Djelidba

Pi{e: \or|e Kraji{nikFoto: Igor Motl

Dram ski tek st Dje li dba je dnog od naj -zna ~aj ni jih bo san sko her ce go va ~kihknji ̀ e vni ka dva de se tog vi je ka Sken de -ra Ku le no vi }a u is to ri ji po zo ri {ta ovih

pros to ra za uzi ma je dan od klju ~nih umje tni -~kih to po sa. Ri je~ je o ko me di ji ko ja je to komsvog bur nog, fa tum skim lo mo vi ma obi lje ̀ e nog`i vo ta, pos ta la pri zma kroz ~i ja se vre men skapre la ma nja mo gu pri ka za ti svi an ta go ni zmiovih pros to ra.

In spi ri {u }i se dra ma tur {kim stru ktu ra ma iobli ci ma ko mi ~nog ka kvim su se slu ̀ i li Go golj,Jo van Ste ri ja Po po vi} i Bra ni slav Nu {i} – ka kopi {e Da vor Kor di} u svom tek stu o ovoj pred sta -vi – Ku le no vi}, kao ra sni ko me dio graf, u Dje li -dbi pu bli ku uvo di u sku ~e ni i us ta ja li am bi jentbo san ske ka sa be na kon za vr{et ka Dru gog sv-jet skog ra ta u ko ju izne na da sti ̀ e pos tra tna dje -li dba ko jom bi se mje {ta ni ma (Mu sli ma ni ma,Hrva ti ma i Srbi ma) tre ba le sa ni ra ti ra tne {te tei na do kna di ti ono {to su, u vre me nu dok je tra- ja la bor ba, da li dr`a vi. Iz do las ka “te ne sre tnedje li dbe” na po vr{i nu pri vi dne na ro dne slo geizbi ja ju sve one si tno sop stve ni ~ke zlo be ko je do -ju ~e ra {nje ko m{i je i sa ra dni ke gu ra ju u pro cjepsu ko ba.

Zlo sa zlimKu le no vi }e vi li ko vi, ka ko u An to lo gi ji bo san-

sko her ce go va ~ke dra me za pa ̀ a Jo sip Le {i}, sune uki, po lu pi sme ni, op te re }e ni re li gio znim i na- ci ona lis ti ~kim ne trpe lji vos ti ma i pre dra su da -ma te je sa svim lo gi ~no {to do la ze u si tu aci juu ko joj se dje li dba do ba ra pos te pe no pre tva -ra u dje li dbu vje re i “di na”. Uo~a va ju }i opa snostod zle du he bh. troj ne po dje le, Ku le no vi} kaoda slu ti da je dna ne pra ve dna dje li dba mo ̀ e daprou zro ~i dru gu, mno go te ̀ u i opa sni ju.

Sto ga, u ovoj ko me di ji ko mi ~no isi ja va ne izsu ko ba do bra i zla, ve} tre nja zla sa zlim, ko jeu ko na ~ni ci bi va uzro kom pro si pa nja krvi ime|uljud skog za va|anja. “I upra vo u otvo re -nom sa ti ri ~nom i ne mi lo srdnom ra zo bli ~a va -nju tog pri mi ti vnog na ci ona lis ti ~kog i kon fe -si onal nog na no sa, sa dr`a ne su naj ve }e vri je -dnos ti ove crno hu mor ne ko me di je (...)”, is ti ~eJo sip Le {i}.

Upra vo zbog ova kvog sli ka nja stvar nos ti pos- tra tne Ju go sla vi je Dje li dba Sken de ra Ku le no vi -}a ne tom na kon svog prvog izvo|enja u fe bru -

aru 1947. go di ne na sce ni Na ro dnog po zo ri {ta uSa ra je vu bi va za bra nje na, a autor de nun ci ran ipro gla {a van, iako je bio je dan od za slu ̀ ni jihu~e sni ka NOB-a, na ro dnim ne pri ja te ljem.Iz tog pro pus ta da se Dje li dbomde mis ti -fi ci ra ju i osu je te ne ki od mra~ nja ~kih re -tro gra dnih pro ce sa ko ji su op te re }i -va li tek iz ra ta iza {lu Ju go sla vi ju, ana ko je je svo jim zna la ~kim pe r-om Sken der Ku le no vi} ve omapre ci zno uka zao, izras ta 1991.dru ga Dje li dba ko ju su nasce nu Ka mer nog tea tra 55pos ta vi li Fa ruk Pi ra gi} iDa vor Kor di}.

Rea ktu eli za ci ja Sk-en de ro ve ko me di je do -la zi u vri je me ka da Ju- go sla vi ju, a po se bnoBo snu i Her ce go vi -nu, ra za ra ju is ti onipro ce si ko je je Ku le -no vi} vi {e od ~e trde -set go di na pri je de te -kto vao i svo jom ko -me di jom na njihskre nuo pa` nju. Pre- dra tna Dje li dba ni jeza ra zli ku od one Sken -de ro ve za bra nje na, alise jes te – ka ko je dan odini ci ja to ra nje nog po no -vnog pos tav ljan ja na sce -nu Da vor Kor di} ka ̀ e – izsvi ma do bro po zna tog sli je -da do ga|aja pre tvo ri la u po- zo ri {ni va paj i uza lu dni umje -tni ~ki krik upo zo re nja.

Djelidba tre}i put me|u namaDje li dbako ju je na sce nu Po zo ri {ta Pri-

je dor ne da vno pos ta vio Mar ko Mi si ra ~a, a

DANI 15. 2. 2013.

TEATAR

62

Djelidba

Opomena i prilika zaPredstava Djelidba koju je na scenu Pozori{ta Prijedorpostavio Marko Misira~a ovih dana je premijerno izvedenai u Sarajevu. Optere}ena bremenom svojih prethodnica ikrvavim ratom koji je slu}enu Skenderovu djelidbu u~iniostvarnom, a jaz me|u ljudima gotovo opipljivim, ona dolazikao nasu{na potreba u bh. pozori{te

“Ri je~ je o ko me di ji ko ja je to kom svog bur nog, fpri zma kroz ~i ja se vre men ska pre la ma nja mo

KA TAR ZA “Uljul jkan u pri ja tnu atmo sfe rutea tra i dis tan ci ran ono li ko ko li ko tre babi ti od ono ga {to se na sce ni de {a va na kon{to mu me lo di ja smrti pros tru ji kroz u{i iodje kne svom svo jom si li nom u du bi niutro be gle da lac ne mi no vno bi va usi san uka tar zi ~ni vrtlog, dok u da lji ni opo mi nju }eodje ku je: Trno po lje, Vi ktor Bu banj,Omas ka, Tar ~in...”

63DANI 15. 2. 2013.

ko ja je ovih da na pre mi jer no izve de na i u Sa -ra je vu, pred stav lja je dan ve oma hra bar i odlu -~an po tez ovog mla dog re di te lja. Op te re }e nabre me nom svo jih pret ho dni ca i krva vim ra tomko ji je slu }e nu Sken de ro vu dje li dbu u~i niostvar nom, a jaz me|u lju di ma go to vo opi plji -vim, ona do la zi kao na su {na po tre ba u bh. po- zo ri {te da nas.

Po se bnu te ̀ i nu ovom po te zu da je ~i nje ni -ca da pro go va ra nje o ne kim od naj bol ni jih dru -{tve nih ta bua me|u na ro di ma sa pros to raBiH do la zi iz Pri je do ra, mjes ta ko je iz pro te klogra ta no si ve li ki te ret od go vor nos ti za stra vi ~ne

zlo ~i ne. Ta ~i nje ni ca sa ma po se bi svje do ~ida te atar po no vo po ~i nje bi ti ono mjes to

u dru {tvu ko je na svo jim ple }i ma mo -ra izni je ti ne ke od naj tra uma ti ~ni jih

mo me na ta pro {los ti, pro pi ta ti ih ipo nu di ti ka tar zi ~nu spo zna ju

spram njih.Vra }a ju }i Ku le no vi }ev tek -

st u fo kus umje tni ~ke ja vnos -ti Mi si ra ~a po no vno is ti ~enje go vu uni ver zal nost ipred gle da oca izno si ne- pro mi je nje nu sku pi nudru {tve nih an ta go ni za -ma ko ji se ov dje i sa danje gu ju i je dna ko pot -hra nju ju ne trpe lji vos tikao one iz vre me na Sk-en de ra Ku le no vi }a. Sadru ge stra ne ri je~ je opred sta vi ko ja iako je uosno vi ko me di ja upo -zo ra va i na go ni na du -bo ko pro mi {ljan je za -{to pos to ji kon ti nu itetje dnog kon tek sta ne ga -

ti vnos ti i zla, te za {to nji- ho ve kli ce i to li ko de ce ni -

ja ka sni je ne pres ta ju je dna -ko za ra ̀ a va ti lju de u BiH.

Sa mo otva ra nje ovog pi ta -nja da nas, te mo gu }nost da ono

uop {te bu de pos tav lje no i ima da -le ko se ̀ ni ji odjek, a ko ji je pret ho -

dnim Dje li dba ma bi lo one mo gu -}e no, pred stav lja zna ~a jan ko rak u

prav cu pre va zi la ̀ e nja i, u ne koj sre tni jojbu du }nos ti, mo gu }eg neu tra li sa nja ra za -

ra ju }ih pod ze mnih si la. Sto ga Dje li dba jes tei opo me na, ali i pri li ka za dru {tve nu ka tar zu.

Mi si ra ~a Dje li dbu re ̀ i ra fra gmen tar no, bezve }ih od stu pa nja od tek sta ori gi na la, uba cu ju -}i po vre me no po ne ku odre dni cu sa da {nji ce {tora dnju u po tpu nos ti ~i ni tran svre men skom. Pata ko, uko li ko ni smo upu }e ni u njen prvo bi tnikon tek st uop {te i ne mo ̀ e mo na slu ti ti da nasod nje ga raz dva ja go to vo se dam de set go di na.Iako sa ma po se bi svo jim sa ti ri ~nim po ti ra njemne ga ti vnos ti pro is te klih iz ljud ske zlo be, te ve -oma brit kim hu mo rom i le pr{a vom glu ma ~komizve dbom, pos ta je sa svim blis ka sa vre me nomgle da ocu, ja ko je va ̀ no skre nu ti pa` nju nane ko li ko re di telj skih pos tu pa ka ko ji Dje li dbu upo tpu nos ti aktu eli zi ra ju u na {oj sa da {nji ci, a ko -ji izvor nom tek stu uda hnju je do da tnu sna gu.

Uvo|enje tragikeKa ko bi otvo rio pros tor da epi logDje li dbe, ko -

ji kod Ku le no vi }a uprkos sve mu ne za vr{a va ukrvi, preo kre ne iz sce ne sa ti ri ~nog za no sa u up-o zo ra va ju }u sce nu tra ge di je Mi si ra ~a na sa mompo ~et ku u pred sta vu uvo di lik ̀ e ne ko ja per so -ni fi ci ra Sto jan ku Maj ku Kne ̀ o po ljku iz is to -ime ne Ku le no vi }e ve po eme. Uvo|enjem ovog`en skog li ka, ko ji u pro lo gu pred sta ve nji {u }i ko -li jev ku u ko joj su u voj ni ~ku uni for mu umo ta -ni no ̀ e vi iz go va ra sti ho ve zna me ni te po eme, tenje nim po no vnim po jav lji van jem u tri na vra -ta ka da mi lu je i opla ku je tri svo ja si na (u ovomslu ~a ju pred sta vni ke tri bh. na ro da), pos ti ̀ e sesna ̀ an efe kat ko ji uz sa ti ri ~ni tok pred sta ve un-o si i do zu ne mi ra – ~is to da nas upo zo ri da hu- mor ite ka ko ima i svo ju dru gu stra nu. Do da moli to me me lan ho li ~nu mu zi ~ku pra tnju, te mi -ni ma lis ti ~ku sce no gra fi ju sa ~i nje nu od – na ek-se re u pot ko vi ci – obje {e nih no ̀ e va i voj ni ~kihuni for mi pred gle da ocem se odvi ja je dna is tin skius pje {no osmi {lje na pred sta va, ko ja iako nas~es to na go ni na smi jeh, ne os tav lja nas ra vno du -{nim jer no ̀ e vi nam ne pres ta no vi se za vra tom.

Po se bno sna ̀ nu emo ci ju u za vr{noj sce ni,na kon {to se ipak usli jed za slje plju ju }e po hle -pe vi no vni ka dje li dbe po te gnu no ̀ e vi, proi zvo- di me lo di ja ko ju pra ti po pi je va nje ̀ en skog gla -sa, a ko je se sas to ji od na bra ja nja stra ti {ta i lo- go ra iz pro te klog ra ta u BiH. Uljul jkan u pri ja -tnu atmo sfe ru tea tra i dis tan ci ran ono li ko ko- li ko tre ba bi ti od ono ga {to se na sce ni de {a vana kon {to mu me lo di ja smrti pros tru ji kroz u{ii odje kne svom svo jom si li nom u du bi ni utro -be gle da lac ne mi no vno bi va usi san u ka tar zi -~ni vrtlog, dok u da lji ni opo mi nju }e odje ku je:Trno po lje, Vi ktor Bu banj, Omar ska, Tar ~in...�

za dru{tvenu katarzu

, fa tum skim lo mo vi ma obi lje ̀ e nog `i vo ta, pos ta la mo gu pri ka za ti svi an ta go ni zmi ovih pros to ra”

ANSAMBL

Skender Kulenovi},DjelidbaRe di telj: Mar ko Mi si ra ~aIgra ju: Ra den ko Bil bi ja, Dar ko Cvi je ti}, Ra -de Stu par, De an Ba toz, Si ni {a Vu ~i }e vi}, @e -li mir Ri vi}, Mi re la Pre do je vi}, Go ran Jo ki},Ale ksan dar Stoj ko vi} i Slo bo dan ]us ti}Dra ma tur gi ja: Da vor Ko ri}Sce no gra fi ja: Vla di mir Va nja Vla ~i naMu zi ka: Ne boj {a Ale ksi}Kos ti mo gra fi ja: Je le na Vi do vi}Po zo ri {te Pri je dor