Dünyada veellinciyilmete.com/sunum/acilis_sunumu_4.pdfElektrik İletkenliği Sıralamasında 2’ci ELEMENTLERİN ELEKTRİK İLETKENLİĞİ (IACS) 0 2 4 6 8 10 12 14 İLETKENLİK/YOĞUNLUK

Dünyada

ve

Türkiye’de Bakır

Selçuk Harput

ODTÜ

Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

50. Yıl Sempozyumu

29.06.2016

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

Ag Cu Au Al Ca Be W Mg Rh Si Ir Na Mo C Ru Zn K Co Cd Cr Ni Os Li In Fe Pd Pt Sn Ge Rb Db Ta Th Nb Tc

Ag

Cu

Au

Al

Ca Be

W

Mg Rh Si Ir

Na Mo C

Ru Zn

K Co Cd Cr Ni Os Li In Fe Pd Pt

Sn Ge Rb Db Ta Th Nb Tc

ELEMENTLERİN ISIL İLETKENLİKLERİ (W/cm⁰K)

Isıl İletkenlik Sıralamasında 2’ci

Elektrik İletkenliği Sıralamasında 2’ci

ELEMENTLERİN ELEKTRİK İLETKENLİĞİ (IACS)

0

2

4

6

8

10

12

14

İLETKENLİK/YOĞUNLUK (s/10³.m²/Ω.kg)

1 2 3

Al Mg Cu

Al: Ø6,3mm

Aynı Direnç Bakır Alüminyum

Ağırlık 1,0 kg 0,48 kg

Çap 5,0 mm 6,3 mm

Uzunluk 5,70 m 5,70 m

El. Direnci 0,871 Ω/km 0,871 Ω/km

Metal Maliyeti 5,6 US$ (2015) 0,74 US$ (2015)

Cu: Ø5,0mm

İletken Olarak Alüminyum Kullanıldığında:

Aynı Akım, Aynı Uzaklığa, Aynı Kayıpla Taşınırsa

Metal Fiyatında %86,8 Düşme Olur

İletken Ağırlığında %52,0 Düşme Olur

İletken Çapında %26 Yükselme Olur.

Alüminyum: Daha Hafif ve Ucuz İletken

DİZAYNCILARIN ÖNCELİĞİ

Ağırlığın azaltılması ise, ideal çözüm:

ALÜMİNYUM

(Otomotiv, ulaşım, inşaat, YG enerji nakli, mekanik v.b.)

Hacmin küçültülmesi ise, öncelikli çözüm:

BAKIR

(Mini cihazlar, tıbbi cihazlar, Bilgisayar teknolojileri, Audio sistemler v.b.)

ALÜMİNYUM İLETKEN OLARAK KULLANILIYOR MU?

100 kg Alüminyumun Bakır eşdeğeri: 208kg

2011 yılında iletken olarak kullanılan 7,5 Milyon ton Alüminyumun Bakır eşdeğeri:

15,6 Milyon ton

2011 yılında 15,6 Milyon ton bakır iletken pazarı

Alüminyum tarafından kapatılmıştır.

(İLETKEN PAZARININ YARISINDAN FAZLASI)

Bakırdan Alüminyuma Dönüşüm Hızı:

2004’te: %0,3 - 2011’de: %1,7

BAKIR

ALÜMİNYUM

5591 US$/ton

1549 US$/ton

2015 FİYATI İLE FARK

4042 US$/ton

Cu – Al FİYAT FARKLARI

BUGÜNKÜ KİŞİ BAŞI KULLANIMA GÖRE:

BAKIR YATAKLARININ 51 YIL,

ALÜMİNYUM YATAKLARININ 1017 YIL,

ÖMRÜ KALDI

Kaynak: Amit Agarwall, WSJ India

GELECEĞİN İLETKENİ: ALÜMİNYUM

1- Daha düşük kopma ve esneme dayanımı

2- Al Oksit tabakasının %100 yalıtkan olması

3- Isıl genleşme katsayısının farklılığı

4- Galvanik korozyona karşı düşük direnç

5- Basınç altında gevşeme ve ezilmeye karşı zayıflık

Alüminyum İletkenlerin Engelleri

DÜNYADA OLDUĞU GİBİ, TÜRKİYE’DE DE

ÜNİVERSİTELER VE AR-GE KURULUŞLARI

BU ENGELLERİ AZALTMAYA VEYA ORTADAN KALDIRMAYA ÇALIŞMALIDIR

DÜNYA BAKIR REZERVLERİ VE BAKIR MADENCİLİĞİ 2014

İŞLETİLEN YATAKLARDAKİ TOPLAM BAKIR REZERVLERİ

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

19

80

19

81

19

82

19

83

19

84

19

85

19

86

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

20

27

20

28

20

29

20

30

20

31

20

32

TOPLAM BAKIR VE BAKIR ALAŞIMLARI

TOPLAM RAFİNE BAKIR

22.820

27.200

35.000

30.000

DÜNYA BAKIR ÜRETİMİ VE TRENDLER

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

2015 Toplam Rafine Bakır Üretimi: 22.820.000 ton

2032 Tahmini Toplam Rafine Bakır Üretimi: 30.363.000 ton

DÜNYA RAFİNE BAKIR ÜRETİMİ VE TRENDLER

CEVHERDEN

HURDADAN

BAKIRDA ÜRETİM – FİYAT İLİŞKİSİ

11

,81

7

12

,62

8

13

,42

5

14

,03

2

14

,57

6

14

,79

3

15

,63

8

15

,35

4

15

,27

2

15

,91

8

16

,57

2

17

,29

1

17

,90

3

18

,19

9

18

,24

1

18

,98

7

19

,60

0

20

,18

6

21

,04

3

22

,47

9

22

,82

0

22

,42

8

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

LME - Cu

BAKIRDA MALİYET – FİYAT İLİŞKİSİ

KAZANÇ

BAKIR TÜKETİMİNİN YÖNLENDİRİCİSİ: ÇİN

ÇİN’DEKİ ARTIŞ : %500

DÜNYADAKİ ARTIŞ : % 44

1999 – 2013 BAKIR TÜKETİMİNDE

2014 YILINDA Dünya Bakır Tüketimi

(kg/kişi)

Türkiye 5,15

Gelişmiş Ülkeler 10,0 – 12,0

Dünya Ortalaması 3,71

Dünya Bakır Tüketimi

1960: ≈ 4.500.000 ton

2014: ≈ 27.000.000 ton

KİŞİ BAŞI BAKIR TÜKETİMİ

TÜRKİYE’DEKİ ARTIŞ TRENDİ DEVAM EDECEKTİR

Ekipman 31%

İnşaat 30%

Sanayi 12%

Taşımacılık 12%

Altyapı 15%

BAKIR KULLANIMININ SEKTÖREL DAĞILIMI 2014

5.750 1.982

1.380 1.378

DÜNYA BAKIR ÜRETİMİNDE İLK 20 ÜLKE

ŞİLİ, DÜNYA BAKIR ÜRETİMİNİN ≈1/3’ÜNÜ GERÇEKLEŞTİRMEKTEDİR

19

DÜNYADA ÜRETİLEN BAKIRIN ≈%70’İ

ELEKTRİK İLETKENİ

OLARAK KULLANILMAKTADIR

DÜNYA KABLO SEKTÖRÜ

TÜRKİYE KABLO SEKTÖRÜ

Ergani Bakır : 15.000 t/y (1995 Öncesi)

Murgul Bakır : 10.000 t/y (1996 Öncesi)

KBI (Şimdi Etibakır) : 30.000 t/y (2005 Öncesi)

Etibakır : 50.000 t/y (Halen Aktif)

Toplam:

1996’dan Önce : 50.000 ton/yıl

Şimdi (2016) : 50.000 ton/yıl

2017 : 70.000 ton/yıl

Türkiye’de

Cevherden Bakır Üretiminde

Kurulu Kapasite

Türkiye’de

Cevherden Bakır Üretimi

2015: 50.432 TON

ETİBANK + MURGUL + KBİ

MURGUL + KBİ ETİBAKIR

Türkiye Bakır Üretim – Tüketim Değerleri

Turkish Export and Import of Copper and Copper Alloys by Product Type

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.0002

01

0

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

20

11

20

13

20

10

20

12

20

14

Anode,Blister

Bar, Rod,Profile

Billet Cathode CementedCopper

Fastener Fittings MasterAlloy

Other Plate,Strip, Foil

Powder Scrap Tube Wire Wire Rod

Exp

ort

/ Im

po

rt(t

on

s)

Sum of Export (ton) Sum of Import (ton)

Türkiye’de Bakır Sektörünün Durumu

Türkiye’de Yıllık Bakır Kullanımı: ≈ 5,15 kg/kişi

Toplam Yıllık Bakır Kullanımı: ≈ 392.000 ton

Türkiye Bakır İşleme Kapasitesi: ≈ 700.000 ton

Yıllık Kapasite Fazlası: ≈ 308.000 ton

KURULU KAPASİTEYİ DOLDURABİLMEK İÇİN

YILDA EN AZ 300.000 TON İHRACAT

YAPILABİLMELİDİR

YENİ YATIRIMLARDA MEVCUT KAPASİTENİN

ARTIRILMASI DEĞİL,

KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜNLER

HEDEFLENMELİDİR

İHRACAT İÇİN;

DÜNYANIN KABUL GÖRECEĞİ KALİTE SEVİYESİNİ

SÜRDÜRMEK,

YENİ TEKNOLOJİLERE UYGUN ÜRÜN GELİŞTİRMEK,

DAHA DÜŞÜK MALİYETLE ÜRÜN ELDE EDEBİLMEK,

KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜNLER ÜRETMEK.

AYRICA, İTHAL EDİLEN KALEMLERİN İÇ PİYASADA

ÜRETİMİNİ SAĞLAMAK

ÖZETLE, AR-GE YAPMAK GEREKİYOR.

18.000 TL/kg 50 TL/kg

%27 Nikel Kaplı Tel 21.000 $/ton

Çıplak Tel 800 $/ton

TEŞEKKÜRLER