Diplom

Ìèêðîêîíòðîëë¸ð àøèãëàí äîõèîíû ãåíåðàòîð õèéõ

Çîðèëãî

Ñèíóñîèä, òýãø ºíöºãò, ãóðâàëæèí õýëáýðèéí äîõèîíû äàâòàìæ áîëîí

àìïëèòóäûã ìèêðîêîíòðîëë¸ð äýýð òîõèðóóëàí ºã÷ ïðîãðàììûí àðãààð äýýðõ

äîõèîíóóäûã òîîöîîëîí ïîðòîîð ãàðãàæ, ¿¿íèéãýý òîîí àíàëîã õóâèðãóóð àøèãëàí

ñèãíàëûã õýëáýðæ¿¿ëýõ áà LCD äýëãýö äýýð ¿ç¿¿ëýõ.

Îðøèë

Ýëåêòðîí ñèñòåì á¿òýýõýä òºðºë á¿ðèéí ñòàíäàðò, òóõàéëáàë,

ñèíóñîèä, òýãø ºíöºãò, ãóðâàëæèí áîëîí ººð îëîí òºðëèéí õýëáýðòýé

äîõèîíóóäûã õýëáýðæ¿¿ëýõ øààðäëàãà òóëãàðäàã. Ñòàíäàðò õýëáýðèéí

äîõèî õýðýãëýäýã ñèñòåì¿¿äýä:

Àæèëëàãààíû õóðä, çàíãèëààíóóäûí õîîðîíäûí õóãàöààíû óÿëäàà

õîëáîîã çîõèöóóëàõàä øààðäëàãàòàé ÿíç á¿ðèéí äàâòàìæòàé òýãø

ºíöºãò èìïóëüñ õýðýãëýäýã êîìïüþòåðèéí áîëîí óäèðäëàãûí òºðºë

á¿ðèéí ñèñòåì¿¿ä.

Ìýäýýëýë äàìæóóëàõ áîëîí èíäèêàöëàõàä øààðäëàãàòàé áîëäîã

ñèíóñîèä õýëáýðýýñ ýõëýýä õºðºº õýëáýðèéí èìïóëüñ õ¿ðòýë îëîí òîîíû

õýëáýðèéí õýëáýëçýë õýðýãëýãääýã õîëáîî ìýäýýëëèéí ñèñòåì¿¿ä.

Äýýð äóðäñàí á¿õ òºðëèéí äîõèîíóóäûã ¿íäñýíäýý á¿ãäèéã íü

õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàðäàã õýìæèëò, õÿíàëòûí ñèñòåì¿¿ä çýðýã îëîí

òîîíû ººð ººðèéí îíöëîã á¿õèé òºðºëæñºí ñèñòåì¿¿äèéã íýðëýæ áîëíî.

Õàìãèéí ºðãºí õýðýãëýãääýã ñòàíäàðò äîõèî áîëîõ ñèíóñîèä õýëáýðèéí äîõèî

õýëáýðæ¿¿ëýõ çàð÷ìûí ÿëãààòàé ¿íäñýí 2 çàì áàéäàã.

1. RC áóþó LC äàâòàìæ ñîíãîõ õýëõýýíýýñ òîãòîõ ýåðýã ãýäðýã

õîëáîîò ºñã¿¿ðèéí ñõåì õýðýãëýõ ýñâýë ñèíóñîèä õýëáýëçëèéã

ðåçîíàíñûí ¿çýãäýë àøèãëàí ãàðãàõ îñöèëÿòîðûí ñõåì.

2. Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí äîõèîíîîñ òóñãàé õýëáýðæ¿¿ëýõ ñõåì

àøèãëàí ñèíóñ õýëáýëçýë ¿¿ñãýõ ñõåì þì.

Ýõíèé àðãàä, õýëáýðæèæ áàéãàà ñèíóñ õýëáýëçëèéí àìïëèòóäûã òóñãàé

øóãàìàí áóñ õýëõýý õýðýãëýõ çàìààð þìóó ýñâýë ººðèéíõ íü ºñãºõ

áàéãóóëàìæèéã àøèãëàí õÿçãààðëàëòàä îðóóëäàã áºãººä ¿¿íòýé õàâñðàí

ðåçîíàíñûí ¿çýãäëèéã àøèãëàí öýâýð ñèíóñîèä õýëáýëçýë ãàðãàæ àâ÷

áîëäîã. Òýãø ºíöºãò áà ãóðâàëæèí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ õàìãèéí ºðãºí

1


òàðõñàí áºãººä óÿí õàòàí îëîí òàëò ÷àíàðòàé ñõåì áîë ãýäðýã õîëáîîíûõîî

õýëõýýíä ¿éëäëèéí ºñã¿¿ðýí èíòåãðàòîð àãóóëñàí õî¸ð òîãòâîðò òºëºâò

áóþó áèñòàáèëü ìóëüòèâèáðàòîðûí ñõåì þì.

Åðºíõèé îéëãîëò

Ñèãíàë áóþó äîõèî ãýäýã íü ºðãºí óòãààðàà ìýäýýëëèéí ìàòåðèàëëàã

çººã÷èéã õýëäýã. Èéìä ñèãíàë íü áàéãàëèéí ãàðàëòàé, ýñâýë òîäîðõîé

çîðèëãîîð, çîðèóäààð ¿¿ñãýñýí õýëáýðòýé áàéæ áîëíî.

Ãàðìîíèê öàõèëãààí õýëáýëçëèéí õóâüä ãîë ïàðàìåòð íü óã

õýëáýëçëèéí àìïëèòóä, äàâòàìæ, ôàç áàéäàã. Åð íü õýëáýëçëèéã

òîäîðõîéëîãäñîí áà ñàíàìñàðã¿é ãýæ 2 àíãèëíà. Õýðýâ õýëáýëçëèéí

ïàðàìåòð¿¿äèéã õóãàöààíû äóðûí àãøèíä òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé áàéâàë ýíý íü

òîäîðõîéëîãäñîí õýëáýëçýë áîëíî. Ýñðýã òîõèîëäîëä ñàíàìñàðã¿é õýëáýëçýë

ãýäýã. Á¿õ ¿åëýí äàâòàãäàõ, òàñðàëòã¿é ïðîöåññûã Ôóðüåãèéí öóâààíû

òóñëàìæòàéãààð òîäîðõîé íýã äàâòàìæ á¿õèé ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí

áàéãóóëàã÷äàä çàäàëæ áîëíî.

Èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ òºõººðºìæèä øóãàìàí áà øóãàìàí áèø, èäýâõèò

áîëîí èäýâõèòýé áóñ ýëåìåíò¿¿ä àøèãëàãääàã. Òèéì òºõººðºìæèéí îðîëòîíä

ñèíóñîèä ýñâýë ñèíóñîèä áèø äîõèî ºã÷ ãàðàëòààñ íü çààñàí õýìæýýòýé

èìïóëüñ ãàðãàæ àâäàã. Ãýõäýý îðîëòûí äîõèî ¿éë÷èëæ áàéõ òýð àãøèíä

èìïóëüñ õýëáýðæäýã.

Á¿ëýã I. Äîõèîíû ìàòåìàòèê çàãâàð÷ëàëûí ä¿ðñëýë¿¿ä

1.1 Ôóðüåãèéí öóâààíû òóõàé

Òîäîðõîéëîëò: ôóíêö íü [- ] õýð÷èì äýýð èíòåãðàë÷ëàãäàõ ôóíêö

áîë

2


êîýôôèöèåíòóóä íü ãýæ òîäîðõîéëîãäîõ

òðèãîíîìåòðèéí öóâààã ôóíêöèéí Ôóðüåãèéí

öóâàà ãýõ áà äýýð òîäîðõîéëîãäñîí êîýôôèöèåíòóóäûã ôóíêöèéí

Ôóðüåãèéí êîýôôèöèåíòóóä ãýíý.

Òýãø áà ñîíäãîé ôóíêö¿¿äèéã Ôóðüåãèéí öóâààíä çàäëàõ:

Õýðýâ y= òýãø ôóíêö áºãººä [-a;a] õýð÷èì èíòåãðàë÷ëàãäàõ áîë

Õýðýâ y= ñîíäãîé ôóíêö áºãººä [-a;a] õýð÷èì äýýð èíòåãðàë÷ëàãäàõ

áîë

áîëîõûã õàðóóëàõàä òºâºãòýé áèø.

1. òýãø ôóíêö Ôóðüåãèéí öóâààíä çàäàðñàí áàéã. Ýíý ¿åä

òýãø ôóíêö, ñîíäãîé ôóíêö òóë ºìíºõ ÷àíàð ¸ñîîð

òîìú¸îíóóäààð

ôóíêöèéí Ôóðüåãèéí êîýôôèöèåíòóóä òîäîðõîéëîãäîõ áà çºâõºí

êîñèíócóóäààð Ôóðüåãèéí öóâààíä çàäàðíà.

2. Õýðýâ ñîíäãîé ôóíêö áîë çºâõºí ñèíóñóóäààð Ôóðüåãèéí öóâààíä

çàäðàõ áà Ôóðüåãèéí êîýôôèöèåíòóóä íü:

Á¿õ ¿åëýí äàâòàãäàõ ïðîöåññûã òîäîðõîé íýã äàâòàìæ á¿õèé ãàðìîíèê

õýëáýëçëèéí áàéãóóëàã÷äàä çàäàëæ áîëíî. Òýãâýë òàñðàëòã¿é

¿ðãýëæëýõ èìïóëüñ íü õóãàöààíû ¿åëýõ ôóíêö áîëîí ò¿¿íèéã ýäãýýð ãàðìîíèê

õýëáýëçëèéí áàéãóóëàã÷äàä Ôóðüåãèéí öóâààíû òóñëàìæòàéãààð

çàäàëíà.

3


Çºâõºí òàñðàëòã¿é áºãººä ¿åëýõ ôóíêöèéã ë Ôóðüåãèéí öóâààíä çàäàëæ

áîëîõ áà äýýðõ ôóíêöèéí õóâüä:

- k-ð ãàðìîíèêèéí àìïëèòóä

- k-ð ãàðìîíèêèéí ôàç

- ãàðìîíèêèéí ºíöºã äàâòàìæ

ªºðººð õýëáýë òàñðàëòã¿é ¿ðãýëæëýõ, ¿åëýõ èìïóëüñèéí äàðààëëûã ÿìàð

íýãýí òîãòìîë ã¿éäýë (A0) áà Àê àìïëèòóä, á¿õèé

õÿçãààðã¿é îëîí ñèíóñîèä õýëáýðèéí õýëáýëçëèéí íèéëáýð ãýæ îéëãîæ áîëíî.

¯¿íä ¿íäñýí áóþó 1-ð ãàðìîíèê äàâòàìæ íü (ê=1) ¿åëýõ èìïóëüñèéí

äàâòàìæòàé òýíö¿¿ áàéíà.

Õàðèí ¿ëäñýí áóñàä ãàðìîíèêèéí äàâòàìæ íü ¿íäñýí äàâòàìæ (f1) á¿õëýýð

õóâààãäàõ óòãàòàé áàéíà. Ñèãíàëûã çàäàëæ áàéãàà ãàðìîíèê

áàéãóóëàã÷äûí öîãöûã ñïåêòð ãýäýã. Ãàðìîíèêèéí äóãààð èõñýõ òóñàì

òýäãýýðèéí àìïëèòóä íü äàâòàìæèéí õÿçãààðã¿é óòãàíä 0 ð¿¿ òýì¿¿ëäýã.

Ýíý òýãø ºíöºãò èìïóëüñèéí õýëáýðèéã àíõíû áàéäëààð íü ñýðãýýõèéí òóëä

äàâòàìæèéí õÿçãààðã¿é ºðãºí çóðâàñ øààðäàãäàíà ãýñýí ¿ã. Òýãø ºíöºãò

èìïóëüñèéí äàðààëëûã äàâòàìæèéí ñïåêòðò çàäëààä ¿çýõýýð òîãòìîë

áàéãóóëàã÷, 1-ð áàéãóóëàã÷ 90%-èéã, À3-50%, À5-1%-èéã ýçýëäýã.

1.2 Ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí ¿¿ñã¿¿ð

Òîãòìîë ã¿éäëèéí ýíåðãèéã ºãºãäñºí äàâòàìæ, ÷àäàë á¿õèé öàõèëãààí

õýëáýëçýë áîëãîæ õóâèðãàäàã áàéãóóëàìæèéã ýëåêòðîí ¿¿ñã¿¿ð ãýäýã.

Õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëáýëçëèéí õýëáýðýýð íü ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí áà

èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ð ãýæ àíãèëäàã. ¯¿ñã¿¿ðèéí èäýâõèò ýëåìåíò èõýâ÷ëýí

òðàíçèñòîð, ¿éëäëèéí ºñã¿¿ð, òóííåëü äèîä àøèãëàäàã.

Ãàðãàæ áàéãàà õýëáýëçëèéí äàâòàìæààñ íü õàìààðóóëàí

Íàì äàâòàìæèéí (1Ãö-100êÃö)

ªíäºð äàâòàìæèéí (100êÃö-100ÌÃö)

Õýò ºíäºð äàâòàìæèéí (100ÌÃö-ýýñ äýýø) ¿¿ñã¿¿ð ãýæ àíãèëäàã.

¯¿ñã¿¿ðèéã õýëáýëçýë ¿¿ñãýõ àðãààñ íü õàìààðóóëæ ãàäíû

4


ºäººëòòýé áîëîí ººðèéí ºäººëòòýé (àâòî-¿¿ñã¿¿ð) ãýæ àíãèëäàã. ªñã¿¿ðò

ýåðýã ãýäðýã õîëáîî îðóóëæ àâòî-¿¿ñã¿¿ðèéí ººðºº ººðèéãºº ºäººõ

áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Èéì ÷ ó÷ðààñ ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí ¿¿ñã¿¿ðèéí

ºñãºëòèéí ÊU êîýôôèöèåíò á¿õèé ºñãºõ ýëåìåíò íü õ¿÷äýë ºñãºõ β

êîýôôèöèåíòòîé ãýäðýã õîëáîîíû õýëõýýòýé áàéõ ¸ñòîé.

Çóðàã1.1 Ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí ¿¿ñã¿¿ð

Ýíäýýñ íýã òàëààñ íü õàðàõàä: áà íºãºº òàëààñ íü õàðâàë

áîëíî. Ýíý õî¸ð òýíöýòãýëýýñ ãàðàëòûí õ¿÷äýëèéã îëáîë:

Õýðâýý KUβ > 1 áîë õýëáýëçëèéí àìïëèòóä ¿ðãýëæ ºñºõ, õàðèí KUβ < 1

áàéâàë óíòðàõ õýëáýëçýë áîëíî. Èéìýýñ =1

áîë õýëáýëçýë òîãòâîðæèõ íºõöºë þì.

¯¿íèé êîìïëåêñ àìïëèòóäûã KUβ=1, ôàçûã ãýæ áè÷èæ áîëíî.

Ýõíèé íºõöºë íü ¿¿ñã¿¿ðèéí ãýäðýã õîëáîîíû õ¿ðýýíä ñóëàðñàí äîõèîã ºñã¿¿ð

íºõºõ ¸ñòîé àìïëèòóäûí áàëàíñûã, õî¸ð äàõü íºõöºë íü õýëáýëçëèéí õ¿ðýýíèé

áèò¿¿ õýëõýýíä ãàðñàí ôàçûí çºð¿¿ãèéí áàëàíñûã òóñãàñàí íºõöºë þì.

Ñèíóñîèä õýëáýðèéí õýëáýëçýë ãàðãàõûí òóëä àâòî-¿¿ñã¿¿ðèéí ñõåì

íü äàâòàìæ ñîíãîõ 4 òóéëò ººðºº àãóóëàõ ¸ñòîéí äýýð òýð íü ºãºãäñºí

äàâòàìæèéí õÿçãààðò àìïëèòóä áîëîí ôàçûí áàëàíñûí íºõöºëèéã õàíãàõ ¸ñòîé.

Àâòî-¿¿ñã¿¿ðò ôàçûí áàëàíñ á¿ðäñýí íºõöºëä õýëáýëçýë ¿¿ñýõ áîëîí

òîãòâîðæèõ áîëîìæèéã äàðààõ

ãðàôèêààð ¿ç¿¿ëëýý.

5

Load

UFB Uout

KU

β


ªñãºõ ýëåìåíòèéí ºñãºëòèéí

êîýôôèöèåíòèéí ìóðóé, ãýäðýã õîëáîîíû õýëõýýíèé

ºñãºëòèéí

êîýôôèöèåíòèéí øóëóóí õî¸ð íü

ãýäðýã õîëáîîíû ýåðýã ¿éë÷ëýëèéã òàéëáàðëàõ áîëîìæèéã îëãîäîã.

Æèøýýëáýë, îðîëòîíä Uîð1 äîõèî èðýõýä ºñã¿¿ðèéí ãàðàëòàíä øèíýýð Uãàð1

õ¿÷äýëòýé áîëîõûí çýðýãöýý ãýäðýã õîëáîîíû õýëõýýíèé β êîýôôèöèåíòèéí

¿éë÷ëýëýýð îðîëòîí äýýð Uîð2 õ¿÷äýë áèé áîëíî. Ýíý ãàðàëòàíä øèíýýð Uãàð2

õ¿÷äýëèéã áèé áîëãîõ áà ýíý ìýòýýð öààø ¿ðãýëæèëñýýð ãàðàëòûí õ¿÷äýë

òîãòâîðæñîí Uãàð_òîãò õ¿÷äýëä õ¿ðòýë ýíýõ¿¿ ïðîöåññ ¿ðãýëæèëíý. Ãàðàëòûí

õ¿÷äýë ºñ÷ Uãàð_òîãò óòãàíä îéðòîõ òóòàì ºñãºõ ýëåìåíòèéí øóãàìàí áóñ

òîäîðõîéëîìæîîñ ¿¿äýí ºñã¿¿ðèéí ºñãºëòèéí êîýôôèöèåíòèéí ºñãºëòèéí õóðä

óëàì áóóð÷ áàéãàà íü ãðàôèêààñ õàðàãäàæ áàéíà. Èéìä õýëáýëçëèéí

ïðîöåññ ¿¿ñýõ íºõöºë íü KUβ >1 áºãººä õàðèí

KUβ =1 ãýäýã íü õýëáýëçýë òîãòâîðæèõ íºõöºë þì.

Ãðàôèêò ¿ç¿¿ëñýí Uîð1 õ¿÷äýë íü èéì ¿¿ñã¿¿ðò (àâòî-¿¿ñã¿¿ðò)

òýæýýëèéí õ¿÷äýë çàëãàõ ìº÷èä òýæýýëèéí õ¿÷äýë ººðºº ººðòºº ìàø

ñóëõàí õýëáýëçýë àãóóëæ áàéäãèéã èëòãýõèéí ãàäíà òèéì ãîðèìûã ººðºº

ººðèéãºº ºäººõ óÿí ãîðèì ãýæ íýðëýäýã. Òðàíçèñòîðûí ñòàòèê

òîäîðõîéëîìæèéí øóãàìàí áèø õýñýã äýýð àæëûí öýãèéí áàéðëàëûã

ýíýõ¿¿ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí ãðàôèê õýëáýðýýð ñîíãîæ áîëäîã.

Ýíý ãðàôèê íü õýëáýëçëèéí ïðîöåññ ¿¿ñýõèéí òóëä ºñã¿¿ðèéí îðîëòîíä

Uîð õ¿÷äýëýýñ áàãàã¿é öî÷ðîîõ õ¿÷äýë ¿éë÷ëýõ ¸ñòîéã õàðóóëæ áàéíà.

Õýëáýëçýë ¿¿ñýõ íºõöëèéí èéì ãîðèìûã ¿¿ñã¿¿ð ººðºº ººðèéãºº ºäººõ

ºäººëòèéí õàòóó ãîðèì ãýæ íýðëýäýã. Ãàðìîíèê õýëáýëçëèéí ¿¿ñã¿¿ðò

äàâòàìæ ñîíãîõ äºðâºí òóéëò áîëãîæ ðåçîíàíñûí LC õ¿ðýý

àøèãëàñàí áîë LC ¿¿ñã¿¿ð, õàðèí RC õ¿ðýý àøèãëàñàí áîë RC ¿¿ñã¿¿ð ãýæ

íýðëýäýã.

6

β

UÎÐ1UÎÐ2

Uãàð2

Uãàð1

Uãàð_òîãòKU

Çóðàã 1.2


1.3 Èìïóëüñèéí òºõººðºìæ, èìïóëüñèéí ïðîöåññûí òóõàé

åðºíõèé îéëãîëò

Àæèëëàõ õóãàöàà íü øèëæèëòèéí ïðîöåññûí õóãàöààòàé íýãýí ýðýìáý

á¿õèé òàñðàëòã¿é òºõººðºìæ¿¿ä íü èìïóëüñ ãàðãàõ, õýëáýðæ¿¿ëýõ,

õóâèðãàõàä çîðèóëàãäñàí òºõººðºìæ þì. Öàõèëãààí õýëõýýíèé õ¿÷äýë

áóþó ã¿éäýë òýãýýñ òîäîðõîé Um áóþó Im õýìæýýíä õ¿ðòýë áîãèíî õóãàöààíä

ººð÷ëºãäºõèéã èìïóëüñ ãýíý. ªºðººð õýëáýë, Ìýäýýëýë äàìæóóëàõ

ñèñòåìèéí ÿìàð íýãýí òºõººðºìæ ñõåìä ¿éë÷èëæ áàéãàà ò¿ð çóóðûí

öàõèëãààí ã¿éäýë ýñâýë õ¿÷äýëèéí ¿éë÷ëýëèéã èìïóëüñ ãýæ òîäîðõîéëæ

áîëíî.

Çóðàã 1.3 Âèäåî èìïóëüñ

Èìïóëüñèéã äîòîð íü ðàäèî áîëîí âèäåî èìïóëüñ ãýæ àíãèëäàã. Òîãòìîë

ã¿éäëèéí õýëõýýíèé õ¿÷äýë áóþó ã¿éäëèéí òîãòìîë áàéãóóëàã÷ íü òýãýýñ

ÿëãààòàé òèéì õ¿÷äýë áóþó ã¿éäëèéí ººð÷ëºëòèéã âèäåî èìïóëüñ ãýõ áà

õýëáýðýýðýý ººð ººð áàéæ áîëíî. ¯¿íä: òýãø ºíöºãò, òðàïåö, ãóðâàëæèí, ø¿ä

õýëáýðèéí, ýêñïîíåíò, õîíõ õýëáýðèéí èìïóëüñ ãýõ ìýò. Èäåàëü èìïóëüñèéí

òºðëèéã äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ.

Âèäåî èìïóëüñèéã ýåðýã, ñºðºã òóéëòàé, íýã áà õî¸ð òàëûí èìïóëüñ

ãýæ ÿëãàäàã. Öààøèä èìïóëüñ ãýæ âèäåî èìïóëüñèéã àâ÷ ¿çñýí áîëíî. ªíäºð

äàâòàìæèéí õ¿÷äýë, ã¿éäëèéí õýëáýëçëèéí áàãöûã ðàäèî èìïóëüñ ãýäýã.

Òèéì áàãöûí õýëáýð íü âèäåî èìïóëüñèéí õýëáýðòýé áàéæ áîëíî. ¯¿íèé äîòîð

7


õàìãèéí ºðãºí äýëãýð õýðýãëýãääýã íü òýãø ºíöºãò, ãóðâàëæèí, ýêñïîíåíò

èìïóëüñ þì.

Çóðàã 1.4 Ðàäèî èìïóëüñ

Ðàäèî èìïóëüñ íü èìïóëüñèéí õ¿÷äýë, ã¿éäëèéí òîãòìîë áàéãóóëàã÷èéã

ººðòºº àãóóëäàãã¿é áºãººä õóâüñàõ õ¿÷äýë, ã¿éäëèéí äàâòàìæèéã íü

ä¿¿ðãýëòèéí áóþó çººã÷ äàâòàìæ ãýæ íýðëýäýã þì.

Èìïóëüñ áóþó èìïóëüñèéí

öóâàà íü èìïóëüñèéí àìïëèòóä

-Um(Im), óðò – tu, ºìíºä ôðîíòûí

óðò – tô, õîéò ôðîíòûí óðò – tc,

îðîéí õýâãèé – Um, õ¿÷äýë,

ã¿éäýë, ÷àäëûí äóíäà÷ óòãà –

Uä, Iä, Pä, èìïóëüñèéí ÷àäàë -

Pu, õ¿÷äýë, ã¿éäýë, ÷àäëûí

Çóðàã 1.5 Çººã÷

äàâòàìæ

¿éë÷ëýõ óòãà – Uýô, Iýô, Pýô, èìïóëüñèéí çàñâàð –Tn, ¿å – Ò, íîîãäîö –Q çýðýã

ïàðàìåòðóóäààð òîäîðõîéëîãääîã.

Èìïóëüñèéí àìïëèòóä: Áàãà ÷àäëûí èìïóëüñèéí òºõººðºìæèíä âîëüòûí

àðàâíû õóâèàñ õýäýí çóóí âîëüò õ¿÷äýë, ìèëëèàìïåðèéí õóâèàñ õýäýí çóóí

ìèëëèàìïåð õ¿ðòýë ã¿éäëèéí èìïóëüñ, èõ ÷àäëûí òºõººðºìæèíä õýäýí àðâàí

âîëüòîîñ õýäýí àðâàí êèëîâîëüò õ¿÷äýëèéí èìïóëüñ, àìïåðèéí õóâèàñ õýäýí

àðâàí ìÿíãàí àìïåð õ¿ðòýë ã¿éäëèéí èìïóëüñ õýðýãëýãääýã. Èìïóëüñèéí

¿¿ñã¿¿ð, õýëáýðæ¿¿ðò òàâèõ íýã ¿íäñýí øààðäëàãà áîë èìïóëüñèéí àìïëèòóä

òîãòâîðòîé áàéõ øààðäëàãà þì.

8


Èìïóëüñèéí óðò: Èìïóëüñèéí óðòûã èìïóëüñèéí õýëáýð áîëîí

çîðèóëàëòààñ õàìààðàí ÿëãààòàé àðãààð òîãòîîæ áîëíî. 0;0.1Um;0.5Um

ò¿âøèíãýýñ ýõýëæ òîîëîõ ¸ñ áèé. 0.5Um ò¿âøèíãèéí õîîðîíä àâñàí èìïóëüñèéí

tt_a óðòûã èìïóëüñèéí èäýâõèòýé óðò ãýíý. Èìïóëüñèéí óðò íü çîðèóëàëòààñ

õàìààð÷ ººð ººð áàéäàã. Àâòîìàòèêò 1ñ óðòòàé èìïóëüñ àøèãëàäàã áîë

èìïóëüñèéí ãàãíóóðò 0.01-0.1ñ, èìïóëüñèéí õºòë¿¿ðò 0.005-0.05ñ,

èìïóëüñèéí ðàäèî õîëáîîíä ìèêðîñåêóíäûí õÿçãààðò, ¿éëäâýðèéí ýëåêòðîíèêò

10-9-1ñ óðòòàé èìïóëüñ õýðýãëýäýã. Çàðèì òîõèîëäîëä èìïóëüñèéí íàëàö

àøèãëàõ íü áàéäàã. Ìºí èìïóëüñèéí õîéä õýâãèéä

çàðèìäàà íýëýýä ºíäºð øààðäëàãà òàâèõ (0.01-0.005)Um òîõèîëäîë ÷

áàéäàã. Áàñ èìïóëüñèéí õàðüöàíãóé õýâãèéã àøèãëàõ ÷ ¸ñ áèé.

Èìïóëüñ íîîãäîö (ñêâàæíîñòü):

Ò¿¿íèé óðâóó õýìæèãäýõ¿¿íèéã èìïóëüñ ä¿¿ðãýëòèéí êîýôôèöèåíò ãýäýã.

Èìïóëüñèéí äóíäàæ óòãà: Äîòîð íü èìïóëüñèéí Ò ¿åèéí äóíäà÷, èìïóëüñèéí tè

õóãàöààíû äóíäà÷ ãýæ àíãèëäàã.

Èìïóëüñèéí tè õóãàöààíû äóíäà÷ óòãà íü:

Òýãø ºíöºãò èìïóëüñèéí õóâüä Um=Uu; Im=Iu; Pm=Pu áàéäàã. Èéì ó÷ðààñ

áîëíî.

9


Òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ðèéí ÷àäàë: Pm=Pu

Èìïóëüñèéí ¿éë÷ëýõ óòãà:

Òýãø ºíöºãò èìïóëüñèéí õóâüä: U=Uu=Um; I=Iu=Im; P=Pu=Pm

Èéìä:

Èìïóëüñèéí òºõººðºìæèéã

Áàãà ÷àäëûí

Õ¿÷íèé áóþó èõ ÷àäëûí ãýæ 2 õóâààäàã.

Áàãà ÷àäëûí èìïóëüñèéí òºõººðºìæ íü áàãà ÷àäëûí ìýäýýëëèéí èìïóëüñ

õýëáýðæ¿¿ëýõ, õóâèðãàõ, áàãà ÷àäëûí èìïóëüñ ãàðãàõ, äàðàà íü

ò¿¿íèéãýý äàìæóóëàõ, áîëîâñðóóëàõ, õàäãàëàõàä çîðèóëàãäàíà. Ýíý

òîõèîëäîëä èìïóëüñèéí õýëáýð, ò¿¿íèé äýñ äàðàà çýðýã ïàðàìåòð íü õàìãèéí

ãîë ¿ç¿¿ëýëò þì. Ó÷èð íü èìïóëüñèéí õýëáýð, äýñ äàðàà íü ìýäýýëýë

àãóóëàõ ãîë ¿ç¿¿ëýëò þì.

Õ¿÷íèé òºõººðºìæ íü èõ ÷àäëûí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ, ýñâýë ¿¿ñãýõ,

ò¿¿ãýýðýý ãýðýë, ðåíòãåí, õýò ÿãààí òóÿà, õ¿÷òýé ñîðîíçîí îðîí ãýõ ìýòèéí

èìïóëüñýýð ººð îáúåêòûã óäèðäàõ çîðèóëàëòòàé þì. Ýíý òîõèîëäîëä

èìïóëüñèéí õýëáýð îíö à÷ õîëáîãäîëã¿é, õàðèí èìïóëüñèéí àìïëèòóä,

¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæ çýðýã ïàðàìåòð íü ãîë ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã áàéíà.

1.4.Èìïóëüñèéí òºõººðºìæèéí ýëåìåíò¿¿ä

Èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ òºõººðºìæèíä øóãàìàí áà øóãàìàí áóñ, èäýâõèò,

èäýâõèò áèø ýëåìåíò¿¿ä àøèãëàäàã. Òèéì òºõººðºìæèéí îðîëòîíä ñèíóñîèä,

ýñâýë ñèíóñîèä áèø äîõèî ºã÷ ãàðàëòààñ íü çààñàí ïàðàìåòð á¿õèé

10


èìïóëüñèéã ãàðãàæ àâäàã. Ãýõäýý îðîëòûí äîõèî ¿éë÷èëæ áàéõ õóãàöààíû

òýð àãøèíä èìïóëüñ õýëáýðæäýã.

Õàìãèéí ýíãèéí øóãàìàí õýëõýý íü èíòåãðàë÷ëàõ, äèôôåðåíöèàë÷ëàõ

õýëõýý þì. Õàðèí øóãàìàí áèø õýëõýýíä ýëåêòðîí ò¿ëõ¿¿ð, õÿçãààðëóó

îðäîã. Íýëýýä íèéëìýë òºõººðºìæèíä òýäãýýðèéã õîñëóóëæ àøèãëàäàã.

Çóðàã 1.6 Ýëåêòðîí ò¿ëõ¿¿ð

Ýëåêòðîí ò¿ëõ¿¿ð: Ýëåêòðîí ò¿ëõ¿¿ð ýëåìåíò áîëãîæ áèïîëÿð áîëîí óíèïîëÿð

òðàíçèñòîðóóäûã ºðãºí àøèãëàäàã.

Ò¿ëõ¿¿ð ñõåì íü ñòàòèê ãîðèìä ýñâýë ñàëãààòàé õî¸ð òºðëèéí àëü íýãýíä

îðøäîã. Òºãñ ò¿ëõ¿¿ð ñõåìèéí âîëüò-àìïåðèéí õàðàêòåðèñòèê íü äàðààõ

õýëáýðòýé áàéäàã.

Ò¿ëõ¿¿ð ñàëãààòàé ¿åä ò¿¿íèé äîòîîä ýñýðã¿¿öýë õÿçãààðã¿é èõ,

ãàðàëòûí õ¿÷äýë íü Uãàð=Ek, õàðèí ò¿ëõ¿¿ðýýð ã¿éõ ã¿éäýë Ik=0 áàéíà.

Õàðèí çàëãààòàé òºëºâò ò¿¿íèé äîòîîä ýñýðã¿¿öýë áîëîí ãàðàëòûí õ¿÷äýë íü

òýãòýé òýíö¿¿ áàéõ áà ò¿ëõ¿¿ðýýð ã¿éõ ã¿éäýë íü

11

Çóðàã 1.7 Ò¿ëõ¿¿ð ñõåìèéí âîëüò-àìïåðèéí

õàðàêòåðèñòèê

E

R çà ë

R c à ë

R

C


áîëíî. Ò¿ëõ¿¿ð íü ýíý õî¸ð òºëâèéí àëü íýãýíä äóðûí

õóãàöààãààð îðøèæ ÷àäàõààñ ãàäíà óäèðäàõ äîõèîãîîð íýã òºëºâººñ íºãººä

øèëæèíý.

Èíãýæ íýã òºëâººñ íºãºº òºëºâ ð¿¿ îãöîì øèëæèõýä ãàðàëòàíäàà òýãø

ºíöºãò èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëäýã. Õàðèí áîäèò ò¿ëõ¿¿ð íü çàëãàõ, ñàëãàõ

àëü ÷ òºëºâò òîäîðõîé äîòîîä ýñýðã¿¿öýëòýé, áàñ äîòîîä áàãòààìæòàé

áàéäàã. Èéìä îðóóëãûí ñõåì íü äàðààõ õýëáýðòýé áîëíî.

Èìïóëüñ ãàðãàõ ïðîöåññ íü øóãàìàí áèø

òºõººðºìæèéí ººðºº ººðèéãºº ºäººõ ººðèéí

äîòîîä õîëáîî, ýñâýë ãàäíà ýõë¿¿ëýõ

äîõèîãîîð õýðýãæäýã. Àëü ÷ òîõèîëäîëä èìïóëüñèéí

ïàðàìåòð áîëîí ýíåðãèòèêèéí ¿ç¿¿ëýëò íü ¿¿ñã¿¿ðèéí

ýëåìåíò, ñõåìèéí ïàðàìåòðóóäààñ õàìààðíà. Ãàäíû

ºäººëòòýé ¿¿ñã¿¿ðò îðîëòûí äîõèî íü ïðîöåññûã çºâõºí

ýõë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. Õàðèí èìïóëüñ ¿¿ñãýõ ðåãåíåðàòèâ

ïðîöåññ íü öààøèä ñõåì äîòîðõ äîòîîä õîëáîîíû ¿éë

àæèëëàãààãààð ÿâàãääàã.

Ðåãåíåðàòèâ òºõººðºìæ íü çààâàë ýåðýã ãýäðýã õîëáîî ººðòºº àãóóëæ

èìïóëüñ ãàðãàõ ïðîöåññ ãèíæèí õîëáîîãîîð ÿâàãääàã. Ðåãåíåðàòèâ

òºõººðºìæèä: òðèããåð, ìóëüòèâèáðàòîð, áëîêèíã ãåíåðàòîð çýðýã áàãòäàã.

Áàãà ÷àäëûí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýã÷èéí åðºíõèé ñõåìèéã äàðààõ çóðàãò

¿ç¿¿ëýâ.

Çóðàã 1.9 Áàãà ÷àäëûí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ ñõåì

12

UãàðÒ¿ëõ¿¿ð

Òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ð

Õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëõýý

À÷ààëàë

Uó

Çóðàã 1.8

Um

0 Tè Tá

U0


Ãàäíû óäèðäàõ Uó èìïóëüñýýð èéì á¿òýöòýé òºõººðºìæ äîòîð ò¿ëõ¿¿ð

çàëãàãäàæ òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ðýýñ òîäîðõîé õóãàöààíû àãøèíä à÷ààëàë

ðóó ýíåðãè ºãºãäºíº. Õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëõýý íü ººðèéí äîòîîä øèíæýýñýý

õàìààðóóëàí òîäîðõîé õýëáýðòýé èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ à÷ààëàëä

ãàðãàíà. Õýðýâ õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëõýý ¿ã¿é áîë à÷ààëàëä òýãø ºíöºãò

èìïóëüñ ãàðíà. Èõ ÷àäëûí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ òºõººðºìæèéã äîîð

õàðóóëàâ.

Çóðàã 1.10 Èõ ÷àäëûí èìïóëüñ õýëáýðæ¿¿ëýõ òºõººðºìæ

Èéìä òºõººðºìæèíä èìïóëüñ õýëáýðæèæ äóóñààä çàâñàðëàõ õóãàöààíä

òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ðýýñ öýíýã õóðèìòëóóëàõ ýëåìåíò öýíýãëýõ ýëåìåíòýýð

äàìæèæ ýíåðãè õóðèìòëàãäàõ ïðîöåññ ÿâàãäàíà. Öýíýã õóðèìòëóóëàõ

ýëåìåíò íü êîíäåíñàòîð ýñâýë ñîðîíçîí ýíåðãèéí îðîîìîã-äðîññåëü áàéæ áîëíî.

Òýð õóðèìòëàãäñàí ýíåðãè íü ò¿ëõ¿¿ð çàëãàìàãö õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëõýýíèé

¿éë àæèëëàãàà, ïàðàìåòðýýñ õàìààðñàí õýëáýð, õóãàöààòàéãààð

à÷ààëàëä øèëæèõ èõ ÷àäëûí èìïóëüñ áîëæ ãàðíà.

1.5 Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ð

Òîäîðõîé õóãàöààíä õ¿÷äýëèéí àíõíû

íýã U0 òºâøèíãººñ öààø òîãòìîë

õóðäòàéãààð àìïëèòóäûí Um õ¿÷äýë õ¿ðòýë

ººð÷ëºãäººä áîãèíî õóãàöààíä ýðãýæ

àíõíû U0 òºâøèíäºº îðäîã õ¿÷äýëèéã

ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñ ãýíý. Òèéì

13

Öýíýãëýõ ýëåìåíò Ò¿ëõ¿¿ð

Õýëáýðæ¿¿ëýõ õýëõýý

À÷ààëàëÖýíýã õóðèìòëóóëàã÷

Òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ð

Uãàð

U

t

Çóðàã 1.11

Öýí ýãëýõ ýëåì åí ò

ýëåì åí òÒ¿ëõ¿¿ð

I

Uãàð

+E

CÖýí ýã àëäàõ

ýëåì åí ò

õýëõýý

Ò¿ëõ¿¿ð

I

Uãàð

+E

C

t

U0

Um 0


õýëáýðòýé èìïóëüñ ãàðãàäàã ¿¿ñã¿¿ðèéã

ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ð

ãýíý. Èéì õýëáýðèéí èìïóëüñ äàðààõ 7 òºðëèéí ïàðàìåòðýýð òîäîðõîéëîãäîíî.

TÈ – èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýõ õóãàöàà

Tá – õ¿÷äýë áóóðàõ õóãàöàà

T – èìïóëüñèéí ¿å

VÄ èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýõ äóíäàæ õóðä

VÝ – èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýëòèéí ýõíèé õýñýã äýýðõ õóðä

VÝÖ - èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýëòèéí ýöñèéí õýñýã äýýðõ õóðä

- øóãàìàí áèøèéí èëòã¿¿ð

Øààðäëàãààñ õàìààðóóëàí èìïóëüñèéã ºñºõ, áóóðàõ õî¸ð õýëáýðèéí

àëü íýãýýð ãàðãàæ àâ÷ áîëäîã. Êîíäåíñàòîðààð äàéð÷ ãàðñàí ã¿éäýë

èíòåãðàë÷ëàãääàã îíöëîãèéã àøèãëàí òèéì ¿¿ñã¿¿ð ãàðãàæ àâàõàä

êîíäåíñàòîð çààâàë õýðýãëýäýã.

Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñ ãàðãàæ àâàõûí òóëä èìïóëüñ

á¿ðä¿¿ëýõ øàòàíä êîíäåíñàòîð I ã¿éäëýýð öýíýãëýãäýõ ýñâýë öýíýãýý

àëäàõ õî¸ð ãîðèìûí íýãèéã àøèãëàõ ¸ñòîé. Ýíý çîðèëãûã áèåë¿¿ëýõèéí òóëä

¿¿ñã¿¿ðèéí õàìãèéí õÿëáàð á¿òýö áèé áîëãîõîä èíòåãðàë÷ëàõ Ñ êîíäåíñàòîð,

èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýõ ãîë ýëåìåíòèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã öýíýãëýõ, ýñâýë

öýíýã àëäàõ õóãàöààã òîäîðõîéëîõ õýëõýý, èìïóëüñ á¿ðä¿¿ëýõ õóãàöààíû

ýöýñò êîíäåíñàòîð äýýðõ àíõíû U0 õ¿÷äýëèéã áóöààæ òîãòîîõîä

çîðèóëàãäñàí ò¿ëõ¿¿ð ýëåìåíò 3 çàéëøã¿é áàéõ ¸ñòîé.

Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ðèéã èìïóëüñèéí øóóä, óðâóó

õî¸ð õýëáýðèéí àëèíûã ãàðãàæ àâàõ øààðäëàãààñ õàìààð÷ äàðààõ 2

á¿òöýýð õèéäýã.

14

Um

U0

0 t

T

ãàðU

R

C

Uc

Uóí

Uàñ


Çóðàã 1.12 Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéí øóóä, óðâóó õýëáýðèéí ñõåì

Ýõíèé á¿òöýýð õèéõýä C êîíäåñàòîð öýíýãëýãäýõ õîîðîíä ãóðâàëæèí

õýëáýðèéí èìïóëüñ õýëáýðæäýã áîë äàðààãèéí á¿òöýýð õèéõýä Ñ

êîíäåíñàòîð öýíýãýý àëäàõ ÿâöàä èìïóëüñ õýëáýðæäýã.

Èéì ¿¿ñã¿¿ð íü ººðºº ººðèéãºº ºäººõ àâòîìàò õýëáýëçëèéí ãîðèì, ãàäíû

ºäººëòèéí ãîðèìûí àëü íýãä íü àæèëëàäàã.

Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéã õýìæëèéí òåõíèê, àâòîìàòèêò ºðãºí

õýðýãëýäýã. Îñöèëëîãðàôûí ýëåêòðîí òóÿàò õîîëîéí ä¿ðñ äýëãýõ,

õ¿÷äýëèéã õóãàöààíû ºíäºð íàðèéâ÷ëàëòàé õÿçãààð áîëãîí õóâèðãàõ

òºõººðºìæ ãýõ ìýò îëîí òºðëèéí çîðèóëàëòààð òèéì èìïóëüñèéã àøèãëàäàã.

R ýñýðã¿¿öëýýð äàìæèæ öýíýãëýãäñýí Ñ êîíäåíñàòîð íåîí ëàìïààð

äàìæóóëæ öýíýãýý àëäàõ çàð÷ìààð õèéñýí õàìãèéí õÿëáàð ãóðâàëæèí

õýëáýðèéí èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ðèéí ñõåìèéã äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëëýý.

Çóðàã 1.13 Ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñèéí ¿¿ñã¿¿ð

C êîíäåíñàòîð R ðåçèñòîðîîð äàìæèæ õóãàöààíû r=RC òîãòìîëòîéãîîð

öýíýãëýãäñýýð íåîí ëàìïûí àñàõ Uac õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé áîëìîãö íåîí ëàìï àñ÷

êîíäåíñàòîð öýíýãýý àëäàæ ýõýëíý. Öýíýã àëäàõûí õýðýýð ò¿¿íèé õ¿÷äýë

áóóðñààð óíòðàõ Uóí õ¿÷äýë õ¿ðòýë áóóðàõàä íåîí ëàìï óíòàð÷ êîíäåíñàòîð

15

t

+Ek

Uãàð6

T

kR

R

C


äàõèí öýíýãëýãäýõ ãýõ ìýòýýð ãóðâàëæèí õýëáýðèéí èìïóëüñ àâòîìàò ãîðèìä

õýëáýðæäýã.

Áèïîëÿð òðàíçèñòîðààð õèéãäñýí õ¿ëýýõ ãîðèìä àæèëëàäàã ¿¿ñã¿¿ðèéã

äàðààõ ÿíçààð õèéæ áîëäîã.

Çóðàã 1.14 Áèïîëÿð òðàíçèñòîðààð õèéãäñàí

õ¿ëýýõ ãîðèìûí ¿¿ñã¿¿ð

Èéìä ñõåìýýð õèéñýí ãåíåðàòîð õ¿ëýýõ ãîðèìä àæèëëàõ áºãººä îðîëòûí

èìïóëüñýýð T òðàíçèñòîð õààãäàõàä ò¿¿íòýé çýðýãöýý õîëáîãäñîí C

êîíäåíñàòîð ¿ëýìæ ýñýðã¿¿öýëòýé Rk ðåçèñòîðîîð äàìæèæ öýíýãëýãäýýä

îðîëòûí èìïóëüñ äóóñìàãö íýýëòòýé òðàíçèñòîðààð êîíäåñàòîð öýíýãýý

àëäàæ ò¿¿¿íèé õ¿÷äýë U0 áîëòîë áóóðíà. Õýðýâ òðàíçèñòîðûí áààçûí

õýëõýýíèé ýñýðã¿¿öëèéã áàéõààð ñîíãîæ àâáàë T òðàíçèñòîð

õàíàòëàà íýýëòòýé, ñõåì õ¿ëýýõ ãîðèìä àæèëëàõ íºõöºë á¿ðäýíý. Îðîëòîíä

õ¿÷äýëèéí ñºðºã èìïóëüñ èðìýãö Ò òðàíçèñòîð õààãäàõ áà ýíý àãøèíä RkC

õýëõýýãýýð êîíäåíñàòîð Ek õ¿÷äýëä õ¿ðòýë öýíýãëýãäýõèéã ýðìýëçýíý.

Îðîëòûí èìïóëüñ äóóñìàãö êîíäåñàòîð äàõèí öýíýãýý àëäàíà. Ñ êîíäåñàòîðûí

õ¿÷äýëä, ò¿¿ãýýð ã¿éõ ã¿éäýë ýêñïîíåíò õóóëèàð ººð÷ëºãääºã.

t=t0 áàéõàä

t=tu áîëîõîä áîëæ ã¿éäëèéí ºñºëòèéí õóðä

ººð÷ëºãääºã.

16

Uãàð

Um

U0

0t

D0

+5V

D3

D2

R1

2R1

D1

8R1

4R1

Vout

+Vcc

- Vcc

Rf


Êîíäåíñàòîð öýíýãëýãäýõ ã¿éäýë ýêñïîíåíò õóóëèàð ººð÷ëºãäºæ

áàéãàà íü ã¿éäëèéí ºñºëòèéí õóðä æèãä áèø áàéõ ãîë øàëòãààí áîëíî.

Ã¿éäëèéí ºñºëòèéí øóãàìàí áèøèéí èëòã¿¿ðèéã äàðààõ òîìú¸îãîîð

èëýðõèéëæ áîëíî.

(*)

¯¿íèé ãèø¿¿íèéã Ìàêëîðåíèé öóâààãààð çàäàëæ ýõíèé 2

ãèø¿¿íèéã àâáàë áîëíî.

Øóãàìàí áèø ãàæëûã áàãàñãàõûí òóëä RkC ¿ðæâýðèéã íýìýãä¿¿ëýõ

øààðäëàãàòàé áàéõàä ýíý íü ãàðàëòûí àìïëèòóäûã áàãàñãàõàä õ¿ðãýäýã.

Õýðýâ êîíäåñàòîðûã öýíýãëýõ (öýíýã àëäàõ) ã¿éäýë ýõíèé áîëîí ýöñèéí

öýã¿¿äýä (*) òîìú¸î ¸ñîîð òîãòìîë áàéæ ÷àäâàë ãóðâàëæèí õýëáýðèéí

èìïóëüñèéí øóãàìàí áèø ãàæèëûã ¿ëýìæ áàãàñãàõ áîëîìæ áàéãàà íü

õàðàãäàæ áàéíà. Èéìä èìïóëüñèéí øóãàìàí áèø ãàæèëûã áàãàñãàõûí òóëä

êîíäåíñàòîðûí öýíýãèéí ã¿éäëèéã òîãòìîë áàðèõ, êîíäåíñàòîð äýýðõ

õ¿÷äýëèéí ººð÷ëºëòèéã íºõºõ ¿¿ñã¿¿ð õýðýãëýõ õî¸ð àðãà õýðýãëýäýã.

1.6 Òîîí Àíàëîã Õóâèðãóóð (TAX)

Ìýäýýëëèéã òîîí õýëáýðò áîëîâñðóóëñíû äàðàà óã òîîí ìýäýýëëèéã àíàëîã

ñèãíàëä õóâèðãàõ øààðäëàãà îëîí òîõèîëääîã. DAC-èéí çîðèëãî íü 2-òûí òîîí

(binary) áàéäëààð òîäîðõîéëîãäñîí õýìæýýã ò¿¿íèé îðîëòòîé ïðîïîðöèîíàëü

õ¿÷äýë ýñâýë ã¿éäýë áîëãîí õóâèðãàõàä îðøèíî. Ýíýõ¿¿ õóâèðãàëòûã õèéõ

îëîí òîîíû àðãóóä áàéäàã áºãººä íýëýýä ºðãºí õýðýãëýãääýã 2 àðãûã

òàéëáàðëàÿ.

1. Ìàñøòàá÷ëàõ ýñýðã¿¿öëèéí òóñëàìæòàé õóâèðãàõ

¯éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí îðîëòîíä õýä õýäýí ýñýðã¿¿öëèéã ä¿ãí¿¿ð áàéäëààð

õîëáîâîë ò¿¿íèé ãàðàëòàí äýýð îðîëòîíä ºãñºí 2-òûí òîîí ñèãíàëòàé

ïðîïîðöèîíàëü õ¿÷äýë ãàðíà.

17

Çóðàã 1.15 4 áèòèéí Òîîí

Àíàëîã Õóâèðãóóð

R0

Î ï î ð ¿¿ñã¿¿ð

I out

8 4 2 1

- V


Õýðýâ îðîëòûí ò¿ëõ¿¿ðèéí àëü ÷ çàëãàãäàõã¿é áîë ¿éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí

îðîëòûí ýñýðã¿¿öë¿¿äèéí àëèíààð íü ÷ ã¿éäýë ã¿éõã¿é áºãººä ýíý

òîõèîëäîëä Rf ãýäðýã õîëáîîíû ýñýðã¿¿öëýýð ìºí ã¿éäýë ã¿éõã¿é. Èéìä

¿éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí ãàðàëòûí õ¿÷äýë 0V áàéíà. Õýðâýý D0 ãýñýí îðîëòûí

ò¿ëõ¿¿ð çàëãàãäñàí áºãººä R1= ãýæ ¿çâýë R1 ýñýðã¿¿öëýýð äàìæèí

0.05mA –èéí ã¿éäýë (R1 ýñýðã¿¿öëèéí íýã òàë +5V, íºãºº òàë 0V áàéãàà)

ã¿éíý. Ãýäðýã õîëáîîíû Rf= áîë ò¿¿í äýýðõ õ¿÷äýë -5V áîëíî. Èéì

áàéäëààð îðîëòûí ò¿ëõ¿¿ð¿¿äèéí çàëãàãäñàí äàðààëëààñ õàìààð÷

ãàðàëòûí õ¿÷äýë ººð÷ëºãäºõ áîëíî. Ýíý àðãà íü õî¸ðòûí òîîí ñèãíàëûã àíàëîã

õ¿÷äýëä õóâèðãàõ õàìãèéí õÿëáàð àðãà áîëîâ÷ õóâèðãàõ ìýäýýëëèéí

îðîíãèéí òîî èõñýõ òóñàì õýðýãëýõýä òºâºãòýé áîëíî.

2. Ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ðèéí àðãà

Èõýíõ òîõèîëäîëä DAC-èéí ãàðàëòûí õ¿÷äýë íü öààøèä õýðýãëýõýä íýëýýä

ýâòýéõýí õýëáýðèéí ñèãíàë áàéäàã áîëîâ÷ ¿éëäëèéí ºñã¿¿ð ýíý òîõèîëäîëä

DAC-èéí õàìãèéí óäààí àæèëëàãààòàé õýñýã áîëäîã ó÷èð àæëûí õóðäíû

õóâüä õàíãàëòã¿é áîëäîã. Õýðýâ ã¿éäëèéí ãàðàëòûí õóâèðãóóð

õýðýãëýâýë äýýðõ äóòàãäëûã àðèëãàæ áîëíî.

ÒÀÕ-ûã ñîíãîõûí òóëä çààâàë äîîðõ ç¿éëèéã ñàíàõ ¸ñòîé.

18

Çóðàã 1.16 Ã¿éäëèéí ãàðàëòòàé

Òîîí Àíàëîã Õóâèðãóóð


Íàðèéâ÷ëàë

Õóðä

Ãàäíû òîõèðóóëãà áàéõ øààðäëàãàòàé

Îðîëòûí á¿òýö (TTL/CMOS/ELC ãýõ ìýò)

Òóëãóóð ¿¿ñã¿¿ð íü ãàäààä ýñâýë äîòîîä áàéãàà ýñýõ

Ãàðàëòûí á¿òýö (ã¿éäëèéí, õ¿÷äýëèéí, ìºí ãàðàëòûí õÿçãààð ãýì ìýò)

Òýæýýëèéí õ¿÷äýë áà ÷àäàë

Äýýðõ õýìæèãäýõ¿¿í¿¿äèéã ëàâëàõ íîìíîîñ îëæ òîãòîîæ áîëíî. Æèøýý áîëãîí

íýëýýä ºðãºí õýðýãëýäýã ÒÀÕ áîëîõ DAC0808 ñõåìèéã ¿çüå. Ýíýõ¿¿ ñõåì íü

8 áèòèéí ã¿éäëèéí ò¿ëõ¿¿ðòýé TTL/CMOS ëîãèêîîñ óäèðäàãääàã. À1-À8 íü

îðîëò áºãººä À1 íü àõìàä, À8 íü áàãà áèò áîëíî. Ãàðàëò íü PIN4 äýýð ã¿éäýë

áîëîí õýëáýðæèõ áà ýíýõ¿¿ ã¿éäëèéí õýìæýý íü îðîëòîí äàõü õî¸ðòûí òîîíîîñ

õàìààðíà. ªºðººð õýëáýë, ãàðàëòûí ã¿éäýë íü 28=256 óòãûã àâ÷ áîëíî.

DAC0808-èéí ãàðàëòûí ã¿éäëèéã õ¿÷äýëä õóâèðãàõûí òóëä ãàðàëòàíä

¿éëäëèéí ºñã¿¿ð õîëáîæ ºãñºí.

A1

A2

A3

A4

A5

A6

A7

A8

DAC08

Vcc=+5V

R15

R14

- 12V

+12V

R0

5

6

7

9

10

11

8

12

14

15

2

4

1

16 3

EE

REF

0 outv

v

V

15pF

Çóðàã 1.17 ÒÀÕ áóþó DAC08

Ýíýõ¿¿ æèøýýíèé ÒÀÕ-ûí ãàðàëòûí õ¿÷äýë íü äîîðõ èëýðõèéëëýýð

òîäîðõîéëîãäîõ áºãººä 0-10V õîîðîíä õýëáýëçýíý.

19


Á¯ËÝÃ II

2.1 PIC16F877 êîíòðîëë¸ð

PIC Êîíòðîëë¸ð íü ATMEL-ã áîäâîë àøèãëàõàä èëóó õÿëáàð êîìàíäûí

õóâüä öººõºí áîëîâ÷ ATMEL-ýýñ äóòàõ ç¿éëã¿é áà äàâóó òàëóóäòàé.

Æèøýý íü PIC êîíòðîëë¸ð íü äîòðîî 8, 10, 12 áèòèéí àíàëîã òîîí õóâèðãóóð

(ADC)-òaéãààñ ãàäíà êîìàíäûí áèåëýëò íü àæëûí ðåãèñòåðýýð äàìæèãäàí

õèéãääýãýýðýý îíöëîã øèíæòýé.

PIC16F877 íü 40 õºëòýé 8 áèòèéí ìèêðîêîíòðîëë¸ðòîé. Îíöëîã øèíæ¿¿ä

íü:

35 êîìàíäûí ¿ãòýé

Îðîëò, ãàðàëòûí 5 ïîðòòîé (A,B,C,D,E)

Õàìãèéí èõäýý 20Mhz êâàðö õîëáîõ áîëîìæòîé

8ê*14 õýìæýýòýé ïðîãðàìûí ñàíàõ îéòîé

368*-8 õýìæýýòýé øóóðõàé ñàíàõ îéòîé

256*8 õýìæýýòýé EEPROM-òàé

14 òàñàëäëûí ¿¿ñã¿¿ðòýé

Ïðîãðàììûí êîäíû õàìãààëàëòòàé

2-5,5 âîëüòûí õîîðîíä àæèëëàäàã

25ml àìïåðûí îðîëò ãàðàëòûí õºë¿¿äòýé

3 òàéìàð òîîëóóðòàé

10 áèòèéí àíàëîã òîîí õóâèðãóóðòàé

9 áèòèéí öóâàà äàìæóóëàã÷òàé

9 áèòèéí ñèíõðîí ïîðòòîé

8 áèòèéí òóñëàõ ïàðàëëåëü ïîðòòîé

20


Çóðàã 2.1 PIC16F877 êîíòðîëë¸ð

PIC êîíòðîëë¸ðûí ñàíàõ îéí á¿òýö

PIC16F877-í õóâüä 3-í ñàíàõ îéí áëîêòîé. Ïðîãðàìûí ñàíàõ îé áîëîí

ºãºãäëèéí ñàíàõ îé íü òóñ òóñäàà õàÿãëàãääàã ÿëãààòàé ñóâàãòàé, 13

áèòèéí ïðîãðàìûí òîîëóóðòàé, ïðîãðàìûí ñàíàõ îéí òóõàéëñàí ôèçèê õàÿã ðóó

ïðîãðàìûí àðãààð õàíäàõ áîëîìæòîé. RESET âåêòîð õàÿã íü 00h-ñ òàñàëäàëûí

âåêòîð õàÿã 04h-ñ ýõýëäýã. ªãºãäëèéí ñàíàõ îé íü 4 áàíêèä õóâààãääàã.

Òºëºâèéí ðåãèñòîðûã àøèãëàí áàíê ñîíãîõ ñîíãîëòûã õèéíý.

Òºëºâèéí ðåãèñòîð (STATUS)

Òºëºâèéí ðåãèñòîð íü àðèôìåòèê áîëîí ëîãèê ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íä

reset-í òºëºâ, áàíê ñîëèëòûí áèò¿¿äèéã àãóóëäàã.

7 6 5 4 3 2 1 0

IRP RP1 RP0 T0 DD Z DC C

Òºëºâèéí ðåãèñòîð Õ¿ñíýãò 2.1

-7-ð áèò íü øóóä áóñ õàÿãëàëòûí ¿åä àøèãëàãääàã.

21


0 ¿åäýý áàíê 1;2-ðóó

1 ¿åäýý áàíê 3;4-ð¿¿ õàíäàíà.

-6;5-ð áèò íü øóóä õàÿãëàãäàíà. Áàíê ñîëèõîä

õýðýãëýãäýíý.

RP1=1 RP0=1 4-ð Áàíê



RP1=0 RP0=0 1-ð Áàíê ãýæ ñîíãîíî.

-4-ð áèò íü çºâõºí óíøèõ õàíäàëòòàé.

0 ¿åä Watch timer òîîëæ äóóññàí

1 ¿åä Watch timer òîîëæ äóóñààã¿é

-3-ð áèò íü çºâõºí óíøèõ õàíäàëòòàé.

0 ¿åä Sleep ãîðèìä îðäîã

1 ¿åä Watch timer-¿éë àæèëëàãààãàà äóóñãàñàí

òîõèîëäîëä ýíãèéí ãîðèìä îðæ òýæýýë õýìíýõ

ãîðèìîîñ ãàðäàã

-2-ð áèò íü òýãèéí áèò. Àðèôìåòèê áîëîí Ëîãèê ¿éëäëèéí

ä¿íä:

0 áîë Zero ¿¿ññýí

1 áîë Zero ¿¿ñýýã¿é

-1-ð áèò íü õàëèëòûí áèò

0 ¿åä õî¸ðòûí áàãà 4 îðîíãîîñ àõëàõ 4 îðîíðóó

õàëèëò ¿¿ñýýã¿é

1 ¿åä õî¸ðòûí áàãà 4 îðîíãîî àõëàõ 4 îðîíðóó

Õàëèëò ¿¿ññýí

-0-ð áèò íü õàëèëòûí áèò

0 áîë õàëèëò ¿¿ñýýã¿é

1 áîë õàëèëò ¿¿ññýí

Ïðîãðàìûí àðãààð looptimer õèéõ

22


Cycle time

PIC íü ãàäààä êâàðöûí clock ñèãíàëä ¿íäýñëýãäýí êîìàíäûã õýðýãæ¿¿ëäýã.

PIC-í èõýíõ êîìàíä õýðýãæèõýä 1 ìàøèí öèêë çàðöóóëàãääàã áîëîâ÷ äàðààõ

êîìàíäóóä ººð áàéäàã.

Jump áóþó ¿ñðýõ êîìàíäóóä (CALL, RETURN, GOTO) íü 2 ìàøèí öèêë

Øèéäâýðèéí skip áóþó àëãàñàõ êîìàíäóóä (BTFSS, BTFSC, DECFSZ,

DECFZC) íü ýíãèéí ¿åäýý 1 ìàøèí öèêë, àëãàñàõ ¿åäýý 2 ìàøèí öèêë

PIC16F877A-í õóâüä clock íü ìàõ20Ìhz áàéõàä clock íü 4Mhz-í ¿åä 1

êîìàíä õýðýãæèõ õóãàöàà 1ìêñåê áàéíà.

Ìàøèí öèêëèéí òîîöîîã äîîð õàðóóëàâ.

Cycle time=4/clock

Æèøýý íü:

clock íü 20Mhz ¿åä öèêëèéí õóãàöàà íü 4/20=0.2ìêñåê

clock íü 10Mhz ¿åä öèêëèéí õóãàöàà íü 4/10=0.4ìêñåê áîëíî.

Loop timer

Ïðîãðàìûí àðãààð õóãàöàà õèéõ òîõèîëäîë ýëáýã áàéäàã. (æèøýý íü

500ìëñåê-í õóãàöààòàéãààð äèîä àñààæ óíòðààõ ãýõ ìýò) ßìàð íýã ¿éëäýë

õèéäýãã¿é NOP êîìàíä áàéäàã÷ 1 êîìàíä õýðýãæèõ õóãàöàà ìàø õóðäàí

áàéäàã. Ìºí NOP êîìàíäûã äàðààëëóóëàí áè÷ëýý ÷ ãýñýí ïðîãðàìûí ñàíàõ îé

õÿçãààðòàé áàéäàã. Òýãýõýýð NOP êîìàíäûã loop äîòîð áè÷èí

øààðäëàãàòàé õóãàöàà ãàðãàæ àâàõûã looptimer ãýíý.

Looptimer-ã õèéõäýý þóíû ºìíº clock áîëîí õèéõ ãýæ áóé õóãàöààãààð

øààðäëàãàòàé step-í òîîã òîîöîîëíî.

Step-í òîî=øààðäëàãàòàé õóãàöàà/cycle time

Æèøýý íü:

clock íü 20Mhz ¿åä 10ìëñåê õóãàöààã ãàðãàõûí òóëä

23


10000/0.2=50000 step

Clock íü 10Mhz ¿åä 10ìëñåê õóãàöààã ãàðãàõûí òóëä

10000/0.4=25000 step

-loop timer õèéõ äàðààëàë

Øààðäëàãàòàé step-í òîîã ãàðãàõ

Loop-í ãàäíàõ êîìàíäûí òîîã õàñàõ (CALL*RETURN*MOV*2)

Loop-í òîîëóóðûí óòãûã ãàðãàõ (max255)

2.2 Òîîí àíàëîã õóâèðãóóð (DAC08)

Òóõàéí òîîí àíàëîã õóâèðãóóð íü îðæ èðæ áàéãàà õî¸ðòûí òîîí

ìýäýýëëèéã õóâèðãàí àíàëîã äîõèî áîëãîí ãàðàëòäàà ãàðãàäàã.

Àíàëîã äîõèî òîîí äîõèî

Çóðàã 2 .2 Tîîí aíàëîã õóâèðãàëò

08DAC áîë V òýæýýë¿¿äòýé 3 3 mW ÷àäàëòàé áàéõ ¿åä

- 150 8ns ä ìàø ºðãºí õýìæýýíèé ã¿éäëèéã òîãòâîðæóóëàõ ÷àäâàðòàé áèòèéí

õõõõõõõõõõõ õõõõ õõõ õõõõõ õõõõõõõõõõ õõõõõõõõ õõõõõõ õõ. ¿

255Iref –õõõ /2 5 6 (1LSB áàéäàã òóë òóëãóóð ã¿éäëèéí Iref) õõõõõ

áàéõã¿é áàéõûã øààðääàã. 8 áèòèéí òºõººðºìæèéí õóâüä íàéäâàðòàé

àæèëëàãààíûõ íü íàðèéâ÷ëàë õõõõ õõõõõõ õref - 8òàé áèòèéí

24

Òîîí àíàëîã õóâèðãóóð


õ÷ ¿ ¿¿ ¿ ¿ ¿ ¿¿ ¿ 4 -

– ààñ áàãà áàéõàä øóãàìàí áàéäàã. DAC0 8 0 8 èéí òýæýýëèéí

¿¿ñã¿¿ðèéí ã¿éäýë íü áèò êîäóóäààñ ¿ë õàìààðàõ áºãººä òýæýýëèéí

õõõõõõõõõ õõõ õõõõõõõõõõõõõ õõõõ õõõõõõõõõ¿÷ ¿ ¿

0808òîãòìîë õàðàãääàã. DAC íü ºðãºí äýëãýð õýðýãëýãääýã TTL, ECL

õõõõ õõõõõõõõõõõ ¿ ¿ ¿ .

Îíöëîãóóä:

Àëäààíû íàðèéâ÷ëàë õàìãèéí èõäýý

ªðãºí õýðýãëýýíèé ã¿éäëèéí õàðüöóóëàëò: 1LSB

Òîãòâîðæóóëàõ õóãàöàà õóðäàí: 150ns

Îðîëòûã ºñãºõ ýðãýëòèéí õóðäàö íü ºíäºð õóðäòàé:

Òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ðèéí õ¿÷äýëèéí äàëàéö: îîñ

×àäëûí çàðöóóëàëò áàãà: 33Mw

Àæèëëàõ òåìïåðàòóð:

25


Çóðàã 2.3 DAC08 ò¿¿íèé õîëáîëò

2.3 ¯éëäëèéí ºñã¿¿ð (LM324)

¯éëäëèéí ºñã¿¿ð íü áóñàä àíàëîã ñõåì¿¿äèéí äîòðîîñ õàìãèéí íàðèéí

íèéëìýë á¿òýöòýé íü þì. ¯éëäëèéí ºñã¿¿ðò àãóóëàãäàõ ¸ñòîé çàðèì

çàíãèëààíóóä áóñàä ñõåì¿¿äýä áàéõã¿é áàéæ áîëíî.

Çóðàã 2.4 à ¯éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí ¿íäñýí çóðàã

¯éëäëèéí ºñã¿¿ð íü äîîð ¿ç¿¿ëñýí ¿íäñýí çàíãèëààíóóäààñ òîãòîíî.

(çóðàã ¹3.4.á)

26


Çóðàã 2.4 á ¯éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí ¿íäñýí çàíãèëàà

Òîãòìîë ã¿éäýë õ¿÷äëèéí ¿¿ñã¿¿ð¿¿ä ºñã¿¿ðèéí àëü ÷ çàíãèëààíä

àãóóëàãäàæ áàéæ áîëîõ áºãººä òóõàéí ñõåìèéí òîãòìîë ã¿éäëèéí ãîðèìûã

òîãòîîí àøèãëàëòûí ÿíç á¿ðèéí íºõöºëä ò¿¿íèéã õàòóó áàðüæ áàéõ ¿¿ðãèéã

ã¿éöýòãýíý.

Ìºí ºñã¿¿ðèéí òóñëàìæòàéãààð àíàëîã äîõèîíä íýìýõ (íèéëáýðëýõ),

õàñàõ (ÿëãàâàðëàõ), ¿ðæèõ, ëîãàðèôì÷ëàõ, õóâààõ, èíòåãðàë÷ëàõ,

äèôôåðåíöèàë÷ëàõ çýðýã ìàòåìàòèê ¿éëäë¿¿äèéã ã¿éöýòãýæ áîëîõ áºãººä

ýíý ¿éëäë¿¿ä íü çºâõºí ãàäààä õýëõýýíèé ýëåìåíò¿¿äèéí ïàðàìåòðýýð

òîäîðõîéëîãäíî. Ýíý ÷àíàð íü àíàëîã èíòåãðàë ñõåìèéí õýðýãëýýíèé õ¿ðýýã

àñàð ºðãºí áîëãîæ ºãäºã. Èéíõ¿¿ îðîëòîíä ºãºãäñºí õ¿÷äýëä áîëîâñðóóëàëòûí

ÿíç á¿ðèéí ìàòåìàòèê ¿éëäýë ã¿éöýòãýõ èéì ñõåìèéã ¯éëäëèéí ºñã¿¿ð ãýæ

íýðýëíý. LM324 ¿éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí îíöëîãóóä.

Онцлогóóä

ßëãààòàé õ¿÷äëèéí ò¿âøèí çºâøººðñºí

Тэжээл нь 3V – 12V хүртэл

4 øèðõýã ¿éëäëèéí ºñã¿¿ð àãóóëñàí

Äîòîîä íºõºëòòýé

Åðºíõèé горимд хязгаар нь хасах тэжээл байна

Ãàðàëòûí ºíäºð øèëæèëòòýé

27

Îðîëòûí äèôôåðåíöèàë øàò

Ôàç íèéëáýðëý

ã÷ øàò

Òîãòìîë ã¿éäýë

øèëæ¿¿ëýõ ñõåì

Ãàðàëòûí ÷àäëûí

øàò

Òîãòìîë ã¿éäýë, õ¿÷äëèéí ¿¿ñã¿¿ð¿¿ä


Çóðàã 2.5 LM324 ¿éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí èíòåãðàë ñõåì

Èíòåãðàë ¿éëäëèéí ºñã¿¿ð ãýäýã íü óðâóóëàõ, ¿ë óðâóóëàõ ãýñýí

õî¸ð îðîëòòîé, àñàð ºíäºð îðîëòûí ýñýðã¿¿öýë ìºí ºñãºëòèéí êîýôôèöèåíò,

àñàð áàãà ãàðàëòûí ýñýðã¿¿öýë á¿õèé íèéöëýã çîðèóëàëòòàé èíòåãðàë

ñõåì þì. Ãàðàëòûí áàãà ýñýðã¿¿öýë íü òóõàéí íºõöºëä ÿìàð÷ à÷àà çàëãàñàí

òîõèîëäîëä õýâèéí áàéäëàà õàäãàëàõ øààðäëàãûí ¿¿äíýýñ á¿õ òºðëèéí

ºñã¿¿ðò òàâèãääàã åðºíõèé øààðäëàãà þì.

2.3 Øèíãýí êðèñòàëë äýëãýöèéí òîõèðãîî

Шингэн кристал дэлгэц нь instruction өгөгдлийн кодыг ашиглан

удирддаг. Шингэн кристал дэлгэц нь тэмдэгт гаргахаас гадна

instruction-аас хамааран курсор гаргах эсвэл тэмдэгтийг анивчуулдаг.

Доор instruction-ны тухай үндсэн зүйлийг тайлбарлана.

Дэлгэцийн утга цэвэрлэх

Дэлгэцийн утгыг цэвэрлэсэний дараа курсор home байрлал (0-р хаяг)-

руу буцна. DDRAM-н бүх хаягт хоосон зайны код 「20H」бичигдэн, AC

(хаягын тоолуур)-т DDRAM хаягын 0 хаяг set хийгдэнэ. Дэлгэцийн

утга shift хийгдэж байсан тохиолдолд анхны утгаруугаа буцна.

28


Дэлгэцийн утгыг цэвэрлэх команд хэрэгжсэний дараа entry mode-н

increment сонголт идэвхжсэн байна.

Х¿нэгт2-2. Дэлгэцийн утга цэвэрлэх instruction

Код　RS R/W DB7 DB6 DB5 DB4 DB3 DB2 DB1 DB ０

０００００００００１

Курсор home

Курсорыг home байрлал (0-р хаяг)-руу буцаана. AC (хаягын тоолуур)-т

DDRAM хаягын 0 хаяг set хийгдэнэ. Курсор home байрлалруу буцан,

дэлгэцийн утга shift хийгдэж байсан тохиолдолд анхны утгаруугаа

буцна. DDRAM-н утга ººð÷ëºãäºõã¿é. Курсор эсвэл курсор байгаа утга

анивчиж байсан тохиолдолд дэлгэцийн з¿¿í захруу буцна. DB0 нь

хүчингүй бит тул 0 эсвэл 1 аль нь ч байсан болно.

Х¿снэгт 2-3. Курсор home instruction

КодRS R/W DB7 DB6 DB5 DB4 DB3 DB2 DB1

DB０

００００００００１＊

Entry mode set

Курсорын шилжих чиглэл болон дэлгэцийн утгыг shift хийх

эсэхийг тохируулна. Тэмдэгтийн кодыг DDRAM-р¿¿ бичих эсвэл

т¿¿нээс уншсан тохиолдолд DDRAM-н хаягыг 1-ээр нэмэгд¿¿лэх

эсвэл 1-ээр хорогдуулна. CGRAM-н уншилт бичилтийн үед мөн

адил байна. S=1 бол DDRAM-руу бичих үед дэлгэцийн утгыг

б¿гдийг нь баруун юмуу зүүн тийш shift хийнэ. Курсорын

байрлал ººрчлºгдºхг¿й, зºвхºн дэлгэцийн утга шилжинэ.

DDRAM-аас унших ¿ед дэлгэцийн утгыг shift хийхг¿й.

Х¿снэгт 2-4. Entry mode-н instruction


DB０

０００００００１ I/D Ｓ

29


（Жич）I/D＝１：　хаягыг 1-ээр нэмэгдíý, курсор эсвэл blink

(анивчилт)-ийг баруун тийш шилж¿¿лнэ.

　　　　I/D＝０：　хаягыг 1-ээр хорогдуулан, курсор эсвэл blink-ийг ç¿¿í

тийш шилж¿¿лнэ.

　　　　Ｓ＝１，I/D＝１：　з¿¿н тийш shift хийнэ.

　　　　Ｓ＝１，I/D＝０：　баруун тийш shift хийнэ.

　　　　Ｓ＝０：　　　　　дэлгэцийн утгыг shift хийхг¿й.

Дэлгэц on/off control

Дэлгэц on/off, курсор on/off, курсор байгаа хэсгийн тэмдэгтийг

анивчуулах эсэхийг тохируулна. Курсор on/off болон анивчуулах

¿йлдэл нь AC (хаягын тоолуур)-т тохируулсан DDRAM хаягын орноор

явагдана. D=0 ¿еийн дэлгэц off тохиолдолд дэлгэцийн утга DDRAM-д

¿лдэх тул D=1 болгоход утга нь дахин дэлгэцр¿¿ гарна. Курсор нь

тэмдэгтийн фонтын доод битийн эгнээнд гарна. Анивчих ¿йлдэл нь

б¿х битийг харлуулах, тэмдэгтийг гаргах хоёрыг ээлжлэн хийж

явагдана. Курсор болон анивчихыг зэрэг тохируулж болно.

Х¿снэгт 2-5. Дэлгэц on/off control-н instruction

КодRS R/W DB7 DB6 DB5 DB4 DB3 DB2 DB1 DB ０００００００１ＤＣＢ

(æè÷) D ＝1：　Дэлгэцийн утга on　　　　D =0：　Дэлгэцийн утга off,　　　　C =1：　Курсор гаргах　　　　C =0：　Курсор гаргахг¿й　　　　B =1：　Курсор байгаа хэсгийн тэмдэгтийг анивчуулах　　　　B =0：　Анивчуулахг¿й

Курсор/ Дэлгэцийн утгыг shift хийх

DDRAM-н утгыг ¿¿рчл¿хг¿йгээр, курсор шилж¿¿лэх болон дэлгэцийн

утгыг shift хийнэ. Курсорын байрлал ба AC（хаягын тоолуур）-н утга

ижил байна. Дэлгэцийн утгын уншилт, бичилт хийхг¿йгээр, курсор

эсвэл дэлгэцийн утгыг shift хийх тул дэлгэцийн утыг засах, хайхад

30


ашиглана. 1-р мºрººс 2-р мºрл¿¿ курсор шилж¿¿лэхийн тулд 1-р

мºрний 40 дэх орны дараа шилж¿¿лнэ. Мºн дэлгэц 1 ба 2-р мºр нь

хамт shift хийгдэнэ. Иймээс дэлгэцийг shift хийхэд 2-р мºрийн утга 1-р

мºрл¿¿ шилжихг¿й.

Х¿снэгт 2-6. Курсор/ Дэлгэцийн утга shift-н instruction

КодRS R/W DB7 DB6 DB5 DB4 DB3 DB2 DB1 DB ０

０００００１ S/C R/L ＊＊

（Жич）S/C=０，R/L＝０：　Курсорыг з¿¿н тийш shift хийх（ＡＣ-г 1-ээр

хорогдуулна）　　　　S/C=０，R/L＝１：　Курсорыг баруун тийш shift хийнэ.（ＡＣ-г 1-ээр

нэмнэ）　　　　S/C=１，R/L＝０：　Дэлгэцийн утгыг б¿гдийг нь з¿¿н тийш shift хийнэ.

Курсор нь дэлгэцийн утгын хамт шилжинэ. （ＡＣ ººрчлºгдºхг¿й）　　　　S/C=１，R/L＝１：　Дэлгэцийн утгыг б¿гдийг нь баруун тийш shift хийнэ.

Курсор нь дэлгэцийн утгын хамт шилжинэ. （ＡＣ ººрчлºгдºхг¿й）

Function set

Interface data –н урт, Duty болон тэмдэгтийн фонтыг

тохируулна. Function set-ийг Busy flag/ хаяг уншихаас бусад б¿х

instruction-ээс т¿р¿¿нд нь хэрэгж¿¿лэх ёстой. Бусад instruction

хэрэгж¿¿лсэний дараа бол зºвхºн interface data–н уртыг ººрчлºх

команд хэрэгж¿¿лэх боломжтой ба бусад Function set команд

хэрэгжих боломжг¿й. 4 бит （ DB7 ～ DB4 ашиглана ） -ээр

тохируулсан бол 2 удаа ºгºгдºл илгээх шаардлагатай. Эхлээд

дээд 4 битийг илгээж, дараа нь доод 4 битийг илгээнэ.

Х¿снэгт 2-7. Function set-н instruction


DB０

００００１ DL ＮＦ＊＊

CGRAM address set

ＡＡＡＡＡＡ -н 2-тын тоололоор илэрхийлэгддэг CGRAM-н хаяг нь

AC （ хаягын тоолуур ） -т тохируулагдан, дараагын MPU-н уншилт

31


бичилт хийсэн ºгºгдºл нь CGRAM-д хандан явагдана. CGRAM-н хаяг нь

DB5 нь дээд бит, DB0 нь доод бит болно.

Х¿снэгт 2-8. CGRAM address set-н instruction


０００１ＡＡＡＡＡＡ

DDRAM address set

ＡＡＡＡＡＡＡ-н 2-тын тооллоор илэрхийлэгдэх DDRAM-н хаяг нь

AC （ хаягын тоолуур ） -т тохируулагдан, дараагын MPU-н

уншилт бичилт хийсэн ºггдºл нь DDRAM-д хандан явагдана.

DDRAM-н хаяг нь DB6 нь дээд бит, DB0 нь доод бит болно.

Х¿снэгт2-9. DDRAM address set-н instruction


００１ＡＡＡＡＡＡＡ

Busy flag／address read

ªмнº нь х¿лээж авсан instruction-аас хамаараад module нь дотоод

¿йлдэл явагдаж байгааг илэрхийлэх BF сигналыг уншина. BF= ０ эсэхийг шалгасаны дараа дараагын бичилтийг хийнэ. Busy flag-г

уншихын хамт ＡＡＡＡＡＡＡ -н 2-тын тооллоор илэрхийлэгдэх

AC（хаягын тоолуур）-н утгыг уншина. AC-г CGRAM, DDRAM хоёуланд

нь ашиглах тул алийг нь унших нь энэ командын ºмнº аль нэгийх нь

хаяг тохиуруулагдсан байсан эсэхээс хамаарна. Хаяг нь DB6 нь дээд

бит, DB0 нь доод бит болно.

Х¿снэгт 2-10. Busy flag／address read


DB

０

０１ BF ＡＡＡＡＡＡＡ

CGRAM、DDRAM-руу ºгºгдºл бичих

32


２-тын тооллын ８ битийн ºгºгдºл DDDDDDDD-г CGRAM эсвэл DDRAM-

руу бичнэ. Аль руу нь бичих нь энэ командын ºмнºх (7)CGRAM хаягын

тохиргоо эсвэл (8)DDRAM хаягын тохиргооны командаас шалтгаална.

Бичилтийн дараа хаяг болон дэлгэцийн утгын shift нь Entry mode-ийн

дагуу явагдана. ２-тын тооллын ８ битийн ºгºгдºл нь DB ７ дээд бит,

DB0 нь доод бит болно.

Х¿снэгт 2-11. CGRAM，DDRAM-руу ºгºгдºл бичих


１０ＤＤＤＤＤＤＤＤ

CGRAM, DDRAM-аас ºгºгдºл унших

２-тын тооллын ８ битийн ºгºгдºл DDDDDDDD-г CGRAM эсвэл DDRAM-

аас уншина. Алинаас нь унших нь энэ командын ºмнºх (7)CGRAM

хаягын тохиргоо эсвэл (8)DDRAM хаягын тохиргооны командаас

шалтгаалах ба заавал ºмнº нь аль нэгийх нь командыг хэрэгж¿¿лэх

ёстой. Унших командын ºмнº хаягы тохиргооны команд

хэрэгж¿¿лээг¿й тохиолдолд эхний уншилт х¿чинг¿й болдог. Мºн

унших командыг дараалуулан хэрэгж¿¿лэх тохиолдолд 2 дахь

уншилтаас эхлэн зºв уншилт явагдана. Гэхдээ DDRAM-аас унших ¿ед

курсор shift командаар курсорыг шилж¿¿лсэн тохиолдолд энэ курсор

shift командыг DDRAM хаягын тохиргооны команд гэж ¿зэх тул

хаягын тохиргооны команд хэрэгж¿¿лэх шаардлагаг¿й. Уншилтын

дараа хаяг нь Entry mode-н дагуу автоматаар 1-ээр нэмэгдэх юмуу 1-

ээо хорогдоно. Харин дэлгэцийн утгын shift нь Entry mode-аас

хамаарахгүйгээр явагдах ёстой. ２-тын тооллын ８ битийн ºгºгдºл нь

DB ７ нь дээд бит, DB0 нь доод бит болно.

Х¿снэгт 2-12. CGRAM，DDRAM-аас ºгºгдºл унших


１１ＤＤＤＤＤＤＤＤ

Instruction-ий анхны утгын тохиргоо

33


Кристал шингэн дэлгэц нь тогонд залгасаны дараа автоматаар reset

хийгдэн анхны утга нь тохирогдсон байдаг. Гэхдээ заримдаа тогны

нºхцºл тохироог¿й ¿ед анхны утга зºв тохирогдож чаддаг¿й. Иймээс

кристал шингэн дэлгэцийг зºв ажиллуулахын тулд Instruction-аар

анхны утгыг тохируулах шаардлагатай болдог. Энэ тохиолдолд

тогонд залгасаны дараа interface-н ºгºгдлийн уртыг хэдэн битээр

тохируулсаныг мэдэх боломжг¿й тул function set-г 2 удаа хэрэгж¿¿лэн

8 битээр тохируулна. Т¿¿ний дараа function set-ээр хэрэглэх нºхцºлд

тохирсон interface-н ºгºгдлийн уртыг тохируулна.

Á¿ëýã III. Òºñëèéí õýñýã

3.1 Á¿òöèéí ñõåì

34


Çóðàã 3.1 Åðºíõèé á¿òöèéí ñõåì

35

4 {R e v C o d e }

M ic ro c o n t ro lle r B a s e d G e n e ra t o r B y O . B a t c h im g e

A

1 1S u n d a y , J a n u a ry 0 7 , 2 0 0 7

Tit le

S ize D o c u m e n t N u m b e r R e v

D a t e : S h e e t o f

P I C 1 6 F 8 7 7

4 0 P I N19

23

2122

RD2RD0

RC4

RD1

18

20RD3

RC3

RB3

OSC1

26RC6

12

RB7

28

10

7

RC1

+Vdd

38

+Vss

RD6

RB4

32

RC7

29

6RB1

8

3

RB2

2

4

RC025

40

13

RC2

RA0

RC5

RB6

RD5

RE1

11RE2

39

30

RA2

1

RA4

Vss

VPP

RA5

9

RB5

RB0/INT

27

RA1

31

37

33

17

15

RE0

24

OSC2

5

RD7

14

16

RA3

RD4

36

+Vdd

35

+Vdd

+9V to +12V +5V

34

+Vdd

10B VR

13

3

V+

V-

-12B

+12B

16 x 2 LineLCD Display

RS

RW E

DB0

DB1

DB2

DB3

DB4

DB5

DB6

DB7

BL1

BL2

VDD

V0

GND

4 5 6 14 13

12

11

10 9 8 7 1 3 2 16

15

+Vdd10MHz

-12V

+12V

-12V

U1U2

Vout

-12VSIN

TRA

INP

+12V

R 74 7 k O mR 8

4 7 0 O m

R E S E T

S G 7 8 0 5

I N1

O U T2

GN

D3

S W 1

S W 2

S W 3

R 1

1 0 K

R 2

1 0 K

C 7

0 . 1 m k

C 8

0 . 1 m k

R E S I S TO R V A R

C 63 3 P

C 5

3 3 P

R 1 1

5 K

R 1 3

5 . 1 K

R 1 2

5 . 1 K

R 1 3

1 0 0 K

R 1 3

1 0 0 K

C 1 00 . 0 1 m k

C 1 1

0 . 0 1 m k

C 4

2 2 m k F

C 2

0 , 1 m k F

C 1

2 2 0 m k FC 3

0 , 1 m k F

L M 3 2 4

1 0 7

+

-3

26

74

S W 4 R 4

1 0 K

S W 5

S W I TC H S I N TR A I N P

R 1 4 -R 1 6

1 0 K

R 3

1 0 K

L M 3 2 4

1 0 7

+

-3

26

74

U ?

D A C 0 8

B 81 2

B 71 1

B 61 0

B 59

B 48

B 37

B 26

B 15

V R +1 4

V R -1 5

I O U T4

I O U T2

C O M P1 6

V L C1

R 1 0

5 K

C 9

0 . 0 1 m k

R 9

5 K

. .

.

.

.

.


Çóðàã 3.2 Ñèíóñîèä, ãóðâàëæèí, òýãø ºíöºãò èìïóüñèéí çàð÷ìûí ñõåì

Çàð÷ìûí ñõåì

36


Çàð÷ìûí ñõåìûí òàéëáàð

DAC08 -ûí òîîí ºãºãäëèéí ñèãíàë íü 8 áèò áºãººä ìèêðîêîíòðîëë¸ðûí B

ïîðòûã ãàðàëò áîëãîí òîõèðóóëàí õîëáîæ óäèðäàõààð áîëëîî.

Ãåíåðàòîðûí àæèëëàãààíû ÿâö, òºëºâèéã àæèãëàõ, õÿíàõ çîðèëãîîð

16õ2 õýìæýýòýé LCD äýëãýö áàéðëóóëñàí áà LCD øèíãýí êðèñòàë

äýëãýöèéí óäèðäëàãà áîëîí ºãºãäëèéí ñèãíàëûí ïîðòûã ìèêðîêîíòðîëë¸ðûí ïîðò

D áîëîí ïîðò C -ä õîëáîæ óäèðäàõ þì. Ìºí ïðîãðàì õàíãàìæèéí óäèðäëàãà,

òîõèðãîîíû ôóíêö¿¿äèéã óäèðäàõààð ïîðò À –ã îðîëò áîëãîí òîõèðóóëæ

òîâ÷ëóóðò àøèãëàñàí áîëíî. Ò¿¿í÷ëýí PIC –èéí òýæýýëèéã TTL +5Â

òîãòâîðæóóëàõààð LM7805 ýëåìåíòèéã àøèãëàñàí. DAC –èéí ãàðàëò äýýð

õ¿÷äýë ¿¿ñã¿¿ð áîëîí íàì äàâòàìæèéí ø¿¿ð òàâèæ ºãñºí.

Êîíòðîëë¸ðèéí õóâüä òóõàéí êîíòðîëë¸ðò çîõèõ õàìãèéí õóðäàí êâàðö

ò¿¿íèé êîíäåíñàòîð áîëîí reset òîâ÷ òýæýýë¿¿ä çàéëøã¿é áàéõ ¸ñòîé.

Çàð÷ìûí ñõåìèéí ýëåìåíò¿¿ä, òýäãýýðèéí òîîöîî

Õ¿ñíýãò 3.1 PIC-èéí õîëáîëò

PIC16877 Õºëí¿¿ä ÝëåìåíòPORC_A tris0-tris5 Óäèðäëàãûí òîâ÷óóäPORT_B B1-B8 DAC-èéí ºãºãäºëPORT_D DB0-DB7 LCD –í ºãºãäºëPORT_C0 E LCD-èäýâõæ¿¿ëýõPORT_C1 RW LCD áè÷èõPORT_C2 RS LCD óíøèõ

Õ¿ñíýãò 3.2 –ä çàð÷ìûí ñõåìèéí ýëåìåíò¿¿äèéã òàéáàðëàñàí¹ Ýëåìåíò Íýð õýìæýý Òàéëáàð,Òîîöîî

37


1Ýñýðã¿¿öýë

1 - 6R1-R6 10K

Ýäãýýð íü òîâ÷èíä çîðèóëàãäñàí pull-up õèéõ ýñýðã¿¿öë¿¿ä þì. Òîâ÷ äàðàãäñàí ¿åä êîíòðîëë¸ðûí õºëèéã ãàçàðäóóëàõ áºãººä ýñýðã¿¿öëýýð 0,5 ìÀ ã¿éäýë ã¿éíý. Õàðèí òîâ÷ äàðàãäààã¿é ¿åä õºëèéã ëîãèê “1” ò¿âøèíä áàéëãàíà.

2 Ýñýðã¿¿öýë R7,R847K,

470 Om

Ýíý íü êîíòðîëë¸ðûã ðåñåò õèéõýä çîðèóëàãäñàí áºãººä õýìæýýã íü ìèêðîêîíòðîëë¸ð ¿éëäâýðëýã÷ýýñ òîãòîîæ ºãñºí áàéäàã

3 Ýñýðã¿¿öýë R9 5K

DAC –èéí òóëãóóð õ¿÷äýëèéí îðîëòîä òàâèõ áà ýíý íü ôàçûã òîõèðóóëàõ þì.

4 Ýñýð¿¿öýë R10 5k

òåìïðàòóðûí íºëººëºë áîëîí õàðüöàíãóé àëäàà áàãà õýìæýýòýé ãýæ ¿çâýë õàñàõ áîëîìæòîé þì.

5 Ýñýðã¿¿öýë R11 5kªñã¿¿ðèéí ñõåìûí ãýäðýã õîëáîîíû ýñýðã¿¿öýë

6 Ýñýðã¿¿öýë R12,R13 5.1kÍàì äàâòàìæèéí ø¿¿ðèéí îðîëòûí ýñýðã¿¿ëöýë

7 Ýñýðã¿¿öýë R14,R15 100kØ¿¿ðèéí ñõåìûí ãýäðýã õîëáîîíû ýñýðã¿¿öýë

8 Êîíäåíñàòîð C1-C40.1uF, 220uF

Ýäãýýð íü LM7805 –èéí îðîëò ãàðàëòàä òàâèõ áà øóóãèàí íºëººíººñ õàìãààëíà.

Õ¿ñíýãò 3.2-èéí ¿ðãýëæëýë

9 Êîíäåíñàòîð Ñ5-Ñ6 33p

Ýäãýýð êîíäåíñàòîðóóä íü êîíòðîëë¸ðûí êâàðöûíõ áºãººä 30ïÔ-+10ïÔ õýìæýýã ñòàíäàðòààð òîãòîîñîí áàéäàã.

10 Êîíäåíñàòîð Ñ7-Ñ90.01uf, 0.1uf

DAC08 –èéí ñòàíäàðò êîíäåíñàòîðóóä

11 Êîíäåíñàòîð Ñ10,Ñ11 0.01ufÍàì äàìòàìæèéí ø¿¿ðò òàâèãäàõ êîíäåíñàòîð.

38


12 LCDLCD

äýëãýö2,95 Õ 5,11ìì

16Õ2 ìºð òýìäýãò ãàðãàõ áîëîìæòîé øèíãýí êðèñòàë äýëãýö.

13Õóâüñàõ

ýñýðã¿¿öýëRegistor

Var10-20Ê

Ýíý íü õóâüñàõ ýñýðã¿¿öýë áºãººä LCD äýëãýöèéí êîíòðàñûã òîõèðóóëàõàä õýðýãëýõ áºãººä õýìæýýã íü ¿éëäâýðëýã÷ýýñ òîãòîîæ ºãñºí áàéäàã.

14 Òîâ÷ 1-6 SW1-6Óäèðäëàãà, Ôóíêö¿¿äèéí òîõèðãîî õèéõýä àøèãëàíà.

15 Êâàðö XL 10Mhz

Ìèêðîêîíòðîëë¸ðûí äîòîîä êëîêûã ¿¿ñãýõýä õýðýãëýõ áºãººä ¿éëäâýðëýã÷ýýñ 0-40Mhz –ð òîãòîîæ ºãñºí áàéäàã.

16 Òîãòâîðæóóëàã÷ LM7805

7-12Â –èéí õ¿÷äýëèéí ò¿âøèíã TTL ò¿âøèíä òîãòâîðæóóëàõ ¿¿ðýãòýé.

17 ¯éëäëèéí ºñã¿¿ð LM324

DAC08 –èéí ãàðàëòàä òàâèõ õ¿÷äýëèéí ¿¿ñã¿¿ð áîëîí íàì äàâòàìæèéí ø¿¿ðò àøèãëàíà.

Õ¿ñíýãò 3.2-èéí ¿ðãýëæëýë

18Òîîí àíàëîã õóâèðãóóð

DAC08

Ìèêðîêîíòðîëë¸ðîîñ óäèðäàõ òîîí ºãºãäëèéã àíàëîã ñèãíàë áîëãîí õóâèðãàíà.

19 Ìèêðîêîíòðîëë¸ð PiC16F877PCH á¿ëèéí Microchip ôèðìèéí ìèêðîêîíòðîëë¸ð.

Ø¿¿õ õýñýã:

Äýýðõ øàòíààñ ãàð÷ áàéãàà äîõèî íü ÿã íàðèéí öýâýðõýí ãàð÷ ÷àäàõã¿é:

Èéìýýñ ýíý òîîí àíàëîã õóâèðãóóðûí ãàðàëòàí äýýð íàì äàâòàìæèéí ø¿¿ð (ýíý

ãåíåðàòîð íü õàìãèéí èõäýý 20êÃÖ-èéí äàâòàìæòàé ñèãíàë ãàðãàõ) òàâüæ

ºãíº.

39


Vout

U2Vin

C 2

R b

C 4

R a

R 1 R 3

+

-3

26

74

Çóðàã 3.3

F=3122;

DAC-èéí ãàðàëòûí ã¿éäëèéã õ¿÷äýë áîëãîí õóâèðãàæ áàéãàà òàëààð

æèæèãõýí òîîöîî õèéæ òàéëáàðëàÿ.

U1VinVout

1 0 7

+

-3

26

74

R i

R 0

çóðàã 3.4

¿éëäëèéí ºñã¿¿ðèéí îðîëòóóä áîëîõ à, b öýã¿¿ä äýýð çàíãèëààíû ïîòåöèàëûí

àðãà õýðýãëýâýë:

40


a)

Ýíäýýñ áîëîõ áºãººä ¿¿íèé õàñàõ

òýìäýã íü ôàçòàé óðâóóëàõ òýìäýã þì.

áà DAC-èéí ãàðàëòûí ã¿éäýë íü

ãýæ äýýð ¿çñýí òóë ìàíàé

ãåíåðàòîðûí ãàðàëòûí õ¿÷äýë íü

áîëæ áàéíà.

3.3 Ïðîãðàì õàíãàìæèéí õýñýã

Ñèíóñîèä, ãóðâàëæèí, òýãø ºíöºãò äîõèîã ïðîãðàì÷ëàõ ¿íäñýí

ôóíêöèéí àëãîðèòì

Çàð÷èìûí ñõåì

41


Çóðàã 3.5 Ïðîãðàìûí àëãîðèòì

3.3.à Ñèíóñîèä äýä ôóíêöèéí àëãîðèòì

42


Çóðàã 3.5.à

3.3.á Õºðºº èìïóëüñèéí äýä ôóíêöèéí àëãîðèòì

43


Çóðàã 3.5.á

3.3.â Òýãø

ºíöºãò

èìïóëüñèéí äýä

ôóíêöèéí

àëãîðèòì

44


Çóðàã 3.5.â

3.3.ã LCD äýëãýöýä ºãºãäºë ãàðãàõ àëãîðèòì

45


Ñèíóñîèä, ãóðâàëæèí, äºðâºëæèí äîõèîíû

ïðîãðàììûí áè÷ëýã

46


LIST P=PIC16F877INCLUDE "P16F877.INC"

__CONFIG _HS_OSC &_PWRTE_ON &_WDT_OFF &_LVP_OFFTBL EQU 26H ;TBL-í óòãàCNT EQU 27H ;TIM_1TOO EQU 28H ;FCNT1 EQU 29HTIME EQU 31H ;DELAY TIME1 EQU 32H

ORG 0BSF STATUS,5 ;îðîëò ãàðàëòûí òîõèðãîîBSF TRISA,2BSF TRISA,3BSF TRISA,4BSF TRISA,5

BSF TRISC,0BSF TRISC,1BSF TRISC,2CLRF TRISBCLRF TRISDBCF STATUS,5

CHECK ;òîâ÷ øàëãàõ ¿íäñýí ôóíêöMOVLW 0HMOVWF TIMEBTFSS PORTC,0CALL SINBTFSS PORTC,1CALL TRABTFSS PORTC,2CALL INP

GOTO CHECKSIN ;ñèíóñ äýä ôóíê

MAIN ;ýõëýëBTFSC PORTC,0RETURNBTFSS PORTA,2 ;DELAY CHANGINCF TIMEBTFSS PORTA,3DECF TIMECLRF TBL ;TBL-í óòãûã öýâýðëýíý

MAIN_1MOVLW 1 ;100-ð õàÿãíààñ óíøèíàMOVWF PCLATH

CALL TIM_VARMOVF TBL,W ;ñèíóñîèäûí óòãûãCALL SIN_DATMOVWF PORTD ;PORTD-ð¿¿ ãàðãàíàMOVF TBL,W ;¿å äóóññàí ýñýõèéã øàëãàíàSUBLW 0FEHBTFSC STATUS,ZGOTO MAIN ;äóóññàí áîë ýõýëINCF TBL ;¿ã¿é áîë äàðààãèéí óòãûã ñîíãî

GOTO MAIN_1 ;äàâò

47


TRA ;õºðºº èìïóëüñèéí äýä ôóíêö

MAIN2 ;ýõëýëBTFSC PORTC,1RETURNBTFSS PORTA,2 ;DELAY CHANGINCF TIMEBTFSS PORTA,3DECF TIMECLRF TBL ;TBL-í óòãûã öýâýðëýíý


CALL TIM_VARMOVF TBL,W ;TRA óòãûãCALL TRA_DATMOVWF PORTD ;PORTD-ð¿¿ ãàðãàíàMOVF TBL,W ;¿å äóóññàí ýñýõèéã øàëãàíàSUBLW 0FEHBTFSC STATUS,ZGOTO MAIN2 ;äóóññàí áîë ýõýëINCF TBL ;¿ã¿é áîë äàðààãèéí óòãûã ñîíãî


INP ;òýãø ºíöºãò äýä ôóíêöMAIN3 ;ýõëýë

BTFSC PORTC,2RETURNBTFSS PORTA,2 ;DELAY CHANGINCF TIMEBTFSS PORTA,3DECF TIMECLRF TBL ;TBL-í óòãûã öýâýðëýíý


CALL TIM_VARMOVF TBL,W ;INP óòãûãCALL INP_DATMOVWF PORTD ;PORTD-ð¿¿ ãàðãàíàMOVF TBL,W ;¿å äóóññàí ýñýõèéã øàëãàíàSUBLW 0FEHBTFSC STATUS,ZGOTO MAIN3 ;äóóññàí áîë ýõýëINCF TBL ;¿ã¿é áîë äàðààãèéí óòãûã ñîíãî


ORG 100H

SIN_DATADDWF PCL,1

DT 80,83,86,89,8D,90,93,96,99,9C,9F,0A2,0A5,0A8,0AB,0AE,0B1,0B4,0B7,0BA,0BC,0BF,0C2,0C4,0C7,0CA,0CC,0CF,0D1,0D4,0D6,0D8DT 0DA,0DD,0DF,0E1,0E3,0E5,0E7,0E9,0EA,0EC,0EE,0EF,0F1,0F2,0F4,0F5,0F6,0F7,0F9,0FA,0FA,0FB,0FC,0FD,0FE,0FE,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FFDT

48


0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FE,0FE,0FD,0FC,0FB,0FB,0FA,0F9,0F7,0F6,0F5,0F4,0F2,0F1,0EF,0EE,0EC,0EA,0E9,0E7,0E5,0E3,0E1,0DF,0DDDT0DB,0D8,0D6,0D4,0D1,0CF,0CC,0CA,0C7,0C5,0C2,0BF,0BC,0BA,0B7,0B4,0B1,0AE,0AB,0A8,0A5,0A2,9F,9C,99,96,93,90,8D,89,86,83DT80,7D,7A,77,74,70,6D,6A,67,64,61,5E,5B,58,55,52,4F,4C,49,47,44,41,3E,3C,39,36,34,31,2F,2C,2A,28DT26,23,21,1F,1D,1B,19,17,16,14,12,11,0F,0E,0C,0B,0A,9,8,6,6,5,4,3,2,2,1,1,1,0,0,0DT0,0,0,0,1,1,1,2,2,3,4,5,5,6,7,9,0A,0B,0C,0E,0F,11,12,14,16,17,19,1B,1D,1F,21,23DT25,28,2A,2C,2F,31,34,36,39,3B,3E,41,44,46,49,4C,4F,52,55,58,5B,5E,61,64,67,6A,6D,70,73,76,7A,7D

ORG 200H

TRA_DATADDWF PCL,1

DT80,82,84,86,88,8A,8C,8E,90,92,94,96,98,9A,9C,9E,0A0,0A2,0A4,0A6,0A8,0AA,0AC,0AE,0B0,0B2,0B4,0B6,0B8,0BA,0BC,0BEDT0C0,0C2,0C4,0C6,0C8,0CA,0CC,0CE,0D0,0D2,0D4,0D6,0D8,0DA,0DC,0DE,0E0,0E2,0E4,0E6,0E8,0EA,0EC,0EE,0F0,0F2,0F4,0F6,0F8,0FA,0FC,0FEDT0FC,0FA,0F8,0F6,0F4,0F2,0F0,0EE,0EC,0EA,0E8,0E6,0E4,0E2,0E0,0DE,0DC,0DA,0D8,0D6,0D4,0D2,0D0,0CE,0CC,0CA,0C8,0C6,0C4,0C2,0C0DT0BE,0BC,0BA,0B8,0B6,0B4,0B2,0B0,0AE,0AC,0AA,0A8,0A6,0A4,0A2,0A0,9E,9C,9A,98,96,94,92,90,8E,8C,8A,88,86,84,82DT80,7E,7C,7A,78,76,74,72,70,6E,6C,6A,68,66,64,62,60,5E,5C,5A,58,56,54,52,50,4E,4C,4A,48,46,44,42DT40,3E,3C,3A,38,36,34,32,30,2E,2C,2A,28,26,24,22,20,1E,1C,1A,18,16,14,13,12,10,0E,0C,0A,8,6,4DT2,0,2,4,6,8,0A,0C,0E,10,12,14,16,18,1A,1C,1E,20,22,24,26,28,2A,2C,2E,30,32,34,36,38,3A,3CDT3E,40,42,44,46,48,4A,4C,4E,50,52,54,56,58,5A,5C,5E,60,62,64,66,68,6A,6C,6E,70,72,74,76,78,7A,7C,7E

ORG 300H

INP_DATADDWF PCL,1

DT0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FFDT0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FFDT0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FFDT

49


0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FF,0FFDT0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0DT0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0DT0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0DT0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0TIM_1 ;1 ìë Ñåêóíäûí õóãàöàà

MOVLW 0F9HMOVWF CNT

TIM_1_LPNOPNOPNOPNOPNOPNOPNOPDECFSZ CNTGOTO TIM_1_LPNOPNOPNOPNOPNOPRETURN

TIM_VAR ; äàâòàìæ ººð÷ëºõ õóâüñàõ õóãàöààMOVF TIMEMOVWF CNT3

TIM_100_LP1DECFSZ CNT3GOTO TIM_100_LP1RETURN

END

50


LCD äýëãýöýä ºãºãäºë ãàðãàõ ïðîãðàì

LCD_STARTBUSY_F SET 7 ; LCD BSF STATUS,RP0 ; Bank 1 CLRF TRISB ; ïîðò B –ã ãàðàëò áîëãîí òîõèðóóëàõBCF STATUS,RP0 ; Bank 0

START ;ýõëýõCALL LCD_INI ; CALL LCD_BUSY_4 ; MOVLW B'00001110' ;CALL LCD_CMD_4 ; CALL TIME1S ;

TEXT_OUT1CLRF POINT ;

ROW_1 ; MOVF POINT,W ; CALL TABLE ; ADDLW 0 ; BTFSC STATUS,Z ; GOTO TEXT_OUT2 ; CALL LCD_DATA_4 ; CALL TIME1S ; 1Ñ õ¿ëýýõINCF POINT,F ; GOTO ROW_1 ;

TEXT_OUT2INCF POINT,F MOVLW B'11000000' CALL LCD_CMD_4 CALL TIME1S

ROW_2MOVF POINT,W CALL TABLEADDLW 0BTFSC STATUS,Z GOTO TEXT_CLEAR CALL LCD_DATA_4 ; CALL TIME1S ;1ñINCF POINT,F ; GOTO ROW_2 ;ROW_2

TEXT_CLEARMOVLW B'00000001' ; CALL LCD_CMD_4 ; CALL TIME1S ;GOTO TEXT_OUT1 ;

TABLE ; èëãýýõ ºãºãäºëADDWF PCL,F ; PCDT "HW02D020 O.Batchimeg",0 ; DT "Microcontroller based generator",0

LCD_INICALL TIME10M ; WAIT()CALL TIME10M ; WAIT() 10ms MOVLW B'00110000' ;

51


CALL LCD_CMD ; CALL TIME10M ; WAIT(ms)‚MOVLW B'00110000' ;CALL LCD_CMD ; CALL TIME100 ; WAIT(100us)MOVLW B'00110000' ; CALL LCD_CMD ;

CALL TIME100 ; WAIT(100us)MOVLW B'00100000' ;CALL LCD_CMD ;

CALL LCD_BUSY_4 ; MOVLW B'00101000'CALL LCD_CMD_4 ;



CALL LCD_BUSY_4 ; MOVLW B'00000110'

;CALL LCD_CMD_4 ; RETURN

LCD_CMD_4 ; MOVWF DPDT ; ANDLW 0F0H ; CALL LCD_CMD ; SWAPFDPDT,W ; ANDLW 0F0H ; CALL LCD_CMD ; RETURN

LCD_CMD ;MOVWF PORTB ; DB4-DB7BCF PORTB,RW ; R/W = 0 BCF PORTB,RS ; RS = 0 BSF PORTB,E ; E = 1 NOP ; E‚ÌBCF PORTB,E ; E = 0

LCD_DATA_4 MOVWF DPDT ANDLW 0F0H CALL LCD_DATA SWAPFDPDT,W ANDLW 0F0H CALL LCD_DATA RETURN

LCD_DATAMOVWF PORTB ; DB4`DB7BCF PORTB,RW ; R/W = 0 BSF PORTB,RS ; RS = 1BSF PORTB,E ; E = 1

52


NOP ; E‚ÌBCF PORTB,E ; E = 0RETURN

LCD_BUSY_4BSF STATUS,RP0 ; Bank 1 ‚MOVLW 0F0H ; MOVWF TRISB ; PortB ‚BCF STATUS,RP0 ; Bank 0 BCF PORTB,RS ; RS = 0 BSF PORTB,RW ; R/W = 1 BSF PORTB,E ; E = 1 MOVF PORTB,W ; DDRAM‚BCF PORTB,E ; E = 0 MOVWF DPDT ; ;BSF PORTB,E ; E = 1 MOVF PORTB,W ; DDRAM‚BCF PORTB,E ; E = 0 ;BTFSC DPDT,BUSY_F ; GOTO LCD_BUSY_4 ; BUSY_F=1‚Ì‚

; BUSY_F=0‚BCF PORTB,RW ; R/W = 0 BSF STATUS,RP0 ; Bank 1 ‚MOVLW 0H ; MOVWF TRISB ; PortB BCF STATUS,RP0 ; Bank 0 ‚RETURN

TIME100 ;MOVLW 052H ;10Mhz-¿åä äýõ 100ìèëñåêóíäûí óòãà MOVWF COUNT NOP

LOOPDECFSZ COUNT,FGOTO LOOP RETURN

TIME10MMOVLW 31H MOVWF COUNT1NOP

LOOP1CALL TIME100 DECFSZ COUNT1,F GOTO LOOP1 RETURN

TIME1SMOVLW 31H MOVWF COUNT2 MOVLW 31H MOVWF COUNT3MOVLW 01H MOVWF COUNT4 NOP

LOOP2CALL TIME10MDECFSZ COUNT2,F GOTO LOOP2

LOOP3CALL TIME100DECFSZ COUNT3,FGOTO LOOP3

53


LOOP4DECFSZ COUNT4,FGOTO LOOP4RETURNEND

Ä¿ãíýëò

Óã òºãñºëòèéí àæëûã ã¿éöýòãýñýíýýð óðüä ºìíº ìèêðîñõåì, àíàëîãñõåì

òåõíèê, ìèêðîêîíòðîëë¸ð áîëîí áóñàä õè÷ýýë¿¿ä äýýð ñóäëàæ áàéñàí îíîëûã

äýëãýð¿¿ëæ PIC ìèêðîêîíòðîëë¸ð áîëîí äîõèîíû ¿¿ñã¿¿ðèéí òàëààð öîãö

ìýäëýãòýé áîëëîî.

Ýíý òºõººðºìæ ìààíü ºðãºí öàð õ¿ðýýã õàìàðñàí áºãººä ñèíóñîèä, ãóðâàðæèí,

äºðâºëæèí äîõèîíóóäûí õýðýãöýý ãàðñàí ÿìàð ÷ ¿åä õÿëáàðõàí àøèãëàõ

áîëîìæòîé, öààøèä õºãæ¿¿ëýõ, óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîæ áîëîõ þì. PIC

ìèêðîêîíòðîëë¸ðûí òóñëàìæòàéãààð óã àæëûí àäèë ÿìàð ÷ òºõººðºìæèéã

óäèðäàí àæèëëóóëæ áîëîõ þì. Ìºí ¿íý ºðòãèéí õóâüä õÿìàä àìïëèòóò,

äàâòàìæ çýðãèéã ººð÷èëºí òîõèðóóëæ õýðýãòýé äîõèîãîî ¿¿ñãýæ áîëîõ ãýõ

ìýò äàâóó òàëóóäòàé ÷ Pic16f877 êîíòðîëë¸ðûí àæèëëàõ êâàðöûí õàìãèéí

èõ õýìæýý íü 40MHz áºãººä äîõèîíóóäûí äàâòàìæ 1KÃö õ¿ðýõã¿é áàéãàà

çýðýã ñóë òàëóóä ÷ áèé.

Ýöýñò íü ãýæ õýëýõýä ýíýõ¿¿ òºãñºëòèéí àæëûã õèéñíýýð áè ººðèéí

ñóðñàí ìýäëýãýý ñýðãýýæ ººðò äàäëàãà òóðøëàãà õóðèìòëóóëëàà. Ìºí

áóñàä îþóòíóóäûí õóâüä ìèíèé òºãñºëòèéí àæëààñ ñàíàà àâ÷ öààøèä

èë¿¿ òîì õýìæýýíèé òºõººðºìæ çîõèîí á¿òýýõýä íýìýð áîëîõ áàéõàà ãýæ

íàéäàæ áàéíà.

54


Àøèãëàñàí íîì ìàòåðèàë

1. Ýðäýíý÷èìýã.Ä, Ìºíõáàÿð.Á., 2005., Áàêàëàâðûí òºãñºëòèéí

àæèë ã¿éöýòãýæ õàìãààëàõ æóðàì., -ÓÁ., -20õ

2. Ìèæèääîðæ.Í, Ýíõáîëä.Ä, Ýðäýíý÷èìýã.Ä., 1997., Ýëåêòðîíèê., -

ÓÁ., -116õ.

3. Öýäýíñ¿ðýí.Þ., 2001., ¯éëäëèéí ºñã¿¿ð., -ÓÁ., -471õ.

4. PIC16F877 Data sheet (2001, microchip technology Inc.)

5. DAC08 Data sheet (2002, analog diveces Inc.)

6. TIL117 (2005, Fairchild semiconductor Corporation)

7. www.google.mn

Õàâñðàëò -1

55


PIC16F877 Ìèêðîêîíòðîëë¸ðûí äîòîîä á¿òöèéí ñõåì

Õàâñðàëò -2

56


DAC08-í ô¿íêöèîíàëü áëîê ñõåì

Õàâñðàëò –3 PIC16F877 –èéí õºëíèé òàéëáàð:

1. Reset õèéõ îðîëò

2. À ïîðòûí “0”-ð ñóâàã àíàëîã òîîí õóâèðãóóðûí 0-ð ñóâàã



5. ÀÒÕ –í 3-ð ñóâàã ÀÒÕÒÕ-èéí + îðîëò

6. À ïîðòûí “4”-ð ñóâàã 0-ð òîîëóóðûí îðîëò

7. À ïîðòûí “5”-ð ñóâàã / ÀÒÕ-4 / òóñëàõ ïàðàëëåë ïîðòûí ñîíãîëò

8. E ïîðòûí “0”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåë ïîðòûí RD ñóâàã ÀÒÕ-5

9. E ïîðòûí “1”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåë ïîðòûí WR ñóâàã ÀÒÕ-6

10. E ïîðòûí “2”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåë ïîðòûí ñîíãîëòûí ñóâàã

ÀÒÕ – 7 ð ñóâàã

11. Òýæýýë

12. Ãàçàð

13. Êâàðöèéí ãåíåðàòîðûí îðîëò 1

14. Êâàðöèéí ãåíåðàòîðûí îðîëò 2

15. C ïîðòûí “0”-ð ñóâàã timer1 –í îðîëò, ãàðàëò

16. C ïîðòûí “1”-ð ñóâàã timer 1-í ãàðàëò CCP2 modul –èéí ãàðàëò

áîëíî.

17. C ïîðòûí “2”-ð ñóâàã CCP1 modul –èéí ãàðàëò

18. C ïîðòûí “3”-ð ñóâàã ñèíõðîí ïîðòíû ãàðàëò

57


19. D ïîðòûí “0”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåëü ïîðòíû 0-ð ñóâàã




23. C ïîðòûí “4”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåëü ïîðòíû 4-ð ñóâàã

24. D ïîðò ñèíõðîí ñåðèàë ïîðòíû ãàðàëò

25. C ïîðòûí “5”-ð ñóâàã ñåíõðîí ñåðèàë ïîðòíû ãàðàëò

26. C ïîðòûí “6”-ð ñóâàã / UART ãàðàëò /UART ñèíõðîí ãîðèìûí clock

èéí ãàðàëò

27. C ïîðòûí “7”-ð ñóâàã/ UART ãàðàëò / UART –èéí ñèíõðîí ãîðèìûí

¿åä ºãºãäºë äàìæóóëàõ ñóâàã

28. D ïîðòûí “4”-ð ñóâàã òóñëàõ ïàðàëëåëü ïîðòûí 4-ð ñóâàã



31. Ïðîãðàì÷èëàõ õ¿÷äýëèéí ãàçàð ( Vcc)

32. Ïðîãðàì÷èëàõ õ¿÷äýëèéí òýæýýë ( Vdd)

33. RB0/INT0 B –ïîðòûí 0-ð ñóâàã / ãàäààä òàñàëäëûí 0-ð ñóâàã



36. RB3/PGM B –ïîðòûí 3-ð ñóâàã / ïðîãðàì÷èëàõ îðîëòûí ãîðèì

òîãòîîõ

37. RB4 / B –ïîðòûí 4-ð ñóâàã

38. RB5 / B –ïîðòûí 5-ð ñóâàã

39. RB6 / PGC ïðîãðàì÷èëàõ clock îðîëòûí ñóâàã

40. RB7 / PGD ïðîãðàì÷èëàõ îðîëò

58

Diplom

Documents

t t u u t t

x f t t

t t u01

urcuc u u

x f aa

ddram ddram

ddram shift

shift ddram