Diễn đàn văn nghệ Việt Nam - Số 7-2014

DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 2014 1

DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 20142

T HÔØI LUAÄN

A - TÌNH HÌNH VAØ NGUYEÂN NHAÂNSau 15 naêm thöïc hieän Nghò quyeát Trung

öông 5 khoùa VIII, söï nghieäp xaây döïng vaø phaùttrieån vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam ñaõ coùchuyeån bieán tích cöïc, ñaït keát quaû quan troïng.Tö duy lyù luaän veà vaên hoùa coù böôùc phaùt trieån;nhaän thöùc veà vaên hoùa cuûa caùc caáp, caùc ngaønhvaø toaøn daân ñöôïc naâng leân. Ñôøi soáng vaên hoùacuûa nhaân daân ngaøy caøng phong phuù, nhieàu giaùtrò vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa daân toäc ñöôïc phaùthuy, nhieàu chuaån möïc vaên hoùa, ñaïo ñöùc môùiñöôïc hình thaønh. Saûn phaåm vaên hoùa, vaên hoïcngheä thuaät ngaøy caøng phong phuù, ña daïng;coâng ngheä thoâng tin, nhaát laø thoâng tin ñaïichuùng coù böôùc phaùt trieån maïnh meõ. Nhieàuphong traøo, hoaït ñoäng vaên hoùa ñaït ñöôïcnhöõng keát quaû cuï theå, thieát thöïc; phaùt huyñöôïc truyeàn thoáng vaên hoùa gia ñình, doøng hoï,coäng ñoàng... Xaõ hoäi hoùa hoaït ñoäng vaên hoùangaøy caøng ñöôïc môû roäng, goùp phaàn ñaùng keåvaøo vieäc xaây döïng caùc thieát cheá vaên hoùa.Nhieàu di saûn vaên hoùa vaät theå vaø phi vaät theåñöôïc baûo toàn, toân taïo; nhieàu phong tuïc, taäpquaùn cuûa ñoàng baøo daân toäc thieåu soá ñöôïcnghieân cöùu, söu taàm vaø phuïc döïng; hoaït ñoängtín ngöôõng, toân giaùo vaø sinh hoaït vaên hoùa taâmlinh cuûa nhaân daân ñöôïc quan taâm. Coâng taùcquaûn lyù nhaø nöôùc veà vaên hoùa ñöôïc taêng

cöôøng, theå cheá vaên hoùa töøng böôùc ñöôïc hoaønthieän. Ñoäi nguõ laøm coâng taùc vaên hoùa, vaên ngheäcoù böôùc tröôûng thaønh; quyeàn töï do saùng taïocuûa vaên ngheä só ñöôïc toân troïng. Giao löu vaøhôïp taùc quoác teá veà vaên hoùa coù nhieàu khôûi saéc.

Tuy nhieân, so vôùi nhöõng thaønh töïu treân lónhvöïc chính trò, kinh teá, quoác phoøng, an ninh, ñoáingoaïi, thaønh töïu trong lónh vöïc vaên hoùa chöatöông xöùng; chöa ñuû ñeå taùc ñoäng coù hieäu quaûxaây döïng con ngöôøi vaø moâi tröôøng vaên hoùalaønh maïnh. Tình traïng suy thoaùi veà tö töôûngchính trò, ñaïo ñöùc, loái soáng trong Ñaûng vaø trongxaõ hoäi coù chieàu höôùng gia taêng. Ñôøi soáng vaênhoùa tinh thaàn ôû nhieàu nôi coøn ngheøo naøn, ñônñieäu; khoaûng caùch höôûng thuï vaên hoùa giöõamieàn nuùi, vuøng saâu, vuøng xa vôùi ñoâ thò vaø trongcaùc taàng lôùp nhaân daân chaäm ñöôïc ruùt ngaén.Moâi tröôøng vaên hoùa coøn toàn taïi tình traïng thieáulaønh maïnh, ngoaïi lai, traùi vôùi thuaàn phong myõtuïc; teä naïn xaõ hoäi, toäi phaïm coù chieàu höôùng giataêng. Coøn ít nhöõng taùc phaåm vaên hoïc, ngheäthuaät coù giaù trò cao veà tö töôûng vaø ngheä thuaät,coù moät soá taùc phaåm chaïy theo thò hieáu taàmthöôøng, chaát löôïng thaáp, thaäm chí coù haïi. Hoaïtñoäng lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc, ngheä thuaätchöa theo kòp thöïc tieãn saùng taùc. Vieäc baûo toàn,phaùt huy giaù trò di saûn vaên hoùa hieäu quaû chöacao, nguy cô mai moät chöa ñöôïc ngaên chaën.

XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN VAÊN HOÙA,CON NGÖÔØI VIEÄT NAM ÑAÙP ÖÙNG YEÂU CAÀUPHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG ÑAÁT NÖÔÙC

LTS: Ngaøy 9-6-2014, ñoàng chí Toång Bí thö NGUYEÃN PHUÙ TROÏNG ñaõ kyù banhaønh Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù chín, Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoùa XI(Nghò quyeát soá 33-NQ/TW) veà Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Namñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc. Xin traân troïng giôùi thieäu cuøng baïnñoïc toaøn vaên Nghò quyeát.


Heä thoáng thoâng tin ñaïi chuùng phaùt trieån thieáuquy hoaïch khoa hoïc, gaây laõng phí nguoàn löïcvaø quaûn lyù khoâng theo kòp söï phaùt trieån. Moät soácô quan truyeàn thoâng coù bieåu hieän thöông maïihoùa, xa rôøi toân chæ, muïc ñích. Cô cheá, chínhsaùch veà kinh teá trong vaên hoùa, vaên hoùa trongkinh teá, veà huy ñoäng, quaûn lyù caùc nguoàn löïccho vaên hoùa chöa cuï theå, roõ raøng. Heä thoángthieát cheá vaên hoùa vaø cô sôû vaät chaát, kyõ thuaätcho hoaït ñoäng vaên hoùa coøn thieáu vaø yeáu, coùnôi xuoáng caáp, thieáu ñoàng boä, hieäu quaû söûduïng thaáp. Coâng taùc quy hoaïch, ñaøo taïo, boá trícaùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù vaên hoùa caùc caáp,nhaát laø nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao coønnhieàu haïn cheá, baát caäp. Tình traïng nhaäp khaåu,quaûng baù, tieáp thu deã daõi, thieáu choïn loïc saûnphaåm vaên hoùa nöôùc ngoaøi ñaõ taùc ñoäng tieâu cöïcñeán ñôøi soáng vaên hoùa cuûa moät boä phaän nhaândaân, nhaát laø lôùp treû.

Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá, yeáu keùmtreân ñaây chuû yeáu laø do nhieàu caáp uûy, chínhquyeàn chöa quan taâm ñaày ñuû lónh vöïc naøy;laõnh ñaïo, chæ ñaïo chöa thaät quyeát lieät. Vieäc cuïtheå hoùa, theå cheá hoùa Nghò quyeát cuûa Ñaûng coønchaäm, thieáu ñoàng boä vaø trong moät soá tröôønghôïp thieáu khaû thi. Coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùcveà vaên hoùa chaäm ñöôïc ñoåi môùi, coù luùc, coù nôibò xem nheï, thaäm chí buoâng loûng; kyû luaät, kyûcöông khoâng nghieâm. Ñaàu tö cho lónh vöïc vaênhoùa chöa töông xöùng vaø coøn daøn traûi. Chöanaém baét kòp thôøi nhöõng vaán ñeà môùi veà vaên hoùañeå ñaàu tö ñuùng höôùng vaø coù hieäu quaû. Chöaquan taâm ñuùng möùc coâng taùc ñaøo taïo, boàidöôõng nguoàn nhaân löïc hoaït ñoäng trong lónhvöïc vaên hoùa, nhaát laø ñoäi nguõ caùn boä laõnh ñaïo,quaûn lyù caùc caáp.B - ÑÒNH HÖÔÙNG XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT

TRIEÅN VAÊN HOÙA, CON NGÖÔØII - MUÏC TIEÂUMuïc tieâu chungXaây döïng neàn vaên hoùa vaø con ngöôøi Vieät

Nam phaùt trieån toaøn dieän, höôùng ñeán chaân -

thieän - myõ, thaám nhuaàn tinh thaàn daân toäc, nhaânvaên, daân chuû vaø khoa hoïc. Vaên hoùa thöïc söï trôûthaønh neàn taûng tinh thaàn vöõng chaéc cuûa xaõ hoäi,laø söùc maïnh noäi sinh quan troïng baûo ñaûm söïphaùt trieån beàn vöõng vaø baûo veä vöõng chaéc Toåquoác vì muïc tieâu daân giaøu, nöôùc maïnh, daânchuû, coâng baèng, vaên minh.Muïc tieâu cuï theå- Hoaøn thieän caùc chuaån möïc giaù trò vaên

hoùa vaø con ngöôøi Vieät Nam, taïo moâi tröôøngvaø ñieàu kieän ñeå phaùt trieån veà nhaân caùch,ñaïo ñöùc, trí tueä, naêng löïc saùng taïo, theå chaát,taâm hoàn, traùch nhieäm xaõ hoäi, nghóa vuï coângdaân, yù thöùc tuaân thuû phaùp luaät; ñeà cao tinhthaàn yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc, löông taâm,traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi vôùi baûn thaânmình, vôùi gia ñình, coäng ñoàng, xaõ hoäi vaø ñaátnöôùc.

- Xaây döïng moâi tröôøng vaên hoùa laønh maïnh,phuø hôïp vôùi boái caûnh phaùt trieån kinh teá thòtröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vaø hoäinhaäp quoác teá. Xaây döïng vaên hoùa trong heäthoáng chính trò, trong töøng coäng ñoàng laøng,baûn, khu phoá, cô quan, ñôn vò, doanh nghieäpvaø moãi gia ñình. Phaùt huy vai troø cuûa gia ñình,coäng ñoàng, xaõ hoäi trong vieäc xaây döïng moâitröôøng vaên hoùa, laøm cho vaên hoùa trôû thaønhnhaân toá thuùc ñaåy con ngöôøi Vieät Nam hoaønthieän nhaân caùch.

- Hoaøn thieän theå cheá, cheá ñònh phaùp lyù vaøthieát cheá vaên hoùa baûo ñaûm xaây döïng vaø phaùttrieån vaên hoùa, con ngöôøi trong thôøi kyø ñaåymaïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø hoäinhaäp quoác teá.

- Xaây döïng thò tröôøng vaên hoùa laønh maïnh,ñaåy maïnh phaùt trieån coâng nghieäp vaên hoùa,taêng cöôøng quaûng baù vaên hoùa Vieät Nam.

- Töøng böôùc thu heïp khoaûng caùch veàhöôûng thuï vaên hoùa giöõa thaønh thò vaø noângthoân, giöõa caùc vuøng mieàn vaø caùc giai taàngxaõ hoäi. Ngaên chaën vaø ñaåy luøi söï xuoáng caápveà ñaïo ñöùc xaõ hoäi.


THÔØI LUAÄN

II - QUAN ÑIEÅM1- Vaên hoùa laø neàn taûng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi,

laø muïc tieâu, ñoäng löïc phaùt trieån beàn vöõng ñaátnöôùc. Vaên hoùa phaûi ñöôïc ñaët ngang haøng vôùikinh teá, chính trò, xaõ hoäi.2- Xaây döïng neàn vaên hoùa Vieät Nam tieân

tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc, thoáng nhaát trongña daïng cuûa coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam,vôùi caùc ñaëc tröng daân toäc, nhaân vaên, daân chuûvaø khoa hoïc.3- Phaùt trieån vaên hoùa vì söï hoaøn thieän nhaân

caùch con ngöôøi vaø xaây döïng con ngöôøi ñeå phaùttrieån vaên hoùa. Trong xaây döïng vaên hoùa, troïngtaâm laø chaêm lo xaây döïng con ngöôøi coù nhaâncaùch, loái soáng toát ñeïp, vôùi caùc ñaëc tính cô baûn:yeâu nöôùc, nhaân aùi, nghóa tình, trung thöïc, ñoaønkeát, caàn cuø, saùng taïo.4- Xaây döïng ñoàng boä moâi tröôøng vaên hoùa,

trong ñoù chuù troïng vai troø cuûa gia ñình, coängñoàng. Phaùt trieån haøi hoøa giöõa kinh teá vaø vaênhoùa; caàn chuù yù ñaày ñuû ñeán yeáu toá vaên hoùa vaøcon ngöôøi trong phaùt trieån kinh teá.5- Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa laø söï

nghieäp cuûa toaøn daân do Ñaûng laõnh ñaïo, Nhaønöôùc quaûn lyù, nhaân daân laø chuû theå saùng taïo,ñoäi nguõ trí thöùc giöõ vai troø quan troïng.III - NHIEÄM VUÏ1- Xaây döïng con ngöôøi Vieät Nam phaùt

trieån toaøn dieänChaêm lo xaây döïng con ngöôøi Vieät Nam

phaùt trieån toaøn dieän, troïng taâm laø boài döôõngtinh thaàn yeâu nöôùc, loøng töï haøo daân toäc, ñaïoñöùc, loái soáng vaø nhaân caùch. Taïo chuyeån bieánmaïnh meõ veà nhaän thöùc, yù thöùc toân troïng phaùpluaät, moïi ngöôøi Vieät Nam ñeàu hieåu bieát saâusaéc, töï haøo, toân vinh lòch söû, vaên hoùa daân toäc.

Höôùng caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, giaùo duïc,khoa hoïc vaøo vieäc xaây döïng con ngöôøi coù theágiôùi quan khoa hoïc, höôùng tôùi chaân - thieän -myõ. Gaén xaây döïng, reøn luyeän ñaïo ñöùc vôùi thöïchieän quyeàn con ngöôøi, quyeàn vaø nghóa vuï côbaûn cuûa coâng daân. Naâng cao trí löïc, boài döôõng

tri thöùc cho con ngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng yeâucaàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõhoäi chuû nghóa vaø hoäi nhaäp quoác teá, cuûa kinh teátri thöùc vaø xaõ hoäi hoïc taäp. Ñuùc keát vaø xaây döïngheä giaù trò chuaån cuûa con ngöôøi Vieät Nam thôøikyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø hoäi nhaäpquoác teá.

Xaây döïng vaø phaùt huy loái soáng “Moãi ngöôøivì moïi ngöôøi, moïi ngöôøi vì moãi ngöôøi”; hìnhthaønh loái soáng coù yù thöùc töï troïng, töï chuû, soángvaø laøm vieäc theo Hieán phaùp vaø phaùp luaät, baûoveä moâi tröôøng; keát hôïp haøi hoøa tính tích cöïc caùnhaân vaø tính tích cöïc xaõ hoäi; ñeà cao traùchnhieäm caù nhaân ñoái vôùi baûn thaân, gia ñình vaø xaõhoäi. Khaúng ñònh, toân vinh caùi ñuùng, caùi toát ñeïp,tích cöïc, cao thöôïng; nhaân roäng caùc giaù trò caoñeïp, nhaân vaên.

Taêng cöôøng giaùo duïc ngheä thuaät, naâng caonaêng löïc caûm thuï thaåm myõ cho nhaân daân, ñaëcbieät laø thanh nieân, thieáu nieân. Phaùt huy vai troøcuûa vaên hoïc - ngheä thuaät trong vieäc boài döôõngtaâm hoàn, tình caûm cuûa con ngöôøi. Baûo ñaûmquyeàn höôûng thuï vaø saùng taïo vaên hoùa cuûa moãingöôøi daân vaø cuûa coäng ñoàng. Naâng cao theålöïc, taàm voùc con ngöôøi Vieät Nam, gaén giaùo duïctheå chaát vôùi giaùo duïc tri thöùc, ñaïo ñöùc, kyõ naêngsoáng, ñaùp öùng yeâu caàu xaây döïng vaø baûo veä Toåquoác.

Ñaáu tranh pheâ phaùn, ñaåy luøi caùi xaáu, caùi aùc,thaáp heøn, laïc haäu; choáng caùc quan ñieåm, haønhvi sai traùi, tieâu cöïc aûnh höôûng xaáu ñeán xaâydöïng neàn vaên hoùa, laøm tha hoùa con ngöôøi. Coùgiaûi phaùp khaéc phuïc nhöõng maët haïn cheá cuûacon ngöôøi Vieät Nam.2- Xaây döïng moâi tröôøng vaên hoùa laønh

maïnhMoãi ñòa phöông, coäng ñoàng, cô quan, ñôn

vò, toå chöùc phaûi laø moät moâi tröôøng vaên hoùa laønhmaïnh, goùp phaàn giaùo duïc, reøn luyeän con ngöôøiveà nhaân caùch, loái soáng. Gaén keát xaây döïng moâitröôøng vaên hoùa vôùi baûo veä moâi tröôøng sinhthaùi. Ñöa noäi dung giaùo duïc ñaïo ñöùc con


THÔØI LUAÄN

ngöôøi, ñaïo ñöùc coâng daân vaøo caùc hoaït ñoänggiaùo duïc cuûa xaõ hoäi.

Thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån gia ñìnhVieät Nam, xaây döïng gia ñình thöïc söï laø nôihình thaønh, nuoâi döôõng nhaân caùch vaên hoùa vaøgiaùo duïc neáp soáng cho con ngöôøi. Phaùt huygiaù trò truyeàn thoáng toát ñeïp, xaây döïng gia ñìnhno aám, tieán boä, haïnh phuùc, vaên minh. Xaâydöïng vaø nhaân roäng caùc moâ hình gia ñình vaênhoùa tieâu bieåu, coù neàn neáp, oâng baø, cha meïmaãu möïc, con chaùu hieáu thaûo, vôï choàng hoøathuaän, anh chò em ñoaøn keát, thöông yeâu nhau.Xaây döïng moãi tröôøng hoïc phaûi thöïc söï laø moättrung taâm vaên hoùa giaùo duïc, reøn luyeän conngöôøi veà lyù töôûng, phaåm chaát, nhaân caùch, loáisoáng; giaùo duïc truyeàn thoáng vaên hoùa cho theáheä treû. Xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa ôû ñòa baøndaân cö, caùc cô quan, ñôn vò, doanh nghieäpñoaøn keát, daân chuû, vaên minh, ñaït chuaån thöïcchaát veà vaên hoùa; thöïc hieän toát quy cheá daân chuûôû cô sôû; xaây döïng neáp soáng vaên hoùa tieán boä,vaên minh, nhaát laø trong vieäc cöôùi, vieäc tang, leãhoäi. Naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû caùc cuoäcvaän ñoäng vaên hoùa, phong traøo “Toaøn daân ñoaønkeát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa“.

Gaén caùc hoaït ñoäng vaên hoùa vôùi phaùt trieånkinh teá - xaõ hoäi, baûo ñaûm quoác phoøng, an ninh,vôùi chöông trình xaây döïng noâng thoânmôùi, ñoâ thòvaên minh. Töøng böôùc thu heïp khoaûng caùchhöôûng thuï vaên hoùa giöõa caùc vuøng mieàn, giöõacaùc giai taàng xaõ hoäi, giöõa thaønh thò vaø noâng thoân,giöõa ñoàngbaèngvaø mieàn nuùi, vuøng saâu, vuøng xa.Xaây döïng, hoaøn thieän ñi ñoâi vôùi naâng cao chaátlöôïng, hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc thieát cheá vaênhoùa. Taïo ñieàu kieän ñeå nhaân daân chuû ñoäng toåchöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoùa coäng ñoàng.

Phaùt huy caùc giaù trò, nhaân toá tích cöïc trongvaên hoùa toân giaùo, tín ngöôõng; khuyeán khíchcaùc hoaït ñoäng toân giaùo gaén boù vôùi daân toäc,höôùng thieän, nhaân ñaïo, nhaân vaên, tieán boä, “toátñôøi, ñeïp ñaïo”. Khuyeán khích caùc hoaït ñoäng“ñeàn ôn ñaùp nghóa”, “uoáng nöôùc nhôù nguoàn”,

töø thieän, nhaân ñaïo.3- Xaây döïng vaên hoùa trong chính trò vaø

kinh teáChuù troïng chaêm lo xaây döïng vaên hoùa trong

Ñaûng, trong caùc cô quan nhaø nöôùc vaø caùc ñoaøntheå; coi ñaây laø nhaân toá quan troïng ñeå xaây döïngheä thoáng chính trò trong saïch, vöõng maïnh.Trong ñoù, troïng taâm laø xaây döïng ñoäi nguõ caùnboä, ñaûng vieân, coâng chöùc, vieân chöùc coù phaåmchaát ñaïo ñöùc, taän tuïy, heát loøng phuïng söï Toåquoác, phuïc vuï nhaân daân, gaén boù maùu thòt vôùinhaân daân; coù yù thöùc thöôïng toân phaùp luaät, daânchuû ñi ñoâi vôùi kyû luaät, kyû cöông; töï do caù nhaângaén vôùi traùch nhieäm xaõ hoäi vaø nghóa vuï coângdaân. Ngaên chaën, ñaåy luøi tình traïng suy thoaùi veàtö töôûng chính trò, ñaïo ñöùc, loái soáng trong moätboä phaän caùn boä, coâng chöùc, ñaûng vieân.

Thöôøng xuyeân quan taâm xaây döïng vaên hoùatrong kinh teá. Con ngöôøi thöïc söï laø trung taâmtrong quaù trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Taïo laäpmoâi tröôøng vaên hoùa phaùp lyù, thò tröôøng saûnphaåm vaên hoùa minh baïch, tieán boä, hieän ñaïi ñeåcaùc doanh nghieäp tham gia xaây döïng, phaùt trieånvaên hoùa. Xaây döïng vaên hoùa doanh nghieäp, vaênhoùa doanh nhaân vôùi yù thöùc toân troïng phaùp luaät,giöõ chöõ tín, caïnh tranh laønh maïnh, vì söï phaùttrieån beàn vöõng vaø baûo veä Toå quoác.

Phaùt huy yù thöùc vaø tinh thaàn daân toäc, ñoängvieân toaøn daân, tröôùc heát laø caùc doanh nghieäp,doanh nhaân xaây döïng vaø phaùt trieån caùc thöônghieäu Vieät Nam coù uy tín treân thò tröôøng trongnöôùc vaø quoác teá.4- Naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû hoaït

ñoäng vaên hoùaHuy ñoäng söùc maïnh cuûa toaøn xaõ hoäi nhaèm

baûo toàn, phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa truyeànthoáng, khích leä saùng taïo caùc giaù trò vaên hoùamôùi, tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi, laømgiaøu vaên hoùa daân toäc.

Xaây döïng cô cheá ñeå giaûi quyeát hôïp lyù, haøihoøa giöõa baûo toàn, phaùt huy di saûn vaên hoùa vôùiphaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Baûo toàn, toân taïo caùc


THÔØI LUAÄN

di tích lòch söû - vaên hoùa tieâu bieåu, phuïc vuï giaùoduïc truyeàn thoáng vaø phaùt trieån kinh teá; gaén keátbaûo toàn, phaùt huy di saûn vaên hoùa vôùi phaùt trieåndu lòch. Phuïc hoài vaø baûo toàn moät soá loaïi hìnhngheä thuaät truyeàn thoáng coù nguy cô mai moät.Phaùt huy caùc di saûn ñöôïc UNESCO coângnhaän, goùp phaàn quaûng baù hình aûnh ñaát nöôùcvaø con ngöôøi Vieät Nam.

Phaùt trieån ñi ñoâi vôùi giöõ gìn söï trong saùng cuûatieáng Vieät; khaéc phuïc tình traïng laïm duïng tieángnöôùc ngoaøi. Giöõ gìn vaø phaùt huy di saûn vaên hoùacaùc daân toäc thieåu soá, nhaát laø tieáng noùi, chöõ vieát,trang phuïc, leã hoäi truyeàn thoáng; caùc giaù trò vaênhoùa tích cöïc trong toân giaùo, tín ngöôõng.

Phaùt trieån söï nghieäp vaên hoïc, ngheä thuaät,taïo moïi ñieàu kieän cho söï tìm toøi, saùng taïo cuûañoäi nguõ vaên ngheä só ñeå coù nhieàu taùc phaåm coùgiaù trò tö töôûng vaø ngheä thuaät, thaám nhuaàn tinhthaàn nhaân vaên, daân toäc, daân chuû, tieán boä, phaûnaûnh chaân thaät, sinh ñoäng, saâu saéc ñôøi soáng,lòch söû daân toäc vaø coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc.Ñaåy maïnh saùng taùc, quaûng baù taùc phaåm, coângtrình veà ñeà taøi caùchmaïng, khaùng chieán, lòch söûdaân toäc, coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc. Töøngböôùc xaây döïng heä thoáng lyù luaän vaên hoïc, ngheäthuaät Vieät Nam.

Ñoåi môùi phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa caùc hoäivaên hoïc, ngheä thuaät nhaèm taäp hôïp, taïo ñieàukieän ñeå vaên ngheä só hoaït ñoäng tích cöïc, hieäuquaû. Khuyeán khích nhaân daân saùng taïo, traotruyeàn vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa daân toäc.

Coù cô cheá khuyeán khích vaên ngheä só, ngheänhaân phaùt huy taøi naêng, naêng löïc saùng taùc,quaûng baù vaên hoïc, ngheä thuaät vôùi yù thöùc ñaày ñuûveà traùch nhieäm xaõ hoäi vaø nghóa vuï coâng daân cuûamình. Troïng duïng, toân vinh trí thöùc, vaên ngheä só,ngheä nhaân treân cô sôû coáng hieán cho ñaát nöôùc.Chuù troïng phaùt trieån naêng khieáu vaø taøi naêng treû.

Quy hoaïch, saép xeáp laïi heä thoáng baùo chíñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån, baûo ñaûm thieátthöïc, hieäu quaû. Chuù troïng coâng taùc quaûn lyù caùcloaïi hình thoâng tin treân maïng in-tô-neùt ñeå ñònh

höôùng tö töôûng vaø thaåm myõ cho nhaân daân,nhaát laø cho thanh nieân, thieáu nieân. Ñoåi môùi noäidung, phöông thöùc hoaït ñoäng vaø cô cheá ñaàutö theo höôùng öu tieân caùc cô quan baùo chí,truyeàn thoâng chuû löïc. Caùc cô quan truyeànthoâng phaûi thöïc hieän ñuùng toân chæ, muïc ñích,ñoái töôïng phuïc vuï chuû yeáu; naâng cao tính tötöôûng, nhaân vaên vaø khoa hoïc, goùp phaàn xaâydöïng neàn vaên hoùa vaø con ngöôøi Vieät Nam.5- Phaùt trieån coâng nghieäp vaên hoùa ñi ñoâi

vôùi xaây döïng, hoaøn thieän thò tröôøng vaên hoùaPhaùt trieån coâng nghieäp vaên hoùa nhaèm khai

thaùc vaø phaùt huy nhöõng tieàm naêng vaø giaù tròñaëc saéc cuûa vaên hoùa Vieät Nam; khuyeán khíchxuaát khaåu saûn phaåm vaên hoùa, goùp phaàn quaûngbaù vaên hoùa Vieät Nam ra theá giôùi.

Coù cô cheá khuyeán khích ñaàu tö cô sôû vaätchaát, trang thieát bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä tieântieán ñeå naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaênhoùa. Taïo thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp vaênhoùa, vaên ngheä, theå thao, du lòch thu huùt caùcnguoàn löïc xaõ hoäi ñeå phaùt trieån.

Ñoåi môùi, hoaøn thieän theå cheá, taïo moâi tröôøngphaùp lyù thuaän lôïi ñeå xaây döïng, phaùt trieån thòtröôøng vaên hoùa vaø coâng nghieäp vaên hoùa.

Naâng cao yù thöùc thöïc thi caùc quy ñònh phaùpluaät veà quyeàn taùc giaû vaø caùc quyeàn lieân quantrong toaøn xaõ hoäi. Cuûng coá vaø taêng cöôøng hieäuquaû hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan quaûn lyù vaø côquan thöïc thi quyeàn taùc giaû töø Trung öông ñeánñòa phöông.6- Chuû ñoäng hoäi nhaäp quoác teá veà vaên

hoùa, tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïiChuû ñoäng môû roäng hôïp taùc vaên hoùa vôùi caùc

nöôùc, thöïc hieän ña daïng caùc hình thöùc vaên hoùañoái ngoaïi, ñöa caùc quan heä quoác teá veà vaên hoùañi vaøo chieàu saâu, ñaït hieäu quaû thieát thöïc; tieápnhaän coù choïn loïc tinh hoa vaên hoùa theá giôùi,laøm phong phuù theâm vaên hoùa daân toäc.

Phaùt huy taøi naêng, taâm huyeát cuûa trí thöùc,vaên ngheä só ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøitrong vieäc tham gia phaùt trieån vaên hoùa cuûa ñaát


THÔØI LUAÄN

nöôùc, trôû thaønh caàu noái quaûng baù hình aûnh ñaátnöôùc, vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam. Chuù troïngtruyeàn baù vaên hoùa Vieät Nam, daïy tieáng Vieätcho ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi vaø ngöôøinöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam. Xaây döïng moät soátrung taâm vaên hoùa Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi vaøtrung taâm dòch thuaät, quaûng baù vaên hoùa VieätNam ra nöôùc ngoaøi.

Chuû ñoäng ñoùn nhaän cô hoäi phaùt trieån, vöôïtqua caùc thaùch thöùc ñeå giöõ gìn, hoaøn thieän baûnsaéc vaên hoùa daân toäc; haïn cheá, khaéc phuïcnhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc, maët traùi cuûa toaøncaàu hoùa veà vaên hoùa.

Xaây döïng cô cheá, chính saùch phaùt trieån vaênhoùa ñoái ngoaïi; hoã trôï quaûng baù ngheä thuaätquoác gia vaø xuaát khaåu caùc saûn phaåm vaên hoùara nöôùc ngoaøi.IV - GIAÛI PHAÙP1- Tieáp tuïc ñoåi môùi phöông thöùc laõnh

ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi lónh vöïc vaên hoùaCaùc caáp uûy, toå chöùc ñaûng caàn xaùc ñònh xaây

döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi VieätNam laø moät nhieäm vuï quan troïng trong suoátthôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaátnöôùc. Taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn,naâng cao nhaän thöùc trong Ñaûng, heä thoángchính trò vaø toaøn xaõ hoäi veà vò trí, vai troø cuûa söïnghieäp xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, conngöôøi Vieät Nam. Moãi caùn boä, ñaûng vieân neâucao vai troø göông maãu, ñoäng vieân, toå chöùcnhaân daân thöïc hieän thaéng lôïi Nghò quyeát.

Ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûngtheo höôùng vöøa baûo ñaûm ñeå vaên hoùa, vaên hoïc- ngheä thuaät, baùo chí phaùt trieån ñuùng ñònhhöôùng chính trò, tö töôûng cuûa Ñaûng, vöøa baûoñaûm quyeàn töï do, daân chuû caù nhaân trong saùngtaïo treân cô sôû phaùt huy tính töï giaùc cao vôùimuïc ñích ñuùng ñaén; khaéc phuïc tình traïngbuoâng loûng söï laõnh ñaïo hoaëc maát daân chuû,haïn cheá töï do saùng taïo.

Phaûi coi troïng xaây döïng vaên hoùa töø trongÑaûng, trong boä maùy nhaø nöôùc, maø noäi dung

quan troïng laø hoïc taäp vaø laøm theo tö töôûng,ñaïo ñöùc, phong caùch Hoà Chí Minh. Vaên hoùa,ñaïo ñöùc vaø loái soáng laønh maïnh phaûi ñöôïc theåhieän tröôùc heát trong moïi toå chöùc ñaûng, nhaønöôùc, ñoaøn theå, trong caùn boä, coâng chöùc, vieânchöùc nhaø nöôùc, trong töøng ñaûng vieân, hoäi vieân.Söï göông maãu cuûa moãi caùn boä, ñaûng vieân laøyeâu caàu quan troïng trong coâng taùc laõnh ñaïocuûa Ñaûng.2- Naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû quaûn lyù

nhaø nöôùc veà vaên hoùaTaäp trung ñoåi môùi, naâng cao hieäu löïc, hieäu

quaû quaûn lyù nhaø nöôùc veà vaên hoùa trong ñieàukieän phaùt trieån kinh teá thò tröôøng, hoäi nhaäpquoác teá vaø söï buøng noå cuûa coâng ngheä thoângtin vaø truyeàn thoâng. Ñaåy nhanh vieäc theå cheáhoùa, cuï theå hoùa caùc quan ñieåm, ñöôøng loái cuûaÑaûng veà vaên hoùa. Hoaøn thieän heä thoáng vaênbaûn quy phaïm phaùp luaät, cô cheá, chính saùchveà vaên hoùa, veà quyeàn taùc giaû vaø caùc quyeàn lieânquan, phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá vaø thöïctieãn Vieät Nam.

Ñieàu chænh vaø hoaøn thieän cô cheá, chínhsaùch phuø hôïp vôùi tính ñaëc thuø cuûa vaên hoùa,ngheä thuaät. Boå sung chính saùch kinh teá trongvaên hoùa, vaên hoùa trong kinh teá, xöû lyù haøi hoøamoái quan heä giöõa phaùt trieån kinh teá vaø phaùttrieån vaên hoùa; coù chính saùch vaên hoùa ñaëc thuøñoái vôùi ñoàng baøo daân toäc thieåu soá.

Ñaåy maïnh quaù trình chuyeån ñoåi cô cheáquaûn lyù, toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vòsöï nghieäp vaên hoùa, caùc hoäi ngheà nghieäp tronglónh vöïc vaên hoùa theo höôùng töï chuû, töï chòutraùch nhieäm theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Thuùcñaåy coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùchoaït ñoäng trong lónh vöïc vaên hoùa.

Taêng cöôøng coâng taùc thanh tra vaên hoùa,gaén vôùi traùch nhieäm caù nhaân vaø toå chöùc khi ñeåxaûy ra sai phaïm. Phaùt huy vai troø giaùm saùt,phaûn bieän xaõ hoäi cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi, coängñoàng daân cö vaø coâng daân ñoái vôùi vieäc toå chöùcvaø quaûn lyù hoaït ñoäng vaên hoùa.


THÔØI LUAÄN

Chuû ñoäng ñaáu tranh phoøng, choáng caùc bieåuhieän suy thoaùi veà tö töôûng, ñaïo ñöùc, “töï dieãnbieán”, “töï chuyeån hoùa” treân lónh vöïc vaên hoùa.Ngaên chaën coù hieäu quaû tình traïng moät boä phaänbaùo chí, xuaát baûn, vaên hoùa, vaên ngheä hoaïtñoäng khoâng ñuùng toân chæ, muïc ñích, saûn phaåmleäch laïc, thò hieáu taàm thöôøng.3- Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laøm coâng

taùc vaên hoùaXaây döïng chieán löôïc phaùt trieån ñoäi nguõ caùn

boä vaên hoùa. Coi troïng quy hoaïch, ñaøo taïo, boàidöôõng, boá trí caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù vaên hoùa,caùn boä laøm coâng taùc khoa hoïc, chuyeân gia ñaàungaønh, caùn boä ôû cô sôû.

Quan taâm xaây döïng caùc tröôøng vaên hoùa,ngheä thuaät, taïo chuyeån bieán cô baûn veà chaátlöôïng vaø quy moâ ñaøo taïo. Hình thaønh moät soácô sôû ñaøo taïo ñaïi hoïc, treân ñaïi hoïc troïng ñieåm,ñaït chuaån khu vöïc vaø quoác teá.

Ñoåi môùi ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä vaên hoùatheo höôùng hieän ñaïi vaø hoäi nhaäp quoác teá. Tieáptuïc göûi sinh vieân, caùn boä ñi ñaøo taïo chuyeânngaønh vaên hoùa, ngheä thuaät, theå thao ôû caùc nöôùcphaùt trieån. Xaây döïng ñoäi nguõ trí thöùc, vaên ngheäsó trong caùc daân toäc thieåu soá, coù chính saùchkhuyeán khích hoï trôû veà coâng taùc taïi ñòa phöông.Chuù troïng ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieângiaûng daïy caùc chuyeân ngaønh vaên hoùa.

Coù chính saùch phaùt hieän, boài döôõng, söûduïng, ñaõi ngoä, toân vinh caùn boä trong lónh vöïcvaên hoùa, ngheä thuaät; troïng duïng ngöôøi coù taøi,coù ñöùc. Ñieàu chænh cheá ñoä tieàn löông, trôï caápñoái vôùi nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng trong caùc boämoân ngheä thuaät ñaëc thuø.4- Taêng cöôøng nguoàn löïc cho lónh vöïc

vaên hoùaMöùc ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc cho vaên hoùa phaûi

töông öùng vôùimöùc taêng tröôûng kinh teá. Söû duïnghieäu quaû, coâng khai, minh baïch nguoàn ñaàu töcuûaNhaø nöôùc, coù troïng taâm, troïng ñieåm, öu tieâncaùc vuøngmieànnuùi, bieângiôùi, haûi ñaûo, vuøngñoàngbaøo daân toäc thieåu soá vaø moät soá loaïi hình ngheä

thuaät truyeàn thoáng caàn baûo toàn, phaùt huy.Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa nhaèm huy ñoäng caùc

nguoàn ñaàu tö, taøi trôï, hieán taëng cho phaùt trieånvaên hoùa, xaây döïng con ngöôøi.

Xaây döïng cô cheá, chính saùch öu ñaõi veà ñaát,tín duïng, thueá vaø phí ñoái vôùi caùc cô sôû ñaøo taïovaø thieát cheá vaên hoùa do khu vöïc tö nhaân ñaàutö, ñaëc bieät laø ôû vuøng coøn khoù khaên. Khuyeánkhích hình thaønh caùc quyõ ñaøo taïo, khuyeán hoïc,phaùt trieån nhaân taøi, quaûng baù vaên hoïc ngheäthuaät, phaùt trieån ñieän aûnh, hoã trôï xuaát baûn...

Xaây döïng moät soá coâng trình vaên hoùa troïngñieåm. Caùc ñòa phöông, caùc cô quan, coâng sôû,tröôøng hoïc, khu coâng nghieäp, doanh nghieäp,khu daân cö... coù thieát cheá vaên hoùa phuø hôïp(thö vieän, nhaø vaên hoùa, coâng trình theå thao...).

Taêng cöôøng ñaàu tö ñeå ñaåy maïnh nghieâncöùu lyù luaän, toång keát thöïc tieãn ñeå naâng cao khaûnaêng döï baùo vaø ñònh höôùng phaùt trieån vaên hoùa,xaây döïng con ngöôøi.V - TOÅ CHÖÙC THÖÏC HIEÄN1- Caùc caáp uûy, toå chöùc ñaûng toå chöùc vieäc

hoïc taäp vaø trieån khai thöïc hieän Nghò quyeát.2- Ñaûng ñoaøn Quoác hoäi laõnh ñaïo vieäc söûa

ñoåi, boå sung, ban haønhmôùi heä thoáng phaùp luaätveà vaên hoùa, taïo cô sôû phaùp lyù cho vieäc thöïchieän Nghò quyeát vaø giaùm saùt vieäc thöïc hieän.3- Ban caùn söï ñaûng Chính phuû laõnh ñaïo

vieäc söûa ñoåi, boå sung, ban haønh môùi caùc vaênbaûn döôùi luaät; chæ ñaïo toå chöùc toát vieäc thi haønhphaùp luaät; thöôøng xuyeân theo doõi, kieåm tra,ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän vaø kòp thôøi ñieàu chænhcaùc nhieäm vuï, giaûi phaùp cuï theå, phuø hôïp vôùiyeâu caàu thöïc teá, baûo ñaûm thöïc hieän coù hieäuquaû Nghò quyeát.4- Ban Tuyeân giaùo Trung öông chuû trì, phoái

hôïp vôùi caùc ban ñaûng, ban caùn söï ñaûng, ñaûngñoaøn, ñaûng uûy tröïc thuoäc Trung öông toå chöùcquaùn trieät, theo doõi, kieåm tra, ñoân ñoác, sô keát,toång keát vaø ñònh kyø baùo caùo Boä Chính trò, BanBí thö keát quaû thöïc hieän Nghò quyeát.

(Theo baùo Nhaân Daân, 12/6/2014)


THÔØI LUAÄN

T RUNG QUOÁC PHAÛI RUÙT NGAY KHOÛI VUØNG BIEÅN CHUÛ QUYEÀN CUÛA VIEÄT NAM !

(…) Vôùi laäp tröôøng tröôùc sau nhö moät, Ban Chaáp haønh Trung öôngÑaûng vaø Boä Chính trò luoân khaúng ñònh chuû quyeàn laõnh thoå cuûa Toåquoác, trong ñoù coù vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa Vieät Nam,laø thieâng lieâng, khoâng theå nhaân nhöôïng.

Nhaân daân Vieät Nam ta, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta coù ñuû baûn lónh, yù chíkieân cöôøng vaø quyeát taâm, cuõng nhö coù ñaày ñuû cô sôû lòch söû vaø phaùplyù ñeå ñaáu tranh baûo veä chuû quyeàn ñaát nöôùc. Khoâng theå chaáp nhaäntình traïng cöù nöôùc maïnh laø khoâng toân troïng ñaïo lyù vaø leõ phaûi. Nhaândaân ta töøng traûi qua vaø kieân cöôøng trong caùc cuoäc ñaáu tranh choángxaâm löôïc baûo veä Toå quoác töø haøng nghìn naêm nay. Vuï vieäc xaûy ra vöøaqua, ít thaáy nöôùc naøo vaø toå chöùc quoác teá naøo leân tieáng uûng hoä phíaTrung Quoác veà vieäc haï ñaët traùi pheùp giaøn khoan Haûi Döông-981 trongvuøng bieån cuûa Vieät Nam cuõng nhö yeâu saùch ñöôøng löôõi boø 9 ñoaïn voâlyù. Nhöõng baèng chöùng lòch söû vaø phaùp lyù cho thaáy, chính nghóa thuoäc

CHUÛ QUYEÀN LAÕNH THOÅ LAØ THIEÂNG LIEÂNG VAØBAÁT KHAÛ XAÂM PHAÏM ÑOÁI VÔÙI BAÁT CÖÙ NGÖÔØIVIEÄT NAM NAØOChuû tòch nöôùc TRÖÔNG TAÁN SANG traû lôøi phoûng vaán cuûa Thoâng taán xaõ Vieät Nam


veà chuùng ta. Thaùi ñoä cuûa coäng ñoàng quoác teá laø khaù roõ raøng trongvieäc naøy.

(…) Ngay sau khi Trung Quoác haï ñaët traùi pheùp giaøn khoan HaûiDöông-981 vaøo saâu trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòacuûa Vieät Nam, Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng, Boä Chính trò ñaõ kòpthôøi ñeà ra chuû tröông ñeå xöû lyù tình hình.

Moät maët, kieân quyeát yeâu caàu Trung Quoác ruùt giaøn khoan ra khoûivuøng bieån cuûa Vieät Nam, maët khaùc, kieân trì giöõ vöõng moâi tröôøng hoøabình ñeå xaây döïng ñaát nöôùc; giöõ quan heä laùng gieàng höõu nghò vôùinhaân daân Trung Quoác treân cô sôû bình ñaúng, toân troïng laãn nhau vaøcuøng coù lôïi.

Treân cô sôû chuû tröông ñoù, caùc cô quan chöùc naêng cuûa Ñaûng, Nhaønöôùc, Quoác hoäi, Chính phuû vaø caû heä thoáng chính trò ñaõ vaøo cuoäc,tieán haønh toaøn dieän ñaáu tranh ngoaïi giao caû song phöông vaø ñaphöông; ñaáu tranh ngaên chaën treân thöïc ñòa baèng löïc löôïng daân söïthöïc thi phaùp luaät; thoâng tin kòp thôøi, thöôøng xuyeân vaø chaân thöïc, laømcho nhaân daân ta vaø baïn beø theá giôùi hieåu roõ tình hình ñang dieãn ra.

Chuùng ta luoân söû duïng caùc bieän phaùp hoøa bình, ñoàng thôøi yeâucaàu Trung Quoác toû thieän chí giaûi quyeát thoûa ñaùng vaán ñeà baèng bieänphaùp hoøa bình treân cô sôû luaät phaùp quoác teá vaø nhöõng thoûa thuaängiöõa Trung Quoác - ASEAN, Trung Quoác - Vieät Nam.

Bieän phaùp phaùp lyù cuõng ñöôïc söû duïng khi caàn thieát ñeå baûo veä chuûquyeàn, laõnh thoå cuûa Toå quoác.

Cuoäc ñaáu tranh baûo veä ñoäc laäp, chuû quyeàn, thoáng nhaát vaø toaønveïn laõnh thoå laø laâu daøi, gian khoå, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi kieân quyeát,nhöng phaûi bình tónh, kieân trì nhaèm ñaït hieäu quaû.

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñang thöïc hieän caùc chuû tröông vaø giaûi phaùpñaùp öùng nguyeän voïng chính ñaùng, tha thieát cuûa hôn 90 trieäu ñoàngbaøo ta. Toâi xin nhaéc laïi lôøi cuûa vua Leâ Thaùnh Toâng töøng noùi vôùi trieàuthaàn ñaõ ñöôïc ghi roõ trong Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö : “Moät thöôùc nuùi,moät taác soâng cuûa ta, leõ naøo laïi neân vöùt boû? Ngöôi phaûi kieân quyeáttranh bieän, chôù cho hoï laán daàn. Neáu hoï khoâng nghe, coøn coù theå saisöù sang phöông Baéc trình baøy roõ ñieàu ngay leõ gian. Neáu ngöôi daùmñem moät thöôùc nuùi, moät taác ñaát cuûa Thaùi toå laøm moài cho giaëc, thì toäiphaûi tru di!”.

Theo baùo Nhaân Daân, ngaøy 21/6/2014, tr.4


TRUNG QUOÁC PHAÛI RUÙT NGAY KHOÛI VUØNG BIEÅN CHUÛ QUYEÀN CUÛA VIEÄT NAM !

(…) II. Quoác hoäi thaûo luaän (taïi ñoaøn) Baùo caùo cuûa Chính phuû veà tìnhhình Bieån Ñoâng, vieäc Trung Quoác haï ñaët traùi pheùp giaøn khoan Haûi Döông981 trong theàm luïc ñòa vaø vuøng ñaëc quyeàn kinh teá cuûa Vieät Nam; chuûtröông vaø giaûi phaùp cuûa Vieät Nam.

1. Quoác hoäi khaúng ñònh vieäc Trung Quoác haï ñaët giaøn khoan trong theàmluïc ñòa vaø vuøng ñaëc quyeàn kinh teá cuûa Vieät Nam laø vi phaïm nghieâm troïngchuû quyeàn, quyeàn chuû quyeàn, quyeàn taøi phaùn cuûa Vieät Nam; vi phaïm luaätphaùp quoác teá nhaát laø Coâng öôùc Lieân hôïp quoác veà Luaät Bieån naêm 1982; viphaïm Tuyeân boá veà öùng xöû cuûa caùc beân treân Bieån Ñoâng (DOC); traùi vôùithoûa thuaän caáp cao giöõa hai Ñaûng, Nhaø nöôùc Vieät Nam – Trung Quoác.Tình hình Bieån Ñoâng caêng thaúng. Hoøa bình vaø an ninh ñang bò ñe doïa.

2. Quoác hoäi cuøng vôùi toaøn theå ñoàng baøo, chieán só caû nöôùc vaø ñoàng baøota ôû nöôùc ngoaøi baøy toû söï lo ngaïi vaø kieân quyeát phaûn ñoái nhöõng vi phaïm,sai traùi cuûa phía Trung Quoác, yeâu caàu Trung Quoác ruùt giaøn khoan HaûiDöông 981 ra khoûi vuøng bieån cuûa Vieät Nam. Quoác hoäi cuõng baøy toû loøngbieát ôn ñoái vôùi caùc toå chöùc, caù nhaân, dö luaän quoác teá ñaõ ñoàng tình, uûnghoä Vieät Nam.

3. Quoác hoäi tin töôûng vaø nhaát trí cao vôùi chuû tröông cuûa Ñaûng, Nhaønöôùc ñaõ laõnh ñaïo quaân daân ta coù nhieàu bieän phaùp kieân quyeát trong ñaáutranh baûo veä chuû quyeàn, laõnh thoå treân cô sôû luaät phaùp quoác teá. Ñoàng thôøi,kieân trì ñaáu tranh, gìn giöõ moâi tröôøng hoøa bình, oån ñònh ñeå phaùt trieån ñaátnöôùc; kieân trì baûo veä, giöõ vöõng quan heä höõu nghò truyeàn thoáng giöõa nhaândaân hai nöôùc Vieät Nam – Trung Quoác.

4. Dieãn bieán tình hình treân Bieån Ñoâng coøn phöùc taïp vaø khoù löôøng. Quoáchoäi ñeà nghò Chính phuû, caùc ngaønh, caùc caáp cuøng ñoàng baøo caû nöôùc ñoaøn keát,thoáng nhaát vaø ñaëc bieät quan taâm giöõ vöõng oån ñònh chính trò, ñaûm baûo an ninh,traät töï, an toaøn xaõ hoäi, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå thöïc hieän thaéng lôïi nhieämvuï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, quoác phoøng an ninh, ñoái ngoaïi cuûa ñaát nöôùc.

Theo baùo Nhaân Daân, ngaøy 22/5/2014

KIEÂN QUYEÁT PHAÛN ÑOÁI NHÖÕNG VI PHAÏM,SAI TRAÙI CUÛA PHÍA TRUNG QUOÁC, YEÂU CAÀUTRUNG QUOÁC RUÙT GIAØN KHOAN HAÛI DÖÔNG981 RA KHOÛI VUØNG BIEÅN CUÛA VIEÄT NAMThoâng caùo soá 2 Kyø hoïp thöù 7, Quoác hoäi khoùa XIII (trích)



ÑOAØN KEÁT MOÄT LOØNG, THOÁNG NHAÁT YÙ CHÍ, HAØNHÑOÄNG, UÛNG HOÄ VAØ THÖÏC HIEÄN CHUÛ TRÖÔNGCUÛA ÑAÛNG VAØ NHAØ NÖÔÙC, KIEÂN QUYEÁT ÑAÁUTRANH BAÛO VEÄ CHUÛ QUYEÀN LAÕNH THOÅTrích phaùt bieåu Beá maïc kyø hoïp thöù 7, Quoác hoäi khoùa XIII ngaøy 25/6/2014 cuûaChuû tòch Quoác hoäi NGUYEÃN SINH HUØNG

Kyø hoïp thöù 7 cuûa Quoác hoäi dieãn ratrong luùc tình hình khu vöïc vaø theá giôùicoù nhieàu dieãn bieán phöùc taïp, nguy

hieåm, khoù löôøng. Trung Quoác haï ñaët giaønkhoan daàu khí Haûi Döông 981 vaøo saâu trongtheàm luïc ñòa vaø vuøng ñaëc quyeàn kinh teá cuûaVieät Nam; ñoäc laäp, chuû quyeàn quoác gia, hoøabình, oånñònh, an ninh, an toaøn, töï do haønghaûivaø haøng khoâng ôû Bieån Ñoâng bò ñe doïanghieâm troïng. Quoác hoäi khaúng ñònh haønhñoäng cuûa Trung Quoác vi phaïm nghieâm troïngchuû quyeàn, quyeàn chuû quyeàn, quyeàn taøi phaùncuûa Vieät Nam; vi phaïm luaät phaùp quoác teá, tröôùc heát laø Coâng öôùc cuûa Lieân hôïp quoác veà Luaät bieånnaêm 1982, Tuyeân boá veà öùng xöû cuûa caùc beân ôû BieånÑoâng (DOC); vi phaïmThoûa thuaän caáp cao giöõaVieät Nam vaø Trung Quoác veà nguyeân taéc chæ ñaïo giaûi quyeát vaán ñeà treân Bieån Ñoâng; laøm toån haïi saâusaéc ñeán tình höõu nghò, ñoaøn keát, laùng gieàng cuûa nhaân daân hai nöôùc Vieät Nam – Trung Quoác.

Ñeán dieãn ñaøn naøy, hoøa chung nhòp ñaäp traùi tim cuûa ñoàng baøo, chieán só caû nöôùc, caùc vò ñaïibieåu Quoác hoäi ñaõ maïnh meõ leân aùn haønh ñoäng sai traùi cuûa phía Trung Quoác. Quoác hoäi ñaõ thaûoluaän saâu saéc, ra Thoâng caùo tuyeân boá laäp tröôøng chính nghóa cuûa Vieät Nam, kieân quyeát phaûnñoái haønh ñoäng sai phaïm cuûa Trung Quoác, yeâu caàu Trung Quoác ruùt giaøn khoan daàu khí HaûiDöông 981 ra khoûi vuøng ñaëc quyeàn kinh teá, theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam vaø khoâng ñöôïc tieáp tuïccoù nhöõng haønh ñoäng xaâm phaïm chuû quyeàn cuûa Vieät Nam. Quoác hoäi ñaùnh giaù cao nhöõng phaùtbieåu taâm huyeát theå hieän loøng yeâu nöôùc, quyeát taâm baûo veä chuû quyeàn bieån ñaûo cuûa caùc vò ñaïibieåu Quoác hoäi vaø nhaân daân. Quoác hoäi keâu goïi ñoàng baøo, chieán só caû nöôùc, kieàu baøo ta ôû nöôùcngoaøi phaùt huy truyeàn thoáng yeâu nöôùc, ñoaøn keát moät loøng thoáng nhaát yù chí, haønh ñoäng, uûnghoä vaø thöïc hieän chuû tröông cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc, kieân quyeát ñaáu tranh baûo veä chuû quyeàn laõnhthoå treân cô sôû luaät phaùp quoác teá; gìn giöõ moâi tröôøng hoøa bình, oån ñònh ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc;gìn giöõ quan heä höõu nghò truyeàn thoáng giöõa nhaân daân hai nöôùc Vieät Nam – Trung Quoác.

Quoác hoäi Vieät Nam baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán Quoác hoäi, nghò só Quoác hoäi, caùc toå chöùc,caù nhaân vaø baïn beø treân theá giôùi ñaõ vaø ñang tieáp tuïc ñoàng tình, uûng hoä Vieät Nam, leân tieáng baûoveä chính nghóa, leõ phaûi cuûa Vieät Nam vaø yeâu caàu Trung Quoác ñình chæ ngay nhöõng haønh ñoängxaâm phaïm chuû quyeàn laõnh thoå cuûa Vieät Nam. Theo baùo Nhaân Daân, ngaøy 25/6/2014



TUYEÂN BOÁCUÛA HOÄI NHAÏC SÓ VIEÄT NAM PHAÛN ÑOÁI TRUNG QUOÁCHAÏ ÑAËT GIAØN KHOAN HAÛI DÖÔNG 981 TRAÙI PHEÙP

TRONG VUØNG BIEÅN VIEÄT NAM

Töø ngaøy 2 thaùng 5 naêm 2014, Trung Quoác ñaõ ngang nhieân haï ñaët giaøn khoan Haûi Döông981 vaøo saâu trong theàm luïc ñòa vaø vuøng ñaëc quyeàn kinh teá cuûa Vieät Nam, ñoàng thôøi huyñoäng moät soá löôïng lôùn caùc phöông tieän hoä toáng, trong ñoù coù taøu quaân söï, maùy bay, hung

haõn uy hieáp caùc taøu kieåm ngö, taøu caûnh saùt bieån vaø taøu ñaùnh caù cuûa Vieät Nam. Nghieâm troïnghôn, ngaøy 26/5/2014, taøu Trung Quoác ñaõ ñaâm chìm taøu caù cuûa ngö daân Vieät Nam.

Haønh ñoäng naøy cuûa Trung Quoác ñaõ xaâm phaïm nghieâm troïng chuû quyeàn, quyeàn chuû quyeànvaø quyeàn taøi phaùn cuûa Vieät Nam ñöôïc qui ñònh taïi Coâng öôùc Lieân hieäp quoác veà Luaät Bieån 1982,trong ñoù Trung Quoác laø moät thaønh vieân. Trung Quoác ñaõ ñi ngöôïc laïi tuyeân boá veà caùch öùng xöûcuûa caùc beân ôû bieån Ñoâng (DOC) giöõa Trung Quoác vaø caùc quoác gia thaønh vieân ASEAN.

Hoäi Nhaïc só Vieät Nam goàm hôn 1.300 hoäi vieân hoaït ñoäng treân caùc lónh vöïc saùng taùc, nghieâncöùu, lyù luaän pheâ bình, ñaøo taïo vaø bieåu dieãn... cuøng haøng trieäu coâng chuùng yeâu nhaïc trong caûnöôùc cöïc löïc phaûn ñoái nhöõng haønh ñoäng sai traùi neâu treân cuûa Trung Quoác. Danh nhaân vaên hoùaVieät Nam theá kyû thöù XV – Nguyeãn Traõi ñaõ töøng noùi “Hoøa bình laø goác cuûa nhaïc”. Nhöõng vieäc laømvöøa qua cuûa Trung Quoác ñaõ laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng hoøa bình, oån ñònh cuûa Vieät Nam vaø khuvöïc, khuaáy ñuïc moâi tröôøng saùng taïo ngheä thuaät voán raát ñoãi thieâng lieâng, trong saùng vaø chaânthöïc. Xaâm phaïm chuû quyeàn cuûa daân toäc khaùc laø coù toäi tröôùc nhaân loaïi, coù toäi tröôùc lòch söû. Nhöõnghaønh ñoäng ngang ngöôïc cuûa Trung Quoác caøng laøm cho giôùi aâm nhaïc cuûa chuùng ta xieát chaët ñoäinguõ hôn nöõa, saùng taïo nhieàu taùc phaåm môùi taâm huyeát hôn nöõa, ñeå cuøng daân toäc töï haøo ñi leân.Trong voøng moät thaùng qua, ñaõ coù haøng traêm ca khuùc môùi ñöôïc saùng taùc veà bieån ñaûo queâ höông,haøng chuïc chöông trình bieåu dieãn cuûa haøng traêm ca só, nhaïc só, bieåu thò loøng yeâu nöôùc, töï haøodaân toäc, traùch nhieäm coâng daân tröôùc vaän meänh cuûa Toå quoác, bieåu thò thaùi ñoä phaûn ñoái nhöõnghaønh ñoäng sai traùi cuûa Trung Quoác, laøn soùng aâm nhaïc ñaõ lan roäng khaép ba mieàn Baéc – Trung– Nam. Hoäi Nhaïc só Vieät Nam ñaõ kòp thôøi keâu goïi caùc ca só, nhaïc só haøng ñaàu cuûa ñaát nöôùc cuøngnhau chung taøi, chung söùc trong moät ñeâm nhaïc töø thieän, vôùi chuû ñeà “Laø ngöôøi con ñaát Vieät” ñöôïcdieãn ra taïi Thuû ñoâ Haø Noäi, toái 15 thaùng 6 naêm 2014, uûng hoä caùc ñôn vò, gia ñình... nôi bieån ñaûo.

Giôùi aâm nhaïc Vieät Nam keâu goïi giôùi aâm nhaïc Trung Quoác vaø baïn beø theá giôùi haõy leân tieánguûng hoä Vieät Nam, leân tieáng ñoøi Trung Quoác phaûi chaám döùt ngay nhöõng haønh ñoäng sai traùi,ngang ngöôïc, ñi ngöôïc laïi vôùi löông taâm nhaân loaïi tieán boä treân theá giôùi.

AÂm nhaïc laø tieáng noùi cuûa traùi tim, laø nhòp caàu keát noái trieäu trieäu con ngöôøi treân haønh tinh naøy.Vôùi söùc maïnh tinh thaàn to lôùn cuûa aâm nhaïc, giôùi nhaïc só cuøng toaøn theå nhaân daân cöông quyeátgiöõ vöõng chuû quyeàn daân toäc, baûo veä ñoäc laäp, chuû quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa Toå quoác VieätNam, goùp phaàn gìn giöõ hoøa bình, oån ñònh ñeå hôïp taùc vaø phaùt trieån trong khu vöïc vaø theá giôùi.

HOÄI NHAÏC SÓ VIEÄT NAM



ÑEÂM THAÉP LÖÛA TÌNH YEÂU TOÅ QUOÁCCAÙT VAÄNHoäi Nhaïc só Vieät Nam


Trong khoâng gian saân khaáu ñoû thaãm maøu côø ñoû, sao vaøng nhöõng ngoïn löûa ñöôïc thaépleân trong gioïng haùt Tuøng Döông vôùi Bieån cuûa ta cuûa Leâ Minh Sôn; Thanh Lam vôùiMaøu hoa ñoû cuûa Thuaän Yeán (Thô Nguyeãn Ñöùc Maäu); tam ca nöõ Phöông Thanh,

Myõ Leä, Hoàng Ngoïc vôùi Haõy ñaøn leân, Ngoïn löûa Traùi tim cuûa Töø Huy vaø NS. Nguyeãn NgoïcThieän; nhoùm M4U vôùi Bay qua Bieån Ñoâng; nhoùm Traàn Löïc vôùi Noái voøng tay lôùn cuûa TrònhCoâng Sôn; Taï Quang Thaéng vôùi Caâu chuyeäân Ngöôøi ñaùnh caù …Cung Vaên hoùa Höõu nghòHaø Noäi nhö soâi leân, chaùy leân vôùi nhöõng traùi tim ñang höøng höïc treân saân khaáu vaø döôùi khaùnphoøng cuûa haøng ngaøn khaùn giaû! Laø ngöôøi con ñaát Vieät II- moät chöông trình ngheä thuaätñaëc bieät, ñaëc saéc ñaõ thaép leân ñöôïc Ngoïn löûa cuûa tình yeâu Toå quoác. Vôùi 3 chöông VieätNam queâ höông toâi,Nôi ñaûo xa vaø Ngoïn löûa traùi tim chöông trình ngheä thuaät naøy ñaõ trôûthaønh söï kieän aâm nhaïc lôùn, theå hieän traùch nhieäm coâng daân cao caû cuûa giôùi nhaïc só, ca sóñoái vôùi nhöõng vaán ñeà veà baûo veä chuû quyeàn bieån ñaûo thieâng lieâng cuûa Non soâng, Ñaát nöôùc.Ngöôøi nghe laëng ñi trong tieáng Quoác ca môû ñaàu chöông trình nghe nhö Hoàn Non Nöôùcvoïng veà; laëng ñi trong Tieáng ñaøn baàu cuûa NS. Nguyeãn Ñình Phuùc vaø Nhaø thô Löõ Giangqua gioïng haùt Troïng Taán; trong Nôi ñaûo xa cuûa NS. Theá Song do 4 gioïng ca Vieät Hoaøn,Ñaêng Döông, Anh Thô, Khaùnh Linh trình baøy vaø trong lôøi haùt “Vuøi saâu döôùi ñaùy nhöõng gìñau thöông, Bieån laïi haùt tình ca, bieån keå chuyeän queâ höông” (Bieån haùt chieàu nay cuûa NS.Hoàng Ñaêng) do 4 gioïng ca Thanh Lam, Hoàng Nhung, Myõ Linh, Myõ Taâm trình baøy vaø traàmsaâu trong aâm vang Giai ñieäu Toå quoác baøi haùt cuûa Traàn Tieán do NSND. Quang Thoï,NSÖT. Quoác Höng, Ñaêng Döông cuøng hôïp xöôùng vaø Nhoùm Muùa Tröôøng Ñaïi hoïc VHNTQuaân ñoäi theå hieän. Coâng chuùng aâm nhaïc böøng leân xuùc ñoäng trong Khaùt voïng cuûa PhaïmMinh Tuaán – Ñaëng Vieát Lôïi do Ca só Myõ Taâm haùt cuøng nhöõng khuùc tình ca ñaõ ñi vaøo lòchsöû nhaïc Vieät nhö Tình ca cuûa Hoaøng Vieät, Phaïm Duy; Taâm tình ngöôøi thuûy thuû cuûa HoaøngVaân - thô Haø Nhaät; Thô tình ngöôøi lính bieån cuûa Hoaøng Hieäp phoå thô Traàn Ñaêng Khoa…Chöông trình kheùp laïi trong baøi ca Töï nguyeän cuûa Tröông Quoác Khaùnh do hai meï con MyõLinh, Myõ Anh cuøng toaøn boä caùc ngheä só tham gia chöông trình trình baøy. Ñeâm dieãn ñaõ taïoñöôïc daáu aán, aán töôïng bôûi nghóa cöû cuûa caùc nhaïc só, ngheä só cuøng ñoâng ñaûo khaùn giaûtham gia ñoùng goùp uûng hoä ngö daân vaø caùc löïc löôïng ñang laøm nhieäm vuï chaáp phaùp treânbieån. Soá tieàn 300 trieäu ñoàng ñöôïc trao cho 3 ñôn vò Ñaïi dieän laø Caûnh saùt Bieån Vieät Nam,Kieåm ngö Vieät Nam vaø Cuïc Ngheà caù Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam,laø taám loøng cuûa nhöõng ngöôøi tham gia vaø tham döï ñeâm dieãn ñaïi dieän cho haøng trieäu traùitim Vieät Nam ñang höôùng ra Bieån Ñoâng trong nhöõng ngaøy noåi soùng naøy. �


16 DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 2014

Tieáng bieån queâ höông

Nhaïc : KHAÙNH NHUNGThô : Tieáng bieån cuûa chieán só Tröôøng Sa

Vöøa phaûi - Tình caûm


17DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 2014

Haùt Quoác catreân ñaûo Tröôøng Sa

Nhaïc vaø lôøi : VUÕ VAÊN VIEÁT(Phuù Thoï)


18 DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 2014

Hoaøng Sa - Tröôøng SaÑaát meï yeâu thöông

Nhaïc: ÑÌNH THAÄMThô: NGUYEÃN TRUNG HIEÁU


19DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (234) - 7 / 2014

Ngaøy 01 thaùng 5 naêm 2014, Trung Quoác ñaõ ngang nhieân haï ñaët giaøn khoan Haûi Döông –981, caùc taøu hoä toáng, taøu vuõ trang, taøu quaân söï vaøo saâu trong theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam.Ñaây laø moät vieäc laøm ngang ngöôïc, vi phaïm nghieâm troïng chuû quyeàn cuûa Vieät Nam.

Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam kieân quyeát phaûn ñoái vaø yeâu caàu Trung Quoác ruùt giaøn khoan HaûiDöông – 981, caùc taøu hoä toáng, taøu vuõ trang, taøu quaân söï ra khoûi vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaøtheàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam, vì ñaây laø haønh ñoäng vi phaïm chuû quyeàn, quyeàn chuû quyeàn, quyeàntaøi phaùn cuûa Vieät nam, ñe doïa oån ñònh, an toaøn treân bieån, vi phaïm Coâng öôùc Lieân hôïp quoácveà Luaät bieån naêm 1982, ñi ngöôïc laïi tuyeân boá veà öùng xöû treân Bieån Ñoâng (DOC) maø TrungQuoác laø moät beân tham gia kyù keát vôùi caùc quoác gia thaønh vieân ASEAN.

Haønh ñoäng treân cuûa Trung Quoác ñaõ gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söï tin caäy giöõa hainöôùc vaø tình caûm cuûa nhaân daân Vieät Nam, traùi vôùi thoûa thuaän giöõa laõnh ñaïo caáp cao hai nöôùcvaø caùc nguyeân taéc cô baûn chæ ñaïo giaûi quyeát vaán ñeà treân bieån giöõa hai nöôùc, ñi ngöôïc laïiphöông chaâm “Laùng gieàng höõu nghò, hôïp taùc toaøn dieän, oån ñònh laâu daøi, höôùng tôùi töông lai”maø Trung Quoác ñaõ tuyeân boá.

Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam yeâu caàu Trung Quoác haõy coù nhöõng haønh ñoäng töông xöùng vôùi nhöõngtuyeân boá veà tình höõu nghò Vieät – Trung, tuaân thuû nghieâm tuùc luaät phaùp quoác teá, ñaëc bieät coângöôùc Lieân hôïp quoác veà luaät bieån naêm 1982, tuyeân boá veà öùng xöû cuûa caùc beân treân Bieån Ñoâng(DOC) maø Trung Quoác laø moät thaønh vieân tham gia kyù keát, ruùt ngay giaøn khoan Haûi Döông 981vaø caùc taøu, thieát bò vaø nhaân söï ra khoûi vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam.

Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam keâu goïi toaøn theå hoäi vieân, caùc ngheä só ñieän aûnh vaø truyeàn hình treâncaû nöôùc saùng taùc nhieàu taùc phaåm coù giaù trò veà chuû ñeà baûo veä chuû quyeàn bieân giôùi – bieån ñaûoñaát nöôùc. Haõy toá caùo maïnh meõ nhöõng haønh ñoäng vi phaïm nghieâm troïng cuûa Trung Quoáctrong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam. Ñoàng thôøi khaúng ñònh hoaøn toaønuûng hoä nhöõng noã löïc vôùi caùc giaûi phaùp tích cöïc cuûa Chính phuû, caùc cô quan chöùc naêng VieätNam nhaèm baûo veä chuû quyeàn hôïp phaùp cuûa Vieät Nam baèng bieän phaùp hoøa bình, treân cô sôûluaät phaùp quoác teá, trong ñoù coù coâng öôùc Lieân hôïp quoác veà luaät bieån naêm 1982.

Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam keâu goïi caùc ñoàng nghieäp Ñieän aûnh Trung Quoác vaø caùc nöôùc haõylaéng nghe nhöõng tieáng noùi cuûa söï thaät, cuûa thieän chí hoøa bình cuûa chuùng toâi vaø daân toäc chuùngtoâi tröôùc vieäc Trung Quoác ñang coù haønh ñoäng traéng trôïn, xaâm phaïm chuû quyeàn laõnh haûi VieätNam, ñeå coù tieáng noùi kòp thôøi ñoøi chính phuû Trung Quoác toân troïng chuû quyeàn, laõnh thoå cuûaVieät Nam, ruùt heát giaøn khoan vaø taøu cuûa Trung Quoác ra khoûi vuøng bieån ñaëc quyeàn cuûa VieätNam. Haønh ñoäng töø löông tri vaø tinh thaàn chính nghóa cuûa caùc baïn seõ goùp phaàn baûo veä vaøphaùt trieån Theá giôùi cuûa chuùng ta trong hoøa bình, höõu nghò, hôïp taùc, phaùt trieån vaø phoàn vinh.

HOÄI ÑIEÄN AÛNH VIEÄT NAM

TUYEÂN BOÁCUÛA HOÄI ÑIEÄN AÛNH VIEÄT NAM PHAÛN ÑOÁI TRUNG QUOÁC

HAÏ ÑAËT GIAØN KHOAN TRAÙI PHEÙP TRONG THEÀM LUÏC ÑÒA VAØVUØNG ÑAËC QUYEÀN KINH TEÁ CUÛA VIEÄT NAM


Ngaøy 01 thaùng 05 naêm 2014, Trung Quoác ñaõ vi phaïm traéng trôïn Coâng öôùccuûa Lieân hieäp quoác veà Luaät Bieån naêm 1982 maø Trung Quoác laø quoác giathaønh vieân, ñi ngöôïc laïi Tuyeân boá DOC (Tuyeân boá caùc beân lieân quan ôû

bieån Ñoâng giöõa ASEAN vaø Trung Quoác) baèng haønh ñoäng ngang nhieân haï ñaët giaønkhoan Haûi Döông - 981 (HYSY) cuøng haøng traêm taøu hoä toáng, trong ñoù coù caû taøuquaân söï naèm saâu trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá, theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam, xaâmphaïm chuû quyeàn laõnh thoå thieâng lieâng cuûa chuùng ta.

Hoäi Ngheä só Nhieáp aûnh Vieät Nam thay maët giôùi Nhieáp aûnh Vieät Nam kieân quyeátphaûn ñoái haønh ñoäng vi phaïm nghieâm troïng vaø nguy hieåm naøy cuûa phía TrungQuoác. Chuùng toâi baøy toû nieàm tin töôûng vaøo söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc,kieân quyeát cuøng toaøn Ñaûng, toaøn daân, toaøn quaân ñoaøn keát moät loøng baûo veä ñoäclaäp, chuû quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa Toå quoác; giöõ vöõng moâi tröôøng hoøa bình,oån ñònh ñeå phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc. Ñoàng thôøi yeâu caàu Trung Quoác laäp töùcchaám döùt caùc hoaït ñoäng baát hôïp phaùp vaø ruùt ngay giaøn khoan Haûi Döông - 981(HYSY) cuøng caùc taøu, thieát bò vaø nhaân söï coù lieân quan ra khoûi theàm luïc ñòa cuûaVieät Nam.

Trong thôøi gian vöøa qua, ñaõ coù nhieàu phoùng vieân nhieáp aûnh, ngheä só nhieáp aûnhcuûa Vieät Nam vaø theá giôùi coù maët taïi bieån Ñoâng, chöùng kieán, ghi laïi moät caùch trungthöïc, khaùch quan veà dieãn bieán cuûa söï kieän naøy. Ñoù laø nhöõng hình aûnh minh chöùngroõ raøng, thuyeát phuïc nhaát veà vieäc Trung Quoác ñang xaâm phaïm chuû quyeàn, laõnhthoå Vieät Nam. Hoäi Ngheä só Nhieáp aûnh Vieät Nam keâu goïi ngheä só nhieáp aûnh caûnöôùc bieåu thò tinh thaàn yeâu nöôùc baèng haønh ñoäng cuï theå nhö saùng taùc, coâng boánhieàu taùc phaåm nhieáp aûnh khaúng ñònh chuû quyeàn bieån ñaûo Vieät Nam.

Hoäi Ngheä só Nhieáp aûnh Vieät Nam keâu goïi nhaân daân, caùc ngheä só nhieáp aûnh treântheá giôùi, trong ñoù coù nhaân daân vaø ngheä só nhieáp aûnh Trung Quoác, khaån tröông coùhaønh ñoäng thieát thöïc, pheâ phaùn hoaït ñoäng sai traùi cuûa Trung Quoác, yeâu caàu TrungQuoác phaûi ruùt giaøn khoan Haûi Döông - 981 (HYSY) ra khoûi vuøng bieån Vieät Nam,toân troïng luaät phaùp quoác teá, ñoäc laäp chuû quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa caùc quoácgia treân theá giôùi, goùp phaàn giöõ gìn hoøa bình, oån ñònh trong khu vöïc vaø theá giôùi.

HOÄI NGHEÄ SÓ NHIEÁP AÛNH VIEÄT NAM

TUYEÂN BOÁCUÛA HOÄI NGHEÄ SÓ NHIEÁP AÛNH VIEÄT NAM VEÀ VIEÄC

TRUNG QUOÁC HAÏ ÑAËT TRAÙI PHEÙP GIAØN KHOAN HAÛI DÖÔNG -981 (HYSY) TAÏI THEÀM LUÏC ÑÒA VAØ VUØNG ÑAËC QUYEÀN KINH TEÁ

CUÛA VIEÄT NAM



Nhöõng gì ñaõ dieãn ra trong suoát thôøi gian qua, töø ñaàu thaùng 5 naêm 2014 ñeán nay ñaõlaøm moïi con tim ngöôøi Vieät Nam noùng boûng. Laøn soùng phaãn noä ñaõ daáy leân maïnhmeõ, khoâng chæ trong nöôùc maø caû ôû nöôùc ngoaøi, coù caû dö luaän trong loøng ñaát nöôùc

Trung Hoa. Ñoù laø söï phaãn noä cuûa löông tri! Nhöõng caâu thô noùng boûng cuûa nhaø thô CheáLan Vieân trong nhöõng ngaøy suïc soâi chieán ñaáu naêm xöa laïi hieän veà trong chuùng ta : Haõy cöùño beå ta baèng luaät ñieàu quoác teá / Trôøi xanh ta xanh bao nhieâu haûi lyù / Nhöng chôù ño loøngcaêm giaän chuùng ta … (“Sao, chieán thaéng”, 1964). Ñuùng! Loøng caêm giaän vaø söï phaãn noä cuûachuùng ta nhöõng ngaøy naøy khoâng ai coù theå ño ñeám ñöôïc. Theá giôùi chuyeån sang theá kyû XXIvôùi bao khaùt voïng hoøa bình, khoâng theå hình dung coøn coù nhöõng haønh ñoäng thoâ loã, baátlöông, baát chaáp luaät phaùp laïi coù theå dieãn ra töø moät quoác gia ñoâng daân, coù vò trí quan troïngtreân caùc dieãn ñaøn quoác teá, nhaát laø vai troø UÛy vieân Thöôøng tröïc Lieân Hieäp Quoác. Khoâng theånaøo queân, nhöõng ngaøy naøy, taïi khu vöïc daøn khoan Haûi Döông 981 cuûa Trung Quoác ñanghaï ñaët traùi pheùp laán chieám vuøng ñaëc quyeàn kinh teá cuûa Vieät Nam vôùi maùy bay, taøu lôùn quaànñaûo hoä veä; hung haõn phun voøi roàng vaøo taøu cuûa löïc löôïng chaáp phaùp chuùng ta, vaø nhöõngtaøu ñaùnh caù nhoû beù cuûa baø con ngö daân mieàn Trung vaãn bò taøu saét uy hieáp, ñaâm chìm, phaùngö löôùi cuï, cöôùp haûi saûn, haønh hung con ngöôøi theo caùch haønh xöû cuûa nhöõng theá kyû tröôùc.Vaäy maø treân caùc dieãn ñaøn, hoï vaãn traâng traùo vu khoáng taøu caûnh saùt bieån Vieät Nam ñaõ canthieäp baïo löïc vaøo hoaït ñoäng giaøn khoan cuûa Trung Quoác.

Nhöõng ngöôøi laøm vaên hoïc ngheä thuaät cuûa chuùng ta uûng hoä nhöõng haønh ñoäng phaùp lyùmaø Nhaø nöôùc ta ñang xuùc tieán, taát caû vì lôïi ích soáng coøn cuûa daân toäc, vì danh döï cuûa conngöôøi Vieät Nam trong theá kyû XXI vaên minh. Luùc naøy, beân caïnh vieäc tham gia caùc hoaït ñoängphaûn ñoái coù toå chöùc trong khuoân khoå phaùp luaät, tieáng noùi cuûa chuùng ta chính laø nhöõng taùcphaåm vaên hoïc ngheä thuaät ñoäng thaáu loøng ngöôøi veà bieån ñaûo queâ höông, veà chuû quyeànthieâng lieâng cuûa Toå Quoác, veà veû ñeïp taâm hoàn moät daân toäc yeâu chuoäng hoøa bình, ñoái laäpvôùi yù ñoà baù quyeàn ñen toái. Chuùng ta kieân quyeát baøy toû thaùi ñoä phaûn ñoái haønh ñoäng leothang cuûa phía Trung Quoác, ñoøi hoï phaûi ruùt daøn khoan Haûi Döông 981 ra khoûi vuøng bieånVieät Nam vaø chaám döùt moïi möu ñoà thaâm hieåm khaùc ñeå Bieån Ñoâng – Thaùi Bình Döông luoânlaø vuøng bieån thaùi bình! �

SÖÏ PHAÃN NOÄ CUÛA LÖÔNG TRINhaø thô BUØI COÂNG MINH(Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Ñaø Naüng)



HAØ MINH ÑÖÙC(Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam)

Tröôøng SaNgoaøi truøng khôi xa

Tröôøng Sa, Hoaøng Sa

Nhöõng hoøn ñaûo thieâng cuûa Toå Quoác

Con soùng voã ngaøy ñeâm

vaãn laø soùng queâ höông

Ngoïn gioù thoåi cuõng töø ñaát queâ nhaø

Trôøi bieån cuûa ta

Lôøi theà cuûa cha oâng coøn ghi taïc

Lôøi theà hoâm nay baèng suùng göôm

Nhöõng böùc dö ñoà coøn nguyeân neùt möïc

Hoïa hình soâng nuùi bieån bôø

Saùch xöa raên daïy keû thuø

Xin thaép moät neùn höông

Nhôù veà nhöõng ngöôøi lính Hoaøng Sa naêm xöa

Xin xieát chaët tay nhöõng ngöôøi lính treû

Tröôøng Sa

Ñaát nöôùc beân caùc em

Chuùng toâi beân caùc em

Ngaøy ñeâm

Giöõ gìn ñaát laønh Toå quoác

SYÕ NHIEÁP(Haø Tónh)

Laù ñôn tình nguyeänToâi taùm hai tuoåiVaøi thaùng nöõa taùm baVieát ñôn xin tình nguyeänLaøm chieán syõ Tröôøng Sa

Thôøi vua Traàn giöõ nöôùcCuõng coù giaëc ngoaïi xaâmHoïp Laõo Binh Dieân HoàngTheà quyeát ñaùnh,quyeát thaéng

Phaùp nhaûy leân Ñaø NaüngNguyeãn Coâng Tröù queâ taTuoåi cuï cuõng taùm baVieát ñôn xin ra ñaùnh

Toâi haäu dueä,coøn maïnhÑaùnh Phaùp, Myù xong roàiNay Hoaøng Sa daäy soùngKhoâng leõ boù tay ngoài

Toâi khoâng coøn rieâng toâiMaùu cuûa trieäu trieäu ngöôøiCuûa oâng cha thuûa tröôùcÑang cuoän traøo trong toâi

Toâi taùm hai tuoåiVaøi thaùng nöõa taùm baVieát ñôn xin tình nguyeänLaøm chieán syõ Tröôøng Sa.



LEÂ CHÖÙC(Hoäi Ngheä só Saân khaáu Vieät Nam)

Töø loøng ta - Bieån goïi!

Laïi theâm moät laàn. Töø loøng Ta – Bieån goïi!Nhöõng thanh aâm vaän töø thaúm saâuTöø hoàng hoang lòch söûTöø khôûi phaùt thôøi gianCho nhaáp nhoâ nhöõng ñaûo noåi ñaûo chìmNhöõng haûi löu, san hoâ, caùt vaøng, caùt traéngMaën moøi.

Ta laïi nghe theâm moät laànTöø suoái töø soângNhöõng chieán coâng cuûa Cha OÂng

ruøng ruøng höôùng bieånVôùi “Ñaèng giang töï coå huyeát do hoàng” …Vôùi phoøng tuyeán soâng CaàuVang voïng thô thaàn

“Nam quoác sôn haø Nam ñeá cö” …

Goïi ñiÑeå veàÑeå Haäu dueä laïi ñöôïc thaáy

Cha Roàng Meï Tieân gaëp laïiQuaàn tuï ñuû caû traêm anh emTay noái tayHuyeàn tích moäng mô anh huøng töï coåThaúng. Ñeán hoâm nay.

Bieån phía Ñoâng soùng truøm leân soùngNay quaën töø ngaàm saâu baät lôùp nöôùc löøngNhöõng göông maët thuø aån hieänMuoán laëp laïi trang saùch ñen “Baéc thuoäc” xöa.

Lôøi Bieån goïi – 90 trieäu gioïng ngöôøihoøa thanh ñoàng voïng

Xeáp doïn nhöõng cheânh veânh thöôøng nhaätChung tay giöõ laù Quoác kyøMaùu ñoû Sao vaøng cha anh choïn nhuoämNgaïo ngheã gioù bay.

Ngöôøi. Ngöôøi töø caû 4 phöông trôøi göûi Hoànra Ñaûo

Cho saên tay nhöõng Quaân Daân chaéc ñöùngnôi ñaây

Baám moùng chaân vaøo ñaùBaït mình vaøo soùngMaét höôùng Maët trôøiLöng töïa vaøo Toå quoácTöïa vaøo Daân toäcCoù Nhaân loaïi ôû beân

Bieån Ñoâng ôi – Chuùng toâi ñaùp laïiTröôøng Sa. Hoaøng Sa. Coâ Lin. Gaïc Ma …Xin nhaän nhöõng caùnh hoa linh thieâng

ñaéng loøng tay thaûÑeå khoâng phaûi coù theâm Hoaøi nieäm môùiCho Ñaïi Vieät tröôøng toànTrong giao höôûng trieäu Hoàn thieâng Daân toäc.Hoâm nay!



MAÕ VAÊN TÍNH(Laïng Sôn)

Voïng tieáng thô ThaànThô Thaàn“Nam Quoác sôn ha...”øTöï haøo giang sôn Ñoäc laäpBöøng loùa saùng nhö aùnh chôùpNöôùc Nam - Daân toäc anh huøng

Tieáng thô khaéc vaøo Non soângThaám saâu töøng doøng maùu ñoûNhöõng taâm hoàn treû traéng trongÑôøi ñôøiThaép leân ngoïn löûa

Ñaát nöôùc bao laàn sinh nôûDaøy theâm trang söû Chi Laêng...Bieån Ñoâng keû thuø xaâm phaïmCoøn nhôù coïc nhoïn Baïch Ñaèng?

“Nam Quoác sôn haø...”Voïng laïiKhí theá caû nöôùc böøng leânXích laïi nhau thaønh coät moácTreân töøng hoøn ñaûo thieâng lieâng

Giöõa traùi tim - côø Toå quoácTay naém chaët tay hieân ngang- “Ñaát oâng chagiöõ töøng taác”...Söùc maïnhYÙ chíVieät Nam!



Tranh coå doäng “Caû nöôùc höôùng veà bieån, ñaûo thieâng lieâng cuûa Toå quoác” TRÒNH BAÙ QUAÙT (Haø Noäi)

Hoâm nay, moät ngaøy cuûa ThaùngNaêm lòch söû vaø ñaày yù nghóa, ngaøycaû nöôùc ta kyû nieäm laàn thöù 124

naêm Ngaøy sinh cuûa Baùc Hoà kính yeâu - vòlaõnh tuï vó ñaïi cuûa nhaân daân ta, moät nhaølaõnh ñaïo kieät xuaát vaø coù uy tín lôùn ñoái vôùinhaân daân theá giôùi. Chuùng ta coù maët taïiñaây ñeå cuøng nhau oân laïi nhöõng kyû nieämveà ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng, “nhaø laõnh ñaïocaáp cao cuûa Ñaûng, ngöôøi chieán syõ Coängsaûn xuaát saéc, trung thaønh, taän tuïy, suoátñôøi kieân trì phaán ñaáu vì lyù töôûng caùchmaïng, vì ñoäc laäp töï do haïnh phuùc cuûanhaân daân“, ñaõ xa chuùng ta, gaàn troøn 16naêm. Moät con ngöôøi, nhö trong Lôøi ñieáucuûa Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng ñaõvieát: “giaûn dò, khieâm nhöôøng, ñaïm baïc, deãgaàn nhö bao ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng,

song laïi aån chöùa moät traùi tim saâu naëngnghóa tình vôùi Ñaûng, vôùi nhaân daân, vôùiñoàng chí, vaø moät boä oùc khoâng luùc naøongöøng suy nghó vì söï nghieäp chung. Hôn50 naêm hoaït ñoäng caùch maïng, duø ôû baát cöùnôi ñaâu vaø cöông vò coâng taùc naøo, ñoàng chíñeàu taän tuïy, queân mình cho coâng vieäc vaøñaõ coù nhöõng ñoùng goùp lôùn lao cho söïnghieäp caùch maïng”. (1)

Nhöõng lôøi ñaùnh giaù ñoù thaät laø coâ ñoïngvaø saâu saéc bieát bao. Chæ vôùi nhöõng ngöôøilaø ñoàng chí gaàn guõi, am hieåu vaø caû vôùi söïkính troïng töï ñaùy loøng môùi choïn ra nhöõnglôøi nhö vaäy ñeå noùi veà moät con ngöôøi cuøngñöùng trong haøng nguõ goàm haøng trieäu caùnboä, ñaûng vieân cuûa Ñaûng, ñoàng thôøi laøngöôøi anh, ngöôøi baùc, ngöôøi thaày trongcuoäc soáng ñoái vôùi moãi ngöôøi. Vaø chung

NHÔÙ ÑOÀNG CHÍÑAØO DUY TUØNGPHAÏM QUANG NGHÒUÛy vieân Boä Chính trò,Bí thö Thaønh uûy Haø Noäi

Nhaân dòp Ban Tuyeân giaùo Trung öông toå chöùc Kyû nieäm 90 naêm ngaøy sinh ñoàngchí ÑAØO DUY TUØNG, nguyeân Thöôøng tröïc Boä Chính trò - Ban Bí thö Trung öông Ñaûng;nguyeân Tröôûng Ban Tuyeân huaán Trung öông (nay laø Ban Tuyeân giaùo Trung öông), BanToå chöùc Leã Kyû nieäm coù thö môøi vaø ñeà nghò toâi coù baøi vieát. Toâi xin ghi laïi moät vaøi kyûnieäm vaø cuõng laø nhöõng baøi hoïc saâu saéc maø toâi ñaõ thu hoaïch ñöôïc qua nhöõng naêmthaùng ñöôïc soáng, laøm vieäc, giuùp vieäc ñoàng chí ÑAØO DUY TUØNG.

PHAÏM QUANG NGHÒ

D IEÃN ÑAØN


nhaát, tieâu bieåu hôn caû, veà moät trongnhöõng hoïc troø maãu möïc, ñaõ hoïc taäp, thöïchieän ñöôïc trong cuoäc soáng nhieàu phaåmchaát toát ñeïp cuûa Baùc Hoà muoân vaøn kínhyeâu.

Nhôù veà ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng, vieát veàñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng, nguyeân Phoù Thuûtöôùng Nguyeãn Khaùnh goïi ñoàng chí laø “moätcon ngöôøi taøi ñöùc”; quí troïng ñoàng chí ôû“nhöõng giaù trò quí baùu veà nhaân caùch, veàthaùi ñoä chaân thaønh, nhaân haäu, veà cuoäcsoáng thanh ñaïm vaø giaûn dò. Baïn beø vaøñoàng chí tin yeâu Anh, khoâng phaûi vì quyeànuy maø Anh coù, maø vì Anh coù ñöôïc nhöõngphaåm chaát toát ñeïp”. Coøn ñoàng chí HaøÑaêng thì laïi muoán noùi veà moät ngöôøi laømbaùo, ngöôøi laøm coâng taùc lyù luaän vaø laøngöôøi ñoàng chí, ñoàng nghieäp, moät ngöôøiluoân coù caùi nhìn, coù tö töôûng tìm toøi, ñoåimôùi, luoân “bieát laéng nghe yù kieán cuûa ngöôøikhaùc, khoâng phaân bieät tuoåi taùc, thaân sô,cuøng chính kieán hay khaùc chính kieán, mieãnlaø nhöõng yù kieán ñoù chöùa ñöïng caùi môùi, caùihay, trong tinh thaàn xaây döïng”.

Laø moät trong soá raát nhieàu ngöôøi ñöôïclaøm vieäc, ñöôïc gaàn vaø hoïc ñöôïc ôû ñoàngchí Ñaøo Duy Tuøng nhöõng phaåm chaát maø aicuõng neân hoïc vaø mong hoïc ñöôïc. Töø khiveà laøm vieäc cho tôùi luùc xa Ban Tö töôûngVaên hoùa Trung öông gaàn 20 naêm, töø 1978ñeán 1997, cuõng laø thôøi gian toâi luoân ñöôïcsoáng, laøm vieäc gaàn ñoàng chí Ñaøo DuyTuøng.

Khi ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng qua ñôøi, toâicoù baøi vieát mang töïa ñeà: “Xin ñöôïc noùi veàAnh nhö theá”. Vaøo dòp Ban Tuyeân giaùo

Trung öông toå chöùc cuoäc thi vieát “Kyû nieämsaâu saéc trong nhöõng naêm thaùng laøm coângtaùc tuyeân giaùo”, trong baøi vieát, vaø sau ñoùñöôïc trao giaûi Nhaát cuoäc thi, toâi cuõng coùñoâi lôøi nhaéc laïi nhöõng kæ nieäm, hay noùiñuùng hôn laø nhöõng baøi hoïc saâu saéc maø toâiruùt ra töø taám göông cao ñeïp veà “moät nhaølaõnh ñaïo tö töôûng - vaên hoùa raát giaøu kinhnghieäm vaø traøn ñaày loøng nhaân aùi; moät conngöôøi ñöùc ñoä vaø khieâm nhöôøng hieám coù vaøraát bieát laéng nghe”.

Traûi qua haøng chuïc naêm coâng taùc, toâiluoân coá gaéng hoïc taäp ôû ñoàng chí Ñaøo DuyTuøng, duø chæ vôùi baáy nhieâu töø ngöõ, ñöùctính maø caù nhaân toâi töï ruùt ra ñöôïc cuõng ñaõlaø moät di saûn thaät söï coù giaù trò lôùn lao, saâusaéc vaø boå ích bieát döôøng naøo.

Ñaõ nhieàu laàn toâi muoán caàm buùt vieát veànhöõng kyû nieäm vöøa chaân thaät, gaàn guõi,bình dò nhöng cuõng voâ cuøng lôùn lao ôû conngöôøi ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng. Ñoù laønhöõng phaåm chaát cuûa moät nhaân caùch luoântoûa saùng, coù söùc thuyeát phuïc, haáp daãn,caûm hoùa, giaùo duïc maïnh meõ ñoái vôùi moïingöôøi. Toâi luoân nhôù nhöõng kyû nieäm voâcuøng sinh ñoäng töø nhöõng söï vieäc, nhöõngcaâu chuyeän maø ñoàng chí ñaõ laøm, ñaõ thöïchaønh trong cuoäc soáng haøng ngaøy. Tröôùcheát, coù leõ neân baét ñaàu töø phong caùch laømvieäc, phong caùch tö duy cuûa ñoàng chí, moätphong caùch thaät söï khoa hoïc, bieän chöùng;laáy lyù luaän soi saùng cho thöïc tieãn; vaø ñoàngthôøi luoân laáy thöïc tieãn ñeå boå sung, phaùttrieån khoâng ngöøng lyù luaän. Trong nhöõngtoång keát lyù luaän cuûa Ñaûng ta, nhaát laø thôøikyø chuyeån sang giai ñoaïn Ñoåi môùi, ñoàng


DIEÃN ÑAØN

chí Ñaøo Duy Tuøng ñaõ coù nhöõng ñoùng goùpvoâ cuøng quan troïng. Tröôùc heát laø töøphöông phaùp, caùch laøm: taäp hôïp, so saùnh,ñoái chieáu giöõa caùi cuõ vaø caùi môùi; giöõanhöõng quan ñieåm, yù kieán khaùc nhau, coùluùc töôûng nhö khoâng theå dung naïp, chaápnhaän nhau; khaûo saùt, ñaùnh giaù, toång keátthöïc tieãn; roài thaûo luaän, tranh luaän, töø ñoùgoùp phaàn ñeà ra nhöõng nguyeân taéc ñoåimôùi, hay noùi ñuùng hôn laø ñoåi môùi coùnguyeân taéc. Khoâng chaáp nhaän thaùi ñoä phuûñònh saïch trôn, nhöng cuõng khoâng giaûnñôn beâ nguyeân xi kinh nghieäm cuûa theágiôùi. Ñoù laø thôøi ñieåm ñaát nöôùc, xaõ hoäi ñangcaàn moät thaùi ñoä khoa hoïc khi xöû lyù moáiquan heä giöõa ñoåi môùi kinh teá vaø ñoåi môùichính trò; giöõa tieáp thu kinh nghieäm theágiôùi - luùc baáy giôø laø caûi toå ôû Lieân Xoâ, caûicaùch môû cöûa ôû Trung Quoác, vaø kinhnghieäm saùng taïo trong chieán tranh cuõngnhö trong caûi taïo, hoøa bình xaây döïng ôûVieät Nam. Moät trong nhöõng ñieàu ñoàng chíheát söùc traên trôû, baên khoaên vaøo thôøi ñieåmñoù, laø vieäc xuaát baûn cuoán saùch cuûa M.XGooùc - ba - choáp Caûi toå vaø tö duy ñoåi môùivôùi nöôùc ta vaø theá giôùi, moät cuoán saùchmang tính chæ ñöôøng cho coâng cuoäc caûi toåôû Lieân Xoâ, nhöng ñaùng tieác laïi sai laàm caûveà quan ñieåm vaø phöông phaùp, nhöng vaøothôøi ñieåm aáy laïi ñöôïc tung hoâ, taùn thöôûngheát söùc oàn aøo treân theá giôùi. Moät cuoán saùchñaõ laøm phaân taâm tö töôûng chính trò ñoái vôùichuùng ta, nhöng vì nhieàu leõ, chuùng ta vaãnphaûi dòch, xuaát baûn ñuùng vaøo dòp ñoaøn ñaïibieåu Ñaûng ta sang döï kyû nieäm Caùch maïngthaùng Möôøi Nga, ñeå laøm quaø taëng Ñaûng

Coäng saûn Lieân Xoâ vaø M.X.Gooùc - ba -choáp. Moät cuoán saùch maø hai ñoàng chí laõnhñaïo tö töôûng cuûa Ñaûng ta, laø Ñaøo DuyTuøng vaø Hoaøng Tuøng ñaõ khoâng ai ñöùngteân vieát lôøi giôùi thieäu. Vaøo thôøi ñieåm nhaïycaûm nhö vaäy, toâi ñaõ hieåu ñöôïc söï caânnhaéc, baên khoaên cuûa ñoàng chí Ñaøo DuyTuøng veà nhöõng quan ñieåm sai laàm trongñöôøng loái caûi toå noùi chung vaø trong taùcphaåm cuûa M.X Gooùc - ba - choáp noùi rieâng.Ñoù cuõng chính laø phaåm chaát chính tròtrung thaønh vôùi chuû nghóa Maùc - Leâ nin,vôùi chuû nghóa xaõ hoäi, söï nhaïy beùn, taàmnhìn chính trò cuûa ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøngtrong thôøi ñieåm aáy.

Toâi chæ neâu moät, hai vieäc cuõ ñeå hoâmnay chuùng ta hình dung laïi chaëng ñöôøngñoåi môùi maø ñaát nöôùc ta, Ñaûng ta, nhaândaân ta ñaõ traûi qua thaät söï khoù khaên, giankhoå, phöùc taïp bieát chöøng naøo. Vaø qua ñoù,noùi leân söï tænh taùo, thoâng minh, saùng suoátcuûa trí tueä Vieät Nam, cuûa nhieàu ñoàng chílaõnh ñaïo Ñaûng ta, trong ñoù coù ñoàng chíÑaøo Duy Tuøng.

Noùi veà ñaïo ñöùc, nhaân caùch cuûa ñoàngchí Ñaøo Duy Tuøng, moät trong nhöõng hoïctroø maãu möïc cuûa Baùc Hoà, nhöõng ai soánggaàn, laøm vieäc gaàn ñeàu coù nhöõng aán töôïng,nhöõng kyû nieäm thaät söï khoù queân. Moät conngöôøi giaûn dò, khieâm toán, deã gaàn; luoân giöõgìn töøng li, töøng tí; ôû moïi nôi, moïi luùc; töøtrong suy nghó cho tôùi vieäc laøm, tuyeät ñoáikhoâng coù gì laø coá laøm ra quan troïng nhönglaïi raát kieân quyeát, kieân ñònh khi thöïc haønhnhöõng nguyeân taéc soáng. Ñoàng chí khoângphaûi laø moät nhaø laõnh ñaïo coù taøi dieãn treân


DIEÃN ÑAØN

saân khaáu chính trò maø laø moät con ngöôøithaät söï noùi ñi ñoâi vôùi laøm.

Moät laàn, vaøo quaõng nhöõng naêm 1986-1987, ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng veà laøm vieäcvôùi thaønh phoá Haûi Phoøng. AÊn, nghæ taïi Nhaøkhaùch soá 2 Beán Bính. Ñoù laø thôøi bao caáp,soáng baèng tem phieáu. Ñi coâng taùc, caùn boäai cuõng phaûi thanh toaùn tieàn aên vaø phieáugaïo. Nhöng ñaây laø nhaø khaùch daønh ñeå boátrí aên nghæ ñoái vôùi laõnh ñaïo cao caáp Trungöông, neân thuû tuïc thanh toaùn tieàn côm voánkhoâng ñaët ra ôû nhaø khaùch naøy. Maëc duøvaäy, ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng laïi quyeátñònh khoâng chaáp haønh quy ñònh ngoaïi leäaáy. Sau maáy ngaøy laøm vieäc, tröôùc luùc raveà, ñoàng chí yeâu caàu toâi laøm thuû tuïc thanhtoaùn tieàn aên. Caû nhaø khaùch luùng tuùng, boáiroái, thaønh thaät traû lôøi raèng, “ôû ñaây chuùngtoâi khoâng thanh toaùn tieàn côm khaùch”. Maëcduø xe ñaõ ñoã saün tröôùc saân, Bí thö Thaønhuûy Leâ Danh Xöông ñaõ tôùi ñeå tieãn ñoaøn,song ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng kieân quyeátyeâu caàu toâi phaûi thanh toaùn xong tieàn aênmôùi ra veà. Cuoái cuøng, laõnh ñaïo Thaønh phoáñaønh phaûi goïi moät chò nhaân vieân vaênphoøng tôùi. Nhöng vì khoâng bieát cuï theåcoâng vieäc phaûi laøm, neân chò ñaõ khoâng ñemtheo soå saùch, bieân lai, hoùa ñôn gì caû. Thoâiñaønh vaäy, hai beân ñoàng yù cöù ghi ra moät tôøgiaáy xeù trong cuoán vôû hoïc sinh, keâ bieânñaày ñuû soá ngöôøi, soá ngaøy, soá tieàn aên cuûañoaøn. Thanh toaùn, kyù taù xong xuoâi, ñoàngchí môùi chaøo laõnh ñaïo Thaønh phoá ñangtrong taâm traïng chaéc laø raát laáy laøm boái roái- roài leân xe trôû veà Haø Noäi.

Laïi moät laàn khaùc, giöõa luùc caùc ñòa

phöông, nhaát laø nhöõng tænh coù ñoâng coângnhaân, thieáu löông thöïc traàm troïng. Ñoàngchí Ñaøo Duy Tuøng ñöôïc Toång Bí thö ÑoãMöôøi cöû leân laøm vieäc vôùi tænh Baéc Thaùi.Trong caùc buoåi baùo caùo tình hình, laõnhñaïo tænh luoân trình baøy khoù khaên, thieáugaïo, thieáu thöïc phaåm cho khu coângnghieäp thaønh phoá Thaùi Nguyeân vaø ñeà nghòTrung öông hoã trôï. Theá nhöng, vaøo buoåitröa, tænh toå chöùc aên laïi môøi raát ñoângngöôøi, vaø laïi coù caû thòt deâ 5-7 moùn. Coãbaøn, bia hôi baøy ra ñaày maâm. Toâi chôïtnhaän ra veû maët khoâng ñöôïc haøi loøng, neáudieãn ñaït ñuùng, phaûi noùi laø böïc boäi, khoùchòu treân göông maët ñoàng chí Ñaøo DuyTuøng hoâm ñoù. Maø ñoàng chí voán laø ngöôøiluoân oân toàn, ñieàm tónh. Ngoài vaøo baøn,ñoàng chí aên voäi hai löng côm, roài ñöùng leânra xe veà cô quan, khoâng noùi khoâng raèng.Toâi khoâng hieåu buoåi tröa hoâm ñoù, böõa tieäccuûa thaønh phoá Thaùi Nguyeân khoaûn ñaõiñoàng chí UÛy vieân Boä Chính trò, Thöôøngtröïc Ban Bí thö dieãn bieán tieáp ra sao, vì toâicuõng phaûi voäi vaøng buoâng ñuõa chaïy ra xeñeå veà cuøng ñoàng chí.

Vaø roài cuõng trong laàn laøm vieäc aáy, tænhcoù keá hoaïch toå chöùc böõa côm keát thuùc tieãnchaân ñoaøn veà Haø Noäi. Ñoàng chí laõnh ñaïotænh vôùi lôøi ñeà nghò xem ra raát chính ñaùng:“Maáy hoâm nay Anh leân laøm vieäc, môùi chæcoù anh em Thöôøng tröïc ñöôïc aên côm vôùiAnh. Hoâm nay laø buoåi keát thuùc, taäp theåBan Thöôøng vuï muoán ñöôïc döï böõa cômtieãn Anh vaø ñoaøn coâng taùc”. Ñaõ coù keáhoaïch töø tröôùc, caùc ñoàng chí laõnh ñaïo tænhBaéc Thaùi ñoaùn laø ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng


DIEÃN ÑAØN

seõ chaáp nhaän lôøi ñeà nghò chaân thaønh, thathieát aáy. Nhöng khoâng ngôø, buoåi chieàulaøm vieäc xong ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøngnhaát ñònh leân xe veà Haø Noäi, boû laïi phía sauböõa côm vôùi taäp theå Ban Thöôøng vuï, duølaõnh ñaïo tænh coù môøi moïc, khaån khoaûn,giaûi trình theá naøo cuõng khoâng ñöôïc. Nhôøthö kyù noùi hoä cuõng khoâng xong. Vaø ñieàulaøm cho caùc ñoàng chí laõnh ñaïo tænh coønbaát ngôø hôn, laø trong chuyeán coâng taùc aáy,ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng ñaõ ñöa chò Tuøngkeát hôïp leân thaêm laïi ngöôøi thaân maø giañình ñoàng chí ñaõ ôû thôøi kyø khaùng chieánchoáng Phaùp. Veà vieäc naøy, ñoàng chí ñaõgiaáu bieät, yeâu caàu toâi vaø laùi xe khoâng choñòa phöông bieát coù Chò ñi cuøng. Tröôùc khira veà, laùi xe ñöôïc giao nhieäm vuï ñoùn Chòtôùi cô quan Tænh uûy ñeå cuøng veà Haø Noäi.

Ngoài treân xe oâ toâ, toâi thaàm nghó coù leõñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng caûm thaáy thanhthaûn hôn, vui hôn laø phaûi ôû laïi aên böõa cômchia tay Ban Thöôøng vuï. Moät böõa côm, duøgì cuõng seõ baày bieän theâm maâm, theâm baùt,giöõa luùc caû nöôùc ñang lo aên töøng böõa chocoâng nhaân. Moät chuyeán ñi coâng taùc khoângquaø caùp, phong bì, phong bao, khoâng chophu nhaân ra maét ñòa phöông, vaø cuõngkhoâng ñeå ñòa phöông phaûi phieàn vì thaønhphaàn rieâng cuûa ñoaøn coâng taùc ñi cuøng.

Ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng cuûa chuùng talaø con ngöôøi nhö vaäy. Coù laàn, toâi toø moøhoûi: Vì sao Anh laïi quaù giöõ gìn, khaét khe,chaët cheõ trong chuyeän aên uoáng, ñoùn tieápleã taân nhö vaäy? Anh cöôøi: “Mình cuõng ñaõtöøng ñi theo nhöõng ñoaøn coâng taùc cuûaTrung öông, thaáy nhieàu ñòa phöông hoï laøm

to quaù, coàng keành, toán keùm. Ñoù laø chöanoùi, coù khi hoï laøm thòt con gaø, con lôïn, sauñoù hoï noùi laø laøm traâu, laøm boø khoaûn ñaõiTrung öông. Vì vaäy, mình phaûi giöõ”.

Roài coù nhöõng laàn, toâi theo ñoàng chí ñitöø thaønh phoá Hoà Chí Minh tôùi An Giang.Treân ñöôøng ñi phaûi qua Caàn Thô, chaëngdöøng chaân aên nghæ tröa maø ñoaøn naøo cuõngkhoâng theå boû qua. Hoaëc coù laàn töø thaønhphoá Hoà Chí Minh ra döï hoäi nghò kieåm ñieåmtaäp theå Ban Chaáp haønh tænh Phuù Khaùnh.Cuõng töông töï nhö vaäy, ñoàng chí kieânquyeát khoâng döøng laïi ôû caùc tænh doïcñöôøng ñeå khoûi laøm phieàn caùc ñòa phöôngphaûi toå chöùc aên tröa, ñoùn tieãn. Moät thaày,moät troø, moät laùi xe, moät aám nhoâm nöôùccheø töôi vaø ba oå baùnh myø do nhaø beáp T78chuaån bò, leân xe, chaïy thaúng moät leøo. Doïcñöôøng gaëp choã naøo thoaùng ñaõng, coù boùngcaây maùt meû, thaày troø döøng chaân, môû suaátbaùnh myø aên tröa ra thöôûng thöùc. Vöøa aên,thuû tröôûng laïi vöøa keå chuyeän taám göôngBaùc Hoà ñi coâng taùc ñeå daïy laïi chuùng toâi.

Hoâm nay, ñuùng ngaøy 19-5-2014, trongluùc toaøn Ñaûng, toaøn daân ñang ra söùc thöïchieän hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïoñöùc Hoà Chí Minh, toâi raát vui vaø caûm ñoängñöôïc keå laïi vôùi caùc ñoàng chí nhöõng caâuchuyeän, nhöõng baøi hoïc maø toâi ñaõ hoïcñöôïc ôû ñoàng chí Ñaøo Duy Tuøng, moät nhaølaõnh ñaïo caáp cao, raát coù uy tín cuûa Ñaûng,moät hoïc troø göông maãu cuûa Chuû tòch HoàChí Minh.

1. Nhöõng trích daãn töø Ñieáu vaên cuûa Ban Chaáp haønhTrung öông vaø caùc baøi vieát veà ñoàng chí Ñaøo DuyTuøng cuûa caùc taùc giaû.


DIEÃN ÑAØN

N GHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI - PHEÂ BÌNH

1. Trong raát nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïcnghieân cöùu cuûa loaïi hình töï söï daân gian, vaánñeà nhaân vaät luoân luoân ñöôïc xaùc ñònh laø vaánñeà troïng taâm. Vôùi truyeän coå tích sinh hoaït,nhaân vaät cuõng coù moät vai troø quan troïng trongvieäc hình thaønh vaø phaùt trieån coát truyeän. Neáunhaân vaät trong truyeän coå tích thaàn kì, ñöôïcxaây döïng theo xu höôùng lyù töôûng hoùa, trôûthaønh hình maãu ñaïi dieän cho caùi ñeïp, caùithieän theo quan ñieåm cuûa nhaân daân thì nhaânvaät trong truyeän coå tích sinh hoaït, laïi ñöôïcxaây döïng theo moät phöông thöùc khaùc, gaànvôùi hieän thöïc hôn. Nhöõng hình töôïng nhaânvaät mang ñaäm daùng daáp cuûa con ngöôøi ñôøithöôøng vôùi nhöõng ñaëc ñieåm veà phaåm chaát,haønh ñoäng… ñaõ laøm neân moät theá giôùi nhaân vaätrieâng bieät, ñoäc ñaùo cuûa truyeän coå tích sinhhoaït, cho chuùng ta caûm nhaän moät caùch roõraøng quan nieäm ngheä thuaät veà con ngöôøicuõng nhö caûm quan veà thöïc taïi cuûa taùc giaûdaân gian.

2. Vieäc nhaän dieän caùc kieåu loaïi nhaân vaätchính trong tieåu loaïi truyeän coå tích sinh hoaïtñaõ ñöôïc ñaët ra trong moät soá coâng trìnhnghieân cöùu. Ñoã Bình Trò trong Nhöõng ñaëcñieåm thi phaùp cuûa caùc theå loaïi vaên hoïc daângian ñaõ cho raèng: “truyeän coå tích sinh hoaït chæcoù moät soá ít kieåu nhaân vaät, ít hôn so vôùi soálöôïng kieåu nhaân vaät cuûa truyeän coå tích thaàn

kyø. Ñoù laø: Nhaân vaät ñöùc haïnh; Nhaân vaät xaáuxa; Nhaân vaät möu trí (trí xaûo); Nhaân vaät khôøkhaïo (ngoác)’’ [6; tr.24]. Ñoàng quan ñieåm, LeâTröôøng Phaùt trong Thi phaùp vaên hoïc daân giancuõng chæ ra caùc kieåu nhaân vaät töông töï vaøkhaúng ñònh: “Nhìn chung, truyeän coå tích sinhhoaït chæ coù hai caëp nhaân vaät chính: ngöôøi ñöùchaïnh - ngöôøi xaáu xa, ngöôøi möu trí (trí xaûo) -ngöôøi khôø khaïo (ngoác ngheách) khaùi quaùt toaønboä moïi ngöôøi trong xaõ hoäi thaønh nhöõng kieåungöôøi ñoái xöùng töøng caëp nhö theá laø moät caùchnhìn, moät quan nieäm veà thöïc taïi - con ngöôøi”[5; tr.51].

Vôùi muïc ñích tìm hieåu kyõ hôn veà vaán ñeànaøy, trong phaïm vi baøi vieát, chuùng toâi ñi vaøonhaän dieän vaø khaûo saùt nhöõng ñaëc ñieåm noåibaät cuûa kieåu nhaân vaät toát ñeïp -moät trong haikieåu nhaân vaät thuoäc nhoùm truyeän veà ñeà taøiñaïo ñöùc, döïa treân nguoàn tö lieäu töø Kho taøngtruyeän coå tích cuûa Nguyeãn Ñoång Chi. Coù theånoùi, xaây döïng kieåu nhaân vaät naøy, taùc giaû daângian ñaõ theå hieän roõ quan nieäm ngheä thuaät veàcon ngöôøi, coi ñoù nhö “nhöõng taám göông kieåumaãu veà phaåm haïnh” [6; tr.28]. Chuùng toâiduøng khaùi nieäm nhaân vaät toát ñeïp thay theá chokhaùi nieäm nhaân vaät ñöùc haïnh (nhö caùch goïiphoå bieán cuûa caùc nhaø nghieân cöùu), vôùi quanñieåm: ñònh danh “ñöùc haïnh” laø neùt phaåm chaátchuû yeáu gaén vôùi ngöôøi phuï nöõ (ngöôøi meï,

Kieåu nhaân vaät toát trong truyeän coå tíchsinh hoaït ngöôøi VieätÑOÃ THÒ HUYEÀN TRANG(Vónh Phuùc)


ngöôøi vôï, ngöôøi con daâu…). Trong nhöõngtruyeän veà ñeà taøi ñaïo ñöùc, chuùng toâi thaáykhoâng hieám nhöõng nhaân vaät laø ngöôøi ñaøn oângvôùi nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù, vì theá chuùngtoâi duøng khaùi nieäm nhaân vaät toát ñeïp vôùi haømyù xaùc ñònh ñoái töôïng nhaân vaät ôû ñaây roänghôn, bao quaùt hôn so vôùi khaùi nieäm nhaân vaätñöùc haïnh.

Nhaân vaät toát ñeïp laø nhaân vaät mang trongmình nhöõng phaåm chaát ñaùng traân troïng nhögiaøu loøng vò tha, giaøu ñöùc hy sinh, laø ngöôøiheát loøng vì ngöôøi khaùc khi khoù khaên... Nhaânvaät toát ñeïp ñöôïc theå hieän raát ña daïng nhö:ngöôøi vôï ñöùc haïnh, ngöôøi choàng chung thuûy,ngöôøi cha - ngöôøi meï heát loøng yeâu thöôngcon caùi, ngöôøi con nuoâi hieáu thaûo, ngöôøi baïntroïng tình troïng nghóa…

2.1. Ngöôøi vôï ñöùc haïnhTruyeän coå tích sinh hoaït ñaõ raát chuù yù xaây

döïng nhöõng nhaân vaät chính laø ngöôøi phuï nöõmaø cuï theå ôû ñaây laø nhöõng ngöôøi vôï ñöùc haïnh.Hoï mang trong mình nhöõng phaåm chaát caoñeïp cuûa ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam. Theá nhöng,trong xaõ hoäi phong kieán, nhöõng ngöôøi phuï nöõaáy thöôøng khoâng ñöôïc höôûng haïnh phuùc troïnveïn. Ngöôøi vôï trong truyeän Gaùi ngoan daïychoàng laø moät ngöôøi phuï nöõ giaøu loøng nhaânhaäu. Khi thaáy moät vò khaùch ñeán hoûi xin aên“Luùc naøy, taùo chín ñaõ bò boïn ngöôøi tröôùc traåyheát, chæ coøn nhöõng quaû xanh, nhöng coâ gaùicuõng coá choïn laáy nhöõng quaû öông öông ñöacho khaùch” [3; tr.48]. Khoâng nhöõng theá coâcoøn ñoái xöû raát aân caàn khi ngöôøi khaùch quañöôøng xin nghæ laïi qua ñeâm. Ñieàu ñaùng chuù yùhôn, coâ gaùi raát thoâng minh vaø ñaûm ñang khivò khaùch nhôø coâ mua hoä “moät naém gioù, moätboù löûa”. Coâ mua veà cho oâng moät caùi quaït vaømoät con dao ñaùnh löûa. Vò khaùch ñöa cho coâgaùi maáy baùt gaïo neáp nhôø thoåi giuùp moät noài

vöøa côm vöøa baùnh ñeå aên. Coâ gaùi ñaûm ñangnaøy ñaõ laøm vöøa yù vò khaùch. Ñaây laø moät phaåmchaát raát ñaùng quyù cuûa ngöôøi phuï nöõ VieätNam. Theá nhöng vôùi nhöõng phaåm chaát toátñeïp nhö vaäy coâ ñaâu ñöôïc höôûng haïnh phuùctroïn veïn. Cuoäc ñôøi ñaåy coâ ñeán vôùi moät ngöôøichoàng côø baïc, ñaõ theá nhieàu khi coâ can ngaênlaïi coøn bò haén maéng chöûi vaø ñaùnh ñaäp taønnhaãn. Cuoái cuøng haén coøn tìm côù ñuoåi coâ ñi.Ngöôøi phuï nöõ aáy töø khi bò choàng ruoàng boûñuoåi ñi ñaõ tìm moïi caùch ñeå kieám keá möu sinh,sau moät thôøi gian trôû neân giaøu coù. Tuy bòchoàng ñuoåi ñi nhöng trong taâm trí ngöôøi vôï aáykhoâng queân nguôøi choàng baïc tình kia. Chòcho ngöôøi doø la tin töùc cuûa choàng, gaëp laïichoàng trong hoaøn caûnh ñoùi raùch tuùng quaãn,chò ñaõ kheùo leùo giuùp choàng nhaän ra sai laàm,giuùp anh trôû thaønh ngöôøi coù ích. Cuoái truyeänlaø caûnh gia ñình ñoaøn tuï sau söï tan vôõ.

Naøng Vuõ Thò Thieát trong truyeän Vôï chaøngTröông laø ngöôøi phuï nöõ “ñaõ xinh ñeïp laïi thuyømò neát na” [4; tr.163], heát loøng yeâu thöôngchoàng con. Choàng ñi lính xa nhaø, naøng ñaõmoät mình chaêm soùc meï giaø vaø con thô chuñaùo. Naøng laáy phaûi moät ngöôøi choàng hayghen neân naøng luoân giöõ gìn khuoân pheùp. Sauthôøi gian ñi lính veà, chæ vì moät caâu noùi voâ tìnhcuûa ñöùa con maø Tröông Sinh - choàng naønghieåu laàm, chöûi maéng, ñaùnh ñuoåi naøng ñi. Vìquaù ñau khoå khoâng theå giaõi baøy cuøng ai,naøng ñaõ tìm ñeán caùi cheát ñeå minh chöùng chosöï chung thuûy son saét cuûa mình. Ngöôøi vôïñöùc haïnh aáy khoâng ñöôïc höôûng haïnh phuùcsau thôøi gian xa caùch maø ngaøy trôû veà cuûachoàng laïi laø ngaøy xaûy ra bi kòch tan vôõ. Chínhsöï ghen tuoâng voâ lí aáy cuûa ngöôøi choàng laønguyeân nhaân daãn ñeán bi kòch gia ñình.

Ngöôøi vôï trong Trinh phuï hai choàng laø“moät ngöôøi con gaùi xinh xaén neát na” [2;


NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI - PHEÂ BÌNH

tr.119], giaøu tình thöông vaø raát chung thuûyvôùi choàng. Ngöôøi choàng maéc beänh hieåmngheøo, chò ñaõ khoâng boû maëc maø tìm moïicaùch chöõa trò cho choàng. Ngöôøi choàng khoângmuoán vì mình maø vôï khoå thaân neân ñaõ leûn rañi. Ngöôøi vôï ñau khoå, thuû thôø thôø choàng. Moïingöôøi khuyeân raên maõi cuoái cuøng chò nhaän lôøilaáy anh chaøng hoï Nguyeãn. Cuoäc ñôøi ngöôøicon gaùi ñöùc haïnh aáy thaät eùo le, sau moät thôøigian soáng haïnh phuùc beân ngöôøi choàng môùi,chò gaëp laïi ngöôøi choàng cuõ. Töø ñaây chò laïi aâmthaàm chòu ñöïng söï day döùt, ñau khoå. Ngöôøiphuï nöõ aáy ñaõ daønh cho ngöôøi choàng cuõ söïquan taâm kín ñaùo, ñuùng möùc. Cuoái cuøng, chòvieát thö noùi thaät loøng mình vôùi ngöôøi choàngmôùi vaø boû ñi. Ngöôøi phuï nöõ aáy khoâng chomình chaáp nhaän cuoäc soáng hai choàng, ñeågiöõ söï thuûy chung vôùi ngöôøi choàng cuõ, naøngñaõ hi sinh haïnh phuùc beân gia ñình môùi. Caâuchuyeän ca ngôïi ngöôøi phuï nöõ - ngöôøi vôï ñöùchaïnh, tình nghóa, ñaët söï thuûy chung leân haøngñaàu cho duø ôû hoaøn caûnh naøo ñi nöõa.

Vieäc xaây döïng nhieàu nhaân vaät ñöùc haïnhlaø ngöôøi phuï nöõ, ñaëc bieät laø ngöôøi vôï cho tathaáy taám loøng nhaân ñaïo cuûa caùc taùc giaû daângian. Hoï muoán cho ngöôøi ñoïc thaáy ñöôïc hieänthöïc cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ.Nhöõng ngöôøi phuï nöõ xöa vôùi nhöõng phaåmchaát cao ñeïp nhö giaøu ñöùc hi sinh, nuoâi conchôø choàng, ñoan trang tình nghóa, moät loøngthuûy chung... nhöng laïi khoâng ñöôïc soángtrong haïnh phuùc. Hoï khoâng coù quyeàn quyeátñònh soá phaän cuûa mình, nhieàu khi vì ngöôøichoàng hieåu laàm khoâng coøn caùch naøo khaùc hoïphaûi nöông töïa nôi cöûa Phaät hay laáy caùi cheátñeå chöùng minh cho loøng chung thuûy. Duø ôûhoaøn caûnh naøo nhöõng ngöôøi phuï nöõ luoânhöôùng veà gia ñình, thöông yeâu choàng con.Noùi caùch khaùc, tình caûm yeâu thöông gia ñình

luoân hieän höõu trong nhöõng ngöôøi phuï nöõ ñöùchaïnh.

2.2. Ngöôøi choàng chung thuûyBeân caïnh vieäc xaây döïng nhaân vaät ngöôøi

vôï ñöùc haïnh, truyeän coå tích sinh hoaït coønchuù yù ñeán xaây döïng nhaân vaät ngöôøi choàngtình nghóa, chung thuûy. Hoï ñeàu laø nhöõng conngöôøi soáng tình nghóa, thuûy chung, giöõ troïnlôøi höùa vôùi ngöôøi vôï. Ngöôøi choàng trong Söïtích traùi saàu rieâng giöõ troïn tình yeâu thuûychung vôùi ngöôøi vôï ñaõ cheát. Nhôù lôøi vôï daën,anh mang haït tu reân - caây kæ nieäm cuûa vôï veàtroàng nôi queâ höông. Tình yeâu, noãi nhôù vôïñöôïc ngöôøi choàng göûi vaøo nhöõng caây tu reân.Sau bao nhieâu naêm chaêm chuùt nhöõng haït tureân giôø ñaõ khai hoa keát quaû. Ñuùng ngaøy gioãvôï, ngöôøi choàng aáy “ñaõ môøi hoï haøng laøngxoùm thöôûng thöùc höông vò cuûa thöù quaû laïñaàu tieân coù ôû trong vuøng” [1; tr.23]. Gioïtnöôùc maét nhôù thöông vôï cuûa ngöôøi choàngthaám vaøo muùi tu reân laøm neân vò ñaäm ñaø ngoïtngaøo khoù queân ñaèng sau “caùi voû ngoaøi xaáuxí, caùi muøi hoâi hoâi”. Ñaây laø höông vò ngoït buøicuûa moái tình ñaäm ñaø cuûa ñoâi vôï choàng sontreû.

Hay ngöôøi choàng quyeát khoâng mang xaùcvôï ñi choân khi ngöôøi vôï ñaõ qua ñôøi trongtruyeän Söï tích con muoãi [1]. Ngöôøi choàng aáygiöõ troïn lôøi höùa vôùi vôï khi xöa, moät loøng tinvaø hy voïng vaøo vieäc ngöôøi vôï aáy seõ soáng trôûlaïi. Chính tình yeâu thöông ñoái vôùi ngöôøi vôïvaø söï thuûy chung cuûa ngöôøi choàng ñaõ laømcho Ñöùc Phaät caûm ñoäng, hoaù pheùp chongöôøi vôï soáng laïi.

Laïi coù nhöõng truyeän ca ngôïi caû ngöôøi vôïñöùc haïnh vaø ngöôøi choàng tình nghóa nhö: Söïtích traàu cau vaø voâi, Söï tích oâng ñaàu rau, Söïtích caùi khaên tang... Hoï ñeàu laø nhöõng ngöôøivôï, ngöôøi choàng tình nghóa, soáng bao dung,



nhaân aùi vaø saün saøng hy sinh vì ngöôøi khaùc.Ñoù laø vôï choàng ñöùa con nuoâi ñaày tình nghóatrong Söï tích caùi khaên tang chaêm soùc chanuoâi nhö cha ñeû. Hai vôï choàng noâng phungheøo, voán moà coâi töø nhoû chöa bao giôø nhaänñöôïc tình thöông yeâu töø ngöôøi cha neân ngöôøivôï quyeát ñònh baùn toùc mua cha vôùi mongmuoán coù moät ngöôøi cha laøm choã döïa tinhthaàn. Vôï choàng ngöôøi con nuoâi ñaõ “coá gaénglaøm theâm ñeå nuoâi cha, coù böõa phaûi nhòn ñoùiñeå nhöôøng côm cho cha” [4; tr.173]. Caâuchuyeän ca ngôïi taám loøng, traùi tim bieát yeâuthöông, traân troïng nhöõng tình caûm thieânglieâng cuûa vôï choàng ngöôøi con nuoâi. Ñaây coùtheå xem laø taám göông cho nhöõng ngöôøi conhoïc taäp.

2.3. Ngöôøi baïn troïng nghóa, troïng tìnhBeân caïnh chuû ñeà veà ñaïo ñöùc gia ñình,

truyeän coå tích sinh hoaït Vieät Nam coøn chuù yùñeán chuû ñeà tình baïn. Töø chuû ñeà naøy maø caùctaùc giaû daân gian ñaõ xaây döïng nhöõng caâuchuyeän veà nhöõng ngöôøi baïn tình nghóa. Hoïlaø nhöõng ngöôøi troïng tình troïng nghóa, saünsaøng ra tay giuùp baïn khi khoù khaên, thaäm chíhi sinh caû tính maïng cuûa baûn thaân mình.

Truyeän Söï tích chim quoác ca ngôïi tìnhbaïn son saét. Quaéc vaø Nhaân laø hai ngöôøi baïnsoáng cheát söôùng khoå coù nhau. Caû hai ngöôøi“ñeàu laø con nhaø hoïc troø ngheøo, laïi ñeàu moàcoâi cha meï” [1; tr.38] vì theá hoï nöông töïanhau khi khoù khaên. Quaéc laøm ngheà daïy treûneân chæ ñuû soáng qua ngaøy nhöng vaãn thöôønggiuùp ñôõ Nhaân. Nhaân ñi laøm thueâ cuoác möôùnvaø may maén ñöôïc moät nhaø phuù thöông tintöôûng gaû con gaùi cho. Töø ñoù Nhaân trôû neângiaøu coù. Tuy giaøu coù nhöng Nhaân khoângqueân tình baïn vôùi Quaéc, anh ñi tìm baïn vaømôøi baïn veà nhaø mình soáng. Nhaân tieáp ñaõibaïn raát töû teá nhö ngöôøi nhaø mình. Moãi laàn vôï

mình coù yù xuùc phaïm baïn thì Nhaân laïi caøngchaêm soùc baïn chu ñaùo, sôï maát loøng baïn. Veàphaàn Quaéc, anh laø ngöôøi raát coi troïng tìnhbaïn nhöng anh khoâng bao giôø ñeå ngöôøi khaùcxuùc phaïm mình. Khi bò vôï Nhaân khinh reû coithöôøng, Quaéc khoâng theå chòu ñöôïc neân ñaõboû nhaø baïn maø ñi. Quaéc raát hieåu taám loøng,tình caûm cuûa baïn vôùi mình nhöng anh quyeátkhoâng ñeå ngöôøi khaùc coi thöôøng. Sau khibaïn boû nhaø mình ñi, Nhaân ñaõ baêng quachoâng gai buïi raäm ñeå tìm baïn. Nhaân cöù ñimaõi, goïi maõi, goïi ñeán kieät söùc maø cheát vaøbieán thaønh con chim ñoã quyeân, luoân caáttieáng keâu “Quaéc! Quaéc”. Ñaây laø moät caâuchuyeän ca ngôïi tình baïn cao ñeïp, thöôngyeâu baïn beø cuûa Nhaân vaø Quaéc.

Hay truyeän veà ñoâi vôï choàng ngheøo, ngöôøivôï ñaõ baùn maùi toùc daøi ñeå laáy tieàn ñaõi baïn moätböõa trong Baùn toùc ñaõi baïn. Caâu chuyeän cangôïi nhöõng con ngöôøi troïng tình troïng nghóanhö Tuøng vaø Mai. Sau khi ñoã ñaït laøm quan“Tuy soáng trong caûnh giaøu sang, Tuøng vaãnkhoâng queân nhöõng ngöôøi baïn ñeøn saùch xöakia” [4; tr.130]. Tuøng ñaõ ñi ñeán nhaø nhöõngngöôøi baïn xem hoï coù caàn giuùp ñôõ. Tuøng ñeánnhaø Truùc vaø Mai. Taïi nhaø hai ngöôøi baïn naøyTuøng nhaän ñöôïc söï ñoùn tieáp khaùc nhau. NhaøTruùc giaøu coù nhöng ñoái xöû vôùi baïn beø raát teäbaïc. Truùc tìm moïi caùch ñeå cho baïn thaáy raèngmình laø ngöôøi bình thöôøng khoâng dö giaû ñeåcho baïn khoûi vay möôïn. Nhaø Mai ngheøo khoùnhöng ñoùn tieáp raát noàng haäu. Vôï choàng Maithaáy baïn ñeán chôi raát vui veû, Mai baûo vôïkieám caùi gì ñaõi baïn. Vôï Mai nghe lôøi ra chôïcaép roå thöùc aên veà. Vì ngheøo khoù neân vôï Maiñaõ phaûi caét maùi toùc daøi ñeå laáy tieàn mua thöùcaên ñaõi baïn. Veà sau Tuøng ñaõ giuùp ñôõ gia ñìnhMai vaø töø ñoù gia ñình Mai thoaùt khoûi ngheøokhoù. Nhö vaäy, qua caâu chuyeän chuùng ta thaáy



nhöõng ngöôøi baïn soáng troïng tình troïngnghóa, luoân nhôù tôùi nhau, saün saøng ra taygiuùp ñôõ baïn khi khoù khaên.

Treân ñaây laø nhöõng caâu chuyeän ca ngôïi tìnhbaïn cao ñeïp, ca ngôïi nhöõng ngöôøi baïn nghóahieäp, troïng tình troïng nghóa, luoân ra tay giuùpñôõ nhöõng ngöôøi baïn khoù khaên maø khoâng ñoøihoûi coù ngaøy ñöôïc ñeàn ñaùp. Hoï mong muoánnhöõng ngöôøi baïn aáy seõ vöôït qua khoù khaên, coùcuoäc soáng toát vaø giöõ maõi tình baïn thuôû xöa.Ñaây laø moät trong nhöõng truyeàn thoáng ñaïo lyùcuûa daân toäc: yeâu chuoäng nhaân nghóa, loøngbaùc aùi, tình yeâu thöông con ngöôøi...

2.4. Ngöôøi cha, ngöôøi meï heát loøng yeâuthöông con caùi

Khoâng chæ coù vieäc ca ngôïi nhöõng ngöôøivôï, ngöôøi choàng, ngöôøi baïn tình nghóa,truyeän coå tích sinh hoaït coøn xaây döïng nhöõngngöôøi cha, ngöôøi meï heát loøng yeâu thöôngcon caùi. Hoï laø nhöõng ngöôøi cha ngöôøi meï heátloøng chaêm lo, yeâu thöông, che chôû cho concaùi. Nhaân vaät ngöôøi cha trong Cha meï nuoâicon beå hoå lai laùng, con nuoâi cha meï keå thaùngkeå ngaøy laø moät ngöôøi giaøu ñöùc hi sinh. Caûcuoäc ñôøi laøm luïng vaát vaû, chaét chiu “coùmieáng gì cuõng aên nhòn ñeå daønh nhöõng monggaây döïng cho moãi con moät cô nghieäp rieâng”[2; tr.94]. Khi veà giaø oâng chia taøi saûn cho bañöùa con trai vaø giöõ laïi moät phaàn nhoû cho haivôï choàng giaø. OÂng khoâng muoán mình laøgaùnh naëng cho con caùi. Trong moät laàn, oângnhoát con chim con laïi, chim meï thöôøng bayñeán cho chuùng aên. Ñeán khi chim meï bò nhoátnhöõng con chim con khoâng quay trôû laïi.Ngöôøi cha thaám thía söï hy sinh khoâng ñöôïcñeàn ñaùp cuûa cha meï.

Hay ngöôøi cha, ngöôøi meï trong Söï tích caùikhaên tang “giaøu coù, laïi khoâng coù con trai, neânbao nhieâu tình thöông hoï ñeàu doàn vaøo nhöõng

coâ con gaùi. Hoï cöng nhö tröùng moûng, heã conñoøi gì ñöôïc ñaáy” [4; tr.167]. Sau khi naêm ñöùacon gaùi ñi laáy choàng, oâng baø nhôù caùc conchia nhau ñeán thaêm chuùng. Nhöng khi ñithaêm chuùng veà caû oâng vaø baø ñeàu thaát voïng vìchuùng khoâng coøn chuù yù, yeâu thöông boá meïchuùng nhö xöa. Ngöôøi cha buoàn raàu, quyeáttaâm ra ñi tìm cho ñöôïc moät ñöùa con nuoâi seõchaêm soùc oâng baø luùc veà giaø. Sau moät thôøigian oâng cuõng tìm ñöôïc moät ñöùa con nuoâi“vöøa yù”, chuùng heát loøng yeâu thöông, kínhtroïng, chaêm soùc cho oâng nhö vôùi cha ñeû.

3. Kieåu nhaân vaät toát ñeïp chieám soá löôïnglôùn trong tieåu loaïi truyeän coå tích sinh hoaït.Ñieàu naøy theå hieän söï nhìn nhaän khaùch quanveà cuoäc soáng cuûa taùc giaû daân gian. Noù chothaáy trong cuoäc soáng coù raát nhieàu ngöôøi toát,raát nhieàu ngöôøi tình nghóa. Ngöôøi toát thöôønggaëp nhieàu thöû thaùch, khoù khaên vaø qua nhöõngthöû thaùch khoù khaên phaåm chaát cuûa hoï ñöôïcboäc loä, toaû saùng. Vôùi vieäc taïo döïng kieåunhaân vaät toát ñeïp, coi ñoù nhö nhöõng taámgöông saùng ñeå “thieân haï soi chung”, taùc giaûdaân gian ñaõ baøy toû roõ raøng nhöõng quan nieämsoáng, baøi hoïc ñaïo ñöùc thaám ñaám tö töôûngnhaân vaên.

(1) Nguyeãn Ñoång Chi (2000), Kho taøng truyeän coå tíchVieät Nam, Nxb Vaên ngheä Tp. Hoà Chí Minh (taùi baûn),taäp 1.(2) Nguyeãn Ñoång Chi (2000), Kho taøng truyeän coå tíchVieät Nam, Nxb Vaên ngheä Tp. Hoà Chí Minh (taùi baûn),taäp 2.(3) Nguyeãn Ñoång Chi (2000), Kho taøng truyeän coå tíchVieät Nam, Nxb Vaên ngheä Tp. Hoà Chí Minh (taùi baûn),taäp 3.(4) Nguyeãn Ñoång Chi (2000), Kho taøng truyeän coå tíchVieät Nam, Nxb Nxb Vaên ngheä Tp. Hoà Chí Minh (taùibaûn), taäp 5.(5) Leâ Tröôøng Phaùt (2000), Thi phaùp vaên hoïc daângian, Nxb Giaùo duïc, H.(6) Ñoã Bình Trò (2002), Nhöõng ñaëc ñieåm thi phaùp cuûacaùc theå loaïi vaên hoïc daân gian, Nxb Giaùo duïc, H.



Saùng 14/6/2014, Lieân hieäpcaùc Hoäi VHNT Vieät Nam,Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam, Hoäi

Lieân hieäp VHNT Haûi Phoøng toå chöùcHoäi thaûo khoa hoïc “95 naêm sinhnhaø thô Nguyeãn Vieát Laõm” taïi Trungtaâm Hoäi nghò thaønh phoá Haûi Phoøng.

Tham döï Hoäi thaûo coù nhaø thôHöõu Thænh – Chuû tòch Lieân hieäpcaùc Hoäi VHNT Vieät Nam, Chuû tòchHoäi Nhaø vaên Vieät Nam; PGS. TS.Nguyeãn Hoàng Vinh – Chuû tòch Hoäiñoàng Lyù luaän- Pheâ bình VNHTTrung öông; oâng Leâ Khaéc Nam - Phoù Chuû tòch UBND TP. Haûi Phoøng; oâng Nguyeãn HöõuDoaõn – Tröôûng Ban Tuyeân giaùo TP.Haûi Phoøng; nhaø bieân kòch Toâ Hoaøng Vuõ – Chuû tòchHoäi Lieân hieäp VHNT Haûi Phoøng; ñaïi dieän laõnh ñaïo Hoäi VHNT tænh Quaûng Ngaõi, Nam Ñònh…cuøng caùc giaùo sö, tieán só, caùc nhaø nghieân cöùu, pheâ bình vaên hoïc, nhaø vaên, nhaø thô, dòchgiaû töø Haø Noäi, Haûi Phoøng, ñaïi dieän gia ñình nhaø thô Nguyeãn Vieát Laõm (AÛnh).

Môû ñaàu Hoäi thaûo laø phaùt bieåu Ñeà daãn cuûa nhaø bieân kòch Toâ Hoaøng Vuõ ñaùnh giaù toångquaùt cuoäc ñôøi hoaït ñoäng caùch maïng vaø söï nghieäp VHNT cuûa nhaø thô Nguyeãn Vieát Laõm.

Tieáp ñoù, gaàn 20 tham luaän ñaõ ñöôïc trình baøy cuûa caùc taùc giaû töø Vieän Vaên hoïc,Tröôøng ÑH Sö phaïm Haø Noäi, Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam, Hoäi VHNT Quaûng Ngaõi vaø Hoäi LieânHieäp VHNT Haûi Phoøng, ñaõ khaúng ñònh nhaø thô Nguyeãn Vieát Laõm laø nhaø thô, dòch giaû, nhaølí luaän taøi naêng.

PGS. TS. Nguyeãn Hoàng Vinh ñaùnh giaù cao vieäc löïa choïn taùc giaû ñeå tieán haønh Hoäi thaûobôûi con ngöôøi nhaø thô Nguyeãn Vieát Laõm ñöôïc ñaùnh giaù laø con ngöôøi ña taøi, ñam meâ caûngheà vaên vaø ngheà baùo.

Nhaø thô Höõu Thænh nhaän ñònh Nguyeãn Vieát Laõm coù loøng chaân thaønh trong thi ca vaø laøbaäc tieân phong ñaïo coát. OÂng laø ngöôøi thieät thoøi khi hôn baûy möôi naêm caàm buùt song cheáñoä ñaõi ngoä ñoái vôùi oâng chöa xöùng taàm. Boán ñaëc tröng noåi baät trong con ngöôøi nhaø thôNguyeãn Vieát Laõm, ñoù laø: moät trí thöùc öu tuù cuûa Ñaûng, cuûa nhaân daân; moät nhaø thô, nhaønghieân cöùu, dòch giaû coù nhieàu ñoùng goùp giaù trò; moät hoïc giaû uyeân baùc; moät nhaø laõnh ñaïoVHNT xuaát saéc

PV.

HOÄI THAÛO KHOA HOÏC KYÛ NIEÄM95 NAÊM SINH NHAØ THÔ NGUYEÃN VIEÁT LAÕM



Toâi chöa moät laàn ñöôïc gaëp Nguyeãn VieátLaõm ôû ngoaøi ñôøi nhöng qua nhöõngtrang thô, trang hoài kí, cuøng caùc baøi

tieåu luaän pheâ bình vaên hoïc, toâi hình dung ramoät Nguyeãn Vieát Laõm, moät nhaø vaên hoaù ñadieän giaøu tri thöùc, kinh qua nhieàu traûi nghieämmaø vaãn giöõ trong mình coát caùch, phaåm tínhcuûa moät thi só taøi hoa. Söï nghieäp vaên hoïc cuûaNguyeãn Vieát Laõm khaù phong phuù, oâng vieátnhieàu, beàn bæ nhö chính con ngöôøi mình: thôca, hoài kí- tuøy buùt, dòch thuaät, nghieân cöùu-pheâ bình. ÔÛ lónh vöïc naøo, Nguyeãn Vieát Laõmcuõng ñeå laïi nhöõng daáu aán rieâng. Song, tröôùcheát, nhaéc ñeán Nguyeãn Vieát Laõm laø nhaéc tôùimoät nhaø thô maø haønh trình thi ca vaø ñaëctröng thô cuûa oâng ñaõ coù nhöõng ñoùng goùpnhaát ñònh cho thô ca Haûi Phoøng noùi rieâng vaøthô ca Vieät nam noùi chung.Con ñöôøng thô Nguyeãn Vieát Laõm - söï

mieät maøi khoâng ngöøng nghæCuoäc ñôøi Nguyeãn Vieát Laõm gaén lieàn vôùi

nhöõng bieán chuyeån cuûa lòch söû xaõ hoäi ñaátnöôùc gaàn moät theá kæ (1919- 2013) neân thô cacuûa oâng traûi qua nhieàu giai ñoaïn: Thô Môùi-laõng maïn, thô ca caùch maïng, thô sau ñoåimôùi. ÔÛ caû ba giai ñoaïn cuûa thô Vieät theá kæXX, chöa bao giôø thô Nguyeãn Vieát Laõm ôû vòtrí tieân phong hay ñaïi dieän cho moät traøo löu,moät xu höôùng thô, nhöng khoâng theå phuûnhaän nieàm meâ say cuûa oâng daønh cho thô töøthuôû thieáu thôøi tôùi nhöõng naêm cuoái ñôøi.

Trong hoài kí, Nguyeãn Vieát Laõm keå raèng oângcuõng nhö ngöôøi baïn thaân laø Cheá Lan Vieânraát thích ñoïc taùc phaåm cuûa nhaø vaên PhaùpAndre Gide, trong ñoù caâu môû ñaàu taùc phaåmNhöõng chaát dinh döôõng traàn gian cuûa Gidekhieán oâng taâm ñaéc: “ Ôi Na-tha-na-eân, ta seõdaïy cho ngöôi nieàm say meâ...”

Khoâng coù maët trong hôïp tuyeån Thi nhaânVieät Nam cuûa Hoaøi Thanh - Hoaøi Chaân tröôùc1945 nhöng Nguyeãn Vieát Laõm tröôùc heát vaãnlaø moät nhaø Thô Môùi. Thôøi ñoù, Nguyeãn VieátLaõm cho ñaêng thô, truyeän, tieåu luaän treân caùctôø Tieåu thuyeát thöù baûy, Tieåu thuyeát thöù naêm,Tao Ñaøn, Soâng Höông... vôùi caùc buùt danhVieät Chi, Töôøng Khanh, Nguyeãn Haïnh Ñaøn.Deã nhaän thaáy daáu aán cuûa chuû nghóa töôïngtröng sieâu thöïc trong caùc baøi thô cuûa oângthôøi kì naøy nhö: Traêng vaøo cöûa thaùp, Traêngthanh taân, Maøu ñi...Ñoïc laïi ta vaãn thaáy moättaâm hoàn tuoåi hoa nieân vôùi nhöõng xao ñoäng,chuùt buoàn mô hoà, len nheø nheï trong nhöõngvaàn thô laõng maïn khi theo Traêng vaøo cöûathaùp: Thaùnh thoùt söông khuya töøng gioïtñieåm/ Huyeàn ñænh thaùp boùng traêng soi.

khi laéng loøng vôùi Maøu ñi: Anh laéng giöõañeâm daøi/ Khe kheõ tieáng maøu ñi/ Qua nhöõngkeõ baøn tay khoâng caàm höông ñöôïc nöõa/ Quanhöõng keõ thôøi gian raïn vôõ...

Chæ rieâng nhöõng vaàn thô aáy thoâi ñaõ laømneân göông maët thô Nguyeãn Vieát Laõm trongnhoùm thô Quy Nhôn- Bình Ñònh, khaùc vôùi caùi

THÔ NGUYEÃN VIEÁT LAÕM –NGAÂU VAØNG HÖÔNG LAËNG LEÕLÖÔNG KIM PHÖÔNG(Hoäi Lieân hieäp VHNT Haûi Phoøng)



ñau thöông quaèn quaïi cuûa Haøn Maëc Töû,khaùc vôùi caùi kì dò sieâu töôûng cuûa Cheá LanVieân trong Ñieâu taøn, khaùc vôùi caùi phaûng phaátÑöôøng thi cuûa Quaùch Taán... Khoâng nhönhöõng baïn thô tieàn chieán kòp hoaøn taát thôøi kìhoaøng kim ngay khi vöøa xuaát hieän, NguyeãnVieát Laõm loä dieän treân laøng thô thôøi aáy ruït reø,khieâm nhöôøng. Ñoù laø nhöõng vaàn thô ñeïp,chôùm nôû trong hoàn thô ngöôøi thanh nieânmang buùt danh Haïnh Ñaøn ngaøy aáy, noù môû racon ñöôøng thô vaø löu moät daáu aán trong thôoâng.

Thôøi kyø vaên ngheä khaùng chieán 1945-1975, Nguyeãn Vieát Laõm vieát ñeàu. OÂng lieântieáp cho ra ñôøi caùc taäp thô: Ñoàng xanh(1948), Chaân trôøi (1961), Maët trôøi thaân yeâu(1975) cuøng haøng loaït caùc taäp buùt kí, dòchthuaät. Ñoù cuõng laø quaõng thôøi gian hoaït ñoängcaùch maïng vaø hoaït ñoäng vaên ngheä soâi noåitrong ñôøi oâng. Cuõng nhö nhöõng nhaø Thômôùi- laõng maïn khi ñoù, Nguyeãn Vieát Laõm“phaù coâ ñôn, ta hoøa hôïp vôùi ngöôøi” (Cheá LanVieân), môû roäng bieân ñoä ñeà taøi trong thô mìnhñeå kòp thôøi thaâu nhaän muoân maët cuûa ñôøisoáng chieán ñaáu vaø lao ñoäng, cuûa queâ höông,ñaát nöôùc. Ñuùng nhö nhaø thô Vuõ QuaànPhöông nhaän ñònh: “Thôøi kì naøy, thô NguyeãnVieát Laõm ñeà taøi hôïp vôùi caûm xuùc, coù nhieàubaøi nhuyeãn, caûm ñoäng veà tình, saâu saéc veà yù.Khoâng ít baøi thô ñöôïc ñaùnh giaù cao ôû thôøiñieåm noù ra ñôøi nhö Haï long ñeâm boác vaùc,Haàm chæ huy ñaët trong loøng nuùi... nhöng hoâmnay ñoïc laïi, chaát thô khoâng coøn ñöôïc cuoäcñôøi coäng höôûng nhö xöa.” Thieát nghó, tínhthôøi vuï khoâng phaûi haïn cheá rieâng cuûa thôNguyeãn Vieát Laõm maø noù laø haïn cheá chungcuûa thô ca khaùng chieán. Chæ khi naøo thô thöïcsöï ñöôïc chaét ra töø moät coõi rieâng, vuùt ra töømoät caây ñaøn xuùc caûm, moät traùi tim ngheä sóthoån thöùc thì môùi neo ñaäu beàn laâu trong traùi

tim ngöôøi ñoïc. Nguyeãn Vieát Laõm ñaõ coùnhöõng vaàn thô nhö theá trong luùc caát tieáng goïiDaï lan: “Daï lan, döøng böôùc, daï lan höông”,luùc ngöôùc nhìn Ñaøn chim non treân bieån: “Aitöøng ngaên soùng bieác/ Ai caàm ñöôïc chim aâu/Sa Huyønh Quy Nhôn Phan Thieát/ Chim baytreân soùng baïc ñaàu”, luùc AÊn vôùi em moät quaûxöông roàng: “Quaû ngoït maøu son/ Nhö loøngngöôøi gaùi ñaûo/ OÂi, caùi gioù thaùng ba/ Seùmvaøng ngoïn coû/ Toùc phi lao chaùy ñoû löng ñoài/Gai traéng chích loøng tay/ Nhoùi ñau nhö moätñieàu kæ nieäm” hay laø khi naèm nghe Xoânat aùnhtraêng maø möôøng töôïng: “Caùnh ñoàng höôùngdöông vaøng nhöõng traêng/ Traêng chaûy treânñöôøng laøng/ Treân nhöõng maøn söông huyeànaûo/ Taâm hoàn Bethoven gioâng baõo/ Boãng trôûveà thanh thaûn bình yeân“. Giöõa khoùi löûa chieántranh, nhöõng vaàn thô aáy nhö tieáng vó caàm dudöông, dòu hieàn.

Sau 1975, thô Nguyeãn Vieát Laõm coùnhöõng tìm kieám ñeå trôû veà baûn theå thô mình.Thô oâng thôøi kì naøy nhö thöù ngaâu nôû hoamuoän, höông thôm dòu. Noù keát hôïp giöõa caûmxuùc vaø trieát lí, nhöõng hoài öùc trong nhöõng baøithô töôûng nhôù veà Haøn Maëc Töû, Cheá LanVieân, Yeán Lan, Nguyeân Hoàng. Qua thôNguyeãn Vieát Laõm, ta baét gaëp thaân phaän vaøchaân dung taùc giaû Bæ voû: Anh khoùc giaän, khoùcvui/ Hoàn nhieân nhö treû nhoû/ Ñaáy, hoàn anhcöûa môû/ Anh ñaët xoøe baøn tay/ Loøng anh laøbeán ñoã/ Nghe naéng goïi soâng ñaày; khuùcNguyeän caàu cho nhaø thô hoï Cheá: Caùi quaøngtay treân vai mình vaãn aám,/ Ngaâu saân chuøahöông ngaùt caû haøng hieân

Nhöõng chuyeán ñi tôùi Maxcôva, Xoâ-chi,Bieån Ñen ñeå laïi chuøm Töù tuyeät ñöôøng xa khaùtinh loïc cuûa con ngöôøi giaøu traûi nghieäm. Naêm2004, taäp thô Höông ngaâu cuûa Nguyeãn VieátLaõm ñoaït giaûi thöôûng cuûa UÛy ban toaøn quoácLieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam nhö moät



söï nhìn nhaän, ñònh giaù xöùng ñaùng cho ñoùangaâu nôû hoa beàn bæ naøy.Ñaëc tröng thô Nguyeãn Vieát LaõmTheo chieàu daøi thôøi gian, thô Nguyeãn Vieát

Laõm khaù ña daïng veà ñeà taøi, chaát lieäu, caûmhöùng, buùt phaùp. Thô oâng laø söï toång hoøa cuûamoät nhaø thô giaøu tri thöùc, moät taâm hoàn bìnhdò, moät baûn tính khieâm nhöôøng, laëng leõ nhömoät ñoùa ngaâu dòu daøng nôû trong vaéng laëng,thuaàn khieát.

Chaát hö aûo laø moät trong nhöõng ñaëc tröngcuûa hoàn thô Nguyeãn Vieát Laõm. Nhaø thô VuõQuaàn Phöông nhaän ñònh: “AÁy laø chaát u aån,ma quaùi, moät tính troäi cuûa thô Quy Nhôn hoàiaáy”. U aån thì toâi thöøa nhaän nhöng ma quaùi thìchöa haún. Thô Nguyeãn Vieát Laõm khoâng coùnhöõng boùng ma Hôøi nhö Cheá Lan Vieân khimô veà Chieâm Thaønh bí aån, khoâng coù nhöõngcöôøi khoùc ruøng rôïn, ñau ñôùn vôùi maùu vaø hoànnhö thô Haøn Maëc Töû. Chæ phaûng phaát caùi höaûo, u hoaøi cuûa nhöõng caâu thô veà Thaùp Chaømnhö: AÙo söông moûng dính vaøo da thòt/ Voø voõchim trôøi goïi trôû canh (Traêng vaøo cöûa thaùp),veà traêng muoän: Hoaøng hoân ñaõ böôùc quasong laïnh/ Phoøng vaéng run run nhöõng aùnhthöøa (Traêng thanh taân), veà nhöõng tieángsöông khuya: Söông khoan thai vaø dòu hieàn/Thaùnh thoùt ñieåm treân coõi loøng nhaïc só (Xoânat aùnh traêng)

Thô Nguyeãn Vieát Laõm coù daáu aán cuûapheùp töông giao maø oâng chòu aûnh höôûngcuûa caùc nhaø thô töôïng tröng, sieâu thöïcPhaùp khi hoàn oâng suy töôûng vôùi nhöõng thiaûnh gaén vôùi bieåu töôïng: aùo söông, gioïttraêng, tieáng söông, traêng ñoâi caùnh noõn, sôïihöông daï lan, caàu Khuùc tinh, baét naéng trongloøng tay hay boïc höông ngaâu trong vaït aùonaâu soàng...

Nhöõng hình aûnh bieåu töôïng ñoù khoângphaûi laï trong saùch vôû coå kim, Ñoâng Taây maø

ngöôøi ñoïc nhieàu, traûi nhieàu nhö oâng ñaõbieát, song Nguyeãn Vieát Laõm ñaõ döïa treânsöï môû roäng tröôøng nghóa vaø thi aûnh, mangñeán yù nghóa môùi cho ngoân töø, hình aûnh thômình. Coù ñöôïc ñieàu naøy bôûi hoàn thô oânggiaøu chaát suy töôûng, coù phaàn aûnh höôûngcuûa Cheá Lan Vieân, ngöôøi baïn thô thaânnhaát cuûa oâng. Nhöng caùi suy töôûng cuûaCheá Lan Vieân mang söùc naëng cuûa trí tueä,trieát lí coøn ôû Nguyeãn Vieát Laõm laïi gaén vôùicaûm xuùc.

Nhaø thô Nguyeãn Ñình Thi töøng cho raèng:Laøm thô khoâng phaûi laø söï phieân dòch yù tìnhra hình aûnh maø phaûi coù söï gaén keát cuûa tötöôûng vaø caûm xuùc, hình aûnh vaø ngoân töø. ThôNguyeãn Vieát Laõm tuy khoâng phaûi laø nhöõngngoïn thaùp söøng söõng nhö nhöõng baïn thôcuøng thôøi cuûa nhoùm thô Quy Nhôn, BìnhÑònh ngaøy aáy, song níu giöõ ta laïi ôû söï quyeänhoøa cuûa caûm xuùc vaø tri thöùc, cuûa gioïng ñieäuvaø buùt phaùp.

Xuùc caûm trong thô Nguyeãn Vieát Laõm dòunheï maø laéng saâu. Chuùt mô moäng, hö aûomang hôi höôùng Quy Nhôn, Bình Ñònh vaøcaùi dìu dòu, laéng saâu trong hôi thô, gioïngthô cuûa oâng ñaõ trôû thaønh phong vò rieângcho thô Nguyeãn Vieát Laõm trong phong traøothô ca ñaát Caûng nhöõng naêm choáng Myõ vaøsau ñoåi môùi.

Ñoù laø thöù höông ngaâu, ñaèm saâu, khoânglaäp töùc quyeán ruõ nhöng coøn vöông nhieàu ñeoñaúng. Nhôù Nguyeãn Vieát Laõm, toâi nhôù ñeán thöùhöông ngaâu aáy: “Ngaâu vaøng höông thoaûngbay/ Khoùi hoaøng hoân laëng leõ...” Muøi höôngngaâu dòu daøng, höôùng thieän aáy phuø hôïp vôùitöï baïch cuûa Nguyeãn Vieát Laõm veà thô: “Toâi coùyù thöùc thöôøng xuyeân ñöa vaøo thô mình tìnhcaûm nhaân haäu, vì theo toâi, thô laø ñòa haïtkhoâng daønh cho söï ñoäc aùc vaø haän thuø” (Lôøinguyeän). �



T AÙC PHAÅM TÖØ TRAÏI SAÙNG TAÙC KV. BAÉC TRUNG BOÄ & TAÂY NGUYEÂN (QUAÛNG NGAÕI, 4/2014)

PHAÏM BAÙ THAÙI TAÂM(Hoäi VHNT Ngheä An)

AÂm vang haøo khíÑieän Bieân

NGOÂ THÒ THANH VAÂN(Hoäi VHNT Gia Lai)

Buoâng tay

Moàng Baûy thaùng Naêm naêm Moät Chín Naêm TöToâi vöøa troøn moät tuoåiDö moät thaùng möôøi laêm ngaøyNaøo ñaõ bieát gì veà Ñieân BieânÑaõ bieát gì veà Möôøng ThanhÑaõ bieát gì veà Ñoài A1Caøng khoâng bieát gì veà ngöôøi PhaùpVôùi nhöõng Na - Va, Ñôø - Caùt…

Naêm thaùng qua ñiCuoáân theo nhöõng bieán coá thaêng traàm lòch söûQua nhaø tröôøngQua saùch baùoQua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùngQua lôøi keå cuûa caùc baäc cha anhQua söï töï lôùn leân cuûa chính mình…Ñieän Bieân Phuû hieän höõu trong toâiÑieän Bieân Phuû thaønh haøo khí trong maùu thòt

cuûa chính toâiMoãi laàn thaùng Naêm ñeánLaïi raïo röïc boài hoàiAÂm vang haøo khí Ñieän BieânNôi 60 naêm tröôùc caû theá giôùi phaûi ngôõ ngaøngCaû theá giôùi phaûi nghieâng mìnhVieät Nam - Ñieän Bieân - Hoà Chí MinhVieät Nam - Ñieän Bieân – Voõ Nguyeân Giaùp…

Khi em buoâng tayngoâi sao ñi khoûi baàu trôøianh töï do nhö vuõ truï

Ngaøy ba böõa khoâng thaáy maëtñeâm khoâng nhau coù daøi baèng

möôøi naêm sôùm toáihay röôïu môùi noàng naøn maét moâi?

Ñaõ nghó phaûi níuphaûi keùophaûi giaät cho ñöôïc ngöôøi quay laïiOÂi! Caùi xaùc khoâng hoàn!

Vai naëng hôncon ngaøy moãi lôùnmeï laøm cha khi con chaúng moà coâilieäu coù ñuû ñaày hôn thaùng ngaøy doái traùDaãu sao, cuõng phaän Ñaøn baø.

Ai haùt caâu aø ôi lyù ôiAÀu ô! Bong boùng phaäp phoàng…Tieáng khoùc ñuoåi theo

nhö ñinh ñoùng saâu vaøo tim oùcEm coøn bieát laøm gì?

Thoâi buoâng nhauNgaøy qua chaùt chao caâu göøng cay muoái maën

thì xaù gì haïnh phuùc döôùi goùt giaøy anhcaøy naùt tuûi hôøn

moät mai coù ngang qua vöôøn cuõñöøng cheùp moâi thôû daøiTieác nuoái.Qua roài phuùt giaây ñaém ñuoáithôøi noâng noåi daïi khôø

Ngöôøi ñaøn baø trong em ñaõ bao laàn guïc ngaõBaây giôømaïnh meõbuoâng tay!


LEÂ VAÊN SÖÏ(Hoäi VHNT Thanh Hoùa)

Vieáng cuïHuyønh Thuùc Khaùng

HOAØI BAÛO(Hoäi VHNT Laâm Ñoàng)

Loãi heïn cuøng Coå LuõyTheâm moät laàn ta loãi heïn cuøng emTieáng cuoác khaûn goïi baày con nöôùc cheáTa ñöùng laëng nhìn boùng döøa xanh thaãmCoå Luõy ta veà xa laéc phía muø khôi.

Ta vôùi ngöôøi coù duyeân nôï gì khoângSao noãi nhôù cöù coàn caøo döa baõiTa leân phoá boû queân muøi rôm raïQueân tieáng gaø eo oùc moãi hoaøng hoân.

Ta seõ veà cuøng Coå Luõy ngöôøi ôi!Caâu hoø bieån ñaäm ñaø chaân chaát laïNhö thaân oác oâm baõi boài nghieät ngaõTa oâm trong loøng mình

caâu muoái maën göøng cay.

HOAØNG NHÖ NHIEÂM(Hoäi VHNT Ngheä An)

Ñaûo Lyù Sôn

Toâi veà vieáng Cuï hoâm nayChieàu Thieân AÁn khoùi nhang bay non ngaønNghe trong tieáng voïng thôøi gianMoät thôøi daân, nöôùc toái taêm doäi veàSoâng Traø beán vaéng, ñoø khuyaTieáng keâu khaûn gioïng, naéng möa kieáp ngöôøiCuï sinh ra ñeå cöùu ñôøiKhi ra ñi vaãn khoâng nguoâi taác loøng.Soâng Traø giôø nöôùc trong xanhCaâu hoø maõi ñaõ bao naêm ngoït laønhCuï naèm hoa nuùi vaây quanhTình non nöôùc maõi tri aân beân Ngöôøi…

Gioù thoácNaéng xoáiLaù baøng vuoâng chaùy caïnhCaùt nhö rangPhaû maët noùng phöøng phöøng

Nuùi ñuïcHang cauVaïch leân trôøi caoLôøi theà ñoäcÑaát Hoaøng Sa pheân daäuLính kieâm quaûn quyeát giöõ baèng xöông maùu

Baùc daï traøngThaân gaày guoäcXuùc caùt ñoå ñaày xeMeâ maûi ñaåyGiaác nguû vuøi chaân soùngNöôùc daäp deànhSoùng ñoäi maët trôøi leân

Meânh mang Lyù SônNghieâng traêng ñoå xuoáng thuyeànCaâu luïc baùt - Xao ñeâm.


TAÙC PHAÅM TÖØ TRAÏI SAÙNG TAÙC KV. BAÉC TRUNG BOÄ & TAÂY NGUYEÂN (QUAÛNG NGAÕI, 4/2014)

Toâi vieát teân Vieät Namleân Tröôøng Sa, Hoaøng Sa

Baèng maùu cuûa oâng toâiBaèng moà hoâi cuûa baø toâiBaèng nöôùc maét cuûa meï toâiBaèng linh hoàn cuûa cha toâiBaèng nieàm tin cuûa vôï vaø toâiBaèng öôùc mô cuûa con trai toâiVaø baèng ñoâi maét cuûa tình nhaân toâi vieátTröôøng Sa Hoaøng Sa laø cuûa Vieät NamLaø con soùng ru baïc ñaàuchôø ñôïinhuùn nhöôøng haùt khuùc no neâToâi vieát hai chöõ Vieät Namleân taûng ñaù ngaàmsaùng leânnhöõng con soùng nhôù bôø Tröôøng Sa,

Hoaøng Sa khoâng nguûNhöõng ñieàu cuõ hôn trôøi traêng maây nuùiNhöng khoâng choàng laánkhoâng gaây haán,toâi vieát hai chöõ Vieät Nam

leân Tröôøng Sa, Hoaøng Sabaèng haøo khí Baïch Ñaèng.

Toâi muoán soáng cuoäc ñôøi nhö coûVoâ tö xanh giöõa naéng möa vaø gioù

Ngaøy nôû hoa töôi ñeâm nguû vuøi nhö trinh nöõKhí trôøi chia heát cho nhau

Coû gaáu thì ñaéng coû maät thôm laâuCöù soáng vôùi nhöõng gì ñaát trôøi

cho mình ñöôïc coù

Khoâng muoán laøm coû may chaân caàu baõi saïKhaâu vaù aùo quaàn ram raùp baøn chaân

Moãi ngaøy ñeán laø moät ngaøy bình thöôøngGom möa naéng nuoâi thaân

vaø laøm ra thaûo döôïc

Khi haïn haùn vaø khi luõ luïtKhoâng rôøi bôø ruoäng trieàn ñeâ

Toâi muoán soáng kieáp ñôøi cuûa coûReã caém ñaát saâu ngoïn vöông tôùi chaân trôøi.

BUØI MINH VUÕ(Hoäi VHNT Ñaêk Laêk)

Haøo khí Baïch Ñaèng

PHAN TROÏNG TAÛO(Hoäi Lieân hieäp VHNT Haø Tónh)

Toâi muoán soángcuoäc ñôøi nhö coû



1. Soâng Traø KhuùcSoâng Traø uoán meàm maïiLaëng leõ nhöõng bôø treBao con thuyeàn xuoâi ngöôïcÑaâu chieác beø Bích Kheâ?

2. Thu Xaø“Laøng cuõ buoàn hiu quaïnh”Ñeán nay toâi môùi veàNaéng nhö ngoâ ñoàng ruïngDaùt vaøng treân loái queâ.

3. Tìm moäLaàn ñaàu tieân laï laãmTìm hoûi khaép laøng queâTreû giaø ai cuõng bieátMoä nhaø thô Bích Kheâ.

4. Tröôùc Ban thôø Bích KheâPhoøng nhaø thô “naèm beänh”Xöa “naëng khí öu phieàn”Giôø thaønh nôi thôø töïThanh tònh vaø trang nghieâm…

5. “Tranh loõa theå”Nhöõng böùc “tranh loõa theå”Ñöôïc deät baèng gaám thôBao nhieâu ngöôøi chieâm ngöôõngNgaån ngô ñeán baây giôø.

6. Nghó veà ThôNeáu chæ laø nöôùc oácNgöôøi ñoïc boû ngoaøi taiPhaûi keát baèng “tinh huyeát”Thô môùi thaønh ngoïc trai!

Nôi ñöôøng Hoà Chí Minh ñi quaTa veà laïi vôõ oøa kyù öùcNhöõng neûo ñöôøng giao lieânNhöõng voøng cua gaáp khuùcÑaù tai meøo toaïc chaân, möa truøm leân côn soátEm ñoäi löûa ñaïp bom môû ñöôøng trong giaù reùtThoâng ñöôøng vaïn chuyeán quaân xa.

Nôi ñöôøng Hoà Chí Minh ñi quaÑaõ vôõ vaïc ra hình haøi phoá xaùNhöõng ngöôøi daân mô laøng mình thaønh thò xaõCung ñöôøng noái nhöõng voøng xoang.

Töông lai ñeïp vaø gaànKí öùc vôõ toangTa nôï ñoàng ñoäi treân nhöõng caùnh röøng

chöa tìm thaáyHình haøi baïn hoøa vaøo ñaátKeát tinh vöõng chaõi nhöõng cung ñöôøng.

MAI VAÊN HOAN(Hoäi Lieân hieäp VHNT tænh Thöøa Thieân Hueá)

Chuøm thôveà nhaø thô Bích Kheâ

HOAØNG VIEÄT(Hoäi VHNT Kon Tum)

Kyù öùc Tröôøng Sôn



Giöõa bao la bieån bieác meânh moângLaù côø ñoû sao vaøng phaáp phôùiNhöõng ngö daân löng traàn keùo löôùiLaù côø laø ñieåm töïa, nieàm tin.

Laø queâ höông Toå quoác thieâng lieângLaø laõnh haûi, ngö tröôøng, taøi nguyeân bieån caûMeû löôùi keùo leân khoang thuyeàn ñaày aép caùNhöõng ngö daân - Ngöôøi lính bieân phoøng.

Ta boãng nghe raïo röïc trong loøng“OÂi Toå quoác ta yeâu nhö maùu thòt”Nhöõng laù côø noái nhau xa xa títNhö coät moác chuû quyeàn giöõa bieån caû

meânh moâng.

Phaáp phôùi tung bay nhòp ñaäp traùi tim hoàngLoøng ta thaáy theâm yeâu

nhöõng ngö daân baùm bieån.Ngoaøi khôi xa nhöõng con taøu xuaát hieänThaáy maøu côø quay muõi traùnh xa

bôûi ngö tröôøng naøy laø cuûa chuùng ta.

Hoâm nay con veà thaêm ñaûo LyùVaøo muøa leã hoäiKhao leà theá lính Hoaøng SaBao naêm roài choáng choïi vôùi phong baBieån Ñoâng bao laàn daäy soùngVì noãi oan khieân bieån ñaûo queâ nhaøLuõ giaëc raäp rình laán chieámMeï ñeâm ngaøy khoâng giaây phuùt bình yeânToùc cha traéng phô nhö soùng baïc ñaàuNöôùc maét meï keát tinh thaønh muoáiNgaøn naêm maõi ñau ñaùu noãi nieàmGöûi chuùt aân tình veà phía nuùiÑeå vöõng taâm giöõ yeân bôø coõi.Nay bieån giaëc ngang nhieân quaáy phaùCon trôû veà mang theo lôøi nhaénDuø caùch ngaên vaãn giöõ loøng chung thuûyThöông meï nghìn ñôøi naëng nghóa nöôùc non.

Ñoâi khi noãi nhôù naëng loøng,Moät göông maët ñoù troå ñoøng ban maiÑoâi khi moät sôùm moät mai,Nhìn thaân quen boãng leû loi aån mình.Ñoâi khi trong coõi thaâm tìnhCuõng dung nhan ñoù, cuõng bình thöôøng ñauÑoâi khi chæ moät mieáng cau,Maø traàu rôi leä ruûa voâi baïc loøng.Ñoâi khi tróu naëng moät xongÑôøi ngöôøi chæ moät long ñong thoâi maø,Ñoâi khi thaáy naëng nôï nhaøThaû cho côn gioù nhaån nha vaøo chuøa.Maëc chuoâng lo chuyeän töôûng ñuøa,Maëc cho kinh keä ñöôïc muøa nam moâ.

ÑAÄU TRUNG THAØNH(Hoäi VHNT Quaûng Trò)

Laù côø treân bieån

NGUYEÃN TAÁN HYÛ(Hoäi VHNT Kon Tum)

Lôøi nhaén

LEÂ THÒ KIM SÔN(Hoäi VHNT Gia Lai)

Ñoâi khi...



Nhöõng daáu chaânTreân ñöôøng laøng Sôn MyõChaïy giaëc töø chieán tranhCoøn maõi ñeán baây giôø

Nhöõng daáu chaân cuûa meï cha, anh chòCuï giaø vaø em thôNhöõng daáu chaân khoâng coøn nguyeân veïnBò ñaïn bom baén naùtBò löôõi leâ ñaâm naùtLôû loang, nham nhôû maët ñöôøngTöø nhöõng daáu chaânToâi nhìn thaáy maét em ngô ngaùcThaáy meï giaø kinh hoaøng than khoùcTröôùc hoïng suùng ñen ngoøm naõ ñaïnBeân thi theå chaát choàng bôø möông, bôø ruoängLaøng queâ chaùy ruïi, tan hoang…

Nhöõng daáu chaân treân ñöôøng laøng Sôn MyõCoù daáu giaøy ñinh cuûa baày quyû döõMang maët naï ngöôøi!Ñang ñaïp leân mieáng côm meï coøn nhai

trong mieängDaäp taét nuï cöôøi, tieáng khoùc treû sô sinh.

Toâi veà thaêmRuït reø khoâng daùm böôùcSôï chaân mìnhÑuïng ñau daáu chaân xöa.

Cha toâi, ngöôøi ñaøn oâng ñeo khoá,Chaân ñaát, vai traàn,Ngöïc nôû caùnh cung,Chaân chaéc caây keù,Böôùc ñi phaàm phaäp naùt gai, luùn ñaát,AÊn moät luùc heát muûng thòt heo,Uoáng moät luùc heát cheù röôïu caàn,Tieáng cöôøi nhö cheû tre, cheû truùc,ñaùnh chieâng vang chín suoái, möôøi ñeøo.

Thaèng Phaùp baét oâng laøm chaùnh toångOÂng “öø” baèng mieäng, khoâng “öø” baèng loøngCoõng quan Phaùp qua soâng,Vôø saåy chaân - quan troâi leành beành.Thu thueá, baét söu,OÂng cho daân troán kyõ treân nuùi,Chuùng khoâng daùm tìm,Sôï mang cung, choâng tre, baãy ñaù.

Vieät Minh ra ñôøi,OÂng nuoâi daáu caùn boä,Hoaït ñoäng bí maät,Phaùp khoâng hay, khoâng bieát.OÂng vaøo Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam,Laøm Chuû tòch huyeän,Chæ huy boä ñoäi ñaùnh traän,Ñaùnh ñaâu thaéng ñoùNoåi danh moät thôøi:“Boä ñoäi Chaùnh Nhaù”,“Lính oâng Nhaù”(*),Phaùp ngô ngaùc baøng hoaøng,Töùc giaän muoán loøi con maét!...

Cha toâi,Ngöôøi ñaøn oâng ñeo khoá,Chaân ñaát, vai traàn,In daáu son lòch söû Sôn Taây - Sôn Haø,Ñeïp maõi khuùc anh huøng ca!...

(*) OÂng Nhaù: Daân toäc Hreâ, Queâ quaùn huyeän SônHaø, ngöôøi mang teân con ñöôøng “Ñinh Nhaù” ôû TP.Quaûng Ngaõi

TUÙY TAÂM(Hoäi VHNT Laâm Ñoàng)

Nhöõng daáu chaântreân ñöôøng laøng SônMyõ

NGARIVEÂ(Hoäi VHNT Quaûng Ngaõi)

Cha toâi



Ngaøy nay, noùi veà Quaûng Ngaõi khoângtheå khoâng nhaéc ñeán huyeän ñaûo LyùSôn, vaø coù dòp ñeán Quaûng Ngaõi thì

khoâng theå khoâng tìm ra thaêm ñaûo!Ñöùng nôi cöûa caûng Sa Kyø, vôøi troâng daûi

ñaù ñen tuyeàn aån hieän xa xa treân maët bieånkhôi, ñaõ nhö voïng nghe ñaâu ñoù caâu ca dao:“Tröïc nhìn ngoù thaáy Baøn Than/ Ba hoøn laoReù naèm ngang Sa Kyø”! (*)

“Ba hoøn lao Reù” laø teân goïi “Cuø Lao Reù”cuûa Lyù Sôn. Khoâng coù trong tay tö lieäu naøogiaûi thích nghóa töø Lyù Sôn neân beøn suy ñoaùnvôùi nhau raèng: ôû nöôùc ta, moät soá ñòa danhthöôøng coù hai teân goïi, moät teân Noâm vaø moätteân Chöõ (Haùn töï). Ví duï Cheøm laø Töø Lieâm,vì aâm “Cheøm” gaàn vôùi “Töø Lieâm”; hoaëc Baùnglaø Ñình Baûng, vì aâm “Baùng” töông töï “ÑìnhBaûng”, v.v… Nhö vaäy ôû ñaây “Lyù” laø töø aâm“Reù” maø ra, vaø “Sôn” thì dó nhieân laø “Nuùi”, vìñaûo ñöôïc hình thaønh bôûi naêm ngoïn nuùi löûa,nay vaãn söøng söõng nôi Hoøn Lôùn vaø Hoøn Beù.Töø lôùp nham thaïch veà sau moïc leân nhöõngröøng caây reù baït ngaøn, baø con goïi laø “NuùiReù”. Nuùi Reù – Lyù Sôn… Nghe ra… coù lyù!

Maëc daàu Lyù Sôn naèm vaøo khoaûng giöõahai quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa,nhöng coù theå goïi moät caùch ví von raèng LyùSôn laø “Coät moác soá 0” trong vaïn lyù haûi trìnhbieån ñaûo mieàn Trung!

Laø cuõng bôûi, töø ñaàu theá kyû XVII, chính taïiñaây ñaõ hình thaønh nhöõng “Haûi ñoäi Hoaøng Sakieâm quaûn Tröôøng Sa” (hoaëc “kieâm quaûn Baéc

Haûi”) thöïc hieän chuû quyeàn quoác gia treân haiquaàn ñaûo aáy, theo leänh caùc Chuùa Nguyeãn.

Noùi ñaàu theá kyû XVII chæ laø noùi thôøi ñieåmcoù nhöõng hoaït ñoäng cuûa caùc Haûi ñoäi HoaøngSa kieâm quaûn Tröôøng Sa, chöù töø cuoái theá kyûXV, cuï theå laø naêm Canh Tuaát 1490, nieânhieäu Hoàng Ñöùc thöù 21, vua Leâ Thaùnh Toângñaõ cho veõ hai quaàn ñaûo treân vaøo laõnh thoåÑaïi Vieät trong boä Hoàng Ñöùc baûn ñoà roài (**).

Töø caùc Chuùa Nguyeãn ñeán caùc VuaNguyeãn ñeàu laáy traùng ñinh taïi Lyù Sôn ñeåsung vaøo caùc Haûi ñoäi Hoaøng Sa kieâm quaûnTröôøng Sa. Ñieàu naøy cho thaáy Lyù Sôn coù vòtrí, vai troø chieán löôïc soá moät trong vieäc theåhieän chuû quyeàn Vieät Nam treân hai quaàn ñaûokia. Vaø coâng vieäc aáy ñöôïc tieán haønh ñeàuñaën haèng naêm.

Trieàu ñình choïn Lyù Sôn laøm nôi xuaát phaùtnhöõng Haûi ñoäi vì xem tyû leä treân baûn ñoà thì LyùSôn coù ñieåm cöïc baéc nôi Hoøn Beù chæ caùchñieåm cöïc nam ñaûo Tri Toân cuûa Hoaøng Sachöa ñaày 120 haûi lyù, trong khi ñieåm cöïc baécñaûo Linh Coân cuûa Hoaøng Sa thì caùch ñieåmcöïc nam ñaûo Haûi Nam - Trung Quoác ñeántreân 150 haûi lyù. Do vaäy, duøng nôi ñaây laømñieåm xuaát phaùt caùc Haûi ñoäi laø hôïp lyù.

*Ñöùng nôi cöïc ñoâng Hoøn Lôùn, nhìn bieån

trôøi vôøi vôïi phía Hoaøng Sa, töôûng töôïng veàngöôøi Cai ñoäi Phaïm Quang AÛnh vaøo ñaàutheá kyû XIX ñaõ laõnh troïng traùch ra ñi tieàntraïm cho naêm sau ñích thaân vua Gia Long

COÄT MOÁC LYÙ SÔN(Kyù)

TAÏ VAÊN SYÕ(Hoäi VHNT Kon Tum)



ra ñaûo theå hieän chuû quyeàn. Saùch Ñaïi Namthöïc luïc chính bieân vieát: “Thaùng Gieâng naêmAÁt Hôïi (1815), sai boïn Phaïm Quang AÛnhthuoäc ñoäi Hoaøng Sa ra ñaûo Hoaøng Sa xemxeùt, ño ñaïc thuyû trình”(**)… Teân cuûa vò Cai ñoäinaøy ñaõ ñöôïc ñaët cho moät hoøn ñaûo ôû HoaøngSa, vaø nhaø thôø hoï Phaïm Quang nôi thoânÑoâng xaõ An Vónh – Lyù Sôn hieän vaãn thöôøngthôm ngaùt khoùi höông cuûa chaùu con vaøkhaùch vieáng.

Ñuùng naêm sau, naêm 1816, vua GiaLong ñích thaân ra taän nôi ñaàu soùng ngoïngioù Hoaøng Sa treo côø, baén ñaïi baùc, ñaët biakhaúng ñònh chuû quyeàn! Söï kieän ñích thaânHoaøng ñeá thaân chinh ra ñaûo thöïc hieän chuûquyeàn naøy ñaõ ñöôïc nhieàu tö lieäu ghi laïi,trong ñoù coù moät caâu raát vaên hoa cuûa Giaùmmuïc Tabert, ngöôøi nhieàu naêm truyeàn giaùoôû xöù Ñaøng Trong, trong saùch Böùc tranhtheá giôùi – lòch söû vaø moâ taû caùc daân toäc,toân giaùo, phong tuïc, taäp quaùn cuûa hoï, inôû Paris 1833: “… Chuùng toâi bieát chaéc laøHoaøng ñeá Gia Long ñaõ chuû taâm ñính theâmcaùi ñoaù hoa kyø laï ñoù vaøo vöông mieän cuûaNgaøi, vì vaäy maø Ngaøi xeùt thaáy ñuùng luùcphaûi thaân chinh vöôït bieån ñeå tieáp thaâuquaàn ñaûo Hoaøng Sa, vaø chính laø vaøo naêm1816, Ngaøi long troïng treo taïi ñoù laù côø cuûaxöù Ñaøng Trong” (**).

Nhö theá ñaáy, chính ngöôøi Lyù Sôn chöùkhoâng nôi naøo khaùc, ñaõ doïn ñöôøng cho Vua raHoaøng Sa laøm coâng vieäc ñaïi söï thieâng lieâng!

Vaø, ai cuõng roõ, ña soá nhöõng Haûi ñoäiHoaøng Sa thöôøng laø “moät ñi khoâng trôû laïi”!Coù nhöõng caâu ca dao noùi veà nghóa vuï thieânglieâng aáy: “Hoaøng Sa ñi coù veà khoâng/ Leänhvua sai phaûi quyeát loøng ra ñi” (*)! Bieát laø “ñicoù veà khoâng” neân ngöôøi lính Hoaøng Sa phaûitöï lo lieäu “haäu söï” cho mình baèng manh

chieáu coùi vôùi maáy neïp tre vaø cuoän daây maây,ñeå khi hy sinh thì ñoàng ñoäi boù giuøm thaân xaùcmaø… “thuyû taùng” giöõa ngaøn truøng: “HoaøngSa laém ñaûo nhieàu coàn/ Chieác chieáu boù troønmaáy sôïi daây maây”(*)!

Do vaäy, ñeán Lyù Sôn ngaøy nay du khaùchnhö coøn nghe vaêng vaúng ñaâu ñaây nhöõngcaâu ca dao naãu nuoät loøng ngöôøi: “Lyù Sônmaây nöôùc tö beà/ Thaùng Ba Khao leà theá línhHoaøng Sa”(*)! Leã “Khao leà theá lính” laø leã gioãanh linh nhöõng huøng binh Haûi ñoäi Hoaøng Sakieâm quaûn Tröôøng Sa moät ñi khoâng trôû laïiaáy. ÔÛ ñaây, thaùng Ba aâm lòch haèng naêm, caùcñình laøng An Vónh, An Haûi, AÂm Linh Töï, caùcnhaø thôø hoï toäc coù ngöôøi tham gia Haûi ñoäinaêm xöa ñoàng loaït roän raøng toå chöùc leã gioãlính Hoaøng Sa. Khaùch laïi nghe baø con ñoïcvaø luaän giaûi nhöõng caâu ca dao ñaõ thaám ñaãmvaøo taâm thöùc töï bao giôø: “Hoaøng Sa trôøi bieånmeânh moâng/ Ngöôøi ñi thì coù maø khoâng thaáyveà/ Hoaøng Sa maây nöôùc töù beà/ Nhôù ngaøyKhao leà theá lính töøng naêm” (*)...

Moät laõo noâng troàng toûi, trong cuoäc gaëp gôõvaø troø chuyeän beân ruoäng toûi, noùi raèng caâu cadao treân, ôû veá thöù hai phaûi laø “Lyù Sôn maâynöôùc töù beà…” môùi ñuùng, chöù khoâng phaûinhaéc laïi “Hoaøng Sa” nöõa, vì Hoaøng Sa laø nôi“ngöôøi ñi thì coù maø khoâng thaáy veà”, coøn LyùSôn môùi laø nôi coù ngaøy “Khao leà theá línhtöøng naêm”! Vaø cuõng vò laõo noâng “haychuyeän” naøy baûo raèng: noùi nhöõng ngoâi moäñöôïc ñaép giaû nhan nhaûn ôû Lyù Sôn naøy laø“moä gioù” laø cuõng khoâng chuaån, vì moä gioù laømoä ñaép saün ñeå giöõ ñaát, chôø ngöôøi coøn soángkhi naøo cheát seõ choân vaøo ñoù, coøn ôû ñaây laønhöõng ngoâi moä coù choân theo hình ngöôøinoäm ñeå voïng nhôù ngöôøi ñi Hoaøng Sa khoângtrôû laïi thì phaûi goïi laø “moä chieâu hoàn”, töùcchieâu voïng linh hoàn ngöôøi cheát veà ñaây vôùi



chaùu con, vôùi höông khoùi cuùng thôø môùiñuùng. Nghe cuõng coù lyù, xin cheùp ra ñaây choroäng ñöôøng dö luaän.

*Phaûi ñaâu Lyù Sôn chæ laø nhöõng Haûi ñoäi

naêm xöa? Ngaøy nay Lyù Sôn cuõng vaãn laø“Coät moác soá 0” cuûa nhöõng “Haûi ñoäi” môùi! –AÁy laø nhöõng ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù cuûa ngödaân Lyù Sôn kieân cöôøng gan daï vaø daïn daøykinh nghieäm vaãn ngaøy ñeâm nöôøm nöôïp rakhôi. Theo anh Phaïm Hoaøng Linh, Phoù Chuûtòch huyeän ñaûo Lyù Sôn – laø haäu dueä ñôøi thöù5 cuûa Phaïm Höõu Nhaät, ngöôøi caém 10 baøi goãchuû quyeàn maø saùch “Ñaïi Nam thöïc luïcchính bieân” ñaõ vieát: “Minh Maïng thöù 17,naêm Bính Thaân, Thuyû quaân Chaùnh ñoäitröôûng suaát ñoäi Phaïm Höõu Nhaät vaâng meänhñi Hoaøng Sa troâng nom ño ñaïc ñeán ñaây löudaáu ñeå ghi nhôù” (**). (Teân oâng cuõng ñöôïc ñaëtcho moät ñaûo ôû Hoaøng Sa) – thì toaøn Lyù Sônhieän ñeán coù 419 taøu caù. Vaâng, chính lôùp haäudueä cuûa nhöõng Haûi ñoäi naêm xöa vaãn baùmbieån baùm trôøi, vaãn duy trì söï coù maët cuûa cuûangöôøi Vieät Nam treân laõnh haûi Hoaøng Sa vaøTröôøng Sa, baát chaáp nhöõng boùng ma lôûnvôûn taøu nöôùc ngoaøi aâm möu tranh chieám,ngang nhieân gaây haán vôùi ngö daân Vieät Namtreân bieån Vieät Nam. Chính nhöõng ngö daânLyù Sôn laø ngöôøi… “chòu traän” ñaàu tieân, ví nhövuï taøu cuûa caùc ngö daân Leâ Khôûi, Buøi VaênPhaûi… maø caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïichuùng ñaõ ñöa naêm 2013. Cuï theå sô löôïcnhö sau:

Ngö daân Leâ Khôûi ôû Thoân Taây xaõ An Haûi,tröôûng taøu caù QNg 96679 bò taøu haûi giaùmTrung Quoác taán coâng taïi Hoaøng Sa ngaøy 20-02-2013 khi taøu cuûa anh ñang khai thaùc taïikhu vöïc Goø Môùi ñaûo Caây Döøa – Hoaøng Sacaùch Lyù Sôn 155 haûi lyù. Cuõng taøu naøy, ngaøy

11-03 vaø 13-03-2013 taïi ñaûo Baàu Traéng, PhuùLaâm, khi ñang ôû toïa ñoä 1704 ñoä Vó Baéc,111031 Kinh Ñoâng cuõng bò 2 taøu haûi giaùmTrung Quoác baùm rieát, söû duïng voøi roàng coângsuaát lôùn phun nöôùc nhö muoán nhaán chìmchieác taøu caù coûn con, khieán boán caùnh cöûabuoàng laùi bò ñaäp beå tan hoang, nöôùc traøn leânhlaùng. Quaàn nhau gaàn moät tieáng ñoàng hoà,chuùng baén chæ thieân, roài… laûng!

Hoaëc ngö daân Buøi Vaên Phaûi ôû ThoânÑoâng xaõ An Vónh, tröôûng taøu caù QNg96382. Luùc 9giôø ngaøy 13-03-2013, ñangñaùnh baét taïi toaï ñoä 16032 Vó Baéc vaø 112036Kinh Ñoâng, gaàn hoøn Ñaù Thaùp ñaûo Linh Coân,caùch Lyù Sôn 199 haûi lyù thì bò 2 taøu haûi giaùmTrung Quoác taáp saùt quay phim chuïp aûnh, xòtvoøi roàng röôït ñuoåi. Ñeán 13 giôø ngaøy 20-03-2013 taïi toaï ñoä 16034 Vó Baéc vaø 112037Kinh Ñoâng, taøu haûi giaùm Trung Quoác laïi trôûlaïi taáp saùt, baén 6 phaùt ñaïn löûa. Taøu boácchaùy. Thuyeàn tröôûng Buøi Vaên Phaûi thaáy laùcôø Toå quoác ñaõ bò löûa taùp loang loå beøn truï giöõcoät côø cho khoûi ñoå trong khi anh em taùt nöôùccöùu taøu...

*Vaâng, Lyù Sôn, hay Hoaøng Sa, hay Tröôøng

Sa thì cuõng theá, cuõng laø bieån ñaûo queâ ta noáilieàn moät daûi. Töø “coät moác” Lyù Sôn naøy, ngaøyxöa caùc “Haûi ñoäi” ra ñi ñaët moác chuû quyeàn vaøhoâm nay caùc “Ngö ñoäi” tieáp noái nhau xuaát beántheå hieän chuû quyeàn treân laõnh haûi Vieät Nam,maëc cho tham voïng laán chieám Bieån Ñoâng cuûaboïn ngöôøi baát löông, giaû doái, chöa töø boûnhöõng haønh ñoäng ngang ngöôïc thieáu vaênminh, coi thöôøng löông taâm nhaân loaïi.

(*) Ca dao Quaûng Ngaõi.(**) Hoaøng Sa Tröôøng Sa, hoûi vaø ñaùp, Traàn Nam Tieán,Nxb. Treû, 2011.



Cuoái naêm 1968, Vó coù laàn laøm ngöôøi tanhôù maõi, haøng loaït thanh nieân leânñöôøng ñaùnh giaëc: nöõ ñi thanh nieân

xung phong, nam vaøo quaân nguõ, rieâng Vótroán leân röøng maáy thaùng laøm xoân xao caûHoøa Trung. Noù vieän lyù gia ñình ngheøo phaûileân Hoøa Bình troàng saén vaø mua ngoâ choángñoùi. Thaùng hai Vó veà, chính quyeàn ñòaphöông khoâng ñaû ñoäng gì bôûi hoï neå oângVaàn coù coâng choáng Phaùp vaøi naêm. Maáy laànsau cuõng vaäy, noù tìm caùch troán nghóa vuïbaèng nhieàu hình thöùc. Thaáy noù coù baèng toátnghieäp caáp hai, caùn boä xaõ haàu heát trình ñoämôùi lôùp ba, lôùp boán oâng Ñoaøn - Chuû tòch xaõñöa noù vaøo vaên phoøng, chuyeân ghi cheùp vaø

vieát coâng vaên. Laøm ñöôïc moät naêm Vó naïpñôn xin hoïc chuyeân nghieäp, ñöôïc tröôøngTrung hoïc kyõ thuaät ñieän phaùt giaáy trieäu taäp,khoâng phaûi thi. Noù thuoäc dieän hoïc trungbình, sau ba naêm ñöôïc phaân veà coâng taùc Sôûñieän tænh. Caùn boä töø treân xuoáng döôùi tuy môùigaëp ñaõ chuù yù Vó, noù luoân giöõ yù, leã pheùp vôùicaùn boä, ít taâm söï baïn beø, chæ nhöõng ai hoûi gìnoù nghó thaät saâu môùi traû lôøi chöù khoâng voäinhö maáy baïn cuøng löùa. Trong coâng taùc noùhoaøn thaønh coâng vieäc ôû möùc trung bình,chaúng coù trí saùng taïo, nhöõng laàn hoäi hoïphaàu nhö khoâng phaùt bieåu yù kieán, maët cöù cuùigaàm laøm löôõng quyeàn nhoâ leân baïnh sanghai beân nhö coá giaáu ñeå khoâng ai bieát loøng noù

CUÕNG MOÄT CON NGÖÔØI(Truyeän ngaén)

TROÏNG NGHÓA(Hoäi VHNT Thanh Hoùa)



Minh hoïa: LEÂ HUY QUANG

ñang nghó gì, chæ môû mieäng khi thaáy laõnhñaïo pheâ bình ai ñoù vaáp khuyeát ñieåm, baáygiôø noù ñöôïc dòp boài theâm. Ngöôøi ta coøn nhôùlaàn traïm Ñoàng Vaên bò chaùy maùy bieán aùp, noùnoåi tieáng ñaáu tranh trong cuoäc hoïp. Traïmnaøy khoâng coù ngöôøi tröïc, hôïp taùc xaõ ÑoàngVaên töï ñoäng ñöa hai maùy bôm choáng haïnvaän haønh gaây quaù taûi lôùn, boãng möôøi chíngiôø ngaøy hai möôi thaùng ba phaùt tieáng noåtrong traïm bieán aùp, löûa khoùi boác nguønnguït…OÂng Khaát tröôûng chi nhaùnh laäp töùc môûcuoäc hoïp quy traùch nhieäm cho coâng nhaân.Tröôùc tieân oâng baét hai ngöôøi quaûn lyù ñöôøngdaây ñoù nhaän khuyeát ñieåm, anh Baøn tröôûngnhoùm cöï :

- Tuy traùch nhieäm cuûa toâi vaø Ñænh quaûnlyù ñöôøng daây naøy, nhöng caùch ñaây boánhoâm chuùng toâi ñaõ kieåm tra caû ngaøy vaø ñeâmtraïm Ñoàng Vaên khoâng coù daáu hieäu baátthöôøng. Saùng nay toâi ñöôïc bieát nguyeânnhaân chaùy maùy do hôïp taùc ñöa hai bômnöôùc vaøo söû duïng ngaøy hoâm qua gaây quaùtaûi…Toâi ñeà nghò chi nhaùnh göûi vaên baûn yeâucaàu hoï söûa traïm bieán aùp ngay…

OÂng Khaát nghó duø sao giaùm ñoác cuõng seõquy traùch nhieäm veà chi nhaùnh, mình laø keûñöùng ñaàu neân cöù khaêng khaêng doàn nhoùmquaûn lyù ñeå oâng thoaùt, nhöng anh Baøn quyeátkhoâng nhaän. Ñöôïc dòp, Vó ñang cuïp maët, ítnhìn ngöôøi khaùc boãng ñoâi maét raén cuûa noùngöôùc leân lieác sang tröôûng chi nhaùnh nhömuoán nhaén nhuû ñieàu gì roài ñuøng moät caùi töøhai moâi thaâm sì noå ra moät traøng:

- Khoâng neân daøi doøng, ñöôøng daây aiquaûn lyù ngöôøi aáy chòu traùch nhieäm, coøn phíahôïp taùc xaõ laïi laø vaán ñeà khaùc! Neáu rôi vaøoñöôøng daây toâi quaûn lyù toâi chòu heát, khoâng ñeålaõnh ñaïo phaûi nhieàu lôøi. Anh Baøn nhaän ñi,chaúng leõ chi nhaùnh khoâng coù caùch baûo laõnhcho anh nheï toäi ñöôïc sao! Neáu giaùm ñoác coù

maët taïi ñaây cuõng seõ quy cho anh khoângngoaøi ai khaùc. Anh coù giôû lyù caû ngaøy vaãnchaúng gôõ ñöôïc ñaâu. Sai thì nhaän sai maøsöûa!

Chaúng bieát Bí thö Chi boä vaø Chuû tòchcoâng ñoaøn chi nhaùnh coù hieåu roõ söï vieäckhoâng nhöng hoï cuõng cuøng moät yù, khuyeânBaøn neân nhaän phaàn naøo traùch nhieäm veàmình, toaøn ñôn vò laáy ñoù laøm baøi hoïc. Maëccho Baøn quyeát giöõ lyù cuûa mình, hai ngöôøinöõa cuõng baûo veä yù kieán cuûa anh nhöng oângKhaát cöù quy traùch nhieäm cho nhoùm coâng taùcroài göûi vaên baûn leân trình giaùm ñoác. Maõi ñeánnhieàu naêm sau anh Baøn môùi ñöôïc phoù chuûnhieäm hôïp taùc Ñoàng Vaên tieát loä: hoï khoângdaùm töï ñoäng ñöa hai maùy bôm vaøo vaänhaønh maø ñaõ ñöôïc söï ñoàng yù cuûa tröôûng chinhaùnh ñieän Buøi Vaên Khaát. Ñöôïc söï ñoàng yùnaøy xaõ phaûi chi tieàn giao dòch heát hai möôitrieäu…Muoän roài, anh ñaønh boû qua taát caû, neáuphaùt ñôn kieän coù theå anh seõ thaéng nhöng laïimang tieáng con ngöôøi nhoû nhen…

Ñaàu thaùng tö naêm aáy giaùm ñoác quyeátñònh anh Baøn bò haï moät baäc löông, caétthöôûng Ñænh, caûnh caùo caû hai roài göûi thoângbaùo toaøn Sôû, oâng Khaát chæ bò pheâ bình nheï.Ñeán cuoái naêm, Khaát nhieät tình ñeà nghò giaùmñoác cho Vó hoïc haøm thuï tröôøng Ñaïi hoïcBaùch Khoa, vieäc naøy tieán haønh khaù suoân seû,noù vöøa hoïc vöøa laøm nhöng vaãn coù löông chocaû naêm naêm. Ai cuõng bieát löïc hoïc cuûa noùlaøm sao tieáp nhaän caû moät chöông trình ñaïihoïc? Maáy ngöôøi cuøng hoïc keå: Vó ñaëc bieät coùtính laàm lì, khoân hôn moïi ngöôøi, cöù moãi laànchuaån bò thi toång keát hoïc phaàn caùc moân noùñeán nhaø caùc thaày thaêm hoûi, bao giôø cuõngmang theo vaøi chuïc boø gaïo neáp hoaëc ñaäu,laïc, coù ñôït xaùch caû caùi loàng trong coù ñoâi gaøtroáng ri. Thuôû aáy löông thöïc vaø thöïc phaåmquyù voâ cuøng…



Thaáy Vó ñaït baèng toát nghieäp loaïi khaù,giaùm ñoác Ñöôøng möøng laém, ruùt noù khoûicaûnh haøng ngaøy chaân cöù phaûi loäi doïc caùcñöôøng daây kieåm tra, söûa chöõa, tay khoângphaûi caàm kìm buùa nöõa maø laø duøng caây buùtlaøm vieäc, ñaàu heát caûnh ñoäi naéng ñoäi möa…Trong phoøng kyõ thuaät, vieäc gì Vó cuõng ngôõngaøng nhöng noù kín keõ voâ cuøng, khoâng toûveû keùm coûi, song noù laïi raát nhanh nhaïy hoïcmoùt töøng ngöôøi; che daáu khuyeát taät ñoù baèngcaùch duøng mieäng löôõi ngon ngoït ñôõ chaântay, keát hôïp chòu khoù ñun nöôùc, pha traø, laucoác cheùn…Khi Vó ñaõ naém ñöôïc moïi vieäctrong phoøng töông ñoái vöõng, laïi theâm thithoaûng tôùi thaêm nhaø giaùm ñoác neân oâng Loäcraát quyù, tôùi möùc moãi laàn lo côm röôïu tieápkhaùch taïi nhaø rieâng oâng ñeàu goïi noù tôùi naáuaên. Vieäc naøy veà sau noù trôû thaønh ngöôøi coùkhoa beáp nuùc uy tín, gaây caûm tình lan sangcaû haøng nguõ caùn boä caáp treân. Coù vò ñaùnhgiaù: “Moät nhaân vaät vaên voõ song toaøn!”

Vó ñöôïc soá may, ngöôøi ta keå raèng: vaøomoät buoåi saùng naéng gaét hôn moïi ngaøy, anhThôm tröôûng phoøng kyõ thuaät ñang ngoài laømvieäc boãng guïc ñaàu xuoáng baøn khoaûng maáygiaây roài lòm ñi maõi maõi…giaùm ñoác quyeát ñònhñöa Vó leân giöõ quyeàn. Töø ñoù caäu ta ñöôïc chæñaïo moïi thaønh vieân laøm ñuùng chöông trìnhkeá hoaïch, ñoàng thôøi baûn thaân luoân baùm saùtmeänh leänh cuûa treân. Chaúng bao laâu uy tín Vóñöôïc naâng leân. Ba naêm sau oâng Loäc nhaänquyeát ñònh veà höu, ñöôïc quyeàn giôùi thieäungöôøi thay theá, dó nhieân Vó laø nhaân vaätñöông nhieân…Caäu ta ung dung chæ ñaïo möôøibaûy chi nhaùnh vaø saùu phoøng ban nhö moätcaùi maùy ñaõ ñöôïc nhaø saûn xuaát laäp ñuùng quytrình laép ñaët. Vó heát caûnh laàm lì, keå caû nhöõngluùc gaëp khaùch haøng, hoäi hoïp caùc phoøng bancaäu ta daøi hôi ñeán noãi ngöôøi nghe chaùn caûtai. Coù ngöôøi chæ chích: “Noùi nhö töôùng!...”

nhöng khoâng ra maët, nhieàu ngöôøi bieát Vó noùisai, quaù lôøi cuõng chaúng vaën veïo, roát cuoäc hoïtaëc löôõi: “Ñoù laø chuyeän vaët, chaúng haïi ñeánmình!”

Vó roäng löôïng vôùi caùc tröôûng ñôn vò,nhöng raát khaéc nghieät coâng nhaân neân caùi uycuûa caäu ta caøng roõ. Chaúng coâng nhaân naøodaùm caõi laïi noù, caùc tröôûng ñôn vò ñöôïc giaùmñoác kyù duyeät chi tieàn, vaät tö quaù deã khoângnhö thôøi oâng Loäc laïi caøng toân vinh caäu ta.Ñeán cuoäc hoïp toång keát cuoái naêm, Vó ñöa moätvaán ñeà noùng hoåi laøm caùn boä caùc ñôn vò phaûitaäp trung tö töôûng: “Xöa, nhieäm vuï chính cuûata phaûi quaûn lyù vaän haønh caùc traïm bieán aùpvaø ñöôøng daây giöõ ñieän löôùi an toaøn lieân tuïc,baùn ñieän nhieàu laø thaønh tích, laø nhieäm vuïchính trò… nhöng nay caùi ñoù ñaõ loãi thôøi! Theotoâi: laøm ñöôïc nhieàu tieàn môùi thöôïng saùch! Ñoùlaø tìm kieám caùc coâng trình ñöôøng daây vaøtraïm bieán aùp maø laøm. Ai kieám ñöôïc toâithöôûng, kyù duyeät cho laøm. Rieâng phoøng kyõthuaät phaûi ñoåi ngay caùch laäp döï toaùn, naânggiaù thaønh leân, khoâng ñöôïc sôï, neáu gaëpchuyeän baát traéc coù toâi! Caùc anh sôï coâng ankinh teá, kieåm soaùt, kieåm toaùn haû? Hoï cuõng laøcon ngöôøi chöù phaûi coïp ñaâu maø sôï, cuõngcaàn côm aùo gaïo tieàn laém chöù. Mình kieámñöôïc möôøi baùt cuõng phaûi bieát ñieàu nhöôøngcho ngöôøi ta vaøi baùt ñaùng laø bao!…Maáy caùnhñoù baïn beø toâi nhan nhaûn...Vöøa qua xem baûndöï toaùn ôû Ñoâng Thaønh toâi thaáy toång döï toaùncuûa hoï naâng gaáp ñoâi so vôùi thöïc teá, thaät lítöôûng! Vaäy seõ raát thoaûi maùi cho vieäc thöôûngcaùc beân A, B vaø nhöõng ngöôøi caáp treân. Coùnhieàu tieàn seõ mua ñöôïc nhöõng döï aùn lôùn…Hoï coøn cho bieát maáy baûn döï toaùn naøy ñaõ quaxeùt duyeät cuûa kieåm toaùn caû roài. Xöa coù caâu:“Bieát aên bieát noùi bieát goùi bieát môû laø keû khoânlöôøng!”

Chaúng roõ Vó noùi coù thaät khoâng, vaøi tröôûng



chi nhaùnh nghe xong nhö môû côø trong buïng,nhöng khoâng ít ngöôøi laéc ñaàu. Ñaëc bieättröôûng phoøng kyõ thuaät Hoà Thaùi maët ñoû leân,oâng laø ngöôøi coù trình ñoä hieåu bieát saâu saéc töøgiaûng ñöôøng tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoachuyeån veà, cuõng vì hoaøn caûnh gia ñình khoùkhaên…Tan hoïp, Vó chaúng bieát coù nhaän ra oângñang nghó gì, hoûi: “Anh Thaùi thaáy theá naøo?”.“Ñöôïc!”- mieäng oâng baät ra nhö moät ngoøiphaùo roài ñi thaúng, daùng lieâu xieâu, löng boãnghôi guø…

Nhöõng ñôn vò laøm theo höôùng daãn cuûa Vókinh teá cuûa caùn boä phaùt raát nhanh, ngöôøi tamôû caùc coâng trình töø thöôïng vaøng ñeán haïcaùm. Nhöng chaát löôïng coâng trình khoângñöôïc nhö xöa, cuï theå nhaát traïm bieán aùpÑoàng Xuaân vaän haønh môùi ñöôïc moät naêm ñaõhoûng boä caàu dao cao theá, hôïp taùc phaûi chivaøo chöõa caàu dao naøy moãi naêm tôùi vaøi chuïctrieäu ñoàng. Ñôn vò laøm theo lôøi Vó ñaàu tieân laøchi nhaùnh Ninh Haûi, bieát xaõ Ñoàng Nga caàncoù ñieän ñeå phuïc vuï vaên hoùa daân sinh oângQuy tröôûng chi nhaùnh laäp töùc daãn Chuû tòchxaõ leân gaëp giaùm ñoác. Tröôùc luùc ñi, Quy daënhoï mang theo tieàn giao dòch ban ñaàu khoaûnghai chuïc trieäu ñoàng…Hoï khoâng vaøo cô quangaëp Vó maø ñeán nhaø rieâng trao ñoåi vôùi baøThöông. Baø thaáy khaùch göûi choàng soá tieànkhaù lôùn hoûi ngay:

- Toâi khoâng bieát gì veà coâng trình ñieän cuûaxaõ, toát nhaát caùc oâng ñeán gaëp anh aáy…

- Chaúng ñaùng laø bao, chò aï, moät chuùt quaøcuûa xaõ thaêm hoûi anh chò laàn ñaàu thoâi maø.

Baø khoâng nhaän, Quy phaân tích maõi môùixong, nhöng baø vaãn giao giaù: “Toâi khoângcoù traùch nhieäm vieäc naøy ñaâu nheù, chæ bieátgiuùp caùc oâng ñöa soá tieàn naøy cho anh aáy.Nhöng sao chuyeän lôùn theá laïi khoâng ñeáncô quan?” Hai vò khaùch: ngöôøi gaõi ñaàu, keûxoa tay thaàn ñi moät luùc roài cuoái cuøng hoï

cuõng tìm ñöôïc loái thoaùt.Nhöõng ñôn vò khaùc caàn coù coâng trình

ñieän cuõng tìm ñeán nhaø rieâng cuûa Vó nhöÑoàng Nga, khoâng ngôø soá coâng nhaân muoánchuyeån coâng taùc töø xa veà gaàn nhaø hoaëc sinhvieân vöøa môùi ôû tröôøng ra muoán xin vaøo sôûñieän cuõng laøm nhö theá. Coù hoâm hai, batröôøng hôïp chöa quen bieát ñeàu coù maët taïinhaø baø Thöông…chaúng khaùc ngöôøi ñi xemboùi…Thaønh ra baø gioáng keû laøm thueâ, chuyeânnhaän quaø thay Vó ñeå anh ta khoûi dính vaøiñoàng tieàn hoaëc maáy chæ vaøng maø mangtieáng. Löông taâm baø chaúng muoán laøm ngheàmoâi giôùi giöõa choàng vôùi khaùch, ngheà daïyhoïc ñaõ nhieãm vaøo maùu baø maáy chuïc naêmroài, caùi ngheà chæ chuyeân lo cho moïi ngöôøi coùñöôïc nhieàu chöõ, bieát troïng tình troïng nghóamaø thoâi. Leõ ra ba naêm nöõa baø môùi ñuû tuoåi veàhöu, ñuøng moät caùi Vó laøm vieäc vôùi giaùm ñoácSôû giaùo duïc cho baø veà sôùm ñeå chaêm lo nhaøcöûa vaø tieáp khaùch thay mình. Thaønh ra, veàtröôùc tuoåi vaãn ñuû baûy laêm phaàn traêm löông,keøm theâm saùu laêm trieäu ñoàng phuï caápchaúng coù gì ñaùng laøm baø phaøn naøn. Tuy baøôn choàng nhöng loøng vaãn day döùt noãi buoàn,caùi buoàn cuûa moät nhaø giaùo thaät khoù taû. Daàndaàn noãi buoàn naëng theâm ñeø leân theå xaùc baø,leõ ra phaûi beùo khoûe môùi ñuùng, ñaèng naøy dadeû baø xaïm ñi, thaân hình khoâ heùo, maët luùcnaøo cuõng nhaên nhaên nhoù nhoù. Chaúng bieátVó coù nhaän thaáy ñieàu gì ñang dieãn ra trongtim oùc vôï khoâng, caäu ta cöù tieáp tuïc maõi caùchlaøm aên thoâng qua vôï vôùi khaùch haøng. Moätlaàn baø ræ tai choàng:

- Em khoâng muoán kieåu nhaän tieàn cuûanhöõng ngöôøi chöa quen bieát…

- Sao?- Vieäc giöõa hoï vôùi anh sao khoâng tröïc

tieáp vôùi nhau?- Coâ ngaïi aø? Chaäm quaù ñaáy! Thaûo naøo



boïn treû ngaøy nay coi thöôøng giaùo vieân…Thôøibuoåi vaên minh ñang phaùt maïnh nhö baõo,loaïi ngöôøi chaäm hieåu khoå cuõng ñaùng!

Quen thoùi nhö taâm söï vôùi caùn boä vaø coângnhaân caáp döôùi, caäu ta coù nhöôïc ñieåm haydieãn taû quaù lôøi, khoâng ngôø laàn naøy ñuïng tôùibaø Thöông laø coâ giaùo thuoäc loaïi chuaån möïctrong xaõ hoäi:

- Thaûo naøo - Vó noùi, hai mang tai baïnh ra-laâu nay toâi bieát coâ ñang nghó gì, coâ …chínhcoâ laø vaät caûn toâi! Toát nhaát neân traùnh xa khoûiraùch vieäc!...

Khoâng kìm ñöôïc nöõa baø noå luoân:- Phaûi, toâi laø vaät caûn, neáu khoâng chòu

ñöôïc cöù laøm…roài anh seõ ñöôïc toaïi nguyeän!Khoâng ngôø chæ vaøi lôøi qua laïi hai ngöôøi

daãn ñeán chia ly. Baø Thöông quay veà caênnhaø cuõ giöõa laøng queâ yeâu daáu, nhöõng ngaøynghæ chuû nhaät hoaëc leã teát ba ñöùa con vaãn veàvôùi meï, ñaëc bieät khoâng ñeán khu bieät thöï cuûacha giöõa moät thaønh phoá ñaày tieän nghi phoànhoa. Chuùng thaáy caên nhaø ngoùi ba gian vôùimaûnh vöôøn xinh töôi ñaày hoa traùi nhö baogia ñình nhaø queâ aám cuùng laï, khaùc haún caênbieät thöï naêm taàng roäng theânh thang ít ngöôøiôû ñang chöùa ñaày töû khí laïnh leõo…Taïi saovaäy, coù leõ phaàn naøy daønh cho caùc nhaø ñòalyù, taâm linh phaân tích kyõ caøng hôn.

Tröôùc ngaøy chia ly maáy thaùng Vó ñaõ caëpkeø vôùi tieáp vieân Löõ Hueä ñeïp nhaát ôû khaùchsaïn Höông Cau. Coâ saên soùc caäu ta chaúngkeùm vôï chaêm choàng. Moãi laàn khaùch ôû thaønhphoá Hoà Chí Minh ra, Haø Noäi vaøo Vó giao choHueä xeáp ñaët nôi aên nghæ, vaø bao giôø coâ cuõngchoïn nhöõng baïn gaùi töông xöùng mình tieápñaõi. Chuyeän laáy ngöôøi laøm caàu noái quan heägiöõa giaùm ñoác vôùi khaùch haøng nay ñaõ coùHueä. Hueä treû, keùm Vó möôøi laêm tuoåi, nhöngtröôùc maét vaãn thaáy tình caûm caû hai sayñaém. Ba naêm cuoái ñôøi, Vó töôûng mình coøn

sung söùc, ñuû ñieàu kieän vöôn leân chöùc Toånggiaùm ñoác coâng ty thay chaân oâng Thaûo saépveà höu neân taêng cöôøng “chaïy ñua vuõ trang”,kieám thaät nhieàu tieàn. Nhaân cuoäc hoïp toångkeát coâng taùc thaùng baûy Vó neâu nhieäm vuï caápbaùch: “Laâu nay caùc chi nhaùnh raát thôø ô quytrình vaän haønh traïm bieán aùp trung gian,nhieàu traïm ñaõ quaù taûi roài ñaáy, caùc oâng thaätchaúng khaùc loaïi ngöôøi ñieác khoâng sôï suùng!Toâi baùo tröôùc: giaùm ñoác seõ baát thaàn ñi kieåmtra, traïm naøo vi phaïm ñöøng coù traùch!”

Ngöôøi ta cho Vó noùi vaäy coát raên ñe,khoâng ngôø laàn naøy caäu ta laøm thaät. Trongthaùng taùm Vó ñeán kieåm tra boán traïm ñeàubaét ñöôïc coâng nhaân vi phaïm quy trình.Caäu naøy vaøo phoøng tröïc ca cuûa caùc traïmbaèng caùch baûo thôï laùi döøng xe thaät xa ñeåmình leùn nhö thôøi treû aên troäm döa haáu,töôøng traïm cao theá maø caäu vaãn vöôït ñöôïc.Tieáng Vó leo töôøng gioûi ñöôïc ngöôøi ñôøitruyeàn nhau baèng nhieàu hình thöùc, coù keûmieâu taû caäu hoùa pheùp, cuùi xuoáng moät chuùtroài voã moâng ñaùnh boäp, vuø qua töôøng chaúngkeùm Baät Maõ OÂn. Boïn treû ñang haù hoác moàmchìa nhöõng caùi raêng söùt ra nghe boãng oøaleân…coù ñöùa cöôøi suyùt nöõa thì vôõ buïng…Soácoâng nhaân vi phaïm ñuû chöùng côù goàm: traïmGoø Xöông hai coâng nhaân nguû gaät taïi baøntröïc ca thôøi ñieåm hai giôø ñeâm; traïm Myõ Daïvaø traïm Ñoàng Haûi vi phaïm nhö nhau, ñeâmkhuya ngaïi ra traïm cöù ngoài trong phoøng ghithoâng soá vaän haønh cuûa caùc thieát bò baèngcaùch phòa; ñaëc bieät traïm Caàu Ngang toåchöùc ñaùnh baøi giöõa phoøng tröïc, ngöôøi thuaphaûi uoáng hai ca nöôùc, luùc Vó baét ñöôïc coùñöùa laät ñaät maõi môùi ñöùng daäy noåi, buïngnhö caùi troáng, ñöùa vaõi… caû ra quaàn.

Theo quy ñònh cuûa Vó: nhöõng vi phaïmnaøy naëng laø bò haï moät baäc löông vaø chuyeånleân mieàn nuùi, thaáp hôn moät chuùt phaûi chaáp



nhaän haï moät baäc löông ñoàng thôøi bò caûnhcaùo tröôùc toaøn Sôû. Ngöôøi phaûn ñoái hình thöùckyû luaät quaù naëng naøy laø oâng Thaùi, nhöngñôn thöông ñoäc maõ nhö oâng chaúng giaûiquyeát ñöôïc gì…Coâ Hueä laïi ñöôïc tieáp möôøihai ngöôøi chöa quen bieát, caùc tröôûng chinhaùnh vaø soá coâng nhaân vi phaïm quy trìnhlaàn löôït tìm ñeán coâ. Keát quaû chuyeán ñi: maáytröôûng chi nhaùnh ñöôïc thôû phaøo, hoï chænhaän hình thöùc bò pheâ bình nheï vaø toán möôitrieäu ñoàng giao dòch, coøn soá coâng nhaân vaãnñöôïc ôû gaàn vôï con leõ ra aên möøng môùi phaûi,nhöng ngöôøi naøo maët cuõng khoâ saïm, daøi ra,hoï aân haän tuoåi treû boàng boät thieáu yù thöùc giöõgìn…boãng choác phaûi boû ra vaøi chuïc trieäuñoàng, chaét boùp caû naêm khoâng noåi.

Roát cuoäc tieàn tyû ñoái vôùi Vó chaúng khoù, vaøyù ñoà tieán leân Toång giaùm ñoác coù theå seõ thaønhneáu caäu naøy khoâng vaáp troïng beänh ñaàuthaùng möôøi naêm aáy. Nhöõng ngöôøi ñöôïc Vócaát nhaác khoâng kìm noåi xuùc ñoäng, coù vòthan: “Anh aáy ra ñi quaù sôùm, neáu ôû laïi vaøinaêm nöõa Sôû ta quyeát seõ vöôït qua caùc Sôûbaïn nhieàu laàn. Thaät ñau loøng nhìn anh quaènquaïi treân giöôøng beänh saùu thaùng…Coù laànanh van: Cho tao lieàu thuoác chuoät, nhanhleân! Thöông thì thöông nhöng ai daùm…thaätquaù toäi!”

Sau khi Vó qua ñôøi laém ngöôøi muoán bieátbieät thöï naøy ai ôû, thaät ñôn giaûn: maáy ñöùacon baø Thöông raát hôïp yù meï, hoï chaúng giöõcaên nhaø troáng laïnh laïi laøm gì, vui veû baøngiao toaøn boä cho ñòa phöông. Xaõ hoanngheânh loøng roäng môû cuûa baø, chaúng baolaâu hoï baùn taát, coäng theâm soá tieàn quyeân goùpcuûa nhöõng ngöôøi xa queâ xaây khu traïm xaù vaøtröôøng maàm non. Ñaëc bieät tröôøng maàm nonñöôïc ñaët teân raát hay: Tình Ngöôøi.

Moät ñieàu baát ngôø dieãn ra, Toång giaùm ñoáccoâng ty ñieän löïc quyeát ñònh tröôûng phoøng kyõ

thuaät Hoà Thaùi leân naém quyeàn giaùm ñoác Sôûñieän löïc thay Vó, nhaän quyeát ñònh chöa ñöôïcmoät tuaàn oâng ñoåi môùi caùch ñieàu haønh: uoánnaén tö caùch soá caùn boä phoøng ban vaø caùctröôûng chi nhaùnh beân döôùi laø coâng vieäc haøngñaàu, laäp töùc leänh cho phoøng kyõ thuaät boû ngayloái laäp döï toaùn thieát keá do Vó baøy ñaët tröôùc,phaûi laøm ñuùng khuoân maãu quy phaïm cuûa nhaønöôùc. Vôùi coâng nhaân, oâng coi löïc löôïng naøycöïc kyø quan troïng, toaøn nhöõng ngöôøi chòunhieàu gian khoå nhaát, thaønh tích keá hoaïch Sôûcoù ñaït ñöôïc khoâng ñeàu nhôø hôn nghìn coângnhaân ñang tröïc tieáp saûn xuaát, naéng möa baõoluït ñeán maáy hoï cuõng khoâng rôøi traän ñòa, neânoâng quyeát ñònh cho hoï ñöôïc thi naâng baäc leântôùi baäc baûy, khaùc haún loái ñoäc quyeàn boù khungcuûa Vó raèng coâng nhaân ôû caùc chi nhaùnh ñieänchæ ñöôïc höôûng tôùi baäc saùu laø cuøng. Ñaëc bieätsoá coâng nhaân ñaõ ñeán tuoåi naêm laêm oâng chongay leân baäc baûy, khoâng phaûi thi. Boãng haøngloaït ngöôøi reo leân, hoï ñaùnh giaù oâng thöïc söïhieåu bieát: cuõng moät con ngöôøi ra con ngöôøi!

Ñeán nay nhieàu ngöôøi vaãn coøn nhôù caùingaøy laøm tang cho Vó, ngoaøi ñoàng chí Bí thöñaûng uûy Sôû vaø tröôûng phoøng haønh chínhkhoâng ai muoán ñöùng ra lo lieäu, hoï coá chôøHueä nhöng roài chaúng thaáy coâ ñaâu. May maøbaø Thöông nhaän tin töø oâng Thaùi taân giaùmñoác lieàn keùo ba con vaø daâu reå cuøng baø concoâ baùc ôû queâ, keøm ba chuïc caùn boä coângnhaân Sôû ñieän tieãn ñöa Vó moät chaëng ñöôøngcuoái cuøng, tôùi caùi nôi maø maõi maõi caäu tachaúng bao giôø coøn ñöôïc nhìn thaáy aùnh maëttrôøi, öôùc muoán veà laáy moät laàn cuoái ñeå thaêmcaùi queâ maø baûn thaân caäu laàn ñaàu ñöôïc oøaba tieáng khoùc chaøo cuoäc ñôøi cuõng khoângnoát. Tuy theá vaãn coù ngöôøi coøn möøng chocaäu ta, bôûi töø giôø trôû ñi noù chaúng phaûi ñauñaàu nhöùc oùc veà nhöõng toan tính nhieàu laømchi nöõa… maø sinh beänh. �



Thaùng 11 Taây Nguyeân, vôùi maøu hoadaõ quyø röïc vaøng trong naéng, rungnheï trong gioù, traûi roäng caùc trieàn ñoài,

chaïy daøi theo caùc con loä… laø tín hieäu cuûa tieátgiao muøa. Ñaây laø thôøi ñieåm keát thuùc muøamöa, ñeå baét ñaàu moät muøa khoâ. Ñaây cuõng laøquaõng thôøi gian khôûi ñaàu cuûa muøa leã hoäicuûa Taây Nguyeân, trong ñoù coù Leã aên coámmôùi (Sômaêh sa moùk) cuûa ngöôøi Bahnar ôûphía ñoâng Tröôøng Sôn, tænh Gia Lai.

Töø thaønh phoá Pleiku, xuoâi theo quoác loä19 khoaûng 80 km thì ñeán ñöôøng reõ vaøo xaõTô Tung, queâ höông anh huøng Nuùp. Nôitröôùc kia laø ngaõ ba xaõ Nam, giôø ñaõ laø ngaõ töcuûa con ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn hieän ñaïi.Töø ngaõ ba naøy, ñi veà phía baéc khoaûng 5 km,coång cuûa laøng Leng Tôpung, xaõ Tô Tung,huyeän Kbang ñaõ hieän ra tröôùc maét chuùngtoâi. Ñaây laø nôi dieãn ra leã hoäi aên coám môùi(Sômaêh sa moùk) hoâm ñoù.

Leng Tôpung laø moät coäng ñoàng BahnarRoh, coù 64 hoä, vôùi 385 nhaân khaåu. Laøngnaèm treân moät trieàn ñoài thoai thoaûi. Ngöôøi giaøcuûa laøng cho bieát: Xöa, xaõ Tô Tung chæ coùmoät laøng Leng. Nhöng trong quaù trình phaùttrieån, do daân soá ñoâng daàn leân, ñaát laøm raãykhoâng coøn ñuû, vì vaäy maø ñaõ taùch ra thaønh02 laøng. Laøng môùi mang teân Leng Tôpung

(naèm ôû phía Taây) coøn laøng cuõ laø Leng Doâr(naèm ôû phía Ñoâng).

Ñòa danh Leng Tôpung ñöôïc ngöôøi giaøgiaûi thích: Leng laø teân cuûa ngöôøi ñaàu tieânchoïn ñaát laäp laøng; coøn Tôpung coù nghóa laø“ao”, vì xa xöa, ôû ñaây coù moät ao nöôùc roäng,muoâng thuù thöôøng keùo ñeán uoáng nöôùc moãichieàu veà.

Soáng ôû vuøng cao, nöông raãy laø moät boäphaän khoâng theå thieáu trong vaên hoùa truyeànthoáng cuûa ngöôøi Taây Nguyeân. Tröôùc muøamöa, ñoàng baøo phaûi phaùt doïn raãy nöông.Möa xuoáng, nhöõng haït gioáng ñöôïc gieo seõnaûy maàm… Sau muøa möa keùo daøi saùuthaùng, Taây Nguyeân seõ böôùc vaøo muøa thuhoaïch. Ngaøy nay, thaønh quaû lao ñoäng cuûadaân laøng Leng khoâng chæ laø nhöõng boâng luùaoùng vaøng; nhöõng boâng keâ tróu haït, maø coøncoù caû mía, ngoâ, ñem theâm vò ngoït cho ñôøi.Coäng ñoàng Bahnar ôû ñaây tin raèng, coù ñöôïcnhöõng thaønh quaû aáy, khoâng chæ do trai laøngLeng chaêm chæ, gaùi laøng Leng sieâng laøm;maø coøn bôûi hoï ñöôïc caùc thaàn linh thöôngquyù, cho möa thuaän, gioù hoøa; vaø ñöôïc caûoâng baø toå tieân phuø trôï. Vì vaäy, tröôùc khimang luùa môùi ra aên, hoï phaûi taï ôn caùc Yang,Ataâu baèng moät leã hoäi töng böøng nhaát trongchu kyø canh taùc noâng nghieäp, ñoù laø leã aên

MOÄT NGAØY VÔÙI LEÃ AÊN COÁM MÔÙICUÛA NGÖÔØI BAHNARNGUYEÃN THÒ KIM VAÂN(Hoäi VHNT Gia Lai)



coám môùi.Tröôùc khi laøm Leã aên coám môùi taïi nhaø

roâng, caùc hoä trong laøng ñaõ thöïc hieän nghi leãnaøy taïi gia ñình. Leã aên coám môùi taïi caùc beápñöôïc ngöôøi Bahnar vuøng naøy goïi laø Sômaêhsa mok ñong.

Nhaø roâng cuûa laøng Leng Tôpung ñöôïclaøm ôû giöõa laøng, maët quay veà höôùng baéc.Tuy khoâng coù boä maùi vuùt cao nhö nhaø roângcuûa nhöõng ngöôøi ñoàng toäc ôû baéc caonguyeân Pleiku, nam tænh Kon Tum, nhöngnhaø roâng cuûa ngöôøi Bahnar ôû phía ñoângTröôøng Sôn laïi ñöôïc trang trí khaù ñoäc ñaùo.Töø coång nhìn vaøo, ta thaáy ngay nhöõng ñieâukhaéc goã ñeïp maét. Töø thaân goã, nhöõng baøntay kheùo leùo cuûa ngöôøi Bahnar ñaõ goït ñeõotaïo thaønh söøng traâu, noài ñoàng, con khæ raáttuyeät vôøi...

Beân trong nhaø roâng, giaøn coät röôïu maøngöôøi Bahnar goïi laø chông lông, chia maëtbaèng ngoâi nhaø ra laøm hai phaàn theo chieàudoïc. Ñaây môùi laø taâm ñieåm cuûa caùc trang trítreân goã. Taát caû ñeàu laø nhöõng hình töôïng gaànguõi vôùi cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng nhö: söøngtraâu, quaû baàu, noài ñoàng, hình ngöôøi vaø caùccon vaät... ñöôïc ñeõo goït raát coâng phu.

Saùng sôùm ngaøy toå chöùc leã hoäi, giaø laøngra nhaø roâng ñaùnh 3 hoài troáng. Ñoù laø hieäuleänh ñeå daân laøng ñem heo, gaø, leã vaät ñeánnhaø roâng, giao cho hoäi ñoàng giaø laøng. Nhaänleã vaät xong, caùc giaø laøng môùi giao heo, gaøcho ñaùm trai laøng ñi laøm thòt ñeå daâng leânthaàn linh vaø toå tieân. Leã vaät naêm nay daânlaøng Leng chuaån bò coù: 1 con heo lôùn ñeåcuùng Yang (caùc thaàn linh), 1 con heo lôùn ñeåcuùng Ataâu (ma cuûa oâng baø, toå tieân), cuøng 2con gaø troáng vaø 2 cheù röôïu cuùng (trong ñoù

coù 1 cheù röôïu cuùng ma vaø 1 cheù röôïu cuùngYang). Ngoaøi ra, moãi hoä coøn goùp theâm 1 cheùröôïu nhoû ñeå coäng ñoàng chung vui.

Caûnh chuaån bò cho leã hoäi taïi nhaø roânghieän ra tröôùc maét chuùng toâi thaät naùo nhieät.Trong raát nhieàu hoaït ñoäng ôû ñaây, toâi chuù yùñeán moät soá nhoùm coâng vieäc chính: ÔÛ goùcphía taây, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñöùng tuoåi vaøcaùc giaø laøng cuøng tre nöùa ngoån ngang ñanglaøm caùc giaøn cuùng (chôñang), ñan caùc gioûñöïng coám (chômong)...

Giaø laøng Ñinh Chram tæ mæ laøm laøm moätgiaøn cuùng Ataâu. OÂng caån troïng khaéc töøngvoøng trang trí, taïo caùc tua rua. Chuùng toâiñöôïc bieát, soá caùc voøng khaéc trang trí quanhcoå chôñang phaûi laø soá leû (3, 5, hoaëc 7voøng); caàu thang cho ma leân giaøn cuùng,cuõng phaûi coù soá baäc laø soá leû vaø seõ ñöôïc ñaëtngöôïc theo quan nieäm cuûa ngöôøi Bahnar veàmoät theá giôùi ngöôïc cuûa nhöõng ngöôøi ñaõcheát.

Laàn naøy, do khoâng cuùng traâu, neân daânlaøng khoâng ñöôïc duøng caây neâu chính ñeåcuùng Yang ñaõ coù saün ôû vò trí trang troïngtrong nhaø roâng. Vì vaäy, caùc giaø laøng phaûilaøm moät giaøn cuùng nhoû, cao khoaûng 2.2m,coät ôû meù phía taây cuûa chông lông.

Goùc phía ñoâng nhaø roâng, ñaùm phuï nöõñang taäp trung laøm coám. Sau khi rang luùavöøa chín, caùc chò ñoå vaøo coái giaõ. Trongnhöõng boä trang phuïc truyeàn thoáng, caùc chò,caùc meï vöøa troø chuyeän, vöøa thay nhau giaõ.Nhöõng coái giaõ chaøy tay 3, chaøy tay 5 cuøngvôùi nhöõng baøn tay kheùo leùo saûy, gaèn ñeå ñaåyvoû traáu ra ngoaøi, giöõ laïi nhöõng haït coám... taïoneân moät khoâng khí thaät vui veû.

Trong nhaø roâng, caùc giaø laøng chuaån bò



röôïu cuùng, cheù röôïu cuùng Yang ñöôïc coät taïicaây neâu (phía taây); coøn cheù röôïu cuùng mañöôïc coät ôû phía ñoâng. Ñieàu naøy töôûng nhökhoâng bình thöôøng, nhöng laïi ñuùng trongthöïc teá laøng Leng, khi chuùng toâi bieát, khunhaø moà cuûa laøng naèm ôû phía ñoâng.

Nhöõng thanh nieân khoûe maïnh khieângheo, gaø vaøo trong nhaø roâng ñeå laáy huyeát.Vieäc phaûi laáy huyeát heo, gaø phaûi ñöôïc tieánhaønh taïi ñaây, nhaèm baùo cho thaàn linh bieátveà muïc ñích cuûa leã hoäi, cuøng soá löôïng convaät vaø loaïi vaät hieán sinh.

Sau khi heo, gaø ñöôïc laøm saïch loângbaèng caùch thui treân ngoïn löûa, roài caïo saïch,moå thòt, caùc chaøng trai kheùo leùo laáy ra töø conheo moät ít thòt sau gaùy, thòt hoâng, thòt öùc,gan, phoåi, laù laùch... taát caû ñöôïc keïp vaøo moätcaây le, nöôùng chín, ñaët caïnh giaøn cuùng ñeåmôøi caùc Yang, caùc Ataâu. Rieâng phaàn xöônghaøm cuûa con heo cuùng ma thì ñöôïc treo treângiaøn cuùng ñeå cuùng ma ôû ngoaøi saân; Phaànxöông haøm con heo cuùng Yang ñöôïc treovaøo caây neâu cuùng Yang trong nhaø roâng.Caùch laáy thòt cuùng cuûa ngöôøi Bahnar laøngLeng cuõng coù phaàn khaùc so vôùi caùch laáy thòtcuùng cuûa ngöôøi Jrai. ÔÛ ñaây, chuùng toâi khoângthaáy ñoàng baøo laáy vai heo (ñoù laø ¼ phíatröôùc con heo, ñeå caû ñuøi vaø chaân) – ñaây laømoät trong nhöõng thöù khoâng theå thieáu khi laáythòt cuùng cuûa ngöôøi Jrai laùng gieàng.

Khoaûng l0 giôø tröa, leã cuùng chính thöùcñöôïc baét ñaàu baèng vieäc cuùng ma ôû trongsaân, saùt phía ñoâng coång vaøo khu vöïc nhaøroâng. Coù 5 ngöôøi tham gia cuùng teá. Trongñoù coù 3 giaø laøng vaø 2 thanh nieân. Ñaây laønhöõng chaøng trai ñöôïc löïa choïn trong ñaùmtrai laøng ñeå keá tuïc vieäc cuùng teá veà sau.

Sau khi chuaån bò ñaày ñuû caùc leã vaät ñeåcuùng ma (Ataâu), thaép neán saùp ong; caû 05thaày cuùng xeáp thaønh haøng ngang, moãi ngöôøicaàm trong tay moät ít thòt ñaõ nöôùng, xeù nhoû,höôùng ra phía coång, vöøa neùm thòt ra xa, vöøakhaán môøi caùc ma (Ataâu) ñeán cuøng aên, uoáng,höôûng leã vaät. Lôøi cuùng goàm 2 khoå. Khoå thöùnhaát, baùo vôùi ma veà soá leã vaät; khoå thöù hai:neâu nguyeän voïng cuûa daân laøng. Ñieàu ñaëcbieät laø, trong lôøi khaán ma, ôû caû 2 khoå, daânlaøng ñeàu mong “caùc ma ñöøng coù thöông nhôùchuùng toâi nheù”, nhö coù yù noùi, chuùng toâi ñaõcho ma aên roài, haõy ñi ñi, ñöøng veà ñoøi chuùngtoâi nöõa nheù.

Cuùng Ataâu xong, nhöõng ngöôøi cuùngkhoâng uoáng röôïu, khoâng aên thòt taïi giaøncuùng nhö thöôøng thaáy. Hoï giaûi thích, vì ñaâylaø cuùng ma, phaûi ñeå cho caùc ma aên uoáng.

Sau khi cuùng ma ôû saân, caùc giaø laøngchuaån bò cho vieäc cuùng Yang ôû trong nhaøroâng. Hoï ñaët leân chôñang caùc loaïi thòt laáy töøsoá thòt ñaõ ñöôïc choïn nöôùng; thaép neán saùpong. Trong leã cuùng naøy, ngöôøi ta khoângñöôïc queân vieäc daâng leân thaàn linh moùn coámmôùi thôm löøng. Moät ngöôøi trong nhoùm laáytieát heo, tieát gaø töôi boâi vaøo caùc sôïi tua ruacuûa chôñang nhaèm cho caùc thaàn theâm söùcmaïnh. Chuaån bò xong, 5 giaø laøng thaønh kínhñöùng thaønh haøng ngang tröôùc caây neâu, maëthöôùng vaøo giaøn cuùng, löng quay ra cöûa.Ngöôøi saép leã vaät leân giaøn cuùng laáy ôû moãimieáng thòt moät ít caàm treân tay. Boán ngöôøicoøn laïi chæ laøm ñoäng taùc giô tay leân tröôùcmaët. Sau tieáng huù cuûa ngöôøi chuû leã, taát caûñoàng thanh khaán. Lôøi khaán goàm 5 khoå,höôùng ñeán 5 ñoái töôïng khaùc nhau, ñoù laø:Thaàn oâng, thaàn baø; thaàn toát ñeïp; thaàn nuùi –



thaàn soâng; thaàn luùa; thaàn döôùi ñaát (goàmthaàn giun deá, thaàn ñaát traéng, ñaát ñen...).

Trong khi caùc giaø laøng cuùng, ñoäi coàngchieâng vaø soang (muùa) coù ñeán naêm saùuchuïc ngöôøi, vöøa ñaùnh baøi chieâng möøng luùamôùi, vöøa di chuyeån ngöôïc chieàu kim ñoànghoà quanh giaøn cuùng (chông lông) trong nhaøroâng.

Khaán xong, caùc giaø laøng tham gia cuùngvöøa neùm soá thòt caàm treân tay xuoáng saøn ñeåmôøi thaàn linh. Sau ñoù, hoï ñi sang phía gheøröôïu cuùng ma, laàn löôït uoáng röôïu, aên nhöõngleã vaät ñaõ daâng leân oâng baø toå tieân. Roài laïiquay veà gheø röôïu cuùng Yang ñeå uoáng röôïu,aên coám, aên thòt.

Luùc naøy môùi ñeán löôït daân laøng cuøng aên,uoáng, nhaûy muùa ñeå möøng keát thuùc moät muøagieo troàng. Nhöõng baø chuû nhaø hieáu khaùchngoài beân gheø röôïu cuûa nhaø mình mang ñeánnhaø roâng, ñaõ ñöôïc coät thaønh haøng doïcchông lông, tha thieát môøi khaùch. Ñoái vôùingöôøi Bahnar, moät daân toäc coøn ñeà cao söïcoâng baèng thì vieäc khaùch ñeán vôùi leã hoäi,nhaát ñònh phaûi neám heát moät löôït caùc cheùröôïu ñaõ coät môùi laøm moïi ngöôøi haøi loøng.

Laø nghi leã quan troïng nhaát trong moät chukyø canh taùc noâng nghieäp, Leã hoäi aên coámmôùi ñöôïc toå chöùc vaøo ñaàu muøa thu hoaïchluùa raãy vöøa theå hieän taám loøng thaønh kínhcuûa daân laøng ñoái vôùi caùc thaàn linh trong tínngöôõng vaïn vaät höõu linh, ñoàng thôøi cuõng laøthôøi ñieåm ñeå nhöõng thaønh vieân trong coängñoàng ñöôïc nghæ ngôi, vui chôi, theå hieän tìnhñoaøn keát, gaén boù.

Ñeâm ñaõ xuoáng, beân ñoáng löûa hoàng, tieángcoàng chieâng coøn vang maõi. Nhöõng ñieäusoang luùc meàm maïi uyeån chuyeån, luùc maïnh

meõ vui töôi töôûng chöøng khoâng theå döùt.Nhöõng cheù röôïu ñöôïc laøm töø haït luùa, haït keâ,cuøng nhöõng saûn vaät cuûa laøng queâ nhö tieáptheâm löûa cho cuoäc vui döï baùo seõ keùo daøimaõi ñeán taän khuya. �

NGUYEÃN BÌNH AN(Hoäi VHNT Quaûng Bình)

Ñoàng ñoäiTruøng vaây…giaëc thuø boá giaùplaån quaát nhöõng boùng matrieàn mieân ñoùibaát chôït gaëp nhauaán vaøo nhau mieáng saén luøi nguoäi laïnhnoùng tình ñoàng ñoäi

Trong côn soát röønggöông maët voâ hoànthaûng thoát tìm nhauphía aàm aøo ñaïn bomlaëng trong chôùp löûalaät töøng thaènggoïi teânñoàng ñoäilaëng caâmba thöôùc ñaátvaãn sôø thaáy nhauñoàng ñoäi

Sau ngaøy chieán thaéngba loâ côm vaéttìm nhau…



Thieân Caàm nghóa laø “trôøi giam” hay“ñaøn trôøi”… ñoù chæ theo caùch suy luaänkhaùc nhau, nhöng ñaõ tôùi ñaây, Thieân

Caàm luoân gôïi ñeán cho ta caùi caûm giaùc mangmang nhôù veà moät thuûa ñaát nöôùc loaïn li.Nhaát laø chieàu chieàu, khi hoaøng hoân baét ñaàuruïng xuoáng phía bieån khôi, ngoïn nuùi CaàmSôn caøng töïa hoà nhö moät con chieán maõkhoång loà bò truùng thöông, ruû bôøm naèm phuûphuïc beân meùp soùng. Coù ai hay raèng, ñaõhôn 6 theá kyû ñi qua roài maø con chieán maõ aáyvaãn thuûy chung naèm ñoù ngoùng ñôïi chuûtöôùng cuûa mình trôû veà, ñeå roài hoùa thaønhngoïn nuùi moà coâi.

Nuùi Caàm Sôn linh thieâng luoân huùt hoàn dukhaùch thaäp phöông chính laø ñieåm nhaán cuûaKhu du lòch nghó döôõng Thieân Caàm. Treânñænh nuùi coøn ñoù bao daáu tích cuûa chuøachieàn, ñeàn, mieáu vaø hang ñoäng … taát caûnhöõng daáu tích naøy döôøng nhö ñeàu lieânquan ñeán moät giai ñoaïn ñöôïc coi laø bi ainhaát cuûa lòch söû daân toäc cuøng vôùi caûnhtöôïng Hoà Quyù Ly thaát traän bò löu ñaøy sangphöông Baéc, ñaønh ngaäm nguøi soá phaän maøñoaùi troâng soâng, nuùi ñieâu taøn!

Chuyeän keå raèng, sau khi soaùn ngoâi nhaø

Traàn, Hoà Quyù Ly ra nhieàu ñaïo luaät heát söùchaø khaéc khieán cho baøn daân thieân haï muoânnôi ta oaùn! Lôïi duïng ñieåm yeáu ñoù, giaëc Minhñem quaân sang ñaùnh chieám nöôùc ta. Theágiaëc Minh maïnh, chuùng ñaùnh tôùi ñaâu quaânnhaø Hoà bò thua to tôùi ñoù. Trong moät traänchieán sinh töû töôùng só nhaø Hoà bò toån thaát quaùlôùn. Cuoái cuøng cha con Hoà Quyù Ly vaø HoàHaùn Thöông phaûi daãn ñaùm taøn quaân chaïytroán vaøo xöù ñaèng trong theo ñöôøng bieån,hoøng cuûng coá löïc löôïng laäp caên cöù choánggiaëc laâu daøi.

Tôùi cöûa Kyø La, töùc vuøng Caåm Xuyeân vaøKyø Anh ngaøy nay, quan quaân nhaø Hoà gaëpphaûi moät ngoïn nuùi söøng söõng nhoâ ra bieånchaén laïi. Trong luùc voâ voïng boãng xuaát hieänmoät tieáng noå chuyeån ñaát, chuyeån trôøi phaùtra töø chính ngoïn nuùi aáy. Giöûa khoùi buïi mòtmuøng, thaáy moät veát nöùt döôùi chaân nuùi hieänra vöøa ñuû cho ngöôøi ngöïa chui loït, Hoà QuyùLy laäp töùc baùi voïng hoàn thieâng soâng nuùi, roàinhanh choùng daãn ñaùm taøn binh vaøo hanglaùnh naïn. Laï thay, khi taát caû quan quaân nhaøHoà vöøa chui qua thì cöûa hang töø töø kheùp laïi.

Khoâng baét soáng ñöôïc cha con hoï Hoà,töôùng giaëc töùc giaän cho phoùng hoûa ñoát chaùy

ÑAU ÑAÙU THIEÂN CAÀM(Buùt kyù)

NGUYEÃN NGOÏC VÖÔÏNG(Hoäi VHNT Haø Tónh)



caû ngoïn nuùi hoøng thieâu soáng taát caû. Vaäynhöng, giöõa luùc khoùi löûa ñang chaùy nguùt trôøithì gioâng baõo boãng noåi leân, saám seùt ñuøngñuøng, möa nhö caû moät ñaïi döông nöôùc cuûatrôøi truùt xuoáng, trong khoaûnh khaéc caû ngoïnnuùi löûa nghi nguùt ñöôïc daäp taét.

Khi trôøi quang, maây taïnh, Hoà Quyù Lygiaät mình thaáy ñöùc Quaùn Theá AÂm Boà Taùthieän veà ñöùng treân moät phieán ñaù maøu röïc rôõsaéc haøo quang, tay caàm loï nöôùc Cam Loàröôùi leân vöông mieän nhaø vua baûo raèng, ñaátnöôùc ñaõ meät moûi binh ñao, daãu anh huøng,nhaø ngöôi cuõng khoâng giaûi thoaùt ñöôïc noãiñau cheát choùc cuûa thaàn daân. Nhö thaáu ñöôïcyù trôøi, Hoà Quyù Ly ngöûa maët quay veà töùphöông roài than leân raèng, vaän cuûa nhaø Hoà töøñaây coi nhö ñaõ keát thuùc. Thaät kyø laï, nhaø vuavöøa baùi voïng xong thì cöûa hang boång ñöôïcmôû toang ra, moät luoàng gioù laïnh buoát thòt datöø phía bieån uøa vaøo. Hoà Quyù Ly bình thaûnböôùc ra khoûi cöûa hang dô tay cho giaëc cuømlaïi, chòu thaân löu ñaøy.

Ñeå töôûng nhôù nhaø vua, ngöôøi daân ñòaphöông ñaõ cho xaây ñeàn thôø Hoà Quyù Ly, vaøxaây ngoâi chuøa Caàm Sôn treân ngoïn nuùi ñeåmuoân daân thieân haï ñôøi ñôøi caàu sieâu cho linhhoàn cuûa nhaø vua cuøng vong linh cuûa caùctöôùng syõ nhaø Hoà sieâu thoaùt veà coõi Nieát Baøn.

Ngaøy nay, ñöùng treân laø ngoïn Caàm Sônphoùng taàm maét ra cöûa bieån Thieân Caàm,chuùng ta deã daøng nhìn thaáy hoøn EÙn, hoønBôùc, hoøn ñaûo Caù… nhö nhöõng hoøn ngoïckhoång loà laáp laùnh giöõa meânh mang bieån,trôøi! Ngoaøi veõ ñeïp meâ hoaëc, quaàn ñaûo naøy

coøn coù taùc duïng nhö nhöõng chieác bìnhphong che chaén gioù baõo, neân duø ngoaøi bieånkhôi gioâng toá lôùn tôùi ñaâu thì baõi bieån ThieânCaàm vaãn bình yeân soùng laëng.

Baõi bieån Thieân Caàm vaïch neân moät ñöôøngcong tuyeät myõ giöõa saéc nöôùc maây trôøi vôùibaõi caùt mòn nhö laøn da tieân nöõ traûi daøi töøchaân nuùi Caàm Sôn ñeán taän cöûa Nhöôïng,nöôùc bieån vöøa ñoä maën vaø trong vaét nhö phaleâ. Töø baõi taém, du khaùch coù theå leân thuyeànroàng ra ngoaøi khôi haøng chuïc haûi lyù thamquan heát ñaûo naøy sang ñaûo khaùc vaø ñöôïcneám ñuû caùc moùn ñaëc saûn ôû ñoù nhö soø ñaù,oác môõ, gheï vaøng, möïc oáng…

Thieân Caàm töøng ñöôïc ngöôøi Phaùp khaùmphaù vaø khai thaùc töø nhöõng naêm cuoái theá kyûmöôøi chín. Traûi qua bao bieán ñoåi cuûa cuûathôøi gian, Thieân Caàm töôûng chöøng nhö bòlaõng queân. Maõi cho ñeán cuoái theá kyû haimöôi, Thieân Caàm môùi baét ñaàu ñöôïc chuù yùñeán, vaø cho tôùi naêm 2009 Uyû ban nhaân daântænh Haø Tónh môùi baét ñaàu chính thöùc pheâduyeät Quy hoaïch Khu Du lòch nghæ döôõngThieân Caàm vôùi dieän tích toång theå: 1.557 heùcta, döï ñònh xaây döïng nôi naøy trôû thaønh moät“khu coâng nghieäp khoâng oáng khoùi” lôùn nhaátôû Haø Tónh trong töông lai.

Ñeå thu huùt ñaàu tö, Haø Tónh ñaõ “raûi thaûmñoû” chaøo ñoùn baèng nhieàu cô cheá chính saùchtoû ra thoâng thoaùng. Ñieån hình laø ngaøy 18thaùng 11 naêm 2010 UÛy ban nhaân daân tænhñaõ caáp giaáy pheùp chöùng nhaän ñaàu tö chocoâng ty Coå phaàn ñaàu tö phaùt trieån ThieânCaàm, ñaàu tö vaøo Döï aùn Khu du lòch sinh



thaùi Baéc Thieân Caàm vôùi quy moâ gaàn 270heùc ta vaø toång kinh phí leân tôùi gaàn 2.000 tyûñoàng. Muïc tieâu cuûa döï aùn laø quy hoaïch, xaâydöïng vuøng Baéc Thieân Caàm thaønh khu dulòch ñaït chuaån quoác gia, phuø hôïp vôùi ñònhhöôùng phaùt trieån cuûa ngaønh Du lòch VieätNam, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûaHaø Tónh; Taïo ra caùc hình thöùc dòch vuï dulòch ña daïng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu du lòch,nghæ döôõng cuûa du khaùch; Naâng cao nguoànthu ngaân saùch, ñoàng thôøi giaûi quyeát vieäc laømvaø caûi thieän thu nhaäp cho ngöôøi daân…

Döï kieán, ñeán naêm 2017, sau baûy naêmtrieån khai caùc coâng trình seõ ñi vaøo hoaïtñoäng. Theá nhöng, ñeán nay ñaõ hôn ba naêmdöï aùn vaãn chæ môùi “naèm treân giaáy”. Chöabieát tính khaû thi ñeán ñaâu? Nhöng heä luïynhaõn tieàn ñaõ roõ. Cuï theå laø coù 147 hoä daântrong vuøng aûnh höôûng döï aùn ñang laâm vaøocaûnh “tieán thoaùi löôõng nan”, bôûi caùc ñieàukieän sinh hoaït thieát yeáu nhaát nhö: Ñieän,nöôùc, giao thoâng, coâng trình nhaø ôû cuûa daânbò hö hoûng xuoáng caáp traàm troïng. Ngöôïc laïi,trong luùc ñoù theo cam keát giöõa nhaø ñaàu tövaø chính quyeàn ñòa phöông khoâng cho aiñöôïc pheùp söûa chöõa, naâng caáp hoaëc laømmôùi; Con caùi döïng vôï, gaû choàng cuõng khoângñöôïc taùch hoä, khoâng ñöôïc laøm nhaø ôû rieângvaø khoâng ñöôïc phaùt trieån caùc moâ hình kinhteá laøm aên sinh soáng treân vuøng ñaát quyhoaïch.

Ngoaøi döï aùn Döï aùn Khu du lòch sinh thaùiBaéc Thieân Caàm, tröôùc ñoù Haø Tónh coøn caápgiaáy pheùp cho pheùp moät Coâng ty khaùc xaây

döïng khaùch saïn mang teân Soâng La ngaytreân moät khu baõi taém ñeïp nhaát vuøng. Khicaáp ñaát cho xaây döïng coâng trình naøy, khoângnhöõng ngöôøi daân maø coøn coù nhieàu chuyeângia ngaønh du lòch ñaõ phaûn ñoái maïnh meõ,vaäy nhöng chính quyeàn ñòa phöông vaãn boûngoaøi tai. Khaùch saïn Soâng La moïc leân voâhình trung chia caét tuyeán ven bieån töø daõyCaàm Sôn, huyeän Caåm Xuyeân vaøo daõy nuùiBaèng Sôn, huyeän Kyø Anh, che khuaát taàmnhìn cuûa baõi taém Thieân Caàm vaø phaù huûyhoaøn toaøn quaàn theå du lòch.

Neáu ai ñoù ví Thieân Caàm nhö moät tieân nöõgiaùng traàn thì khaùch saïn Soâng La chaúngkhaùc naøo moät khoái ung nhoït moïc leân treân côtheå duyeân daùng cuûa tieân nöõ aáy. Thaät ñaùngbuoàn! Keå töø ngaøy coâng trình naøy ñöôïc xaâydöïng, nieàm tin veà moät töông lai raïng rôõ ôûThieân Caàm ngaøy caøng bò ñaùnh maát trongloøng ngöôøi daân ôû ñaây vaø vôùi taát caû nhöõng aitaâm huyeát vôùi Thieân Caàm.

Ñaëc bieät, trong ñieàu kieän vì khoâng phaùthuy ñöôïc tieàm naêng lôïi theá cuûa khu du lòchvì caùch nhìn thieån caän cuûa moät soá ngöôøi coùchöùc traùch neân löôïng khaùch ñeán vôùi ThieânCaàm ngaøy caøng giaûm. Ñoù cuõng laø moättrong nhöõng lyù do daãn ñeán vieäc caùc dòchvuï nhaø haøng ôû ñaây ñöa ra moät quy öôùc“ngaàm” vôùi nhau laø “maøi dao chín thaùngchaët cheùm chín möôi ngaøy”. Coù nghóa laø ôûThieân Caàm chæ coù chín möôi ngaøy muøa heømôùi coù khaùch du lòch, neân hoï phaûi tranhthuû moùc tuùi cuûa khaùch baèng caùch ñoäi giaùleâân thaät cao ñeå buø laïi nhöõng thieáu huït cuûa



muøa khaùc, caøng laøm cho hình aûnh cuûaThieân Caàm xaáu ñi trong con maét du khaùch.

OÂng Nguyeãn Vaên Hoa ( 62 tuoåi) queâ ôûxaõ Caåm Nhöôïng laøm ngheà laùi thuyeàn dulòch phuïc vuï khaùch du lòch tham quan toû raheát söùc buoàn chaùn taâm söï raèng: Tröôùc ñaâykhaùch khöùa luùc naøo cuõng ñoâng, nhöng docaùch phuïc vuï theo kieåu “chaët cheùm” cuûacaùc nhaø haøng dòch vuï aên uoáng nghæ ngôiñaõ taùc ñoäng ñeán taâm lyù cuûa hoï, neân haàuheát khaùch chæ ñeán ñaây taém xong roài ra veàchöù khoâng maën maø dì ñi du thuyeàn thamquan ngoaøi ñaûo nöõa. OÂng Hoa töøng laømngheà ngö phuû ñaùnh baét ôû cöûa Nhöôïng, khiphong traøo du lòch ôû Thieân Caàm baét ñaàuphaùt trieån, oâng ñaõ baùn ñi toaøn boä löôùithuyeàn ngö cuï, ñaàu tö ñoùng môùi thuyeàn dulòch vôùi hy voïng oån ñònh vieäc laøm, taêngnguoàn thu nhaäp, nhöng nieàm öôùc mô ñoùñang baét ñaàu tieâu tan.

Nhôù laïi thôøi kyø Hoäi Vaên hoïc ngheä thuaätHaø Tónh môû traïi saùng taùc ñaàu tieân ôû ThieânCaàm vaøo naêm 1996. Thôøi aáy, ôû ñaây chæ laùcñaùc moät vaøi dòch vuï nhaø haøng, anh chò emvaên ngheä syõ gaàn hai möôi Hoäi vieân ñöôïcnghæ taïi nhaø nghæ Coâng Ñoaøn vaãn thöôøngngaøy ra baõi bieån daïo chôi, uoáng röôïu vaøñoïc thô raát vui. Vaãn coù ngöôøi thaéc maéc laøtaïi sao traïi saùng taùc môû taïi khu du lòchbieån maø khoâng môû vaøo muøa heø, laïi môûvaøo muøa möa baõo. Cuõng phaûi thoâng caûmcho khoù khaên cuûa Hoäi vaên ngheä thôøi ñoù,bôûi neáu môû traïi saùng taùc vaøo muøa heø thìtoán keùm nhieàu. Nhöng cuõng nhôø ñoù maø

chuùng toâi môùi bieát ñöôïc veû ñeïp hoang sôcuûa Thieân Caàm, moät veû ñeïp thuaàn khieátraát ñaùng yeâu chöù khoâng phaûi böøa baõi nhöbaây giôø.

Hình aûnh ñoù, baây giôø döôøng nhö ñaõ bòñaùnh caép, neân moãi khi trôû laïi ñaây toâi caøngkhoâng theå daáu ñöôïc söï xuùc ñoäng nhôùthöông anh baïn thô Haûi Haø töøng ngoàiuoáng röôïu, ñoïc thô döôùi raëng phi lao öôùtñaàm söông muoái tröôùc cöûa bieån ThieânCaàm töø traïi saùng taùc ngaøy aáy baèng caû ganruoät cuûa mình daønh cho Thieân Caàm. Nayanh Haûi Haø ñaõ trôû thaønh ngöôøi thieân coå,maø Thieân Caàm thì ñaõ ñoåi thay moät caùchquaù baát hôïp lyù.

Thieân Caàm nhö moät kieät taùc cuûa thieânnhieân gaén vôùi bao tryeàn thuyeát meâ ñaém loøngngöôøi ñang bò nhöõng tính toaùn haïn cheá cöùbaøo moøn daàn taøi saûn voâ giaù aáy. Vaäy neân,muoán phaùt huy ñöôïc tieàm naêng cuûa noù,tröôùc heát caàn phaûi tuaân thuû caûnh quan thieânnhieân, phaûi quan taâm ñeán vaán ñeà moâitröôøng vaø cô sôû haï taàng thieát yeáu. Nhìn xatroâng roäng hôn, thì töø Thieân Caàm coù theåphaùt trieån tua du lòch troïn goùi ñeán vôùi moä ñaïitöôùng Voõ Nguyeân Giaùp, Ngaõ Ba Ñoàng Loäc,Khu di tích ñaïi thi haøo Nguyeãn Du, nhaø thôøTraàn Phuù vaø khu du lòch sinh thaùi Keû Goã,Boäc Nguyeân…

Tröôùc cöûa bieån Thieân Caàm giöõa moätngaøy bieån ñoäng, möa bay traéng trôøi, töøngñôït soùng vu vô doäi veà döôùi chaân ngoïn CaàmSôn nghe nhö tieáng ñaøn trôøi voïng leân baocung baäc xa xoùt, maø theâm buoát loøng! �



Vôùi Ñaø Laït - Laâm Ñoàng, ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp cuõng ñaõ nhieàu laàn ñeánthaêm, laøm vieäc vaø ñeå laïi nhieàu aán

töôïng vôùi vuøng ñaát cao nguyeân naøy.Ngaøy 16 thaùng 4 naêm 1946 laø laàn ñaàu

tieân oâng Voõ Nguyeân Giaùp ñeán Ñaø Laït vôùicöông vò laø Phoù tröôûng ñoaøn, oâng NguyeãnTöôøng Tam, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao laømtröôûng ñoaøn trong Chính phuû Lieân hieäp döïhoäi nghò ñaøm phaùn vôùi Phaùp taïi Ñaø Laït.Ñoaøn ñi treân chieác maùy bay Ña-koâ-ta ñeánPaéc Xeá ñeå laáy theâm xaêng bay tieáp.Nhöng maùy bay truïc traëc. Ngaøy hoâm sau,caû ñoaøn môùi ñeán ñöôïc Ñaø Laït vaø ôû Khaùchsaïn Lang Bian nhìn ra hoà Lôùn (nay laø HoàXuaân Höông).

Sau Hoäi nghò Ñaø Laït, oâng Voõ NguyeânGiaùp ñaõ keå laïi trong cuoán saùch Nhöõngchaëng ñöôøng lòch söû, coù ñoaïn: Qua cuoäcñaøm phaùn naøy, caøng thaám thía moät ñieàu:Trong ñaáu tranh chính nghóa ñoøi ñoäc laäp töïdo cho ñaát nöôùc, ngoaïi giao nhaát thieát phaûidöïa treân löïc löôïng cuûa nhaân daân. Moãingöôøi daân Vieät Nam caàn phaûi coù ñaày ñuûnghò löïc vaø quyeát taâm boài boå thöïc löïc cuûamình. Daân toäc ta phaûi maïnh. Ñaát nöôùc taphaûi maïnh. Coâng vieäc ngoaïi giao phaûi baétñaàu töø ñoù. Laïi nhôù lôøi Baùc noùi hoâm naøo:“Thöïc löïc nhö caùi chieâng, ngoaïi giao nhö

caùi tieáng, chieâng coù to, tieáng môùi lôùn…Vôùi Hoïc vieän Luïc Quaân thì ngay töø

Khoùa I Lôùp huaán luyeän boå tuùc quaân söïngaøy 7 thaùng 7 naêm 1946, khai giaûng taïiToâng (Sôn Taây), oâng Voõ Nguyeân Giaùp, Bíthö Trung öông Quaân uûy, Chuû tòch Quaânuûy hoäi ñaõ ñeán thaêm vaø noùi chuyeän. Saunaêm 1975, Hoïc vieän Luïc Quaân chuyeån leânÑaø Laït. Ngaøy 4 thaùng 8 naêm 1977, oâng VoõNguyeân Giaùp – ñaïi töôùng, UÛy vieân BoäChính trò, Phoù Thuû töôùng Chính phuû ñaõñeán thaêm vaø noùi chuyeän vôùi caùn boä, giaûngvieân hoïc vieän; thaêm Xí nghieäp in Cuïc baûnñoà Ñaø Laït; thaêm Tröôøng Trung hoïc phoåthoâng Buøi Thò Xuaân, Ñaø Laït …

Cuõng vaøo naêm 1977, Ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp ñaõ vaøo thaêm vuøng kinh teámôùi Haø Noäi taïi Laâm Ñoàng. Ñaây laø moät vuøngñaát ñaëc bieät trong giai ñoaïn luùc baáy giôø.Taám aûnh tö lieäu Ñaïi töôùng Voõ NguyeânGiaùp ñöùng tröôùc baûn ñoà quy hoaïch vuøngkinh teá môùi Haø Noäi ñaõ laøm cho moät nhaøbaùo nöôùc ngoaøi phaûi kinh ngaïc, thoát leân“Napoleùon Vieät Nam ñaõ ñeán ñaây roài aø!”.Napoleùon Vieät Nam chaéc chaén phaûi khaùcvôùi Napoleùon nöôùc Phaùp. Böùc aûnh Ñaïitöôùng Voõ Nguyeân Giaùp chuïp kyû nieäm vôùicaùn boä, nhaân daân khu Ba Ñình, thò traánNam Ban vuøng kinh teá môùi Haø Noäi taïi Laâm

TÖÔÙNG GIAÙP RA ÑIKHOAÛNG TRÔØI TROÁNG VAÉNGTRAÀN NGOÏC TRAÙC(Hoäi VHNT Laâm Ñoàng)



Ñoàng treân tay laø nhöõng “boâng hoa” - nhöõngquaû ngoâ vaøng Taây Nguyeân ñaàu muøa vöøathu haùi. Thaät caûm ñoäng voâ cuøng…laø moät vòtöôùng cuûa nhaân daân vó ñaïi, ñaïi töôùng ñaõ ñeålaïi nhöõng coät moác lòch söû ñaëc bieät. Ñoù laøchieán thaéng Ñieän Bieân Phuû 1954, giaûiphoùng Thuû ñoâ, Ñieän Bieân Phuû treân khoâng,laø meänh leänh noåi tieáng trong nhöõng ngaøyMuøa xuaân 1975 lòch söû: “ Thaàn toác, thaàntoác hôn nöõa; taùo baïo, taùo baïo hôn nöõa;tranh thuû töøng phuùt, töøng giôø; xoác tôùi maëttraän; giaûi phoùng mieàn Nam; quyeát chieán vaøtoaøn thaéng!” Meänh leänh ñoù laø lôøi hieäu trieäumaïnh meõ thuùc giuïc moïi ngöôøi xoác tôùi chieánñaáu vaø chieán thaéng.

Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp laø vò töôùngvaên voõ toaøn taøi cuûa Quaân ñoäi Nhaân daânVieät Nam, ñöôïc nhaân daân kính troïng, theágiôùi khaâm phuïc veà ñöùc ñoä, taøi naêng cuõngnhö söï gaàn guõi, bình dò trong cuoäc soángthöôøng ngaøy.

Daãu bieát ñôøi ngöôøi laø höõu haïn, nhöngkhi nghe tin Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùpqua ñôøi vaøo luùc 18 giôø 9 phuùt taïi Beänh vieänQuaân y 108 - nôi oâng naèm ñieàu trò 4 naêmnay - toâi vaãn khoâng heát baøng hoaøng. Trongnhöõng ngaøy qua treân caùc phöông tieänthoâng tin ñaïi chuùng moïi ngöôøi ñöôïc chöùngkieán haøng trieäu trieäu con ngöôøi Vieät Namnoái daøi töø thuû ñoâ Haø Noäi ra ñeán saân bayNoäi Baøi, töø saân bay Ñoàng Hôùi ñeán VuõngChuøa – Ñaûo Yeán ( Quaûng Bình) ñeå ñöôïcnhìn oâng laàn cuoái cuøng.

Toâi nhôù maõi moät ngaøy ñaàu xuaân 2001,trong moät chuyeán ñi laøm phim taøi lieäu veàñaïi taù Leâ Kích – moät ngöôøi lính maø Ñaïitöôùng Voõ Nguyeân Giaùp heát söùc yeâu quyù -chuùng toâi ñöôïc gaëp ñaïi töôùng vaø phu nhaântaïi Nhaø khaùch T.78 ôû thaønh phoá Hoà Chí

Minh. Ñoù laø nhöõng kyû nieäm maø coù leõ suoátñôøi chuùng toâi khoâng theå naøo queân.

Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa nhaø baùo, nhaø thôTraàn Theá Tuyeån, luùc ñoù laø Tröôûng Chinhaùnh Baùo Quaân ñoäi Nhaân daân taïi thaønhphoá Hoà Chí Minh , vaø qua thieáu töôùng MinhLong, ñaïi taù Hoaøng Minh Phöông – nguyeânthö kyù rieâng cuûa Ñaïi töôùng - chuùng toâi ñaõcoù ñöôïc cuoäc heïn vôùi oâng. Khi chuùng toâiñeán cuõng laø luùc ñoaøn caùn boä Hoäi CöïuChieán binh thaønh phoá Hoà Chí Minh vaøothaêm vaø chuùc thoï Ñaïi töôùng.

Khoaûng vaøi phuùt sau, Ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp vaø phu nhaân - baø Ñaëng ThòBích Haø - töø treân laàu ñi xuoáng. Moïi ngöôøiraát xuùc ñoäng khi ñöôïc Ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp chaäm raõi baét tay töøng ngöôøivôùi aùnh nhìn voâ cuøng thaân thieát, yeâuthöông. Ñaïi dieän Hoäi Cöïu Chieán binhThaønh phoá Hoà Chí Minh taëng töôùng Giaùplaüng hoa vôùi lôøi chuùc möøng ñaïi thoï. Ñaïitöôùng noùi vui : «Toâi xin chaáp haønh». Roàimôøi moïi ngöôøi cuøng voã tay.

Cuoäc gaëp maët hoâm ñoù, Ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp coøn daønh nhieàu thôøi gian choÑaïi taù Leâ Kích vaø ñoaøn laøm phim chuùng toâi.Ñaïi töôùng thaêm hoûi aân caàn, gaàn guõi nhöngöôøi oâng, ngöôøi cha daønh cho con chaùutrong gia ñình.

Chuùng toâi chæ mong ñaïi töôùng daønh choít phuùt nhaän xeùt veà Ñaïi taù Leâ Kích – nhaânvaät maø chuùng toâi ñang thöïc hieän trong boäphim cuûa mình. Nhöng chuùng toâi thaät söïxuùc ñoäng khi oâng daønh cho moät thôøi giankhaù daøi ñeå taâm söï.

Khoâng chôø ñôïi laâu, ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp noùi ngay: «Toâi raát nhôù LeâKích, nhöng khoâng bieát ôû ñaâu. Nay gaëp,thaáy Leâ Kích trí tueä coøn minh maãn, noùi



naêng roõ raøng toâi raát möøng. Noùi ñeán LeâKích, toâi nhôù nhaát 436. Luùc ñoù vaán ñeà naøycoù lieân quan ñeán phaân taùn löïc löôïng cuûaNa Va (Töôùng vieãn chinh Phaùp ôû VieätNam) taäp trung 40 tieåu ñoaøn ôû ñoàng baèngBaéc Boä ; moät trong hai höôùng quan troïnglaø Trung Laøo vaø Haï Laøo. Trung Laøo ñaõ coùTraàn Saâm. Haï Laøo thì coù Leâ Kích. Toâi gaëpLeâ Kích vaø baûo anh phaûi naém chaéc moättieåu ñoaøn, coù maùy lieân laïc; nhöng khoângñöôïc phaùt soùng. Toâi choïn moät tieåuñoaøn vaø tröïc tieáp kieåm tra ñeán töøng ñaïiñoäi, trung ñoäi, tieåu ñoäi, chieán só. Taát caû laønhöõng ngöôøi kieân quyeát vaø choïn Leâ Kíchlaøm chæ huy. Anh laø ngöôøi bieát xung traänluùc naøo laø thaéng lôïi nhaát vaø toâi noùi raènghöôùng naøy ñòch hoaøn toaøn baát ngôø. Ta coùtheå thaéng ñöôïc, trong ñieàu kieän ñòch hoaøntoaøn baát ngôø. Ta ñaùnh ñòch trong ñieàu kieänñòch bò hoaøn toaøn baát ngôø. Ta ñaùnh ñòchtrong theá ñòch khoâng chuaån bò. Ñeán luùc toâinhaän ñöôïc ñieän cuûa Leâ Kích laø ñôn vò ñaõñaùnh vaø giaûi phoùng Möôøng Maøy, moät tænhlî lôùn cuûa Nam Laøo. Toâi döï ñònh ñuùng,ñòch hoaøn toaøn baát ngôø, ta coù theå giaønhthaéng lôïi lôùn. Baûn thaân toâi cuõng chöa nghóraèng giaûi phoùng ñöôïc hoaøn toaøn MöôøngMaøy vaø caùc tænh lî. Vì vaäy, toâi nhôù maõi LeâKích caùi ñieåm ñoù.

Noùi ñeán caùnh ñoàng Chum, luùc ñoù trongQuaân uûy coù hai yù kieán. Toâi ñeà nghò cöû anhChu Huy Maân sang Laøo giuùp baïn, Baùc Hoàñoàng yù. Anh Chu Huy Maân sang Laøo giuùpveà maët chính trò. Quaân uûy cöû ñoàng chí LeâKích giuùp baïn veà maët quaân söï. Vaø chæ moätthôøi gian raát ngaén sau khi thaønh laäp Chínhphuû Lieân hieäp daân toäc Laøo thì ñeán 15 giôøchieàu ngaøy 28 thaùng 12 naêm 1960, leã xuaátquaân tieán veà caùnh ñoàng Chum, Xieâng

Khoaûng ñöôïc cöû haønh troïng theå taïi thò traánVaêng Vieâng. Vaø chæ trong ba ngaøy ñeâm taáncoâng ñòch trong haønh tieán treân quaõngñöôøng daøi 300 caây soá, ñuùng 1 giôø ngaøy 1thaùng 2 naêm 1961 ta ñaõ ñaäp tan caên cöùquaân söï lôùn nhaát ôû Baéc Laøo, giaûi phoùngtænh Xieâng Khoaûng, khai thoâng ñöôøng soá 7;giaûi phoùng caùnh ñoàng Chum laø caên cöù ñòalôùn nhaát cuûa Phaùp ôû Laøo. Söï kieän naøy laømchaán ñoäng caû chaâu AÙ. Do ñoù, toâi cho raèngLeâ Kích laø moät con ngöôøi kieân cöôøng, coùquyeát taâm lôùn, khoâng luøi böôùc tröôùc khoùkhaên naøo; laø moät con ngöôøi hoaøn thaønh toátnhieäm vuï trong nhöõng ñieàu kieän khoù khaênnhaát. Daân toäc ta ñaõ laøm neân nhöõng vieäcmaø chuùng cho laø khoâng theå laøm ñöôïc,coinhö laø huyeàn thoaïi. Anh laø moät trong nhöõngcon ngöôøi cuûa daân toäc Vieät Nam laøm ñöôïcnhöõng vieäc khoù khaên cho laø khoâng laømñöôïc ».

Töø nhöõng nhaän xeùt cuûa Ñaïi töôùng VoõNguyeân Giaùp veà ñaïi taù Leâ Kích, chuùng toâiñaõ ñaët teân phim taøi lieäu cuûa mình laø “Moätngöôøi lính laøm neân huyeàn thoïai” vaø ñöanguyeân vaên phaùt bieåu naøy cuûa oâng vaøophim. Boä phim ñaõ giaønh giaûi nhaát veà theåloaïi phoùng söï taøi lieäu truyeàn hình cuûa HoäiNhaø baùo tænh.

Toâi nhôù hoâm ñoù, sau khi phoûng vaánxong, Ñaïi töôùng muoán ñöùng daäy, toâi ngoàicaïnh theo quaùn tính dìu oâng ñöùng leân, thìoâng baûo: “Toâi coøn khoûe laém!” vaø nheïnhaøng gôõ tay toâi ra. Moät chi tieát nhoû nhöngraát aán töôïng ñoái vôùi toâi.

Trong suoát thôøi gian laøm baùo, toâi coù dòpbieát ñeán moät soá nhaân vaät töøng ñöôïc ñaïitöôùng Voõ Nguyeân Giaùp giao nhieäm vuï,ñöôïc oâng taëng aûnh kyû nieäm nhö oâng ToâÑình Caém - moät trong 34 chieán só trong ñoäi



Vieät Nam tuyeân truyeàn giaûi phoùng quaân;baø Noâng Thò Ly - ngöôøi phuï nöõ Taøy ñaõduøng keá “ñieäu hoå ly sôn” goùp phaàn ñaùnhthaéng traän ñaàu Phai Khaét ôû Paùc Boù, CaoBaèng; hay nhö caùn boä nhaân daân ôû vuøngñaát môùi cuûa ngöôøi Haø Noäi taïi Laâm Ñoàng,caùn boä chieán só ôû Hoïc vieän Luïc quaân ; giaùovieân hoïc sinh ôû tröôøng Trung hoïc Phoåthoâng Buøi Thò Xuaân, Ñaø Laït… ñaõ vinh döïñöôïc chuïp aûnh chung vôùi oâng. Nhöõng hìnhaûnh aáy nhö gôïi laïi trong toâi bieát bao ñieàuveà ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp.

Chuyeän keå cuûa baø Noâng Thò Ly thaät lyùthuù. Baø Noâng Thò Ly sinh naêm 1917 taïilaøng Phai Khaét, xaõ Tam Kim, huyeänNguyeân Bình, tænh Cao Baèng.Trong thôøigian hoaït ñoäng ôû huyeän Nguyeân Bình,ñoàng chí Vaên (Voõ Nguyeân Giaùp) thöôøngxuyeân lui tôùi nhaø oâng Noâng Vaên Baûo (boáñeû cuûa baø Ly). Nhaø saøn cuûa oâng Baûo coù 4buoàng. Haèng ngaøy, anh Vaên vaø ñoàng chíLeâ Thieát Huøng ôû trong moät buoàng kín. Toáiñeán môùi ñi tuyeân truyeàn vaän ñoäng nhaândaân. Baø Noâng Thò Ly vaø meï laø baø Noâng ThòPhoå ñöôïc giao nhieäm vuï lo côm nöôùc vaøcanh phoøng cho ñoàng chí Vaên vaø ñoàng chíLeâ Thieát Huøng laøm vieäc.

Khoâng chæ döøng laïi vôùi coâng vieäctöôûng chöøng quen thuoäc aáy daønh chophuï nöõ, maø moät caâu chuyeän laøm chocaùnh nhaø baùo gaëp baø hoâm ñoù heát söùcbaát ngôø. Baø Ly chaäm raõi keå: « …Saùng ñoù(24 thaùng 12 naêm 1944), anh em trongÑoäi Vieät Nam tuyeân truyeàn giaûi phoùngquaân ñaõ keùo veà eùm saün trong khu vöïchai beân bôø suoái Hoaèng Beø (chaûy qualaøng Phai Khaét), ñoàng chí Vaên noùi vôùi toâi«Ñoàng chí aø! Phaûi ñaùnh laáy ñoàn PhaiKhaét cho deã hoaït ñoäng». Keá hoaïch ñaùnh

ñoàn ñöôïc hoaïch ñònh kyõ löôõng. Ñoäi VieätNam tuyeân truyeàn giaûi phoùng quaân thoángnhaát haønh ñoäng, nhanh goïn, baèng moïigiaù phaûi ñaùnh thaéng nhöng haïn cheá vieäcnoå suùng. Chieán thuaät ñaùnh du kích ñöôïcthoâng qua. Toâi ñöôïc ñoàng chí Vaên giaonhieäm vuï tìm caùch loâi keùo löïc löôïng baûoveä ra khoûi ñoàn. Thöïc hieän keá hoaïch naøy,tröa ngaøy hoâm ñoù, toâi ñöa luùa ra giaõ ñeålaøm baùnh ña, baùnh cuoán. Vieäc laøm naøy laønhaèm loâi keùo boïn lính doõng töø ñoàn PhaiKhaét qua phuï giuùp. Moät thoaùng ñaõ coùgaàn chuïc teân lính gheù sang chôi, vöøa phuïgiuùp toâi, vöøa ôõm ôø taùn tænh toâi. Toâi baøyra troø ñoaùn gaïo, caøng kích thích ñaùm línhdoõng haêng haùi tham gia. Khoaûng 17 giôøchieàu, 34 chieán só trong Ñoäi Vieät Namtuyeân truyeàn giaûi phoùng quaân ñaõ aùp saùtñoàn. Sau khi coù hieäu leänh cuûa ñoàng chíñoäi tröôûng Hoaøng Saâm, caùc chieán sóxoâng leân, chieám lónh, khoáng cheá toaøn boäñoàn Phai Khaét. »

Chieán thaéng traän ñaàu Phai Khaét cuûa ÑoäiVieät Nam tuyeân truyeàn giaûi phoùng quaân –tieàn thaân cuûa Quaân ñoäi nhaân daân Vieät Nam- vöøa môùi thaønh laäp ñaõ goùp phaàn kòp thôøiñoäng vieân caùc anh em trong ñoäi tieáp tuïc ruùtvaøo röøng vaø saùng hoâm sau giaønh thaéng lôïikhi taán coâng vaøo ñoàn Naø Ngaàn caùch ñoànPhai Khaét khoaûng 25 caây soá. Sau ngaøy ñaátnöôùc thoáng nhaát, caû gia ñình baø ñaõ vaøohuyeän Ñaï Teûh laäp nghieäp vaø mang theoböùc aûnh ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp taëngcho gia ñình baø.

ÔÛ thoân 8B, thò traán Ñaï Teûh, huyeän ÑaïTeûh, tænh Laâm Ñoàng coù moät ngöôøi ñaøn oângnay ñaõ 92 tuoåi luoân ngaém nhìn chaân dungÑaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp vöøa ñöôïc oânglaäp baøn thôø taïi nhaø rieâng. OÂng laø Toâ Ñình



Caém teân thaät laø Toâ Vaên Caém ngöôøi daântoäc Taøy, sinh naêm 1922 ôû baûn Um, xaõTam Kim, huyeän Nguyeân Bình, tænh CaoBaèng. OÂng ñaõ tham gia ñaùnh traän ñaàu ôûñoàn Phai Khaét, bò thöïc daân Phaùp treothöôûng 3 taï muoái cho ai baét ñöôïc oâng.OÂng ñöôïc Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp ñaëtbí danh laø Toâ Tieán Löïc. Khi Nam boä khaùngchieán, oâng ñaõ coù maët trong ñoaøn quaânNam tieán vaø bò thöông naëng trong moät traänñaùnh khoâng caân söùc vôùi thöïc daân Phaùp taïimaët traän Raïch Giaù ñöôïc ñôn vò ñöa veàtuyeán sau ñieàu trò. Naêm 1950, oâng thamgia chieán dòch Bieân giôùi, bò thöông raátnaëng neân khoâng theå caàm suùng chieán ñaáu,ñaønh trôû veà vôùi baûn quaùn laøm nöông raãy.Maõi ñeán naêm 1991, oâng ñaõ cuøng ngöôøicon trai Toâ Vaên Tuaân - rôøi queâ höông vaøovuøng kinh teá môùi Ñaï Teûh, Laâm Ñoàng cho

ñeán baây giôø.Baây giôø, Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp ñaõ

vaøo coõi vónh haèng. Nhöng nhöõng gì oâng ñeålaïi cho lòch söû, cho muoân theá heä mai sau seõmaõi maõi tröôøng toàn. Vôùi 103 naêm soáng treâncoõi traàn gian, traûi qua bao thaêng traàm vaøvinh quang, Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp ñaõtrôû thaønh moät con ngöôøi vó ñaïi cuûa nhaândaân, cuûa ñaát nöôùc, laø taám göông saùng laømlay ñoäng haøng trieäu trieäu con ngöôøi yeâu hoøabình treân traùi ñaát naøy. Vaø vôùi Ñaø Laït - LaâmÑoàng, hình aûnh cuûa oâng coøn ñoïng laïi trongtraùi tim moãi ngöôøi daân ôû cao nguyeân naøy.Rieâng toâi moät laàn vinh döï ñöôïc gaëp oângcaøng hieåu vaø yeâu quyù oâng hôn. Ñaïi töôùngVoõ Nguyeân Giaùp traùi tim lôùn cuûa daân toäc ñaõngöøng ñaäp ñeå laïi moät khoaûng trôøi troángvaéng ngaøy caøng roäng ra khoâng bieát bao giôømôùi ñöôïc laáp ñaày. �


Vöøa qua, Toøa soaïn DÑVNVN ñaõ nhaän ñöôïc baøi vôû, tin, aûnh, taùc phaåm,VHNT cuûa caùc taùc giaû, coäng taùc vieân:

PHAN THANH VAÂN (Quaûng Ninh); NGUYEÃN LONG (Thaùi Nguyeân); NGUYEÃN VAÊNVÖÔÏNG (Baéc Ninh); ÑOÃ XUAÂN THU, NGUYEÃN HÖNG HAÛI, VUÕ VAÊN VIEÁT (Phuù Thoï); KIMGIA THANH (Vónh Phuùc); LAÂM BAÈNG, LEÂ VAÊN SÖÏ, TROÏNG NGHÓA, THY LAN (ThanhHoùa); HOAØNG NHÖ NHIEÂM, PHAÏM BAÙ THAÙI TAÂM, KHA THÒ THÖÔØNG (Ngheä An); SYÕNHIEÁP, PHAN TROÏNG TAÛO, NGUYEÃN NGOÏC VÖÔÏNG (Haø Tónh); NGUYEÃN BÌNH AN(Quaûng Bình); TRAÀN ÑÌNH THAØNH, ÑAÄU TRUNG THAØNH, Y THI, LEÂ VAÊN THEÂ (QuaûngTrò); MAI VAÊN HOAN (Thöøa Thieân Hueá); HUYØNH VIEÁT TÖ (Ñaø Naüng); NGUYEÃN THÒ AÙNHHUYEÀN (Quaûng Nam); THAÛO PHAÏM (Quaûng Ngaõi); HOAØNG LEÂ AÂN, NGUYEÃN TAÁN HYÛ,HOAØNG VIEÄT, TAÏ VAÊN SYõ (Kon Tum); LEÂ THÒ KIM SÔN, NGOÂ THÒ THANH VAÂN, HOAØNGTHANH HÖÔNG, NGUYEÃN THÒ KIM VAÂN, BUØI KHAÉC PHUÙC (Ñaék Laék); HOAØI BAÛO,HUYØNH THANH TAÂM, TRAÀN NGOÏC TRAÙC, VUÕ ÑÌNH CAÛNH (Laâm Ñoàng); NGUYEÃNTRUNG, VOÕ THÒ HOÀNG TÔ (Bình Thuaän); HUYØNH NGOÏC PHÖÔÙC (An Giang); VUÕ THANHHOA (Baø Ròa – Vuõng Taøu), TRAÀN CHÍ THAØNH (Baïc Lieâu); NGUYEÃN HUY PHOØNG,THANH TRAÙC NGUYEÃN VAÊN (TP. Hoà Chí Minh); CAÙT VAÄN, TRAÀN HÖÕU THAÊNG, PHAÏMQUANG NGHÒ, NGUYEÃN MAÏNH HOAØNG, NGUYEÃN THÒ THUÙY HAÏNH, NGUYEÃN BAÙTHAØNH, TUYEÁT MINH, LEÂ CHÖÙC, ÑOÃ THÒ HUYEÀN TRANG (Haø Noäi).

Traân troïng caûm ôn söï coäng taùc cuûa Quyù vò!DÑVNVN


Sau saùu thaùng nghæ tröôùc höu, oângtrôû laïi cô quan nhaän hoà sô ñeå laømcheá ñoä höu trí. Haén ngoài ñoái dieän

oâng, treân chieác gheá tröôùc khi veà höu oângñaõ ngoài. Ñaøn oâng trong cô quan ñeàumaëc aùo sô mi muøa heø, coäc tay, rieâng haén,compleâ, ca-ra-vaùt, giaøy ñen boùng loän. Haénngöûa ngöôøi vaøo gheá, maét ti hí nhìn oâng.Haén ñaët taäp hoà sô leân baøn, gioïng oai veä,moùc xaùch:

- Moïi tröôøng hôïp khaùc, caùn boä nhaän hoàsô, qua beân Baûo hieåm maø laøm cheá ñoä.Rieâng oâng, nguyeân seáp cuûa phoøng naøy, toâicho anh em laøm ñaày ñuû, xong xuoâi roài. OÂngxem laïi, coù gì khoâng vöøa yù, cho toâi bieát, toâileänh anh em seõ boå sung. Baây giôø, caùn boälaøm vieäc nghóa tình laém.

OÂng bieát haén chöûi kheùo oâng. “Baây giôølaøm vieäc nghóa tình”, nghóa laø thôøi oâng, laømvieäc khoâng nghóa tình.

*Boán naêm veà tröôùc.Ñoàng chí Bí thö ñöa cho oâng moät boä

hoà sô, lôøi nheï nhö gioù: “Anh tìm cho moätbieân cheá, nhaân söï naøy ngoaøi kia göûigaém”. Laø ngöôøi phuï traùch coâng taùc nhaânsöï gaàn ba möôi naêm, oâng khoâng laï gìnhöõng göûi gaém nhö theá naøy. Göûi nhö laømeänh leänh khoâng theå khoâng thi haønh.“Ñoàng chí ngoaøi kia” aáy chính laø ngöôøicaáp pheùp döï aùn. “Ñoàng chí ngoaøi kia aáy”chính laø ngöôøi phuï traùch nhaân söï coùquyeàn löïc lôùn. “Ñoàng chí ngoaøi kia aáy”quyeát ñònh nhieàu vaán ñeà lôùn quan troïng

CHAÙU QUANTruyeän ngaén

LEÂ VAÊN THEÂ(Hoäi VHNT Quaûng Trò)




tænh ta… Cöù theá caùi cô quan naøy vaø nhieàucô quan khaùc trong tænh ngaøy caøng ñoângtheâm. OÂng cuõng thöøa bieát caùc cô quancaáp huyeän cuõng ngaøy caøng ñoâng vì caùc“ñoàng chí aáy” coù quyeàn löïc lôùn cuûa tænhgöûi con, göûi chaùu, göûi chaét…

OÂng ngoài nhìn boán ñoáng hoà sô chaát caohôn ñaàu. Ñaõ taùm naêm, hai nhieäm kyø ñaïi hoäivaø cuõng laø hai laàn oâng bò pheâ bình vì caùi loãikhoâng giaûm ñöôïc bieân cheá nhö nghò quyeátcuûa Ñaûng boä ñeà ra. Nhìn ñoáng hoà sô,khoâng thaáy chöõ maø thaáy ngöôøi. Ñoù laø 350caùn boä, coâng nhaân vieân cuûa cô quan. Moätcô quan caáp tænh maø ngaàn aáy caùn boä coângnhaân vieân, quaù thöøa. OÂng ñaõ töøng nghemoät ñaïi bieåu Quoác hoäi phaùt bieåu: “Hieän coùkhoaûng 30% caùn boä coâng nhaân vieân nhaønöôùc dö thöøa.” Coù leõ ñaïi bieåu ñoù coøn thaäntroïng khi phaùt bieåu yù kieán cuûa mình. Laøngöôøi laøm coâng taùc toå chöùc, oâng tin raèngcon soá dö thöøa treân tyû leä ñoù. Nhö caùi côquan naøy cuûa oâng, phaûi laø treân 50%. Phaûitinh giaûm boä maùy nhaø nöôùc, ñoù laø Nghòquyeát cuûa Ñaûng. Khoâng theå ñeå moät loaïtngöôøi keùm naêng löïc, khoâng coù vieäc laøm,chæ ngoài ñoïc baùo, taùn doùc, noùi xaáu laãn nhauroài ñeán thaùng lónh löông cao, aên tieàn thueánhaân daân ñoùng goùp moät caùch voâ lyù. Nhönggiaûm ai ñaây? Traàn Ngoïc Quyù, Traàn NgoïcBaùu… con, chaùu cuûa Chuû tòch tænh. ÑaëngQuang Thaâm, Ñaëng Quang Coâng, ÑaëngQuang Cô…con, chaùu cuûa ñoàng chí Bíthö…Taát caû nhöõng ngöôøi doâi thöøa, keùmnaêng löïc ñeàu laø con chaùu cuûa laõnh ñaïo caáptænh. Moät soá ngöôøi con chaùu cuûa laõnh ñaïocaáp huyeän, hoï vaøo ñöôïc bieân cheá treân tænhthöïc chaát laø moät cuoäc ñoåi chaùc ngaàm. ÔÛtreân naøy anh nhaän con chaùu cho toâi, ôû döôùinaøy, toâi nhaän con chaùu cho anh. Khoâng ítngöôøi laø con chaùu cuûa caùc ñoàng chí laõnh

ñaïo ngoaøi ñoù göûi gaém. Ruùt daây ñoäng röøng,muoán ruùt cuõng khoâng ruùt noåi. Neáu anh laäpmoät baûn danh saùch giaûm bieân cheá nhöõngngöôøi ñoù, seõ khoâng moät laõnh ñaïo naøo daùmkyù quyeát ñònh cho anh thi haønh. Vieäckhoâng thaønh, coøn bò oaùn traùch. Giaûm bieâncheá nhöõng ngöôøi khoâng vöôùng vaøo conoâng chaùu cha thì nhöõng ngöôøi naøy raát coùnaêng löïc. Chính hoï ñaõ vaøo bieân cheá nhaønöôùc baèng thöïc taøi. Cô quan hoaøn thaønhnhieäm vuï laø nhôø hoï. Giaûm hoï ñi coøn ai laømvieäc?

Ñoàng chí Bí thö pheâ bình oâng vì khoânggiaûm ñöôïc bieân cheá nhöng pheâ bình chæ ñeåpheâ bình. OÂng coù bò pheâ bình möôøi laàn nhötheá ôû möôøi kyø ñaïi hoäi thì cuõng khoâng baogiôø bò kyû luaät. Bí thö cuõng bieát neáu oâng aáyngoài vaøo gheá Tröôûng phoøng toå chöùc nhöoâng thì cuõng khoâng theå giaûm ñöôïc bieâncheá ôû caùi cô quan naøy. Moãi laàn pheâ bìnhoâng treân buïc ñaïi hoäi, theá naøo ñeán böõacôm, Bí thö cuõng yù töù ngoài gaàn oâng. Bí thönaâng coác chaïm coác vôùi oâng roài ñaët xuoángbaøn, tö löï: “Caùi coâng taùc toå chöùc cuûa caäunhìn theá maø phöùc taïp laém, khoù laøm laém.Giaûm bieân cheá laø ñuïng ñeán caû töông laicuûa con ngöôøi, laø maát vieäc laøm, ñuïng ñeánbaùt côm manh aùo cuûa hoï vaø cuûa gia ñìnhhoï, laø ñuïng ñeán taâm tö tình caûm con ngöôøi,khoâng kheùo thuø nhau, oaùn nhau. Ñaáy laøcoâng taùc veà con ngöôøi, phaûi laøm vieäc coùtình coù nghóa.”

Phaûi laøm vieäc theo nghò quyeát hay laømvieäc coù tình coù nghóa vaø döøng laïi ôû möùc ñoäñoù? Tình nghóa vôùi nhaân daân, vôùi ñaát nöôùchay vôùi nhöõng caù nhaân coù chöùc coù quyeànvaø nhöõng con ngöôøi voâ duïng? OÂng nhìnñoáng hoà sô cao ngaát ngöôûng tröôùc maët,khoâng tìm ñöôïc caâu traû lôøi. OÂng nhìn racöûa soå. Ñaây laø taàng saùu cuûa coâng sôû, phía



tröôùc khoâng coù gì che khuaát, baàu trôøi moânglung, voâ taän.

“Ñoàng chí aáy” göûi gaém. Lôøi göûi gaém nheïnhö moät lôøi noùi buoät moàm. Leân xe, taøi xeáñoùng cöûa xe. Xe noå maùy. Moïi ngöôøi giôcao tay chaøo vaãy. “Ñoàng chí aáy” môû cöûaxe, gioïng noùi thaân maät: “AØ queân, mình coùchuùt chuyeän nhôø caùc caäu. Coù thaèng chaùuruoät laø Traàn Khaùnh Ngoïc ñang ôû döôùi laøng,khoâng coù vieäc laøm. Neáu ñöôïc nhôø caùc caäutìm cho noù caùi vieäc gì ñoù ñeå coù gaïo, khoûileâu loång, khoûi aên baùm meï noù. (Ñoàng chícöôøi hieàn) Vieäc gì cuõng ñöôïc, taïp vuï, laubaøn, queùt nhaø, mieãn laø coù vieäc. “Ñoàng chíaáy” ñöa tay ra khoûi cöûa, laïi baét tay thaânmaät caùc laõnh ñaïo tænh: “Yeân taâm ñi, nhöõngvieäc caùc caäu ñeà ñaït mình raát quan taâm.Tænh nhaø coøn quaù nhieàu caùi khoù ñöôngnhieân phaûi quan taâm.” Xe chaïy. Bí thöquay laïi noùi vôùi taát caû moïi ngöôøi: Caùc ñoàngchí ñöøng queân, chaùu ñoàng chí aáy laø TraànKhaùnh Ngoïc, döôùi laøng.

Moät ngaøy sau khi “Ñoàng chí aáy” nhôøcaäy, Traàn Khaùnh Ngoïc ñeán cô quan. Haénmaëc moät chieác aùo hoa vaèn veän. Ñaàu toùcchaûi laùng boùng. Chieác quaàn rinh chaø goái,toe tua. Haén ñaët leân baøn taäp hoà sô maø oângñaõ coù moät boä nhö theá, do ñoàng chí Bí thöñöa qua, hình nhö ñaõ chuaån bò töø tröôùc,ngaõ ngöôøi ra gheá, gioïng ñaày quyeàn uy, coùphaàn ngaïo maïn: “Xin vieäc ôû ñaây, bao giôøñöôïc giaûi quyeát?” OÂng thaáy khoù chòunhöng vaãn coá giöõ bình tónh: “Coøn phaûi xemxeùt hoà sô vaø xin yù kieán laõnh ñaïo”. “Hoà sôaø? Treân baøn aáy, ñaày ñuû caû. Toùm taét laø,trình ñoä lôùp 11. Hoïc löïc trung bình yeáu. Lyùlòch raát toát. Coù chí tieán thuû cao.” OÂng böïcmình hoûi laïi haén: “Tieán thuû cao hay thamvoïng cao?” Haén nheách haøm raêng vaøngeäch cuûa keû nghieän caø pheâ vaø thuoác laù,

cöôøi ñeåu: “OÂng hieåu theá naøo cuõng ñöôïc.Trong tröôøng hôïp naøy, chí tieán thuû vaøtham voïng laø moät.” OÂng muoán ñuoåi haén rakhoûi phoøng nhöng oâng nhôù lôøi cuûa ñoàngchí Bí thö: “Caùc ñoàng chí ñöøng queân, chaùuñoàng chí aáy…” Lôøi cuûa “Ñoàng chí aáy”: “Tænhnhaø coøn quaù nhieàu caùi khoù, ñöông nhieânphaûi quan taâm.”

Haén laïi hoûi: “Ngöôøi laõnh ñaïo quyeát ñònhcuoái cuøng coâng vieäc cuûa toâi laø ai?” OÂngnhìn haén nghieâm maët: “Anh chæ caàn bieátñeán ñaây. Moïi vieäc khaùc laø vieäc cuûa chuùngtoâi. Caùi khoù ôû anh laø hoïc vaán quaù thaáp.”Haén laïi nheách meùp, cöôøi ñeåu: “OÂng muoánnoùi ñeán baèng caáp? Yeân taâm ñi, chæ caànñöôïc laø caùn boä, ngay taép löï toâi seõ coù baèngñaïi hoïc, neáu caàn coù caû baèng thaïc só, tieánsó. Baèng caùch naøo? Laø ngöôøi laøm coâng taùctoå chöùc, nhaân söï, oâng bieát hôn ai heát.Xung quanh oâng bieát bao nhieâu ngöôøithöôøng xuyeân coù maët ôû cô quan. Hoï chæ ñihoïc taïi chöùc buoåi toái thöù baûy vaø ngaøy chuûnhaät. Hoï noùi vaäy nhöng chöa chaéc ñaõ ñeánlôùp, vaäy maø vaãn coù baèng ñaïi hoïc, ñuøngmoät caùi, laïi coù baèng thaïc só, ñuøng moät caùinöõa laïi coù baèng tieán só. Hoïc khoâng thaätnhöng baèng laø thaät caû ñaáy. Hoï laøm ñöôïc thìtoâi cuõng laøm ñöôïc. Yeân taâm ñi!”

OÂng noùi vôùi ñoàng chí Bí thö: “Moät ñôøicoâng taùc toâi nghe anh, laøm theo leänh cuûaanh. Baây giôø, rieâng tröôøng hôïp cuûa caäuNgoïc, ñaïo ñöùc non keùm, anh cho toâi töøchoái, ñuoái quaù, chæ ñuû trình ñoä ñi nhoå coû vaølau boàn caàu.”

Chieác buùt bi trong tay ñoàng chí Bí thö rôixuoáng baøn. OÂng trôû neân suy tö nhö ñaõnhieàu laàn gaëp phaûi vieäc khoù: “Toâi cuõng coùñoïc hoà sô cuûa noù. Caùc thaày giaùo coù ghitrong hoïc baï laø ham chôi, nhaùc hoïc, ñoâi luùcquaäy phaù trong lôùp, nhöng haén chöa bò tieàn



aùn, tieàn söï, chöa nghieän huùt. Ta coù theågiaùo duïc daàn, vaøo khuoân khoå seõ toát daànleân. Veà trình ñoä, vöøa laøm vöøa hoïc roài seõcao. Trong coâng taùc, nhieàu luùc toâi cuõngbuoäc phaûi haønh ñoäng ngoaøi yù muoán, chòumoät thieät thoøi nhoû ñeå coù lôïi lôùn veà sau, taphaûi chaáp nhaän.”

Bí thö vaø tröôûng phoøng toå chöùc yeânlaëng. Bí thö chaâm thuoác vaø ñeå cho ñieáuthuoác töï chaùy. Bí thö bieát tröôûng phoøngcuûa mình muoán laøm moät vieäc ñuùng nghóacuûa toå chöùc nhaân söï. Bao nhieâu naêm coângtaùc, oâng aáy nhaän ngöôøi vaø thuyeân chuyeånnhaân söï ngoaøi yù muoán, theo moät quyeànlöïc höõu hình maø töôûng nhö voâ hình naøoñoù. Chaéc chaén nhieàu luùc oâng aáy böïc boäi,baên khoaên. Thì toâi ñaây. Nhieàu ñeâm cuõngböïc boäi, baên khoaên, traên trôû. Thôøi aáy,chuùng ta aên rau röøng, chia nhau moätmieáng löông khoâ, coù ai ngôø seõ coù moät thôøingöôøi ta seõ soáng theo lôïi ích nhoùm, soángcho lôïi ích caù nhaân, lôïi ích gia ñình, doønghoï. Khaåu hieäu vaø thöïc teá, lôøi keâu goïi vaøhaønh ñoäng khoâng phaûi laø moät. “Hieàn taøi laønguyeân khí quoác gia!” Nhaân taøi laø nhöõngngöôøi xuaát chuùng, hieám laém, nhöng hoï coùñöôïc traân troïng, söû duïng ñuùng nghóa cuûanhaân taøi hay chöa? Bieát bao nhieâu cöûnhaân, thaïc só, toát nghieäp ôû caùc tröôøng ñaïihoïc chính quy, coù ñaïo ñöùc vaø trình ñoä caoñang khoâng coù vieäc laøm. ÔÛ caùc cô quancuûa tænh vaø ngay caùi cô quan ñöùng ñaàutænh cuûa oâng laïi nhaän vaøo haøng loaït ngöôøitrình ñoä phoå thoâng, sô caáp, trung caáp, ñeåroài vöøa laøm vöøa hoïc, aên tieàn thueá cuûa daânñeå laáy baèng thaät maø trình ñoä khoâng thaät.Moät ñoáng ngöôøi nhaøn roãi, ngoài chuoátmoùng tay, uoáng traø ôû taát caû caùc cô quannhaø nöôùc, neáu coäng laïi, caû ñaát nöôùc naøyseõ laø bao nhieâu? Moät nuùi tieàn coâng quyõ

nuoâi ngöôøi keùm naêng löïc, voâ duïng. Ñaátnöôùc ngheøo ñi töø nhöõng laõng phí khoång loànhö vaäy, ai cuõng bieát maø khoâng sao khaécphuïc ñöôïc. Ai cuõng noùi muoán choáng maøtöï mình boài theâm tieâu cöïc. Ñaáy, oângtröôûng phoøng toå chöùc ñang böïc mình vì“ñoàng chí ngoaøi kia” göûi chaùu nhöng neáuoâng ta khoâng laø tröôûng phoøng toå chöùc thìba ñöùa con, möôøi moät ñöùa chaùu noäingoaïi, chæ trình ñoä cao ñaúng trôû xuoáng coùloït ñöôïc vaøo caùc cô quan caáp tænh vaø caùchuyeän, ñöôïc bieân cheá nhaø nöôùc haykhoâng? Moät ma löïc gì ñoù nhö moät guoàngmaùy cuoán huùt cöïc maïnh, keû daõ taâm vaøngöôøi coù taâm ñeàu bò cuoán vaøo vôùi nhöõngnguïy bieän heát söùc deã chòu: Ngöôøi ta laømnhö vaäy caû mình khoâng laøm theo chæ daïi,chæ thieät. Bôùt hoaëc theâm vaøi ñöùa aên khoângngoài roài, ñaát nöôùc cuõng khoâng vì theá maøgiaøu theâm hoaëc ngheøo ñi, caùi gì phaûi ñeánñaõ ñeán roài. Ba caùi chuyeän naøy ñaâu phaûi laølôùn. Ñaát nöôùc ngheøo vì nhieàu nguyeânnhaân traàm troïng hôn.

Bí thö ñöa ñieáu thuoác leân moâi rít moät hôimaïnh. Ñieáu thuoác ñaõ chaùy heát töï bao giôø.OÂng quaúng taøn thuoác vaøo chieác soït nhöïadöôùi chaân baøn, laïi chaâm thuoác, laïi ñeå choñieáu thuoác töï chaùy.

Tröôûng phoøng toå chöùc roùt traø ra taùchnhöng khoâng môøi, khoâng uoáng. OÂng bieáttrong caùi ñaàu yeân laëng kia cuûa Bí thö laømoät trôøi möu meïo. Nhöõng coâng vieäc nhötheá naøy, caùch gì Bí thö cuõng thöïc hieänñöôïc. OÂng ñaõ laøm vieäc döôùi aùp löïc cuûanhöõng laõnh ñaïo caáp cao cuûa tænh. Cuõngnhö oâng, Bí thö laïi laøm vieäc döôùi nhöõngaùp löïc cuûa nhöõng ñoàng chí coù quyeàn löïccao hôn nöõa. Choáng tieâu cöïc vôùi ai? Neáuñoàng chí aáy khoâng phaûi laø Bí thö thì haøngchuïc con, chaùu, chaét cuûa ñoàng chí aáy coù



vöôït qua nhöõng cuoäc thi coâng chöùc vôùisöï so taøi cuûa haøng loaït ngöôøi thöïc taøiñang khoâng coù vieäc laøm trong tænh. NeáuBí thö tieân phong ñuoåi ba ñöùa con cuûa Bíthö ra khoûi cô quan thì ngay töùc khaéc oângseõ ñeä trình ñöôïc moät danh saùch giaûmbieân cheá vaø coâng taùc giaûm bieân cheá coùcô thöïc hieän ñöôïc. Laøm gì coù chuyeän ñoù.Maáy thaèng con cuûa Bí thö cuõng ñaõ coùbaèng hoïc vaán cao. Cuõng laø thöù baèng maøthaèng trôøi ñaùnh Traàn Khaùnh Ngoïc ñaõ noùi“Ñuøng moät caùi…” Haøng ngaøy caùc con cuûaBí thö cuõng xaùch caëp, oai veä trong chieácxe coâng boùng loän, ñöôïc taøi xeá coâng ñöañi thuyeát giaùo khaép caùc huyeän, ñöôïc giôùithieäu baèng nhöõng lôøi traân troïng “Tuyeângiaùo tænh giaûng veà caùc vaán ñeà…” OÂngthöøa bieát nhöõng baøi giaûng cuûa hoï chæ laøphaùt laïi nguyeân xi nhöõng baøi giaûng ñaõ inthaønh taøi lieäu maø baát cöù moät caùn boätuyeân giaùo naøo cuûa caùc huyeän ñeàu coù.Noùi nhö moät ai ñoù ñaõ noùi laø hoï nuoát soángcaùc baøi giaûng roài khaïc ra caû xöông caûxoùc, khoâng tieâu hoùa noåi. Neáu hoï bò giaûmbieân cheá thì khoâng theå laøm ñöôïc moätngheà gì ñeå kieám soáng. Giaûm theá naøoñöôïc, naêm naøo hoï cuõng ñöôïc baèng khen,ñöôïc danh hieäu chieán só thi ñua vì thaønhtích hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï. OÂngôû trong chaên neân bieát söï nhoán nhaùo cuûabaày raän. Ngöôøi ta tung hoâ con cuûa Bí thölaø ñeå tung hoâ Bí thö. Ngöôøi naøo khoângdaùm dô tay bieåu quyeát?

Hai thaùng sau ngaøy Traàn Khaùnh Ngoïcnoäp ñôn xin vieäc, treân ñöôøng ñeán cô quanoâng gaëp haén. Haén cöôøi raát töôi, vui möøngnhö gaëp laïi ngöôøi quyù baùu: “Chaøo quanbaùc, quan baùc vaãn khoûe ñaáy chöù? Toâiñang thöïc taäp ôû beân UÛy ban. Neáu thöïc taäptoát, ba thaùng sau seõ ñöôïc bieân cheá. Maø

nhaát ñònh seõ laø thöïc taäp toát, toâi ñang ñöôïckhen, laõnh ñaïo ñaùnh giaù cao laém. Coù ñieàulöông thöïc taäp hôi thaáp, may maø coù caùckhoaûn trôï caáp khoù khaên, phuï caáp coâng taùc,phuï caáp ñoäc haïi… gì gì ñoù, baûy khoaûn neânvaãn ñuû xaøi. Duø sao toâi vaãn muoán veà coângtaùc beân cô quan cuûa quan baùc, toâi ñaõ coùñôn phaùt bieåu nguyeän voïng roài, nhaø ñoû vaãnhôn.”

OÂng nghe haén noùi maø töôûng mìnhkhoâng phaûi laø caùn boä toå chöùc laïi caøngkhoâng phaûi laø caùn boä laâu naêm. Laøm quaùi gìcoù löông thöïc taäp? Gia ñình haén khaù giaûlaøm quaùi gì phaûi trôï caáp khoù khaên?... Chæmaáy thaùng, khuoân maët haén ñaõ ñôõ choaét,chuoät ñaõ sa chónh gaïo. Ñieàu khoâng theå ñaõlaø coù theå. “Caùc ñoàng chí nhôù laáy, chaùuñoàng chí aáy, Traàn Khaùnh Ngoïc”

*- Theá naøo? Sao quan baùc ñaêm chieâu

theá?Taân tröôûng phoøng toå chöùc Traàn Khaùnh

Ngoïc chaám döùt nhöõng yù nghó mieân mancuûa oâng. Haén vôø tìm caùi gì trong tuùi, nhö voâtình, ruùt ra moät taám baèng maøu ñoû, ñaët leânbaøn. Ñaäp vaøo maét oâng nhöõng doøng chöõ:Baèng toát nghieäp thaïc só, Traàn Khaùnh Ngoïc.Laïi luïc tìm trong tuùi, ruùt ra moät danh thieápmaøu xanh, thoang thoaûng muøi thôm, ñöacho oâng: Trong naøy coù soá ñieän thoaïi cuûatoâi, veà nhaø coù gì caàn ñeà ñaït, oâng goïi ñieäncho toâi.

OÂng ñöùng daäy, suyùt nöõa thì buoät moàm:“Toâi chaúng caàn!” Nhöng raát may, oâng nhôùra, oâng veà, nhöng con chaùu oâng coøn ôû laïi,nhieàu ñöùa trong soá ñoù laø keû baát taøi. Raát coùtheå haén seõ cho vaøo danh saùch giaûm bieâncheá. OÂng coá dieãn moät nuï cöôøi:

- Xin caùm ôn ñoàng chí. Ñoàng chí laømvieäc raát chu ñaùo vaø nghóa tình. �



Möa, nhoû nhoû thoâi nhöng thôøi tieátcuõng bôùt noùng nöïc, naøng ngoài voøñaàu roái buø, côn ñau ñaàu laøm naøng

khoâng theå naèm yeân nghe baûn nhaïc bìnhthöôøng naøng thích. Naøng nhaém maét töôûngtöôïng. Khuoân maët anh lo laéng, cheùn nöôùc traøaám coù chuùt göøng töôi xaét laùt, aùnh maét buoànbuoàn, baøn tay vuïng veà xoa ngöïc naøng, moâiaùp vaøo maù aám aùp.

Moãi laàn naøng oám anh lo cuoáng quyùt. Naøngbieát thoùp anh neân duø chæ oám nheï naøng cuõngvôø beänh saép cheát ñeå ñöôïc nhoõng nheõo. Khiyeâu ngöôøi ta raát treû con, naøng laø keû chaûnhchoïe kieâu kyø, quen ñöôïc nuoâng chieàu naângniu, naøng töï cho mình quyeàn khoâng ai ñöôïclaøm naøng toån thöông neân naøng chöa bao giôøbieát thaát tình.

Naøng troâi vaøo giaác nguû, chaäp chôøn giöõacôn noùng laïnh vaø nhöõng aùc moäng. AÙc moängnaøo cuõng laø anh thaûn nhieân ñi, maëc naøngquî khoùc phía sau. Chieác goái öôùt moà hoâi vaønöôùc maét trong mô cuûa naøng. Caên phoøngthoaûng höông loa keøn dòu ngoït, söï yeân tónhtuyeät ñoái, boùng toái traøn vaøo caùc caên phoøng,naøng muoán baät taát caû caùc coâng taéc ñeøn,tieáng naøng rôi toõm vaøo khoâng trung, cô theånhö coù khoái ñaù khoång loà ñeø uïp, nhöõng maûnhhôi cuoái cuøng nhö saép ñöùt lìa... Boùng toái traønngaäp caùc caên phoøng, muøi höông loa keøn dìudòu, chaäp chôøn khuoân maët anh vaø aùnh maétbuoàn buoàn. Naøng baät daäy. Ñoàng hoà bính

boong ñieåm 6 tieáng. Ñaàu oùc coøn môø aûo caùnhcoång nhaø anh cao vuùt, ñen khít.

Ñaàu tieân chæ laø chuyeän dòch vuï, dòch vuï ñeûthueâ cho anh ñöùa con trai ñeå coù ngöôøi thöøakeá ñoáng taøi saûn cuûa nhaø hoï Huyønh. Ñaàu tieânchæ laø söï boâng ñuøa nôi baøn nhaäu cuoái tuaàncuûa ñaùm ñaøn baø boû choàng khu vöïc phía taâythaønh phoá maø naøng laø khaùch môøi thöôøngxuyeân vì “tính neát con nhoû deã thöông” nhömaáy muï hay noùi.

M baûo: “Tao coù thaèng baïn ñaïi gia, vôï noùñeû hai laàn ñeàu gaùi, giôø lôùn tuoåi roài noù chaúngchòu ñeû theâm. Laõo muoán möôùn ngöôøi ñeû ñöùacon trai. Nhôø tao kieám moái maø laàn chöa ra.Maáy con sinh vieân cao ñaúng tin khoâng ñöôïc”.L cong moâi ñoû choùt: “Neø, kieám ñaâu xa vaäy?No, phaûi laø gaùi döôùi 30. Tao 32 thoâi möø, traâugiaø maø khoaùi gaëm coû non, ruïng raêng, xí”. Kchôït voã tay beùp beùp: “Con nhoû naøy”. K oâmmaù naøng thôm caùi chuït, cöôøi re reù, bieåu caûmquaù khích vôùi phaùt hieän cuûa muï.

Baày ñaøn baø boû choàng nhìn naøng, nhöõngñoâi loâng mi chuoát maùccara cong vuùt saéc leûm,nhöõng loøng maét mô maøng vì röôïu, nhöõngmoâi son ñoû choùt cuøng cong leân vaø ñoàng loaïtnhöõng ñaàu toùc uoán duoãi kieåu caùch gaät gaät.Ñeán löôït naøng cöôøi reù leân, cöôøi ruõ röôïi, hosaëc suïa. Phoøng beân caïnh goõ goõ vaøo vaùchgoã, naøng ngaây thuoãn nhìn baày chò quaùi ñaûn,nhöõng muï boû choàng xinh ñeïp vaø giaøu coù.Nhöõng ngöôøi ñaøn baø coâ ñôn nhaát theá gian.

HÔÏP ÑOÀNG ÑEÛ THUEÂTruyeän ngaén

HOAØNG THANH HÖÔNG(Hoäi VHNT Gia Lai)



Ñieän thoaïi hoàng reo, K baûo: “Tao phaûi veàroài, ñöa thaèng Chuõm ñi hoïc veõ, laõo thaày khoùtính laém, ñeán treã 2 phuùt maø cöù maéng phuïhuynh xôi xôi. Thaèng Chuõm noù ra daùng laémñaáy, may quaù gioáng mình chöù gioáng thaèngcha noù laïi khoán naïn ñôøi”. K ruõ vaùy caùi xoaït,ñi bieán ra cöûa, muøi nöôùc hoa vöông ngaâyngaát khaép phoøng. M baûo: “Tao nghieâm tuùcñaáy, noù ñöôïc laém, ngöôøi toát ñaáy, chaúng phaûiloaïi tröôûng giaû hoïc laøm sang ñaâu. Maøy suynghó ñi roài öø höõ”. Baày chò öø öø, gaät gaät, theâmvaøi chai nöõa caû boïn chia tay heïn cuoái tuaàntôùi.

Tuaàn tôùi naøng vaéng, lyù do ñi khaùm maét.Ñöôøng veà naøng cöôøi raëc raëc moät mình. Naøngchöa yeâu, nguû vôùi ñaøn oâng vaøi laàn, nhöõngngöôøi yeâu naøng, theøm naøng nhö ñieân, traùitim chaúng run raåy hoài hoäp nhö tieåu thuyeátdieãm tình keå leå, moät laàn xong maëc vaùy aùoloøng buoàn xuoäi, roãng khoâng nhìn keû kia nguûxaáu xí. Bao laâu roài naøng khoâng nguû vôùi ñaønoâng, naøng chaúng nhôù, cuõng chaúng thaáy caànnhôù.

Coâng vieäc, nhöõng tuï taäp baïn beø ngaøy

nghæ, nhöõng ñöùa treû traïi moà coâi Hoa Vaøng,du lòch vaø vieát tieåu thuyeát aâm hoàn. Naøngngoàn ngoän söùc soáng, maét moâi gôïi caûm,gioïng noùi mieàn Taây roùt ngoït, bao keû saên ñoùn,naøng laéc ñaàu, naøng öa cuoäc soáng khoâng ñoâilöùa, töï do vôùi nhöõng döï ñònh sôû thích. Naøngcöôøi mæa vaøo caâu “khoâng tình yeâu cheát nöûataâm hoàn” cuûa gaõ thi só dôû hôi naøo ñoù. Nhieàukeû laàm naøng ñoàng tính. Naøng cöôøi reù leân “Iam ñaøn baø thöù thieät ñoù”.

Thöïc buïng, naøng thích moät thaèng UÙc lai,nhöng noù khoâng meâ naøng, noù meâ nhoû baïnthaân, con beù maét híp, cöôøi coù raêng kheånh.Chuùng vaät nhau huyønh huîch trong phoøngnguû chung cuûa hai ñöùa moãi khi naøng vaéngnhaø. Nhieàu laàn trôû veà, môû cöûa, naøng ñöôïcxem mieãn phí nhöõng pha sex thoâ baïo. Laëngleõ khoaùc ba loâ, naøng ra khaùch saïn naèm chôøsaùng. Hôïp ñoàng ôû chung vôùi nhoû baïn thaânchaám döùt ñeå noù töï do vôùi tình yeâu ngoaïi.

Ñieän thoaïi reng, tieáng M lanh laûnh: “Taoñieän cho laõo aáy roài, tao mieâu taû tæ mæ maøynheù, laõo aáy heïn gaëp, maøy öø nheù”. “Chò ñieânaø?”. “Ô theá maøy töôûng ñieân ñöôïc deã laém aø?”.




“Em maø cöù laøm nhö haøng hoùa?”. “Maøy laøhaøng Vieät Nam chaát löôïng cao. Maøy öø nheù”.“Roõ laø haâm cuû toûi, khoâng gaëp gôõ gì. Em baänvôõ ñaàu ra ñaây”.

Naøng naèm xoõa xuoáng thaûm cöôøi reù leân.Naøng 28 tuoåi, ñeû möôùn. Sinh con laøm gì nhæ,cô theå nôû tung toùe, buïng vuù nöùt raïn, suoátngaøy boät, söõa, chaùo, bæm nöôùc ñaùi khai muø,naøng seõ nhö moät muï ñieân. Thôøi gian ñaâu laømvieäc coâng ty, vieát tieåu thuyeát aâm hoàn, tuùmtuïm vôùi baày ñaøn baø boû choàng cuoái tuaàn,thaêm luõ treû moà coâi traïi Hoa Vaøng vaø ñi du lòchbieån vaøo muøa heø... Naøng ñaâu coù ñieân.

Hoâm ñi chuøa Böûu Minh naøng khaán Phaätxin ngaøi ñoä cho söùc khoûe, cha meï gia quyeánbình an, coâng vieäc nhö yù, xin tích ñöùc haønhthieän kieáp naøy mong khi nhaém maét ñöôïc veàcoõi an laønh. Naøng nieäm nam moâ a di ñaø Phaätchín laàn. Cuùi laïy chín laàn, ngöôùc maét nhìnPhaät loøng nheï teânh teânh. Maáy muï baûo taocaàu naêm nay coù thaèng naøo töû teá ñeán röôùcmaøy ñi. Naøng baûo laáy choàng laøm gì, caùc chòchaúng boû heát ñaáy thoâi. Maáy muï baûo ñöøng sosaùnh. Laáy choàng nhö ñaùnh baøi, heân boác ñöôïchai cô, aùt cô xui boác phaûi ba bích, boán teùp vaäythoâi. Maáy muï laïi baûo ñaõ laø gaùi thì phaûi laáychoàng cho noù bieát caùi muøi xe hoa röôïu hoàng,vaäy chöù cuõng vui ñöôïc maáy naêm ñaàu maø, ñôøimaáy gang maø so ño cho mau giaø.

Naøng nhaên nhoù: “OÂi chao maáy muï naøy aênnoùi nhö vaày ôû cöûa thieàn maø khoâng sôï toäikhaåu”. Caû baày tuïm tuïm cöôøi, cuùi laïy laïy, luøira cöûa. Saân chuøa meânh mang xaùc hoa söùtraéng, thôm tho höông traàm. Naøng nhuû ñôøisau naøy chaân töôøng ngoõ cuït, xuoáng toùc laømni coâ, muøa muøa tuïng nieäm laø tònh nhaát.Nhöng maø ñôøi naøng töø khi sanh may maén vuiveû hoaøi, toaøn quyù nhaân phuø trôï, gaëp döõ hoùalaønh neân giôø naøy naøng thaûnh thôi ñeâm ñeâmvieát tieåu thuyeát, nghe nhaïc clayderman,

ngaém hoa hoàng vaøng vaø taøi khoaûn ñaày leânmoãi thaùng töø coâng vieäc thieát keá tour chokhaùch du lòch taây, ta. Ñeû möôùn - naøng ñaâu coùbò ñieân. Nhöng naøng toø moø muoán doøm maëtgaõ baïn M. Naøng baám soá. Naøng taét ñeøn, nhaïcclayderman ñöa naøng troâi nhanh vaøo giaácnguû töï do.

Nhaø haøng Ñoû, naøng thích maøu ñoû, naøngmaïng hoûa, thaày boùi baûo naøng neân choïnnhöõng gam maøu noùng ñeå gaëp may maéntrong moïi söï. Naøng tin thaày boùi, naøng meâ coiboùi. Nhöng maøu ñoû thì naøng thích töø thôøi beùtí, chaúng ñôïi ñeán khi bieát xem boùi môùi thích.Chaên ñoû, goái ñoû, thaûm ñoû, giaøy ñoû, vaùy ñoû,xe ñoû... Vaøo nhaø naøng muøa heø nhöùc maét vaøboác hoûa vì saéc maøu choùi loïi. AÊn naøng cuõngchoïn nhaø haøng naøy, gaõ chuû treo 99 caùi ñeønloàng ñoû khaép 4 taàng vaø coång. Nhìn buoåi toáinoù gioáng cung ñieän nhaø Thanh trong phimCaøn Long vi haønh.

Maøn thaàu nhaân toâm troän baép caûi chaámtöông ñaäu phuïng, naøng coù theå aên moät luùcheát 20 caùi vaø sau ñoù ngoài thôû ì aïch 30 phuùt.Quaùn cha truyeàn con noái. Con gaùi gaõ 15 tuoåiñeïp nhö tieân nga. Noù ngoài quaày thu ngaân,moâi ñoû thaém, cöôøi luoân vaø luoân tay xeáp tieànvaøo töøng hoäc. Ngöôøi ta ñeán aên moät phaàn ñeångaém noù, trong ñoù coù caû naøng. Naøng tô ngôñöùng beân quaày thu ngaân, naøng tieân 15 tuoåicöôøi meâ hoàn: “Coâ M noùi coâ leân laàu 3 phoøng3 daõy traùi”. Naøng goõ giaày coäc coäc, chuùixuoáng giöõ gaáu vaùy daøi sôï vaáp. Baäc cuoái cuøngnaøng ñuïng moät gaõ maét buoàn buoàn ñöùngngay ñaàu treân caàu thang ñang cuùi ñaàu ngheñieän thoaïi. Naøng cöôøi hì, xin loãi vaø ñi.

Sau naøy naèm beân nhau, anh beïo maùnaøng: “Ngöôøi ñaâu maø voâ duyeân, ñaâm vaøongöôøi ta caùi saàm maø coøn daùm cöôøi hì moät caùiroài ngoaét vaùy ñi. Nhìn ngoä khoâng chòu ñöôïc.Laàn sau ñöøng maëc chieác vaùy aáy nöõa, nguy



hieåm”. Naøng baûo luùc aáy maët naøng ñeïpkhoâng? Anh baûo: “Raát ñeïp”. “Nhö theá naøo?”.“Ngoá ngoá vaø ma mò”. Naøng cöôøi reù leân, uùpleân ngöïc anh, hoân nhöõng nuï ngoït ngaøo nhaáttheá gian.

Buoåi toái laàn ñaàu gaëp anh nhö duyeân phaän,buoåi toái nhaø haøng Ñoû naøng vaãn aên 20 chieácmaøn thaàu nhaân toâm troän baép caûi vaø ngoàiuoáng traø göøng thôû ì aïch 30 phuùt, coøn anh thìcöù troá maét nhìn naøng. M buoân ñieän thoaïingoaøi ban coâng gioïng roùt ngoït. Ñeâm ñoù veànaøng nguû lô mô cuøng nhaïc clayderman vaøcoù giaác mô ñoâi maét buoàn buoàn, muøi daàu gioù,chuùt hôi aám baøn tay luùc tieãn nhau veà nôiquaày thu ngaân.

Hai tuaàn naøng khoâng ngoài baøn vieát. 14 toáinaøng dieän 14 caùi vaùy ñoû ñi ngoaïi oâ vôùi anh.14 toái naøng veà nhaø vaøo luùc 11h30’ vaø nguû libì. Hai ngaøy cuoái tuaàn naøng khoâng tuï taäp vôùibaày ñaøn baø boû choàng khu vöïc phía taây thaønhphoá nhöng vaãn ñeán thaêm luõ treû moà coâi traïiHoa Vaøng. Anh laøm xaùo troän trôøi gian bieåubuoåi toái vaø ngaøy nghæ cuoái tuaàn cuûa naøng. Mgoïi hoûi: “Ok?”. Naøng baûo em robot.com roài. Lgoïi: “Keå tuïi tao nghe vôùi nheù. Caûm giaùckhoâng?”. Naøng baûo: “Em ñang 37 ñoä C ñaáynheù”. K nhaén tin: “Cuoái tuaàn sau baåu ñaïi giara maét boïn tao ñi, khoâng phaù hoaïi ñaáy”.Naøng cöôøi hì hì: “Thaùch caùc muï”.

Cuoái tuaàn thöù ba naøng môøi anh ñeán quaùnbaày ñaøn baø boû choàng tuï taäp. Toaøn nhöõngmoùn giaûm beùo, anh khoâng thích aên rau, anhgoïi moät ñóa thòt chaân gioø luoäc cuoán baùnhtraùng. Anh baûo anh daân queâ thöù thieät, xöù caùgaày maém maën, baùnh traùng thay côm. Naøngbaûo ai ôû ñaây chaû daân queâ thöù thieät, em chuùagheùt caùi loaïi coù tí cuûa, coù tí chöùc quyeàn queânngay mình nöùt töø goác raï, queân xuaát thaân xuaátxöù. Maáy muï gaät gaø: “Khieáp, hoâm nay noùi haytheá. Coù tình yeâu thaät khaùc”. Caû baày cöôøi aàm

ó, phoøng beân caïnh goõ coäc coäc vaøo vaùch goã.Cuoäc aáy anh say meøm, laàn ñaàu tieân naøng

coù anh troïn ñeâm. Naøng khoâng nguû, vaën toñeøn, ngoài ngaém anh ñeán khi chuoâng baùothöùc môùi laät ñaät vaøo nhaø taém. Vöøa trangñieåm naøng vöøa goïi anh, naøng laøm roän raøngcaû sôùm mai. Sau naøy moãi luùc nhôù laïi buoåisaùng aáy naøng ñeàu khoùc, caûm giaùc xao xuyeánñoù sao baây giôø naøng môùi bieát. Naøng ñuùng laøngoác. Naøng laø ñaøn baø ñích thöïc vaø naøng gaëpñöôïc ngöôøi ñaøn oâng cuûa naøng, traùi tim naøngnôû hoa khi yeâu anh vaø ñöôïc anh yeâu.

Moät ñeâm - ñeâm kæ nieäm moät naêm ngaøyyeâu nhau naøng hoûi: “Em seõ sinh con choanh?”. Anh aáp ñaàu naøng vaøo ngöïc. Naøngnhoaøi ngöôøi gheù saùt maët anh: “Sao im laëng?Chaúng phaûi anh muoán coù moät beù trai sao?”.Anh laïi aáp ñaàu naøng vaøo ngöïc. Naøng ngheroõ nhòp tim anh baán loaïn: “Anh seõ cheát tröôùcem 20 naêm. Em vaø con seõ ra sao?”. “Em vaøcon seõ nhôù anh”. “Em coøn treû, anh qua ñôøithì laáy choàng, em phaûi ñöôïc höôûng moïi haïnhphuùc em yeâu aï. Öôùc gì anh coù theå treû laïi”.

Naøng chaúng caõi nöõa, naøng naèm nghenhòp tim anh baán loaïn. Baây giôø naøng phaùthieän mình theøm coù con vôùi anh, theøm voâcuøng. Khoâng sôï chaùo, söõa, boät bæm khai muø,khoâng sôï cô theå vôõ nôû tung toùe, buïng vuù raïnxeä nöõa. Thaùng naøo naøng cuõng ngong ngoùng,naøng töùc ñieân khi thaáy ñeán ngaøy... Noãi thaátvoïng laøm naøng phôø phaïc vaø coäc caèn. Anhdòu daøng voã veà, dòu daøng chaêm chuùt, ñoâi maétbuoàn buoàn ngaém naøng aâu yeám moãi khi naøngnoùi veà ñöùa beù töông lai.

Chieàu cuoái tuaàn, maùy anh taét, naøng ñôïianh 3 tieáng, loøng nhö löûa chaùy. K goïi: “Ñi tuïtaäp ñi, gaõ baän vieäc quan troïng roài”. L goïi:“Hay laõo ôùn maøy chuoàn roài”. M nhaén tin:“Qua ñaây ngoài ñôïi gaõ, theá naøo cuõng goïi laïi”.Naøng chaúng loøng daï naøo maø ñeán choã caùc



muï. Naøng ñi vaøo ñi ra, moûi chaân naøng ngoàibaám maùy. “Thueâ bao quyù khaùch vöøa goïi hieänñang ngoaøi vuøng phuû soùng, xin quyù khaùchvui loøng goïi laïi sau”.

Anh chaúng bao giôø taét maùy, maùy ñieänthoaïi baøn phoøng laøm vieäc anh chuoâng 10 laànkhoâng tín hieäu nghe. Naøng cuoáng leân. Neáuôùn naøng, muoán chia tay naøng, anh ñaâu caànphaûi taét maùy. Hay laø muï L noùi ñuùng. Muï aáytöøng traûi, muï aáy hieåu ñaøn oâng chaân tô keõ toùc.Taïi hieåu quaù gioáng ñöïc maø muï gheùt hoï, maømuï ñuøa bôõn vaø luoân caûm thaáy chaùn gheùt hoï.Caùi oâng beùo baây giôø ñang yeâu muï theá maømuï cöù laøm cho ngöôøi ta khoå sôû. Hay laø muïnoùi ñuùng. Chuoâng ñoàng hoà ñieåm 9 tieáng.Naøng chôø 6 tieáng roài. Naøng thôû daøi ñaùnhsöôït, keùo khoùa vaùy. Coøi bim bim. Taxi döøngtröôùc coång. Naøng möøng ruù, phoùng nhö bayra coång, naøng seõ caén vaøo coå anh caùi toäi baétnaøng ñôïi laâu ñeán theá. Khoâng phaûi. Taøi xeá taxichaøo naøng leã pheùp, chìa maûnh giaáy “Sen leânvieän P ngay, anh bò tai naïn, naëng!”. Maétnaøng ñoå ñom ñoùm, naøng giuïc taxi chaïynhanh hôn nöõa, taøi xeá laëng leõ nhaán ga.

Anh phuïc hoài 70% söùc khoûe, trí nhôù bòaûnh höôûng, coù luùc anh khoâng nhôù noåi coångvaøo nhaø mình. Thaày boùi baûo 53 tuoåi haïn, anhkhoâng cheát laø may phöôùc ba ñôøi aên ôû phuùchaäu. Hai chaân raát yeáu, anh ngoài xe laên. Laànnaøo naøng ñeán, anh cuõng nhìn naøng buoànbuoàn. Muøi daàu gioù quen thuoäc. Naøng aùp tayanh leân moâi, maét anh buoàn buoàn nhìn naøngaâu yeám. Naøng hoûi: “Nhaän ra em khoâng?”.Anh cöôøi nheï thì thaàm: “Em yeâu!”. Naøngchaûy nöôùc maét.

Moät saùng, naøng môû email. Vôï anh vieát: “...Anh ñaõ noùi anh thueâ S ñeû möôùn cho doønghoï Huyønh moät thaèng con trai. Toâi tin vaäy, baolaâu nay trong nhaø naøy quyeàn quyeát ñònh toáicao luoân thuoäc veà anh. Anh laø ngöôøi ñaõ noùi

laø laøm, toâi chaúng coøn khaû naêng sinh nôû vaøcuõng chaúng coøn laøm anh höùng thuù chuyeängoái chaên. Coâng vieäc kinh doanh laøm toâi cuõngquaù meät moûi roài S aø, anh cuõng theá. Loøng toâiñaày thuø haän khi bieát giöõa hai ngöôøi khoângñôn thuaàn laø hôïp ñoàng ñeû möôùn. Anh caámtoâi can thieäp vaøo quan heä hai ngöôøi neáukhoâng seõ töø maët.

Toâi yeâu anh S aï. Tình yeâu cuûa ngöôøi ñaønbaø chæ bieát coù duy nhaát choàng töø luùc theongöôøi ta veà ñeán giôø. Thöông anh toâi chaápnhaän nhöôøng nhòn, seû chia, mieãn anh aáy vui,maïnh khoûe vaø khoâng rôøi boû gia ñình naøy.Khoâng ai bieát chuyeän ba chuùng ta, caùc conluoân nghó S laø em gaùi keát nghóa cuûa boá nhötoâi baûo chuùng. Töø khi coù S, anh aáy yeâuthöông gia ñình hôn, vui khoûe, nhieät tìnhsoáng, anh aáy quan taâm ñeán toâi, chaêm soùc toâinhö moät söï ñeàn buø aân nghóa. Toâi cuõng maùtloøng vaø im phaän mong S thaät loøng thöônganh aáy.

Luùc ñaàu toâi hoaøi nghi S haùm cuûa nhöngcaû naêm daøi ngöôøi theo doõi cuûa toâi khaúng ñònhS laø ngöôøi töû teá, toâi môùi tin vaø meán S. Baây giôøanh aáy taøn taät roài, voâ duïng roài vaø S vaãn chöacoù em beù, toâi nghó S khoâng neân phí hoaøi ñôøimình nöõa, haõy queân anh aáy ñi vaø ñeå anh aáycho toâi ñöôïc troïn veïn chaêm soùc. Ñeán luùc naøyroài S ôi, toâi chaúng muoán seû chia anh aáy theâmlaàn nöõa. Cuøng phaän ñaøn baø, S hieåu loøng toâikhoâng? Haõy queân anh aáy, haõy traû toâi ngöôøicuûa toâi. Cöûa nhaø toâi töø hoâm nay seõ ñoùng chaëtkhoâng ñoùn S ñaâu. Ñöøng ñeán tìm chuùng toâi.Mong S hieåu vaø xöû söï ñuùng. Toâi caàu Phaätcho S vöôït qua moïi choâng gai cuoäc ñôøi vaøtìm ñöôïc duyeân môùi...”.

Naøng guïc ñaàu vaøo thaønh gheá khoùc tu tu.Ñeâm aáy, naøng ngoài xem ñi xem laïi nhöõngböùc aûnh chuïp chung cuûa naøng vaø anh ñeánsang. �



CHÖÔNG 6: BA TRONG MOÄTSau khi baûo chò caùn boä thuù y traùnh ñi, Bình

leûn veà naáp sau ñuoâi xe. Ba boùng aùo blousetraéng chuïm ñaàu hoäi yù nhanh.

Teân Moong - töùc Lung - vaøo ñeán saân, thaûluoân con gaø choïi coå öùc ñoû au ra cho noù voãcaùnh, ñi laïi. OÂng Doanh cuøng con reå ñöùngngaém con gaø noøi veû thoaû maõn.

Thaáy Chieán vaø Höông chuaån bò vaøo baétluoân Moong, oâng Ñieàu voäi ngaên laïi:

- Khoan!- Sao theá aï?- Bình ngaïc nhieân - Ñeå chaäm

nhôõ haén nghi ngôø...- Nhöng vaãn chöa phaûi thôøi cô haønh ñoäng!

Theo kinh nghieäm cuûa toâi, trong boä boø roäng

raõi kia cuûa haén chaéc chaén coù daáu nhieàu suùngñaïn!

Bình hieåu ngay, ñöa tay ra hieäu cho Chieánvaø Höông ñôïi theâm theo yù oâng Ñieàu. Ñöùngngaém con gaø moät laùt, roài oâng Doanh ñi vaøobeáp. Moong cuõng ñi vaøo trong nhaø. Thôøi giantroâi chaäm töøng giaây, laøm ñoäi caûnh saùt chôø baéthaén nhö ngheïn thôû. Cuoái cuøng Moong cuõngcôûi boû xong quaàn aùo daøi, maëc quaàn ñuøi aùomay-oâ ra saân cho maùt. OÂng Doanh cuõng töøbeáp ñem ra ñöa cho Moong baùt röôïu thuoác.

Bình phaåy tay ra hieäu haønh ñoäng. Treânsaân Moong ñang oâm con gaø, uoáng ngaämtöøng nguïm röôïu thuoác nhoû phun vaøo dieàuvaøo coå gaø. Höông vaø Kieân trong vai hai caùn

KHOÂNG CHUYEÂN AÙN(Trích Tieåu thuyeát ñieàu tra hình söï)

ÑOAØN TRUÙC QUYØNH

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG:Nöõ trung uyù Thanh Höông laø nhaân vaät chính, 28 tuoåi. Töø khi hoïc Phoå thoâng trung hoïc

coâ vaø Vuõ Maïnh ñaõ meâ muùa haùt, cuøng mô thi vaøo tröôøng Cao ñaúng Vaên hoaù ngheä thuaät.Nhöng sau khi cha Höông - moät taøi xeá xe taûi bò baêng nghieän ma-tuyù cuûa teân Moong cöôùptieàn gieát treân ñöôøng, thì coâ laïi quyeát taâm thi vaøo tröôøng Cao ñaúng Caûnh saùt ñeå traû thuøcho cha.

Ra tröôøng Thanh Höông muoán veà phoøng Caûnh saùt ñieàu tra toäi phaïm veà ma tuyù ñeåñöôïc tham gia caùc chuyeân aùn lôùn. Nhöng laõnh ñaïo Sôû coâng an tænh laïi ñöa coâ veà phoøngCaûnh saùt ñieàu tra toäi phaïm veà traät töï xaõ hoäi, nôi cöù coù vuï vieäc laø ñi ngay khoâng caànchuyeân aùn. Tuy keùm vui nhöng coâ vaãn luoân hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï ñöôïc giao.

Vuõ Maïnh veà coâng taùc taïi Sôû vaên hoaù tænh vaãn yeâu Höông ñôn phöông tha thieát, duøbieát thöôïng uùy Traàn Kieân ôû phoøng Caûnh saùt ñieàu tra toäi phaïm veà ma tuùy ñaõ laøm traùitim Höông rung ñoäng. Nhöng meï Höông chæ thích Maïnh khoâng öa Kieân, do baø hieåulaàm boá Kieân khi coøn taïi chöùc ñaõ nhaän hoái loä ñeå teân Moong troán tuø. Tình yeâu giöõaHöông vaø Kieân gaëp traéc trôû suoát 10 naêm trôøi, cho tôùi khi Kieân cuøng boá baét laïi ñöôïcteân Moong...

Taïp chí Dieãn ñaøn Vaên ngheä Vieät Nam xin giôùi thieäu vaø trích ñaêng chöông cuoái cuoántieåu thuyeát Khoâng chuyeân aùn cuûa nhaø vaên ÑOAØN TRUÙC QUYØNH.

S AÙNG TAÙC


boä thuù y ñaõ quaù quen oâng Doanh, löõng thöõngñi vaøo. Chieán vôø ho ñaùnh tieáng, goïi oângDoanh vui veû ñi ra ñoùn. Moong nhìn theo boávôï, roài laïi tieáp tuïc xoa boùp, öùc vaø caû coå congaø choïi ñoû au leân trong aùnh naéng chieàu raátñeïp. Höông töôi cöôøi noùi to:

- Chaøo baùc! Chuùng chaùu vaøo baùo caùo keátquaû coâng vieäc roài veà huyeän keûo toái ñaây!

May môùi bieát chuùt ít veà ngheä thuaät xemtöôùng gaø, Chieán vöøa khen vöøa aùp saùt Moong:

- “Nhaát luøn lieàn, nhì daøi doïc”, con naøy ñaùdai söùc lì ñoøn laém anh aï!

Moong nghe ñuùng ngoân ngöõ “daân ñaù gaø”,ngaång nhìn Chieán ñaày thieän caûm. Chieánñöùng beân traùi Moong nhìn kyõ con gaø, khentieáp raát töï nhieân:

- OÂi, ba ñuoâi xuoâi, ñuoâi khoâng veånh, khoângxoeø, loaïi naøy thuû chaéc, traùnh ñoøn kheùo anh aï!

Moong phoång muõi vuoát ñuoâi gaø, ñuùng luùcHöông cuõng ñaõ aùp saùt beân phaûi haén. Laäp töùcChieán cuøng Höông duøng nghieäp vuï vaø voõthuaät keïp chaët Moong giöõa hai goïng kìm.Bình cuõng vöøa kòp xoâng vaøo hoã trôï, quaät ngaõñöôïc haén, tra coøng soá 8 vaøo hai tay.

- Moong! Maøy ñaõ bò baét!- Bình quaùt to.Moong chæ kòp vöøa giaãy vöøa la lôùn:- Caùc anh baét nhaàm roài! Toâi laø Noâng Vaên

Lung, khoâng phaûi Moong naøo caû!OÂng Doanh voäi xoâng vaøo can:- Sao caùc anh baét con reå toâi? Mau thaû noù

ra, noù coù toäi tình gì, nhaàm roài!Bình giöõ oâng tröôûng thoân laïi giaûi thích:- Thöa baùc, nhaàm hay khoâng ñaõ coù chöùng

cöù, coù phaùp luaät. Môøi baùc nghe ñoïc leänh baétxong cuøng chuùng toâi ra xe veà truï sôû Coâng anhuyeän laøm vieäc!

Ñuùng luùc oâng Ñieàu ñaõ côûi boû aùo blousexanh nguïy trang löõng thöõng ñi vaøo, nhìn xoùimaét Moong haát haøm hoûi:

- Moong! Chaéc anh nhaän ra toâi, ngöôøiquaûn giaùo ñaõ cho anh vaøo beänh vieän chöõabeänh, ñeå roài anh troán thoaùt vaø traû ôn toâi baèngcaùch phao tin toâi nhaän tieàn hoái loä ñeå thaùo

cooøng thaû anh?OÂng Doanh nghe vaäy ngaïc nhieân roài ngô

ngaùc nhìn anh con reå, maët taùi ñi. Moong nhaänra ngay oâng Ñieàu, cuùi ñaàu im laëng. Bình,Chieán vaø Höông ñeàu ñaõ côûi boû blouse traéngcho khoûi noùng vaø vöôùng víu. Sau khi ñoïc leänhbaét Lung theo ñuùng quy ñònh, Bình ñöùngcanh giöõ Moong cuøng oâng Ñieàu ñeå Höông vaøChieán vaøo khaùm nhaø. Hai ngöôøi thu giöõ ngaymoät dao gaêm, moät suùng ngaén ñaày ñaïn vaø caûmoät quaû löïu ñaïn Moong daáu trong ñoáng quaànaùo vöøa côûi ra cuoän chaët laïi. Khaùm kyõ khaépnhaø, beáp, khoâng thu ñöôïc theâm vaät chöùnglieân quan gì, hai ngöôøi ra khaùm noát saân sau.Höông treâu Chieán:

- Vöøa toát nghieäp theâm “Cao ñaúng ñaù gaø”hay sao maø khen ñuùng tim haén theá?

- Boá vôï töông lai truyeàn ngheà cho ñaáy! -Chieán cöôøi ñuøa laïi - Sau naøy coù ra khoûingaønh caûnh saùt hay nghæ höu khoâng lo cheátñoùi nhö ñoàng chí!

Phía taây hoaøng hoân ñaõ röïc ñoû nhö maùuöùa. Bình ñang ngoài canh Moong cuøng oângÑieàu thì baát ngôø coù tieáng ñoäng cô phaønhphaïch. Bình, oâng Ñieàu, oâng Doanh vaø caû teânMoong ñeàu nhìn ra ñöôøng töø ngaõ ba vaøo.Chieác xe oâm Minck ñaõ chôû boá con oângDoanh boãng quay laïi, khoâng roõ coù vieäc gì.OÂng Ñieàu canh giöõ teân Moong, ñeå cho Bìnhñi nhanh ra chaën anh xe oâm laïi hoûi. Vöøa thaáyBình, teân ñi xe oâm ñaõ ñaùnh hôi nguy hieåm, ruùtluoân suùng ngaén baén. Bình nhanh chaân loäntraùnh, nhöng haén baén lieàn ba boán phaùt neânBình bò guïc ngaõ.

Teân Moong bò khoaù tay sau löng baät daäyñònh boû chaïy ñeán choã teân xe oâm, laäp töùc bòoâng Ñieàu chaën laïi ñaám cho moät cuù noác-ao.Thaáy Höông cuøng Chieán töø trong nhaø voït ra,teân xe oâm bieát khoù cöùu noåi ñoàng boïn voäi quayxe. Höông vaø Chieán cuøng ruùt suùng baén theo,nhöng haén ñaùnh voõng ngoaèn ngoeøo traùnhñöôïc heát ñaïn, phoùng maát huùt. Trong khi oângÑieàu cuøng Chieán lao ñeán cöùu Bình, thì Höông


SAÙNG TAÙC

töùc giaän quay laïi chóa thaúng suùng vaøo maët teânMoong. Höông nhìn ñoâi maét haén, muõi suùngngaén trong tay coâ boãng lay ñoäng bôûi yù nghó:“Phaûi ñeå maøy chaïy tao môùi coù côù baén cheátmaøy ngay. Maøy ñaõ gieát boá tao, tao caêm thuømaøy, tao ñaõ phaûi boû öôùc mô ngheä thuaät, theohoïc ngaønh caûnh saùt cuõng vì maøy. Giôø maøyhaõy boû chaïy ñi... Khoâng daùm chaïy aø? Maøyphaûi chaïy ñeå tao ñöôïc gieát maøy khoâng caàntoaø aùn! Ñoà ngu khoâng hieåu luaät aø? Ñoà conlôïn!”

Duø Höông vôø haï suùng laûng ñi nhöng teânMoong vaãn khoâng daùm boû chaïy nöõa, coøn runraåy guïc ñaàu ñaäp traùn xuoáng ñaát laïy. Höôngtöùc ñieân leân, cho haén moät cuù ñaù karate hoäcmaùu moàm, roài ñuùt suùng vaøo bao. Bình bòthöông vaøo ngöïc traùi ñaõ ñöôïc Chieán kòp duøngkhaên tay bòt loã ñaïn roài côûi daây ñeo quaàn buoäcchaët laïi caàm maùu. OÂng Doanh töø luùc coù noåsuùng vaãn ñöùng run raåy chaúng bieát laøm gì, giôøbình tónh laïi voäi vaøo nhaø laáy röôïu vaø thuoác giatruyeàn daân toäc ra giuùp sô cöùu veát thöông choBình. Nghe suùng noå chò baùc só caùn boä thuù yhuyeän cuõng kòp chaïy ñeán hoã trôï...

Sau khi caûnh giaùc xin oâng Doanh sôïi daâythöøng troùi chaët teân Moong vaøo gheá tröôùc ñeåoâng Ñieàu canh giöõ, Chieán vaø Höông môùi thaäntroïng dìu Bình ra xe ngoài vaøo gheá sau. Trôøiaäp toái, ñeå Höông vaø chò baùc só thuù y ngoài haibeân chaêm soùc cho Bình, Chieán baät ñeøn phacaàm voâ-laêng laùi xe caån thaän traùnh töøng caùi oågaø rôøi khoûi thoân NM ñeán thaúng beänh vieäntænh.

Ñeøn khoâng haét boùng, Bình naèm trongphoøng moå saùng choang, maøn hình maùy ñotim hieän loaèng nhoaèng nhöõng ñöôøng leânxuoáng. Sau khi giao nhoát teân Moong, Höôngñaõ goïi ñieän môøi ngay baùc só Thanh ñeán coávaán cho kíp moå.

Beân ngoaøi haønh lang, oâng Ñieàu, Chieán vaøHöông ñeàu soát ruoät ñi ñi laïi laïi chôø. Laùt sauhuyeát aùp taêng oâng Ñieàu meät ñi naèm nghæ thìoâng Trung töï laùi xe con ñeán, lo laéng hoûi:

- Tình hình theá naøo roài caùc ñoàng chí?- Naëng thuû tröôûng aï, nhöng raát may! -

Chieán nhanh traû lôøi - Coù cöïu baùc syõ Thanh coávaán cho kíp moå.

OÂng Trung gaät guø neå phuïc:- Ngoùt 70 tuoåi nghæ höu laâu roài maø vaãn ñaày

traùch nhieäm nhö ngaøy coøn laø tröôûng khoa. Camoå naøo khoù beänh vieän vaãn phaûi môøi oâng aáyñeán, ñuùng laø ñoâi tay khoái oùc vaøng!

- Coøn traùi tim thì ñuùng “nhö töø maãu” anhaï!- Höông kính troïng boå sung.

- Ñuùng! Baùc só Thanh töøng cöùu nhieàu caûnhsaùt chuùng ta. Theá ca naøy coù phaûi tieáp nhieàumaùu ñeå toâi huy ñoäng quaân?

- Phoøng y vuï noùi tænh ta vöøa coù ñôït hieánmaùu nhaân ñaïo raàm roä neân chöa thieáu anh aï.

- Maø thieáu ñaõ coù em cuøng nhoùm B ñaây roài,anh cöù yeân taâm!- Chieán leùm lænh noùi - Giôøchuùng em lo nhaát laø vieäc coù neân baùo tin ngaycho gia ñình bieát?

OÂng Trung suy nghó roài noùi:- Ñaèng naøo cuõng khuya roài, vôï con ñeán

cuõng khoâng giuùp ngay ñöôïc gì, laïi theâm roái...Ñôïi moå xong ñaõ!

Sau gaàn boán giôø phaãu thuaät caêng thaúngoâng Thanh vaø baùc syõ tröôûng kíp moå môùi böôùcra. OÂng Trung baét chaët tay oâng Thanh hoûi:

- Chaøo baùc syõ! Tình hình ñoàng chí Bình...?OÂng Thanh vöøa lau moà hoâi traùn vöøa noùi:- Ñaïn xuyeân thaáu phoåi, suyùt chaïm vaøo

tim... Nhöng qua roài, heát thuoác meâ khoaûngdaêm tieáng nöõa anh aáy seõ daàn tænh!

OÂng Trung cuøng Höông vaø Chieán nheïböôùc qua cöûa vaøo phoøng moå, im laëng nhìnBình xanh xao naèm ngöûa baát ñoäng vôùi daâytieáp nöôùc tieáp ñaïm laèng nhaèng. Ñuùng luùc oângÑieàu tænh daäy vaøo thaêm thì oâng Trung keùoChieán ra ngoaøi baûo:

- Caäu leân xe cuøng toâi ñeán nhaø ñoäi tröôûngBình, coá baùo tin sao cho vôï con khoûi bò soácnheù!

Chieán voäi ñi theo oâng Trung ra xe con.Höông rôøi beänh vieän tænh veà tôùi nhaø ñaõ 3


SAÙNG TAÙC

giôø saùng. Coâ nheï nhaøng töï môû khoaù coångcöûa vaøo nhaø, traùnh laøm moïi ngöôøi maát nguû.Thaáy buoàng baø Lan ôû taàng moät vaãn yeân tónh,Höông yeân taâm thaép ba neùn höông caém leânbaøn thôø. Coâ maõn nguyeän nhìn khung aûnh boáñaõ ñöôïc meï coâ ñaùnh veùc-ni laïi vaø thay taámkính môùi. Ñoâi maét oâng Thaân trong aûnh nhìncoâ con gaùi nhö ñang raát vui möøng, töï haøo.Höông cuõng röng röng nhìn boá roài chaép taylaàm raàm khaán:

- Thöa boá, con ñaõ thöïc hieän ñöôïc lôøi höùavôùi vong linh boá... Sau 12 naêm troán leänh truynaõ, hoâm nay haén ñaõ vaøo traïi taïm giam... Khianh Bình bò baén ngaõ, giaù haén vuøng boû chaïy,con ñaõ coù cô hoäi gieát ngay haén... Nhöng conñaõ khoâng ñöôïc pheùp noå suùng khi haén daäpñaàu quy haøng... Boá thoâng caûm cho con, contin vaøo phaùp luaät seõ xöû töû haén...”

Baø Lan ñaõ daäy töø luùc naøo ñang ñöùng sauHöông, nghe lôøi khaán baäp boõm neân leân tieánghoûi:

- Con ñang noùi xöû töû ai vaäy?Höông quay laïi oâm chaàm laáy meï, khoùc

naác leân:- Meï! Chieàu toái nay chuùng con ñaõ baét ñöôïc

keû gieát boá con!Baø Lan troøn maét hoûi:- Teân Moong? Vaäy con phaûi cöôøi to leân

chöù sao laïi khoùc?Höông queät ngang caùnh tay chuøi nöôùc

maét- Meï! Ñuùng laø boá con ñaõ baùo moäng, meï

coøn nhôù hoâm khung aûnh boá con ñoå vôõkhoâng?

Hai meï con queân sao ñöôïc, hoâm ñoùHöông ñang ngoài phoøng khaùch vöøa aên baùnhsaàu rieâng vöøa môû xem taäp chaân dung toäiphaïm thì khung aûnh oâng Thaân boãng lay ñoängroài ñoå aäp xuoáng, kính vôõ tan baén ñaày baøn thôølaøm baø Lan hoát hoaûng töø döôùi beáp chaïy leân...Nghe Höông hoûi maét baø Lan saùng böøng leân:

- Töùc laø aûnh boá con treân baøn thôø ñaõ nhìnxuoáng, thaáy con caàm aûnh keû gieát mình?

- Thaät ra môùi laø veõ chaân dung nhaän daïngtheo lôøi caùc naïn nhaân taû laïi, nhöng raát gioánghaén.

Baø Lan ngaång nhìn leân aûnh thôø choàngxuùc ñoäng chaép tay vaùi:

- OÂng thieâng quaù, oâng ôi... Hoaù ra oanhoàn oâng vaãn quanh quaån ôû nhaø ñeå baûo veävôï con, ñeå chôø ngaøy baét soáng teân Moong...Vaäy neân toâi veà taän tænh TH chôø suoát moätngaøy maø vong oâng khoâng xuaát hieän... Giôøthì vong oâng haõy noùi chuyeän vôùi vôï con ñi!

Höông cuõng ñöùng beân meï cuøng chaép taylaïy vong linh oâng Thaân khaù laâu, roài ra baønpha aám traø noùng. Trong phoá maø nhaø ai nuoâigaø troáng boãng caát tieáng gaùy vang. Chôø meïra ngoài cuøng uoáng nöôùc, Höông môùi keå:

- Ñeå baét ñöôïc haén, nhôø baùc Ñieàu ñaõ laënloäi ñi theo chuùng con leân taän thoân NM nhaändaïng vaø hoã trôï ñaáy...

- OÂng Ñieàu? Meï töôûng oâng aáy...- Baø Lanngaïc nhieân.

- Taïi meï cöù hieåu laàm maõi thoâi... Baùc Ñieàuveà höu vaãn luyeän voõ, chæ chôø ñeán ngaøy hoâmnay... Khi teân Moong ñònh chaïy thì chính cuùñaám cuûa baùc aáy ñaõ ño vaùn haén!

Baø Lan cuùi ñaàu ngaãm nghó. Höông buoànraàu baùo tin.

- Anh Bình bò baén troïng thöông meï aï.- Theá haû?- Baø Lan hoát hoaûng - Ñang naèm

beänh vieän naøo haû con?- Beänh vieän tænh! Baùc syõ Thanh cuøng kíp

moå ñaõ laáy ñöôïc ñaàu ñaïn ra, chæ caùch ñoängmaïch tim coù vaøi ly... Chôø chò Linh vôï anhBình ñeán con môùi veà.

- Nguû ñi moät giaác roài daäy ñeøo meï vaøovieän... - Baø Lan ngaäm nguøi aân haän - Tieänñöôøng luùc veà ñöa meï ñeán thaêm oâng baø Ñieàuluoân, ñaõ laâu quaù roài...

- Ñeå toái meï aï, ngaøy chuùng con coøn baänlaáy khaåu cung teân Moong gaáp!

Buoåi toái trôøi boãng möa taàm taõ. Gaây meâheát taùc duïng haún neân Bình ñaõ tænh taùo. Anhñöôïc naèm trong phoøng hoài söùc ñaëc bieät, vaãn


SAÙNG TAÙC

baát ñoäng ñeå truyeàn nöôùc vaø ñaïm. Linh ngoàibeân lo laéng chaêm soùc choàng, laéng ngheChieán ñang baùo caùo roõ raøng vaø chaäm raõi:

- ... Haén ñaõ laøm myõ vieän bôm maët, thayñoåi caû hoï teân quoác tòch anh aï... Haén troántruy naõ soáng ngay beân kia bieân giôùi, maøchuùng ta khoâng tìm ra...

Moät baø baùc syõ ñi kieåm tra caùc phoøngbeänh buoåi tröa ñeå giao ban cho buoåi chieàu,böôùc vaøo nhaéc Chieán:

- Toâi raát thoâng caûm ñaëc thuø coâng vieäccuûa caûnh saùt, nhöng cuõng caàn ñeå beänhnhaân nghæ ngôi yeân tónh, khoâng laøm vieäccaêng thaúng khi vöøa tænh!

- Vaâng, toâi ñi ngay giôø!- Chieán quay racöôøi nhöng vaãn baùo caùo tieáp - Haén qua laïibieân giôùi buoân baùn, laáy ñöôïc con gaùi tröôûngthoân, cuõng ñaõ muoán soáng yeân oån anh aï...Nhöng do meâ ñaù gaø neân thænh thoaûng haénlieàu veà nöôùc choïn mua gaø noøi. Bò baïn cuõ loâikeùo vaøo ñöôøng daây buoân baùn phuï nöõ, thaáydeã daøng kieám ñöôïc nhieàu tieàn quaù, haén laïikhoâng kìm noåi loøng tham...

Bình nghe roõ heát neân kheõ ñöa maét mæmcöôøi, do veát moå ôû phoåi anh chöa theå noùichuyeän ñöôïc. Chieán vöøa ñi khoûi thì Höôngñöa meï ñem quaø vaøo thaêm Bình. Bình caûmñoäng nhìn baø Lan. Baø Lan ñaët tuùi cam leânmaët tuû con, Linh caàm luoân moät quaû boå vaétnöôùc pha cho choàng. Baø Lan ngoài xuoángmeùp giöôøng kheõ naém tay traùi Bình ñaët phíabaø. Caùnh tay traùi Bình baát ñoäng vì caùc kimtruyeàn dòch. Caùnh tay phaûi Bình yeáu ôùt coáñöa sang naém baøn tay baø Lan. Laùt sau baøLan quay ra hoûi chuyeän Linh:

- Lieäu bao laâu chuù aáy ñöôïc ra vieän haû coâ?- Baùc só baûo nhanh nhaát phaûi moät thaùng-

Linh cho ñöôøng vöøa khuaáy coác nöôùc cam vöøanoùi - Nhöng ñöôïc troø cöng cuûa baùc syõ Thanhmoå, chaùu tin chæ nöûa thaùng laø bình phuïc thoâibaùc aï.

- OÂng Thanh thì gioûi roài! - Baø Lan khen -Nhieàu ngöôøi ñaõ ñöôïc oâng aáy moå, khoâng chæ

cöùu soáng maø veát seïo sau naøy cuõng raát maûnhvaø ñeïp nöõa ñaáy.

- Chæ tieác laø tuoåi cao tay yeáu oâng aáy khoângtröïc tieáp moå ñöôïc nöõa...

- Thoâi coù Trôøi Phaät phuø hoä, oâng aáy nhieàukinh nghieäm kòp ñeán laøm coá vaán cho kíp moålaø möøng roài, mong chuù aáy yeân taâm döôõngnghæ choùng khoeû veà vôùi vôï con...

Höông böùc xuùc tranh coác nöôùc cam trongtay Linh ñeå vöøa boùn cho Bình vöøa coù cô hoäibaùo caùo gaáp:

- Baùo caùo ñoäi tröôûng, caäu Tuù ñieän cho toâinoùi Leã vaãn bò taâm thaàn naëng, chæ khi tìm cöùuñöôïc coâ Thoa veà, may ra caäu ta môùi khoûibeänh... Toâi vaø ñoàng chí Chieán ñaõ ñeán phoønggiam hoûi cung teân Moong, khoâng roõ ñoàng chíChieán ñaõ baùo caùo anh chöa?

Bò baø baùc só ca saùng khoù tính ñuoåi neânChieán chöa baùo caùo heát, vaø Bình cuõng muoánnghe yù kieán töø nhieàu phía, neân anh khe kheõlaéc ñaàu. Höông noùi tieáp:

- Chuùng toâi quaàn cho hai giôø lieàn, cuoáicuøng haén môùi chòu khai ra vaøi teân teùp riu, vaønhaän rieâng haén ñaõ moâi giôùi baùn 9 coâ gaùi ranöôùc ngoaøi, trong soá ñoù coù coâ Thoa, 3 sinhvieân, hai hoïc sinh trung hoïc, moät thôï may vaø2 giaùo vieân tieåu hoïc.

- Caû giaùo vieân tieåu hoïc?- Linh thoát leân roàiaân haän noùi - Thaät khoå cho hoï! Thoâi chôø anhBình khoeû, ba anh em laïi ñi maø baét heát boïnchuùng toáng vaøo tuø. Toâi ñaõ bieát roõ chuyeäncuûa choàng coâ Quyeân roài, toâi chaû hôi ñaâunghi ngôø ghen tuoâng theo doõi anh Bình nöõañaâu!

Höông nhaùy maét vôùi Bình. Bình ngaïcnhieân, aâu yeám nhìn vôï, moâi kheõ mæm cöôøi.Linh daønh laïi coác nöôùc cam ngoài boùn chochoàng. Baø Lan ñaõ muoán ra veà ñeå gheù thaêmoâng baø Ñieàu, nhöng Höông vaãn baùo caùotieáp:

- Quan troïng nhaát laø ngöôøi ñaøn baø töø beânkia sang nhaän “haøng” thì haén vaãn choái, tröôùcsau moät möïc khoâng quen khoâng bieát gì


SAÙNG TAÙC

ngoaøi soá ñieän thoaïi... Theá môùi töùc anh aï...- Taïi coâ chöa laøm haén “taâm phuïc khaåu

phuïc ñaáy!- Linh boãng chen vaøo.- Chò nhaàm!- Höông töï aùi noùi - Neáu chò bieát

teân “Thöïc soùi” thì teân naøy...Boãng Chieán laïi ñeán coù vieäc caàn hoäi yù rieâng

trong ñoäi. Baø Lan ñaønh cuøng Linh ñi ra gheáñaù vöôøn hoa beänh vieän ngoài chôi. Hieåu söï soátruoät cuûa baø Lan, Linh noùi:

- Khoâng ñôïi ñöôïc hoï ñaâu! Coù hoï tröïc thay,chaùu lai baùc ñeán thaêm oâng baø Ñieàu nheù?

Baø Lan möøng rôõ leân xe maùy cuøng Linh ñiluoân.

Trong phoøng beänh Chieán vaãn ñang noùi:- …Toâi vöøa qua phoøng taïm giam doïa teân

Moong moät traän. Hoùa ra haén cuõng sôï cheát, hyvoïng laäp coâng chuoäc toäi seõ thoaùt aùn töû hình,khai ñuùng 6 giôø saùng mai ngöôøi ñaøn baø teânSöông vaãn nhaän “haøng” cuûa haén seõ coù maëttaïi nhaø chò gaùi...

Thaáy Chieán döøng laïi nhìn Bình, Höông soátruoät hoûi:

- Nhaø chò gaùi muï ta ôû ñaâu?- Ngay trong tænh ta thoâi, toâi ñaõ kòp kieåm

chöùng treân baûn ñoà ngay tröôùc khi ñeán ñaây,khoâng xa nhöng ñöôøng ñi laïi raát khoù khaên!

- Nhöng lieäu coù tin ñöôïc khoâng? Hay haénñònh chôi xoû ta moät voá, möa to gioù lôùn theánaøy?

- Xeùt thaùi ñoä cuûa haén töø luùc bò baét ñeán giôø,toâi thaáy coù theå tin ñöôïc! Haén coù veû raát yeâuñöùa con gaùi hai tuoåi beân kia bieân giôùi ñangmong boá ñem quaø veà.

- Laï thaät, haén maø bieát thöông con gaùi?-Höông cau maøy noùi - Nhöng sao haén laïi bieátchính xaùc laø 6 giôø saùng mai?

- Toâi cuõng ñaõ hoûi ñieàu naøy, haén noùiSöông phaûi ñem tieàn veà traû, vì chò gaùi ñaõöùng tröôùc cho vay ñeå thanh toaùn soøngphaúng vôùi nhöng keû moâi giôùi, neáu khoângtheo luaät giang hoà...

- Boïn naøy toân troïng luaät röøng laém!-Höông noân noùng xem ñoàng hoà - Vaäy thì phaûi

boá trí baét goïn ngay, ñeå chaäm muï ta bieátMoong ñaõ bò toùm, seõ caûnh giaùc taåu thoaùt!

Hai ñoäi vieân cuøng im laëng nhìn ñoäi tröôûngxin yù kieán. Bình nhaên traùn suy nghó roài kheõgiô tay phaûi leân ra hieäu muoán vieát, vì chöanoùi ñöôïc. Chieán ruùt voäi buùt bi, loay hoay tìmgiaáy. Nhöng Höông ñaõ nhanh hôn, môû caëptaøi lieäu laáy ngay maùy tính xaùch tay ra.Höông baät saün caàm tö theá thoaûi maùi nhaátcho Bình chæ duøng moät tay goõ nheï baèngngoùn choû. Treân maøn hình hieän töøng chöõkhoâng daáu nhöng gheùp laïi thaønh caâu Höôngvaø Chieán ñeàu hieåu Bình muoán noùi:

- “Sai soùt cuûa ñoäi ta vöøa roài laø nhaàm teânñaøn em vôùi xe oâm, ruùt kinh nghieäm laàn naøytrinh saùt kyõ caøng, ñoùn loõng caån thaän, ñoângquaù deã loä, baét moät ñaøn baø caàn khoân kheùohôn laø baïo löïc, xin oâng Trung cho ñoàng chíKieân hoã trôï laø ñuû”.

Saùng sôùm hoâm sau vaãn möa taàm taõ,caùnh ñoàng ñang muøa caày aûi meânh mangtraéng xoaù nöôùc. Nhaø chò cuûa ñoái töôïngSöông ôû caùch bieät döôùi chaân nuùi, tröôùc nhaølaø ñoàng khoâng moâng quaïnh, raát hoang vuvaéng veû.

Döïng hai xe gaén maùy döôùi taùn caây ñacuoái laøng, Chieán, Höông vaø Kieân ñeàu truømaùo möa, ñang chuïm ñaàu baøn baïc. Höôngthay ñoäi tröôûng Bình chæ huy noùi:

- Ñuùng nhö chuùng ta ñaõ nhaän ñònh, ñòatheá naøy raát khoù khaên, ñoái töôïng deã taåu thoaùtvaøo nuùi, ñeà nghò caùc ñoàng chí cho yù kieán!

- Phía sau raát khoù bao vaây, tieáp caän -Chieán baên khoaên – Phía tröôùc thì ñoàng nöôùcmeânh moâng, saùng sôùm tieán ñeán raát deã loä…

- Do ñi laïc ñöôøng chuùng ta ñaõ ñeán muoän.Baây giôø laø 6 giôø 15 phuùt - Kieân xem ñoàng hoàtay töï hoûi - Khoâng bieát ñoái töôïng coù coøn ôûtrong nhaø hay khoâng?

Trong khi Höông vaø Chieán coøn ñang suynghó caêng thaúng, Kieân nhìn quanh boãngthaáy moät chieác maùy caày keùo rô-mooùc nhoûroãng ñoã truù möa treân thöûa ruoäng gaàn ñoù.


SAÙNG TAÙC

- A, maùy caày! – Kieân kheõ keâu leân.Nhìn theo tay Kieân chæ, maét Chieán cuõng

saùng leân:- Ñuùng! Ñi baèng maùy caøy ñöôøng chim

bay, nhanh maø ñoái töôïng khoâng sinh nghi!Höông cuõng nhaát trí ngay, cuøng Kieân vaø

Chieán ñoäi möa chaïy laïi leo leân maùy caøy.Chieán thaønh thaïo khôûi ñoäng ñöôïc maùy noåxaønh xaïch, laùi ngay ñi. Chuû maùy caày chaéccoøn ôû nhaø ñôïi taïnh möa, neân hoï khoâng bò aicaûn trôû gaây khoù khaên. Ba caûnh saùt truøm kínaùo möa, ngoài treân maùy caøy nhö ba ngöôøinoâng daân.

Ñeán saùt caên nhaø ba gian töôøng ñaát lôïpngoùi xi-maêng, ba caûnh saùt nhaåy khoûi maùycaày, bao vaây töø ba phía ruùt suùng aäp vaøo.Ngöôøi ñaøn baø nhö Leã vaø Tuù moâ taû vaãn ñangngoài ñeám tieàn traû, thaáy ñoäng baät daäy chöakòp thaùo chaïy ñaõ bò quaät ngaõ, coøng soá 8 baäpvaøo hai coå tay. Chò gaùi muï ta beâ raù saén luoäctöø trong beáp ñi ra, cuõng laäp töùc bò khoáng cheángay.

Ngoaøi trôøi vaãn möa taàm taõ, xung quanhnhaø ñoàng nöôùc traéng xoaù vaãn khoâng moätboùng ngöôøi. Khaùm xeùt caên nhaø xong, Kieânvaø Höông daãn giaûi hai chò em ñoái töôïng leânngoài treân thuøng rô-mooùc. Chieán laïi noå maùylaùi maùy caày keùo rô-mooùc trôû laïi ñaàu laøng, ñoãtraû ñuùng choã cuõ. Khoâng moät ai trong laøngbieát coù chuyeän coâng an baét toäi phaïm giöõatrôøi möa.

*Taïi beänh vieän tænh hoâm nay ñoäi tröôûng

Bình khoâng coøn phaûi naèm tieáp ñaïm nöôùcnöõa, da deû hoàng haøo hôn. Anh ñaõ ngoài daäyñöôïc töïa thaønh giöôøng, ñang nghe tin töùcqua chieác caùt-seùt mi ni keùo daøi caàn aêng-tenleân.

Chieán vaø Höông ñeàu trong saéc phuïccaûnh saùt nghieâm minh, vui veû ñem tuùi quaøvaø boù hoa töôi vaøo thaêm. Thaáy Bình giô tayleân ra hieäu im laëng chôø, hai ngöôøi roùn reùnñeán ngoài hai meùp giöôøng cuøng nghe noát baûn

tin. Bình vaën maùy to theâm moät chuùt, tieánganh phaùt thanh vieân traàm aám:

- “... Hieän nay naïn buoân baùn phuï nöõ treûem ra nöôùc ngoaøi ñang dieãn bieán raát phöùctaïp, qua caùc tuyeán ñöôøng haøng khoâng,ñöôøng boä töø Haø Noäi, Saøi Goøn ñi caùc tænhbieân giôùi... Xu höôùng toäi phaïm coù toå chöùcngaøy caøng theå hieän roõ, coù söï caâu keát, moùcnoái giöõa caùc ñoái töôïng coù tieàn aùn tieàn söï,caùc ñoái töôïng chuû chöùa, moâi giôùi maïi daâmtrong vaø ngoaøi nöôùc ñeå hình thaønh caùcñöôøng daây buoân baùn phuï nöõ treû em ra nöôùcngoaøi... Ñeå nhaän bieát daáu hieäu boïn toäi phaïmbuoân ngöôøi, caùc baïn thính giaû haõy ñoùn nghetieáp buoåi phaùt thanh “Phuï nöõ ngaøy nay”cuõng vaøo giôø naøy ngaøy mai, xin kính chaøovaø heïn gaëp laïi!”

Bình taét caùt-seùt, yeâu meán, tin töôûng vaøcaûm phuïc nhìn hai ñoäi vieân cuûa mình:

- Tình hình chung nhö theá ñaáy, traùchnhieäm cuûa chuùng ta raát naëng neà... Coøn tìnhhình rieâng vuï “Con gaø choïi” naøy ra sao roài,hai ñoàng chí noùi thaät ngaén goïn toâi nghe?

Höông phaán khôûi noùi tröôùc:- Baùo caùo ñoäi tröôûng, theo keát quaû ñieàu

tra, ñaáu tranh, khai thaùc ban ñaàu, ngöôøi ñaønbaø teân Söông chính laø Thò Na coù quan heämaät thieát vôùi boïn buoân ngöôøi quoác teá, ñaõbaùn coâ Ngaân coâ Maïi giuùp Thò Caàm vaø ThòHoàng. Thò cuõng chính laø Thò Vuõ ñaõ baùn coâDuyeân coâ Thi, roài löøa baùn coâ Taâm coâThôm... Vaø chaéc chaén thò coøn baùn raát nhieàuphuï nöõ khaùc nöõa vaøo nhaø thoå caùc nöôùc!

Chieán boå sung:- Raát coù theå Thò Söông cuõng chính laø

ngöôøi ñaøn baø toùc vaøng trong ñöôøng daâymua baùn treû con, ñaõ cho choàng Thò Lieãu soáñieän thoaïi ñeå baét baùn con trai oâng baø Laân?Ñuùng laø moät nöõ quaùi buoân ngöôøi! May maøcoù ñoàng chí Kieân vaø chieác maùy caøy keùo rô-mooùc hoã trôï, neáu khoâng ñoäi ta cuõng chöachaéc ñaõ vieát ñöôïc “Baûn keát luaän ñieàu tra” vuïnaøy! �


SAÙNG TAÙC

Ñöa em quaBaïch Ñaèng Giang

Lôøi: HOÀ ANH TUAÁNNhaïc: NGUYEÃN LAÂN HUØNG

Nheï nhaøng - EÂm dòu


SAÙNG TAÙC

AÁn töôïng maïnh nhaát cuûa toâi khi ñaët chaânleân ñaát Long An laø moät ñeâm vaên ngheä taïihuyeän Ñöùc Hoøa. Ñoù laø vaøo naêm 1968, sauteát Maäu Thaân. Ñoaøn vaên coâng cuûa tænhbieåu dieãn trong moät vuoâng tre. Daân keùonhau xem vaên coâng “ñaèng mình” ñoâng laém.Ñeâm saùng traêng, trai gaùi keùo nhau ñi thaønhtöøng nhoùm. Trong vuoâng tre, döôùi aùnh ñeønmaêng-xoâng, caùc tieát muïc laàn löôït ñöôïc giôùithieäu. Vaø nhöõng traøng voã tay. Ñoät nhieânaùnh ñeøn phuït taét, ñaùm ñoâng khaùn giaû vaødieãn vieân taûn ra xung quanh, naèm xuoángñaát . Phaùo töø Haäu Nghóa baén tôùi, tieáng ñaïn

bay huù daøi treân cao, roài noå aàm ôû caùc thöûaruoäng ngoaøi vuoâng tre. Maûnh ñaïn phaùovaêng raøo raøo, bò ngaên laïi bôûi haøng tre daøyñaëc bao quanh khu dieãn vaên ngheä. “Phaùobaén theo giôø ñoù maø”. Ai ñoù noùi laãn trongtieáng phaùo huù. Döùt tieáng phaùo, buoåi vaênngheä laïi tieáp tuïc. Keát thuùc ñeâm dieãn, döôùiaùnh traêng, ñoaøn vaên coâng Long An laïi haønhquaân tôùi moät ñòa ñieåm khaùc chuaån bò chomoät ñeâm dieån tieáp theo, ñem vaên ngheä caùchmaïng phuïc vuï baø con trong vuøng giaûiphoùng. Cöù theo caùch nhö theá, ñoaøn vaêncoâng Long An tröôûng thaønh lôùn maïnh trongkhaùng chieán , quaân soá ngaøy caøng ñöôïc boåsung. Anh Taùm Kyø (AÛnh), töùc nguyeân giaùmñoác Sôû Vaên hoùa thoâng tin Long An VoõTröôøng Kyø, laø moät ngheä só chôi ñôøn tranh, töøvuøng taïm chieám, gia nhaäp ñoaøn vaên coângLong An töø nhöõng naêm thaùng chieán tranhngaët ngheøo aáy. Toâi quen anh Taùm Kyø trongchieán tranh, qua anh Taùm Kyø, laàn ñaàu tieântoâi ñöôïc bieát ñeán Ñôøn ca taøi töû Nam Boä. Hoàiôû ngoaøi Baéc, toâi chæ bieát ñeán caûi löông NamBoä, ñoâi laàn ñöôïc chò toâi daãn ñi xem kòch caûilöông ôû raïp Phöông Ñoâng thaønh phoá HaûiPhoøng. Nhöng Ñôøn ca taøi töû thì thaät chöabao giôø nghe. Anh Taùm Kyø ñaõ truyeàn cho toâitình yeâu Ñôøn ca taøi töû, cho ñeán hoâm nay.

Caùch ñaây gaàn hai möôi naêm, ngaøy 07thaùng 3 naêm 1996, taïi huyeän Caàn Ñöôùc(tænh Long An), moät trong nhöõng caùi noâi cuûaÑôøn ca taøi töû Nam Boä, moät cuoäc hoäi thaûo veà

NGÖÔØI SAY ÑAÉM ÑÔØN CA TAØI TÖÛGhi cheùp

HAØO VUÕ

V AÊN HOÙA - TRUYEÀN THOÁNG VAØ PHAÙT TRIEÅN


Ñôøn ca taøi töû Nam Boä ñöôïc toå chöùc. Thaønhphaàn tham döï vaø tham luaän goàm nhöõng hoïcgiaû coù uy tín trong giôùi lyù luaän veà vaên hoïcngheä thuaät töø thaønh phoá Hoà Chí Minh,nhöõng ngheä nhaân haøng ñaàu trong giôùi chôiÑôøn ca taøi töû Nam Boä nhö nhaïc só Vyõ Choã,nhaïc só Baûy Baù (soïan giaû Vieãn Chaâu),nhaïc só luaät sö Taán Nhì vaø nhieàu teân tuoåilôùn khaùc trong giôùi ñôøn ca vaø moä ñieäu Ñôønca taøi töû Nam Boä. Nhaø vaên Sôn Nam, nhaøthô Kieân Giang vaø nhieàu taùc giaû saùng taùcvaên hoïc ngheä thuaät khaùc cuõng tham döï vaøcoù tham luaän taïi cuoäc hoäi thaûo. Cuoäc hoäithaûo coù nhöõng ñaùnh giaù khoa hoïc, khaùchquan veà vò trí vaø taàm quan troïng cuûa Ñôønca taøi töû Nam Boä ñoái vôùi quaù trình môû nöôùc,giöõ nöôùc cuaû ngöôøi Nam Boä. Ngöôøi ñöùng rañeà xuaát vaø toå chöùc cuoäc hoäi thaûo nhieàu yùnghóa aáy laø anh Voõ Tröôøng Kyø, töùc Taùm Kyø,luùc aáy ñang giöõ chöùc giaùm ñoác Sôû Vaên hoùaThoâng tin tænh Long An. Caùc tham luaän cuûacuoäc hoäi thaûo sau naøy ñaõ ñöôïc taäp hôïp inthaønh Kyû yeáu.

Vaø baây giôø, khi Ñôøn Ca taøi töû Nam boäñöôïc UNESCO coâng nhaän laø Di saûn vaênhoùa phi vaät theå ñaïi dieän cuûa nhaân loaïi, anhTaùm Kyø moät laàn nöõa trình laøng cuoán saùchsöu taàm nghieân cöùu quan troïng: Cuoán ÑÔØNCA TAØI TÖÛ NAM BOÄ (ÑCTTNB). Cuoánsaùch do nhaø xuaát baûn Vaên Hoùa Thoâng Tinphoái hôïp vôùi Hoäi vaên ngheä daân gian VieätNam xuaát baûn.

Sau cuoäc hoäi thaûo caùch nay gaàn 20 naêmkeå treân, vôùi tình yeâu say ñaém ÑCTTNB,ñöôïc nhieàu ngöôøi ñoäng vieân khuyeán khích,anh Taùm Kyø baét ñaàu coù yù ñònh laøm cuoánsaùch naøy vaø tieán haønh söu taàm, taäp hôïp taøilieäu. Nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán baûo toànvaø phaùt huy Ñôøn ca taøi töû Nam boä caøng trôû

neân thöôøng xuyeân hôn trong hoaït ñoängnghieäp vuï quaûn lyù ngaønh cuûa anh .

Vôùi tö caùch laø Giaùm ñoác Sôû VHTT cuûamoät tænh Nam Boä, duø baát kyø ñaâu, töø moätcuoäc troø chuyeän beø baïn, moät cuoäc hoïpgiao ban ngaønh töø tænh ñeán khu vöïc, ñeánBoä, hoaëc taïi caùc cuoäc hoïp chuyeân ñeà, caùccuoäc hoäi thaûo trong phaïm vi caû nöôùc … khicoù cô hoäi, baèng nhöõng phaùt bieåu hoaëctham luaän, anh luoân coù yù thöùc nhaéc ñeánvieäc baûo toàn vaø phaùt huy Ñôøn ca taøi töûNam Boä. Vaø laéng nghe yù kieán phaûn hoàicuûa cöû toïa. Coâng vieäc chuaån bò vieát saùchcuûa anh thaät coâng phu.

Laøm giaùm ñoác Sôû vieäc baän nhö conmoïn.. AÁy vaäy maø, anh coøn töï giao chomình moät traùch nhieäm quan troïng khaùc,giöõ quan heä thaân thieát vôùi caùc nhoùm caâulaïc boä Ñôøn ca taøi töû. Laâu laâu anh laïi nhaänñöôïc lôøi môøi töø moät caâu laïc boä môøi thamdöï “hoøa ñôøn”. Lyù do nhieàu khi raát ñôn giaûn.“Coù moät gioïng ca taøi töû môùi phaùt hieän, ñaõlaém, anh tôùi ñôøn cuøng tuïi naøy ñi ” Vaäy laø ñi,tranh thuû ñeå ñi. Maø moät cuoäc “chôi” nhötheá laø phaûi coù nhaäu. Gaàn nhö laø moät quyñònh baát thaønh vaên cuûa daân chôi ñôøn ca taøitöû. Moät caùi chieáu traûi treân neàn nhaø, ca sóñöùng, hoaëc ngoài, vaø caùc nhaïc coâng ngoàiñôøn, ôû giöõa laø chai röôïu vôùi dóa moài ñôn sô.Cöù vaäy maø coù khi saùng ñeâm. Vaø saùng mailaïi tieáp tuïc coâng vieäc cuûa moät giaùm ñoác Coùmoät nhöôïc ñieåm, anh Taùm Kyø khoâng phaûilaø moät tay “ nhaäu chieán”, nhöng “chòu ngoài”tôùi taøn cuoäc. Vaø nhö theá, theo ñaùnh giaù cuûadaân ñôøn ca taøi töû laø “ chôi ñöôïc”. Ñöôïc baïnbeø ñaùnh giaù nhö theá laø quyù laém.

Anh Taùm Kyø taâm söï:Toâi sinh tröôûng trong moät gia ñình coù ba

theá heä vôùi nhieàu thaønh vieân bieát chôi ca


VAÊN HOÙA - TRUYEÀN THOÁNG VAØ PHAÙT TRIEÅN

nhaïc taøi töû vaø ca nhaïc saân khaáu caûi löôngNam Boä. Voán say meâ hoïc ñôøn tranh töø naêmleân 10 tuoåi, toâi töï ñeå yù vaø baét chöôùc ngoùnñôøn cuûa oâng noäi toâi laø nhaïc só Tö Chí, roàiñeán ngöôøi chuù ruoät ( sau naøy) laø ngheä nhaândaân gian Tö Beàn. Sau ñoù toâi tìm ñeán thoïgiaùo nhaïc sö Huyønh Vaên Bieåu, ngöôøi noåitieáng ñôøn tranh treân ñaøi phaùt thanh vaø caùchaõng ñóa ôû Saøi Goøn vaøo nhöõng thaäp nieân40, 50, 60 cuûa theá kyû 20.

Toâi ñaõ töøng cuøng anh Taùm Kyø ñi söu taàmtaøi lieäu, gaëp gôõ caùc nhaân vaät quan troïnghaøng ñaàu cuûa giôùi Ñôøn ca taøi töû Nam Boä ñeånghe hoï keå, hoï noùi vaø hoï “chôi” ñôøn ca taøitöû. Toâi vaø anh Taùm Kyû ghi cheùp moãi ngöôøitheo caùch rieâng. Toâi khoâng hieåu vaø cuõngkhoâng bieát “chôi” ñôøn ca taøi töû. Nhöng ngaytöø nhöõng ngaøy ñaàu vaøo Nam Boä toâi ñaõ taâmnieäm, muoán vieát veà Nam Boä thì phaûi caûmnhaän vaø yeâu nhaïc truyeàn thoáng Nam Boänhö caûi löông, ñôøn ca taøi töû. Chæ caàn yeâuñöôïc laø ñuû. Ñoøi hoûi hieåu vaø “ chôi” ñöôïc coùveû nhö vöôït quaù söùc mình. Roài nhöõng ngaøyanh Taùm Kyø hoïc ôû Tröôøng ñaïi hoïc vaên hoùaHaø Noäi, toâi hoïc gaàn anh, thöôøng xuyeân gaëpnhau troø chuyeän taâm söï. Toâi hieåu mình ñaõyeâu ñôøn ca taøi töû nhö theá naøo.

Trong quaù trình ñi söu taàm taäp hôïp taøilieäu veà Ñôøn ca taøi töû, toâi vaø anh Taùm Kyø ñaõcoù nhieàu buoåi noùi chuyeän vôùi nhaïc söNguyeãn Vónh Baûo taïi nhaø oâng ôû thaønh phoáHoà Chí Minh, nghe oâng noùi veà nhaïc truyeànthoáng Nam Boä, veà nhaïc taøi töû Nam Boä,cuøng anh tìm ñeán taän moät con heûm saâu cuûathaønh phoá Hoà Chí Minh gaëp moät ngheä nhaânnhaïc leã ñeå troø chuyeän. Toâi coøn nhôù tronglaàn troø chuyeän vôùi ngheä nhaân nhaïc leã, ngheänhaân than, “ Baây giôø ngöôøi ta cöù nghe nhaïcleã laø keâu leân, nhaïc ñaùm ma, nghe gheâ thaáy

moà, toâi buoàn laém oâng Taùm Kyø aø.”. Toâi thaáyanh Taùm Kyø ngoài im laëng khaù laâu sau lôøithan cuûa ngheä nhaän nhaïc leã. Roài anh laëngleõ ghi cheùp vaøo cuoán soå daøy coäp ñem theo.Khoâng bieát anh ghi cheùp nhöõng gì, chæ thaáyanh traân troïng vieát töøng chöõ vaøo cuoán soåkhieán toâi coù caûm giaùc nhö anh ñang naângniu nieàm ñam meâ say ñaém cuûa rieâng mình.Gioáng heät caùch ghi cheùp luùc anh vaø toâi ngoàinghe nhaïc sö Nguyeãn Vónh Baûo troøchuyeän.

Taát caû nhöõng noã löïc aáy cuûa anh Taùm Kyøñaõ cho keát quaû, cuoán saùch daøy daën veàÑÔØN CA TAØI TÖÛ NAM BOÄ ñöôïc xuaát baûnhoâm nay.

Trong cuoán saùch cuûa mình, anh Taùm Kyødaønh haún moät chöông noùi veà nguoàn goácnhaïc taøi töû Nam boä. Noù coù nguoàn goác töønhaïc cung ñình Hueá, phieâu baït veà ñaát NamBoä, ñöôïc Nam Boä hoùa bôûi ngöõ ñieäu gioïngnoùi Nam Boä, bôûi taâm hoàn phoùng khoaùng, ñacaûm cuûa ngöôøi Nam Boä… maø thaønh. Baûnthaûo cuoán saùch ñaõ ñöôïc anh hoaøn thaønhhôn ba naêm nay. Ba naêm laø thôøi gian anhgöûi noù cho baïn beø trong giôùi “chôi” ñôøn cataøi töû ñeå tham khaûo yù kieán cho laàn xuaát baûnñaàu tieân naøy. Ñoïc cuoán saùch môùi thaáy coângphu söu taàm taøi lieäu, ñaùnh giaù taøi lieäu cuûaanh, roài nhöõng ñeà xuaát veà Ñôøn ca taøi töûNam Boä döôùi goùc ñoä cuûa moät giaùm ñoác Sôû.Coâng phu, nghieâm tuùc, taâm huyeát, vaøthuyeát phuïc.

Moät laàn troø chuyeän vôùi nhaø vaên SônNam luùc oâng coøn taïi theá, oâng noùi vôùi toâi,ñôøn ca taøi töû Nam boä toàn taïi ñöôïc ñeán ngaøynay moät phaàn cuõng nhôø maáy oâng ñaïo CaoÑaøi. Caùc baøi kinh cuûa ñaïo Cao Ñaøi ñeàu phoålôøi treân neàn 20 baøi toå cuûa nhaïc taøi töû Namboä. Anh Taùm Kyø boå sung theâm nhöõng tö



lieäu quan troïng khaùc trong cuoán saùch cuûamình. Sau khi baøi baûn nhaïc taøi töû Nam Boäñöôïc hình thaønh vaø hoaøn chænh vôùi 20 baøi toå,laàn ñaàu tieân, vaøo naêm 1926 cuoán Caàm cataân ñieäu cuûa hai taùc giaû Traàn Phong Saéc vaøLeâ Vaên Tieáng bieân soaïn do nhaø in JosephNguyeãn Vaên Vieát in taïi Saøi Goøn. Ñaây laøcuoán saùch in khaù ñaày ñuû vaø coù heä thoáng caùcbaøi baûn ca nhaïc taøi töû vaø ca nhaïc saân khaáucaûi löông. Hai taùc giaû naøy ñeàu laø ngöôøi TaânAn (Long An ngaøy nay.) Sau naøy moät soánhaø in, nhaø xuaát baûn taïi Saøi Goøn (naêm1939, naêm 1954, 1958…) tieáp tuïc xuaát baûncaùc saùch khaùc veà Ñôøn ca taøi töû Nam Boä.Nhieàu teân tuoåi lôùn cuûa giôùi am hieåu vaø yeâuÑôøn ca taøi töû Nam boä tieáp tuïc coù nhöõngcoâng trình nghieân cöùu, boå cöùu, söu taàm , taäphôïp veà ñôøn ca taøi töû Nam Boä nhö nhaïc só coåñieån Nam phaàn Voõ Taân Höng (Naêm Höng),nhaïc sö Nguyeãn Vónh Baûo, nhaø nghieân cöùu,söu taàm coå vaät Vöông Hoàng Seån… vaø nhieàuvò khaùc. Caùc ñoaøn haùt cuõng nhö treânphöông tieän ñaøi phaùt thanh cuûa cheá ñoä cuõcuõng goùp phaàn phoå bieán nhaïc taøi töû NamBoä. Taïi mieàn Baéc vaøo naêm 1959 Hoäi Ngheäsó saân khaáu Vieät Nam xuaát baûn cuoán Baûnñaøn caûi löông in taïi nhaø in Taân Daân phoáHaøng Boâng, Haø Noäi. Saùch coù in ñaày ñuû 20baûn toå cuûa nhaïc taøi töû Nam Boä. Saùch donhaïc só Thanh Nha, moät caùn boä mieàn Namtaäp keát söu taàm bieân soaïn. Sau ñoù chínhnhaïc só Thanh Nha ñem cuoán saùch naøy trôûveà Nam vaøo nhöõng naêm khaùng chieán vaøphoå bieán trong vuøng giaûi phoùng.

Anh Taùm Kyø khoâng phaûi laø moät ngöôøilaøm coâng taùc nghieân cöùu chuyeân nghieäp.Ñeå coù nhöõng tö lieäu nhö treân, vaø nhieàu tölieäu quyù khaùc nöõa veà Ñôøn ca taøi töû Nam Boäin trong cuoán saùch, chæ coù tình yeâu say ñaém

vôùi Ñôn ca taøi töû Nam Boä môùi giuùp anhhoaøn thaønh cuoán saùch naøy.

*Töø ngaøy veà höu, anh Taùm Kyø ñöôïc thoûa

söùc “ chôi” nhaïc taøi töû Nam Boä. Anh thamgia laøm nhieäm vuï chi hoäi tröôûng Chi hoäiVaên ngheä daân gian Vieät Nam taïi Long An.Anh tham gia caùc chuyeán ñieàn daõ veà caùcvuøng ñaát khaùc nhau töø Nam Boä ñeán Trungboä, tieáp tuïc tìm hieåu vaø tham gia sinh hoaïtvôùi caùc nhoùm caâu laïc boä ca nhaïc truyeànthoáng, caùc hình thöùc vaên hoùa truyeàn thoáng.Gaàn ñaây, trong chuyeán ñi veà Caàn Thô cuøngvôùi anh em vaên ngheä daân gian Long An,anh laëng leõ ghi cheùp, quan saùt ñeán töøngchi tieát teân goïi cuûa caùc nhaïc cuï truyeànthoáng Nam Boä ñöôïc trình baøy taïi nhaø baûotaøng. Taïi nhaø anh cuõng coù moät boä söu taäpcaùc nhaïc cuï truyeàn thoáng Nam Boä. Döôøngnhö giöõa boä söu taäp cuûa anh vaø taïi nhaø baûotaøng Caàn Thô coù moät chi tieát gì ñoù chöakhôùp veà teân goïi. Roài theo yeâu caàu cuûa coâthuyeát minh, anh caàm mi-coâ haùt baøi Daï coåhoaøi lang beân caïnh nôi tröng baøy caùc nhaïccuï truyeàn thoáng Nam Boä. Toâi ñònh ñeà nghòanh ca moät baûn Nam Xuaân cho ñuùng vôùikhoâng khí ñôøn ca taøi töû trong nhaø baûo taøngCaàn Thô luùc aáy, nhöng lôøi ñeà nghò cuûa coâthuyeát minh baûo taøng xinh ñeïp ñaõ coù söùcthuyeát phuïc cao hôn. Anh Taùm Kyø ca baûnDaï coå hoaøi lang moät caùch say söa, maétlong lanh.

Töø laø töø phu töôùng/ Baûo kieám saéc phongleân ñaøng/ Vaøo ra luoáng troâng tin chaøng/Naêm canh mô maøng…/……

Caû ñoaøn laëng ngöôøi nhö cuøng anh chìmñaém vaøo khoâng gian kyø aûo cuûa nhöõng laøngqueâ Nam Boä, quen thuoäc maø sao cöù laáplaùnh maõi. �



Ñ OÏC SAÙCH

Coù tôùi haøng chuïc naêm ñeo ñaúng ngheànghieân cöùu saân khaáu, nhöng xem ra vôùiNguyeãn Khoa Linh, Thô môùi thöïc laø

nghieäp, nôi anh troå caùi nhìn höôùng noäi, nghieämsinh veà giaù trò chìm aån trong saân khaáu ñôøi. Cuõnglaø ñeå anh troïn veïnmoät xaùc tín: Luaân hoài kheùp môûtöû sinh - Rieâng ra roäng loái cho mình tieâu dao.Tieâu dao cuûaNguyeãn Khoa Linhmang saéc ñaïmcuûa Thieàn. Raát nhieàu Thieàn. Theo toâi hieåu, ñoù laøcaùch Nguyeãn Khoa Linh laéng loøng vôùi hoa taâm:Leõ ñaïo traøn trôøi ñaát/ Hoa taâm ngaùt loái thöôøng. Noãlöïc traùnh xa tham-saân-si traàn tuïc, Nguyeãn KhoaLinh muoán tìm veà baûn lai dieän muïc mình trongtrieàn mieân ngaãm ngôïi. Ñoù laø neùt troäi trong taâmthöùcNguyeãnKhoaLinh, khieán anh khoângngöøngtruy tìm vaø caät vaán veà höõu lyù cuûa toàn taïi:Ñôn coâineûo ñöôøng voâ ñònh/ Ta laø ai coù thaàm nhaän ramình. Nhöõng baên khoaên töï ngaõ naøy xem ra vaãn

baùm rieát Nguyeãn Khoa Linh, bôûi theá, sau saéc aùoThieàn, ngöôøi thô vaãn coønngoånngang bao noãi ñañoan, coøn nguyeân yù thöùc veà giôùi haïn: Theo ñuoâibì boõm phieâu du/ Lyù töôûng hoùa thöù nhieãu muøquaán chaân. Nhöng nhaän ra ñöôïc saéc saéc khoângkhoâng, söï phuø du vaø giôùi haïn bôø meâ beán luù cuõngchính laø khôûi ñaàu cuûa giaùc ngoä - moät saûn phaåmtaát yeáu cuûa quaù trình tu taâm.

Nghieäm laø laéng laïi, nhöng cuõng laø nôi theåhieän söï löïa choïn beàn gan cuûa ngöôøi vieát veàtheå loaïi. Tröôùc nay, Linh chæ chôi hai caâu, töøTöø Nghieäm 1 ñeán Nghieäm 7. Cuõng phaûi, ñaõnghieäm thì caàn neùn, traùnh daøi. Nghieämnghieâng veà gôïi, khoâng baän taâm veà taûi. Thöïcra, tröôùc Nguyeãn Khoa Linh, ñaõ coù theå Haikunoåi tieáng cuûa ngöôøi Nhaät. Treân saân khaáu thôVieät ñöông ñaïi, coù chuû soaùi doøng thô taïosinh Leâ Ñaït söû duïng ngoùn chôi naøy. Phaànmình, Nguyeãn Khoa Linh giaûn dò hôn, khianh coi thô laø chaát laéng cuûa traûi nghieäm. Vìtheá, maøu saéc chaâm ngoân trong thô NguyeãnKhoa Linh raát ñaäm. Chaâm ngoân maø khoângcao ñaøm khoaùt luaän. Tin thì tin, khoâng tin thìthoâi, ñoù laø quyeàn cuûa ngöôøi ñoïc. Taïo töù töønhöõng töông quan ñoái laäp, töø nhöõng nghòchlyù oaùi aêm, nhöng Nguyeãn Khoa Linh ñaõ bieánhoùa giaûi noù ñeå taïo ra söï meàm maïi baèng hìnhthöùc chaám phaù cuûa ngheä thuaät toái giaûn.Trong nhieàu tröôøng hôïp, anh bieát taïo ra söïmeânh mang bôûi aùnh nhìn hö aûo: Cuùc vaøngmô goïi naéng/ Duøng daèng traéng söông thu…

Toâi vaãn nhaän thaáy duø raát neùn loøng, nhöõngsaâu thaúm trong hoàn thô Nguyeãn Khoa Linhvaãn coøn raát nhieàu duøng daèng. Nhöng moät khicoøn duøng daèng, Nguyeãn Khoa Linh seõ coønñau ñaùu vôùi thi ca… �

NGHIEÄM ÑÔØI TRAÉNG MOÄT COÕI THÔ(Ñoïc Nghieäm - taäp thô hai caâu cuûa Nguyeãn Khoa Linh, Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 120tr.)

NGUYEÃN ÑAÊNG ÑIEÄP(Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam)


Nghó tôùi Cao Minh, ngöôøi ñoïc luoân tìm ñeánvôùi anh qua caùc baøi baùo gaén vôùi theå loaïi kí veàcaùc nhaân vaät trong lòch söû, trong ñôøi soáng vaênhoïc cuûa nöôùc nhaø, hoaëc caùc baøi baùo döôùidaïng taïp vaên giaøu chaát tuyø buùt laáy caûm höùngtöø ñaát vaø ngöôøi Haø Noäi. Ñaây laø maûng ñeà taøiluoân taïo cho taùc giaû nhieàu caûm xuùc môùi nhökhi vieát caùc laøng Vaïn Phuùc, Öôùc Leã,…giaøubaûn saéc vaên hoaù. Ñoïc nhieàu baøi kí cuûa CaoMinh ngöôøi ñoïc nhaän ra raát roõ “hoàn queâ”thaám ñaãm trong töøng caâu vaên…”Töø tieáng moõtraâu loác coác trong buoåi chieàu taø, tieáng xaøo xaïccaønh tre nhöõng tröa heø naéng gaét, tieáng veraâm ran trong nhöõng taùn laù saáu…”, cho ñeánnhöõng vieân gaïch laùt nghieâng coøn soùt laïi treânnhöõng con ñöôøng laøng ñang bò beâ toâng hoaùmoät caùch nghieät ngaõ moãi laàn taùc giaû tìm veàvôùi maûnh ñaát laøng ngô ngaån tröôùc nhöõng “buïicuùc taàn, buïi döùa daïi” cuûa moät ngaøy xöa cuõ.

Ñoïc moät soá taûn vaên buùt kí cuûa Cao Minhngöôøi ñoïc deã baét gaëp nhöõng caûm xuùc buoànthöông maø döôøng nhö ñaõ laâu roài trong moãichuùng ta ñang bò queân laõng, hoaëc coá tìnhqueân laõng tröôùc nhöõng giaønh giaät, xoâ boà cuûacôm aùo gaïo tieàn tröôùc moät cuoäc soáng ñang bòñoâ thò hoaù. May maén thay, ñoïc nhöõng baøi baùo– giaøu chaát kí aáy cuûa Cao Minh, ngöôøi ñoïccoøn tìm laïi ñöôïc caùi maø nhaø vaên Hoaøng QuoácHaûi goïi laø vaên hoaù Vieät Nam, vaên hoaù Haø Noäi.Trong moät baøi baùo in trong taäp Laï luøng boùnggiai nhaân – chính Cao Minh cuõng thöøa nhaän.“Neàn vaên hoaù Vieät Nam chuû yeáu laø vaên hoaù

laøng xaõ, bôûi noù ñöôïc hình thaønh töø laøng xaõ, aênsaâu baùm reã vaøo laøng xaõ. Noù ñöôïc gìn giöõ vaøñöôïc truyeàn ñôøi cuõng töø caùi noâi laøng xaõ…Duøvaät ñoåi sao rôøi vôùi caû ngaøn naêm Baéc thuoäc,haøng traêm naêm ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp,thoáng nhaát ñaát nöôùc töø tay ngöôøi Phaùp, ngöôøiMyõ, duø ñuû thöù möu ma chöôùc quyû, chuùng vaãnkhoâng theå thuû tieâu vaø ñoàng hoaù neàn vaên hoaùVieät Nam…”

ÔÛ moät chöøng möïc naøo ñoù, taùc giaû cuûa taäpsaùch Laï luøng boùng giai nhaân ñaõ thaám ñaãm

DOØNG CHAÛY VAÊN HOAÙ VIEÄT NAM QUACAÙC TAÙC PHAÅM KYÙ CUÛA CAO MINH(Nhaân ñoïc taäp kyù Laï luøng boùng giai nhaân, Nxb. Phuï nöõ, H., 2013, 328 tr.)

ÑOÃ KIM CUOÂNG


ÑOÏC SAÙCH

chaát vaên hoaù cuûa ngöôøi Haø Noäi, vaên hoaù VieätNam laáy ñoù laøm maïch ñaäp chính, ñieåm töïacho caû moät taäp saùch. Anh vieát veà Hai BaøTröng, veà caùc naøng coâng chuùa Ngoïc Haân,Ngoïc Bình sinh ra töø caùi laøng Naønh, moät vuøngqueâ ngoaïi thaønh cuûa Haø Noäi, hoaëc vieát veàngöôøi con gaùi yeâu cuûa Chuùa Nguyeãn, hayanh ñi tìm tö lieäu ñeå vieát veà Trung töôùngNguyeãn Bình, vieát veà nhaø vaên Toâ Hoaøi,Nguyeãn Ñình Thi, Giang Nam, Leâ VaênTröông, oâng chuû buùt baùo Taân Daân,…ÔÛ moãi baøivieát anh ñeàu phaùt hieän ra ñöôïc nhöõng neùtrieâng, nhöõng goùc khuaát cuûa nhaân vaät mangñeán cho baïn ñoïc nhöõng ñieàu thích thuù, sinhñoäng. Baïn ñoïc chia seû vôùi anh vôùi caùi nhìnnhaân haäu, öu aùi qua caùc nhaân vaät vaø nhöõngsöï kieän lòch söû töôûng nhö ñaõ laõng queân.

Trong thôøi ñaïi Hoà Chí Minh, theá kyû XX ñaàybieán ñoäng lòch söû. Ñaát nöôùc ta ñaõ saûn sinh ranhieàu anh huøng daân toäc, trong ñoù coù Chuû tòchHoà Chí Minh, baäc vó nhaân kieät xuaát, danhnhaân vaên hoaù theá giôùi. Nhöng cuõng may maénthay thôøi ñaïi Hoà Chí Minh ñoàng haønh cuøng vôùiBaùc qua nhöõng chaëng ñöôøng gian lao cuûa ñaátnöôùc, coù nhieàu ngöôøi hoïc troø tin caäy, trí tueä ñaõtieáp thu ñöôïc nhöõng tinh hoa tö töôûng, ñaïoñöùc khí phaùch cuûa Ngöôøi. Trong soá nhöõngngöôøi aáy coù theå keå tôùi töôùng Nguyeãn Bænh.OÂng laø ngöôøi con cuûa ñaát nhaõn Höng Yeân,tính tình phoùng tuùng, khoeû maïnh, cöông nghò,mang trong mình doøng maùu anh huøng cuûanhöõng nghóa binh ñaàm Daï Traïch. Thôøi tuoåitreû, Nguyeãn Bình ñaõ töøng ngoài tuø cuøng caùcoâng Traàn Huy Lieäu vaø tham gia Vieät Namquoác daân Ñaûng. Chính trong lao tuø cuûa ñeáquoác, Nguyeãn Bình ñaõ ñöôïc gaëp gôõ nhöõngngöôøi coäng saûn giaùc ngoä. Caû oâng Traàn HuyLieäu vaø Nguyeãn Bình ñaõ sôùm nhaän ra boä maëtthaät cuûa nhöõng ngöôøi Vieät Nam quoác daânÑaûng cuõng nhö chuû nghóa Tam Daân cuûa ToânDaät Tieân ñang bò nhöõng keû cô hoäi trong VieätNam quoác daân Ñaûng truïc lôïi vaø xuyeân taïc, ñeå

töø ñoù Nguyeãn Bình cuõng nhö oâng Traàn HuyLieäu ñeán vôùi nhöõng ngöôøi Coäng saûn. Vaøonhöõng naêm 40 khaùng Nhaät choáng Phaùp, trongphong traøo Vieät Mình, Nguyeãn Bình ñaõ cuøngvôùi toå chöùc Ñaûng, xaây döïng chieán khu ÑoângTrieàu, oâng trôû thaønh tö leänh “ñeä töù chieán khu”.

Ngaøy 2/9/1945, Chuû tòch Hoà Chí Minh ñoïcTuyeân ngoân ñoäc laäp taïi Quaûng tröôøng BaÑình khai sinh ra nöôùc VIEÄT NAM DAÂN CHUÛCOÄNG HOAØ. Chæ 3 tuaàn sau, quaân Phaùp nuùpsau löng Ñoàng Minh chieám Saøi Goøn. Daân toäcta ñi vaøo cuoäc tröôøng kyø khaùng chieán 9 naêmchoáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc. Trong soáhaøng traêm caùn boä chính trò, caùn boä quaân söïñaõ tham gia toång khôûi nghóa giaønh chínhquyeàn, trong ñoù coù Nguyeãn Bình. Giöõa luùcphía Baéc chính quyeàn caùch maïng non treûphaûi lo ñoái ñaàu vôùi quaân Töôûng Giôùi Thaïch, ôûNam Boä quaân Phaùp gaây chieán…Baùc Hoà ñaõchoïn vieân töôùng chöa coù quaân haøm, vôùi bieätdanh “Ñoäc nhaõn long” (töôùng moät maét), bôûimaét kia cuûa Nguyeãn Bình ñaõ bò nhöõng keûtrong Vieät Nam quoác daân Ñaûng “möôïn” ñeå traûthuø oâng vì toäi phaûn ñaûng, theo coäng saûn!.

Ngaøy Nguyeãn Bình ñöôïc Baùc Hoà vaø Trungöông Ñaûng giao nhieäm vuï vaøo Nam chæ huyquaân ñoäi, taäp hôïp ñoaøn keát caùc löïc löôïnggoàm nhieàu phe phaùi khaùc nhau nhö Cao Ñaøi,Hoaø Haûo döôùi söï chæ huy cuûa caùc töôùng BaåyVieãn, Möôøi Chí, Taùm Maïnh, Toâ Kyù,… NguyeãnBình ñaõ thöa vôùi Baùc raèng:

“Ñöôïc Baùc tin caäy giao cho nhieäm vuï voâcuøng lôùn lao, voâ cuøng hieåm nguy vaø naëngneà…Nguyeãn Bình xin baùi meänh, nhöng…

Baùc Hoà hoûi: - “ Chuù nhaän nhieäm vuï saocoøn nhöng?”.

Nguyeãn Bình thöa: “- Thöa Baùc! MoätNguyeãn Bình giang hoà ngang doïc ñeå laømvieäc nghóa. Moät Nguyeãn Bình Quoác daân ñaûngñeå cöùu nöôùc ñaõ thaát baïi, roài bò quoác daân ñaûngkeát toäi phaûn Ñaûng. Hoï trò toäi baèng caùch moùcmoät maét…Nguyeãn Bình khoâng cheát tìm ñeán


ÑOÏC SAÙCH

con ñöôøng cuûa “oâng Nguyeãn yeâu nöôùc”. Baùctin caäy giao vieäc lôùn cho chaùu, nhöng chaùuchöa phaûi laø Ñaûng vieân Coäng saûn?”

Baùc Hoà cöôøi hieàn töø, gioïng ñanh töøng lôøi:“- Ñaûng vieân Coäng saûn ö? Toå quoác treân heát!Toâi giao nhieäm vuï cho ñoàng chí Nguyeãn Bìnhaùi quoác, aùi daân vaø bình thieân haï cho an sinhhoaø muïc…” (Trích taùc phaåm Laï luøng boùnggiai nhaân).

Naêm 2003, Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùpkhi coøn soáng vaø raát tænh taùo ñaõ xaùc nhaän:“Chính toâi theo chæ thò cuûa Baùc ñaõ tröïc tieápnoùi chuyeän vôùi ñoàng chí Nguyeãn Bìnhchuyeån leänh nhaän nhieäm vuï vaøo Nam coângtaùc…Ñoàng chí Nguyeãn Bình ñaõ phaán khôûileân ñöôøng, ñaõ coù nhöõng coáng hieán quantroïng trong nhieäm vuï môùi”. Vaø cuõng chínhBaùc Hoà kính yeâu laø ngöôøi ñaõ quyeát ñònhphong haøm Trung töôùng cho Nguyeãn Bình,moät taøi naêng quaân söï. Tieác thay, moät vòtöôùng taøi cuûa daân toäc ñaõ ngaõ xuoáng treânmaûnh ñaát Campuchia. OÂng bò giaëc saùt haïitrong nhöõng ngaøy nhaän leänh cuûa Trungöông Ñaûng ra Vieät Baéc nhaän nhieäm vuï môùi.Ñaáy laø muøa xuaân naêm 1951.

Caâu chuyeän giöõa Baùc Hoà vaø töôùngNguyeãn Bình ngaøy xöa haún laø moät baøi hoïc voâgiaù cho coâng taùc caùn boä cuûa chuùng ta hoâmnay. Vaø hieåu hôn söï thaâm saâu cuûa Chuû tòchHoà Chí Minh trong caùch duøng ngöôøi.

Toâi con nhôù nhöõng naêm ñi hoïc caùc thaàycoâ giaùo daïy toâi moân lòch söû, moân vaên khinhaéc tôùi caùc trieàu ñaïi phong kieán, nhaéc tôùitrieàu Nguyeãn thöôøng gaén vôùi cuoäc chieántranh Trònh – Nguyeãn keùo daøi tôùi haøng traêmnaêm, ít coù nhöõng tö lieäu, caâu chuyeän keå chohoïc troø nghe veà caùc söï tích ñi môû coõi cuûaVua toâi trieàu Nguyeãn… Chuùng toâi ít coùñöôïc thoâng tin, lòch söû ñeå hieåu bieát kó löôõng,thaáu ñaùo nhöõng ñoùng goùp cuûa trieàuNguyeãn cuõng nhö cuûa caùc chuùa ÑaøngTrong, Ñaøng Ngoaøi ñoùng goùp cho söï phaùt

trieån cuûa lòch söû Vieät Nam. Chæ töø sau 1975,ñaëc bieät trong giai ñoaïn phaùt trieån vaø hoäinhaäp cuûa ñaát nöôùc ta ngaøy nay, ngöôøi ñoïcbình thöôøng môùi ñöôïc tieáp caän nhieàu thoângtin cuõng nhö söï hieåu bieát moät caùch ñaày ñuû,saâu saéc veà lòch söû daân toäc. Ví nhö qua moätsoá chaâu baûn trieàu Nguyeãn môùi ñöôïc coângboá ta môùi hieåu hôn veà taàm nhìn cuõng nhötraùch nhieäm giöõ gìn bôø coõi chuû quyeàn bieånñaûo cuûa cha oâng ta ôû Hoaøng Sa, TröôøngSa. Ñoïc baøi kí Cung nöõ trieàu Nguyeãn môû coõicuûa Cao Minh ta caøng traân troïng söï hi sinhvaø coâng lao ñoùng goùp cuûa caùc chuùaNguyeãn Ñaøng Trong, trong ñoù coù coângchuùa Ngoïc Vaïn. Baø laø ngöôøi con gaùi thöù haicuûa chuùa Nguyeãn Phuùc Nguyeân (1963 –1635). Theo Ñaïi Nam lieät truyeän tieàn bieânvaø söû lieäu Chaân Laïp, coâng chuùa Ngoïc Vaïnñöôïc nhaø chuùa gaû cho vua Chaân Laïp. Baøñöôïc vua Chaân Laïp phong laø Taû hoaønghaäu, ñöôïc vua vaø quaàn thaàn yeâu meán.Gioáng nhö coâng chuùa Ngoïc Haân khi xöa,Taû Hoaøng haäu Ngoïc Vaïn ñaõ goùp phaàn laømcho pheân daäu phía Taây cuûa Ñaïi Vieät vöõngchaéc, baø coøn cho pheùp ngöôøi daân vaøo khaithaùc vuøng ñaát phöông Nam, giuùp cho ñaátnöôùc môû roäng bôø coõi veà phía Nam.

Moät taäp kí daøy hôn 300 trang vôùi nhieàumaûng ñeà taøi khaùc nhau, coù luùc taùc giaû saymeâ vôùi nhöõng nhaân vaät maø anh yeâu meán vaøgaén boù nhieàu naêm nhö nhaø vaên Toâ Hoaøi,nhaø Haø Noäi hoïc Nguyeãn Vinh Phuùc, HoaøngQuoác Haûi, hay nhaø “Ruøa hoïc” Haø ÑìnhÑöùc…Cuõng coù khi chæ laø nhöõng baøi taïp vaêncuûa Cao Minh ghi laïi nhöõng xuùc caûm cuûaanh veà Haø Noäi – Thaêng Long, moät ñeâm giaothöøa ôû Hoà Göôm…Vaãn moät gioïng vaên ñieàmñaïm, ruû ræ nhö ngöôøi keå chuyeän maø cuoánhuùt baïn ñoïc baèng nhöõng hieåu bieát phaùt hieänraát tinh teá cuûa anh veà nhöõng neùt ñaëc saécvaên hoaù Haø Noäi, saâu xa hôn laø vaên hoaù, conngöôøi Vieät Nam hoâm qua vaø hoâm nay. �


ÑOÏC SAÙCH

T IN TÖÙC - HOAÏT ÑOÄNG

LEÃ RA MAÉT HOÄI ÑOÀNG LYÙ LUAÄN, PHEÂ BÌNH VAÊN HOÏCNGHEÄ THUAÄT THUOÄC LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VAÊN HOÏCNGHEÄ THUAÄT VIEÄT NAM

Ñöôïc söï chæ ñaïo vaø ñoàng yù cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng, trong thaùng 5/2014, nhaøthô Höõu Thænh, Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, thay maët Thöôøng tröïcÑoaøn Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, ñaõ kyù quyeát ñònh thaønh laäp, kieän

toaøn Hoäi ñoàng lyù luaän, pheâ bình VHNT thuoäc Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam.Saùng 16/ 6/ 2014, taïi truï sôû Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, 51 Traàn Höng Ñaïo – Haø

Noäi, Hoäi ñoàng ñaõ tieán haønh leã ra maét. Ñeán döï Leã ra maét coù PGS.TS Nguyeãn Hoàng Vinh, Chuûtòch Hoäi ñoàng Lyù luaän Pheâ bình VHNT Trung uông, ñaïi dieän caùc Boä, Ban, ngaønh höõu quan,phoùng vieân caùc cô quan Thoâng taán, baùo chí ôû Trung öông vaø Haø Noäi.

Hoäi ñoàng goàm 28 thaønh vieân do GS.TSKH Toâ Ngoïc Thanh, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùcHoäi VHNT Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Vaên ngheä Daân gian Vieät Nam laø Chuû tòch Hoäi ñoàng. (AÛnh)

Thöôøng tröïc Laõnh ñaïo Hoäi ñoàng laø GS.TSKH Toâ Ngoïc Thanh, Chuû tòch Hoäi ñoàng vaø caùcvò ñöông nhieäm Thöôøng tröïc laõnh ñaïo Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam: Nhaø thô Höõu Thænh– Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, Bí thö Ñaûng ñoaøn Lieân hieäp laø Phoù Chuû tòchThöôøng tröïc Hoäi ñoàng; Nhaø vaên Ñoã Kim Cuoâng; Nhaø vaên Tuøng Ñieån – Phoù Chuû tòch Lieânhieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam laø Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng.

Caùc UÛy vieân cuûa Hoäi ñoàng goàm caùc vò laø Chuû tòch caùc Hoäi VHNT chuyeân ngaønh Trungöông cuøng ñaïi dieän caùc nhaø khoa hoïc, caùc nhaø lyù luaän, pheâ bình ñang coâng taùc treân caùc lónhvöïc VHNT chuyeân ngaønh: vaên hoïc, myõ thuaät, aâm nhaïc, saân khaáu, ñieän aûnh, nhieáp aûnh, muùa,kieán truùc, vaên ngheä daân gian, vaên ngheä caùc daân toäc thieåu soá, hoaït ñoäng theo cheá ñoä kieâmnhieäm chöùc traùch.

Hoäi ñoàng laø cô quan tröïc thuoäc Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam; chòu söï chæ ñaïo cuûaÑoaøn Chuû tòch, laø cô quan tö vaán giuùp Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp naém baét hoaït ñoäng saùng taïo,lyù luaän pheâ bình trong toaøn khoái Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam vaø trong ñôøi soáng VHNTcaû nöôùc; hoaït ñoäng theo nhieäm kyø ñaïi hoäi cuûa Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam.

Hoäi ñoàng goùp phaàn thuùc ñaåy, naâng cao chaát löôïng coâng taùc Lyù luaän, Pheâ bình VHNT; tíchcöïc tuyeân truyeàn thöïc hieän ñöôøng loái VHNT cuûa Ñaûng; gôïi yù, ñònh höôùng cho saùng taùc lyù luaän,pheâ bình thuoäc caùc chuyeân ngaønh VHNT ñaëc thuø, luoân gaén boù chaët cheõ vôùi hieän thöïc ñôøisoáng xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác, nhaèm thöïc hieän muïc tieâu xaây döïng neàn VHNT Vieät Namphong phuù, tieân tieán, daân toäc, daân chuû vaø nhaân vaên.

Sau Leã ra maét, Hoäi ñoàng ñaõ hoïp baøn trieån khai keá hoaïch coâng taùc naêm 2014; xaây döïngQuy cheá hoaït ñoäng; toå chöùc Hoäi thaûo khoa hoïc toaøn quoác “Vaên hoïc ngheä thuaät vaø vaán ñeà ñaïoñöùc xaõ hoäi” döï kieán toå chöùc vaøo thaùng 8/ 2014. Hoäi thaûo naøy thieát thöïc goùp phaàn trieån khaithöïc hieän Nghò quyeát 33/NQ - TÖ cuûa BCH Trung öông Ñaûng Khoùa XI veà “Xaây döïng vaø phaùttrieån vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån vaø beàn vöõng ñaát nöôùc”

Tin vaø aûnh: PHUÙC TRÍ - ÑAÏI MINH


DANH SAÙCH HOÄI ÑOÀNG LYÙ LUAÄN PHEÂ BÌNH VAÊN HOÏC NGHEÄ THUAÄTTHUOÄC LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VAÊN HOÏC NGHEÄ THUAÄT VIEÄT NAM

(Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh 47/QÑ - ÑCT ngaøy 20/5/2014 cuûaChuû tòch Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi Vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam)

5. UÛy vieân Thuôøng tröïc:PGS.TS. Nguyeãn Ngoïc Thieän, Toång

bieân taäp Taïp chí Dieãn ñaøn Vaên ngheä VieätNam;6. UÛy vieân Thö kí: Nhaø Lyù luaän, Pheâ bình

Ñinh Quang Toán, Lieân hieäp caùc Hoäi vaênhoïc ngheä thuaät Vieät Nam;

* Caùc UÛy vieân Hoäi ñoàng:7. Nhaø thô Baèng Vieät, Phoù Chuû tòch Lieân

hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, Chuû tòch HoäiLieân hieäp VHNT Haø Noäi;8. GS. Nhaïc só Ca Leâ Thuaàn, Phoù Chuû

tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam,Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT TP.HCM;

THÖÔØNG TRÖÏC LAÕNH ÑAÏO HOÄI ÑOÀNG

UÛY VIEÂN THUÔØNG TRÖÏC, UÛY VIEÂN THÖ KÍ, UÛY VIEÂN HOÄI ÑOÀNG


1. Chuû tòch Hoäi ñoàng: GS.TSKH. Toâ Ngoïc Thanh, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Vaên ngheä Daân gian Vieät Nam;2. Phoù Chuû tòch Thöôøng tröïc Hoäi ñoàng: Nhaø thô Höõu Thænh, Chuû tòch Lieân hieäp caùc

Hoäi VHNT Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam;3. Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng: Nhaø vaên Ñoã Kim Cuoâng, Phoù Chuû tòch Thöôøng tröïc Lieân

hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam;4. Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng: Nhaø vaên Tuøng Ñieån, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT

Vieät Nam.

TIN TÖÙC - HOAÏT ÑOÄNG

9. TS. Nhaïc só Ñoã Hoàng Quaân, PhoùChuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi Vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Nhaïc só VieätNam;10. NSND. Ñaëng Xuaân Haûi, Chuû tòch Hoäi

Ñieän aûnh Vieät Nam;11. NSND. Leâ Tieán Thoï, Chuû tòch Hoäi

Ngheä só Saân khaáu Vieät Nam;12. NSND. Chu Thuyù Quyønh, Chuû tòch

Hoäi Ngheä só Muùa Vieät Nam;13. Hoaï só Traàn Khaùnh Chöông, Chuû

tòch Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam;14. KTS. Nguyeãn Taán Vaïn, Chuû tòch Hoäi

Kieán truùc sö Vieät Nam;15. NSNA. Vuõ Quoác Khaùnh, Chuû tòch

Hoäi Ngheä só Nhieáp aûnh Vieät Nam;16. Nhaïc só Noâng Quoác Bình, Chuû tòch

Hoäi VHNT caùc DTTS Vieät Nam;17. Nhaø thô Traàn Ñaêng Khoa, Phoù Toång

Giaùm ñoác, Phoù Bí thö Thöôøng tröïc Ñaûng uûyÑaøi Tieáng noùi Vieät Nam;18. GS. Phong Leâ, Vieän Haøn laâm Khoa

hoïc xaõ hoäi Vieät Nam;

19. Nhaø nghieân cöùu Thaùi Phieân, PhoùTröôûng Ban LLPB Hoäi Ngheä só Muùa VieätNam, Toång Bieân taäp Taïp chí Nhòp ñieäu;20. TS. Leâ Thaønh Nghò, Chuû tòch Hoäi ñoàng

Lyù luaän Pheâ bình, Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam;21. PGS.TS Nguyeãn Thò Minh Thaùi, Hoäi

Ngheä só Saân khaáu Vieät Nam;22. Nhaø nghieân cöùu Nguyeãn Thò Minh

Chaâu, Hoäi Nhaïc só Vieät Nam;23. Nhaø nghieân cöùu Nguyeãn Haûi Yeán,

Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam;24. NSNA. Phaïm Tieán Duõng, Toång Bieân

taäp Taïp chí Nhieáp aûnh;25. PGS.TS.KTS Nguyeãn Quoác Thoâng,

Phoù Chuû tòch Hoäi Kieán truùc sö Vieät Nam;26. PGS.TS Ñoã Thò Haûo, Toång Bieân taäp

Taïp chí Nguoàn saùng Hoäi VNDG Vieät Nam;27. PGS.TS Traàn Thò Vieät Trung, Hoäi

VHNT caùc Daân toäc thieåu soá Vieät Nam, ToångBieân taäp NXB. Ñaïi hoïc Thaùi Nguyeân;28. Nhaø baùo, Nhaø nghieân cöùu Ñoaøn

Minh Tuaán, Phoù Toång Bieân taäp Taïp chí Theágiôùi Ñieän aûnh.

Vöøa qua, Toøa soaïn DÑVNVN ñaõ nhaän ñöôïc saùch bieáu cuûa caùc taùc giaû,Nhaø xuaát baûn:

HAØ MINH ÑÖÙC – Taàm xuaân nhôù naéng (taäp thô), Nxb. Vaên hoïc, H., 2013, 80tr.ÑAËNG HIEÅN – Moät cuoäc ñôøi, moät taám loøng (truyeän thô ngaén song ngöõ Vieät - Phaùp),

Nxb. Vaên hoïc, H., 2014, 64tr.TRÒNH ÑAÏT – Coû hoang (taäp thô), Nxb. Theá giôùi, H., 2014, 200tr.THANH CHÍ – Bieån trôøi no gioù (truyeän, kyù), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 208tr.NGUYEÃN NGOÏC KYÙ – Toâi ñi hoïc (töï truyeän, taùi baûn), Nxb. Treû, TP Hoà Chí Minh,

2014, 176tr.VUÕ NGOÏCTIEÁN–SoùnghaänsoângLoâ (tieåu thuyeát lòch söû),Nxb. HoäiNhaø vaên,H, 2013, 352tr.HOÀ SÓ VÒNH - Trieát hoïc vaên hoùa trong ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh (chuyeân luaän),

Nxb. Daân trí, H., 2014, 112tr.NHIEÀU TAÙC GIAÛ - Ngöôøi vaên, nghó vaø soáng (Kyû nieäm 50 naêm töïu tröôøng ÑHTH

Haø Noäi - Lôùp Vaên khoùa VIII 1963 - 1967), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2013, 760tr.NHIEÀU TAÙC GIAÛ - Thô Ñöùc (Dieäp Phöông Chi - Nguyeãn Vaên Hoa dòch), Nxb. Vaên hoïc,

H., 2013, 128tr.Traân troïng caûm ôn. Xin giôùi thieäu cuøng Quyù vò baïn ñoïc.

DÑVNVN

SAÙCH BIEÁU



Nhaân kyû nieäm 89 naêm NgaøyBaùo chí caùch maïng VieätNam, saùng 20.6.2014, taïi truï

sôû 51 Traàn Höng Ñaïo, Haø Noäi,Thöôøng tröïc Ñoaøn Chuû tòch Lieânhieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam ñaõ toåchöùc buoåi gaëp thaân maät vôùi ñoâng ñuûcaùc nhaø baùo trong cô quan, (hieänñang laøm vieäc taïiDieãn ñaøn Vaên ngheäVieät Nam, Baûn tin Lieân hieäp VHNTVieät Nam, vaø Chi hoäi nhaø baùo Dieãnñaøn Vaên ngheä Vieät Nam) - (AÛnh).

Nhaø thô Höõu Thænh, Chuû tòch;nhaø vaên Tuøng Ñieån, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam ñaõ ñeán döï hoïp cuøngcaùc nhaø baùo vaø phaùt bieåu yù kieán.

Noùi chuyeän thaân maät vôùi caùc nhaø baùo, Chuû tòch Höõu Thænh ghi nhaän nhöõng coá gaéng cuûaTaïp chí Dieãn ñaøn Vaên ngheä Vieät Nam - cô quan ngoân luaän cuûa Lieân hieäp cuøng tôø Baûn tin Lieânhieäp trong thôøi gian qua ñaõ phaûn aùnh kòp thôøi caùc hoaït ñoäng chính trò, xaõ hoäi, ngheà nghieäpcuûa vaên ngheä só caùc Hoäi chuyeân ngaønh vaø Hoäi VHNT tænh, thaønh phoá trong caû nöôùc baèng taâmhuyeát, taøi naêng vaø lao ñoäng ngheä thuaät ñaõ ñoùng goùp tích cöïc vaøo söï nghieäp xaây döïng vaø baûoveä Toå quoác, boài ñaép neàn taûng vaên hoùa, tinh thaàn cuûa xaõ hoäi.

Ñoàng chí nhaán maïnh: Trong thôøi gian tôùi, Dieãn ñaøn Vaên ngheä Vieät Nam caàn taäp trung baøivôû laøm roõ: caùc toå chöùc Hoäi vaø Vaên ngheä só quaùn trieät saâu saéc, trieån khai thöïc hieän Nghò quyeát33/NQ - TÖ cuûa Ban chaáp haønh TÖ Ñaûng khoùa XI veà xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, conngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc; phaûn aùnh quaù trình chuaån bòvaø keát quaû Ñaïi hoäi VHNT caùc Hoäi TÖ vaø ñòa phöông tieán tôùi Ñaïi hoäi laàn thöù IX cuûa Lieân hieäpcaùc Hoäi VHNT Vieät Nam; ñoåi môùi coâng taùc baùo chí theo Ñeà aùn trình Chính phuû; taêng cöôøngcoâng taùc lyù luaän, pheâ bình VHNT goùp phaàn thöïc hieän chöông trình hoaït ñoäng cuûa Hoäi ñoànglyù luaän, pheâ bình VHNT Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, ñöa coâng taùc Lyù luaän , Pheâ bìnhbaùm saùt thöïc tieãn hoaït ñoäng saùng taïo vaø tieáp nhaän VHNT - tröôùc maét laø höôûng öùng, quaûngbaù coâng trình, taùc phaåm xung quanh Hoäi thaûo khoa hoïc “Vaên hoïc ngheä thuaät vaø vaán ñeà ñaïoñöùc xaõ hoäi” (seõ toå chöùc vaøo cuoái thaùng 8/2014); tieán tôùi ra maét website cuûa Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam vaøo cuoái quyù III naêm nay.

Toång Bieân taäp DÑVNVN, PGS.TS. Nguyeãn Ngoïc Thieän, thay maët caùc nhaø baùo hieän coângtaùc taïi cô quan Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam caûm ôn söï quan taâm chæ ñaïo cuûa ÑoaønChuû tòch ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa baùo chí vaên ngheä, khaúng ñònh seõ thöïc hieän toát nhöõng yeâu caàumaø Laõnh ñaïo Lieân hieäp ñeà ra, goùp phaàn ñoùng goùp coù hieäu quaû cuûa baùo chí vaên ngheä vaøo vieäcñònh höôùng dö luaän, môû roäng dieãn ñaøn daân chuû ñeå vaên ngheä só trao ñoåi yù kieán vaø quaûng baùtaùc phaåm (saùng taùc, lyù luaän - pheâ bình) coù giaù trò tö töôûng, ngheä thuaät, khoa hoïc ñeán vôùi coângchuùng vaên ngheä.

Tin vaø aûnh: PHUÙC TRÍ - ÑAÏI MINH

THÖÔØNG TRÖÏC ÑOAØN CHUÛ TÒCH LIEÂN HIEÄP CAÙCHOÄI VHNT VIEÄT NAM GAËP MAËT THAÂN MAÄT CAÙCNHAØ BAÙO TRONG CÔ QUAN



Diễn đàn văn nghệ Việt Nam - Số 7-2014

News & Politics