Top Banner
dk;Zdkjh lkjka’k eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;t ¼FkekZbV izfØ;s}kjs½ mRiknukpk izLrko rQsZ esllZ jk?ko feujYl IykV Ø. B – 16/9, B - 16/10, MIDC cqVhcksjh] ftYgk ukxiw j ¼egkjk’Vª½ izLrqrdrsZ iksY;q’ku vWUM bdksykWth dUVªksy lfOgZlsl (PECS)] ukxiwj /ka rksyh iksfyl LVs”ku toG] ukxiwj&12 [email protected] NABET No. 119
25

dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

Mar 21, 2019

Download

Documents

buitram
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

dk;Zdkjh lkjka’k

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM]

eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o

Qsjks vykW;t ¼FkekZbV izfØ;s}kjs½ mRiknukpk izLrko

rQsZ

esllZ jk?ko feujYl

IykV Ø. B – 16/9, B - 16/10, MIDC cqVhcksjh] ftYgk ukxiwj ¼egkjk’Vª½

izLrqrdrsZ

iksY;q’ku vWUM bdksykWth dUVªksy lfOgZlsl (PECS)] ukxiwj

/karksyh iksfyl LVs”ku toG] ukxiwj&12

[email protected]

NABET No. 119

Page 2: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 1 PECS, ukxiwj

dk;Zdkjh lkjka”k

eWfXut] vY;qfefu;e fdaok flfydkWu ;k lkj[;k ,d fdaok vusd brj ?kVdkaP;k

mPpre vuqikrklg vk;uZP;k fofo/k vYkkW;t”kh Qsjks vYkkW;t lacaf/kr vkgs- R;kapk

okij fLVy vkf.k vykW;tP;k mRiknuke/;s gksrks- vykW;t fLVy o dkLV vk;uZyk

oSf”k’Viw.kZ xq.koRrk iznku djrs fdaok mRiknu izfØ;s njE;ku egRoiw.kZ xq.koRrk

iznku djrs fdaok mRiknuk izfØ;s njE;ku egRoiw.kZ dk;Z djrs] o ;keqGs vk;uZ

vkf.k fLVy dkj[kkUks] Qsjks vYkkW;tps izeq[k xzkgd ÓkaP;k”kh Qsjks vykW;t

mRiknukpk ?kfu’B laca/k vkgs- 2008 e/;s pk;uk] nf{k.k vfÝdk] jf”k;k]

dtkdhLrku o ;qØsu gs Qsjks vykW;t mRiknu dj.kkjs izeq[k ns”k gksrs- ts tkxfrd

mRiknukP;k 77 VDds vkgs- 2008 e/ks cYd Øksfe;e] eWfXut o flfydkWu Qsjks

vykW;tps mRiknu tkxfrd Lrjkoj 29-1 fefy;u Vu (MT) vankftr gksrs] ts

2007 P;k rqyusr 3 VDD;kauh deh vkgs-

fLVy r;kj djrkauk Qsjks vykW;t egRoiw.kZ fuos”kkiSadh ,d xjt vkgs- ts

gkfudkjd v”kqn~/krsyk fu;af=r d:u fLVyP;k xq.koRrsr ok< djrs vkf.k R;kp

cjkscj feJ /kkrqP;k ek/;ekus fLVyP;k ;kaf=d xq.koSf”k’VÓkae/;s lq/kkj.kk djrs-

tkxfrd rlsp LFkkfud fLVy dkj[kkU;kr >kysY;k ok<heqGs Qsjks vykW;tP;k

ekx.khr iR;{ki.ks ok< gksr vkgs- Hkkjrh; fLVy dkj[kkU;kr >kysY;k izpaM

foLrkfjdj.kkeqGs Qsjks vykW;t mRiknuke/;s xqrao.kwdhdfjrk [kqi eksB;k izek.kke/;s

miyH;rk >kysyh vkgs-

Qsjks vykW;tph ok<rh] T;kP;k okij fLVy vkf.k LVsuysl fLVy dkj[kkU;ke/;s

dsyk tkrks- esllZ jk?ko feujYl gÓkauh eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk;

vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;t ¼FkekZbV izfØ;s}kjs½ r;kj

dj.Ókl izksRlkfgr vkgs-

Page 3: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 2 PECS, ukxiwj

esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut

vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr vkgs-

izdYi {ks= ukxiwj “kgjkiklwu 28 fd-eh- varjkoj fLFkr vlwu IykV Ø. B – 16/9,

B - 16/10, MIDC cqVhcksjh] ftYgk ukxiwj ¼egkjk’Vª½ ;sFks vkgs-

izdYi LFkG] LFkykÑfr udk”kk vkf.k izLrkfor LFkGkps o.kZu [kkyh n”kZfoysys vkgs-

Source:mapsofindia.com

izdYi {ks=kps LFkG

Page 4: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 3 PECS, ukxiwj

Source: SOI Toposheet

LFkykÑfr udk”kk ¼10 fd-eh- f=T;k½

Kanholi Canal

Fairly dense mixed jungle mainly salaiBID SUKLI RF

Open mixed jungle

mainly salaiFairly dense mixed jungle

Krishn

a Nala

Open mixed jungle

Open mixed jungle

Khairmixed jungle mainly

Fairly denseJUNAPANI RF

DONGARGAON

INJOLI RF

R F

STREAMS

RIVER / NALAPOND

ROAD

HABITATION

GRIDINDEX

FOREST AREA

PROJECT SITE

PREPARED BY-POLLUTION AND ECOLOGY CONTROL SERVICES

10 KM. STUDY AREA

HINGNA, DIST.- NAGPUR

TOPO SHEET NO.55 K/16,55 L/13,55 O/4,55 P/1

M/s RAGHAV MINERALS

78°55' 79°00'

20°55'

21°00' 21°00'

20°55'

20°50' 20°50'

78°55' 79°00'

AT PLOT NO. B - 16/9,B - 16/10,MIDC BUTIBORI,

VE

NA

R

IVE

RBorgaon

Ajangaon

Vanadongri

Khadki

Lakhimapur

Khadki Canal

KhapriTembhari

Devapur

jungle mainly salaiFairly dense mixed

Kinhi khurdSivnal

Khairi Khurd

Ghodeghat

Savangi VeterinaryAsola

Can

al

PipriDevli

Masalkund

Bhansuli

Nagajhari

Katandhara

Pitesur

Kohal

Khapri

Mandva

Vayphad

Sukli

Pohi

Gangapur

Vateghat

Khapa

Takalghat

Murjhari

Kanholi distributary

JUNAPANI

Tarsi

mainly khairFairly dense mixed jungle

Khairi

CHICHOLI

Menghat

Datal

Umri

BorkhediHospital

Jangeshwar

MurharpurDongargaon

Bid Ganeshpur

kinhi BuzurgBharkas Turakmari

Salai Dabha

Madnapur Devli Peth

Vadgaon

Vathoda

Sirur

Kanholi Khurd

BamhaniDudhaNavegaon

Bothli

WakeshwarMohagaon

BorkheriWaranga

ParsodiZiarat

Sonegaon Buzurg

NH

7

AmgaonDeoli

Saongi Dhanoli

Alagondi

Kinhalmakri

Buzurg

BoriWeir

Pipaldhara

Khairi Buzurg

Dudhala

Kolar

Masala

Khapri Buzurg

RAILWAY

NH

7RS

SCALE 1: 50,000

Page 5: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 4 PECS, ukxiwj

izdYikps fooj.k

vuq

Ø-

ri'khy fooj.k

1. izdYi LFkG MIDC & cqVhcksjh

ftYgk & ukxiwj

jkT; & egkjk’Vª

2. toGps jkLrs NH – 7 % 4 fd-eh- ¼iw-½

3. funsZ”kkad v{kka”k & 20°55'29.89"m-

js[kka”k & 78°57'34.36"iw-

4. toGps jsYosLVs”ku CkqVhcksjh jsYosLVs”ku % 5-5 fd-eh- ¼Ikw-½

5. leqnz likVh iklqu maph 923 eh-

6. LFkykÑfr Øekad 55 L/13,55K/16, 55 P/1 vkf.k 55 O/4

7. gokeu ifjfLFkrh

IMD vk/kkfjr

ljkljh deky: 28 0

C

ljkljh fdeku: 130

C

ljkljh vknzZrk : 20 to 80%

ljkljh itZU;eku: 1000mm

8. toGps xko VsaHkkjh % 1 fd-eh- ¼m-½

mekjh % 1-5 fd-eh- ¼i-½

9. toGps izeq[k “kgj Ukkxiwj & 28 fd-eh- ¼m-iw-½

10. toGps tylkBs osuk unh % 2-5 fd-eh- ¼iw-½

fØ’.kk ukyk % 3 fd-eh- ¼n-iw-½

dkUgksyh dkyos % 6-0 fd-eh- ¼n-i-½

oMxko ryko % 9-6 fd-eh- ¼n-½

11. laj{k.k izfr’Bkiuk &

12. Lkaosnu”khy LFkGs iqjkrRo lajpuk] ,sfrgkfld LFkGs]

vHk;kj.Ó vkf.k thokoj.k 10 fdeh P;k

vkr fLFkr ukgh

13. toGps ous vkjf{kr ou%

fcM lqdyh % 1-5 fd-eh- ¼m-½

Mksaxjxko R.F. % 5 fd-eh- ¼n-iw-½

tquikuh R.F. % 7 fd-eh- ¼n-½

14. izdYikps eqY; :- 157 yk[k

15. EMP eqY;

Page 6: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 5 PECS, ukxiwj

izfØ;k fooj.k

eWfXut MkW;vkWDlkbM r;kj dj.;kph izfØ;k

dPpk eky izkIr >kY;kuarj R;kP;k xq.koÙksph pkp.kh dj.;kr ;srs- v”kqn~/krsph

laiw.kZ ekfgrh feGkY;kuarj R;krhy v”kqn~/krk dk<.;kdfjrk o eWfXut /kkrqph

“kqn~/krk ok<fo.;kdfjrk [kkyhy izfØ;k dj.;kr ;srs-

PkkG.k % ekykyk pkGY;k tkrs] ts.ks d:u iq<hy izfØ;s dfjrk ,dlkj[;k

vkdkjkph lkexzh izkIr gksbZy-

f>fxax % v”kqn~/krk osxGs dj.;kdfjrk ik.;k}kjs f>fxax dj.;kr ;srs-

eWfXusVkts”ku % osxosxGîk vkdkjkps MnO2 /kkrq eWXusV e/ks Hkjys tkrkr tsFks

vuko”;d v”kq/nrk ckgsj dk<Y;k tkrs-

fxzMhax >kY;kuarj rs lseh vkWVksesVhdyh i/nrh }kjs 25 kg/50 kg/ or 1000 kg HDPE

P;k fi”kO;k r;kj dsY;k tkrkr o forj.kk dfjrk r;kj d:u BsoY;k tkrs-

ty larqyu CykWd vkÑfr MnO2

Page 7: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 6 PECS, ukxiwj

eWfXut vkWDlkbM r;kj dj.;kph izfØ;k

izdYi {ks=kr dPPkk eky izkIr >kY;kuarj R;kr vlysY;k fofo/k ?kVdkaph

pkp.kh dsyh tkrs o uarj T;k ekykyk PkkGY;k tkrs- pkGY;k uarj gkrkus

f>fxax dsY;k tkrs-

R;kuarj lkexzh dksG”kkus tG.kkÚ;k HkV~Vh e/;s rkifo.;kr ;srs] o T;ke/kqu

dksjMs dj.;kdfjrk o eWXusfVd lsijs”ku dfjrk ikBfo.;kr ;srs-

;kuarj R;k lkexzhyk dksjMs dsys tkr o eWXusfVd lsijs”ku uarj R;kyk

fxzMhax ;a=kr HkjY;k tkrs] ftFks rs vko”;d lq{e vkdkjkr dj.;kr ;srs

fxzMhax >kY;kuarj lkexzhP;k lseh vkWVksesVhdyh i/nrh }kjs 25 kg/50 kg/ or

1000 kg HDPE P;k fi”kO;k r;kj dsys tkrs o ikBfo.;k dfjrk r;kj d:u

BsoY;k tkrs-

eWfXut vkWDlkbM dfjrk izfØ;spk izokg rDrk

Page 8: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 7 PECS, ukxiwj

Qsjks vYkkW;t @ o brj mPpre Qsjks vYkkW;t FkjekbZV izfØ;k FkjekbZV izfØ;s}kjs Qsjks vykW;t r;kj dj.ks [kqip lksis o ljG vkg-s

[kkyhy izek.ks izfØ;k dsyh tkrs-

osxosxGÓk feJ /kkrq @ [kfut ps pq.kZ dsys tkrs

vko”;d vuqikrke/;s CysaMj e/ks fefJr dsys tkrs

R;kuarj izfØ;k ik=kr ¼vY;qfeuh;e pq.kkZ }kjs½vYi”kh vkx r;kj dsyh tkrs]

ftFks ,d:i >kysyh lkexzh gGqgGq feGfo.;kr ;srs- ik=k e/ks pw.kZ

forG.;kr lqjokr gksrs o vlysys /kkrq vkiksvkip osxGs gksrkr ts rGk”kh

clrkr o xkG oj rjaxrks-

/kkrq o xkG gkrkauh osxGs dsys tkrs-

/kkrq ckfjd dsys tkrs o iqyok;>j e/ks R;kpk pq.kZ r;kj dsyk tkrks-

/kkrq ckfjd dsys tkrs o fi”kohr Hk:u forj.kk dfjrk r;kj BsoYks tkrkr-

FkekZbV izfØ;k

Page 9: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 8 PECS, ukxiwj

eWfXut lYQsV dfjrk mRiknu izfØ;k

eWfXut vkWDlkbM fDyadj vkf.k lY¶;qfjd vWflM iqjoBk dj.kkÚ;kiklwu izkIr

dsyk tkbZy- vkf.k ik.kh MIDC ik.kh iqjoBÓkP;k ek/;ekus miyC/k dj.Ókr

;sbZy-

eWfXut vkWDlkbM fDyadj gÓkps loZizFke xzkbZfMax ef”ku }kjs ckfjd iw.kZ dsys

tkrs tsFks cWx fQYVj iz.kkyh uarj fLFkr dk;Z{ke lk;DykWu foHkktd df.k;

mRltZu fu;af=r dj.Ókdfjrk rlsp mRiknukpk rksVk deh dj.Ókdfjrk

izLFkkfir dj.Ókr ;sbZy-

gs lq{e eWfXut vkWDlkbM pw.kZ v.kqHkV~Vh ik.Óklkscr ;kaf=d <oG.kh fefJr dsys

tkrs-

lacaf/kr xkG r;kj gksrks] gs xkG nwlÚ;k v.kqHkV~Vh e/ks Hkj.Ókr ;srs tsFks gs

feJ.k lY¶;qfjd vWflM lkscr fefJr dsY;k tkrs- tks Ik;Zar pH ek=k fuf’Ø;

gks.kkj ukgh v”Ók izdkjs e WfXut vkWDlkbM eWfXut lYQsV e/ks ifjofrZr gksrs ts

ik.Óke/ks fo?kVu”khy vkgs-

laiw.kZ ek=k xkGY;k tkrs T;keqGs v”kqn~/krk o vfo?kVhr inkFkZ osxGs gksrkr]

eWfXut lYQsVps LoPN nzko.k r;kj gksrs ts lkBo.kwd Vkdhe/ks lkBfo.Ókr ;srs

ftFkwu gs vkosf’Vr d:u iq<s ok<fo.Ókr ;srs-

fu?kkysyh v”kqn~/krk o v?kqyu”khy inkFkZ ik.Ókuh /kq.Ókr ;srs o ijr xkGY;k

tkrs] xkGysyh lkexzh ijr izfØ;se/ks okij.Ókr ;srs vkf.k xkGkps dsd dksjMÓk

{ks=ke/ks ikBfo.Ókr ;srkr-

jklk;fud izfØ;k%

2MnO + 8H2O + 2H2SO4 2MnSO45H2O

Page 10: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 9 PECS, ukxiwj

eWfXut lYQsVdfjrk mRiknu izfØ;k

Page 11: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 10 PECS, ukxiwj

f>ad dfjrk lYQsV dfjrk mRiknu izfØ;k

f>ad vkWDlkbM fDyadj vkf.k lY¶;qfjd vWflM iqjoBk dj.kkÚ;kiklwu izkIr

dsyk tkbZy- vkf.k ik.kh MIDC ik.kh iqjoBÓkP;k ek/;ekus miyC/k dj.Ókr

;sbZy-

f>ad vkWDlkbM fDyadj gÓkps loZizFke xzkbZfMax ef”ku }kjs ckfjd iw.kZ dsys

tkrs tsFks cWx fQYVj iz.kkyh uarj fLFkr dk;Z{ke lk;DykWu foHkktd df.k;

mRltZu fu;af=r dj.Ókdfjrk rlsp mRiknukpk rksVk deh dj.Ókdfjrk

izLFkkfir dj.Ókr ;sbZy-

gs lq{e f>ad vkWDlkbM pw.kZ v.kqHkV~Vh ik.Óklkscr ;kaf=d <oG.kh fefJr

dsys tkrs-

lacaf/kr xkG r;kj gksrks] gs xkG nwlÚ;k v.kqHkV~Vh e/ks Hkj.Ókr ;srs tsFks gs

feJ.k lY¶;qfjd vWflM lkscr fefJr dsY;k tkrs- tks Ik;Zar pH ek=k fuf’Ø;

gks.kkj ukgh v”Ók izdkjs f>ad vkWDlkbM f>ad lYQsV e/ks ifjofrZr gksrs ts

ik.Óke/ks fo?kVu”khy vkgs-

laiw.kZ ek=k xkGY;k tkrs T;keqGs v”kqn~/krk o vfo?kVhr inkFkZ osxGs gksrkr]

f>ad lYQsVps LoPN nzko.k r;kj gksrs ts lkBo.kwd Vkdhe/ks lkBfo.Ókr ;srs

ftFkwu gs vkosf’Vr d:u iq<s ok<fo.Ókr ;srs-

fu?kkysyh v”kqn~/krk o v?kqyu”khy inkFkZ ik.Ókuh /kq.Ókr ;srs o ijr

xkGY;k tkrs] xkGysyh lkexzh ijr izfØ;se/ks okij.Ókr ;srs vkf.k xkGkps

dsd dksjMÓk {ks=ke/ks ikBfo.Ókr ;srkr-

jklk;fud izfØ;k%

2ZnO + 8H2O + 2H2SO4 2ZnSO45H2O

Page 12: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 11 PECS, ukxiwj

f>ad lYQsVdfjrk mRiknu izfØ;spk izokg rDrk

i;kZoj.kkps o.kZu

izdYi {ks=k lHkksorkyhy 10 fdeh f=T;sP;k {ks=ke/ks vkDVkscj] uksOgsacj o fMlsacj

2016 ;k dkyko/khdfjrk ik;kHkwr i;kZoj.kh; xq.koÙksps eqY;kadu dj.;kr vkys-

Page 13: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 12 PECS, ukxiwj

ok;q i;kZoj.k

vls funsZ”kukl vkys dh] ,dw.k osGsP;k toGikl 46-36 VDds ok;q laFk gksrh

Eg.ktsp ok;qp osx 1 fdeh izfr rklkis{kk deh gksrk- izcG ok;qph fn”kk mRrjiwoZ

iklwu (35%) gksrh- fufj{k.k dkGk njE;ku ljkljh ok;qpk osx 5-9 fdeh izfr rk”kh

v”kk gksrk o vf/kdka”k osGh ok;qpk osx 1 rs 5 fdeh izfr rk”kh gksrk-

ifjos”kh ok;q xq.koÙksps ifj{k.k dfjrk izcG ok;qph fn”ksP;k vk/kkjs vkB fBdk.ks

fuoG.;kr vkys] ts [kkyhy Js.kh n”kZfors-

PM10 : 31.5 to 58.5 µg/m3.

PM2.5 : 15.4 to 32.1 µg/m3

SO2 : 7.6 to 25.0 μg/m3

NOx : 9.9 to 28.2 μg/m3

PM10, PM2.5 , SO2 , o NOx ph frozrk jk’Vªh; ifjos’kh xq.koÙks P;k izek.kr vk<Gyh-

ty i;kZoj.k

2 Hkqi`’Bty o 8 Hkqtykps ,dq.k 10 uequs xksGk d:u fo”ys’k.k dj.;kr vkys-

ik.;kP;k ueqU;kps fo”ys’k.k] ik.kh o lkaMik.;kph fo”ys’k.k in~/krh] vesfjdu

ifCyd gsYFk vlksf”k,”ku (APHA) ifCyds”ku P;k izekf.kr i/nrhP;k vuqlkj

dj.;kr vkys-

Ekkfgrhuqlkj vls fun”kZukl vkys dh Hkqty rlsp Hkwi`’Btykph xq.koRrk fi.;kps

ik.kh (IS 10500-2012) dfjrk vuqca/khr izek.kkr gksrh- Hkqi`’B tykr dksyk; vk<Gys

ts ekuoh okijkeqGs vkgs-

vk|ksfxd {ks=

fuoklh] xzkfe.k {ks= (CPCB Norms) PM10

PM2.5

SO2 NOx

100 μg/m3 60 μg/m3 80 μg/m3 80 μg/m3

Page 14: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 13 PECS, ukxiwj

/ouh iznq’k.k

loZ vkB fBdk.kh /ouhph ikrGh jk’Vªh; ifjos”kh /ouh ikrGh izek.kdklkBh i;kZoj.k

o ou ea=ky;k P;k jkti=kP;k vf/klqpusr fnY;k izek.ks jfgoklh {ks=kdfjrk 55-0

dB(A) fdaok 75-0 dB(A) vkS|ksfXkd {ks=kdfjrk ;k izek.ks vkgs-

jk’Vªh; ifjos”kh /ofu ikrGh ekud

{ks= ladsr {ks=kph oxZokjh e;kZnk dB(A) Leq e/;s

fnolk jk=h

A vkS|ksfxd {ks= 75 70

B O;kikfjd {ks= 65 55

C jfgoklh {ks= 55 45

D “kkarrk >ksu** 50 40

**“kkarrk >ksu Eg.kts :Xuky;] “kS{kf.kd laLFkk o U;k;ky;kP;k ifjljk Hkksorkyhy

10 eh i;Zarps {ks= ;k {ks=ke/;s okgukapk gkWuZ ykÅM fLidj o vkfr”kckth ;kl

izfrca/k vlrks-

tfeu i;kZoj.k

izLrkfor izdYi {ks=kP;k lHkksorkyhy ekrhph l| fLFkrh ps eqY;kadu dj.;kdfjrk

HkkSfrd o jklk;fud xq.kfo”ks’kkadfjrk rhu osxosxG;k izdkjP;k ekrhps uewus

ladfyr dj.;kr vkys- lacaf/kr izkpy [kkyhy y{k.ks n”kZforkr-

Ñ’kd o ifMr tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr flYVh ykse o ou

tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr Dysw&ykseh e/;s oxhZÑr dj.Ókr vkyh

Ñ’kd o ukfid tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kpk jax djMk ifMr tfeuh

iklwu ladfyr e`nk uewU;kpk jax xMn djMk vkgs-

Page 15: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 14 PECS, ukxiwj

ou tfeuhiklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr LFkwy ?kurk 1-64 rs 1-93 gm/cc P;k

Js.khr vkgs o Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;kr 1-85 rs 1-88 gm/cc o ifMr

tfeuhP;k ueqU;kr 1-68 rs 1-75 gm/cc vkgs-

ou tfeuh ps xksGk dsysY;k ueqU;ke/ks pH ph ek=k 8-1 rs 8-5 Js.khr vkgs o

Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;ke/ks 8-15 rs 8-20 o ifMr tfeuhP;k ueqU;ke/ks 7-83

rs 7-90 e/ks vkgs- pH ek=k n”kZfors fd e`nk ueqU;kps Lo:i vfØ; rs

vYd/kehZ vkgs-

ou tfeuhP;k e`nk ueqU;ke/ks okgdrk 0-137 o 0-192 µmhos/cm Js.khe/ks

vkgs- tsOgk dh] Ñ’kd tfeuhiklwu ladfyr ueqU;ke/ks okgdrk 0-260 rs 0-

292 µmhos/cm Js.khe/ks vkgs- ifMr tfeuh iklwu ladfyr ueqU;ke/ks

okgdrk 0-125 rs 0-162 µmhos/cm Js.khe/ks vkgs-

ou tfeuhP;k ueqU;ke/ks tSfod inkFkZ 8-6 rs 15-6 % P;k e/ks o Ñ’kd

tfeuhP;k ueqU;kr 1-97 rs 2-16 % tSo inkFkZ o ifMr tfeuhe/ks 1-13 rs 1-

65 ;k Jsf.kr vkgs- g;k ek=k tfeuhph lqfidrk n”kZforkr-

ou tfeuhP;k ueqU;ke/ks miyC/k uk;Vªkstuph rhozrk 98 rs 150 kg/ha P;k

e/;s o Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;kr 801-+1 rs 878-2 P;k e/;s o ifMr

tfeuhP;k ueqU;kr miyC/k uk;Vªkstu ph frozrk 458-2 rs 668-2 kg/ha P;k

Jsf.kr vkgs-

ou tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k QkLQksjlph frozrk 3-6 rs

4-9 kg/ha vkgs- Ñ’kd tfeuhrhy ueqU;krhy QkLQk sjlph frozrsph ek=k 34-5

rs 45-1 kg/ha P;k e/ks vkgs o ifMr tfeuhe/ks frozrsph ek=k 7-4 rs 10-7

kg/ha vkgs-

ou tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k iksVWf”k;eph frozrk 137 rs

194 kg/ha vkgs- ;ke/ks miyC/k iksVWf”k;eph frozrk mÙke vkgs- tsOgkdh Ñ’kd

Page 16: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 15 PECS, ukxiwj

tfeuhrhy ueqU;krhy miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph ek=k 989-7 rs 1482-4

kg/ha P;k e/ks vkgs o ifMr tfeuhe/ks miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph ek=k

245-4 rs 286-0 kg/ha vkgs- ou o ifMr tfeuhrhy e`nk e/ks iks’kd rRokapk

fdaphr vHkko gksrk tsOgkdh Ñ’kd tfeuhph e`nk eksleh “ksrhP;k ykxoMh

dfjrk lk/kkj.kr% ;ksX;r vkgs o lqfidrk pkaxyh vkgs-

iwokZuqekfur i;kZoj.kh; vk?kkr o “keu mik;

ok;w xq.koÙksoj gks.kkjs izHkko

izLrkfor miØekeqGs ok;w iznw’k.kkP;k L=ksrkaeqGs ok;w xq.koRrsoj gks.kkÚ;k izHkkokaph

vksG[k dsyh xsyh vkgs-

mRltZukps L=ksr

izfØ;k VII;k njE;ku fpeuh iklwu fu?k.kkjs mRltZu okrkoj.kkr iljsy vkf.k

“ksoVh L=ksrkaiklwu fof”k’V varjkoj tfeuhoj fLFkj gksbZy- izLrkfor miØekiklwu

ok;w xq.koRrsoj gks.kkÚ;k i;kZoj.kh; izHkkok [kkyh L=ksrkaeqGs ifjdfYir vkgs-

dksG”Óklkscr eWfXut /kkrw Hkktrkauk HkV~Vhiklwu o eWfXut /kkrw ckfjd djrkuk

mRltZukP;k L=ksr ifjdfYir vkgs-

“keu mik; ;kstuk

esllZ jk?ko feujYl /kqG “kks’k.k iz.kkyh iqjorhy ts lkexzheqGs o dPph

lkexzh gkrkGrkauk mM.kkÚ;k mRltZukyk fu;af=r djsy-

ty fNMdkokP;k Lo:ike/ks /kqG neu iz.kkyh iqjfo.Ókr ;sbZy-

/kwG xGrhiklwu dkGth ?ks.Ókdfjrk gkWijP;k rGk”kh vlysY;k loZ daiu

inZs o vksys laHkzjd Ms fcUl bR;kfn iw.kZi.ks vkoj.k jfgr dsys tkrhy-

Page 17: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 16 PECS, ukxiwj

loZ fcUl can o vkoj.kjfgr vlrhy ts.ks d:u /kqG xGrh gks.Ókph

“kD;rk jkg.kkj ukgh-

ok;w iznq’kdkP;k frozrsph fu;fer rikl.kh dj.Ókr ;sbZy-

iznw’kds izkeq[;kus PM10, PM2.5 ph ifjfLFkrh frozrk deh dj.Ókdfjrk cWx

fQYVjlg 30 eh maphph fpeuh izLrkfor vkgs-

vH;kl vo/kh lkBh GPM-ekWMy pk okij d:u vankt cka/kysys vkgsr-

jfgoklh- {ks=klkBh foghr NAAQ izek.kklkscr tsOgk vk<GysY;k fudkykph

frozrk riklyh xsyh R;ko:u tfeu ikrGh ojhy frozrsP;k izek.kkps Hkkfdr

dsys xsys- PM10, PM2.5 gs 0.28 µg/m3 o 0.1 µg/m

3 us rj SO2gs 2.9 µg/m

3

ok<rhy.

dPP;k lkexzh P;k okgrqdheqGs gks.kkjk izHkko

dPP;k lkexzhP;k okgrqdheqGs gks.kkjk izeq[k izHkko vH;kl {ks=krhy okgukaP;k

okgrqdheqGs gks.kkjs mRltZu gks;- dPph lkexzh Hkj.ks o okgrqd mRltZukps egRoiw.kZ

L=ksr vkgs-

izeq[k dPph lkexzh {ks=k i;Zar Loa; pfyr VªDl P;k ek/;ekus okgwu us.Ókr ;sbZy-

brj dPph lkexzh i.k vkoj.kjfgr Vªd}kjs okgwu us.Ókr ;sbZy- l|kps jLR;kps

tkGs i;kZIr vkgsr vkf.k okgrwdh njE;ku eksBÓk izek.kkr mM.kkjh /kqG fufeZr

gks.kkj ukgh- izdYi {ks=k Ik;Zar iDdk Mkacjh jLrk vkgs- l|kps jLR;kps tkGs gh

Vªdph okgrwdhPkk Hkkj lgu dj.Ókl l{ke vkgsr- izdYikeqGs okgukaP;k okgrqdhoj

dks.krsgh foifjr ifj.kke gks.kkj ukgh-

vH;kl {ks=kr pky.kkjs vf/kdkf/kd VªDl (95%) Hkkjrkr r;kj >kysys vlwu izekf.kr

ekinaMkizek.k vkgs R;keqGs vls x`fgr vkgs fd] R;k VªDl iklwu gks.kkjs mRltZu

,dlkj[ks jkfgy vkf.k eksVkj okgu dk;nÓk varxZr okgu cufo.kkÚÓkauk mRltZu

Page 18: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 17 PECS, ukxiwj

ekinaMkps ikyu dj.ks vfuok;Z vkgs- jLR;kojhy okgu (CPCB izdk”ku 1998½ dfjrk

mRltZu ?kVdkaP;k vk/kkjs okgrwdhP;k ek/;ekus eqY;kadu dj.Ókr vkys-

“kefo.;kps mik;

okgrqdh njE;ku gks.kkÚ;k /kqG mRltZukiklwu lqjs{ksdfjrk dPpk eky okgrwd

dj.;kP;k okgukauk rkMi=h us vkPNkfnr dj.;kr ;sbZy

okgrqdhe/;s okij.;kr ;s.kkjs okgu eksVkj okgrqd dk;nîk fu;ekvuqlkj

jkgrhy

okgukaph nq:Lrh o ns[kjs[k VªkUliksVZj }kjs dsyh tkbZy

pkyfo.;kdfjrk fi-;q-lh- lkscrp okgukauk ekU;rk fnyh tkbZy-

dPph lkexzh okgwu us.kkÚ;k Vªd }kjsp r;kj mRiknukph okgrwd dsyh

tkbZy-

ik.Ókoj gks.kkjs izHkko

MnO o MnO2 , eWfXut lYQsV o dksjdksG dkekdfjrk 11 KLD ik.Ókph vko”Ódrk

vkgs- la;a=krhy izfØ;s njE;ku 4 ?ku eh izfr fnol brds lkaMik.kh r;kj gksbZy-

Q”khZ o midj.k /kq.Ókiklwu fufeZr lkaMik.kh izdYi ifjljkrhy

lsVfyax@fuf’Ø;hdj.k Vkdh e/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy vkf.k izfØ;kÑr dsysys

ik.kh ijr izfØ;s e/ks okij.Ókdfjrk iquiZfØ;kÑr dj.Ókr ;sbZy- f>fxax

izfØ;siklwu fufeZr lkaMik.kh izfØ;se/ks okij.Ókr ;sbZy- izLrkfor izdYike/ks

izlk/kuxqg o ckFk:e iklwu fufeZr lkaMik.kh 1-5 ?ku eh izfr fnol brds jkfgy ts

can izdkjP;k 5 ?ku eh@fnol P;k STP e/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy- vH;kl {ks=kP;k

1 fdeh e/;s eksBh unh ukgh-

Page 19: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 18 PECS, ukxiwj

/ofu i;kZoj.kkoj izHkko

izfØ;s njE;ku] /ofu mRiUu gks.;kP;k eksBk L=ksr fxzfMax fey] Loa; Hkkj.k foHkkx]

CysUMj bR;kfn vkgsr- gs L=ksr ,d nqlÚ;kiklqu nqj Bso.;kr ;srhy- dqBY;kgh

ifjfLFkrhy ;k L=ksrkaiklqu mRiUu gks.kkjk /ofuph ikrGh 85 dB(A) is{kk vf/kd

vl.kkj ukgh- izdYIk {ks=kr mRiUu /ofuph ikrGh la;a=kr mRiUu /ofuP;k lhesr

jkg.kkj vkgs ts.ks d:u ifjljkr /ofuP;k ikrGh oj gks.kkjk ifj.kke ux.; jkg.kkj

vkgs-

‘kefo.;kps mik;

/ofuph ikrGh dks.kR;kgh osGh dsanzh; iznw’k.k eaMGk}kjs BjfoysY;k ekudkis{kk vf/kd

vl.kkj ukgh-

daiueqGs gks.kkjk vkokt VkG.;k dfjrk cÚ;kp fBdk.kh Hkj.k miyC/k dj.ks-

loZ midj.kkaP;k fu;fer fufj{k.kk O;frfjDr] /ofu mRiUu dj.kkÚ;k

;qfuVtoG dke dj.kkÚ;k izR;sd O;fDrauk b;j Iyx@eQyj ph f”kQkjl

dsysyh vkgs-

loZ vkoj.k] foHkktukph ;ksX; izdkjs jpuk dj.;kr ;srhy-

buysV o vkmVysV ekxkZr eQylZ iqjfo.;kr ;srhy T;kph cukoV o cka/k.kh

lksih jkfgy-

loZ fQjR;k oLrqauk pkaxY;k izdkjs vkW;fyax dj.;kr ;sbZy o “kD; frrds

/ofu lapkj deh dj.;kdfjrk vkos’Bu iqjfo.;kr ;srhy-

m’.krspk rksVk gks.;kiklwu okpfo.;kdfjrk jks/kd iqjfo.;kr ;srhy o oS;fDrd

lqjf{krrs dfjrk i.k /ofu {ki.kd iqjfo.;kr ;srhy-

Page 20: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 19 PECS, ukxiwj

?kudpjk

MnSO4 mRiknu o R;kP;k O;oLFkkiuse/ks @ 9 rs 10% njkus ?kudpjk fufeZr gksbZy-

xkG.k izfØ;s iklwu fufeZr Vkdwu fnysys dsd izeq[k ?kudpjk vlsy

fufeZr ?kudpÚ;kpk okij foVk r;kj dj.Ókdfjrk dsyk tkbZy-

MnO mRiknu O;oLFkkius njE;ku fufeZr ?kudpjk

480 TPA ¶ykW; ,W”k r;kj gksbZy-

fufeZr gks.kkjk ?kudpjk /kksdknk;d o fo’kkjh ul.kkj

fufEkZr gks.kkjh ¶ykW; ,W”k foVk cufo.kkÚ;kyk fod.Ókr ;sbZy-

lkekftd&vkfFkZd i;kZoj.k

izLrkfor izdYikps yksdla[;k o lkekftd&vkfFkZd ifjfLFkrhoj izdYikrhy izfØ;k

njE;ku gks.kkjs izHkko [kkyhy izek.ks vkgs-

jkstxkj la/khr ok< o LFkykarj jkstxkjkr ?kV-

izfØ;s VII;k njE;ku 30 yksdkauk izR;{k o vizR;{k jkstxkj ns.;kr ;sbZy-

Lons”kh oLrq o lsok] tfeuhP;k fderh] ?kjHkkMs o etqjh e/;s ok<-

vH;kl {ks=kr lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkr lq/kkj.kk-

okgrwd] laizs’k.k] LokLF; o “kS{kf.kd lqfo/kkae/;s lq/kkj.kk-

O;kikjkr ok<] O;kikj O;olk; o lsok {ks=kr jkstxkjkr ok<]

Lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkoj ,dq.k izHkko Qk;ns”hkj jkg.kkj vkgs-

esllZ flax Qsjks vykW;t ps izca/kd dq”ky o vdq”ky oxkZrhy jkstxkjk

dfjrk LFkkfud yksdkauk izk/kkU; ns.;kps izLrkfor vkgs-

Page 21: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 20 PECS, ukxiwj

i;kZoj.kh; ifj{k.k vkjk[kGk

esllZ jk?ko feujYl P;k izLrkfor izdYike/;s izLFkkfir dsysY;k iznq’k.k fu;a=.k

midj.kkP;k ;ksX;rsps eqY;ekiu dj.Ókdfjrk i;kZoj.kkRed ifj{k.k dk;ZØe

egÙoiw.kZ vkgs- izLrkfor izdYi eWfXut Mk;vkWDlkbM] eWfXut vkWDlkbM] eWfXut

lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;t ¼FkekZbV izfØ;s }kjk½ cufo.;kdfjrk vkgs-

ifj{k.k LFkGkalg i;kZoj.kkrhy ?kVdkaps uequk ladyu o fo”ys’k.k dsanzh; iznq’k.k

fu;a=.k eaMGkP;k ekxZn”kZuk vuqlkj dj.Ókr ;sbZy-

esllZ jk?ko feujYl }kjs izLrkfor izdYike/ks iznq’k.kkP;k ikrGhps eqY;ekiu

fu;fer vk/kkjkoj dj.;kr ;sbZy- R;keqGs vH;kl {ks+=krhy i;kZoj.kkrhy iznq’kdkaph

ekfgrh feGfo.Ókdfjrk i;kZoj.kkRed funZs”kdkaph fu;fer iMRkkG.kh dj.ks

vko”;d vkgs-

iMrkG.khps mn~ns”k

uohu fodklk lkscr izHkko eqY;ekiu vH;klkP;k ifj.kkekps rif”kyokj

iMrkG.kh dj.ks

xaHkhj Eg.kwu T;k izHkkokaph vksG[k dj.Ókkr vkyh R;k ?kVdkaP;k fn”ksus

ekxksok ?ks.ks-

fu;a=.k mik; ;kstukaP;k dk;Z {kersph rikl.kh o eqY;ekiu dj.ks-

izLrkfor miØekeqGs gks.kkjs vk?kkr eqY;kadu vH;klke/;s vk<Gys izHkko ts

fparktud ukgh R;k O;frfjDr uohu ?kVd lqfuf”pr dj.ks

fodklk lacf/kr ?ks.Ókr vkysys x`ghrds rikl.ks o vko”Ód mik; ;kstuk

izkjaHk dj.Ókps fopyu “kks/kwu dk<.ks-

xq.kfo”ks’k T;kaph fu;fer ifj{k.k vko”Ódrk vkgs- [kkyh uewn dsys vkgs-

Page 22: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 21 PECS, ukxiwj

ok;q xq.koÙkk

ik.kh o lkaMik.kh xq.koÙkk

/ouh ikrGh

Ek`nk xq.koÙkk

i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstuk

ok;q mRltZu

ok;q iznq’k.kkps L=ksr dPpkeky gkrkG.kh iz.kkyh] lkexzh okgrwd] izfØ;k

midj.kke/;s dPpk eky Hkj.ks bR;kfn vkgsr- dPph lkexzh Hkj.;kdfjrk Loa;pfyr

izfØ;k midj.ks okij.;kr ;srhy- ¶YÓw xWlps ;ksXÓ izdkjs viLdj.k gks.Ókdfjrk

30eh- P;k i;kZIr maphoj fpeuh izLrkfor vkgs- ok;q mRltZu fu;af=r dj.Ókdfjrk

[kkyhy i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstusph veyctko.kh dj.Ókr ;sbZy-

/kwj fu;a=fr dj.Ókdfjrk izfØ;k ;kstuk

30 eh map fpe.kh uarj cWx fQYVj clfo.Ókkr ;srhy-

lkexzh fjdkes dj.;kP;k izfØ;sr] eky okgrqdhP;k {ks=kr gks.kkÚ;k mM.kkÚ;k

mRltZukyk iq.kZi.ks vkoj.kklfgr fu;af=r dj.Ókr ;sbZy-

jk’Vªh; ifjos”kh ok;q xq.koÙkk izek.kd lkscr vuqikyukps izfrosnu lqfuf”pr

dj.Ókdfjrk fu;fer vk/kkjkoj ifjos”kh ok;q xq.koÙkk rikl.kh dj.;kr

;sbZy- dkj[kkU;kPÓk ifjljkr ifjos”kh ok;q xq.koÙkk CPCB us fnysY;k

izek.kkis{kk vf/kd ul.kkj (PM10 100g/m3, PM2.560g/m

3 SO2 80g/m

3, NOx

80g/m3 and CO 04g/m

3)

ok;q xq.koÙkk rikl.khph okjaokjrk jkT; iznq’k.k fu;a=.k eaMGk}kjs ekU;rk

izkIr eqn~nîkkuqlkj jkfgy o vgoky vuqikyukpk Hkkx Eg.kwu tek dj.;kr

;sbZy o R;kph uksan BsoY;k tkbZy-

Page 23: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 22 PECS, ukxiwj

fpeUkhph fu;fer rikl.kh dsyh tkbZy- izdYikiklwu gks.kkÚ;k loZ mRltZu

CPCB/ jkT; iznq’k.k fu;a=.k eaMGkus izLrqr izek.kkr feGfo.;kdfjrk

fu;af=r dsY;k tkbZy-

fLojfyax ef”ku o n zo vksr.;kP;k uGh lg ViP;k ek/;ekus Hkêh iklwu

fu?k.kkjs /kqj ljG ckgsj dk<.;kr ;sbZy-

i;kZoj.k LoPN o vkjksX;nk;d Bso.;kdfjrk mM.kkjs mRltZu o ok;q iznq’kd

fu;af=r dj.;kdfjrk gfjr iV~Vk ijr ok<fo.;kr ;sbZy-

ty i;kZoj.k

MnO o MnO2, eWfXut lYQsV o dksjdksG dkekdfjrk 11 KLD ik.Ókph

vko”Ódrk vkgs- la;a=krhy izfØ;s njE;ku 4 ?ku eh izfr fnol brds

lkaMik.kh r;kj gksbZy- Q”khZ o midj.k /kq.Ókiklwu fufeZr lkaMik.kh izdYi

ifjljkrhy lsVfyax@fuf’Ø;hdj.k Vkdh e/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy vkf.k

izfØ;kÑr dsysys ik.kh ijr izfØ;s e/ks okij.Ókdfjrk iquiZfØ;kÑr dj.Ókr

;sbZy- f>fxax izfØ;siklwu fufeZr lkaMik.kh izfØ;se/ks okij.Ókr ;sbZy-

izLrkfor izdYike/ks izlk/kux`g o ckFk:e iklwu fufeZr lkaMik.kh 1-5 ?ku eh

izfr fnol brds jkfgy ts can izdkjP;k 5 ?ku eh@fnol P;k STP e/ks

izfØ;kÑr dsys tkbZy- vH;kl {ks=kP;k 1 fd-eh- e/ks eksBh unh ukgh-

5 fd-eh- pk ty fupjk udk”kk [kkyhy vkÑfr e/ks fnysysk vkgs-

/ofu i;kZoj.k

daiukeqGs gks.kkjh froz /ofu VkG.Ókdfjrk fofo/k fBdk.kh iWfMax iqjfo.Ókr

;sbZy-

fu;fer ns[kjs[kh O;frfjDr /ofu mRiUUk gks.kkÚ;k ;qfuV e/;s dke dj.kkÚ;k

deZpkÚ;kdfjrk oS;fDrd b;j IYkWx@eQph f”kQkjl dj.Ókr ;sbZy-

Page 24: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 23 PECS, ukxiwj

loZ [kqY;k midj.kkauk ;ksXÓ vkoj.k] foHkktukph jpuk dj.Ókr ;sbZy-

buysV vkf.k vkÅVysV iqjfo.Ókr ;srhy ts ;ksXÓ vk[k.Ókr o r;kj

dj.Ókr lksih vlrhy-

loZ fQj.kkÚ;k lk/kukauk ;ksX; izdkjs oax.k dsys tkbZy vkf.k “kD; rso<s /ofu

izlkj.k deh dj.;kdfjrk vkoj.k iqjfo.;kr ;srhy-

m’ekpk rksVk VkG.Ókdfjrk foHkktd iqjfo.Ókr ;srhy o /ofu {ki.kkdfjrk

oS;fDrd lk/k.ks iqjfo.Ókr ;srhy-

?kudpjk O;oLFkkiu ;kstuk

MnSO4 mRiknu o R;kP;k O;oLFkkiuse/ks @ 9 rs 10% njkus ?kudpjk fufeZr gksbZy-

xkG.k izfØ;s iklwu fufeZr Vkdwu fnysys dsd izeq[k ?kudpjk vlsy

fufeZr ?kudpÚ;kpk okij foVk r;kj dj.Ókdfjrk dsyk tkbZy-

MnO mRiknu O;oLFkkius njE;ku fufeZr ?kudpjk

480 TPA ¶ykW; ,W”k r;kj gksbZy-

fufeZr gks.kkjk ?kudpjk /kksdknk;d o fo’kkjh ul.kkj

fufEkZr gks.kkjh ¶ykW; ,W”k foVk cufo.kkÚ;kyk fod.Ókr ;sbZy-

lkekftd & vkfFkZd i;kZoj.k

esllZ jk?ko feujYl {ks=kP;k laiw.kZ lkekftd vkf.k vkfFkZd fodkl dj.Ókl

djkjcn~/k jkfgy izdYikarxZr LFkkfud ifjljkrhy toGikl 30 jkstxkj ns.Ókr

;sbZy- izLrkfor miØekeqGs fuekZ.k gks.kkÚ;k izfrdqy izHkkokauk “kefo.Ókdfjrk o

LFkkfud yksdkae/khy vk”kadk deh izdYikpk lqjGhr izkjaHk o izdYi dk;Zjr

Page 25: dk;Zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in · esllZ jk?ko feujYl ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vksj izfØ;s dfjrk o eWfXut vkWDlkbM Mk; vkWDlkbM r;kj dj.Ókdfjrk o izfØ;s dfjrk dj.Ókr ;sr

eWfXut vkWDlkbM o eWfXut Mk; vkWDlkbM] eWfXut lYQsV] f>ad lYQsV o Qsjks vykW;tP;k ¼FkekZbV

izfØ;s}kjs½ mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ jk?ko feujYl 24 PECS, ukxiwj

Bso.Ókdfjrk izHkko”kkyh i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstuk (EMP) r;kj dj.ks vko”Ód

vkgs- R;kdfjrk [kkyhy izek.ks lq>ko Bso.Ókr vkys vkgs-

izdYi vf/kdkÚ;kauh LFkkfud yksdka”kh fu;fer laidZ izLFkkfir dj.ks]

LFkkfud ;qodkauk jkstxkjkph la/kh miyC/k d:u ns.ks-+

izdYi vf/kdkÚ;kus i;kZoj.kh; O;oLFkkiusoj fu;fer i;kZoj.kh ?kMkeksMh

dk;ZØe ?ks.ks-

jkstxkjkP;k la/kh gk ekx.khpk egRoiw.kZ ?kVd vkgs] LFkkfud yksdkquk R;kaP;k

“kS{kf.kd ik=rsuqlkj jkstxkj ns.ks-

izdYi vf/kdkÚ;k}kjs ?ks.Ókr ;s.kkÚ;k lkekftd dY;k.k ;kstuk ikj

ikM.Ókdfjrk LFkkfud iz”kklu] xzke iapk;r] xV fodkl vf/kdkjh gÓkaP;k”kh

;ksXÓ lgdk;kZdfjrk leUo; lk/k.ks-

O;oLkk;kfo’k;d lqj{kk o vkjksXÓ O;oLFkkiu

esllZ jk?ko feujYl }kjs QWDVjh dk;nÓkraxZRk loZ vko”Ód rjrwnh iqjfo.Ókr

;srhy- ;k O;frfjDr lqj{kk lferh r;kj dsyh tkbZy vkf.k O;oLFkkid eaMG

deZpkÚ;kaP;k leku lgHkkxkus dk;Z dsyh tkrhy- loZ OkS;fDRkd lqj{kk lk/kuks tls

lqj{kk tqrs] gsYesV o x.kos”k ns.Ókr izR;sd depkÚ;kauk R;kaP;k dk;ZizdkjkP;k vk/kkjs

ns.Ókr ;srhy- ,[kknÓk O;fDr us /kwj laq?kY;kl R;kyk LoPN gosr dk<.Ókr ;sbZy

vkf.k 30 feuVkdfjrk ekLd P;k ek/;ekus vkWDlhtu ns.Ókr ;sbZy o vko”Ódrk

vlY;k dkMhZvksiyeksujh “olksPNokl ns.Ókr ;sbZy-