daha da ortaya çıkartılırken,
özellikle batarya (pil) ve metali korozyona karşı koruma amaçlı kaplama sektörünün
lokomotifi oluyor.
Çinko hayatımızda -türev ve etkileşimlerini sayarsak bu sayfalar yetmez- kabaca 2 farklı
şekilde var; Mineral ve Maden olarak. Maden olarak en önemli kullanım alanı
‘galvanizleme’ Dünya da üretilen çinkonun %50 si kaplama sektöründe (galvanizing)
kullanılıyor. (kaynak: ILZSG)
Kaplama sektörünün dışında, çinko dan direk yada atıklarından üretilen Çinko Oksit muazzam bir fayda ve kullanım alanına sahip. Çinko Beyazı olarak da bilinen bu mucizevi
ürün Boyacılık, lastik sanayi, kauçuk üretimi, kozmetik, petrol ürünleri, seramik sektörü,
cam ürünleri, kaplama endüstrisi gibi çok çeşitli alanlarda hammadde olarak kullanılıyor.
Floresans , X-ışıkları ve televizyon ekranlarının yapımından gözlük camına, porselen
tabaklardan araba lastiklerine, pillerden bozuk para yapımına kadar hayatımızın hemen
hemen her alanında çinko oksit var.
Ama çevre ve sağlık alanındaki etkisi inanılmaz; Çinko oksit içeren kremlerin cild sağlığına
faydası anlatılmaz. (Özellikle Bebek cildleri, güneş koruyuculuğu vs.)
Çinko oksit hayvan yemliği ve bitki gelişimi için gübre sektöründe çok yaygın ve etkili bir
şekilde kullanılıyor.
Çinko tüm hayvanlarda birçok biyokimyasal ve hücresel işlevler için gerekli bir iz
elementtir. Hücresel enzimlerin yapısına katılarak hücre çoğalmasının ve ölümünün
düzenlenmesi, immün sistemin gelişmesi, üreme, gen regülasyonu, stres ve hasarlara
karşı savunma mekanizmasının işlemesi çinkonun bazı önemli fonksiyonları arasında
bulunmaktadır. Bu sebeple piyasada çinko katkılı yemlik üreten pek çok ticari marka vardır.
Fransız bilim adamı Raulin 1869 yılında yaptığı bir çalışma da çinkonun bir tür mantar küfü
olan Aspergillus Niger'in büyümesi için gerekli olduğunu bulan ilk kişi oldu. Bu kırk yıl
sonra Bertrand ve Javillier (1911) tarafından doğrulandı. 1926'da çinkonun bitkiler için
yüksek form oluşturan temellerden biri olduğu tespit edildi. Yıllar içerisinde yapılan
çalışmalar hem hayvan yemi hem de bitkiler için sürekli geliştirildi.
Özellikle tarımın desteklendiği az gelişmiş uzak doğu ülkelerinde IZA nın yaptığı
çalışmalarda, çinko katkılı gübrenin kullanıldığı ürünlerin verimliliğinin %20 arttığı tespit
edilmiş. Tayland da yapılan bu çalışmaya Chiang Mai ve ülkemizden Sabancı Üniverstitesi
katılmış;
Kaynak: Andrew Green, ph.D. Zinc Nutrient Initiative, iza.org
Mineral olarak kullanılan ÇİNKO:
Çinko Mucizesi; Öyle bir mineral düşünün ki sayısı 300’den fazla enzimin çalışmasında,
protein sentezinde ve bağışıklık sistemindeki hücre üretiminde aktif olarak görev alsın. Cilt
ve mukoza zarlarının korunmasında etkin bir rol alır. Kronik hastalıkları olan kişiler, düşük
çinko seviyesine sahiptir. Bu kişilerde hastalıklara bağlı oluşan yaralar da çinko eksikliği
nedeni ile daha hızlı gelişir. Yara iyileşmesini hızlandırdığı için yara tedavisine destek için
takviye olarak önerilir. Özellikle küresel virüs tehdidinin olduğu şu günlerde, bağışıklık
sisteminin güçlendirilmesi son derece önemlidir. Bunu sağlayan en önemli mineral
vitaminlerden birisidir çinko.
Aile Sağlığı Araştırma Derneği Başkanı Prof. Dr. Halim Hattat mevsim geçişlerinde bağışıklık
sistemini zayıflatan ana faktörlerden biri olan grip, nezle ve soğuk algınlığına karşı uyarıyor;
“Burun akıntısı, hapşırma, ateş, yorgunluk, halsizlik sizi haftalar boyu sağlıklı yaşamınızdan
uzaklaştırabilir. Bunun için öncelikle aşılarınızı tamamlayın. Grip ve zatürre aşılarınızı
hekiminize danışarak yaptırın. Çinko hem bağışıklığı kuvvetlendirmede hem de testosteron
yapımında kullanılan önemli bir mineral. Çinko seviyelerinizi kandan kontrol ettirebilirsiniz.
Eksiklik varsa çinko desteklerinden yararlanabilirsiniz. Yine soğuk algınlığı durumunda çinko,
c vitamini, ekinezya takviyeleri vücudunuzun hızlı toparlanmasını sağlayacaktır.” Kaynak:
ailesagligi.org
Çinko, C vitamini gibi direkt antiviral etkinliğe sahiptir. Soğuk algınlığına neden olan
virüslere de etkindir. Bir klinik çalışmada, çinko içeren pastillerin soğuk algınlığı süresini
kısalttığı gösterilmiştir. 23 mg çinko içeren pastiller alanlarda 7 gün sonra, % 86 oranında
semptomlar düzelmişken, bu oran plasebo grubunda % 46 saptanmıştır. Bunun sonucu olarak
soğuk algınlığı tedavisinde çinko içeren pastiller popüler hale gelmiştir.
Hamilelik sürecinde mutlaka yeterli çinko alınması gerekir. Gebelikte çinko alımı anne
ve bebek sağlığı için hayati öneme sahiptir. DNA’nın işlevi ve tamiri için çok önemli olan
çinko, hücrelerin gelişim hızını da etkiler. Bu nedenle doktorlar, hamilelik döneminde çinko
eksikliği yaşayan kadınlara beslenme önerilerinde bulunur ve ek takviye almalarını önerirler
Çinko özellikle beyaz ve kırmızı kan hücrelerinde, retinada, deride, karaciğerde,
böbreklerde, kemiklerde ve pankreasta bulunuyor. Sağlıklı bir insanın vücudunda toplam 2-3
gram çinko bulunuyor. Esasında vücutta salgı bezi, prostat bezi, pankreas gibi organlar
tarafından salgılansa da çeşitli metabolik süreçlerde tüketiliyor ve boşaltım, üriner kanallar
yoluyla ortadan kaldırılıyor. Bu yüzden de çinko içeren besinlerin tüketimi veya desteği çok
daha önemli hale geliyor.
Zengin çinko içeriğine sahip olan diğer besin grubu ise hayvansal gıdalardır. Kırmızı et
çeşitleri ve deniz ürünleri, yüksek oranda çinko içermektedir. Sığır eti ve midye, en yüksek
çinko oranına sahip et ürünleridir. Ayrıca buğday, ıspanak, kabak, mantar, fasulye de
bulunur. Kepekli tahıllar ve baklagiller de çinko içerir, ancak vücut tarafından emilimi
düşüktür. Çinko proteinli besinlerle beraber alındığında vücut tarafından daha yüksek
oranlarda emilir. Bu nedenle vejetaryenler çinko eksikliği riskinin en yüksek olduğu grupta