Discovery Ambaga 2011,05.02 New

Шинэ нээлтийн томьёолол

Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментаар зохицуулагдах үзэгдэл,

түүний ХШБ онол дахь кодчилол

1. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З

төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах үзэгдэл, түүний

ХШБ онол дахь кодчилолыг нээсэн цаг хугацааны дараалал

2. Энэ нээлтийн дагуу хий, шар, бадганы тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

3. Энэ нээлтийн дагуу амьд эсийн тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

4. Энэ нээлтийн дагуу хүний биеийн бүтэц-үйл ажиллагааны шинэ загварчлалыг

гаргасан нь 5. Энэ нээлтийн дагуу мембраны тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

6. Энэ нээлтийн дагуу мембраны альф, бетта,гамма төлвүүдийн тодорхойлолтыг

шинээр өгсөн нь

7. Энэ нээлтийн дагуу редокси шугамын тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

8. Энэ нээлтийн дагуу анагаах ухааны гуравдахь шинэ тогтолцоог бий болгож,

тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь


төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах үзэгдэл, түүний

ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлтийг баталсан мембран, электрон, протоны

зохицуулгын түвшингийн судалгааны дүнгүүд


төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол

дахь кодчилол шинэ нээлт ба гадаадын зарим судалгааны дүн



дахь кодчилол шинэ нээлт нь зарим түгээмэл хэрэглэгддэг үзэл баримтлалыг эрс

өөрчилсөн нь



дахь кодчилол шинэ нээлтийг гадаадын эрдэмтэд ишлэн авсан байдал

13. Сүүлийн үед гадаадын эрдэмтэд мембран-редокси шугам гэсэн нэр томьёоллыг

хэрэглэж эхэлж байгаа нь

14. Энэ нээлтийн дагуу Дорно дахины анагаах ухааны тодорхойлолтыг шинээр өгсөн

нь

1. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах үзэгдэл, түүний ХШБ онол дахь кодчилолыг нээсэн цаг хугацааны дараалал

УАУ-д хий, шар, бадганаар кодлогдсон амьд субстанцилаг зүйл болохыг илрүүлсэн

түүхэн үе нь одоогоос хорь гаруй жилийн өмнөх үйл явдалд хамаарагдана.

Энэ үед бид судлаач хүн гал дотроос ус олж болдгийн жишээгээр 2000 - 3000

жилийн өмнөөс бичигдэн бидний үе хүртэл дамжигдан ирсэн эртний ном, судрын

гайхамшигт хуудсанд байнга тааралдаж байдаг таван махбод, хий, шар, бадганаар

илэрхийлэгдсэн зүйлүүдийн дотор “амьд бие махбодын оршин тогтнохуйн үндсийн үндэс

болсон 3 төлөвт зохицуулгын” зохиомж нэн гүн ухаанч байдлаар, “фото элемент дээр

ямар нэг дүрсийг буулган авдаг шиг” сайн кодлогдон үлдсэн болохыг олж, харсанд

хэргийн гол учир байгаа юм.

УАУ-ы эдгээр онолын үүднээс аваад үзвэл энэ 3 төлөвт зохицуулга:

1. Хоног дотор З удаа өөрчлөгддөг

2. Улирал дотор 3 удаа өөрчлөгддөг

3. Хүний нэгэн биеийн хөгжлийн явцад 3 удаа өөрчлөгддөг

4. Таван хошуу малын мах өөхний нөлөөгөөр 3 хувилбарт өөрчлөлтөнд ордог

5. Манай дэлхий дээр олддог бүх эмт бодисуудын нөлөөгөөр 3 хувилбарт өөрчлөлтөнд

ордог.

6. Хүний бие энэ 3 төлөвийн хүрээнд орших үед аль нэгнийх нь давамгайллаас нөхцөлдөөд

тэдгээр нь эсвэл хүнийг таргалуулдаг, эсвэл тураадаг, эсвэл хөгшрүүлдэг, эсвэл

залуужуулдаг, тамирыг нэг төлөв нь шатаадаг, нөгөөдөх нь царцаадаг, нэг нь хүмүүсийг

уурлуулах нөхцөлийг, нөгөөх нь тайвшруулах, нойрсох нөхцөлийг, нэг нь ой тогтомжийг,

нөгөөх нь ой ухааны чадамжийг дээшлүүлж өгдөг

7. Энэ ертөнц дээрхи хүмүүс энэ 3 төлөвийн аль нэгнийх нь харьцангуй давамгайлалтай

шүтэлцэн төрдөг

8. Энэ 3 төлөвт зохицуулгын зөв тэнцвэрт харьцаан дээр л эрүүл оршихуйн үндэс

суурилагддаг болох нь харагдаж байсан юм.

Тэр үед бидэнд энэ чинь ямар сонин зүйлийг илэрхийлж, харуулаад байна бэ?, энэ

маань чухамдаа юуг хэлээд байна вэ?, үүний учир холбогдолыг олох, тайлах, тайлбарлачих

боломж байдаггүй л юм байх даа?, энэ болгоныг нэгтгээд 3 төлөвт зохицуулгын

механизмын хэлбэрээр үзүүлж бичсэн ямар нэг зүйл орчин үеийн анагаах ухааны ном,

сурах бичиг, эрдэм шинжилгээний бүтээл, Нобелийн шагналтнуудын бүтээл дотор

байдаг юм болов уу? гэсэн бодол төрсөн бөгөөд гэтэл орчин үеийн анагаах ухааны

хамгийн сайн бүтээл дотор огтхон ч ийм зүйл олдоогүй ба дээр өгүүлсэн бүх зүйлийг

угтаа нэг төлөв дээр, нэн салангид байдлаар илэрхийлээд биччихсэн байсан юм.

Ийм сонирхолтой зүйлийг зүгээр л гайхшраад, тодорхой зүйл хийхгүйгээр

үлдээчихэж болмооргүй санагдсан ба бага ч гэсэн судалгаа явуулаад үзье гэсэн санаа

төрсөн.

Үүний тулд амьд бие махбодийн түвшингийн 3 төлөвт зохицуулгын механизмын

утга учрыг олохдоо УАУ-ы таван махбод, хий, шар, бадганы онолын филлософи санааг

авч ашиглах буюу “таван махбодын болон ХШБ онол дотор амьд эсийн бүтэц үйл

ажиллагааны гурван төлөвт зохицуулгын ерөнхий зохиомж тусгагдаж, тэр нь гал

махбод-нар, шартай зүйрлэн томъёолсон нэгдүгээр төлөв, ус шороо махбод - сар

бадганаар зүйрлэн илэрхийлсэн хоёрдугаар төлөв, хий махбодтой зүйрлэн томъёолсон

гуравдугаар төлөв тусгагдсан байна гэж үзээд, уг онолууд амьд эсийн “эволюцийн унаган

төрхийг” өнөөдрийн ном, сурах бичиг дээр одоохондоо бичигдэж чадаагүй байгаа тэр

байдлаар нь нэн сайн кодолж, дүрсэлж, томьёолж бидний үед дамжуулан хүргэсэн онол

байх нь гэсэн итгэл, үнэмшил төрж, судалгаа, ажиглалт явуулж эхэлсэн .

Тэр үед манай лаборатори � цусны улаан эс � спленоцит гэсэн 2 гол эс дээр

судалгаа явуулж байсан (1990 он) юм.

а) Хоногийн 24 цагийн туршид тасралтгүй явуулсан (циркаид ритмийн дагууд) бидний

судалгаагаар энэ 2 эсийн “гадаад орчны дохиолол хийгээд, антиген”-д үзүүлэх хариу

урвалын эрчим нь хоногийн 24 цагийн доторхи янз бүрийн мөчлөгт өөр өөр, заримдаа бүр

харилцан эсрэг чиглэл хандлагатай байсан юм. Ялангуяа нэн сонирхолтой нь тэр ялгаат

байдал нь УАУ-д хийгээр, бадганаар, шараар кодлогдсон “цаг � мөчлөгийг” дагаж,

түүнтэй тохирон “таарч” өөрчлөгдөөд байсан явдал юм.

б) Тэр тусмаа “эсэд”, энэ 2 гол эсэд бүтэц талаасаа, ч үйл ажиллагаа талаасаа ч

хамгийн их өөрчлөгдөж байсан “субстанцилаг зүйл” нь эсийн мембрант бүтэц түүний

альфа бетта, гамма төлвүүд, түүнтэй шүтэлцэн оршдог редокси шугам � мембранд

агуулагдах � ханаагүй: ханасан хүчлийн тоон харьцаа, мембраны тэсвэрт чанар (МТЧ),

“протонжсон: депротонжсон” бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ байсан нь ихээхэн сонирхол

татаж байлаа.

в) Бүр тодруулж хэлбэл � УАУ-д шараар кодлогдсон цаг болох � өдөр дунд � намрын

улиралд � мембранд тосны ханаагүй хүчил �-тэй α төлөв � окси потенциал ихсэх,

бадганаар кодлогддог цаг болох � орой үдэшд � хаврын улиралд � мембранд тосны

ханасан хүчил �-тэй � β төлөв� ред потенциал нэмэгдэх, харин УАУ-д хийгээр

кодлогддог � өглөө үүр � хавар, зуны зааг цагт тосны ханасан хүчил �: ханаагүй хүчил�-

тэй γ-төлөв , редокси идэвхийн сулралт голлон явагдаад байдаг нь илэрсэн юм.

г) Ийнхүү хамгийн гол сонирхолтой нэг зүйл, зүй тогтол бол � мембраны α, β, γ төлөвөө

дагаад � мембран дээр явагдах Н+, е

- урсгалын хандлага, эрчим нь 3 үндсэн ялгаат төлөв

байдалд ороод байдаг буюу “шараар” кодлогдсон хоногийн мөчлөг болон улиралд

мембраны α төлөвийн ихсэлтээ дагаад оксипотенциал�, оксидаза�, мембраны β -

төлөвийн ихсэлтээ дагаад бадганаар кодлогдсон цаг улиралд редпотенциал� �

редуктаза� харин мембраны γ төлөвийн ихсэлтээ дагаад хийгээр кодлогдсон цаг,

улиралд редокси�� оксидаза �, редуктаза � болох нь ажиглагдаж байлаа.

Эрүүл залуу хүмүүс дээр явуулсан судалгааны дүн

Нэг ижил амьдрах нөхцөл, нэг ижил хооллолтын дэглэм, нэг ижил ажил,

амьдралын дэглэмд байгаа нэг ижил насны буюу 18-21 насны эрэгтэй залуу хүмүүс дээр

судалгааны

1-р үе шатанд: Докам-1 программичлалаар хий, шар, бадган хийсвэр билигдмэл кодын

төлвийн харьцааг тогтоохын зэрэгцээ биеийн жин, биеийн дулаан, ийлдэс - мембраны

орчинд агуулагдах ИНЛП, БНЛП, холестеролын тоо хэмжээ, мембраны бүтцийн

тэсвэрт чанар, мембранд агуулагдах протонжсон:депротонжсон нэгдлүүдийн тоон

харьцааг тодорхойлж, судалгааны

2-р үе шатанд: судалгаанд оролцогсдыг хийн код давамгайлсан төрхийн, шарын код

давамгайлсан төрхийн, бадганы код давамгайлсан төрхийн гэж 3 хуваагаад бүлэг бүрийн

хүмүүст биеийн жин, биеийн дулаан, ийлдэс - мембраны орчинд агуулагдах ИНЛП, БНЛП,

холестеролын тоо хэмжээ, мембраны бүтцийн тэсвэрт чанар, мембранд агуулагдах

протонжсон:депротонжсон нэгдлүүдийн тоон харьцаа ямар өвөрмөц ялгаатайгаар

илэрч байгааг нарийвчлан тодорхойлж үзэхэд дараах зүй тогтол илэрсэн юм. Үүнд:

1. Судалгаанд авагдсан бүх эрүүл залуу хүмүүс хий, шар, бадганы аль нэгний кодонд

хамаарагдаж байгаа нь илэрсэн.

2. Судалгаанд авагдсан бүх эрүүл залуу хүмүүс биеийн жингээрээ ялгаатай буюу сонгодог

биохимийн утгаараа бол гол гол донаторууд болох нүүрс ус, аминхүчил, тосны хүчлийг

хуримтлуулж нөөцлөх, задалж исэлдүүлэх, нийлүүлэх чадамжаараа өөр хоорондоо эрс

ялгагддаг, нарийвчилж хэлбэл протоны градиентийг АТФ, НАДФН-д хувирган нөөцлөх

идэвхи нь 3 бүлэг хүмүүсд ялгаатай байдаг.

3. Судалгаанд авагдсан бүх эрүүл залуу хүмүүс биеийн дулаанаараа ялгаатай буюу

сонгодог биохимийн утгаараа бол нүүрс ус, аминхүчил, тосны хүчлийг задалж исэлдүүлэн,

үүсгэн бий болгосон протоны градиентийг дулааны энергит хувиргах идэвхи нь 3 бүлэг

хүмүүсд ялгаатай байдаг.

4. Судалгаанд авагдсан бүх эрүүл залуу хүмүүс ийлдэс - мембраны орчинд агуулагдах

ИНЛП, БНЛП, холестеролын тоо хэмжээ, мембраны бүтцийн тэсвэрт чанараараа буюу

сонгодог биофизик, мембран судлалын ойлголтоор бол мембраны төлөв байдал нь 3 бүлэг

хүмүүст ялгаатай байдаг.

Учир нь ИНЛП нь эсийн доторхи 1, 4-р компартментийн мембрант бүтцүүд

болон 2-р компартментйн хооронд circle хийх явцдаа бусад бүх эрхтний буюу 10 гол

тогтолцоот хэсгийг бүрдүүлдэг эсүүдийн 1, 4-р компартментийн мембрант бүтцүүд

дээрхи ХС, ТГ, БНЛП-ийг экстракцилан авч, элэгний эсийн 4-р компартмент рүү зөөж,

эдгээр эсүүдийн мембрант бүтцүүд дээр бетта төлөв багасах, шингэн альфа төлөв

нэмэгдэх нөхцлийг бүрдүүлнэ.

Үүний эсрэг харин БНЛП нь элэгний эсийн 4-р компартмент дээр нийлэгжсэн ХС,

ТГ, БНЛП-ийг 10 гол тогтолцоот хэсгийг бүрдүүлдэг эсүүдийн 1, 4-р компартментийн

мембрант бүтцүүд рүү зөөж, тэнд ХС, ТГ, БНЛП-ийг хүргэн өгч, эдгээр эсүүдийн

ембрант бүтцүүд дээр шингэн альфа төлөв багасах, хатуу бетта төлөв нэмэгдэх

нөхцлийг бүрдүүлнэ.

5. Судалгаанд авагдсан бүх эрүүл залуу хүмүүс мембранд агуулагдах протонжсон:

депротонжсон нэгдлүүдийн тоон харьцаа буюу сонгодог биофизик, мембран судлалын

ойлголтоор бол электрон, протоны хамгийн гол универсаль, терминал акцептор болох

хүчилтөрөгчийн агууламж, диффузи, тэдгээрийг зөөвөрлөх эрчим нь 3 бүлэг хүмүүст

ялгаатай байдаг нь илэрсэн юм.

Учир нь биологийн исэлдэлтийн үед Н гэсэн нэгдэл исэлдэж, усны молекул гэсэн

оксигенжсэн нэгдэл үүсэх (окисление водороды в молекулы воды), мөн мембранд

агуулагдах тосны хүчлүүдийн хэт исэлдэлтийн үед RH гэсэн нэгдэл исэлдэж, ROH гэсэн

оксигенжсэн нэгдэл үүсэх (окисление жирных кислот мембранных структур в перекисные

молекулы жирных кислот мембранных структур) үзэгдлүүд нэг л ижил мөн чанараар

явагдах ба энэ үед эхлээд:

а. Аль аль урвалынх нь эхэн үед электрон + хүчилтөрөгч = ангижирсан хэлбэрт хүчил

төрөгч, дараа нь биологийн исэлдэлтийн тохиолдолд бол ангижирсан хэлбэрт хүчил

төрөгч + устөрөгч = усны молекул үүсэх, мембранд агуулагдах тосны хүчлүүдийн хэт

исэлдэлтийн тохиолдолд бол ангижирсан хэлбэрт хүчил төрөгч + RH = ROH гэсэн

оксигежсэн нэгдэл үүсэх гэсэн үзэгдэл явагддаг учраас хүчил төрөгч гэсэн акцепторын

хэмжээ, диффузи дээрхи урвалуудын орчинд хичнээн их байх тутам, тэнд Н, е урсах,

дамжигдах хурд өндөр байдаг.

Сорил - туршилтын замаар авагдсан эдгээр өгөгдөхүүнүүд бидэнд юун түрүүнд

ямар ойлголтыг төрүүлсэн бэ? гэвэл энэ бүх ялгаат байдлын цаана:

Нэгдүгээрт: мембраны төлөвүүдийн ялгаат байдал энэ 3 бүлэг хүмүүс дээр байдаг юм

байна.

Хоёрдугаарт: мембраны төлөвүүдийн ялгаат байдал нь амьд эсэд явагдах редокси

урвалын ялгаат байдал, ялангуяа уг урвалын хамгийн гол компонент болох Н, е-ы

акцептор: донаторын харьцааны ялгаат байдлыг энэ 3 бүлэг хүмүүс дээр үүсгэдэг юм

байна.

Гуравдугаарт: мембраны төлөвүүдийн ялгаат байдал болон редокси урвалын хамгийн гол

компонент болох Н, е-ы акцептор:донаторын харьцааны ялгаат байдлаас болоод Н, е-ы

урсгалын хурд нь энэ 3 бүлэг хүмүүс дээр өөрчлөгддөг юм байна.

Дөрөвдүгээрт: мембраны төлөвүүдийн ялгаат байдлаас болоод Н, е урсгал дээр үүсдэг

протоны градиентаас митохондрийн мембран дээр үүсдэг АТФ, НАДФН, дулааны

харьцаа нь энэ 3 бүлэг хүмүүс дээр өөр өөр байдаг юм байна гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн юм.

Энэ бүх үзэгдлийг хураангуйлаад “амьд эсийн мембран - редокси потенциалын 3

төлөвт шугам” хэмээн шинээр нэрлэсэн юм.

Үүнийгээ улам тод томруунаар авч үзэхийн тулд амьд эсийн үйл ажиллагааны 9

гол параметрүүдийг 1 - буюу - Н+, е

--ы урсгал, 2 - буюу уг урсгал дээр үүсдэг протоны

градиент, 3- буюу протоны градиент дээр үүсдэг АТФ, дулаан, НАДФН, 4 - буюу редокс

урвалуудын үед үүссэн Н+, е

--ы урсгал дээр бий болсон АТФ, дулаан, НАДФН-ийг ашиглан,

МиМ, БМ, ЛПМ, ПМ зэрэг (5 + 1) гол гол мембрант бүтцүүд дээр явагдах таван гол үйл

ажиллагаа, 5- буюу аль ч эсийн редокси шугамыг электрон, протоноор тасралтгүй

хангаж байдаг нүүрс ус, тосны хүчил, аминхүчил зэрэг донатор, субстратууд, 6 - буюу

эдгээр донатор, субстратуудаас Н+, е

--ыг сугалж авдаг гол акцепторууд (НАД; ФАД;

О2), 7 - буюу мембраны ханаагүй хүчил ихтэй альфа төлөв, мембраны ханасан хүчил

ихтэй бетта төлөв, мембраны ханаагүй хүчил ч, ханасан хүчил ч багатай гамма төлөв,

8 - буюу редоксипотенциалын окси өндөр, ред өндөр, редокси сул 3 хувилбар, 9 буюу “амьд

эсийн мембран - редокси потенциалын 3 төлөвт шугам” гэж томьёолоод хийн код

давамгайлсан төрхийн, шарын код давамгайлсан төрхийн, бадганы код давамгайлсан 3

төрхийн хүмүүс дээр тогтоогдсон дээрхи үзүүлэлтүүдтэй эдгээрийг холбож, шарын код

давамгайлсан төрхийн хүмүүс дээр : 7- дээр мембраны ханаагүй хүчил ихтэй альфа

төлөв давамгайлдаг, 1- дээр - Н+, е

--ы урсгалын хурд өндөр, 2- дээр үүсдэг протоны

градиент, 3- буюу протоны градиент дээр үүсдэг АТФ дунд, дулаан өндөр, НАДФН дунд,

8-дээр акцепторуудын исэлдсэн хэлбэр өндөр, бадганы код давамгайлсан төрхийн хүмүүс

дээр : 7- дээр мембраны ханасан хүчил ихтэй бетта төлөв давамгайлдаг, 1- дээр - Н+, е

--

ы урсгалын хурд удаан, 2- дээр үүсдэг протоны градиент, 3- буюу протоны градиент дээр

үүсдэг АТФ өндөр, дулаан дунд, НАДФН өндөр, 8 - дээр акцепторуудын ангижирсан

хэлбэр өндөр, хийн код давамгайлсан төрхийн хүмүүс дээр : 7 - дээр мембраны ханасан

хүчил ч багатай, ханаагүй хүчил ч багатай гамма төлөв давамгайлдаг, 1- дээр - Н+, е

--ы

урсгалын хурд сул, 2 - дээр үүсдэг протоны градиент бага, 3- буюу протоны градиент

дээр үүсдэг АТФ, дулаан, НАДФН-ын аль аль нь бага, 8 - дээр акцепторуудын исэлдсэн

болон ангижирсан хэлбэр аль аль нь бага байдаг тухай дүгнэлт өгч” хий, шар, бадган -

мембраны 3 төлөв - редокси потенциалын 3 төлөв” гэсэн кодын шилжилтын тухай

санаагаа дэвшүүлсэн юм .

1. Шарын эмгэг код давамгайлсан - гипертиреоз бүхий хүмүүс дээр хүмүүс дээр бол 7 -

дээр мембраны ханаагүй хүчил ихтэй альфа төлөв давамгайлдаг буюу мембраны тэсвэрт

чанар дунд түвшинд, ийлдэс, мембраны ХС/ӨХИП харьцаа шиффийн суурийн болон МДА

агууламжаар эрс өндөр, 3- дээр протоны градиентаас үүсдэг дулаан өндөр, 8-дээр

акцепторуудын исэлдсэн хэлбэр өндөр буюу ийлдэс, мембранд хэт исэлдсэн бүтээгдэхүүн

өндөр, биеийн дулаан өндөр

2. Бадганы эмгэг код давамгайлсан гипертиреоз бүхий хүмүүс дээр бол 7- дээр мембраны

ханасан хүчил ихтэй бетта төлөв давамгайлдаг буюу мембраны тэсвэрт чанар өндөр

түвшинд, ийлдэс, мембраны ХС/ӨХИП харьцаа шиффийн суурийн болон МДА

агууламжаар эрс бага, 3- дээр протоны градиентаас үүсдэг АТФ, НАДФН өндөр буюу

биеийн жин их, дулаан бага, 8-дээр акцепторуудын ангижирсан хэлбэр өндөр буюу ийлдэс,

мембранд хэт исэлдсэн бүтээгдэхүүний агууламж бага, 8 - дээр акцепторуудын

ангижирсан хэлбэр өндөр буюу ийлдэс, мембранд хэт исэлдсэн бүтээгдэхүүний агууламж

бага

3. Хийн эмгэг код давамгайлсан гипертиреозийн дараах кахекси бүхий хүмүүс дээр бол

7- дээр мембраны ханасан хүчил, ханаагүй хүчил багатай гамма төлөв давамгайлдаг

буюу мембраны тэсвэрт чанар эрс сул 3- дээр протоны градиентаас үүсдэг АТФ,

НАДФН, дулаан аль аль нь бага буюу биеийн жин бага, дулаан бага байгаа нь

тогтоогдсон юм.

2009 - 2010 онуудад явуулсан зарим шинэ нэмэлт судалгааны дүнгүүд:

Нэгдүгээрт: Хий, шар, бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийн эсүүдийн 4-р компартментийн мембрант бүтцүүдийн депротонжуулах чадамжийн үзүүлэлтүүдийг харьцуулан тогтоосон судалгааны дүн

Бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл

залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан эсийг аваад 4-р компартментийн мембрант

бүтцүүдийн депротонжуулах чадамжийг – оксидаза тестээр тодорхойлоход уг

үзүүлэлт -31,5 + 0,01сек, шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга

давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр дээрхи үзүүлэлт 40,8 + 0,03сек, харин хийн

хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр -

38,0+ 0,012сек байгаа нь тогтоогдлоо. Бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын

тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан эсийг аваад 4-

р компартментийн мембрант бүтцүүдийн депротонжуулах чадамжийг - оксидаза

тестээр тодорхойлоход уг үзүүлэлт - 31,5 + 0,01сек болж, шарын хийсвэр билигдмэл

ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийнхээс 1,29 дахин

буурсан байгаа нь нэн сонирхолтой бөгөөд энэ нь ийм хэлбэршлийн хүмүүс дээр бадганы

ерөнхий кодчиллын тоон утга нэмэгдэх тутам 4-р компартментийн мембрант

бүтцүүдийн зүгээс гемаглобины молекулыг илүү их исэлдсэн буюу хүчилтөрөгчийг холбох

чадамж султай байдалд оруулан, тэр хэмжээгээр бүх компартмент дээр

хүчилтөрөгчийн парциаль даралт бууран,тэр хэмжээгээр ред потенциал нэмэгдэн,

исэлдэлтийн идэвхи сулран, тэр нь 2, 3-р компартмент дээр ханасан тосны хүчлүүд, ХС,

триглицерид, бага нягттай липопротейд ихсэхэд хүргэдэг болохыг харуулж байна. Учир

нь ангижирсан буюу Fe (II) хэлбэртэй гемаглобины молекулыг исэлдсэн буюу Fe (III)

хэлбэртэй гемаглобины молекулд шилжүүлэх тутам гемаглобины молекулын

хүчилтөрөгчийг холбох чадамж буурдаг (D.Voet Biochemistry, p.212.) болох нь илэрсэн юм.

Хоёрдугаарт: Хий, шар, бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийн эсүүдийн 4-р компартментийн мембрант бүтцүүдийн дахин протонжуулах чадамжийн үзүүлэлтүүдийг харьцуулан тогтоосон судалгааны дүн



бүтцүүдийн дахин протонжуулах чадамжийг – DPHH тестээр тодорхойлоход уг

үзүүлэлт - 0, 919+ 0,005 ед, шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга

давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр дээрхи үзүүлэлт 0,928+ 0,003 ед, харин хийн

хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр -

0,901 + 0,002 ед байгаа нь тогтоогдлоо. Шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын

тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан эсийг аваад 4-

р компартментийн мембрант бүтцүүдийн дахин протонжуулах чадамжийг – DPHH

тестээр тодорхойлоход уг үзүүлэлт - 0,928+ 0,004 ед болж, бадганы хийсвэр билигдмэл

ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийнхээс 1,1 дахин ихэссэн

байгаа нь нэн сонирхолтой бөгөөд энэ нь ийм хэлбэршлийн хүмүүс дээр шарын ерөнхий

кодчиллын тоон утга нэмэгдэх тутам 4-р компартментийн мембрант бүтцүүдийн

зүгээс тэр орчинд байгаа биологийн идэвхит нэгдлүүдийг ангижруулан - дахин

протонжуулах чадамж сулран, тэр хэмжээгээр эдгээр нэгдлүүд исэлдсэн буюу

депротонжсон төлөв байдалд удаан баригддаг болохыг харуулахын хамт тэр хэмжээгээр

нийт 4 компартмент дээр окси потенциал нэмэгдэн, ангижруулах идэвхи сулран, тэр нь

2, 3-р компартмент дээр ханаагүй тосны хүчлүүд, их нягттай липопротейд ихсэхэд

хүргэхийн зэрэгцээ ХС, триглицерид, бага нягттай липопротейд зэрэг ханасан хүчлүүд

харьцангуй багасахад хүргэдэг нь илэрсэн юм.

Гуравдугаарт: Хий, шар, бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийн эсүүдийн 4-р компартментийн мембрант бүтцүүдийн устөрөгчийн хэт ислийн прооксидант үйлдэлд тэсвэрт чанарын үзүүлэлтүүдийг харьцуулан тогтоосон судалгааны дүн



бүтцүүдийн устөрөгчийн хэт ислийн прооксидант үйлдэлд тэсвэрт чанарын

үзүүлэлтүүдийг тодорхойлоход тэсвэрт чанарын үзүүлэлт - 1,44+ 0,105 ед, шарын

хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр

дээрхи үзүүлэлт 1,48+ 0,032 ед,, харин хийн хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон

утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр -1,375 +0,032 ед, байгаа нь тогтоогдлоо.


залуу хүмүүс дээр уг үзүүлэлт - 1,44 +0,0 14 ед болж, шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий

кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийнхээс 1,1 дахин дээшилсэн

байгаа нь тогтоогдсон бөгөөд ийнхүү шарын хэлбэршлийн хүмүүс дээр шарын ерөнхий

кодчиллын тоон утга нэмэгдэх тутам 4-р компартментийн мембрант бүтцүүд дээр

ханаагүй холбоо олонтой тосны хүчил ихээр агуулсан , шингэн альфа төлөв давамгайлан,

үүнтэй холбоотойгоор мембраны тэсвэрт чанар сулардаг зүй тогтол байгаа нь

харагдаж байна.

Дөрөвдүгээрт: Хий, шар, бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийн эсүүдийн 1-р компартментийн редокси шугам дээр донатороор глюкоза ашиглагдан, Н, е чөлөөлөгдөж, НАДФ-ээс НАДФН үүсэх эрчмийг харьцуулан тогтоосон судалгааны дүн


залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан эсийг аваад 1-р компартментын редокси

шугам дээр дээр донатороор глюкоза ашиглагдан, Н,е чөлөөлөгдөж, НАДФ-ээс НАДФН

үүсэх эрчмийг тодорхойлоход уг үзүүлэлт- О минутанд 4,45-3 цагийн дараа 3,53+0,062

ед, 5 цагийн дараа 3,4 +0,022 ед болж, анхны О минуттай харьцуулахад донатор

зарцуулалтын хурд 1,26+0,0327ед болон 1,308+0,011 ед болж өсч байсан бол шарын

хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр

дээрхи үзүүлэлт О минутанд 4,603+0,072 ед, 3 цагийн дараа 3,607+0,139 ед 5цагийн

дараа 3,44 болж, анхны О минуттай харьцуулахад донатор зарцуулалтын хурд

1,27+0,032 ед болон 1,338 +0,112 ед болж нэмэгдэж, харин хийн хийсвэр билигдмэл

ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр дээрхи үзүүлэлт О

минутанд 4,627+0,937ед, 3 цагийн дараа 3,652+0,032 ед, 5цагийн дараа 3,501+0,778 ед

болж, анхны О минуттай харьцуулахад донатор зарцуулалтын хурд 1,26 +0,032 ед болон

1,32+0,027 ед болж нэмэгдэн, донатор зарцуулалтын хурд шарын хийсвэр кодчилол

давамгайлсан хүмүүс дээр хамгийн өндөр, бадганы хийсвэр кодчилол давамгайлсан хүмүүс

дээр хамгийн удаан түвшинд байгаа нь илэрсэн юм.


залуу хүмүүс дээр донатор зарцуулалтын хурд шарын хийсвэр кодчилол давамгайлсан

хүмүүс дээр хамгийн өндөр, бадганы хийсвэр кодчилол давамгайлсан хүмүүс дээр хамгийн

удаан түвшинд байгаагийн гол шалтгаан нь бадганы хийсвэр кодчилол давамгайлсан

хүмүүсийн эсүүдийн 1-р компартментийн редокси шугам дээр ангижирсан хэлбэртэй

НАДФН болон исэлдсэн хэлбэртэй НАДФ-ийн харьцаанд ангижирсан хэлбэртэй НАДФН-

ийн хувийн жин харьцангуй өндөрсч, донатор молекул болох глюкозаас Н, е сугаран

чөлөөлөгдөх хурд удааширч байгаагийн илрэл юм. Харин шарын хийсвэр кодчилол

давамгайлсан хүмүүсийн эсүүдийн 1-р компартментийн редокси шугам дээр ангижирсан

хэлбэртэй НАДФН болон исэлдсэн хэлбэртэй НАДФ-ийн харьцаанд исэлдсэн хэлбэртэй

НАДФ-ийн хувийн жин харьцангуй өндөрсч, донатор молекул болох глюкозаас Н,е сугаран

чөлөөлөгдөх хурд нэмэгдснээс донатор зарцуулалтын хурд өндөр байгаа нь тогтоогдсон

юм.

Тавдугаар: Хий, шар, бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүсийн эсүүдийн 1-р компартментийн редокси шугам дээрхи гол гол компонентүүдийн депротонжуулах чадамжийн үзүүлэлтүүдийг харьцуулан тогтоосон судалгааны дүн


залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан эсийг аваад 1-р компартментийн редокси

шугам дээрхи гол гол компонентүүдийн депротонжуулах чадамжийн үзүүлэлтүүдийг

тодорхойлоход уг үзүүлэлт - 42 сек, шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон

утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр дээрхи үзүүлэлт 40,2 +0,32 ед сек, харин

хийн хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс

дээр -39,3+0,932 ед сек байгаа нь тогтоогдлоо. Бадганы хийсвэр билигдмэл ерөнхий

кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл залуу хүмүүс дээр Target эсээр цусны улаан

эсийг аваад 1-р компартментийн редокси шугам дээрхи гол гол компонентүүдийн

депротонжуулах чадамжийн үзүүлэлтүүдийг тодорхойлоход уг үзүүлэлт - 42 +0,832 ед

сек болж, шарын хийсвэр билигдмэл ерөнхий кодчиллын тоон утга давамгайлсан эрүүл

залуу хүмүүсийнхээс 1,1 дахин буурсан байгаа нь ихээхэн сонирхолтой бөгөөд энэ нь ийм

хэлбэршлийн хүмүүс дээр бадганы ерөнхий кодчиллын тоон утга нэмэгдэх тутам 1-р

компартментийн редокси шугам дээрхи гол гол компонентүүд илүү их ангижирсан

төлөв байдалд шилжиж ирдэгийг харуулж байна.

Эрүүл залуу хүмүүс дээр “ХШБ” код тогтоосон дүн (М. Амбага 2003)

Тайлбар:

� Шарын харьцаа ихсэх тутамд мембранд ИНЛП буюу ханаагүй хүчил ихэсч,

БНЛП, холестерол зэрэг ханасан хүчил багасч, МТЧ дунд түвшинд,

мембраны ӨХИП дунд түвшинд байна.

� Бадганы харьцаа ихсэх тутам мембранд БНЛП, холестерол, триглицерид

ихэсч, МТЧ нэмэгдэж, мембранд ӨХИП

ИНЛП зэрэг ханаагүй хүчил бага байна.

� Хийн харьцаа ихсэх тутам мембранд ИНЛП, БНЛП, ХС аль аль нь буурч,

“ИНЛП+БНЛП”

суларч, ӨХИП ихэсч байна.

Энэ бол “шар → ханаагүй хүчил ихтэй

төлөв”, “хий → ханасан, ханаагүй хүчил багатай

баталж байна.

Эрүүл залуу хүмүүс дээр “ХШБ” код →→→→ “МБ - РОП 3 төлөв” кодын шилжилтийг (М. Амбага 2003)

Шарын харьцаа ихсэх тутамд мембранд ИНЛП буюу ханаагүй хүчил ихэсч,


мембраны ӨХИП дунд түвшинд байна.

рьцаа ихсэх тутам мембранд БНЛП, холестерол, триглицерид

ихэсч, МТЧ нэмэгдэж, мембранд ӨХИП-ын бүтээгдэхүүн буурч, мембранд

ИНЛП зэрэг ханаагүй хүчил бага байна.

Хийн харьцаа ихсэх тутам мембранд ИНЛП, БНЛП, ХС аль аль нь буурч,

“ИНЛП+БНЛП”-ийн нийлбэр багасч делипидизацийн шинж илрэн МТЧ эрс

суларч, ӨХИП ихэсч байна.

ханаагүй хүчил ихтэй α төлөв”, “бадган → ханасан хүчил ихтэй

ханасан, ханаагүй хүчил багатай γ төлөв” гэсэн шүтэлцээг хөдөлгөөнгүй

РОП 3 төлөв” кодын шилжилтийг

Шарын харьцаа ихсэх тутамд мембранд ИНЛП буюу ханаагүй хүчил ихэсч,


рьцаа ихсэх тутам мембранд БНЛП, холестерол, триглицерид

ын бүтээгдэхүүн буурч, мембранд

Хийн харьцаа ихсэх тутам мембранд ИНЛП, БНЛП, ХС аль аль нь буурч,

асч делипидизацийн шинж илрэн МТЧ эрс

ханасан хүчил ихтэй β

төлөв” гэсэн шүтэлцээг хөдөлгөөнгүй

Энэ л цаг үеэс эхлэн бидэнд

(ОҮАУ талаасаа ), логик үргэлжлэл болсон зураг № 1 дээр

нэрлэсэн “бүхэл, бүтэн, биеэ даасан шинжлэх ухааныг” бий болгохуйц багтаамжтай,

конус хэлбэрт танин мэдэхүйн орон зай байгаа нь мэдэгдэж

үзвэл ямар ч амьд эсийн амьд оршин тогтнохуйн “дотоод гол хөдөлгүүр”,

урьдчилсан нөхцөл нь:

а. Мембрант бүтэц юм байна.

б. Ийм мембрант бүтэц дээр байнга тасралтгүй явагдаж байдаг электрон, протоны

урсгал юм байна.

в. Мөн ийм мембрант бүтэц дээр тасралтгүй явагдаж байгаа электрон, протоны урсгал

дээр АТФ зэрэг макроэрг нэгдлүүдээ нийлэгжүүлэх үзэгдэл юм байна.

г. Нэгэнт л АТФ, НАДФН зэрэг ийм макроэнерги нэгдлээ амьд эс нийлэгжүүлж чадах юм

бол үүнийгэээ дагаад ген удамшихуй, мэдээлэл хүлээн авах, хариу урвал үзүүлэх,

биохувирал, биоэнергийн зэрэг эсэд зайлшгүй байх ёстой ү

явагдаж байх нөхцөл хар аяндаа тавигддаг юм байна гэсэн дүгнэлт байсан бөгөөд

Энэ л цаг үеэс эхлэн бидэнд “х, g”-ийн логик үргэлжлэл (УАУ талаасаа

ргэлжлэл болсон зураг № 1 дээр үзүүлсэн, бид “

тэн, биеэ даасан шинжлэх ухааныг” бий болгохуйц багтаамжтай,

йн орон зай байгаа нь мэдэгдэж эхэлсэн бөгөөд тэр

ямар ч амьд эсийн амьд оршин тогтнохуйн “дотоод гол хөдөлгүүр”,

а. Мембрант бүтэц юм байна.

Ийм мембрант бүтэц дээр байнга тасралтгүй явагдаж байдаг электрон, протоны


длүүдээ нийлэгжүүлэх үзэгдэл юм байна.

НАДФН зэрэг ийм макроэнерги нэгдлээ амьд эс нийлэгжүүлж чадах юм


биохувирал, биоэнергийн зэрэг эсэд зайлшгүй байх ёстой үйл ажиллагаа нь хэвийн


УАУ талаасаа ), S-ийн

лсэн, бид “s - NCM” гэж

тэн, биеэ даасан шинжлэх ухааныг” бий болгохуйц багтаамжтай,

эхэлсэн бөгөөд тэр дагуу авч

ямар ч амьд эсийн амьд оршин тогтнохуйн “дотоод гол хөдөлгүүр”, нэн чухал

Ийм мембрант бүтэц дээр байнга тасралтгүй явагдаж байдаг электрон, протоны


НАДФН зэрэг ийм макроэнерги нэгдлээ амьд эс нийлэгжүүлж чадах юм


йл ажиллагаа нь хэвийн


эдгээрийг нэгтгээд бид “мембран - редокси потенциалын гурван төлөвт шугам” хэмээн

анх удаа шинээр томьёолсон юм.

2. Энэ нээлтийн дагуу хий, шар, бадганы тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Бадганы тодорхойлолт: Хүний бие, хүний эс нэг бүрийн доторхи УАУ-д илүүтэй судлагдан илэрхийлэгдсэн -

аргын чанартай - МБ–ийн “мембран – редоксипотенциалын 3 төлөвт шугам” дээр s -

NCM” -ын 2-р хувилбартай харгалдсан - 9 дээр бетта төлөв↑, ред өндөр, АТФ, НАДФН

өндөр дулаан дунд үед хоёрдугаар гол хэсэг буюу билгийн чанартай - БМ, ММ, РММ,

ЛПМ, ПМ гэсэн - 5 гол мембрант бүтэц дээр явагддаг “ген удамшихуй”, “нийлэгжилт –

дахин нийлэгжилт”, “биохувирал”, “биоэнергийн”, “мэдээлэл – хариу урвал” гэсэн 5 гол

үйл ажиллагаанд өвөрмөц өөрчлөлт сэдээгдэн, БМ –ийн орчинд пурин (аденин, гуанин),

пиримидины (цитозин, тимин, урацил) суурь нийлэгжих болон ксантилат, инозинат NH2

холбоонд шилжих үзэгдэл АТФ-аар сайн хангагдаж, ДНХ-ийн репликаци, эсийн хуваагдал

хурдсах, рибосом – микросомын мембраны орчинд уураг нийлэгжих нүүрс ус, өөх тос

нийлэгжих үзэгдэл АТФ, НАДФН-аар сайтар хангагдах, митохондрийн мембраны орчинд

протоны градиентээс дулаан үүсэх үзэгдэл↓, харин АТФ, НАДФН нийлэгжих хурд↑,

плазмын мембраны орчинд Na+ ионы суваг нээгдэж, деполяризаци сэдээгдэн үйлийн

потенциал сэдээгдэх хурд суларч, холинорецепторын тонус нэмэгдэн, адренорецепторын

тонус буурах, реполяризаци идэвхижих, микросомын мембран дээр цитохром Р- 450-ийн

идэвхижлийн төвд исэлдсэн хэлбэрт Fe+++

(ох) багасч, биохувирал удаашрах, лизосом

переоксисомын мембраны орчинд О2•, Н2О2, ОН

• нь НАДФН хамааралтай үүсэх хурд

суларч, тэдгээр нь биеийн бойжилт ахих, шим хамгаалагдах (энерги хуримтлагдах)

биеийн дулаан буурах зэрэг үйлдлээр илэрч, УАУ-ы онолоор бол хүнд, хүйтэн, нойтон зэрэг

(Н+↑) билиг чанарыг биеийн гадна талд өөрийгөө төлөөлүүлэн үзүүлж, үүний улмаас

УАУ-д ус шороо хийсвэрлэгдсэн махбодоор буюу нэг шат гүнзгийрүүлэн тодруулан хэлбэл

бадган хийсвэрлэгдсэн томьёологдсон тэмдэгт үгээр “ус, шороо мэт хүнд, хүйтэн,

нойтон→ бадган” гэсэн адилтгалын дагууд илэрхийлэгдэж байгааг харуулсан буюу

“хүний бие = 10 гол тогтолцоот хэсэг + 4 гол компартмент хэсэг”-ийн “мембран -

редокси потенциалын 3 төлөвт шугам” хамааралт байдлын бетта төлөв, ред потенциал

өндөр, АТФ, НАДФН өндөр, дулаан сул гэсэн хувилбраар нөхцөлдөн, 4-р компартмент

дээр ангижирсан нэгдлүүд ихсэх,2-р компартмент дээр ИНЛП:БНЛП харьцаа багасах, 3-

р компартмент дээр альфа 30%:альфа10% харьцаа буурах үзэгдлүүдийг тусган кодолсон

онол, ойлголт, ухагдахуун юм.

Хийн тодорхойлолт: Хүний бие, хүний эс нэг бүрийн доторхи УАУ-д илүүтэй судлагдан илэрхийлэгдсэн -


NCM”-ын 3-р хувилбартай харгалдсан - 9 дээр гамма төлөв↑, ред окси сул, АТФ, НАДФН,

дулаан бага үед хоёрдугаар гол хэсэг буюу билгийн чанартай - БМ, ММ, РММ, ЛПМ, ПМ

гэсэн - 5 гол мембрант бүтэц дээр явагддаг “ген удамшихуй”, “нийлэгжилт – дахин

нийлэгжилт”, “биохувирал”, “биоэнергийн”, “мэдээлэл – хариу урвал” гэсэн 5 гол үйл

ажиллагаанд өвөрмөц өөрчлөлт сэдээгдэн, БМ – ийн орчинд пурин (аденин, гуанин),

пиримидины (цитозин, тимин, урацил) суурь нийлэгжих болон 5 гол үйл ажиллагаанд

өвөрмөц өөрчлөлт сэдээгдэн, БМ–ийн орчинд пурин, пиримидины суурийг нийлэгжүүлэхэд

шаардлагатай АТФ↓, дулаан↓, НАДФН↓ тетрагидрофолат↓, глутамат↓, глицин↓,

фосфорибозил - пирофосфат↓ болон ксан-тилат, инозинатын аминжих процесс

суларснаас ДНХ-ийн репликаци↓, эсийн хуваагдал↓, рибосом – микросомын мембраны

орчинд уураг, нүүрс ус, өөх тос, липопротеид, гликопротеид нийлэгжих үзэгдэл АТФ,

НАДФН, дулаанаар дутагдах, митохондрийн мембраны орчинд Н+, е

--ы урсгал↓, протон

үүсэлт↓, иймээс протоны градиент хамааралтай үүсдэг АТФ↓, НАДФН↓, дулаан↓,

плазмын мембраны орчинд явагдах “reception – meditation - responce” гэсэн 3 шатат

үзэгдлийн дэс дараалалт харилцан уялдаат байдал харьцангуй алдагдах байдал болон

микросомын мембраны орчинд явагдах эндоген нэгдлүүд, химийн нэгдэл, эмийн бодис

биохувиралд орох үзэгдэл НАДФН–аар дутагдах, лизосом, переоксисомын мембраны

орчинд О2•, Н2О2, ОН үүсэх үзэгдэл НАДФН-аар дутагдах байдал нь сэрэмтгий чанар

ихсэх, биеийн илч буурах, биеийн тамир тэнхээ буурах зэрэг үзэгдэлд хүргэн тэрээр УАУ-

ы онолоор бол хөнгөн, хөлбөрөнхий, сэрүүн, нүнжиггүй зэрэг билиг чанар, гадаад шинжийг

хүний биеийн гадна талд өөрийгөө төлөөлүүлэн үзүүлж, энэ нь угтаа хийн махбод, хийн

хийсвэр ухагдахууныг хий мэт хөнгөн, хөлбөрөнхий, сэрүүн, нүнжиггүй гэсэн адилтгалын

дагууд илэрхийлэгдэж байгааг харуулсан буюу “хүний бие = 10 гол тогтолцоот хэсэг + 4

гол компартмент хэсэг”-ийн “мембран - редокси потенциалын 3 төлөвт шугам”

хамааралт байдлын гамма төлөв, редокси сул, АТФ, НАДФН, дулаан сул хувилбраар

нөхцөлдөн, 4-р компартмент дээр оксигенжсэн болон ангижирсан нэгдлүүд аль аль нь

багасах,2-р компартмент дээр ИНЛП болон БНЛП багасах, 3-р компартмент дээр альфа

30% болон альфа10% багасах үзэгдлүүдийг тусган кодолсон онол, ойлголт, ухагдахуун

юм.

Шарын тодорхойлолт: Хүний бие, хүний эс нэг бүрийн доторхи УАУ-д илүүтэй судлагдан илэрхийлэгдсэн -


NCM”-ын 1-р хувилбартай харгалдсан - 9 дээр альфа төлөв↑, окси өндөр, АТФ, НАДФН

дунд, дулаан өндөр үед хоёрдугаар гол хэсэг буюу билгийн чанартай - БМ, ММ, РММ,

ЛПМ, ПМ гэсэн - 5 гол мембрант бүтэц дээр явагддаг “ген удамшихуй”, “нийлэгжилт –

дахин нийлэгжилт”, “биохувирал”, “биоэнергийн”, “мэдээлэл – хариу урвал” гэсэн 5 гол

үйл ажиллагаанд өвөрмөц өөрчлөлт сэдээгдэн, БМ-ийн орчинд пурин, пиримидины суурь

нийлэгжихэд шаардлагатай АТФ↓↑, НАДФН↓↑, тетрагидрофолат↓↑, глутамат↓↑,

глицин↓↑, фосфорибозил-пирофосфат↓↑, ксантилат, инозинат аминжих хурд↓↑ (дунд)

түвшинд орж эсийн хуваагдал ДНХ-ийн репликаци↓↑, рибосом – микросомын мембраны

орчинд липопротейд, гликопротейд уураг, нүүрс ус, өөх тос нийлэгжих үзэгдэл АТФ,

НАДФН-аар дунд түвшинд хангагдах, митохондрийн мембраны орчинд Н+, е

- урсгал,

протоны градиентээс дулаан үүсэлт↑ плазмын мембраны орчинд “reception – meditation -

responce” гэсэн 3 шатат үзэгдэл↑, микросомын мембраны орчинд эндоген нэгдэл, эмийн

болон хорт бодисууд хувиралд орох үзэгдэл исэлдсэн хэлбэрт цитохром Р-450 аар сайн

хангагдаж, лизосом – переоксисомын мембраны орчинд О2•, Н2О2, ОН үүсэх үзэгдэл

хурдасч, үүний улмаас биеийн илч нэмэгдэх, бодисын солилцоо эрчимжих сэрлийн процесс

хурдсах үзэгдлүүд нөхцөлдөн явагдаж, УАУ-ы онолоор бол хурц, халуун, хөнгөн зэрэг билиг

чанар, гадаад шинжийг тэрээр биеийн гадна талд өөрийгөө төлөөлүүлэн үзүүлж, үүний

улмаас УАУ-д гал гэсэн хийсвэрлэгдсэн махбодоор буюу нэг шат гүнзгийрүүлэн тодруулж

хэлбэл шар гэсэн хийсвэрлэгдэн томьёологдсон символ үгээр гал мэт халуун гэсэн

адилтгалын дагууд илэрхийлэгдэж байгааг харуулсан буюу “хүний бие = 10 гол

тогтолцоот хэсэг + 4 гол компартмент хэсэг”-ийн “мембран - редокси потенциалын 3

төлөвт шугам” хамааралт байдлын альфа төлөв, окси өндөр, АТФ, НАДФН дунд, дулаан

өндөр гэсэн хувилбартай нийцсэн 1-р компартмент дээрхи альфа төлөв, окси потенциал

ихсэлт хамааралтайгаар 4-р компартмент дээр оксигенжсэн нэгдлүүд ихсэх,2-р

компартмент дээр ИНЛП:БНЛП харьцаа нэмэгдэх, 3-р компартмент дээр альфа

30%:альфа10% харьцаа нэмэгдэх үзэгдлүүдийг тусган кодолсон онол, ойлголт, ухагдахуун

юм.

3. Энэ нээлтийн дагуу амьд эсийн тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Амьд эс нь биеийн хөндлөн тэнхлэг хэсэг дээр нөөцлөгдсөн хийгээд гадаад орчноос

ийлдэс,шингэн орчноор дамжуулан авагдсан донаторуудаас акцепторууд руу чиглэсэн

электрон (е-), протоны (Н

+) тасралтгүй урсгалыг бий болгох замаар АТФ, НАДФН,

дулааны энерги зэрэг нэн чухал хүчин зүйлүүдийг гарган авах, энэ урвалын үед үүссэн

зарим завсрын болон эцсийн бүтээгдэхүүнийг гадаад орчин руу ялгаруулахад нийцсэн

олон тооны өртөө бүхий “МБ-РОП 3 төлөвт шугам”, тэдгээрээс АТФ, НАДФН дулааны

энерги зэрэг нэн чухал хүчин зүйлүүдийг авч- “мэдээлэл-хариу урвалын”, “нийлэгжилт-

дахин нийлэгжилтийн”, “биохувирлын”, “биоэнергийн” гэсэн 5 гол үйл ажиллагаагаа

хэвийн гүйцэтгэхэд зохицсон 5 гол мембрант тогтолцоо (ММ, БМ, МиМ, ПМ, ЛПМ)-ноос

тогтсон, дийлэнхи тохиолдолд “нуклеозид+Р” гэсэн ерөнхий томъёо бүхий нэгдлүүдийн

оролцоотойгоор хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулж байдаг нэгдмэл зохицуулга бүхий амьд

биеийн бүтэц үйл ажиллагааны нэгж юм.

4. Энэ нээлтийн дагуу хүний биеийн бүтэц-үйл ажиллагааны шинэ загварчлалыг гаргасан нь

Хүний бие нь “Донатораас акцепторууд руу чиглэсэн электрон, протоны байнгын

урсгалтай холбоотойгоор оршин, АТФ, НАДФН, дулааны энерги, олон тооны

интермедиатуудыг нийлэгжүүлдэг ” олон дамжлагат мембран-редокси потенциалын 3

төлөвт шугамаас голлон тогтсон 1-р компартмент, 1-р компартментээс АТФ, НАДФН,

дулааны энерги болон олон тооны интермедиатуудыг авч бөөмийн, митохондрийн,

микросомийн, плазмийн, лизосом-переоксисомийн гэсэн 5 гол мембран дээрээ мэдээлэл-

хариу урвалын, бионийлэгжилтийн, биохувирлын, биоэнергийн, ген-удамшихуйн гэсэн 5 гол

биологийн ажлыг гүйцэтгэж байдаг 4-р компартмент, мөн 1 болон 4-р компартменттэй

байнгын холбоонд оршин, ийлдэс, шингэний орчин дахь донатор, акцептор-хүчилтөрөгч,

хүчил-шүлтийн тэнцвэр, иончлогдсон:үл иончлогдсон нэгдлүүдийн харьцаа,

исэлдсэн:ангижирсан нэгдлүүдийн тоон харьцаа, БНЛП:ИНЛП-ийн тоон харьцаа,

ХС:ИНЛП-ийн тоон харьцаа, ТГ:ИНЛП-ийн тоон харьцаа, ХС+ БНЛП+ ТГ-ийн нийлбэр,

АО:ӨХИП нэгдэлүүд, олон уун медиатор, цитокин,мессенжер молекулуудын тоо,

харьцааны тэнцвэрийг ханган оршдог 2-р компартмент, 1 болон 4-р компартменттэй

байнгын холбоонд оршиж, биеийн гадаргуугийн висцераль болон экстернал хэсэг дээр

харгалдан байрладаг, “альфа 10%:бетта 90%” болон “альфа 30%:бетта 70%”тосны

нэгдлүүдийн тоон харьцаагаар донатор хуримтлал-дулаан зохицуулгын үйл ажиллагаа нь

нөхцөлдөж байдаг 3-р компартмент 4 гол компартмент хэсгээс тогтохын зэрэгцээ

гадаад орчноос Н, е донатор, акцепторуудыг авч,боловсруулж, мономер хэлбэрт

хувиргаж, чөлөөлж, 1-р компартмент рүү entry хийх нөхцлийг нь хангаж өгдөг амьсгал,

зүрх судас, хоол боловсруулах эрхтнээс голлон бүрдсэн 1-р тогтолцоот хэсэг (А), 1-р

компартмент дээр үүссэн Н, е болон метаболитуудыг саарамагжуулах, гадаад орчин рүү

exit хийх нөхцлийг нь хангаж өгдөг ус эрдэс, хүчил-шүлтийн тэнцвэрийн тогтолцоо болон

бөөр,шээс ялгаруулах эрхтнээс голлон бүрдсэн 2-р тогтолцоот хэсэг (Б), дээрхи

компартмент хийгээд тогтолцоот хэсгүүдийг дараа дараагийн үр удамд дамжуулахад

нийцсэн үржихүйн эрхтний 3-р тогтолцоот хэсэг (В), биеийн хөдөлгөөн, тэнцвэрт

байдлыг хангадаг “булчин-шөрмөс-үе тулгуур эрхтний” 4-р тогтолцоот хэсэг (Г), харах, үнэрлэх, хүрэлцэхүй гэсэн мэдрэхүйн мэдрэлийг хангаж өгдөг 5-р тогтолцоот хэсэг

(Д), Т, В лимфоцит, макрофагаас тогтсон дархлааны хариу урвалын 6-р тогтолцоот

хэсэг (Е), хүний нэгэн биеийн хөгжлийг хангаж өгдөг 7-р тогтолцоот хэсэг (Ё ), тэдгээр

дээр зохицуулгын нөлөөллөө үзүүлдэг “мэдрэл-сэтгэхүйн” 8-р тогтолцоот хэсэг” (Ж) болон “эндокрин зохицуулгын 9-р тогтолцоот хэсэг” (Q), донаторууд исэлдэх, задрах үед

үүссэн зарим интермедиатуудаас нүүрс ус, уураг, липопротейдыг дахин нийлэгжүүлэн

аль ч тогтолцоот хэсэг, 4 гол компартментийн хэрэгцээг ханган, бүх төрлийн мембрант

бүтэц нөхвөрлөгдөх субстратуудыг бий болгож байдаг элэг-цөсний хүчил, билирубины

солилцоо-хоргүйжүүлэлт-бионийлэгжилт-онкос зохицуулгын 10-р тогтолцоот хэсгээс

тогтохын зэрэгцээ эдгээр тогтолцоот хэсгүүд болон компартментүүд нь 1, 4-р

компартмент дээрхи мембран-редокси потенциалын 3 төлөвт шугам шүтэлцээт

үзэгдлээс хамааран, хий, шар, бадганаар кодлогддог тухай хүний биеийн бүтэц үйл

ажиллагааны шинэ загварчлалыг бид гаргасан юм.

5. Энэ нээлтийн дагуу мембраны тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Мембрант байгууламж гэж:

Эсийн бөөмийн, лизосомын, митохондрийн, рибосом - микросомын, переоксисомын,

плазмын 5 гол мембрант бүтэц хэлбэрээр оршдог бөгөөд α, β, γ 3 төлөвтэй.

• Фосфолипид, холестерол, сфинголипидээс тогтсон, хоёрч давхарган бүтэцтэй,

гэхдээ уураг, нүүрс ус, макро – микроэлементийг заавал агуулсан.

• Мембран нь өөрөө Н, е-ы урсгал дээр АТФ, НАДФН, дулааны оролцоотойгоор

нийлэгжээд, эргээд өөрөө Н, е-ы урсгал АТФ, НАДФН, дулааныг бий болгодог.

• Эсийн мэдээлэл, эсийн хуваагдал, бодис – энергийн солилцоо гэсэн аль ч амьд эсийн

5 гол хэрэглээ буюу “мэдээлэл - хариу урвал”, “нийлэгжилт - дахин нийлэгжилт”,

“биоэнергийн”, ген удамшихуйн, биохувирлын үйл ажиллагаа хэвийн явагдах

боломжийг Н, е-ы урсгал, протоны градиент, АТФ, НАДФН, дулаанаар

тасралтгүй, найдвартай хангахад зохицсон “кофактор, ферментийн цогц” бүхий

эсийн бүтцийг ч үйл ажиллагааг ч бүрэн дүүрэн эзэлсэн, гадна нь ямар нэг

зохицуулга үлдэж хоцордоггүй том тогтолцоо юм.

7. Энэ нээлтийн дагуу мембраны альфа, бетта, гамма төлөвүүдийн тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Мембраны αααα төлөвийн тодорхойлолт:

• α төлөв гэдэг нь ханаагүй холбоо (- СН = СН -) ихтэй, Н+-ийн дутагдалтай,

иймээс донатораас Н, е чөлөөлөх, дулаан үүсгэх идэвхи өндөр, АТФ, НАДФН

• хуримтлуулах чадавхи дунд, NADH, FADH2-ийг бага, NAD•, FAD

•-ийг

ихээр

үүсгэдгээс

гэсэн бүтэцтэй нэгдлүүд эсэд ихээр үүсэх нөхцлийг бүрдүүлдэг, О2-ийн диффузи

өндөртэй, өөр дээрээ R•, RO2

•, RO

• гэсэн нэгдлүүдийг амархан (О2

÷, Н2О2, ОН

•) үүсгэдэг,

арахидонатыг амархан үүсгэж, О2-оор исэлдэхдээ ц.эндопереоксид, ПГ, лейкотриен,

липоксин, пироген, үрэвсэл өдөөгч липид, PAF-ийг ихээр үүсгэдэг, адренорецепторын

тонусыг↑, деполяризаци – Na+ ионы оролтыг хурдасгадаг↑, бүх төрлийн редуктаза

ферментийн идэвхийг сулруулдаг, харин бүх төрлийн оксидаза ферментийн идэвхийг ↑, I,

II reduced agent (НУ, АХ, ӨХ, NADH, FADH2)-ийг исэлдүүлдэг I, II oxidized agent болох

NAD•, FAD

•, O2-ийг эсэд ихэсгэж, исэлдэлт, дулаан ялгаралтыг хурдасган, улмаар I, II

reduced agent 0 - ийг багасгадаг зуурамтгай чанар↓ латераль диффузи, ротаци, флип -

флоп хөдөлгөөн өндөр↑, протоны градиент → АТФ шилжилт удаан ↓, харин протоны

градиент → дулаан шилжилт хурдан↑, ШҮШ↑, фосфолипаза↑, ЦОГ↑,

ÑÑ ÎNÑ Í Ñ Í

аденилатциклаза↑, оксипотенциал↑, NADPH оксидаза↑ ихтэй, ялангуяа митохондрийн

мембран хоорондын орон зайд цугларсан протоны градиентаа матрикс руу хурдан

шилжүүлж, дулаан үүсгэх замаар Н, е-ий шинэ шинэ урсгалыг сэдээж, ангижирсан

хэлбэртэй НАДН, ФАДН-ийг Н, е-оос хурдан чөлөөлж, амьд эсийг исэлдэлт - окси

потенциалын харьцангуй давамгайлсан орчинд байлгадаг төлөв юм. Иймээс “БОГ -

БОГГДСХТ” харьцаагаар авч үзвэл үүсээд бий болсон 3-4 миллиард жилийнхээ явцад

далдлаг “БОГ”-ийн үүргийг байнга гүйцэтгэж явсаар одоогоос 2000-3000 жилийн өмнө

эртний мэргэдийн мэдрэхүй, сэтгэхүйд тусч, “гетероморф трансформаци”-д орохдоо

“гал махбод”, “шар” гэсэн код үгээр БОГГДСХТ байдлаар кодчилогдсон харин ОҮАУ-д

одоогоос 30 жилийн өмнөөс нээгдэн, судлагдсаар байгаа төлөв юм.

Мембраны ββββ төлөвийн тодорхойлолт: β төлөв гэдэг нь ханасан холбоо ихтэй (- СН2 –

СН2 -), Н+--ийн илүүдэлтэй, иймээс донатораас Н, е чөлөөлөх дулаан үүсгэх идэвхи сул,

АТФ,НАДФН хуримтлуулах чадавхи өндөр,NAD•, FAD

•, NADP-ийг бага, харин NADH,

FADH2, NADPH-ийг ихээр үүсгэдгээс

гэсэн бүтэцтэй нэгдлүүд эсэд харьцангуй их хуримтлагдах нөхцлийг бүрдүүлдэг, О2-ийн

диффузи султай, ХИХ : О2÷, Н2О2, ОН

• багаар үүсдэг, NADPH – оксидаза↓, R•

, RO2•

нэгдлүүд, арахидонат, ц. эндопереоксид, ПГ, ТА, лейкотриен, липоксин, пироген липид,

үрэвсэл өдөөгч липид, PAF сул үүсдэг, холинорецепторын тонус↑, реполяризаци – К

+ ионы

гаралт↑, холинэстераза идэвхи↓, бүх төрлийн окидаза ферментүүдийн идэвхи↓, бүх

төрлийн оксидаза ферментийн идэвхи↓, I, II reduced agent-ийг (АХ, ӨХ, НУ, NADH,

FADH2) исэлдүүлдэг I, II oxidized agent болох NAD•↓, FAD

•↓, O2↓, учраас I, II reduced

agentууд эсэд ихээр хуримтлагдах нөхцөл тавигддаг, протоны хяналт↑, протоны

градиент↑, дулаан үүсэлт↓, протоны градиент → АТФ шилжилт өндөр↑, протоны

градиент → дулаан шилжилт↓, зуурамтгай чанар↑, ХИШ↑, фосфолипаза↓, мембраны

латераль диффузи↓, ротаци↓, флип - флоп↓, редпотенциал↑ ихтэй, ялангуяа

митохондрийн мембран хоорондын орон зайд цугларсан протоны градиентаа матрикс

руу удаан шилжүүлж, дулаан үүсэлтийг хязгаарлах замаар Н, е-ий шинэ шинэ урсгалыг

хориглож, ангижирсан хэлбэртэй НАДН, ФАДН-ийг Н, е-оос удаан чөлөөлж, амьд эсийг

ангижралт - ред потенциалын харьцангуй давамгайлсан орчинд байлгадаг төлөв юм.

Иймээс “БОГ - БОГГДСХТ” шүтэлцээгээр авч үзвэл үүсээд 3-4 миллиард жил

болсон явцдаа байнга далдлаг БОГ-ийн үүрэг гүйцэтгэж явснаа, харин одоогоос 2000 -

3000 жилийн өмнө эртний мэргэдийн мэдрэхүй, сэтгэхүйд тусч, “гетероморф

трансформаци”-д орохдоо “ус, шороо махбод”, “бадган” гэсэн үгээр БОГГДСХТ

байдлаар кодчилогдсон, ОҮАУ-д одоогоос 30 жилийн өмнө мэдэгдэн судлагдсаарбайгаа

төлөв юм.

ÑÍ2 ÑÍ2Ñ ÎÍÑ N

Мембраны γγγγ төлөвийн тодорхойлолт

Мембраны γ төлөв нь ханасан (- СН2 – СН2 -), ханаагүй (- СН = СН -) холбоо аль

аль нь багатай, редоксипотенциал султай, иймээс Н ,е чөлөөлөх, нэгдүүлэх, дулаан, АТФ,

НАДФН үүсгэх идэвхи сул, NAD•↓, FAD

•↓, NADH, FADH2, NADPH, АТФ аль аль нь

багатай, бусад молекул, метаболитыг исэлдүүлэх

(хэлбэрт оруулах) болон ангижруулах

хэлбэрт оруулах) идэвхи султай, ханаагүй ФЛ-ийг бага агуулдаг учир түүнээс

арахидонат, ц.эндопереоксид, ПГ, лейкотриен, липоксин, PAF, пироген, халууруулах,

үрэвсэл, өвдөлт сэдээх үйлдэлтэй сигнал липид ↓, IP3, DAG сул үүсдэг, редуктаза ба

оксидаза ферментүүдийн аль, алиных нь идэвхи ↓, Н+, е

—ийг зөөх хурд нэн сул ↓ , ялангуяа

митохондрийн мембран хоорондын орон зайд цугларах протоны градиентын хэмжээ

багатай, түүгээр нөхцөлдөн АТФ, НАДФН, дулааныг сул үүсгэдэг төлөв юм. Иймээс

“БОГ - БОГГДСХТ” шүтэлцээний дагууд авч үзвэл үүссэн, төгөлдөржсөн 3 - 4 миллиард

жилийн явцад байнга далдлаг “БОГ”-ийн үүрэг гүйцэтгэж явсаар харин одоогоос 2000-

3000 жилийн өмнө эртний мэргэдийн мэдрэхүй, сэтгэхүйд тусч, “гетероморф

трансформаци”-д орохдоо “хий махбод”, “хий” гэсэн үгээр БОГГДСХТ байдлаар

кодчилогдсон төлөв юм.

7. Энэ нээлтийн дагуу редокси шугамын тодлорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Редокси шугамын тодорхойлолт

Амьд эсийн мембран - редокси потенциалын 3 төлөвт шугам гэдэг нь амны хөндийгөөс

эхэлсэн хоол боловсруулах тогтолцоогоор дамжуулан Н, е донаторуудаа авдаг, хамрын

хөндийгөөс эхэлдэг амьсгалын тогтолцоогоор дамжуулан Н,е акцепторуудаа авдаг,

аортоор эхэлсэн зүрх судасны тогтолцоогоор “хэрэглэгч” эсүүд рүү Н, е донатор:

акцепторуудаа зөв харьцаагаар “нийлүүлж”, эс нэг бүрийн доторхи (голдуу

митохондрийн мембран дээр) бүх төрлийн витаминуудаас АТФ, НАДФН

хамааралтайгаар бий болсон кофакторуудын оролцоотойгоор, редуктаза : оксидаза,

лигаза, лиаза, гидролаза, трансфераза, изомераза ферментийн үйлдлээр Н, е –ийг нүүрс

ÑNCÑ Í Ñ ÍC O

C OÍ N CÑ Í 2 Ñ Í 2

уснаас гликолизийн, аминхүчлээс исэлдэн деаминжилтийн, тосны хүчлээс бетта

исэлдэлтийн зам дээр чөлөөлж, эсвэл ацетил коэнзим, пируват, сукцинил коэнзим гэсэн

кетохүчлүүдэд Н, е –ийг нийлүүлж амин хүчил, нүүрс ус, тосны хүчлийг нийлэгжүүлэн

бий богодог, аминхүчил + АТФ замаар уураг нийлэгжүүлддэг, глюкоза + АТФ замаар

гликоген нийлэгжүүлдэг, илүүдэл Н, е-оо НСL-д хувирган, ходоодонд хоол боловсруулах

энзим идэвхижихэд ашиглах, бөөрний сувганцар дээр натрийн ионтой солилцоо хийж

биеэс гаргах, эсвэл Н, е-оо усны молекулд хувирган, протонжих урвал дээр (Кребс цикл)

донатор болгон ашиглах, эсвэл Н2С03, НС03- д хувирган, пиримидины суурь болон

малонил коэнзим нийлэгжүүлэх урвалд хийгээд хүчил: шүлтийн тэнцвэр бий болгох урвалд

ашиглах, 5 гол мембран дээрээ альфа, бетта, гамма төлвүүдийг бий болгон, түүгээрээ

дамжуулан редокси шугамыг идэвхижүүлэх, бууруулах резонанс нөлөөллийн орчныг

бүрдүүлдэг, мөн уг шугамын гол резанотор хүчин зүйл болгож Төв мэдрэлийн тогтолцоо,

гипофиз - гипоталамусийн тогтолцоо, симпатик, парасимпатик мэдрэлийн тогтолцоо,

дотоод шүүрлийн тогтолцоо (бамбай булчирхайгаас ялгардаг тироксин гормон нь альфа

төлвийг, глюкокортикойд гормон нь бетта төлвийг, адреналин нь мөн альфа төвийг

мембран дээр бий болгодог)-гоо ашигладаг, өөр дээрээ бий болгосон АТФ, НАДФН,

дулаанаа (энерги) ашиглан (С6Н1206 = энерги + Н20 + СО2) - 5 гол мембранд харгалдан

явагддаг 5 гол үйл ажиллагааг хэвийн явуулж байдаг - хүний биеийг дэлхийтэй зүйрлэвэл:

нэг жижигхэн подстанци шиг биш, дэлхийг бүхэлд нь хангадаг power station хэлбэртэй

нэн том тогтолцоо юм.

Редоксипотенциалын 3 төлөвт шугамын тодорхойлолт

1. Редоксипотенциалын 3 төлөвт шугам гэдэг нь → Н+, е

- -ийн тасралтгүй урсгалыг бий

болгодгоороо амьд оршин тогтнохуйн үндсийг хангаж, органик бус (амьгүй) молекулууд

нь амьд молекулуудад эргэлтгүй хувирч шилжсэн «зааг» эхлэлийг 3-4 тэрбум жилийн

өмнө манай ертөнц дээр тавьж, тасралтгүй оршин тогтнож ирсэн

2. Голдуу «мембран тосны хоёрч давхаргын гүн»-д байрласан НАD; ФАD; НАDФ;

убихинон, витамин С, витамин К, цитохром С зэрэг Н+, е

- зөөгч тогтолцоотой.

3. Энэ үед үүсдэг АТФ, НАДФН гэсэн молекулаараа дамжуулан ( яг л цахилгааны урсгал

дээр бүх цахилгаан хэрэгслүүд ажилладаг шиг) эсийн “мэдээлэл - хариу урвал”, “ген-

удамшихуй”, “биоэнерги”, “биохувирал”, “нийлэгжилт - дахин нийлэгжилтийн” гэсэн 5

гол үйл ажиллагаа, 5 гол хэрэглээг хангаж өгдөг.

3. Урвалын гол стехиометри нь:” 1, 2 reduced agent-ийн I, II oxidized agent→ I,II oxidized

product + I, II reduced product» гэсэн хувилбартай.

4. I oxidized agent-ийн үүргийг гол төлөв НАD, ФАD, НАDФ, II oxidized agent - ийн үүргийг

О2 гүйцэтгэдэг, I II reduced agent-ийн үүргийг нүүрс ус (глюкоза), амин хүчил, өөх тос, II

reduced agent - ийн үүргийг глицеральдегид – 3 фосфат (гликолиз дээр), глюкоза-6

фосфат, 6 фосфоглюконат (пентозо - монофосфатын мөчлөг дээр), НАДН, ФАДН

(митохондри дээр ) гүйцэтгэдэг.

5. Редокси урвал бүрэн явагдсаны үр дүн нь, гол нь АТФ, дулаан, НАDФН болон нэмээд

СО2, усны молекул бий болсноор илэрдэг.

6. Мембраны β төлөвийн давамгайллын нөлөөгөөр I, II reduced agent ихэсч I, II oxidized

agent багасах нь «ред потенциал» ихсэхэд, мембранд α төлөв ихэссэний нөлөөгөөр I, II

oxidized agent нэмэгдэн I, II reduced agent харьцангуй багасах нь оксипотенциал ихсэхэд,

мембранд γ төлөв давамгайлах үед I, II reduced болон oxidized agent хоёулаа багасах нь

редокси сулрахад хүргэдэг онцлогтой нарийн нийлмэл амин чухал бүтэц, том тогтолцоо

юм.

8. Энэ нээлтийн дагуу анагаах ухааны гуравдахь шинэ тогтолцоог бий болгож, тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь 1-р тодорхойлолт: Үүсэл, хөгжлийн 2000 жилийн түүхтэй, вата, каппа, питта, лүн, ти, бадган, хий,

шар, бадган, инь янь, таван махбодын гэсэн сонгодог онолуудтай бөгөөд дотроо

Аюурведийн, Түвд, Монголын Хятадын гэсэн чиглэлүүд бүхий “Дорно дахины уламжлалт

анагаах ухааны онол, оношлогоо,эмчилгээний аргуудыг “өөрсдийг” нь судалгааны нэг

обьект болгон авч байгаад, танин мэдэхүйн цоо шинэ тайлалд оруулан судалдаг буюу

УАУ-д хүний биеийн бүтэц - үйл ажиллагааг, өргөн утгаараа бол амьд эсийн бүтэц - үйл

ажиллагааг “х + g + s = амьд эсийн эрүүл оршихуйн үндэс, түүний эмгэг өөрчлөлтийн

мөн чанар, тэдгээрийн оношлогоо, эмчилгээ” гэсэн тэгшитгэлийн дагууд “х + g...”-ийн

хүрээнд халуун, хүйтэн зэрэг g хэлбэрт билиг чанар, таван махбод, ХШБ зэрэг х хэлбэрт

хийсвэр кодоор яаж кодлон, илэрхийлж, анагаах ухааны том тогтолцоог бий болгосны

гүн ухааны үндэслэлийг нь тэдгээрийн ОҮАУ-ы үзэл баримтлалтай “огтолцон шүтэлцдэг

“s –NCM” цэг дээр нь буюу эсийн бүтэц-үйл ажиллагааны шинэ загварчилал, хүний

биеийн бүтэц-үйл ажиллагааны шинэ загварчилал дээр судалдаг, тодруулж хэлбэл “s –

NCM”–ийг олохдоо нэгдүгээрт: УАУ-аас х болон g-ийн холбогдолтой мэдээллийг авч

ашиглах замаар хоёрдугаарт: ОҮАУ-аас s - today хүрээний мэдээллийг нь авч ашиглах

замаар тэдгээрийн аль алинд нь огт байдаггүй “s – NCM” гэсэн цоо шинэ үзэл

баримтлалыг эсийн бүтэц - үйл ажиллагааны шинэ загварчилал, хүний биеийн бүтэц - үйл

ажиллагааны шинэ загварчилал дээр гаргачихаж байгаад, энэ “s – NCM” - ийгээ УАУ-ы

х, g хэлбэрт мэдээлэл болон ОҮАУ-ы s - today хэлбэрт мэдээллүүдийн хоорондох

“огтлолцох цэг “болгон аваад, нэг талаас” УАУ-ы мөн чанарыг олж хардаг” цэг, нөгөө

талаас ОҮАУ-ы эрэмбэлэгдээгүй мэдээллийг эрэмбэлэн оруулж байршуулдаг цэг болгон

ашиглан, тэдгээрийн нийцэл - интеграцийг гаргадаг, 20 - 30 жилийн түүхтэй, “х + g + s

NCM = амьд эсийн эрүүл оршихуйн үндэс, түүний эмгэг өөрчлөлтийн мөн чанар,

тэдгээрийн оношлогоо, эмчилгээ” гэсэн хувилбараар тэгшитгэлийн бүрэн дүүрэн

бодолтыг s- NCM-ийн шинэ шийдлээр хийж чадсан шинжлэх ухааны цоо шинэ чиглэлийг

анагаах ухааны гуравдахь тогтолцоо NCM (newly coded medicine) гэж бид томъёолон

илэрхийлдэг.

Дээрхи зурган дээр NCM анагаах ухаан нь х, g хэлбэрт танин мэдэхүйн тайлал дээр

суурилан бий болсон УАУ-ы онол, оношлогоо, эмчилгээний аргын s - NCM түвшин дэхь

дутуу байдлыг бүрэн болгож, түүний УАУ-ы 21-р зуун дахь логик үргэлжлэл болж гарч

ирсэн, болон мөн NCM анагаах ухаан нь s - хэлбэрт танин мэдэхүйн тайлал дээр

суурилан бий болсон ОҮАУ-ы онол, оношлогоо, эмчилгээний аргын s - NCM түвшин дэхь

дутуу байдлыг бүрэн болгож, түүний УАУ-ы 21-р зуун дахь логик үргэлжлэл болж гарч

ирсэн болохыг зураглан харуулсан бөгөөд S - ээс s - NCM гэсэн ахиц дэвшлийг бид

эрэмбэлэлтийн аргаар гүйцэтгэсэн бол харин х, g-ээс s-NCM гэсэн томоохон алхмыг

хийж, энд байсан “цагаан хоосон орон зайг” шинжлэх ухаанчаар нөхөн гүйцэд болгох

ажлыг бид арай өөр аргаар буюу эрэл хайгуул, сорил туршилтын арга зүйгээр

гүйцэтгэсэн юм.

Гэхдээ энэ хоёр аргачлал өөр хоорондоо нарийн холбоотой бөгөөд УАУ-ы х, g-ээс s -

NCM –ийг олоход илрүүлсэн зүй тогтлуудыг орчин үеийн анагаах ухааны S хэлбэрт

мэдээллийг s - NCM болгон эрэмбэлэхэд давхар ашигласан юм.

2-р тодорхойлолт: “х + g + s – NCM = амьд эсийн эрүүл оршихуйн үндэс, түүний эмгэг өөрчлөлтийн

мөн чанар, тэдгээрийн оношлогоо, эмчилгээ” гэсэн тэгшитгэлийн s - NCM-ийг олох

судалгаандаа уг тэгшитгэлийн эхний 2 үе шатны гишүүний бодолтын зөв шийдлийг х, g-

гэсэн хувилбараар эргэлзээгүй гаргаад авчихаж чадсан Уламжлалт анагаах ухааны онол

арга зүйгээс байнга санаа авч, эдгээр х, g - хэлбэрт сонгодог УАУ-ы мэдээллийг эсийн

бүтэц - үйл ажиллагааны шинэ загварчилал, хүний биеийн бүтэц - үйл ажиллагааны шинэ

загварчилалын сураг дүр буюу s-NCM-ийн “сураг дүрийн гол загвар” болгон ашигладаг,

харин уг тэгшитгэлийн s - д хамаарагдах бодолтын зөв шийдлийг орчин үеийн анагаах

ухааны онол, арга зүй, оношлогоо, эмчилгээний аргуудаас санаа авч, тэдгээрийн

хоорондох харилцан нийцлээ олдог “огтлолцох цэг”-ийг амьд эсийн дотоод зохицуулгын

түвшинд эсийн бүтэц - үйл ажиллагааны шинэ загварчилал, хүний биеийн бүтэц - үйл

ажиллагааны шинэ загварчилал дээр “одоо нийтээр баримтлаад байгаа s - today хэлбэрт

эрэмбэлэгдээгүй - мэдээллийг хэвээр нь ашиглах гэж оролдон, мухардалд ордог аргаар

биш”, харин тэдгээрийг эрэмбэлэн, “s - NCM-” хэлбэрт нарийсган оруулсан шинэ

шийдлийн дагууд гаргаж, тэр огтлолцох цэг дээрээс 3000 жилийн түүхтэй Дорно

дахины УАУ-ы онол, оношлогоо, эмчилгээний аргуудын мөн чанарыг 21-р зууны шинжлэх

ухааны тэргүүний онол, үзэл баримтлалын өндөрлөгөөс “х + g + s - NCM” гэсэн бүтэн

шийдлээр дахин тодруулан авч үзэх замаар 21-р зууны шинжлэх ухааны тэргүүний онол,

үзэл баримтлалаар 3000 жилийн түүхтэй Дорно дахины УАУ-ы онол арга зүйн үүднээс

тайлах, тайлбарлах бололцоог бий болгон, амьд эсийн тухай анхны үзэл баримтлал,

тэдгээрийн кодчиллыг энэ хоёр анагаах ухааны аль нь ямар арга зүйгээр, ямар судалгааны

аргаар, ямар хэлбэрээр бий болгосон бэ? гэсэн сонирхолтой атлаа нэн хариуцлагатай

асуудлыг тандан судалж хариулт өгдөг, “УАУ 30% + ОҮАУ 30% + 40% цоо шинэ

шийдэл” гэсэн танин мэдэхүйн багтаамжтай, хүн төрөлхтний анагаах ухааны загвар

болсон анагаах ухааны 3 дахь цоо шинэ чиглэлийг NCM гэнэ, үүнийг судалдаг шинжлэх

ухааныг уламжлалт анагаах ухаан судлал гэнэ.

9. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах үзэгдэл, түүний ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлтийг баталсан мембран,электрон,протоны зохицуулгын түвшингийн судалгааны дүнгүүд

Туршлагын амьтад дээр явагдсан судалгаагаар:

1. Туулайд динитрофенолоор үүсгэгдсэн мембраны альфа төлөв-окси потнциалтын ихсэлт хамааралт “протоны алдагдагдал” үзэгдлийн үед биеийн дулаан нэмэгдэж,

НАДФН үүсэх эрчим багасан, гемоглобины молекулийн исэлдүүлэх чадамж ихсэн,

2-р болон 4-р компартментийн ред:окси харьцаа буурч, мембран-редокси

потенциалын 3 төлөвт шугамын “чөлөөт радикал хэлбэрт молекулыг

протонжуулах чадамж сулран, 2-р компартмент дээр агуулагдах депротонжсон

нэгдлийн агууламж нэмэгдэж, 1-р компартмент - мембран-реокси потенциалын 3

төлөвт шугамын мембрант бүтцийн тэсвэрт чанар буурч, 2-р компартмент дээр

ИНЛП-ийн тоо хэмжээ нэмэгдэн, 1-р компартмент дээр глюкозийн молекул

ашиглагдах эрчим нэмэгдэж, 2-р компартмент дээр глюкозийн молекулын

ашиглалт хурдсан, 4-р компартмент болох 5 гол мембрант бүтцийн орчинд

исэлдсэн метаболитууд нэмэгдэн, УАУ-ы онолоор бол шарын хурц, халуун билиг

чанар, шараар кодлогдсон төлөв байдал сэдээгдэж байгаа нь тогтоогдсон юм. 2. Туулайд динитрофенолоор үүсгэгдсэн мембраны альфа төлөв-окси потенциалын

ихсэлт хамааралт “протоны алдагдагдал” үзэгдлийн үед 1 ба 2-р

компартментийн хоорондын орчилд ИНЛП зэрэг ханаагүй фосфолипидийн хувийн

жин ихэсч, ХС, ТГ, БНЛП-ийн агууламж бууран, 1-р компартмент болох мембран-

редокси потенциалын 3 төлөвт шугам дээр шингэн альфа төлөв, окси потенциал

давамгайлж, УАУ-ы онолоор бол шарын хурц, халуун, халуун тослог билиг чанар,

шараар кодлогдсон төлөв байдал сэдээгдэж байгаа нь тогтоогдсон юм.

3. Туулайд ротеноноор үүсгэгдсэн мембраны бетта төлөв-ред потенциалын ихсэлт хамааралт “протон, электроны” НАДН-аас коэнзим Q рүү чиглэгдсэн урсгалын

саатал сэдээгдсэн үзэгдлийн үед биеийн дулаан болон НАДФН үүсэх эрчим бууран,

гемоглобины молекулийн исэлдүүлэх чадамж суларч, 2-р болон 4-р компартментийн

ред:окси харьцаа нэмэгдэн, мембран-реокси потенциалын 3 төлөвт шугамын

“чөлөөт радикал хэлбэрт молекулыг протонжуулах чадамж эрчимжиж, 2-р

компартмент дээр агуулагдах депротонжсон нэгдлийн агууламж багасан, 1-р

компартмент буюу мембран-реокси потенциалын 3 төлөвт шугамын мембрант

бүтцийн тэсвэрт чанар нэмэгдэж, 1-р компартмент болон 2-р компартмент дээр

глюкозийн молекул ашиглагдах эрчим сулран, 2-р компартмент дээр глюкозийн

молекулын ашиглалт удааширч, 4-р компартмент болох 5 гол мембрант бүтцийн

орчинд ангижирсан метаболитууд нэмэгдэн, УАУ-ы онолоор бол бадганы хүнд,

хүйтэн билиг чанар, бадганаар кодлогдсон төлөв байдал сэдээгдэж байгаа нь

тогтоогдсон юм.

4. Туулайд ротеноноор үүсгэгдсэн мембраны бетта төлөв-ред потенциалын ихсэлт хамааралт протон, электроны “НАДН-аас коэнзим Q рүү чиглэгдсэн урсгалын

саатал” сэдээгдсэн үзэгдлийн үед, 1 ба 2-р компартментийн хоорондох орчилд

ИНЛП зэрэг ханаагүй фосфолипидийн хувийн жин багасч, ХС, ТГ, БНЛП-ийн

агууламж нэмэгдэн, 1-р компартмент болох мембран-редокси потенциалын 3

төлөвт шугам дээр хатуу бетта төлөв, ред потенциал давамгайлж, УАУ-ы

онолоор бол бадганы хүнд, хүйтэн, хүйтэн тослог билиг чанар, бадганаар

кодлогдсон төлөв байдал сэдээгдэж байгаа нь тогтоогдсон юм.

5. Туулайд динитрофенолоор үүсгэгдсэн мембраны альфа төлөв-окси потенциалын ихсэлт хамааралт “протоны алдагдагдал” үзэгдлийн хожуу үед буюу судалгааны

28 дахь хоногоос эхлэн uncoupling үзэгдлийн улмаас АТФ багасан, үүний улмаас

протоны АТФ-аза ферментийн идэвхи сулран, дан болж салсан протоныг мембран

хоорондын зай руу шахах хүч эрс бууран, slip redox үзэгдэл сулран, хийн

хөнгөн,хөлбрөнхий билиг чанар, хийн кодчилол илэрч байгаа нь тогтоогдсон юм .

6. Туулайд ротеноноор үүсгэгдсэн мембраны бетта төлөв-ред потенциалын

ихсэлт хамааралт протон, электроны “НАДН-аас коэнзим Q рүү чиглэгдсэн урсгалын саатал” сэдээгдсэн үзэгдлийн хожуу үед 2-р компартмент дээр ИНЛП-ийн агууламж бууран, ИНЛП-ийн зүгээс үзүүлдэг БНЛП болон ХС, ТГ-ийг багасгадаг идэвхи сулран, бадганы хүнд, хүйтэн тосдог билиг чанар, бадганы кодчилол улам тод илэрч байгаа нь тогтоогдсон юм.

7. Туулайд динитрофенолоор үүсгэгдсэн мембраны альфа төлөв-окси потенциалын ихсэлт хамааралт “протоны алдагдагдал ” үзэгдлийн хожуу үед буюу судалгааны

28 дахь хоногоос эхлэн 2-р хийгээд 4-р компартмент дээр БНЛП болон ИНЛП-ийн агууламж бууран хийн хөнгөн,хөлбрөнхий билиг чанар,хийн кодчилол илэрч

байгаа нь тогтоогдсон юм.

8. Туулайд ротеноноор үүсгэгдсэн мембраны бетта төлөв-ред потенциалын ихсэлт хамааралт протон, электроны “НАДН-аас коэнзим Q рүү чиглэгдсэн урсгалын саатал” сэдээгдсэн үзэгдлийн 8 дахь хоногоос эхлэн 2-р хийгээд 4-р

компартмент дээр БНЛП-ийн агууламж эрс нэмэгдэн, бадганы хүнд, хүйтэн тосдог билиг чанар, бадганы кодчилол улам тод илэрч байгаа нь тогтоогдсон юм.

Эрүүл залуу хүмүүс дээр явагдсан судалгаагаар:

1. Мембраны альфа төлөв-окси потнциалтын ихсэлт хамааралт протоны урсгалын

хурдны “эрчимтэй” хэлбэршил, протоны алдангийн харьцангуй өндөр утга, биеийн захын

байрлал дээрхи ханаагүй тосны хүчлийн харьцангуй өндөр агууламж, биеийн хөндлөн

тэнхлэгийн төв байрлал дээрхи ханасан тосны бодисын хувийн жингийн бага утга нь

шарын билигдмэл кодын өндөр утгатай тохирдог нь тогтоогдсон юм.

2. Мембраны бетта төлөв-ред потенциалтын ихсэлт хамааралт протоны урсгалын

хурдны “удаан” хэлбэршил, протоны алдангийн харьцангуй бага утга, биеийн захын

байрлал дээрхи ханаагүй тосны хүчлийн харьцангуй бага агууламж, биеийн хөндлөн

тэнхлэгийн төв байрлал дээрхи ханасан тосны бодисын хувийн жингийн өндөр

утга,мембраны тэсвэрт чанарын өндөр утга нь бадганы билигдмэл кодын өндөр

утгатай тохирдог нь тогтоогдсон юм.

3. Мембраны гаммa төлөв-редокси потенциалтын сулралт хамааралт протоны

алдангийн харьцангуй өндөр утга, биеийн захын байрлал дээрхи ханаагүй тосны хүчлийн

болон биеийн хөндлөн тэнхлэгийн төв байрлал дээрхи ханасан тосны бодисын хувийн

жингийн сул утга,мембраны тэсвэрт чанарын бага утгатай хийн билигдмэл кодын

өндөр утга нийцдэг нь тогтоогдсон юм.

4. Мембраны бетта төлөв-ред потенциалтын ихсэлт хамааралт протоны алдангийн

бага түвшин бүхий хүмүүс дээр биеийн төв байрлал дээр тосны ханасан хүчлийн

хуримтлал өндөр-мембраны тэсвэрт чанарын үзүүлэлт өндөр-биеийн гадаргуу дээр хөндлөн тэнхлэг хэсгийн захын байрлал дээр тосны ханаагүй хүчлийн хуримтлал бага гэсэн төлөв байдал давамгайлж, тэр хэмжээгээр бадганы ХБ код өндөр байдаг нь тогтоогдсон юм.

5. Мембраны альфа төлөв-окси потнциалтын ихсэлт хамааралт протоны алдангийн

дунд түвшингийн үзүүлэлт бүхий хүмүүс дээр биеийн төв байрлал дээр тосны ханасан

хүчил хуримтлагдал дунд түвшинд, биеийн гадаргуу дээр хөндлөн тэнхлэг хэсгийн захын байрлал дээр тосны ханаагүй хүчлийн хуримтлал өндөр гэсэн төлөв байдал давамгайлж, тэр хэмжээгээр шарын ХБ код өндөр байда нь тогтоогдсон юм.

6. Мембраны гамма төлөв-редокси потенциалтын сулралт хамааралт протоны

алдангийн өндөр түвшин бүхий хүмүүс дээр биеийн төв байрлал дээр тосны ханасан

хүчлийн хуримтлал бага, мембраны тэсвэрт чанар нэн сул гэсэн төлөв байдал давамгайлж, тэр хэмжээгээр хийн ХБ код өндөр байдаг зэрэг нь тогтоогдож, “ХШБ-

мембран, редокси потенциалын 3 төлөвт шугам” шинэ санааг бид эрүүл залуу хүмүүс

дээр баталсан юм.

11. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлт ба гадаадын зарим судалгааны дүн

А. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол дахь

кодчилол шинэ нээлтийн гол тулгуур ойлголт болох ”ген (генотип) - энзим - субстрат -

гадаад шинж (фенотип - хүний биеийн 20 билиг чанар, эм, заслын үйлдлийн 17 чадал,

эрдэм)-тэдгээрийг 5 махбодийн онолоор тусган илэрхийлсэн байдал, тэдгээрийг ХШБ-ы

онолоор мөн тусган илэрхийлсэн байдал” гэсэн өөр хоорондоо эхлэл-үргэлжлэл-

төгсгөлөөрөө нарийн холбоотой 6 гол параметрийн хүрээнд байх ёстой танин мэдэхүйн

бүтэн хэлхээ гурав, гурваараа хоёр салангид байсныг s -NCM гэсэн танин мэдэхүйн цоо

шинэ тайллаар дамжуулан холбож, уламжлалт ба орчин үеийн анагаах ухаан, NCM

анагаах ухааны гурвалсан тогтолцоог бий болгосон бидний шинэ санаа зөв болохыг

Б. Бид “ген (генотип) - энзим - субстрат - гадаад шинж (фенотип - хүний биеийн 20

билиг чанар, эм, заслын үйлдлийн 17 чадал, эрдэм” хийгээд тэдгээрийг 5 махбодийн

онолоор тусган илэрхийлсэн байдал, тэдгээрийг ХШБ-ы онолоор мөн тусган илэрхийлсэн

байдал” гэсэн танин мэдэхүйн нэг бүтэн тайлалын хүрээнд нэгдүгээрт: ген (генотип) -

энзим - субстрат - гадаад шинжгэсэн тайлалт хэсгүүд дээр ОҮАУ-ы бүх онол,

ойлголтууд, хоёрдугаарт: фенотип - хүний биеийн 20 билиг чанар, эм, заслын үйлдлийн 17

чадал, эрдэм хийгээд тэдгээрийг 5 махбодийн онолоор тусган илэрхийлсэн байдал,

тэдгээрийг ХШБ-ы онолоор мөн тусган илэрхийлсэн байдал гэсэн тайлалт хэсгүүд дээр

УАУ-ы бүх онол,ойлголтууд, гуравдугаарт: ген (генотип) - энзим – субстратын бүх үйл

ажиллагаа явагдаж, УАУ-ы 20 билиг чанар, 5 махбодийн болон ХШБ-ы онолд тусгагдсан

гол субстанцилаг зүйл нь бол мембран-редокси потенциалын 3 төлөвт шугам бүхий 1-р

компартмент хийгээд 2, 3, 4-р компартмент зэрэг NCM анагаах ухааны онол,

ойлголтууд багтдаг болохыг анх удаа илрүүлсэн нь зөв болохыг гадаадын оронд явагдаж

байгаа судалгаанууд баталсаар байна.

Нэгдүгээрт:

B.A.Aggarwall нарын эрдэмтэд From traditional Aurrvedic medicineto modern

medicine (Ther.targets,2006,v.10,p.87-118) өгүүлэлдээ Аюурведийн анагаах ухаан ба орчин

үеийн анагаах ухааны шүтэлцээг тогтоох судалгааны эцсийн шийдэл хүрэх цэгийг

гурвалжингийн оройн “алтан гурвалжин-golden triangle” орчин үеийн шинэ технологи-

modern technology гэж нэрийдээд энэ цэг дээр УАУ ба ОҮАУ –ы онол арга зүй нийцлээ

олж, энэ нь хорт хавдар зэрэг хүнд өвчнүүдийг 2 анагаах ухааны нийцэлт хандлагаар

тайлбарлан эмчлэх боломжийг бий болгоно хэмээн бичсэн нь бид “NCM анагаах ухаан, 2010” номондоо Уламжлалт анагаах ухааны мэргэдийн сүүлийн 3000 жилийн туршид бий

болгосон х, g гэсэн “label” бүхий шинжлэх ухааны ачааг s-NCM –гэсэн эцсийн терминаль

цэг рүү нь ойртуулан зөөж эцсийн цэг дээр нь авчирсан тухай, ингэж зөөхдөө эхлээд

орчин үеийн анагаах ухааны S гэсэн “label ” ачааг s-NCM – рүү нь дөхүүлж тэнд олдсон

шинэлэг зүйлээрээ Уламжлалт анагаах ухааны эрдэмтэд, мэргэдийн х, g гэсэн “label”

бүхий ачааг s-NCM – рүү нь дөхүүлж эргээд тэнд олдсон шинэлэг зүйлээрээ орчин үеийн

анагаах ухааны S гэсэн “label ” ачааг s-NCM – гэсэн эцсийн терминаль цэг рүү нь дахин

нэг шат ахиулж дөхүүлж нэг шат илүү гарган өртөөлөн зөөсөөр гурвалжингийн дээд

цэгд хүрч чадсны үр дүнд УАУ ба ОҮАУ нь хоорондоо нь холбогдож чадахгүй, зогсонги

байдлаараа хоцорсонгүй, харин халуун, хөнгөн, хурц, хүнд гэсэн g бүхий, өөрөө “х”

хэлбэрт хий, шар, бадганы онолыг ашиглан, s-NCM -ийг олж чадсан гэж бичсэнтэй

тохирч, бидний шинэ шийдэл үнэн болохыг баталж байгаа юм.

Хоёрдугаарт: Denis Noble, Could there be synthesis between Western and Orient Sasang

Constitutional medicine, Evidence based complementary and alternative medicine, 2009, v.6,

p.5-10 гэсэн өгүүлэлдээ Орчин үеийн биологийн шинжлэх ухаанд бий болсон танин

мэдэхүйн шинэ дэвшил л Уламжлалт ба орчин үеийн анагаах ухааны нийлэгжилтийг бий

болгоно.... rise of System biology may offer a better basis for synthesis between Western and

Orient Sasang Constitutional medicine... гэж бичсэн нь

Гуравдугаарт: A.Hankey, Ayurvedic Physiology and etiology, J. Alt. Comppl. medicine, 2001,

v.7, Tp.567-574 гэсэн өгүүлэлдээ Аюурведийн ангаах ухааны Вата, Каппа, Питта онол нь

орчин үеийн шинжлэх ухааны амьд эсийн түвшингийн үечлэлийн шилжилт, phase

transitions, термодинамикийн үзэгдлүүд irreversible thermodynamic гэсэн ойлголтын

хүрээнд бүрэн тайлбарлагдах боломжтой гэж бичсэн нь

Дөрөвдүгээрт : мөн A.Hankey, Ayurvedic Physiology and etiology гэсэн өгүүлэлдээ Вата нь

эсийн мембран хамааралт субстрат, донатор зөөгдөх үзэгдэлтэй, Каппа нь эсийн

мембран хамааралт субстрат, донаторын Кребсийн цикл дээрхи исэлдэлт, АТФ

нийлэгжилт, энтропийн өндөр утгатай, Питта эсийн мембран хамааралт субстрат,

донаторын хуримтлалт, таргалалт, өөх тос, нүүрс усны нөөцлөлттэй холбоотой гэж

үзсэн нь

Тавдугаарт: A.Hankey, A test of systems analysis underlying the scientific theory of Ayurved

tridosha Ayurvedic Physiology and etiology, J.Alt.Comppl.medicine, J.Alt.Comppl, 2005, v.11,

p.385-390 гэсэн өгүүлэлдээ: өөх тосны солилцооны гол нэгдэл болох коэнзим А нь эволюци

хөгжлийн явцад бага өөрчлөгдөн, амьд эс нэг бүрд энерги зарцуулагдах, хадгалагдах

үзэгдлийн гол хүчин зүйл болдог онцлогтойн хувьд Аюурведийн анагаах ухааны Вата,

Каппа, Питта онолын субстанцийн нэг гол хувилбар болдог гэж үзсэн нь ...

Зургаадугаарт: A.Hankey, CAM modalities can stimulate advances in theoretical biology,

Evidence based complementary and alternative medicine, 2005, v.1, p.5-12, E.L.Cooper,

Complementary and alternative medicine, when rigorous, can be science, Evidence based

complementary and alternative medicine, 2004, v.1, p.1-4 өгүүлэлдээ уламжлалт ба орчин

үеийн анагаах ухааны нийцлийг тогтоох судалгааг сорил туршилтын аргаар явуулах нь

зүйтэй гэж үзсэн байдаг нь бидний дэвшүүлсэн “21-р зуун дахь уламжлалт анагаах ухааны боловсрол” хөтөлбөрийн онолын үндэс болсон “ХШБ-мембран-редокси

потенциалын 3 төлөвт шугам “шинэ санаа, түүний эрүүл болон өвчтэй хүмүүс,

туршлагын амьтад дээр явуулсан судалгааны шийдэл зөв болохыг баталж байна.

Долоодугаарт: . нар Tibetan medical interpretation of myelin lipids and multiple sclerosis,

Annals of new York Academy of sciences, 2009, 1172, 278-296 (Global Institute for Tibetan

Medicine, Norwalk, California, USA. [email protected]) өгүүлэлдээ: A comparison of

the three humor theory of Tibetan medicine and the three thermodynamic phase properties of

myelin lipids exemplifies how integrating medical systems can increase understanding of

complex chronic disabling conditions. MKhris pa is fire, energetic. Phospholipids have MKhris

pa properties based on thermodynamic observations of being energetic membrane lipids with

fast molecular motions and fluid-like properties. Cholesterol relates to Bad gen because it

dominates membrane structure... гэж илэрхийлэн, бидний дэвшүүлсэн “ХШБ-мембран-

редокси потенциалын 3 төлөвт шугам “шинэ санааг ишлэн авсан байдаг.

Наймдугаарт: Олигомицин нь АТФ-синтаза ферментийн FO-компоненттэй өвөрмөцөөр

холбогдон, АТФ нийлэгжилтийг хориглох тутам митохондрийн протон ATPase

ферментийн идэвхи сулран, митохондрийн матрикссаас протоныг мембран хоорондын

зай руу шахан, митохондрийн дотоод мембран дээр электрохимийн градиент, протоны

градиентыг бий болгодог хүч сулран, тэр хэмжээгээр АТФ, дулаан бууран (Zsigmond E,

Clandinin MT), хийн хөнгөн, хөлбрөнхий, нүнжиггүй, сэрүүн билиг чанар, хийн кодчилол

илэрдгийг тогтоосон судалгаа нь мөн бидний дэвшүүлсэн “ХШБ-мембран-редокси

потенциалын 3 төлөвт шугам “ шинэ санааны давхар баталгаа болдог юм.

12. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлт нь зарим түгээмэл хэрэглэгддэг үзэл баримтлалыг эрс өөрчилсөн нь

Бидний дэлхийн шинжлэх ухааны түвшинд шийдэл гаргасан нэг нэн чухал зүйл бол

орчин үеийн анагаах ухаан S хэлбэрт мэдээллийн орчингоосоо гарч чадахгүй, “s-NCM”

гэсэн танин мэдэхүйн цоо шинэ орон зайг амьд эсийн түвшинд олж илрүүлж чадаагүй,

мембран редокси потенциалын 3 төлөвт шугамын талаархи ойлголтыг гаргаж ирж

чадаагүй байгаагаас С6Н12О6 +6О2 =энерги+6Н20+6С02 гэсэн огтын буруу тэгшитгэлийг

дунд сургуулийн 6-р ангийн сурах бичгээс авахуулаад бүх дэлхийгээр тараачихсан буюу

хэрэв энэ тэгшитгэл дээр бичсэн урвалыг одоо энэ хэвээр нь ойлговол глюкозийн молекул

хүчилтөрөгчийн оролцоотойгоор ферментийн болон аутоисэлдэлтэнд орж, глюкозийн

молекулд байсан СН2ОН гэсэн молекул СООН гэсэн илүү исэлдсэн хэлбэрт орж

глюкуроны хүчил, эсвэл глюконы хүчил үүсэх ёстойг илрүүлж, харин тэгшитгэлийн зөв

хувилбар нь С6Н12О6+мембран редокси потенциалын 3 төлөвт шугам+6С02=энерги (АТФ,

НАДФН, дулаан)+6Н20+6С02 бөгөөд энэ тэгшитгэлийн дунд мембран редокси

потенциалын 3 төлөвт шугам гэсэн орон зайг оруулаад ирэхээр энэ урвал С6Н12О6 буюу

донатор өндөр 6О2 буюу акцептор бага, АТФ, НАДФН өндөр, дулаан бага гэсэн нэг

хувилбарт орж бадганаар кодлогддог, С6Н12О6 буюу донатор бага, 6О2 буюу акцептор

өндөр, АТФ, НАДФН дунд, дулаан өндөр гэсэн нэг хувилбарт орж шараар кодлогддог,

С6Н12О6 буюу донатор бага, 6О2 буюу акцептор бага, АТФ, НАДФН, дулаан аль аль нь

бага гэсэн нэг хувилбарт орж хийгээр кодлогддог нь тодорхой болдог, ийм шинэ тайллыг

“s-NCM” гэсэн танин мэдэхүйн цоо шинэ шийдэл өгдөг гэсэн зүйлийг анх удаа гаргаж

ирсэн явдал юм.

13. Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлтийг гадаадын эрдэмтэд ишлэн авсан байдал

Хүн, амьтны биеийн бүхий л үйл ажиллагаа “мембран-редокси потенциалын З төлөв шугам хамааралт 1, 2, 3, 4-р компартментээс хамаарах түүний ХШБ онол дахь кодчилол шинэ нээлm, “хий,шар,бадган-амьд эсийн мембран-редокси потенциалын 3

төлөвт шугам” шинэ онолыг гадаадын эрдэмтэд дараах байдлаар ишилсэн байдаг-Husted

C et all: ...A comparison of the three humor theory of Tibetan medicine and the three

thermodynamic phase properties of myelin lipids exemplifies how integrating medical systems

can increase understanding of complex chronic disabling conditions. MKhris pa is fire,

energetic. Phospholipids have MKhris pa properties based on thermodynamic observations of

being energetic membrane lipids with fast molecular motions and fluid - like properties.

Cholesterol relates to Badgan because it dominates membrane structure (M.Ambaga 2000).

..(Tibetan medical interpretation of myelin lipids and multiple Sclerosis, Annals of new York

Academy of sciences, 2009, 1172, 278-296, Global Institute for Tibetan Medicine, Norwalk,

California, USA. [email protected]) гэж профессор М.Амбагын “ХШБ – мембран -

редокси потенциалын 3 төлөвт шугам “шинэ санаанаас ишлэн авсан байгаа ба

integrating medical systems гэсэн нь түүний үндэслэсэн Анагаах ухааны гуравдахь шинэ

тогтолцоо-NCM анагаах ухааныг хүлээн зөвшөөрсний нотолгоо юм.

14. Сүүлийн үед гадаадын эрдэмтэд мембран-редокси шугам гэсэн нэр томьёоллыг хэрэглэж эхэлж байгаа нь

Биднийг “ХШБ- мембран-редокси 3 төлөвт шугам” шинэ санаа дэвшүүлэхээс өмнө

мембран гэсэн нэр томьёолол тусдаа хэрэглэгдэж, редокси гэсэн нэр томьёолол тусдаа

яригддаг, бичигдэж байсан ба мембран-редокси шугам гэсэн томьёоллыг бид анх удаа

гаргасан юм. Харин 2005 оноос эхлэн гадаадын хэвлэлд ийм нэр томьёо ихээр хэрэглэгдэх

болж, redox-dependent cell death pathway гэсэн агуулгаар баяжигдах болсон байна.

Нэгдүгээр жишээ:

Age-related increase in mitochondrial proton leak and decrease in ATP turnover reactions in mouse hepatocytes, Harper ME, Monemdjou S, Ramsey JJ, Weindruch R

Department of Biochemistry, Microbiology and Immunology, Faculty of Medicine, University of

Ottawa, Ottawa, Ontario, Canada K1H 8M5 өгүүлэлд бичснээс үзэхэд: амьд эсийн оршихуйн

үндэс нь дараах зүйлээс тогтдог буюу in regulation of the three blocks of reactions

constituting the oxidative phosphorylation system: substrate oxidation, mitochondrial proton leak, and the ATP turnover reactions. Resting oxygen consumption of cells from old mice was

15% lower (P < 0.05) than in young cells. This is explained entirely by a decrease in oxygen

consumption supporting ATP turnover reactions. At all values of mitochondrial membrane

potential assessed, the proportion of total oxygen consumption used to balance the leak was

greater in the old cells than in the young cells. Metabolic control coefficients indicate a shift in

control over respiration and phosphorylation away from substrate oxidation toward increased

control by leak and by ATP turnover reactions. Control of the actual number of ATP molecules

synthesized by mitochondria for each oxygen atom consumed by the ATP turnover and leak

reactions was greater in old than in young cells, showing that efficiency in older cells is more

sensitive to changes in these two blocks of reactions than in young cells...гэж бичжээ.

Хоёрдугаар жишээ:

The plasma membrane redox system: a candidate source of aging-related oxidative stress Aubrey D.N.J. de Grey

Department of Genetics, University of Cambridge, Downing Street, Cambridge CB2 3EH, UK

Email: [email protected] AGE J. Am. Aging Assoc. 2005,

Abstract The plasma membrane redox system (PMRS) is an electron transport chain in the plasma

membrane that transfers electrons from either intra- or extracellular donors to extracellular

acceptors. Unlike the superoxide-generating NADPH oxidase of phagocytes and the homologous

(but much less active) enzymes found in some other cells, the PMRS is still incompletely

characterised at the molecular level. Much is known, however, concerning its function and

affinity for both physiological and nonphysiological substrates. A role for it in aging, the

“reductive hotspot hypothesis” (RHH), was proposedin 1998 as part of an explanation for the

apparently indefinite survival in vivo of cells that have entirely lost mitochondrial respiratory

capacity as a result of the accumulation of mitochondrial mutations. Stimulation of the PMRS

might allow the cell to maintain redox homeostasis even while continuing to operate the Krebs

cycle, which may be advantageous in many ways. However, the PMRS may, like the

mitochondrial respiratory chain, be prone to generate superoxide when thus dysregulated—and

in this case superoxide would be generated outside the cell, where antioxidant defences are more

limited than inside the cell and where much highly oxidisable material is present. Cascades of

peroxidation chain reactions initiated by this process may greatly amplify the oxidative stress on

the organism that is caused by rare mitochondrially mutant cells. Since such cells increase in

abundance with aging (though remaining rare), this is an economical hypothesis to explain the

rise in oxidative stress seen in (and generally believed to contribute substantially to) mammalian

aging. In an extension of previously published accounts of RHH, I propose here that the

lysosomal toxicity of oxidised cholesterol derivatives (oxysterols) may contribute to the toxicity

of mitochondrial mutations by affecting lysosomal function in many cell types in the same way as

they have been proposed to do in arterial macrophages... гэж бичжээ.

Гуравдугаар жишээ:

Membrane Switch Hypothesis. 2. Domain Recurrent Airway ObstructionNemec,† Nevenka Kožuh Eržen,

Veterinary Faculty, University of Ljubljana,

Stefan Institute, Jamova 39, 1000 Ljubljana, Slovenia

J. Chem. Inf. Model., 2005, 45 (6), pp 1708

DOI: 10.1021/ci0501894

Publication Date (Web): October 29, 2005

The mechanism of recurrent airway obstruction (RAO) in horses was investigated by

measuring the membrane domain structure and oxy

from bronchoalveolar lavage fluid (BAL) and from the blood of healthy and RAO horses by

electron paramagnetic resonance (EPR). Differences in the activity of intracellular antioxidant

enzymes CAT, GPx, and SOD measured in phagocytes of RAO horses in comparison to healthy

horses showed that the phagocytes were affected by oxidative stress. In

polymorphonuclear leukocytes (phagocytes) from the blood of healthy horses the reduction

mechanisms in BAL were faster and coincided with the merging of disordered membrane

domains, while in horses with RAO the reduction and membrane domai

unchanged. We assume that the merging of lipid domains observed in phagocytes from BAL of

healthy horses could promote cluster formation of membrane proteins or ligands, which could

trigger the activation process in phagocytes of healt

physiological response that probably did not happen in phagocytes of RAO horses.

бичжээ.

Ийнхүү амьд эсийн доторхи гол 2 компартмент хэсэг дээр байрлах мембран

редокси шугам гэдэг нь биднийхээр бол 1

болон 4-р компартментийн мембран

1-р компартментийн мембран

компартментийн мембран-редокси шугамыг плазмийн мембраны гэж нэрлэсэн нь

тааралддаг юм.

Цусны улаан эс дээр

мембран нь плазмийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь НАДН

фермент байдаг байна.Харин цусны улаан эс дээр гэхэд 1

редокси шугамын мембран нь митохондрийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь

НАДН:метгемоглобин редуктаза,

(E.C.Kennet and 2003) гэж үзсэн байдаг.

Membrane Switch Hypothesis. 2. Domain Structure of Phagocytes in Horses with Recurrent Airway Obstruction Petra Kramari ,† Zlatko Pavlica,† Tilen Kokli

Nevenka Kožuh Eržen,† and Marjeta Šentjurc*‡

Veterinary Faculty, University of Ljubljana, Gerbi eva 60, 1115 Ljubljana, Slovenia, and Jozef

Stefan Institute, Jamova 39, 1000 Ljubljana, Slovenia

(6), pp 1708–1715

Publication Date (Web): October 29, 2005


measuring the membrane domain structure and oxy−redoxy activity in phagocytes isolated




horses showed that the phagocytes were affected by oxidative stress. In comparison with



domains, while in horses with RAO the reduction and membrane domain structure remained



trigger the activation process in phagocytes of healthy horses and consequently the

physiological response that probably did not happen in phagocytes of RAO horses.

мьд эсийн доторхи гол 2 компартмент хэсэг дээр байрлах мембран

редокси шугам гэдэг нь биднийхээр бол 1-р компартментийн мембран-

р компартментийн мембран-редокси шугамыг хэлж байгаа ба гадаадын хэвлэлд

р компартментийн мембран-редокси шугамыг цитозолийн гэж нэрлээд,

редокси шугамыг плазмийн мембраны гэж нэрлэсэн нь

гэхэд 4-р компартментийн мембран-редокси шугамын

мембран нь плазмийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь НАДН

фермент байдаг байна.Харин цусны улаан эс дээр гэхэд 1-р компартментийн мембран

н нь митохондрийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь

НАДН:метгемоглобин редуктаза, НАДН:феррицианид оксиредуктаза фермент байдаг

зсэн байдаг.

Structure of Phagocytes in Horses with Tilen Kokli ,‡ Alenka

eva 60, 1115 Ljubljana, Slovenia, and Jozef


−redoxy activity in phagocytes isolated




comparison with



n structure remained



hy horses and consequently the

physiological response that probably did not happen in phagocytes of RAO horses... гэж

мьд эсийн доторхи гол 2 компартмент хэсэг дээр байрлах мембран-

-редокси шугам

редокси шугамыг хэлж байгаа ба гадаадын хэвлэлд

гамыг цитозолийн гэж нэрлээд, 4-р

редокси шугамыг плазмийн мембраны гэж нэрлэсэн нь

редокси шугамын

мембран нь плазмийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь НАДН-дегидрогеназа

р компартментийн мембран-

н нь митохондрийн мембран, редокси шугамын гол энзим нь

сиредуктаза фермент байдаг

Ер нь сүүлийн үед 4-р компартментийн мембран буюу плазмийн мембраны

редокси шугамын онцлогийг эрдэмтэд ихээхэн сонирхож энэ мембраны редокс шугам ба

митохондрийн мембраны редокс шугамын ижил тал хийгээд ялгаа, тэдгээрийн холбоог

эрдэмтэд ихээхэн сонирхон судалж, “гликолиз-малат:аспартатын шунт-глицерол-3

фосфатийн шунт- тэдгээрийн дотроос малат:аспартатын шунт нь митохондрийн

мембраны редокс шугам рүү Н, е–оо шилжүүлэн өгөх, эсвэл 4-р компартментийн

мембран буюу плазмийн мембраны редокси шугам руу Н, е–оо шилжүүлэн өгөх гэсэн

хувилбраар явагдаж, энэ урвалд глюкозийн молекул е донатор байдлаар оролцохын хамт

мөн НАДН, хүчилтөрөгчийн молекул оролцон, хүчилтөрөгчийн идэвхитэй хэлбэр,

супероксид анион радикал,усны молекул, синглет хүчил төрөгч үүснэ (de Grey ADNJ,

Plasma membrane redox system,AGE.Am.Aging Assos,2005 ,fig 2.).

Хүний цусны улаан эс нь 1-р компартментийн мембран-редокси шугамын гол

акцептор болох хүчилтөрөгчийн молекулыг биед нэвтрүүлэх, энэ шугам дээрхи Кребсийн

мөчлөгийн үед үүссэн нүүрс хүчлийн хийг биеэс ялгаруулах болон биед, амьд эсэд дахин

ашиглах үзэгдэлд оролцох, 4-р компартментийн мембран буюу плазмийн мембраны

редокси шугамаа ашиглан, 2-р компартмент дээрхи оксидант молекулуудыг

ангижруулан, хоргүйжүүлэх үйл ажиллагааг явуулдаг онцлогтой юм. 4-р

компартментийн мембран буюу плазмийн мембраны редокси шугам дээрх редокси

урвалын 1-р компартментийн митохондрийн мембран-редокси шугамынхаас ялгаатай

нь митохондрийн ингибитор нэгдлүүдийн нөлөөлөлд ордоггүй гэж бичсэн байна.Эдгээр

эрдэмтэд цусны улаан эсийн 4-р компартментийн мембран буюу плазмийн мембраны

редокси шугам нь НАДН-дегидрогеназа идэвхитэй байхад, уг эсийн 1-р компартментийн

мембран-редокси шугамын акцептор НАДФН-оксидоредуктаза тогтолцоо нь

феррицианид болон цитохром С-ийг ангижруулах чадамжтай байдаг, хүний цусны

улаан эсийн НАДН-оксидоредуктаза тогтолцоо нь 1-р компартментийн мембран-

редокси шугамын гол бүрдэл хэсэг болох нь тэрээр 4-р компартментийн мембран буюу

плазмийн мембраны редокси шугам дээр илрээгүйгээр батлагддаг,гэтэл НАДН:НАД

оксиредуктаза тогтолцоо нь хүний цусны улаан эсийн 4-р компартментийн мембран

буюу плазмийн мембраны редокси шугамд хамаарагддаг гэдгийг нотолжээ.

Ийнхүү мембран-редокси потенциалын 3 төлөвт шугамын талаархи бидний

судалгааны дараа энэ чиглэлээр томоохон хүрээний судалгаа гадаад оронд ихээр явагдаж,

хүний цусны улаан эсийн 4-р компартментийн мембран-редокси шугамд шүтэлцэн

оршдог бөгөөд одоо хир сайтар судлагдсан 8 орчим ферментийн тогтолцоо байдгийг

дурьдвал, нэгдүгээрт: НАДН:феррицианид редуктаза тогтолцоо, хоёрдугаарт:

аскорбат:монодегидроаскорбат редуктаза тогтолцоо, гуравдугаарт:

аскорбат:нитрохөхтетразоли редуктаза тогтолцоо, дөрөвдүгээрт:аскорбат: НАДН:

НАД редуктаза тогтолцоо, тавдугаарт: дегидроаскорбат редуктаза тогтолцоо,

зургаадугаарт: аскорбат: феррицианид редуктаза тогтолцоо ордог. НАДН:феррицианид

редуктаза тогтолцоон дээр феррицианид нь ферроцианид болж ангижирна.

Аскорбат:монодегидроаскорбат редуктаза тогтолцоон дээр монодегидроаскорбат нь

аскорбат болж ангижирна. Аскорбат:нитрохөхтетразоли редуктаза тогтолцоон дээр

нитрохөхтетразоли нь ангижирсан хэлбэрд хувирна. НАДН: НАД редуктаза тогтолцоо

НАД нь НАДН болж ангижирна. Дегидроаскорбат редуктаза тогтолцоон дээр

дегидроаскорбат нь аскорбат болж ангижирна. Аскорбат: феррицианид редуктаза

тогтолцоон дээр феррицианид нь ферроцианид болж ангижирна. Хүний цусны улаан

эсийн 4-р компартментийн мембран-редокси шугам дээр ред потенциал давамгайлсан

нөхцөлд дээрхи ангижрах урвал эрчимжиж, харин окси потенциал давамгайлсан нөхцөлд

исэлдэх урвал удааширдгийг тогтоожээ. Сонирхолтой нь бетта-адренерг нэгдлүүдийн

нөлөөгөөр хүний цусны улаан эсийн 4-р компартментийн мембран-редокси шугам дээр

окси потенциал давамгайлж, исэлдэх урвал хурдасдаг байна. Хүний цусны улаан эсийн 4-

р компартментийн мембран-редокси шугам дээр редокси потенциал дарангуйлагдан,

ангижрах болон исэлдэх урвал аль аль нь удааширдгийг илрүүлжээ.

Хүний цусны улаан эсийн 4-р компартментийн мембран-редокси шугам дээр окси

потенциал давамгайлж, исэлдэх урвал хурдсах нөхцөл байдлыг динитрофенол, энэ шугам

дээр ред потенциал давамгайлж, ангижрах урвал хурдсах нөхцөл байдлыг ротенон, уг

шугам дээр редокси потенциал дарангуйлагдан, ангижрах болон исэлдэх урвал аль аль нь

удааширч, АТФ багасах байдлыг олигомицин сэдээдэг ба үүн дээр үндэслэн, бид

динитрофенолоор шарын кодчиллыг амьтад дээр загварчлах, ротеноноор бадганы

кодчиллыг амьтад дээр загварчлах, олигомицинээр хийн кодчиллыг амьтад дээр

загварчлах арга зүйг боловсруулсан юм.

Сүүлийн үед эрдэмтэд PMRS буюу plasma membrane redox system (бидний

нэрлэдгээр бол 4-р компартментийн мембран-редокси шугам )-ыг ихээхэн судалж, байна.

Дээрхи тогтолцоо нь дегидроаскорбатыг аскорбат болгон хувиргах зэрэг хамгаалалтын

үүрэг гүйцэтгэхийн зэрэгцээ энд буюу 4-р компартментийн мембран-редокси шугам

дээр үүссэн чөлөөт радикалууд нь 2-р компартмент дээр байрлах ИНЛП болон БНЛП-ийг

хэт исэлдэлтэнд оруулах эмгэг жамын нөлөө үзүүлдгийг илрүүлсэн ба энэ үед “PMRS –

ийн зүгээс ИНЛП, БНЛП”-тэй харилцан үйлчлэлцэх урвал явагддаг байна. Мөн ихээхэн

анхаарал татаж байгаа асуудал бол мембран-редокси потенциалын 3 төлөвт шугам

дээр ямар төлөв давамгайлж байгаагаас хамаарч, нэгдүгээрт: RHH-reductive hotspot

hypothesis гэсэн томьёоллын дагууд “reductive stress-excess of electrons” гэсэн эмгэг урвал,

хоёрдугаарт: “oxidative stress” хоёр эмгэг урвал сэдээгддэг тухай судалгаа бөгөөд de

Grey, The plasma membrane redoxy system өгүүлэл -Fig 3-д үзүүлснээр бол “reductive stress-

excess of electrons” гэсэн эмгэг урвал нь бол митохондрийн редокси шугам дээр аэроб

исэлдэлт суларсан тохиолдолд бол “oxidative stress” эмгэг урвал нь бол митохондрийн

редокси шугам дээр аэроб исэлдэлт хэт их эрчимжсэн тохиолдолд лизосомийн

мембраныг гэмтээн явагддаг гэж бичсэн байдаг. Энэ нь “reductive stress-excess of

electrons” гэсэн эмгэг урвал нь бол УАУ-ы онолоор бадганы кодчилолтой, “oxidative

stress” эмгэг урвал нь бол УАУ-ы онолоор шарын кодчилолтой эмгэг үзэгдлүүд болохыг

харуулж бидний шинэ онолыг баталж байна.

15. Энэ нээлтийн дагуу Дорно дахины анагаах ухааны тодорхойлолтыг шинээр өгсөн нь

Дорно дахины анагаах ухааны тодорхойлолт

Ген ба хий, шар, бадган гэсэн хоёр аугаа том ойлголт, генетик ба уламжлалт

анагаах ухаан гэсэн хоёр том шинжлэх ухаан нь өөр хооронд нь салгаж үл болох нэгэн

зүй тогтлын эхлэл-төгсгөл дээр байршсан зүй тогтол дээр суурилдаг гэдгийг анх удаа

шинжлэх ухааны үндэстэй гаргаж ирсэн анагаах ухааныг NCM анагаах ухаан гэж

нэрлэдэг.

Энэ нээлтийн дагуу өмнө нь... Уламжлалт анагаах ухаан нь хүний бие нь түүн

дотор бодит хэлбрээр оршдог 7 тамир, 3 хир, 5 махбод, хий, шар, бадганаас тогтдог

тухай онол, үзэл баримтлал дээр суурилсан анагаах ухааны тогтолцоо юм... гэж үзэж

байсан буруу тодорхойлолтыг эрс өөрчилж, Дорно дахины анагаах ухааны

тодорхойлолтыг дараах байдлаар өгсөн юм. Ген хэмээх гайхамшигт молекулын

“дохиолол-удирдамж-мэдээллээр” амьд эсийн “мембран-редокси потенциалын 3 төлөвт

шугам”, түүнтэй нарийн хамааралтай оршдог 2, 3, 4-р компартментийн хүрээний

“энзим-субстратуудын”-ын өөр өөр хувилбрууд бий болж, өөр өөр гадаад шинжүүдийг

үүсгэдгийг багцлан, нэгдүгээрт тохиолдолд:гал, ус, шороо, хий зэрэг таван махбодоор,

хоёрдугаар тохиолдолд нар-шараар, сар-бадганаар, хий-хийгээр кодлон гол онолоо болгон

гарч ирсэн анагаах ухааыг Дорнодахины Анагаах ухаан гэж хэлнэ.

Discovery Ambaga 2011,05.02 New

Documents