Top Banner
dk;Zdkjh lkjka”k 30,000 TPM M.S. fcysVlps mRiknu dj.ÓklkBh izorZu HkV~Vh o 30,000 TPM TMT cklZ mRiknukdfjrk jksfyax fey izfrLFkkiuspk izLrkokPks xV Ø- 58] njsxko] rgfly o ftYgk tkyuk] egkjk’Vª izdYi izLrkod esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- iw ohZ v”o eYVh VªsM izk-fy- Eg.kwu vksG[kys tk.kkjs rQsZ iksY;w”ku & bdkWykWth dUVªksy lfoZlsl ukxiwj
22

dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

Mar 14, 2019

Download

Documents

phunglien
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

30,000 TPM M.S. fcysVlps mRiknu dj.ÓklkBh izorZu HkV~Vh o 30,000 TPM TMT cklZ mRiknukdfjrk jksfyax fey izfrLFkkiuspk

izLrkokPks

xV Ø- 58] njsxko] rgfly o ftYgk

tkyuk] egkjk’Vª

izdYi izLrkod

esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- iwohZ v”o eYVh VªsM izk-fy- Eg.kwu vksG[kys tk.kkjs

rQsZ

iksY;w”ku & bdkWykWth dUVªksy lfoZlsl ukxiwj

Page 2: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

1

dk;Zdkjh lkjka”k

izLrkouk

Hkkjrh; LVhy m|ksxkus vfydMP;k o’kkZr mYys[kuh; dkefxjh uksanfoyh vkgs-

mPpre xq.koRrsdfjrk vkarjjk’Vªh; fo”ks’khdj.kkyk lqn`< dj.Ókdfjrk dkj[kkus

vkrk mPpre xq.koRrsph lkexzh fufeZr dj.Ókl l{ke vkgsr- 21 os “krd eksBÓk

izek.kkr vkf”k;krhy “krd Eg.kwu vksG[kys tkrs vkf.k Hkkjrkyk lokZr vk”kknk;h

laHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku

rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus 2018 i;Zar 100

n”ky{k LVhyps y{k Bsoys vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.k r;kj dj.ÓkP;k n`’Vhus

Hkkjrkrhy izeq[k LVhy mRiknd vkiyh fLVy mRiknu {kerk ok<fo.Ókpk fopkj

dfjr vkgsr-

lq:okrhyk daiuhps uko v”o eYVh VsªM izk- fy- vls gksrs- izLrkfor izdYikyk v”o

eYVh VªsM izk- fy- ;k ukokus TOR izkIr >kysyk vkgs- TOR izkIr >kY;k uarj

diuhps uko v”o eYVh VsªM izk- fy- iklwu esllZ jktqjh isUVl izk- fy- vls

cnyo.Ókr vkys-

30,000 TPM M.S. fcysVlps mRiknu dj.ÓklkBh izorZu HkV~Vh o 30,000 TPM TMT

cklZ mRiknukdfjrk jksfyax fey P;k ufou ;qfuV mHkkj.kh}kjs R;kaP;k O;olk;

izLFkkfir dj.Ókps daiuhps mn~nh’V vkgs-

izLrkfor izdYi {ks=kph i;kZoj.kh; ekaM.kh

vuq

Ø-

rif”ky fooj.k

1 izdYi {ks=

xV Ø- 58] njsxko] rgfly o ftYgk tkyuk]

egkjk’Vª-

2 v{kka”k 19°50'31.96"m-

3 js[kka”k 75°50'42.89"iw-

4 leqnz likVhiklwu maph 526 eh-

Page 3: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

2

5 Toposheet 47 M/13

6 la;a= {ks= LFkykÑfr ifMr tehu

7 gokeku ifjfLFkrh ¼fudVorhZ

IMD LFkkud ekfgrh vkSjaxkckn)

okf’kZd ljkljh deky rkieku: 400

C

okf’kZd ljkljh fdeku rkieku:120

C

okf’kZd ljkljh ek/; itZU;eku: 19-24 %

okf’kZd ljkljh vknzZrk: 600-700mm

8 toGps jk’Vªh;

egkekxZ@jkT;ekxZ

toGps jkT;egkekxZ vkSjaxkckn&tkyuk&ukxiwj

egkekxZ 2-5 fd-eh-

9 toGps foekurG vkSjaxkckn% fd-eh- i-

10 toGps jsYos LVs”ku jsYos LVs”ku% tkyuk 5 fd-eh- n-iw-

11 toGps “kgj tkyuk 4-0 fd-eh- iw-

12 ous vkjf{kr ou : 5.5 fd-eh- ¼m-iw-½

vkjf{kr ou: 6.5 fd-eh- ¼iw-½

13 vH;kj.Ó / jk’Vªh; m|ku /

thokoj.k bR;knh

ukgh

14 VsdMÓk/ nÚ;k Ukgh

15 >jk / unh dqaMfydk unh : 3.5 fd-eh- ¼iw-m-iw-½

eqDrk unh : 8.5 fd-eh-¼m-m-iw-½

eksrh ryko : 1.5 fd-eh- ¼iw-½

?kkusokMh ryko : 7.0 fd-eh- ¼m-½

nkjsxko ryko : 2.5 fd-eh- ¼n-i-½

Jko.k ryko : 8.0 fd-eh- ¼n-n-i-½

eqDrs”oj ryko : 2.5 fd-eh- ¼iw-½

16 laj{k.k izfrLBkiuk ukgh

17 ,sfrgkfld LFkG Ukkgh

Page 4: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

3

L=ksr% Hkkjrh; HkkSxksfyd losZ{k.k

vkÑfr 1-2% LFkykÑfr udk”kk

75°50' 75°55'

19°45'

19°50'

19°55'

N

RESEVED FORESTR.FR.F

Nidhana

Ghanewadi

Fanduiwadi kurdGavliwada

Gundewadi

Jamwadi

Kanhaiyyanagar

Kharpudi

Gaulwadi

Rohaeadi

Londewadi

Bethlam

Samangaon

Antarwala

KajlaPankheda

Kumbephal

Devpimapalgaon

Siraswadi

Daregaon

Javasgaon

Bhilpuri Budruk

Haldula

Matrewadi

SelgaonDavalwadi

Dinegaon

Nagewadi

Chandan Jhira

Rajewadi

Khadgaon

Najik PangriMandwa

Tatewadi

Panshendra

Juna

Indewadi

Dal Nala

Kundalik

a N

Kundalika R

iver

Talav

Mukt

a

SO

UTH

CE

NTR

AL R

AIL

WA

Y M

ain

Lin

e

Moti

Talav

Talav

Industrial Area

Daregaon

Shravan

Ghanewadi

Talav

Nadi

Jamwadi

Pirsawangi

19°55'

19°45'

50'19°

75°55'75°50'

JALNA

Devmurti

STREAMS

RIVER / NALA

POND

ROAD

HABITATION

GRID

PROJECT SITE

FOREST BOUNDARY

RAILWAY

INDEX

MukateshwarLake

PREPARED BY-POLLUTION AND ECOLOGY CONTROL SERVICES

10 KM. TOPOGRAPHY MAP

Gut No. 58, Daregaon, Tahsil & District Jalna, Maharashtra

TOPO SHEET NO.47 M/13

SCALE 1: 50,000

R F

Sin

a N

Waki N

adi

Page 5: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

4

izfØ;k fooj.k

izorZu HkV~Vhpk okij loZlk/kkj.k fLVy rs fons”kh feJ fdaok ekSY;oku v”;k

osxosxGîk dsysY;k /kkrqauk forGfo.Ókdfjrk djrkr- loZlk/kkj.k Qk;ns R;kph deh

HkkaMoyh eqY;] lksih mHkkj.kh] lk/kh in~/krh] /ouh mRiUu u gks.ks o HkV~Vh iklwu

gks.kkÚ;k fdj.kksRlxkZeqG s [kqi deh m’ek mRlftZr gks.ks bR;kfn vkgsr- dPpk eky

¼LikWUt vk;Zu] MS LØWi] Qsjks eWfXut o Qsjks flfydkWu½ izorZu HkV~Vh e/ks izHkkfjr

dsY;k tkrs- HkV~Vh izHkkfjr gksrkp izorZu dkWbZyyk oht iqjoBk dj.ks can dsys tkrs-

R;kuarj HkV~Vh lq: djrkr] oht izokg HkV~VhP;k izorZu dkWbZyP;k ek/;ekus mPpre

nj o R;k rqyusus fuEure OgksYVst oj oht izokg izokfgr gks.Ókl lq: gksrs]

dkWbZyP;k e/;HkkxkP;k vkr izsfjr pqacfd; {ks= fuekZ.k gksrs- tls pqacfd; izokg

LØWi e/kwu tkrks o ifjiFk iw.kZ gksrks] rs LØWi e/ks izsfjr fo|qr izokg fufeZr gksrks

T;kyk vkrZo izokg Eg.krkr] gk vkorZizokg LØWi feJ.kkP;k mPpre jks/kkRed

iFkP;k ek/;ekrwu izokfgr gksrks- eksBÓk izek.kkr m’.krk mRiUu gksrs vkf.k LØWi

forG.Ókl lq:okr gksrs- yodjp forGysys /kkrw r;kj gksrs T;keqGs flad izHkkfor

gksrks- izsfjr fo|qr izokg tks izHkkfjr feJ.kke/ks r;kj gksrks vkf.k vf/kd le:Ik

izTofyr gksrs- tltls izHkkj iw.kZi.ks forGrs- dks.krsgh vk{ksikgZ xkG fLde dsY;k

tkrs vkf.k vko”Ód feJ/kkrq fefJr dsY;k tkrs- tsOgk gs fefJr dsysys iw.kZi.ks

forGrs] vksr.Ókdfjrk /kkrqps vR;kf/kd vko”Ód ekiukdki;Zar vk.k.Ókdfjrk

buiqV fo|qrizokg ok<foY;k tkow “kdrs- R;kuarj fo|qr izokg can dsyk tkrks vkf.k

HkV~Vhrhy lkexzh ik=kr vksr.Ókdfjrk HkV~Vhyk >qdko fnyk tkrks- tltls vksr.ks

FkkacfoY;k tkrs ik=kyk ¼crucible½ LoPN dsY;k tkrs ts.ksd:u dks.krsgh /kkrqeGh

fdaok /kkrqps d.k ik=kP;k dMkauk fpdVwu jkg.kkj ukgh- vkf.k HkV~Vh ijr

izHkkjkdfjrk r;kj vlrs- HkV~Vhps rkieku 16500C dsys tkrs- tsOgk ik=kP;k

{kersuqlkj ,dw.k LØWi forGfoY;k tkrs- nzo iksykn ps uequs ?ksrY;k tkrs o iksykn

ps la?kVu vkf.k fLFkr dkcZuph pkp.kh dsyh tkrs- ;keqGs Qsjks vY;kWt ps dkgh

Page 6: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

5

lekos”kh tls flfydks&eWfXut] flfydkWu] vY;qfefu;eph fuoM d:u la?kVu

vkf.k xq.koRrk jk[kwu nzo iksykn e/ks Vkd.Ókr ;srkr- forGysY;k fLFkrhrhy

fcysVl TMT cklZ r;kj dj.Ókdfjrk iq%rkiu HkV~Vhe/kwu u ikBork ljG jksfyax

ykbuyk ikBfo.Ókr ;srkr- BaM TMT cklZph R;kuarj pkp.kh dsyh tkrs o

forj.kkdfjrk ikBfo.Ókr ;srs-

m’.k fcysV jksfyax fey izfØ;sdfjrk izfØ;k izokg rDrk

Page 7: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

6

m’.k fcysVl jksfyax izfØ;sps Qk;ns

mtkZ cpr gks.ks gk eq[; Qk;nk vkgs dkj.k d{k rkiekuki;Zar fcysVlyk

loZlk/kkj.ki.ks FkaM dj.ks o jksfyaxph lq:okr dj.Ókdfjrk iquZrkiukph

vko”Ódrk ;kr ulrs- v”Ókizdkjs gh izfØ;k deh mtsZph vko”Ódrk vl.kkjh

vkf.k i;kZoj.kk”kh vf/kd vuqdwy vkgs-

forGysY;k voLFksrhy fcysVl FksV m’.k fcysV] jksfyax ef”kue/ks Hkjrk ;sbZy

T;keqGs ba/ku o fotsph cpr gksrs-

PM o SO2 dfjrk GLC e/ks vfrfjDr ok< dj.Ókph vko”Ódr ukgh-

jksfyax fey e/ks usgehP;k iquZrkiu HkV~Vhdfjrk xWflQk;j e/ks vko”Ód ba/ku

lkBowu Bsso.Ókph vko”Ódrk ukgh-

¶ykW; vW”k r;kj gks.kkj ukgh

fcysVl o ¶ykW; vW”k ph lkBo.kwd dj.Ókdfjrk tkxsph vko”Ódrk ukgh-

lksih gkrkG.kh izfØ;k-

;qfuV eqY;kP;k vk/kkjs jksYM iksyknps deh izfØ;k eqY;-

lkoZtfud dke vkf.k ik;kHkwr lajpusps eqY; deh-

mtZspk okij deh-

ekuoh lalk/kukph vko”Ódrk deh vlrs-

Page 8: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

7

i;kZj.kkps fooj.k

ok;q i;kZoj.k

izdYi {ks=klHkksorkyhy 10 fdeh- f=T;sP;k varjkrhy ik;kHkwr i;kZoj.kh; xq.koRrsps

eqY;kadu lIVsacj] vkWDVksacj] uksOgsacj o fMlsacj 2017 P;k vH;kl dkyko/kh dfjrk

izLrkfor dj.Ókr vkysys vkgs-

vls vk<Gwu vkys vkgs dh] ,dw.k osGsP;k 35.78% okjk “kkar gksrk] Eg.ktsp osx

1 fd-eh-@rklkis{kk deh gksrk- izeq[k ok;q fn”kk ;k iwoZ (16%) o iw-n-iw- (12%) gksR;k-

ifjos'kh gok xq.koÙkk ekst.;k dfjrk izcG ok;q fn”ksoj vk/kkfjr 8 fBdk.kkaph fuoG

dj.;kr vkyh] [kkyhy Jsf.kr vk<Gyh-

PM10 - 61.2 to 83.8 µg/m3.

PM2.5 - 41.0 to 53.2 µg/m3

SO2 - 22.7 to 38.5 μg/m3

NOx - 19.9 to 39.7 μg/m3

PM10, PM2.5 , SO2 , o NOx ph frozrk jk’Vªh; ifjos”kh xq.koÙks P;k izek.kr (NAAQ)

vk<Gyh-

ty i;kZoj.k

10 Hkqty o 4 Hkqi`’Btykps ,dq.k 14 uequs xksGk d:u fo”ys’k.k dj.;kr

vkys- ik.;kP;k ueqU;kps fo”ys’k.k] ik.kh o lkaMik.;kph fo”ys’k.k in~/krh]

vk|ksfxd {ks=

fuoklh] xzkfe.k {ks=

(CPCB Norms)

PM10

PM2.5

SO2 NOx

100 μg/m3 60 μg/m3 80 μg/m3 80 μg/m3

Page 9: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

8

vesfjdu ifCyd gsYFk vlksf”k,”ku (APHA) ifCyds”ku P;k izekf.kr

i/nrhP;k vuqlkj dj.;kr vkys-

Ekkfgrhuqlkj vls fun”kZukl vkys dh Hkqty rlsp Hkwi`’Btykph xq.koRrk

fi.;kps ik.kh (IS 10500-2012) dfjrk vuqca/khr izek.kkr gksrh- Hkqi`’B tykr

dksyk; vk<Gys ts ekuoh okijkeqGs vkgs-

/ouh iznq’k.k

loZ vkB fBdk.kh /ouhph ikrGh jk’Vªh; ifjos”kh /ouh ikrGh izek.kdklkBh

i;kZoj.k o ou ea=ky;k P;k jkti=kP;k vf/klqpusr fnY;k izek.ks jfgoklh

{ks=kdfjrk 55-0 dB(A) fdaok 75-0 dB(A) vkS|ksfXkd {ks=kdfjrk ;k izek.ks

vkgs-

jk’Vªh; ifjos”kh /ofu ikrGh ekud

{ks= ladsr {ks=kph oxZokjh

e;kZnk dB(A) Leq e/;s

fnolk jk=h

A vkS|ksfxd {ks= 75 70

B O;kikfjd {ks= 65 55

C jfgoklh {ks= 55 45

D “kkarrk >ksu** 50 40

**“kkarrk >ksu Eg.kts :Xuky;] “kS{kf.kd laLFkk o U;k;ky;kP;k ifjljk Hkksorkyhy

10 eh i;Zarps {ks= ;k {ks=ke/;s okgukapk gkWuZ ykÅM fLidj o vkfr”kckth ;kl

izfrca/k vlrks-

Page 10: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

9

tfeu i;kZoj.k

e`nk ueqU;kps xq.koSf”k’VÓph lacaf/kr izkpy dfjrk fofo/k [kksyhlg rqyuk dj.Ókr

vkyh-

lacaf/kr izkpy [kkyhy y{k.ks n”kZforkr-

Ñ’kd tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr xkG;qDr ykse o xkG;qDr

fpduekrh o ifMr tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr xkG;qDr fpduekrh

ykse o ukfid tfeuhP;k ueqU;kpk iksr okGw;qDr ykse vkgs-

Ñ’kd tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kpk jax gydk jk[kMh] ifMr tfeuhP;k

ueqU;kpk jax xMn jk[kMh o ukfid tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kpk jax

rkacMk vkgs-

Ñ’kd tfeuhiklwu xksGk dsysY;k ueqU;kph LFkwy ?kurk 1-1 rs 1-4 gm/cc P;k

Js.khr vkgs ] ifMr tfeuhP;k ueqU;kr 1-1 rs 1-2 gm/cc o ukfid tfeuhP;k

ueqU;kr 1-2 rs 1-3 gm/cc vkgs-

Ñ’kd tfeuh ps xksGk dsysY;k ueqU;ke/ks pH ph ek=k 7-5 rs 7-7 Js.khr vkgs

o ifMr tfeuhP;k ueqU;kr 7-2 rs 7-5 gm/cc o ukfid tfeuhP;k ueqU;ke/ks

7-7 rs 8-1 e/ks vkgs- pH ek=k n”kZfors fd e`nk ueqU;kps Lo:i fdaphr

mnklhu rs fdaphr vYd/kehZ vkgs-

Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;ke/ks tSfod inkFkZ 1-1 rs 1-9 % P;k e/ks o ifMr

tfeuhP;k ueqU;kr 0-5 rs 0-6 % tSo inkFkZ o ukfid tfeuh e/ks 0-4 rs 0-6

;k Jsf.kr vkgs- g;k ek=k tfeuhph ljkljh lqfidrk n”kZforkr-

Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;ke/ks miyC/k uk;Vªkstuph rhozrk 456 rs 992-9 kg/ha

P;k e/;s o ifMr tfeuhP;k ueqU;kr 382-3 rs 467-9 P;k e/;s o ukfid

tfeuhP;k ueqU;kr miyC/k uk;Vªkstu ph frozrk 117 rs 166 kg/ha P;k

Jsf.kr vkgs-

Page 11: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

10

Ñ’kd tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k QkLQksjlph frozrk 77-9

rs 132 kg/ha vkgs- ifMr tfeuhrhy ueqU;krhy QkLQksjlph frozrsph ek=k

40-3 rs 46-5 kg/ha P;k e/ks vkgs o ukfid tfeuhe/ks frozrsph ek=k 21 rs 35

kg/ha vkgs-

Ñ’kd tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k iksVWf”k;eph frozrk

203 rs 493-7 kg/ha vkgs] ;kr miyC/k iksVWf”k;e frozrk ikrGh pkaxyh vkgs-

ifMr tfeuhrhy ueqU;krhy miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph ek=k 112-7 rs

134-8kg/ha P;k e/ks vkgs o ukfid tfeuhe/ks miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph

ek=k 72 rs 97 kg/ha vkgs-

Ukfid o ifMr tfeuhrhy e`nk e/ks iks’kd rRokapk fdaphr vHkko gksrk

tsOgkdh Ñ’kd tfeuhph e`nk eksleh “ksrhP;k ykxoMh dfjrk lk/kkj.kr%

;ksX;r vkgs o lqfidrk pkaxyh vkgs-

laHkkfor i;kZoj.kh; izHkko o “keu mik;;kstuk

ok;q xq.koÙksoj vk?kkr

izLrkfor lqfo/ks e/;s ok;q iznq’k.kkP;k L=ksrkaeqGs ok;q xq.koÙksoj gks.kkjs vk?kkr tk.kwu

?ks.;kr vkys-

mRltZukps L=ksr

izfØ;k VII;k njE;ku fpeuh iklwu fu?k.kkjs mRltZu okrkoj.kkr iljsy vkf.k

“ksoVh L=ksrkaiklwu fof”k’V varjkoj tfeuhoj fLFkj gksbZy- izLrkfor miØekiklwu

ok;w xq.koRrsoj gks.kkÚ;k i;kZoj.kh; izHkkok [kkyh L=ksrkaeqGs ifjdfYir vkgs—

Page 12: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

11

dPpk eky gkrkG.kh @ okgrwd iz.kkyh

dPpk eky gkrkG.kh P;k {ks=k iklwu mM.kkjs /kqG mRltZu iznq’kdkapk “kD;rk vkgs

tls Hkj.k@fjdkes dj.ks] ba/ku lkBo.kwd vkokj] HkjM foHkkx bR;kfn-

is&yksMj@fVIij P;k lgk¸;kus dPpk eky gkWij e/ks HkjY;k tkbZy-

‘keu mik;

esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- }kjs /kqG “kks’k.k iz.kkyh iqjfo.Ókr ;sbZy T;k}kjs

gkrkG.kheqGs gks.kkÚ;k mMR;k mRltZukyk fu;af=r dsys tkbZy- ty QOokj.khP;k

Lo:ike/ks /kqG neu iz.kkyh iqjfo.Ókr ;sbZy- /kqG xGrh iklwu lqjf{krsdfjrk loZ

daiu inZs o gkWijP;k [kkyhy osV fQMj] Ms fcUl bR;kfn laiw.kZ i.ks vkPNkfnr

dsysys vkgs- /kqGhP;k iznw’k.kkiklwu cpkokdfjrk laiw.kZ okgd iV~Vk >kd.Ókr vkyk

vkgs- loZ Mcs iw.kZi.ks can o >kdysys vkgsr R;keqGs /kqG xGrhph “kD;rk ukgh loZ

fuLlkj.k o Hkj.kk dsanz tsFks /kqG fuekZ.k gks.Ókph “kD;rk vkgs frFks /kqG neu

iz.kkyh iqjfo.Ókr ;sbZy- loZ eky gLrkarj.k dsanzkojhy ok;q iznw’k.k VkG.Ókdfjrk

/kqG neu ik.ÓkP;k rksVhyk tksM.Ókr vkys vkgs-

/kqGhps d.k ckgsj dk<.;kdfjrk osV LØcj o cWx fQYVj iqjfo.;kr ;srhy- izorZu

Hkêh e/;s fcysV~l r;kj dj.;kdfjrk lrr vksr.;kP;k izfØ;sph ¼ Continuous

Casting Operation ½ fuoM dsyh vkgs] tsFks vfØ;kdkjh vLrj ¼ Refractory lining ½

oj deh vk?kkr gksbZy] xjts izek.ks cny lgt 87 VDD;k i;Zar deh djrk ;sbZy-

“keu mik; ;kstuk

30 eh maphP;k fpeuh uarj osV LØcj izfrLFkkiuk dj.ks

vfojr vksr.;kP;k izfØ;s njE;ku forGysy fLVy lkP;kae/;s vksrrkauk o

vkWDth&ba/ku VkWpZ }kjs mRiknu dki.;kiklwu df.k; inkFkZ o gosrhy /kkrqps

d.k mRiUu gksrkr-

Page 13: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

12

vko”;d R;k fBdk.kh] fo”ks’kr% dkWfLVax o r;kj mRiknu LFkGh fQYVj o

brj lacaf/kr midj.kkauk fuxZeekxZ vlrhy-

ok;q xq.koRrsps vkdyu

SPM P;k HkwLrj frozrsph (GLC) x.kuk Mcy xkÅlh;u fM¶;wtu bDos”ku% IS 8829-

1978 okij d:u o CPCB uoh fnYyh (PROBES/70/1997-98) }kjs ok;q i;kZoj.kkoj

gks.kkÚ;k izHkkokaps eqY;kdu% ok;q xq.koRrk uewuk ladyu dj.ÓkP;k ekxZn”kZu rRo

;ke/;s fnY;kuqlkj vusd fpeuh izlkj ekWMsy dfjrk dsyh xsyh-

ty i;kZoj.kkoj ifj.kke

izfØ;k VIik

izLrkfor izdYikdfjrk ,dq.k 166 m3/day brds ik.Ókph vko”Ódrk vkgs- dqfyax

izfØ;s iklwu o ok;q iznw’k.k fu;a=.k lk/kukaiklwu mRiUu lkaMik.kh r;kj gksbZy

lsVfyax Vkdhe/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy- vkf.k izfØ;se/ks ijr okij.;kr ;sbZy-

izLrkfor lqfo/kkaP;k VkW;ysV o ckFk:e iklwu fufeZr voeG 13 m3/day brds jkfgy

ts canLo:ikrhy STP e/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy-

/ofu i;kZoj.kkoj vk?kkr

izfØ;k VIik

izfØ;s njE;ku] /ofu mRiUu gks.;kP;k eksBk L=ksr Øf”kax fey] Loa; Hkj.k foHkkx]

bysDVªhd eksVj bR;kfn vkgsr- gs L=ksr ,d nqlÚ;kiklqu nqj Bso.;kr ;srhy-

dqBY;kgh ifjfLFkrhy ;k L=ksrkaiklqu mRiUu gks.kkjk /ofuph ikrGh 85 dB(A) is{kk

vf/kd vl.kkj ukgh-

izdYIk {ks=kr mRiUu /ofuph ikrGh la;a=kr mRiUu /ofuP;k lhesr jkg.kkj vkgs

ts.ks d:u ifjljkr /ofuP;k ikrGh oj gks.kkjk ifj.kke ux.; jkg.kkj vkgs-

Page 14: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

13

‘kefo.;kps mik;

/ofuph ikrGh dks.kR;kgh osGh dsanzh; iznw’k.k eaMGk}kjs BjfoysY;k ekudkis{kk vf/kd

vl.kkj ukgh- midj.k /ofu fu;a=.k ;a=kpk okij d:u cufo.;kr ;srhy-

dks.kR;kgh midj.kk}kjs mRiUUk /ofuph ikrGh midj.;kiklwu dqBY;kgh fn”ksr

1-0 eh P;k varjki;Zar 85 dB(A) is{kk vf/kd ul.kkj- laihM~; o vlaihM~; nzkO;P;k

gkrkG.khlfgr lacaf/kr vlysys okYOk o ikbi e/;s mRiUu /ofu L=ksrk R;kiklwu 1-0

eh varjki;Zar deh /ofu Vªhe] CkQy IysV /ofu jks/kd@ykbu /ofu jks/kd] tkM

vkoj.kkps ikbi ;kapk tlk o tsOgk vko”Ód vkgs okij d:u 75 dB(A) yk f{k.k

djrk ;sbZy- /ofu deh dj.;kdfjrk loZlk/kkj.k mi”keu mik; [kkyh fnysys

vkgsr-

daiueqGs gks.kkjk vkokt VkG.;k dfjrk cÚ;kp fBdk.kh Hkj.k miyC/k dj.ks-

T;k fBdk.kh /ofu fu;af=r djrk ;s.kkj ukgh R;k fBdk.kh /ofu mRiUu

dj.kkÚ;k ;a=koj >kyj clfo.ks-

“kD; vlY;kl /ofu mRiUu dj.kkÚ;k midj.kkauk pkyfo.;kdfjrk /ofu

jks/kd dejk tsFks nwjorhZ fu;a=d pkyfo.;kr ;sbZy

vkjk[[email protected] djrkauk dkGth ?ks.ks] ;a= fuekZR;k}kjs ueqn dsysY;k

/ofu fu;a=.kkps lDrhus ikyu dj.ks

mPp /ofu mRiUu L=ksrkauk Ik;kZIr /ofu jks/kd vkoj.k iqjfo.ks-

izdYi ?kVdkoj f{k.k dj.;kpk xq.k vlysyk m’ekjks/kd ysipk okij@

midj.kkP;k Hkorkyh /ofu f{k.k lapekaM.kh-

loZ midj.kkaP;k fu;fer fufj{k.kk O;frfjDr] /ofu mRiUu dj.kkÚ;k

?kVdktoG dke djrkauk b;j Iyx@eQyj ph f”kQkjl dsysyh vkgs-

Page 15: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

14

loZ vkoj.k] foHkktu ;ksX; izdkjs vk[k.;kr ;srhy-

vkr ;s.;kP;k o ckgsj tk.kkÚ;k ekxkZr eQylZ iqjfo.;kr ;srhy T;kph

cukoV o cka/k.;kl lksih jkfgy-

loZ fQjR;k oLrqauk pkaxY;k izdkjs vkW;fyax dj.;kr ;sbZy o “kD; frrds

/ofu lapkj deh dj.;kdfjrk vkos’Bu iqjfo.;kr ;srhy- rikl.kh o daiu

deh dj.;kdfjrk O;kid daiu rikl.kh iz.kkyh iqjfo.;kr ;sbZy- tsOgk tsOgk

“kD; vlsy daiu o /ofu deh dj.;kdfjrk daiu vk;lksysfVax iqjfo.;kr

;sbZy-

m’.krspk rksVk gks.;kiklwu okpfo.;kdfjrk jks/kd iqjfo.;kr ;srhy o

oS;fDrd lqjf{krrs dfjrk i.k /ofu {ki.kd iqjfo.;kr ;srhy-

LFkyh; bdkWykWthoj gks.kkjs izHkko

vH;kl {ks=ke/;s vkjf{kr ou iV~VÓkP;k Lo:ikr vkgsr- ;k fBdk.kh bdkWykWth m|ku

fdaok tSfod vkj{k.k@oU;tho vHk;kj.Ó izdYi {ks=kP;k 10 fdeh f=T;sP;k {ks=kr

fLFkr ukgh- izkjafHkd Hkw bdkWykWthoj izHkko ux.Ó jkfgy o uarj gh “kqYyd izHkko

gksrhy-

?ku dpjk

izLrkfor miØeke/;s fufeZr ?kudpjk [kkyhy rDR;kr fnysyk vkgs-

fufeZr ?kudpjk o “keu mik; ;kstuk

?kudpjk ifjek.k TPA foYgsokV

/kkrweGh 1200 TPM

/kksdknk;d o fo’kkjh ul.kkÚ;k /kkrweGhpk okij dk;Z{ks=]

vkarfjd jLrs lDr dj.Ókdfjrk] dk¡ØsfVax dsyk tkbZy-

Vsy dVhax 900 TPM

100 % izorZu HkV~Vh e/ks iquZokij

Page 16: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

15

Lkekftd&vkfFkZd i;kZoj.k

izLrkfor izdYIkkr izfØ;s njE;ku tulkaf[;dh o lkek&vkfFkZd ifjfLFkrhoj gks.kkjk

ifj.kke [kkyhy izek.ks vksG[kY;k tkÅ “kdrs-

uSlfxZd lk/kus tls ik.kh] tfeu] ;koj gks.kkjk foifjr ifj.kke ukghlk gksÅ

“kdrks- tj ;ksX; mik; ;kstuk dsyh ukgh rj ok;q xq.koÙksr ?kV gksow “kdrs-

jkstxkj la/khr ok< o LFkykarj jkstxkjkr ?kV-

lsok foHkkxkr ok<

izfØ;s VII;k njE;ku 250&300 rkaf=d o vrkaf=d yksdkauk jkstxkj ns.;kr

;sbZy-

Lons”kh oLrq o lsok] tfeuhP;k fderh] ?kjHkkMs o etqjh e/;s ok<-

vH;kl {ks=kr lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkr fodkl-

okgrwd] laizs’k.k] LokLF; o “kS{kf.kd lqfo/kkae/;s lq/kkj.kk-

O;kikjkr ok<] O;kikj O;olk; o lsok {ks=kr jkstxkjkr ok<]

Lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkoj ,dq.k izHkko Qk;nsf”kj jkg.kkj vkgs-

esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- ps O;oLFkkid eaMGk}kjs dq”ky o vdq”ky oxkZrhy

jkstxkjk dfjrk LFkkfud yksdkauk izk/kkU; ns.;kps izLrkfor vkgs-

Ik;kZoj.k ifj{k.k dk;ZØe

esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- P;k foLrkfjr izdYike/ks izLFkkfir dsysY;k iznw’k.k

fu;a=.k midj.kkaP;k ;ksXÓrsps eqY;ekiu dj.Ókdfjrk i;kZoj.kh; ifj{k.k dk;ZØe

egRoiw.kZ vkgs- esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- M.S. fcysV ps 30]000 TPM ps mRiknu

dj.;kdfjrk izorZu Hkêh o TMT 30]000 TPM TMT cklZps mRiknu dj.;kdfjrk

jksfyax fey mHkkj.khpk izLrko vkgs- fufj{k.k LFkGkalg i;kZoj.kh; ?kVdkaps uequk

ladyu o fo”ys’k.k dsanzh; iznw’k.k fu;a=.k eaMGkP;k ekxZn”kZukuqlkj dj.Ókr ;sbZy-

Page 17: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

16

esllZ jktqjh isUV~l izk- fy- }kjs izLrkfor foLrkfjdj.k izdYike/ks rlsp

lHkksorkyhy ikrGhps eqY;kadu fu;fer dj.Ókr ;sbZy- R;keqGs vH;kl {ks=krhy

i;kZoj.kkrhy iznq’kdkaph ekfgrh feGfo.ÓklkBh i;kZoj.kh; izkpykps fu;fer ifj{k.k

dj.ks vko”Ód vkgs

- ifj{k.kkps mn~ns”k

uohu fodklk lkscr izHkko eqY;ekiu vH;klkP;k ifj.kkekps rif”kyokj

iMrkG.kh dj.ks

xaHkhj Eg.kwu T;kaph vksG[k dj.Ókr vkyh R;k funZs”kkadpk fn”ksus ekxksok ?ks.ks-

fu;a=.k mik; ;kstukaP;k dk;Z {kersph rikl.kh o eqY;ekiu dj.ks-

izHkko eqY;kekiu vH;klke/ks ts vk<Gys R;k O;frfjDr uohu funZs”kkad

lqfuf”pr dj.ks] izLrkfor lqfo/ksP;k ÑrheqGs ts fparktud ukgh vls-

fodklk lacf/kr ?ks.Ókr vkysys x`ghrds rikl.ks o vko”Ód mik; ;kstuk

izkjaHk dj.ÓkPÓk fopyu “kks/kwu dk<.ks-

xq.koSf”k’Bs T;kaph fu;fer iMrkG.kh vko”Ódrk vkgs- [kkyh uewn dsys vkys-

ok; q xq.koÙkk

ik.kh o lkaMik.kh xq.koÙkk

/ouh ikrGh

Ek`nk xq.koÙkk

ikfjfLFkrhfd; tru o o`{kkjksiu o

lkekftd o vkfFkZd ?kVd o lkekftd mik;

i;kZoj.k O;oLFkkiu ;kstuk

dPpk eky gkrkG.kh iz.kkyh] eky okgrqd] pkyq midj.kkr dPpk eky Hkj.ks ok;q

iznq”k.kkps L=ksr vkgs- dPpk eky Hkj.k iz.kkyh dfjrk Lo% izfØ;k midj.kkpk okij

dj.;kr ;sbZy- izorZu Hkêhiklwu ¶yq xWlps ;ksX; viLdj.k gks.;kdfjrk 30 fe

Page 18: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

17

i;kZIr maph ph fpe.kh izLrkfor vkgs- izorZu Hkêh iklwu gks.kkÚ;k mRltZukyk

fu;af=r dj.;kdfjrk [kkyhy i;kZoj.k O;oLFkkiu ;kstusth veyctko.kh dj.;kr

;sbZy-

LkoZ L=ksrkaiklwu gks.kkÚ;k nq¸;e mM.kkÚ;k mRltZukyk fu;af=r o ifj{k.kkdfjrk

izfØ;k ;kstuk

fpeuh uarj osV LØcj o cWx fQYVjclfo.Ókr ;srhy-

eky Hkj.ÓkkP;k izfØ;sr] eky okgrqdhP;k {ks=kr gks.kkÚ;k mM.kkÚ;k

mRltZukyk iq.kZi.ks vkoj.kklfgr fu;af=r dj.Ókr ;sbZy-

jk’Vªh; ifjos”kh ok;q xq.koÙkk izek.kd lkscr vuqikyukps izfrosnu lqfuf”pr

dj.Ókdfjrk fu;fer vk/kkjkoj ifjos”kh ok;q xq.koÙkk rikl.kh dj.;kr

;sbZy- dkj[kkU;kPÓk ifjljkr ifjos”kh ok;q xq.koÙkk CPCB us fnysY;k

izek.kkis{kk vf/kd ul.kkj (PM10 100g/m3, PM2.560g/m

3 SO2 80g/m

3, NOx

80g/m3 and CO 04g/m

3)

fpeUkhph fu;fer rikl.kh dsyh tkbZy- izdYikiklwu gks.kkÚ;k loZ mRltZu

CPCB/ jkT; iznq’k.k fu;a=.k eaMGkus izLrqr izek.kkr feGfo.;kdfjrk fu;af=r

dsY;k tkbZy-

fpeuh iklwu gks.kkÚ;k iznw"kdkapk izokgkps izek.k] rkieku o mRltZukpk nj

fu;fer ladfyr o laxzfgr dsY;k tkbZy-

la;a= {ks=kr mM.kkÚ;k mRltZukyk fu;af=r dj.ÓklkBh izHkkoh ikÅy

mpysys tkrhy {ks=krhy loZ jLrs Mkacjkps vlrhy- dPpk eky@r;kj

mRiknu gkrkGrkauk@ okgrqqd djrkauk mMR;k mRltZukyk fu;af=r

dj.Ókdfjrk izHkkoh O;oLFkk iqjfo.Ókr ;sbZy-

Page 19: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

18

forG.ÓkP;k izfØ;k njE;ku mRiUu xWlsl@¶;qel izR;sd HkV~VhP;k

vlysY;k iznw’k.k fu;a=.k iz.kkyh }kjs ckgsj dk<ys tkrs-

izorZu HkV~Vh iklwu gks.kkjs mRltZu ckgsj dk<.Ókr ;sbZy o /kwj ckgsj

dk<.ÓkP;k iz.kkyh e/ks izfØ;kÑr dk<.Ókr ;sbZy-

fLoZfyax ef”ku o nzo vksr.;kP;k uGh lg ViP;k ek/;ekus izorZu Hkêh

iklwu fu?k.kkjs /kqj ljG ckgsj dk<.;kr ;sbZy-

i;kZoj.k LoPN o vkjksX;nk;d Bso.;kdfjrk mM.kkjs mRltZu o ok;q iznq’kd

fu;af=r dj.;kdfjrk gfjr iV~Vk ijr ok<fo.;kr ;sbZy-

iksykn LØWi HkV~Vhe/ks forGrkauk eksBÓk izek.kkr fB.kXÓk mRiUUk gksrkr-

R;kdfjrk vojks/kd vl.ks vko”Ód vlrs T;k}kjs vkxhP;k fB.kXÓk o Tokyk

Fkkacfork ;srhy- vidsanzh lk;DykWu miyC/k dj.Ókr ;sbZy] T;k}kjs fB.kXÓk

ckgsj dk<Y;k tkrhy o tkM d.k i.k ,df=r dsys tkrhy- tsOgk iz.kkyh

can jkfgy lk;DykWu gkWij e/ks ladfyr /kqG fu;fer i.ks Mªee/ks fuLlkfjr

dsY;k tkow “kdrs- fdaok v[kafMr ;kaf=dh jksVjh ,;j ykWd okYo iqjfoY;k

tkow 'kdrkr-

/ofu i;kZoj.k

vf/kd /ouh mRiUu dj.kkjs ;[email protected] laikfnr djrkuk dehrdeh /ofu

mRiUu gks.Ókph fuekZR;kus i;kZIr dkGth ?ksrY;kps lqfuf”pr dj.ÓklkBh

dkj[kkuk ;ksXÓ rh dkGth ?ksbZy-

vf/kd /ofu ikrGh vlysY;k {ks=kyk foHkkftr dsY;k tkbZy] L=ksrkaoj /ofu

ikrGh deh Bso.Ókr ;sbZy vkf.k /ofu ijkorZu o lapkj deh jkfgy-

vf/kd /ouh vlysY;k {ks=kr dke dj.kÚ;k dkexkjkauk bZvj eQ@bZvj Iyx

iqjfo.Ókr ;sbZy-

Page 20: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

19

vko”Ód midj.kkadfjrk /ofu jks/kd o /ofu “keu ;a= miyC/k dj.Ókr

;srhy- can {ks=kr ok;qohtu ia[ks yko.Ókr ;srhy-

/ofuph ikrGh deh dj.Ókdfjrk ;ksXÓ vkdkjkps ok;qohtu o okrkuqdwyu

iz.kkyhoj izokg okfguh o xzhy clfo.Ókr ;srhy-

izR;sd e”khu ps /ofujks/kd o eQylZph fu;fer pkp.kh dsyh tkbZy-

izdYi {ks=kr /ofuph ikrGh fnolkP;kosGh 75 dB (A) o jk=hP;k osGh 70 dB

(A) is{kk vf/kd vl.kkj ukgh-

izdYi {ks=kP;k lHkksorkyh o`{kkPNkfnr o`{kkjksi.k d:u /ofu ikrGh ijr

deh djrk ;sbZy- /ofu Lrjke/ks ok< fc?kkM >kY;kl /ofu ikrGh deh

dj.ÓklkBh oS;fDrd izf”k{k.kkph f”kQkjl dj.Ókr ;sbZy-

ty i;kZoj.k

Lak;a= izfØ;k njE;ku ,e-,l- fcysV~l] TMT cklZ] ikbIl iklwu lkaMik.kh r;kj

gks.kkj ukgh- mRiknu FkaM dj.;kdfjrk ik.kh oki.;kr ;sbZy ts ck’ihd`r o

nzohd`r gksbZy] tj ik.kh r;kj >kys rj rs iqu%pØ dsY;k tkbZy- rsy@xzhl osxGs

dj.;kdfjrk] rsy@xzhl foHkktdkph rjrwn dsysyh vkgs- rsy;qDr ik.kh

xkG.;kuarj lqjf{kr McD;kr tek dj.;kr ;sbZy- ?kjxqrh okijkrhy lkaMik.kh

15 m3 izfr fnol P;k can izdkjP;k lsIVhd VWd}kjs ckgsj dk<.;kr ;sbZy-

?kudpjk O;oLFkkiu ;kstuk

izfØ;se/;s mPprkilg vLrjkph vko”Ódrk jkfgy vkf.k rs izR;sd efgU;kyk

cnyfo.Ókr ;sbZy-

foLrkfjdj.kkuarj /kkrqeGhPkk ?kudpjk toGikl 1200 TPM jkfgy-

?kudpjk fuLkxkZdfjrk /kksdknk;h o fo’kkjh vl.kkj ukgh-

fufeZr ?kudpjk la;a= ifjljkrhy tfeu Hkj.Ókr okij.Ókr ;sbZy-

Page 21: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

20

900 TPM Vsy dVhax r;kj gksbZy o izfØ;se/ks ijr R;kpk okij dsyk tkbZy

izorZu HkV~Vhe/ks LØc o LikWUt forGforkauk th /kkrqeGh r;kj gksrs R;ke/ks

SiO2 (flfydk) FeO (vk;Zu vkWDlkbM) o Al2O3 (vWY;qfeuk) pk lekos”k vkgs- gs

iw.kZi.ks fLFkj lkexzh vkgs- /kkrqeGh Ø”kj ;qfuVph mHkkj.Ókr ;sbZy- /kkrqeGh

ؔk dsY;kuarj dk;Z{ks=] xkokrhy vkarfjd jLrs n`<hdj.kkr dsys tkbZy-

/kkrqeGh e/ks 32- 34 % vk;Zu vlrs ts vf/kdkf/kd vk;Zu feGfo.Ókdfjrk

usgeh O;ogk;Z vkf.k vkfFkZd n`’VÓk l{ke vlrs- tks /kkrqeGh Ø”kj izLFkkfir

dsys tk.kkj vkgs R;kph /kkrqeGh Øf”kax {kerk 2 eh-eh- vkgs-

lkekftd & vkfFkZd i;kZoj.k

izdYi izorZd {ks=kP;k laiw.kZ lkekftd vkf.k vkfFkZd fodkl dj.Ókl djkjcn~/k

jkfgy- izdYikarxZr ifjljkrhy 250&300 LFkkfud yksdkauk jkstxkj ns.Ókr ;sbZy-

izLrkfor miØekeqGs fuekZ.k gks.kkÚ;k izfrdqy izHkkokauk “kefo.Ókdfjrk o LFkkfud

yksdkae/khy vk”kadk deh izdYikpk lqjGhr izkjaHk o izdYi dk;Zjr Bso.Ókdfjrk

izHkko”kkyh i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstuk (EMP) r;kj dj.ks vko”Ód vkgs-

R;kdfjrk [kkyhy izek.ks lq>ko Bso.Ókr vkys vkgs-

LFkkfud ;qodkauk la/kh miyC/k d:u ns.Ókdfjrk LFkkfud yksdkalkscr izdYi

vf/kdkÚ;k }kjs fu;fer laokn lk/kyk tkbZy-

izdYi vf/kdkÚ;kus i;kZoj.kh; O;oLFkkiusoj fu;fer i;kZoj.kh ?kMkeksMh

dk;ZØe ?ks.ks-

jkstxkjkP;k la/kh gk ekx.khpk egRoiw.kZ ?kVd vkgs] LFkkfud yksdkquk R;kaP;k

“kS{kf.kd ik=rsuqlkj jkstxkj ns.ks-

izdYi vf/kdkÚ;k}kjs ?ks.Ókr ;s.kkÚ;k lkekftd dY;k.k ;kstuk ikj

ikM.Ókdfjrk LFkkfud iz”kklu] xzke iapk;r] xV fodkl vf/kdkjh gÓkaP;k”kh

;ksXÓ lgdk;kZdfjrk leUo; lk/k.ks-

Page 22: dk;Zdkjh lkjka”k - mpcb.gov.in filelaHkkouk vlysY;k vFkZO;oLFksiSdh ,d letY;k tkr vkgs- ;ke/ks ,d izpaM vkOgku rlsp Hkkjrh; dkWikZsjsV {ks=kyk la/kh vkgs- jk’Vªh; fLVy /kksj.kkus

dk;Zdkjh lkjka”k

21

O;oLkk;kfo’k;d lqj{kk o vkjksXÓ O;oLFkkiu

izdYi izorZd] dkj[kkuk vf/kfu;ekaP;k varxZr vko”Ód loZ rjrwnh miyC/k

djrhy- ;k O;frfjDr lqj{kk lferh LFkkfir dsyh tkbZy- th O;oLFkkiu eaMG o

dkexkj ;kaP;k leku lgdk;kZus dk;Z djsy- dkekP;k vk/kkjs izR;sd dkexkjkyk loZ

lqj{kk lk/k.ks tls lqj{kk cwV] gsYesV o x.kos”k ns.Ókr ;sbZy- ,[kknÓk ifjfLFkrhe/ks

,[kknk O;fDr us CO, lq?kY;kl] R;kyk eksdGÓk gkÚ;kr vk.k.Ókr ;sbZy o 30 fefuV

eq[kk}kjs vkWfDltu ns.Ókr ;sbZy vkf.k xjt HkklY;kl dkMhZvksiYeksujh iqu:LFkku

dj.Ókr ;sbZy-