Διαφημίσεις ψυχοφαρμάκων και Τρέλα-Οπτική Ανάλυση

« Διαφημίσεις Ψυχοφαρμάκων και “Τρέλα” -Οπτική Ανάλυση» Μεταπτυχιακό Πολιτιστική Διαχείριση 2014-2015 Καθηγητής: Ιωάννης Σκαρπέλος Αθανασία Κρατημένου Α.Μ 4114Μ017

2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η «τρέλα» είναι μια ετεροτοπία, όπως και η φωτογραφία. Η λογική απουσιάζει ή, για να είμαι ακριβής, υπάρχει μια άλλη τάξη του λόγου με διαφορετικές νόρμες- όπως και στη φωτογραφία το παρόν απουσιάζει, το ζωντανό πράγμα. Ο Κωστής Αντωνιάδης γράφει στη «Λανθάνουσα Εικόνα» γι΄ αυτή την αίσθηση της απουσίας.

«Το πρόσωπο στη φωτογραφία είναι εγκλωβισμένο σ΄ ένα παρελθόντα χρόνο, είναι απόν μέσα στην ίδια του την εικόνα».(Αντωνιάδης:1999:12)

Η «τρέλα» – για τους πολλούς- «σκοτώνει» τον λόγο, είναι ά/λογη, παρά/λογη. Η αλήθεια είναι ότι μέσα στα επεισόδια της «τρέλας» υπάρχει και σχέδιο και τάξη. Ίσως αυτά τα επεισόδια δεν είναι τίποτα άλλο παρά «ο ακριβής αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του ονείρου ενός τρελού» (Κρατημένου:2012:10). Η φωτογραφία επίσης «σκοτώνει»- ή έστω «τραυματίζει»- το αντικείμενο της φωτογράφισης της, θέλοντας να το «φυλακίσει» μέσα στη μαγεία της τεχνολογίας της. Ο Flusser αναφέρει στο κείμενο του «Για μια φιλοσοφία της φωτογραφίας» για τις εικόνες

«Το νόημα των εικόνων είναι μαγικό. Η ερμηνεία των εικόνων πρέπει να λάβει υπόψη το μαγικό τους χαρακτήρα. Είναι λάθος να ερμηνεύονται οι εικόνες σαν “παγωμένα συμβάντα”. Αντιθέτως υποκαθιστούν συμβάντα με καταστάσεις. Η μαγική τους δύναμη οφείλεται στην ιδιότητα τους να αποτελούν επιφάνειες και η εγγενής διαλεκτική τους, οι εσωτερικές αντιφάσεις τους, πρέπει να εκτιμηθούν υπό το φως της μαγείας που διαθέτουν». (Flusser:1998:12)

Η φωτογραφία «μεγεθύνει» το αντικείμενο της και το καθιστά αιώνιο. Προσφέρει στο στιγμιαίο, το τυχαίο ενός είδους «αθανασία». Το προσφέρει στη μνήμη- συλλογική και ατομική- και δημιουργεί ένα μεγάλο όγκο data ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, αλλά και για τη λήθη κάθε γενιάς. Τα τελευταία χρόνια ο ρυθμός παραγωγής εικόνων είναι ιδιαίτερα μεγάλος, με αποτέλεσμα μια ραγδαία αύξηση των παραγόμενων εικόνων. Κάποιοι μιλούν για «υπεροπτικοποίηση».

«Η εικόνα είναι παντού. Η πραγματικότητα είναι μια εικονική πραγματικότητα. Έξω από την εικόνα δεν υπάρχουμε. Υπάρχει μια κατάσταση που θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε «υπεροπτιικοποίηση». Για να υπάρξουμε πρέπει πρώτα να γίνουμε εικόνα. Όσο πιο πολύ εικόνα έχουμε, τόσο οδηγούμαστε στην ανυπαρξία.(…) Κάθε φορά που καταγράφω κάτι το σκοτώνω». (Ημερίδα Visual Arts- Τα όρια της εικόνας:2014).

Συχνά, και η ίδια η ύπαρξη συνδέεται άμεσα με τις τεχνικές εικόνες που δημιουργούμε. «Υπάρχουμε μέσω ή διαμέσου των εικόνων που δημιουργούμε» (Ημερίδα Visual Arts- Τα όρια της εικόνας:2014). Ακόμα και ο ίδιος ο κόσμος

3

γίνεται εικόνα του εαυτού του. «Ο κόσμος είναι μια σειρά εικονοποιήσεων εικόνων». (Ημερίδα Visual Arts- Τα όρια της εικόνας:2014) Όσον αφορά αυτήν τη γενικευμένη οπτικοποίηση του κόσμου και τις «παρενέργειες» της ο Flusser γράφει:

«Ο κόσμος παίρνει έτσι τη μορφή εικόνας, γίνεται ένα νοηματικό πλαίσιο σκηνών και καταστάσεων. Αυτή η αντιστροφή της λειτουργίας της εικόνας μπορεί να ονομαστεί “ειδωλολατρία” και είναι τώρα δυνατόν να δούμε πως εκδηλώνεται: οι πανταχού παρούσες τεχνικές εικόνες έχουν αρχίσει να ανακατασκευάζουν μαγικά την “πραγματικότητα” σε ένα ολοκληρωμένο σενάριο που θυμίζει εικόνα. Εδώ εμφανίζεται ένα είδος λήθης. Ο άνθρωπος ξεχνάει ότι παρήγαγε ο ίδιος εικόνες για να προσανατολιστεί στον κόσμο .προσπαθεί τώρα να προσανατολιστεί μέσα στις εικόνες. Δεν μπορεί να ερμηνεύσει πια τις δικές του εικόνες, υπάρχει πλέον σαν συνάρτηση τους. Η φαντασία έχει μετατραπεί σε παραίσθηση. (Flusser:1998:12)

Όσον αφορά τη σχέση της «τρέλας» με τη φωτογραφία ο Roland Barthes κάνει μια σύνδεση αυτών των δύο φαινομένων στο βιβλίο του «Φωτεινός θάλαμος».

«Τρελή ή συνετή; Η Φωτογραφία μπορεί να είναι το ένα ή το άλλο: συνετή, αν ο ρεαλισμός της παραμένει σχετικός, συγκερασμένος με αισθητικές ή εμπειρικές συνήθειες (το εξώφυλλο ενός περιοδικού στον κουρέα ή στον οδοντογιατρό). τρελή, αν αυτός ο ρεαλισμός είναι απόλυτος και, αν με το να πούμε, αρχέγονος, κάνοντας να ξαναέρχεται στην ερωτευμένη και καταπτοημένη συνείδηση το ίδιο το γράμμα του Χρόνου: κίνηση καθαυτό μεταστρεπτική, που μεταστρέφει το ρου του πράγματος, και που θα την ονομάσω, για να τελειώνω, φωτογραφική έκσταση, Αυτοί είναι οι δύο δρόμοι της Φωτογραφίας. Σε μένα εναπόκειται να διαλέξω, να υπαγάγω το θέαμα της στον πολιτισμένο κώδικα των τέλειων ονειροφαντασιώσεων, ή ν΄ αντιμετωπίσω μέσα της το ξύπνημα της ανυπότακτης πραγματικότητας».( Barthes:1983:164)

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία, η οποία ακολουθεί, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια μικρή απόπειρα οπτικής ανάλυσης έντυπων διαφημίσεων για ψυχοφάρμακα, οι οποίες ήταν καταχωρημένες σε περιοδικά ψυχιατρικής. Τα περιοδικά, τα οποία επέλεξα είναι δύο, το «σύναψις» και τα «Τετράδια Ψυχιατρικής». Αυτά προέρχονται από διαφορετικές χρονικές περιόδους, κι αυτό, γιατί, οι διαφημίσεις δεν ανανεώνονται συχνά, οπότε, αν η έρευνα παρέμενε σε μια μόνο περίοδο- όπου ήταν και η αρχική σκέψη-, δε θα υπήρχε ποικιλία και επιπλέον, κάποια περιοδικά προοδευτικής κατεύθυνσης - τα οποία είχα υπόψη -, κατήργησαν σταδιακά τις διαφημίσεις αυτού τους είδους, καθώς έρχονταν σε αντίθεση με την ιδεολογική τους τοποθέτηση. Για την ανάλυση των εικόνων επιστρατεύτηκε η ποίηση. Δε γνωρίζω πόσο παράδοξο είναι ερμηνευτικά να προσεγγίζεις την εικόνα, να κάνεις οπτική ανάλυση, με βάση την ποιητική γραφή, αλλά είναι ένα εγχείρημα, το οποίο θα ήθελα να αποτολμήσω. Άλλωστε, η γλώσσα της ποίησης με «όπλο» τη μεταφορά, μπορεί να καταγράψει αυτές τις «αχαρτογράφητες» περιοχές του μυαλού και της εμπειρίας και να «μιλήσει» για το άρρητο, όσο ίσως κανένας επιστημονικός λόγος δεν μπορεί να το κάνει. Τα ποιητικά κείμενα, τα οποία παρατίθενται, είναι ανέκδοτα κείμενα μου, αλλά και κείμενα από το βιβλίο μου Μνημόπολη, μια άχρονη και ημιτελής αλφάβητος. Επιπλέον, κάποιοι αγαπημένοι συγγραφείς βρίσκουν τη θέση τους εδώ.

«Κάπου ένας τύπος ποίησης, μουσικής, ευαισθησίας, δημιουργίας, ένας τύπος ρήξης, εγγράφεται σε ένα μετασχηματισμό. Κι αυτό είναι που εγώ χαρακτηρίζω σα μοριακή επανάσταση».(Guattari:151)

Ένα ζήτημα, το οποίο διαπερνά ολόκληρη την εργασία είναι οι όψεις της ψυχικής ασθένειας και κυρίως το βίωμα της. Οι διαφημίσεις είναι η αφορμή μάλλον για να καταγραφούν –τόσο μέσω της αναλυτικής γραφής, όσο και μέσω της ποιητικής- εσωτερικά «συμβάντα» της «τρέλας» και των μεταμφιέσεων της. Για τον κόσμο των λογικών το «σύμπαν» της «τρέλας» είναι πάντα ένας χώρος «α/κατανόητος» «α/διανόητος». Μνήμες στη φορμόλη Πρόσωπο 2 Πες μου, πως είναι να περιφέρεσαι στην τρέλα; Κάποια Κάπως…πώς να στο πω; Σα να βουτάς στην εποχή των ιπτάμενων μπαλκονιών.(Κρατημένου:2012:54) Πριν περάσω στο κυρίως μέρος της εργασίας, στην ανάλυση των διαφημίσεων, θα ήθελα κάνω ένα βήμα πίσω και να παραθέσω τρία κείμενα χαρακτηριστικά για το βίωμα της «τρέλας».

5

Στον παρακάτω μονόλογο σκιαγραφείται από Κάποια γυναίκα – θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε γυναίκα – αυτό το «πέρασμα» και η «περιπλάνηση» στον κόσμο της «τρέλας». Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Προοίμιο Κάποια Είμαι. Κάποια. Αυτό μάλλον αρκεί. Αόριστη αντωνυμία γένους θηλυκού. Βρίσκομαι. Σε κατάσταση ανασύνταξης όλων των διαλυμένων μου κομματιών. Ήμουν. Εδώ. Κι έφυγα. Ταξίδεψα στο σύνορο του ανθρώπινου μυαλού. Περιπλανήθηκα σε αυτόν τον μικρό στριμωγμένο χώρο για καιρό. Έχασα τα πάντα. Διαλύθηκαν όλα. Ομολόγησα όλα μου τα πάθη. Έγινα όλες μου οι εμμονές. Είδα τον κόσμο γυμνό και άγριο. Γέννησα τον πόνο ετών. Ξέρασα τη θλίψη αιώνων. Ανακάλεσα τα ψεύδη χιλιετιών. Ξανάφτιαξα το πρόσωπο μου κουρασμένη γιορτή. Αρνήθηκα την ύλη. Έγινα όλα τα πρόσωπα. Έγινα όλα τα πράγματα. Πρόδωσα τις νυχτερινές προσευχές. Κέρασα τους περαστικούς απεγνωσμένη χαρά. Τρόμαξα από χάδια αγαπημένων συγγενών. Σημάδεψα τον ουρανό έσχατη νίκη. Καταράστηκα το σώμα και τις επιθυμίες του. Σιγοψιθύρισα το φόβο των λέξεων. Ανασκεύασα όλες τις πρόστυχες ιστορίες μου. Κατέγραψα κάθε κίνηση των αποσυντονισμένων μου νευροδιαβιβαστών. Επιθύμησα όλα τα γήινα σώματα. Μίλησα σε όλα τα φαντάσματα. Υποδέχτηκα την προαιώνια επιθυμία για λύτρωση ντυμένη την καταραμένη μου μοίρα. Ξενύχτησα πάνω από τα σφάλματα του γένους μου. Τρόμαξα μπροστά στη βία των ανθρώπων. Περπάτησα χέρι-χέρι με άγνωστους συνταξιδιώτες. Κοίταξα στα μάτια γνωστούς και έψαξα την αλήθεια. Πάτησα γερά πάνω στη γη. Δολοφόνησα πρώην εραστές και έριξα το σώμα τους σε λυσσασμένα σκυλιά. Αρνήθηκα τη σιωπή. Λάτρεψα τη φλυαρία. Παρέδωσα τις καταγραφές στους κατασκόπους. Μίσησα τους ζωντανούς. Ασέλγησα στους νεκρούς. Σκότωσα την επιθυμία. Ρώτησα τους περαστικούς να μου δείξουν έναν δρόμο που δεν υπάρχει. Γνώρισα τα μυστικά των προσχεδιασμένων πτώσεων. Έφτασα στο σύνορο του γήινου φόβου. Και επέστρεψα. (Κρατημένου:2012:52-53) Η αφήγηση, η οποία ακολουθεί θέτει το ζήτημα του φόβου μπροστά στην «τρέλα», η οποία εκφράζεται με την εικόνα του να περπατάς έξω και να ξεχάσεις κάπου το μυαλό σου. Μνήμες στη φορμόλη Κάποια Φοβάμαι ότι μια μέρα θα βγω έξω και καθώς θα περπατάω θα ξεχάσω το μυαλό μου στη μέση του δρόμου και θα φύγω. Θα περπατήσω πολύ και μετά θα αρχίσει να βρέχει όξινη βροχή και δε θα θυμηθώ ότι ξέχασα και μετά θα ορμίσουν κατά πάνω μου όλοι μου οι φόβοι, ο δρόμος, οι άγνωστοι άνθρωποι γύρω μου, τα αυτοκίνητα,

6

κόρνες. Όλα. Φόβος. Και δε θα μπορώ να θυμηθώ το όνομα μου και που είναι το σπίτι μου. Όλα θα είναι οικεία και ξένα ταυτόχρονα. Και θα θέλω να γελάσω και να κλάψω με λυγμούς. Θα θέλω να τρέξω και να ακινητοποιηθώ. Και θα κοιτάζω τους ανθρώπους στα μάτια, όλοι καθρέφτες, και θα τρομάζω. Και θα ζεσταίνομαι αφόρητα, αλλά θα αγοράζω κασκόλ από πλανόδιους. Και σε ένα γερασμένο πρόσωπο θα αναγνωρίζω το πρόσωπο του παππού μου και θα θέλω να το φιλήσω, γιατί ο παππούς μου πέθανε ξαφνικά και δεν πρόλαβα να τον φιλήσω για τελευταία φορά. Και θα είμαι σε ένα σταυροδρόμι και θα νιώθω ότι ο προορισμός μου είναι προς όλες τις κατευθύνσεις και θα ακολουθώ όλους τους δρόμους και θα ζητάω τσιγάρο από τους περαστικούς και εκείνοι θα με κερνάνε την πρώτη μου μάρκα τσιγάρα και θα ακολουθώ πάλι τους βρεγμένους δρόμους να καταλήγουν στο σημείο της αφετηρίας μου-ή μήπως είναι το τέρμα; Και θα βάζω τα χέρια μου στις τσέπες και θα βρίσκω τα εισιτήρια από την πρώτη ταινία που είδαμε μαζί με εκείνον στο σινεμά. Πάνε αμέτρητα χρόνια τώρα. Πώς στο διάολο βρέθηκαν στην τσέπη μου; Και θα γίνομαι όλοι οι φόβοι μου...Και μ΄ ένα περίεργο τρόπο θα επιστρέφει μέσα μου η αίσθηση ότι κάπου στη μέση του δρόμου άφησα το μυαλό μου. Εσύ τι θα έκανες αν έβρισκες στη μέση του δρόμου ένα παρατημένο, σχεδόν χαλασμένο μυαλό; Θα το πέταγες ή θα το έστελνες για επισκευή; (Κρατημένου:2012:57-58) Τέλος, όσον αφορά την ψυχική ασθένεια και τα φάρμακα –αν και εδώ η αναφορά σε αυτά είναι συγκεκαλυμμένη - θα ήθελα να παραθέσω ένα ποιητικό κείμενο μου από το βιβλίο «Μνημόπολη, μια άχρονη και ημιτελής αλφάβητος», το οποίο έχει τον τίτλο «Μαύρο» και είναι από τη συλλογή κειμένων «Καταγραφές στην κόψη του χρόνου». Μαύρο «Έρχομαι από μακριά, χωρίς εποχές ο νους μου, απλώνω στην ταράτσα κάθε μέρα τις σιωπές μου, να στεγνώσουν από τις φλυαρίες που κατάπια, σάλιο και βρωμιά, έχω έναν θυμό παράξενο, και θέλω να σκοτώσω κάποιον, ποτέ δεν ήξερα ποιον, γι΄ αυτό δεν το έκανα μέχρι τώρα, στα όνειρα μου είμαι πάντα οπλισμένη, άλλοτε πηγαίνω σε κηδείες αγαπημένων συγγενών, δεν κλαίω, μόνο λίγο πριν το τέλος, πέφτω κι εγώ στο λάκκο, άλλοτε καταβροχθίζω όλα τα χάπια, τα μασάω, τα δαγκώνω, τα σαλιώνω, τα καταπίνω όλα μαζί, έχω αδυναμία σε αυτά για τις ημικρανίες και τους ρευματισμούς, παραξενιά θα μου πεις, κάποτε ονειρεύτηκα το πρόσωπο εκείνου κοιμισμένο, ξαφνικά άνοιξε το στόμα του και με κατάπιε, για πολλά χρόνια από τότε δε ξύπνησα, έμεινα κοιμισμένη στην κοιλιά του, ήταν ζεστά και πάντα μου έριχνε ένα ξεροκόμματο, τις Κυριακές τρώγαμε μαζί, οι δύο μας, και πίναμε και κανα κρασάκι, στο τέλος μου σέρβιρε και γλυκό του κουταλιού,

7

βύσσινο, δε ξέχασε ότι λάτρευα το βύσσινο, μα χτύπησε μια μέρα η πόρτα, κι έπρεπε να ανοίξω, εκείνος είχε πια πεθάνει σε ένα ατύχημα, δεν ήταν άλλος κανείς τριγύρω, τελικά άνοιξα εγώ…» (Κρατημένου:2012:143-144)

8

ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ

9

Η πρώτη διαφήμιση προέρχεται από το περιοδικό «σύναψις», τεύχος τέσσερα, χειμώνας 2006-2007 και αναφέρεται στο Cipralex, ένα φάρμακο για την κατάθλιψη και τις αγχώδεις διαταραχές.

10

Η διαφήμιση αυτή παρουσιάζει μια αθλήτρια σ΄ ένα στιγμιότυπο ενός αγώνα δρόμου. Ίσως αυτός ο αγώνας δρόμου να συμβολίζει ένα αέναο κυνηγητό, σαν να τρέχει να ξεφύγει από κάτι. Ο εχθρός, η ψυχική ασθένεια εδώ, βρίσκεται ταυτόχρονα και πίσω και μπροστά. Και το υποκείμενο προσπαθεί πάντα να διαφύγει. Εδώ, θα παραθέσω ένα ποίημα μου -ανέκδοτο- από το κείμενο, Οδός λήθης. Οδός Λήθης Πάνω-Κάτω Γυναίκα Α Θέλω να τρέξω πέρα από τα σύνορα αυτού του ατέλειωτου δρόμου. Γυναίκα Β Ώσπου τα πόδια μου να μην αντέχουν το βάρος της κίνησης. Γυναίκα Α Και το σώμα να διαλυθεί στα μέλη του. Γυναίκα Β Μήπως καταφέρω και ξεφύγω απ΄ αυτήν που χρόνια τρέχει μπροστά μου. Γυναίκα Α Ξοπίσω μου πάντα και με κυνηγά.(Κρατημένου:ανέκδοτο) Είναι χαρακτηριστικό οτι δεν υπάρχει τερματισμός ή ίσως δεν μπορούμε να τον φανταστούμε. Δεν υπάρχουν έπαθλα και νίκες. Μόνο αυτή η αγωνιώδης κίνηση, αυτός ο αγώνας, όπου ολόκληρο το σώμα- μύες νευρώνες μα κυρίως το πρόσωπο- δίνουν μια μάχη χωρίς τέλος με την ασθένεια. Το στιγμιότυπο της φωτογραφίας είναι ενδεικτικό αυτού του αγώνα.

Η στιγμή αυτή ακριβώς της κίνησης του σώματος με μια δυναμική προς τα εμπρός, με το αριστερό χέρι υψωμένο, σε ορθή γωνία με τον κορμό και το δεξί χέρι πίσω, για να πάρει φόρα προς τα μπροστά, καθώς και η στάση των ποδιών, η ενέργεια τους, είναι κάτι το οποίο μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Μια μάχη με την ασθένεια η οποία μπορεί να κρατήσει μια ολόκληρη ζωή. Η πάλη αυτή του υποκειμένου είναι

ουσιαστικά μια πάλη με τον ίδιο του τον εαυτό, γιατί οι εκφάνσεις της «τρέλας» κυριαρχούν τόσο πάνω στο μυαλό όσο και πάνω στο σώμα του. Το πάσχον υποκείμενο είναι η «τρέλα». Η ταύτιση είναι απόλυτη. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Κάποια Πώς να γλυτώσω από εμένα; (Κρατημένου:2012:64) Οι λέξεις του υποκειμένου, οι μορφασμοί του προσώπου του, η στάση του σώματος του, το βλέμμα του, οι αισθήσεις με τις οποίες αντιλαμβάνεται τον κόσμο έχουν «αλωθεί» από την ασθένεια. Δεν είναι πια ο εαυτός του όπως τον γνωρίζει πριν τη ρήξη της ασθένειας. Είναι ένας άλλος. Στους στίχους του

11

συγκροτήματος «Ωχρά Σπειροχαίτη» διαφαίνεται πώς μέσα στην ασθένεια ο ίδιος ο εαυτός βιώνεται σαν κάποιος ξένος, ανοίκειος. «Μες στο δικό μου πρόσωπο το πρόσωπο ενός άλλου» Στην ίδια αίσθηση αντίληψης του εαυτού σαν ξένο αναφέρεται και το παρακάτω απόσπασμα του ποιητικού κειμένου 8 (οκτώ). 8 (ΟΚΤΩ) Και στους καθρέφτες πάντα θα τρομάζω

Με εκείνον τον ξένο που με κοιτάει στα μάτια Και ζητάει μια αλήθεια που εγώ την ψάχνω χρόνια Θα τρομάζω Με ένα σώμα στοιβαγμένο άλλο σώμα τσακισμένο όριο παραμορφώσεις εαυτού (Κρατημένου:2012:87)

Ο αγώνας αυτός δεν έχει επίσης συναθλητές. Ούτε και θεατές. Οπτικά αναπαρίσταται με ένα απλό μπλε φόντο και το υποκείμενο μόνο του. Είναι ένας αγώνας μοναχικός. Όπου το υποκείμενο έχει ταυτόχρονα το ρόλο του ασθενή, αλλά και του θεατή, όπου παρατηρεί τον εαυτό του και ανάλογα με την ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και την επεξεργασία της παρατήρησης του, μπορεί να κάνει τις απαιτούμενες τροποποιήσεις και μετατοπίσεις. Το υποκείμενο της ασθένειας μπορεί για παράδειγμα, να αλλάζει τη δοσολογία του φαρμάκου όπου λαμβάνει-σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα γιατρό του- ανάλογα με την ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και τη δυναμική της ασθένειας. Αυτή η σχέση παρατηρητή και θεατή ή αυτοπαρατηρούμενου βρίσκει το νόημα της σε ένα κυκλικό σχήμα, αυτοαναφορικό και αυτοτροφοδοτούμενο. Ακολουθεί το τρίτο ποίημα μου στη σειρά «Κομμάτια», στο οποίο γίνεται λόγος ακριβώς για αυτή τη σχέση πρωταγωνιστή – θεατή. Κομμάτια III Πρωταγωνιστής Σκηνοθέτης Συγγραφέας θεατής

12

στην παράσταση της τρέλας. Αυτή τη φορά έφυγα, χωρίς να χειροκροτήσω.(Κρατημένου:ανέκδοτο) Εδώ θα παρεμβάλω ένα σχέδιο του Escher για την κυκλικότητα, όπου η μία δράση μπαίνει μέσα στην άλλη.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, η «ενέργεια» του φαρμάκου μπαίνει στη δυναμική της ψυχικής κατάστασης του υποκειμένου και τη διαμορφώνει εκ νέου, της δίνει ένα νέο σχήμα. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να παραθέσω στη διαφήμιση μια μυθική εικόνα. Η παραπάνω διαφήμιση, θα μπορούσε ίσως να συσχετιστεί με την εικόνα του Ηρακλή, του αρχαίου ημίθεου. Η εικόνα του Ηρακλή, όπου έχουμε εδώ είναι μια εικόνα πάλης με τη Λερναία Ύδρα. Το σώμα του Ηρακλή βρίσκεται επίσης σε μυϊκή ένταση, ενώ το δεξί του πόδι βρίσκεται σε έκταση προς τα πίσω, ενώ το αριστερό είναι λυγισμένο μπροστά.

13

Η στάση αυτή μοιάζει με την εικόνα της γυναίκας – αθλήτριας, τα πόδια όμως είναι διαφορετικά τοποθετημένα, κι αυτό ίσως γιατί ο ήρωας εδώ, άντρας, με τη στάση αυτή προβάλλει τα γεννητικά του όργανα, σύμβολο της αντρικής του φύσης και της ρώμης του, την οποία αυτά υποδηλώνουν σε μια ανάγνωση ανδροκρατική. Αντίθετα, στη γυναίκα η δύναμη της, η ένταση και ο πόνος υπερτονίζονται, συγκεντρώνονται όμως, στο πρόσωπο και τους μορφασμούς του, το οποίο βρίσκεται σε προφίλ. Ο άθλος του Ηρακλή που έχουμε εδώ, είναι με τη Λερναία Ύδρα, ένα αθάνατο τέρας το οποίο, όταν του έκοβες το ένα κεφάλι έβγαιναν δύο και μόνο καίγοντας τα κεφάλια της, κατάφερε να το αντιμετωπίσει. Ο μύθος αυτός, θα μπορούσε ίσως να συσχετιστεί με τη μάχη με την ψυχική ασθένεια, η οποία φαντάζει ανίκητη. Είναι χαρακτηριστικό ότι και στις δύο εικόνες οι μύες τόσο στο γυναικείο σώμα της διαφήμισης, όσο και στο αντρικό σώμα της αναπαράστασης του μύθου είναι ιδιαίτερα τονισμένοι. Ο αγώνας μεταφέρεται στα σώματα, σωματοποιείται, κι αυτό σημαίνει πόνο και «πάθος», με την αρχαία έννοια του όρου, όπου το σώμα «παθαίνει», πάσχει. Όσον αφορά τη διαφήμιση, το αντίθετο αυτού του σώματος σε πλήρη εγρήγορση, γεμάτο ενέργεια και δύναμη, είναι ένα σώμα «ανάπηρο», ένα σώμα καταβεβλημένο. Ένα σώμα όπου στη μάχη με την ασθένεια έχει ηττηθεί. Ακολουθεί ένα ποίημα μου, το «Τσακισμένες εποχές», στο οποίο κυριαρχεί διάχυτη αυτή η αίσθηση της ήττας.

14

Τσακισμένες εποχές Φτιάχνω τις μέρες. Εύγευστο πιάτο στο τραπέζι της ήττας. Κατάπια πολλές λέξεις. Καταβρόχθισα όλα τα θλιμμένα βλέμματα. Έφαγα με βουλιμία όλες τις σιωπές. Έλιωσα με τα δόντια τις χαρές. Εξαπέλυσα σε όλα τα χαμόγελα τόνους σάλιου ...να λιώσουν, να ακυρωθούν ...να εξευτελιστούν στην οδοντική μανία αφανισμού, εξαφανισμού, ακύρωσης... Να διαλυθούν όλα τα σύμφωνα, τα φωνήεντα να διαγραφούν, και τα ένρινα και τα χειλικά... Όλα. Ψαλίδισα τα χείλη και τα έριξα στο μπλέντερ μαζί με τα μάτια, αφού πρώτα με προσοχή και ευλάβεια ρούφηξα όλες τις μνήμες. Έκανα χυλό τις καδραρισμένες ώρες. Τις ήπια στην υγειά των μοτέρ που γρυλίζουν στο χαλασμένο μυαλό. Εφηύρα τη συνταγή της μοναξιάς. Έδωσα στις μέρες παραπληκτική κίνηση. Όλα τα υλικά της απελπισίας στοιβάζονται μέσα μου. Έγινα το τσακισμένο πρόσωπο της βίας των εποχών. Είμαι η βία στο πρόσωπο των τσακισμένων εποχών. (Κρατημένου:ανέκδοτο) Στη διαφήμιση υπονοείται ότι με τη φαρμακευτική υποστήριξη παλεύεις, αγωνίζεσαι. Ενώ, μόνος με την ασθένεια, αρρωσταίνεις, παραιτείσαι, χάνεσαι και χάνεις τις απολαύσεις της ζωής. Τη χαρά, την ψυχική ηρεμία, τον έρωτα. Όψεις προσωπικής αντωνυμίας Εγώ Ν΄ ανοίγω την πόρτα της μήτρας μέσα στη νύχτα και να βγαίνω έξω. Εγώ Γεννήθηκα στο ράγισμα του κόσμου. Τράφηκα με τη σάρκα μου. Αρρώστησα από εμπύρετες μοναξιές. Με νανούρισε μια φωνή, παρατεταμένο φωνήεν, η χάρη του θηλυκού γένους. Τρόμαξα -εισβολή του ξένου μέσα στη μήτρα. Σφράγισα με ενοχή τη γεύση της χαράς. Ξέρασα σε διαδρόμους δηλητηριώδη νεύματα. Φίλησα πειρατικά μάγουλα. Ανακάλυψα τη χημεία του χαρτιού με το μελάνι. Ορκίστηκα πτώσεις σε βρεγμένες μπουγάδες. Χόρεψα στο ρυθμό της απόγνωσης. Μέθυσα από αλκοολούχα απουσία. Κατάπια την καταχνιά του κόσμου. Έφαγα με βουλιμία την αϋπνία των κλειστών χώρων. Σήκωσα στους ώμους μου τα πετρωμένα βλέμματα. Χάθηκα στους αντικατοπτρισμούς.

15

Έπαιξα το παιχνίδι των ενοχών. Καταμέτρησα τις ύστατες ανάσες. Συγύρισα τις ακατάστατες μνήμες. Σιχτίρισα τους παρατεταμένους χειμώνες. Ο χρόνος σκάλισε στο σώμα μου την ιστορία του. Κι έγινα ολόκληρη ένα στόμα. Ποτέ για φιλιά. Μόνο λέξεις. (Κρατημένου:2012:99) Εδώ θα κάνω μια λοξοδρόμηση από το κυρίως κείμενο ανάλυσης των εικόνων για να μιλήσω για τις λέξεις με αφορμή το παραπάνω κείμενο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η «τρέλα» είναι οι λέξεις. Και οι πράξεις ίσως, αλλά μέσα στη γλώσσα και την αφήγηση είναι που το υποκείμενο χαρακτηρίζεται ως ψυχικά ασθενής υπό το πρίσμα του ψυχιατρικού βλέμματος. Ένα στόμα που μιλάει για όλες αυτές τις «παράξενες» συνάψεις του μυαλού, όλα τα «παιχνίδια» του, αφηγήσεις για θεόσταλτες αποστολές ή για εκείνους τους περίεργους «χρωματισμούς» που παίρνουν οι μέρες και τα βράδια μπορεί πάντα να αντισταθεί στο ψυχιατρικό κατεστημένο, αλλά και στον «κόσμο των λογικών». Η πιο «επαναστατική» χειρονομία ενός υποκειμένου βυθισμένο στην ασθένεια- όπου υπάρχει όμως μια απειροελάχιστη έστω χαραμάδα συνείδησης του εαυτού-, το οποίο θέλει να «βγάλει» την ταμπέλα του πλέγματος εξουσίας του ψυχιατρικού θεσμού από πάνω του, είναι ίσως η σιωπή. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Κάποια Όσο ήμουν κρυμμένη στη σιωπή ήμουν απλά θλιμμένη και παράξενη. Όταν μίλησα έγινα άρρωστη. Από πεταλούδα πίσω σε κάμπια. Αντιστροφή της μεταμόρφωσης. (Κρατημένου:2012:59) ΟΚΤΩ (8) Θα ακονίσω τις πιο αιχμηρές σιωπές μου να μαχαιρώσω τη φλυαρία του κόσμου

Αν όλα άρχιζαν ξανά Αν

(Κρατημένου:2012:95)

16

17

Η δεύτερη διαφήμιση ήταν καταχωρημένη στο ψυχιατρικό περιοδικό «σύναψις», τεύχος τέσσερα, χειμώνας 2006-2007. Το risperdal είναι ένα φάρμακο για τις σχιζοφρενικές ψυχώσεις και γενικά για τις ψυχικές διαταραχές που μπαίνουν κάτω από την ομπρέλα των ψυχώσεων . Σ΄ αυτήν εδώ τη διαφήμιση έχουμε μια εικόνα με ένα ζευγάρι- η γυναίκα φοράει βέρα- σε μια στιγμή οικογενειακής γαλήνης. Και τα δύο πρόσωπα είναι ντυμένα στα λευκά. Το λευκό χρώμα εδώ, δηλώνει ένα είδος εξαγνισμού, καθαρότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ έχουμε απόλυτη κυριαρχία του λευκού, το οποίο αποδίδει στη σκηνή ηρεμία και δηλώνει την ύφεση της ασθένειας. Κι έρχεται σε αντίθεση με το μαύρο, το οποίο αν και απουσιάζει υπονοείται αντιθετικά, το μαύρο της ασθένειας, το οποίο το έχει εξορίσει το φάρμακο. Ακολουθούν τρία αποσπάσματα για το μαύρο, τη «σκοτεινή» πλευρά, όπου το υποκείμενο βυθίζεται στην ασθένεια, πριν το φάρμακο έρθει να ρυθμίσει αυτό το χαώδες τοπίο ενός αποσυντονισμένου μυαλού. Όψεις προσωπικής αντωνυμίας Εγώ Το μυαλό βουλιάζει στη μαύρη ήπειρο της απελπισίας. (Κρατημένου:2012:100) Λαχταρώ Έχω μια μαύρη κατάμαυρη πλευρά, το ξέρω.(Κέιν:2003:80) 8 (ΟΚΤΩ) Και στις άχρωμες μέρες θα ψάχνω για λίγο πράσινο γιατί χρόνια ξεχειλίζω μαύρο

Αν όλα άρχιζαν ξανά Αν

(Κρατημένου:2012:93)

Το ζευγάρι χαμογελά ευτυχισμένο. Το όριο, το σύνορο ανάμεσα στο γέλιο και τη λύπη είναι πολύ «εύθραυστο» στην ψυχική ασθένεια. Το φάρμακο έρχεται σαν φύλακας του γέλιου-αυτού του συγκεκριμένου μορφασμού πάνω στο πρόσωπο-, αλλά και της γαλήνης του ζευγαριού. Είναι χαρακτηριστική, στο ποίημα που ακολουθεί, η ευκολία με την οποία το γέλιο, η χαρά, η ευτυχία, γίνονται κομμάτια, θρυμματίζονται. Στην ασθένεια κάθε συναίσθημα χαράς είναι διαρκώς υπό απειλή. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε μια εμπόλεμη ζώνη. Και η χαρά εκεί μέσα είναι ό,τι πιο αβέβαιο υπάρχει. Τα «παιχνίδια» που μπορεί να κάνει το μυαλό είναι ανεξέλεγκτα, απρόβλεπτα. Η διαφήμιση υπονοεί ότι το φάρμακο μόνο μπορεί να ρυθμίσει, να ελέγξει.

18

8 (ΟΚΤΩ)

Και εκείνο το γέλιο όταν έπεσε στο πάτωμα πόσο εύκολα έγινε κομμάτια

Ένα σπασμένο γέλιο

να αντηχεί στη βουή του κόσμου οτι κάποτε προσπαθήσαμε για λίγη χαρά Και ότι ίσως μας δόθηκε λίγη χάρη

Αν όλα άρχιζαν ξανά Αν

(Κρατημένου:2012:86)

Αν είχαμε μια ιδανική μπουγάδα, αυτή θα ήταν μια μπουγάδα με λευκά ρούχα. Όλη η «βρωμιά» της ψυχής και του μυαλού θα είχε εξαφανιστεί από ένα πανίσχυρο απορρυπαντικό, όπως θα μας έλεγε μια χαρωπή νοικοκυρά σε μια διαφήμιση. Θα χάιδευε την αστραφτερή λευκότητα της μπουγάδας της και θα μας έδειχνε «πονηρά» το απορρυπαντικό της. Το απορρυπαντικό εδώ δεν είναι τίποτα άλλο, παρά το φάρμακο. Αυτό καταπραΰνει την ψυχή από τους πόνους της και την «λευκαίνει». Τα λευκά ρούχα εδώ αποτελούν μια μεταφορά για τη λευκότητα της ψυχής. Ας δούμε ένα απόσπασμα από ένα ποίημα όπου κυριαρχεί η μεταφορά του μυαλού ως μπουγάδα. 8 (ΟΚΤΩ) Το μυαλό μου απλωμένη μπουγάδα να στεγνώσουν τα τραύματα

Αν όλα άρχιζαν ξανά Αν

(Κρατημένου:2012:89)

Μια αντίθεση που υπάρχει και εδώ είναι το μαύρο. Το μαύρο είναι σκοτεινό, είναι το χρώμα του πένθους. Τουλάχιστον στην δυτικοευρωπαϊκή παράδοση. Κι όταν «πενθείς» δεν υπάρχουν καλοκαίρια…. 7(επτά) Και επιστρέφει ένα όνειρο, ξεχειλισμένη θάλασσα, να συμπυκνώνει όλα

τα ταξίδια που αναβάλλαμε λόγω πένθους. (Κρατημένου:2012:80)

19

Η διαφήμιση του Sycrest, ενός αντιψυχωσικού φαρμάκου ήταν καταχωρημένη

στο περιοδικό «σύναψις» στο τεύχος δέκα, Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου του 2014.

20

Το πρόσωπο είναι διχοτομημένο σε δύο τμήματα και τέμνεται από μια ζελατίνα στη μέση, που σιγά σιγά σαν κουρτίνα ανοίγει. Η χειρονομία του φαρμάκου είναι που κάνει αυτή την κουρτίνα, αυτήν την ζελατίνα να ανοίξει. Το αριστερό μέρος συναρθρώνεται από χιλιάδες μικρά κομμάτια χρώματος, από πινελιές, οι οποίες αποτελούν μια μεταφορά για τα κομμάτια του μυαλού και της ψυχής, τα οποία έρχεται να συγκολλήσει το φάρμακο και να αναδείξει ένα ολοκληρωμένο και πλήρες πρόσωπο- στη δεξιά πλευρά- , το οποίο κοιτάει κατάματα τον εκάστοτε «λαθραίο» θεατή του. 7 (ΕΠΤΑ) Κοιτάζομαι φευγαλέα στους καθρέφτες και εκείνοι πάντα αντανακλούν το θρυμματισμένο μου είδωλο. (Κρατημένου:2012:77)

Το μισό τμήμα του προσώπου είναι ένα ακαθόριστο σχήμα, μια υποψία προσώπου, μια ξεχασμένη μνήμη προσώπου, μια σκιά. . Κούφιοι άνθρωποι Σχήμα χωρίς μορφή, σκιά χωρίς χρώμα. Παραλυμένη δύναμη, χειρονομία χωρίς κίνηση. Αυτοί που πέρασαν Με ολόισια μάτια στου θανάτου τ΄ άλλο Βασίλειο Μας θυμούνται-αν καθόλου-όχι σαν χαμένες Βίαιες ψυχές-μα μονάχα Ως κούφιους ανθρώπους Τους βαλσαμωμένους ανθρώπους. (Έλιοτ:1984:117) Η ζελατίνα είναι διαφανής, σχεδόν αόρατη. Είναι ένας μετασχηματισμός, μια μεταμόρφωση, ένα διαρκές πέρασμα από το πρόσωπο στο προσωπείο και αντίστροφα. Πρόκειται όμως για ένα προσωπείο κομματιασμένο, θρυμματισμένο. 7(επτά) Κάθε μέρα φοράω το προσωπείο εκείνου του άλλου προσώπου μου και βγαίνω στον κόσμο. Το δικό μου πρόσωπο έσπασε μια νύχτα από τη βία ενός παρατεταμένου χειμώνα. Το κρύβω στο συρτάρι μήπως μπορέσω κάποτε να κολλήσω τα κομμάτια. Μου δίνουν συνεχώς την εντύπωση ότι ανήκουν σε διαφορετικά πρόσωπα... (Κρατημένου:2012:79)

21

Μέσα στο προσωπείο, στη μάσκα, το πρόσωπο εξαφανίζεται, απουσιάζει. Είναι πάντα αλλού, εκτός τόπου. Διχοτομείται… 7(επτά) «Θέλω εγώ εδώ το μυαλό μου αλλού. Θέλω το μυαλό μου εδώ κι εγώ αλλού». (Κρατημένου:2012:81)

22

Το μισό πρόσωπο είναι συναρθρωμένο από χιλιάδες πινελιές. Δεν είναι πια πρόσωπο, είναι ίχνη, σημεία. Πασχίζει να γίνει πρόσωπο, μετά το ρήγμα, τη διάρρηξη της ψυχικής ασθένειας. Επιθυμεί να γίνει πρόσωπο ολόκληρο, ολοκληρωμένο. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Καθρέφτης ομιλών Τι θέλεις τελικά; Κάποια Επιθυμώ, ένα νέο πρόσωπο. Και τον κόσμο καινούργιο. Αυτό μάλλον αρκεί. (Κρατημένου:2012:75)

Οι πινελιές ίσως δεν είναι τίποτα άλλο από μικρά επεισόδια, συμβάντα, όψεις της ψυχικής ασθένειας. …υπερκινητικότητα… Εγώ Ακατάσχετη κινητικότητα πέρα απ΄τα όρια της κίνησης. Μέχρι να καταρρεύσω ξημερώματα, ενώ η μουσική έχει κλείσει εδώ και χρόνια.

(Κρατημένου:2012:100)

…εμμονές… Εγώ Έχω μια εμμονή κρυμμένη κάτω από το μαξιλάρι. Το βράδυ χορεύει στα όνειρα μου και στο τέλος πέφτει πάντα από την ταράτσα τρεκλίζοντας…Ποτέ δεν ξέρω αν το εννοεί…

(Κρατημένου:2012:101)

…φόβος… Εγώ Μικρές ενδοφλέβιες φόβου στη χημεία των σωματικών εκκρίσεων.

(Κρατημένου:2012:101-102) …απονοηματοδότηση…

23

Εγώ Απονοηματοδότηση ή αλλιώς να χάνουν τη γεύση τους τα πράγματα. Αλλά ούτως η άλλως έχεις πάψει να πεινάς…

(Κρατημένου:2012:102) …Το να είσαι «εκτός τόπου» και «εκτός χρόνου»… Εγώ Να φυσάει παγωμένος αέρας μέσα μου και να έχω ξεμείνει με καλοκαιρινή αμφίεση. Εγώ Να καίει ένα καυτός ήλιος μέσα μου και να είμαι στοιβαγμένη με τόνους μάλλινα. (Κρατημένου:2012:102) …Το να μεταφέρεις μια «αίσθηση θανάτου» σε όλα τα πράγματα γύρω σου… Εγώ Να κοιτάζω ένα λουλούδι μέχρι να βραδιάσει, ώσπου εκείνο να μαραίνεται και να φυλλοβολεί.

(Κρατημένου:2012:103) Το πρόσωπο γίνεται διάφανο, αόρατο, εξαφανίζεται, αφανίζεται, «πεθαίνει». Ξανά και ξανά μέσα από τα διάφορα επεισόδια της ασθένειας. Πρόκειται για έναν μεταφορικό θάνατο. Για έναν θάνατο του μυαλού και της ψυχής. Η πιο δύσκολη συνθήκη σε αυτόν τον μεταφορικό θάνατο είναι ότι το μυαλό σου, το οποίο το εμπιστεύεσαι, όταν, για παράδειγμα σου λέει άσπρο αυτό είναι άσπρο, ή όταν σου λέει μαύρο, αυτό είναι μαύρο. Κατά τα επεισόδια της «τρέλας» τα δεδομένα αλλάζουν. Οι a priori γνωστές σταθερές και αλήθειες κλονίζονται. Το άσπρο μπορεί να είναι μαύρο ή κόκκινο ή πράσινο ή αστέρι ή πλανήτης ή κατάσκοπος ή εξωγήινος. Το μυαλό σε προδίδει. Κι αυτό είναι «εσχάτη προδοσία». Είναι ένα παιχνίδι του μυαλού εις βάρος σου. Στο ένα άκρο είναι το παιχνίδι στο άλλο άκρο είναι αυτός ο μεταφορικός θάνατος. Κανείς «Πέθανα αναρίθμητες φορές. Και μετά από κάθε θάνατο, γινόμουν ένας άλλος. Για την ακρίβεια γινόμουν ένας ΚΑΝΕΙΣ. Άλλος. Αυτό που τώρα συμβαίνει υποθέτω ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά το όνειρο ενός νεκρού. Πίσω απ΄ τα καθημερινά πράγματα που κάνω, σ΄ αυτήν την κατάσταση μετά το σύνορο της θνητότητας,- να φτιάχνω καφέ, να καπνίζω, να τρώω, να απελπίζομαι- τρέχω μια προσευχή που ζητάει ν΄ αναστηθώ. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω κανένα παράδειγμα γύρω μου ή έστω κάπου να άκουσα ή να διάβασα για κάποιον νεκρό που αναστήθηκε. Εκτός απ΄ τον Χριστό. Αλλά αν γίνω Χριστός για να αναστηθώ, θα πρέπει πρώτα να σταυρωθώ, δηλαδή να πεθάνω για μια φορά ακόμα, κι αυτό ακριβώς είναι που θα ήθελα να αποφύγω.

24

Οι άνθρωποι γύρω μου αγνοούν αυτούς τους πολλαπλούς θανάτους. Έτσι συνεχίζουν να μου εύχονται χρόνια πολλά στα γενέθλια μου και σε άλλες γιορτές του χρόνου. Εγώ χαμογελάω συγκαταβατικά και λέω ευχαριστώ. Ένα σχολαστικό μάτι θα είχε ίσως προσέξει μια φυσαλίδα πανικού σ΄ αυτό το χαμόγελο, που πάντα με τραβάει μακριά, αλλά οι άνθρωποι συνήθως δεν είναι παρατηρητικοί παρά μόνο μπροστά στον καθρέφτη, κι έτσι κανείς ποτέ δεν πρόσεξε τίποτα. Γιατί, μπλέκονται περίεργα κάτι ξέμπαρκες λέξεις, κάτι ακατάστατες μνήμες και εκείνο το όνειρο στο φωταγωγό που κάποια μαυροφορεμένη γυναίκα -χήρα από νωρίς- με αποχαιρέτισε με ένα χάδι στο μουλιασμένο μου μάγουλο. Νομίζω ότι μου είπε να μη φοβάμαι το θάνατο. Τότε το κομμάτι ουρανού που σημάδευε ο φωταγωγός ήρθε και κρύφτηκε στο μυαλό μου. Έτσι, από τότε, άρχισαν να συμβαίνουν διάφορες απ΄ ευθείας συνάψεις με όλο το μπλε. Από την επόμενη μέρα, που η νεκροφόρα και οι θρήνοι διέσχισαν το διάδρομο που παίζαμε κουκλοθέατρο, ο θάνατος έγινε η άλλη όψη του παιχνιδιού ή το παιχνίδι η άλλη όψη του θανάτου. Στην ετυμολογία τους». (Κρατημένου:2012:138-139) Το πάσχον υποκείμενο το διεκδικούν πολλές κοινωνικές ομάδες εξουσίας.

Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Συμβάν Καθρέφτης ομιλών Τι κάνεις μέσα στην ημέρα; Κάποια Κάθε πρωί βγαίνω σε πλειστηριασμό. Με διεκδικούν νεκροθάφτες, στρατοί, κοινωνιολόγοι και γιατροί. Κάποια Κάθε νύχτα κοιμάμαι με το σώμα του έρωτα μου. Γι΄ αυτό βρωμάω πτωμαΐνη παρά τους τόνους φορμόλης. (Κρατημένου:2012:70-71) Η ψυχική ασθένεια μπορεί να συνεπάγεται το μαύρο-την υπέρτατη απελπισία, τον καταναγκαστικό εγκλεισμό, την απόλυτη στέρηση της ελευθερίας.

25

Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Κάποια Πότε θα σταματήσει; Πρόσωπα Μέχρι να γίνουμε όλοι χρυσόψαρα σε μια τεράστια γυάλα γεμάτη αστερίες και πτώματα. (Κρατημένου:2012:66) Στα ακρότατα όρια της η «τρέλα» ταυτίζεται με το θάνατο. Την αυτοχειρία. Μια χειρονομία απόλυτης απελπισίας και βαθύτατου ψυχικού πόνου, ο οποίος είναι ανυπόφορος για έναν άνθρωπο να τον αντέξει. Στο παρακάτω κείμενο καταγράφεται μια «σχιζοφρενική» αυτοχειρία, όπως αποτυπώνεται στις μεταμορφώσεις της ποιητικής γλώσσας. Ζω στην ερημιά

Ζω στην ερημιά. Είναι ο ακριβής χωροταξικός ορισμός του πουθενά. Πέρασα το σύνορο γι΄ αυτό το τοπολογικό τίποτα χιλιετίες πριν. Τα πόδια μου κουβάλησαν όλα τα περάσματα κι όλες τις στάσεις. Ήρθα εδώ κουβαλώντας ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Τη μέρα της μεγάλης γέννας θα τελειώσει ο κόσμος. Και θα γεννηθεί πάλι. Θα μεταμορφωθεί μέσα στη μήτρα μου σε ένα πλήθος νεκρών. Ένα απέραντο νεκροταφείο ο κόσμος συναρθρωμένος από εμφύλιους πολέμους που διαδραματίστηκαν μέσα στο σώμα μου. Ο εμβληματικότερος όλων, εκείνος μεταξύ ανδρός και γυναικός. Ένας εμφύλιος πόλεμος αιματηρός, διαρκής, αέναος, επίμονος, πεισματικός, εντατικός και πυρετώδης. Ένας πόλεμος, ο οποίος φτάνει στον πιο βαθύ πυρήνα των κυττάρων. Διαπερνά τα σώματα εμβόλιμα και εδράζεται στις πιο κρυφές εκφράσεις των πιο κρίσιμων επεισοδίων αυτής της αέναης μάχης. Ηλεκτροφόρα βλέμματα, ανάπηρα χάδια, ρημαγμένοι εναγκαλιασμοί, ψυχωτικοί έρωτες, λυσσασμένα φιλιά μα κυρίως σχιζοφρενικές εξομολογήσεις αιώνιας πίστης στο άπειρο, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, σε μια γλώσσα αλλόκοτη, χωρίς παύσεις, μόνο σύμφωνα, χωρίς αέρα, ώσπου τελικά να επέρχεται κάποιου είδους πνιγμός, χωρίς αέρα, να φράσσονται οι αεραγωγοί, κι εκείνοι κι εκείνες να συνεχίζουν ακατάπαυστα, ώσπου το πρόσωπο να μελανιάζει, οι φλέβες του λαιμού να πετάγονται, μέχρι το τέλος, χωρίς ανάσα, χωρίς ούτε ένα φωνήεν, όλες οι λέξεις αγάπης και αφοσίωσης μέχρι τον αιώνα τον άπαντα και πριν και μετά το θάνατο, ως τα ακρότατα όρια της σήψης…Μέχρι το τέλος…Και μετά το τέλος…ΑΥΤΟΧΕΙΡΙΑ. (Κρατημένου:ανέκδοτο)

Αυτές οι αδρές πινελιές πάνω στο μισό τμήμα του προσώπου είναι τραύματα, πόνος. Όψεις και οπτικές αναπαραστάσεις του πόνου. Η κάθε πινελιά εμπεριέχει μια μορφή βίας πάνω στο χαρτί. Μια μεταφορά για τη βία των τραυμάτων πάνω

26

στην ψυχή και το μυαλό. Τα χρώματα, τα οποία κυριαρχούν είναι το μαύρο, αλλά και το λευκό, καθώς και κάποιοι ενδιάμεσοι γκρίζοι τόνοι. Το λευκό εδώ όμως, είναι το λευκό του ασύλου. Του εγκλεισμού. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Κάποια Βγάλτε με από εδώ μέσα… βγάλτε με από εδώ μέσα…βγάλτε με από εδώ μέσα…(Κρατημένου:2012:61) Όσον αφορά το τμήμα της διαφήμισης, όπου το πρόσωπο είναι «ακέραιο», υπάρχει πάντα η «υποψία» της τρέλας. Ο τρόμος μπροστά στην καθολική κυριαρχία της «τρέλας». Υπάρχει η διαρκής απειλή να έχουμε την αντίστροφη κίνηση της ζελατίνας, να κλείνει και να καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο. Σε αυτή την κατάσταση μια χαρακτηριστική χειρονομία του πάσχοντος υποκειμένου είναι να «σκεπάσει» με τα χέρια του το πρόσωπο του. Το πρόσωπο άλλωστε, είναι η περιοχή εκείνη του σώματος, στο οποίο αποτυπώνονται όλες εκείνες οι λεπτές εκφράσεις του ψυχικού «σύμπαντος». Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Συμβάν Πρόσωπο 2 Βγάλε τα χέρια σου. Άσε με να δω το πρόσωπο σου. Κάποια Δεν έχω πρόσωπο. Είμαι το τσακισμένο κρανίο των άθλιων εποχών μου. (Κρατημένου:2012:65) Στο παρακάτω αφήγημα βλέπουμε πάλι τις παλάμες να σκεπάζουν το πρόσωπο. Αυτό όμως μοιάζει να μην είναι αρκετό. Η θλίψη του υποκειμένου αντανακλάται στον κόσμο. Έτσι οι παλάμες καλύπτουν ολόκληρο τον κόσμο. Στο κείμενο αυτό έχουμε τη μεταφορά της οδύνης και του πένθους ως ανθρωποφαγία. Είναι σα να σε «τρώει» η ίδια η απελπισία. Δέκατη Τρίτη Πεινασμένη Ιστορία Εκείνο το στοιχειωμένο απόγευμα συγκεντρώθηκαν για τον ύστατο θρήνο της απώλειας οι μορφασμοί της θλίψης ολόκληρης της ανθρωπότητας οι τελευταίες λέξεις από τα λεξικά των αποχωρισμών και οι αμετάκλητες αποφάνσεις των παρατεταμένων σιωπών ένας όγκος από κεφάλια ασώματα μόνο σκελετοί να υποβαστάζουν πρόσωπα χαρακωμένα τη βία του πόνου και παλάμες απέραντες να σκεπάζουν όλο το πρόσωπο όλο τον κόσμο κάποιοι αρχίζουν ένα μακρόσυρτο μοιρολόι σε μια παράξενη διάλεκτο γεμάτη σύμφωνα άλλοι κλαίνε χωρίς ήχο μόνο νερό τα δάκρυα τους σχηματίζουν μια λίμνη μια γυναίκα με πρόσωπο παγωμένο βουτάει τις παλάμες της στη λίμνη πίνει με μανία το νερό ποτίζει τα κόκαλα της και

27

ανθίζει ένα σώμα γεμάτο τρομερά χάδια το μοιρολόι σταματάει απότομα το κλάμα σταματάει απότομα στόματα αρχίζουν να τη δαγκώνουν και να τρώνε με βουλιμία τη σάρκα της εκείνη βγάζει μια παρατεταμένη κραυγή το πρώτο και το ύστατο γράμμα της αλφαβήτου έχει το βλέμμα του πανικού ξεψυχώντας. Απώλεια. (Κρατημένου:2012:124) Σε σχέση με την εικόνα της διαφήμισης θα μπορούσαμε να αντιπαραβάλλουμε την τέχνη της ζωγραφικής με αυτή της φωτογραφίας. Στην αριστερή πλευρά, ένας «νους-ζωγράφος» αναπαριστά μια «αφαιρετική» μορφή πάνω στον καμβά του προσώπου. Στο δεξί τμήμα από την άλλη, αποτυπώνεται από ένα «νου-φωτογράφο» μια εικόνα του προσώπου «φωτορεαλιστική». Το σύνορο από το «πρόσωπο-φωτογραφία» στο «πρόσωπο-καμβάς», το πέρασμα δηλαδή από την «υγεία» στην «τρέλα» είναι σχεδόν αδιόρατο. Έχω μια λέξη(απόσπασμα) …έχω ένα κέρμα στο κεφάλι μου που πληρώνει τα διόδια στα σύνορα της λογικής με την τρέλα… (Κρατημένου:2012:130)

28

Στο αριστερό τμήμα του προσώπου υπάρχει η εικόνα ενός βιβλίου ανοιχτού. Εδώ, έχουμε την πάσχουσα κατάσταση του υποκειμένου σαν ανοιχτό βιβλίο για κάθε «λαθραίο» της αναγνώστη και έναν άνθρωπο σχεδόν διάφανο, ο οποίος όμως προσπαθεί να «κρυφτεί» πίσω από αυτή τη ζελατίνα. Αυτή η θέση του υποκειμένου είναι πολύ «ευαίσθητη», καθώς ο οποιοσδήποτε και οπουδήποτε- στο δρόμο, στο λεωφορείο, στο σούπερ μάρκετ, σε ένα ταξί- μπορεί να γίνει θεατής μιας πολύ προσωπικής στιγμής, ενός επεισοδίου, όπου το πάσχον υποκείμενο εκτίθεται απόλυτα. Το μυαλό του αποδιοργανώνεται και οι λέξεις και οι πράξεις του, τελετουργικές, άλογες, παράλογες για τους εξωτερικούς θεατές, με μια εσωτερική όμως τάξη για τον ίδιο και με έναν ακριβή σχεδιασμό για την κλονισμένη του αντίληψη, φαίνονται ακατανόητες, α/νόητες και τον στιγματίζουν, τον κατηγοριοποιούν και τον εξορίζουν στο σύμπαν των «τρελών και των περιθωριακών» αυτού του λογικού και ορθολογικού κόσμου.

29

Η τελευταία διαφήμιση είναι για το Geodon, ένα φάρμακο για την σχιζοφρένεια, η οποία ήταν στο περιοδικό «Ψυχιατρικά Τετράδια» στο τεύχος ενενήντα ένα,

του έτους 2005.

30

Στη διαφήμιση αυτή έχουμε την οπτική μεταφορά της μουσικής με την εικονοποίηση της μετάβασης από την ασθένεια στην υγεία. Η μετάβαση αυτή αναπαρίσταται με «θόρυβο» στην αριστερή πλευρά, όπου σταδιακά μετασχηματίζεται σε μελωδία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ίδια η «τρέλα» είναι θόρυβος, παράσιτα, εντροπία. Στο παρακάτω απόσπασμα η «ασθένεια» παρομοιάζεται με «σπάσιμο». Κι ο ήχος που παράγεται είναι οδυνηρός, ανυπόφορος. Μαύρο Την ώρα που η τρέλα χτύπησε την πόρτα μου ακούστηκε ένας εκκωφαντικός θόρυβος. Κάτι σαν σπάσιμο. Βγήκα έξω, αλλά δεν ήταν κανείς. Μόνο μια σκιά είδα που δεν ξεμάκρυνε αλλά κούρνιασε στο μυαλό μου. Κι άρχισε να χορεύει αποσυντονισμένη έναν αλλόκοτο χορό με μια μουσική απόκοσμη που ηχούσε στα αφτιά μου από το πουθενά. Τότε μου αποκαλύφθηκαν όλα. (Κρατημένου:2012:142) Αυτό το σχέδιο στα αριστερά της εικόνας θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτή η «απόκοσμη μουσική», την οποία αναφέρει το παραπάνω απόσπασμα. Υπάρχουν ενδεχομένως πολλές μουσικές «απόκοσμες», θα ξεχωρίσω όμως τη μουσική του Ξενάκη. Το μουσικό κομμάτι που ίσως θα επένδυε καλύτερα αυτήν την οριακή κατάσταση είναι το «Cendrées». Γυναικείες κραυγές, φωνές μπερδεμένες, μουσικά όργανα στα όρια των εκτελεστικών τους δυνατοτήτων, θόρυβος τελικά- για τους δικούς μας απαίδευτους «ακουστικούς υποδοχείς». Σαν το σχήμα της διαφήμισης. Κι όμως, ο Ξενάκης δημιουργεί αυτή την ιδιαίτερη μουσική σύνθεση με απόλυτο έλεγχο και υπολογιστικά συστήματα, καθώς και με χρήση μαθηματικών τύπων. Μέσα λοιπόν, σε αυτή την «παράλογη» μουσική σύνταξη υπάρχει υπολογισμός και τάξη. Μόνο σε σχέση με τον εκάστοτε ακροατή φαντάζει θόρυβος. Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε ίσως και την τρέλα. Για τον «τρελό» το «παράλογο» έχει και τάξη και σχέδιο. Ακολουθεί τους δικούς του «νόμους» και νόρμες. Είναι μια «ά/λογη λογική» ανυπόφορη συχνά και οδυνηρή. Τελικά όμως, είναι μια ψυχική κατάσταση για την οποία το υποκείμενο διεκδικεί την «αλήθεια» του βιώματος του. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα)

31

Κάποια Θα με πίστευες; Ακόμα κι αν ορκιζόμουν, θα με πίστευες; Κι αν ακόμα...Όχι. Δε θα με πίστευες. Τώρα; (Κρατημένου:2012:56) Το σχήμα του «θορύβου» της διαφήμισης είναι μπερδεμένες μαύρες γραμμές χρώματος, απεικόνιση παρανοήσεων και ψευδαισθήσεων. Αυτές θα μπορούσαν ίσως να είναι ακουστικές παραισθήσεις. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Καθρέφτης ομιλών Ακούς φωνές; Κάποια Το άθλιο υποκοριστικό μου λίγο πριν κοιμηθώ…και… Κάποια Είμαι εδώ. Μέσα στις ανύποπτες κυριακάτικες μέρες ένα σώμα να μεταμορφώνεται ξαφνικά σ΄ένα πηγάδι που από τον πάτο του ακούγονται θηλυκές φωνές πόνου μπερδεμένες χωρίς λέξεις μόνο πόνος να ζητούν βοήθεια. Ένα σώμα που έμαθε να υπομένει το γεγονός ότι κάποιες Κυριακές δεν είναι σώμα αλλά πηγάδι. Θα περάσει. (Κρατημένου:2012:62) Ένα ακόμη ποίημα για τις παραισθήσεις των φωνών, οι οποίες εδώ ουρλιάζουν, είναι το παρακάτω. ΕΣΧΑΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Και να κάθομαι αμέριμνη στο γραφείο στο τραπέζι στο κρεβάτι και να γυρνάω απότομα το κεφάλι και να με κοιτάτε όλοι με μια τεράστια απορία όχι δε με φώναξε κανείς

32

Θα έρθει μια μέρα που όλοι όσοι φώναξαν το όνομα μου θα σταθούν μπροστά μου μπροστά σας και θα ομολογήσουν μια αλήθεια που εγώ δεν ένιωσα ποτέ την ανάγκη να αποδείξω κι εσείς εξάλλου ποτέ δεν πιστέψατε και θα επιστρέψουν εκείνες οι μέρες που μπαίνατε στο δωμάτιο χωρίς να χτυπήσετε την πόρτα και οι φωνές κρύβονταν στο στομάχι μου -είχε πάντα ζέστη και κάτι να τσιμπήσουν- ΝΑ ΟΥΡΛΙΑΖΟΥΝ οι πνιγμένοι από ένα δουλεμπορικό που ναυάγησε κρεμασμένο σε μουσείο περιωπής μανάδες που πέθαναν στη γέννα αυτόχειρες που το μετάνιωσαν αφότου είχε γίνει το κακό να μου ζητούν να τους αναστήσω και έτσι να φτάσουν να θηλάσουν να ξεσπάσουν αλλού αυτόν τον άγριο θυμό. (Κρατημένου:2012:134-135)

Η έννοια του «θορύβου» μέσα στο μυαλό, ως αυτή η αίσθηση της αταξίας, του χάους και της αποδιοργάνωσης, καθώς και της μελωδίας, ως της αποκατάστασης της τάξης και της λύτρωσης που αυτή συνεπάγεται, διαφαίνεται μέσα από τα λόγια της «Κάποιας» στο παρακάτω απόσπασμα από τις «Μνήμες στη φορμόλη». Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Καθρέφτης ομιλών Τι ημέρα έχουμε σήμερα; Τι χρονιά; Που μένεις; Έχεις πάρει τίποτα; Πού βρίσκεσαι, ξέρεις; Κάποια Καδραρισμένη σε τοίχους. Διακοσμώ τους εγκλεισμούς.

Καθρέφτης ομιλών Τι ζητάς;

33

Κάποια Όχι παθητική φωνή, ενεργητική. Αντιστραμμένη την ατομική μου γραμματική. Κάποια Κάποιος

να σταματήσει το θόρυβο

πίσω απ΄την πόρτα του μυαλού μου.

Ή έστω

πρόσθεσε λίγη μουσική

σε τούτη τη μαύρη βουβή πένθιμη ήπειρο.

Καθρέφτης ομιλών Τι είπες ότι είσαι; Κάποια Είμαι η ειρηνική συνύπαρξη των πολεμικών μου εμπειριών. (Κρατημένου:2012:73-74) Η έννοια του «θορύβου» στην παραπάνω εικόνα υποδηλώνει ότι το «σύστημα» δε λειτουργεί σωστά, έχουμε εντροπία και έτσι μεγαλώνει η αταξία. Σημεία αυτής της αταξίας καταγράφονται χαρακτηριστικά στο παρακάτω απόσπασμα. Μνήμες στη φορμόλη(απόσπασμα) Κάποια Πάλι στους ίδιους τοίχους. Εγκλεισμός\ Αυτοαποκλεισμός από το έξω. Δεν είναι 2. Είναι 3. 3 είναι, όχι 2. Δεν είναι 2, 3 είναι. Θέλω να...Πάλι από το άλφα αρχίζει. Πρόσωπο 1 Αν αποφασίσεις τελικά να πέσεις θα γίνουν όλα ξανά πάλι. Κάποια...Εκατό πενήντα γράμματα περίπου ανά παράγραφο. Μία σελίδα. Τέσσερα λεπτά. Να μετρήσω τέσσερα σωματικά λεπτά. Και γυρίζω. Και πάλι. Γυρίζω. Πάλι. Να αρχίσω ξανά. Σημαίνω τη λήξη αυτής της σεμνής τελετής.

Κάτι εδώ μέσα δεν… λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ι

34

σ ω σ τ α

γι΄αυτό τρίζω… γιατί φοβάμαι γι΄αυτό βουίζω…γιατί έχω φαγούρα γι΄αυτό ασθμαίνω…γιατί μαραίνομαι γι΄αυτό βρωμάω…γιατί φυλλοβολώ

γι΄αυτό φταίω…γιατί σωπαίνω γι΄αυτό τρέμω…γιατί παγώνω

γι΄ αυτό σπαράζω…γιατί πονάω γι΄αυτό φοβάμαι…γιατί ξεχνάω

γι΄αυτό…γιατί αγαπάω γι΄αυτό…γιατί μισώ γιατιμισώγιατίμισώ

γιατί γίνομαι η ενοχή...και επιλέγω για κάποιον άλλον γιατί λυπάμαι…έναν τρόπο

γιατί οικτίρω…που μέσα του ακυρώνομαι γιατί εκτίθεμαι…κι ότι είπα

γιατί θυμάμαι…έχει ξοφληθεί στο άδειο μυαλό.

Και γίνομαι μια προσφορά ομιλούσας μνήμης στις εκπτώσεις των εποχών. (Κρατημένου:2012:59-60-61)

Μια άλλη μεταφορά με την οποία θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε αυτό το σχέδιο είναι το κουβάρι, το μυαλό σαν κουβάρι. Μπερδεμένο όμως, μπλεγμένο. Στα δύο κείμενα που ακολουθούν η επιθυμία, η οποία εκφράζεται είναι να ξεμπλεχτεί αυτό το κουβάρι και να πάρει μια μορφή, ένα ορισμένο σχήμα, να αποκατασταθεί δηλαδή, η «εσωτερική» τάξη και να ξαναβρεί το υποκείμενο που πάσχει και υποφέρει έναν «χαμένο παράδεισο». 7 (ΕΠΤΑ) Φωνή: Σε είδα ανθισμένο συρματόπλεγμα στα λιβάδια των εγκλεισμών…

Και με θέρισες. Θα θελα να μπορώ να ξετυλίξω το κουβάρι και έπειτα να το πλέξω κασκόλ και να το φοράω στο κρύο Η τηλεόραση χιονίζει το παράθυρο βρέχει.

35

Στο έσχατο σενάριο του κόσμου η ύλη συμπυκνώνεται σ΄έναν κόκκο άμμου στο σύμπαν.

Κι έτσι είναι για πάντα καλοκαίρι. (Κρατημένου:2012:81-82) Ξεχειλίζω μαύρο ΙΙΙ Κουβάρι. Το κεφάλι μου κουβάρι. Ψάχνω την αρχή του νήματος να ξεκινήσω να ξετυλίγω αυτόν τον στρογγυλό όγκο -λέξεις, μνήμες και σιωπές- αλλά τίποτα. Κάπου εκεί μέσα βρίσκομαι τυλιγμένη κι εγώ. Ό,τι ειπώθηκε. Ό,τι ξεχάστηκε. Θέλω να έρθει κάποιος και ν΄ αρχίσει να με ξεπλέκει. Κι έπειτα να με πλέξει βελονάκι. Και στις γιορτές να με στρώσει στο τραπέζι με τα καλά μαχαιροπήρουνα και κεράκια. Έτσι, να δοθεί ένας τόνος γιορτής στο κουρασμένο μου μυαλό. (Κρατημένου:ανέκδοτο)

36

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στο χωροχρόνο, ο οποίος κινείται ακατάπαυστα το πάσχον υποκείμενο θέλει να κάνει μια χαρακιά, ένα «γρατζούνισμα». Να δηλώσει την παρουσία του. Ότι είναι. Ότι υπήρξε. Ότι υπάρχει. Ότι είναι εδώ. Ότι έχει φωνή να «μιλήσει» το «πάθος» του. Μυαλό και σώμα. Παρόντα. Όψεις προσωπικής αντωνυμίας(απόσπασμα) Εγώ Τώρα πια τι θέλεις; Εγώ Να αφήσω ένα ίχνος στα παγωμένα βλέφαρα του χρόνου. Η «τρέλα» στοχεύει τόσο στο μυαλό όσο και στο σώμα. Όταν ένας άνθρωπος μπαίνει στον «κόσμο» της «παίζει» με τους όρους της. Και σιγά σιγά κυριαρχεί πάνω του. Πρέπει προσπαθήσει πέρα από τα όρια των δυνάμεων του για να πάρει το μυαλό και το σώμα του πίσω. Πρέπει να βρει, κι αν δεν υπάρχουν, πρέπει να εφεύρει τρόπους να βγει νικητής σε αυτή την άνιση μάχη. ΑΚΥΡΟ Στους υγρούς μονόδρομους από ήττες, βαμμένες στους τοίχους μιας απώλειας χωρίς επιστροφές, κρατάω γερά το στομάχι, να μην ξεράσω άλλες λέξεις, να δώσω τέλος στις αφηγήσεις της απελπισίας. Ανοίγουν το στόμα μου, τα χείλη μου να σκιστούν, και σκουπιδότοπος ένα σώμα για έρωτες. Εδώ, που γίναν όλα πρόστυχα, εδώ, που άδειασαν όλα μας τα όνειρα, μας πετάνε στα μούτρα, όλες μας τις υποχωρήσεις, τέρατα να μας φάνε, να μας αφήσουν χωρίς...Δεν έχουμε άλλο τρόπο, παρά χέρια σφιχτά και δεμένα. Ακρωτηριασμένα σκιάχτρα ταράζουν τους αδιάφορους περαστικούς, κλείνουν τα μάτια, υπάρχουμε όμως, να διακόπτουμε την κίνηση βλεμμάτων άδειων και εχθρικών. Και τι να δεις; Να ακρωτηριαστείς λοιπόν. Να κουφαθείς. Χωρίς αισθητηριακούς υποδοχείς. ΑΚΥΡΟ. Που είσαι πάλι; Έχω κρυμμένα τα μάτια στις τσέπες και πως να δω; Τριμμένο στο μπλέντερ μυαλό για την πίτα της πρωτοχρονιάς. Φλουρί δεν έχει. Τέρμα τα ψιλά. Δε θέλω όνειρα. Κι όχι λυγμούς. Τέρμα σου λέω. Σταμάτα να κατέβω. Σταμάτα στο φανάρι. Δεν έχει δρόμο να περπατήσω. Άδεια η πόλη από μένα και πού να κρυφτώ; Σφυροκοπάει το όνειρο. Σφυροκοπάει στα κλειστά μας πατζούρια. Δεν έχει φως, ούτε νερό. Πώς να ξεπλύνω την ήττα; Δεμένη η ανάσα μας με ουρλιαχτά. Σε έναν τόπο χωρίς αέρα πώς να ακουστούμε; Σε ένα πλήθος βουβό πώς να χωθώ μέσα σου χωρίς να ματώσω; Καρφωμένο το μυαλό. Δε θέλω να θυμηθώ. Να μην ξεχάσω… Να μην ξεχαστώ. Θέλω ένα τώρα δικό μας. Τα χέρια μας, τα πόδια μας και το μυαλό μας πίσω. Κουφάλες που στοιβάξατε τα σώματα μας; Στρατόπεδα συγκέντρωσης οι δυτικές μητροπόλεις. Δεν έχει αέρια. Υπάρχουν πολλοί ανώδυνοι τρόποι να

37

ακυρώσεις το μυαλό χωρίς να ματώσει. Τι με κοιτάς παράξενα; Προσπαθώ να σε δω. Χωρίς μάτια, πώς; Γιατί νομίζεις πως τρέμω; Θέλω να σε αγγίξω, χωρίς χέρια, πώς; Σε αυτό το καρναβάλι ανάπηρων, μια κόκκινη γιρλάντα εφευρίσκει το δρόμο…(Κρατημένου:2012:127-128-129)

38

Βιβλιογραφία

1. Κωστής, Αντωνιάδης (1999), Λανθάνουσα Εικόνα, Αθήνα: Πόντιξ. 2. Roland, Barthes (1983), Φωτεινός θάλαμος, Αθήνα: Ράππα. 3. Τ.Σ, Έλιοτ (1984), Άπαντα τα ποιήματα, Αθήνα: Κέδρος. 4. Vilem, Flusser (1998), Για μια φιλοσοφία της φωτογραφίας, Θεσσαλονίκη:

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και University Studio Press. 5. Felix, Guattari , Μοριακή Επανάσταση, Αθήνα: Κομμούνα1. 6. Σάρα, Κέιν, (2003), Λαχταρώ, Αθήνα: Η νέα Σκηνή. 7. Αθανασία, Κρατημένου (2012), Μνημόπολη, μια άχρονη και ημιτελής

αλφάβητος, Αθήνα: Ενδυμίων. 8. Αθανασία, Κρατημένου, Οδός Λήθης (ανέκδοτο κείμενο). 9. Αθανασία, Κρατημένου, Καταγραφές στην κόψη του χρόνου (ανέκδοτη

συλλογή κειμένων). 10. Ημερίδα Visual Arts (2014), Τα όρια της εικόνας,.2

1 Στο βιβλίο αυτό δεν αναφέρεται η ημερομηνία έκδοσης, γι΄ αυτό και δεν την παραθέτω.

2 Η Ημερίδα Visual Arts – «Τα όρια της εικόνας» πραγματοποιήθηκε στις 25/10/2014 και τα

κείμενα, τα οποία παρατίθενται στην εργασία, πρόκειται για σημειώσεις τις οποίες κράτησα ως

ακροάτρια.