lev Sestovi didi filosofosis xsovnas (edmund huserli) gamomcemloba Carpe diem
lev Sestovi
le
v S
es
to
vi
didi filosofosis xsovnas
(edmund huserli)
di
di
f
il
os
of
os
is
x
so
vn
as
gamomcemloba
Carpe diem
lev Sestovi
didi filosofosis xsovnas
(edmund huserli)
gamomcemloba
Carpe diem
© qarTuli Targmani,
irakli braWuli,
qeTi cxvariaSvili.
pirveli gamocema, 2014
© gamomcemloba Carpe diem
ISBN 978-9941-0-6575-0
UDC (uak) 1(430)(092) S-531
Targmani, Sesavali werili da narkvevi:
irakli braWuli da qeTi cxvariaSvili
redaqtori: aleko aladaSvili
teqnikuri redaqtori: Tamar adamia
kompiuteruli
uzrunvelyofa: daviT gogliZe
recenzentebi: mamuka doliZe
filosofiis doqtori
Temur buaZe
Teologiis doqtori
3
Sinaarsi
mTargmnelebis winasityvaoba .......................4
lev Sestovi
didi filosofosis xsovnas (edmund
huserli) .........................................................9
kote baqraZe
Sexvedra huserlTan ......................................71
irakli braWuli
qeTi cxvariaSvili
huserlis fenomenologia da
lev Sestovis `adgomaturi azrovneba~ .......73
Summary ................................................................... 105
4
mTargmnelebis winasityva
edmund huserlis fenomenologia
aris gasaRebi ara marto Tanamedrove fi-
losofiis, aramed mTeli humanitaruli
azrovnebisaTvis. fenomenologia meoce
saukunesTan erTad daibada. huserlis
fuZemdebluri Txzulebis `logikuri
gamokvlevebis“, I tomi 1900 wels gamoica.
fenomenologia, upirveles yovlisa, aris
Rrma azrovnebis, axali horizontis gax-
snis meTodi. amitom iyo, rom misi semi-
narebi XX saukunis 20-iani wlebis frai-
burgis universitetSi, izidavda mTeli
msofliodan iq Casul studentobas da
epoqis sulieri situaciis analiziT dain-
teresebul inteleqtualebs. swored hu-
serlis fenomenologiur meTods Tvlian
sakuTari SemoqmedebiTi Ziebebis gzis
maCveneblad martin haidegeri da maqs
Seleri _ eqsistencializmisa da person-
alizmis fuZemdeblebi. maTi wridan gamov-
idnen Tanamedrove religiis filosofiisa
da RvTismetyvelebis klasikosebi: karl
raneri, romano guardini, martin buberi,
rudolf oto, hans urs fon balTazari,
paul tilixi, emanuel levinasi da sxvebi.
ruseTidan 1917 wlis revoluciis Semdeg
yvela religiuri filosofosi gaaZeves.
isini parizSi damkvidrdnen, rusulma
5
Teologiurma da religiurma azrovne-
bam emigraciaSi gaagrZela arseboba. rusi
emigranti filosofosebidan erT-erTi
yvelaze cnobilia lev Sestovi. Sestovis
narkvevSi moTxrobilia huserlTan misi
piradi da SemoqmedebiTi megobrobis Ses-
axeb. masSi gadmocemulia ideurad dapiri-
spirebuli filosofosebis dialogi. es
narkvevi Zalzed saintereso dokumentia
imis gasagebad, Tu WeSmaritebis ZiebaSi
ramdenad saWiro da aucilebelia aseTi
dialoguri azrovneba. filosofiisaTvis
huserlisa da Sestovis dialogs princi-
puli mniSvneloba aqvs, ori moazrovne
warmoadgens religiis filosofiis or
gansxvavebul gzas. erTs ewodeba eviden-
cializmi, xolo meores _ fideizmi. evi-
dencializmi ewodeba pozicias, romlis
mixedviTac Cveni religiuri rwmrena da-
fuZnebuli unda iyos Sesabamis utyuaro-
baze (evidenciurobaze). aTeisti filoso-
fosebi xSirad amboben, rom RmerTis rwme-
nas utyuaroba aklia, is sicxades mokle-
buliao. fideizmi aris pozicia, romlis
mixedviT RmerTis rwmena imdenad utyu-
aria, rom ar saWiroebs damatebiT mtkice-
bulebebs RmerTis arsebobis Sesaxeb. es
aris ukiduresi Tvalsazrisi, romelic
gonebas RmerTis rwmenis barierad ganixi-
lavs. gonebis Careva unda aviciloT Tavi-
6
dan, raTa RmerTis rwmenamde mivideT. fi-
deizmis formula gamoTqva tertulianem:
credo quia absurdum _ mwams, radgan absurdu-
lia; mwams, radgan gonebis TvalsazrisiT
ugunurebaa, sisulelea. berZnuli pistis (rwmena), ormag mniSvnelobas Seicavs _ is
niSnavs rwmenasac da ndobasac. RmerTis
rwmena niSnavs, rom vendobi sabuTis gar-
eSe. protestantulma Teologiam es for-
mula deviziT gamoTqva: sola fi dein (mxo lod
rwmeniT). RmerTs adamiani gulSi atarebs
da ara TavSi.
pirveli mimarTulebis warmomadgen-
lebad SeiZleba CavTvaloT sqolastikose-
bi: anselm kenterberieli da Toma aqvine-
li, agreTve dekarte, hegeli da sxvebi,
isini vinc SeimuSaves RmerTis arsebobis
mtkicebulebebi. cnobilia RmerTis arse-
bobis ramdenime ZiriTadi mtkicebuleba:
ontologiuri, kosmologiuri, teleolo-
giuri da sxva.
meore mimarTulebas SeiZleba miva-
kuTvnoT tertuliane, kanti, kirkegori
da sxvani. am mimarTulebis radikaluri
frTis warmomadgenelia rusi religi-
uri eqsistencialisti lev Sestovic. az-
rovnebis istoria icnobs im moazrovneeb-
sac, romelnic arc erT am mimarTulebas
ar ekuTvnian da mesame gzis moZebnas cdi-
loben, maT Soris, SeiZleba davasaxeloT
7
netari avgustine, bles paskali, Teo-
dor dostoevski da sxvebi. swored isini
mogvevlinen filosofiisa da Teologiis,
aTenisa da ierusalimis did Suamavlebad.
filosofosebs ara aqvT erTi azri imis
Sesaxeb, Tu vin SemogvTavaza RmerTis ar-
sebobis problemis ukeTesi gadawyveta _
evidencializmma (sabuTis gareSe ar ven-
dobi), fideizmma (vendobi sabuTis gareSe),
Tu mosaSualeebma (mwams raTa gavigo)?
filosofiam gaiara istoriuli trans-
formaciis aTaswlovani gza. SeiZleba
am istoriaSi gamovyoT azrovnebis sami
ZiriTadi paradigma: qristianobasa da
warmarTul elinur filosofias Soris
diskusiebi, netar avgustinesa da aleqsan-
driis swavluli Teologebis gavleniT
gadaizarda SemoqmedebiTi Tanaarsebo-
bis formatSi. specialur literaturaSi
aRniSnulia, rom V-VIII saukuneebSi moxda
qristianobis elinizacia da filosofiis
qristianizacia, ramac Sua saukuneebis
sqolastika (VIII-XV ss.) warmoSva. sqolas-
tika Secvala sekularizmma (XVI-XIXss.),
xolo es ukanaskneli XX saukuneSi e.w.
postsekularuli paradigmiT Seicvala.
yvela etapze filosofiaSi erTmaneTs
upirispirdeboda fideizmi da eviden-
cializmi. e. huserlisa da l. Sestovis
polemika am dapirispirebis gamoxatule-
8
baa. Sestovis narkvevi, romelsac amjerad
mkiTxvels vTavazobT, naTlad aCvenebs,
rom religiis filosofiis zogadi CarCos
farglebSi aRniSnuli mimarTulebebi da
tendenciebi mainc inarCuneben pozitiur
mniSvnelobas, awonasworeben erTmaneTs da
gvicaven yalbi ukiduresobebisagan.
1938 wlis 27 aprils fraiburgSi garda-
icvala huserli. Sestovma dawera narkvevi
„didi filosofosis xsovnas. edmund hu-
serli~, romelic gamoqveynda Jurnal
„rusul CanawerebSi“. imave wels frangu-
lad gamoica Sestovis Semajamebeli Txzu-
leba „aTeni da ierusalimi“, oqtombris
bolos mas tuberkulozi gnuaxlda da 20
noembers gardaicvala bualos klinikaSi.
dakrZalulia bulonis sasaflaoze.
9
lev Sestovi
didi filosofosis xsovnas
(edmund huserli)
10
WeSmaritebis megobari
sikvdilamde oriode kviriT adre, maqs
Selerma CemTan saubarSi huserli gaixsena
da aseTi kiTxva damisva: `Warum sind Sie emit so einem Ungestum gegen Husserl losgegangen?”1
TviT huserlma ki roca fraiburgSi
vewvie, maTTan Camosul amerikel filoso-
fiis profesors uTxra: „Cemi esa da es
kolega; arasdros aravin ase mZafrad ar
damsxmia Tavs, rogorc igi _ da swored
aqedan daiwyo Cveni megobrobao“. huser-
lis sityvebi, upirveles yovlisa, gTrgu-
naven, ra Tqma unda imiT, rom maTSi gamox-
ata TviT didi filosofosebisaTvisac ki
aseTi iSviaTi „uangaroba“. mas, upirveles
yovlisa, WeSmariteba ainteresebs da
swored WeSmaritebis Ziebis niadagze ara
Tu SesaZlebelia, aramed TiTqmis aucile-
belicaa megobroba ideur mowinaaRmdeges-
Tan. es umaRles doneze niSandoblivia, _
da ra Tqma unda, imedi maqvs, mkiTxveli
damsaxurebisebr Seafasebs huserlis xa-
siaTis am Strixs. magram amjerad Cven
sxva ram gvainteresebs: ram gamoiwvia,
ras SeiZleba gamoewvia Cemi mxridan ase-
Ti mZafri gamosvla mis winaaRmdeg? Cemi
warmodgeniT, aseTi Zneli da amave dros,
1 ratom gailaSqreT ase mwvaved huserlis winaaR-
mdeg?
11
aseTi mniSvnelovani moZRvrebis gaazrebi-
saTvis, rogoricaa huserlis fenomeno-
logia, sasargeblo iqneboda gadmogveca
ara marto misi swavleba, aramed is mize-
zebi, romelTa gamoc igi aseTi miuRebeli
meCvena da meCveneba dRemde. sawinaaRmdego
azri ara marto mowinaaRmdege moazrov-
nis Tvalsazriss avlens, aramed im moaz-
rovnis azrebsac vis winaaRmdegac is aris
mimarTuli.
huserlis Txzulebebs, me didi xnis
win, am ocdaaTi wlis win gavecani. _
jer kidev maSin, roca mxolod „Logische Untersuchungen”2 iyo gamoqveynebuli. wig-
nisgan miRebuli STabeWdilebebi WeSmari-
tad SemZvreli iyo. XX saukunis damdegs,
filosofiur literaturaSi cota vinme
Tu gautoldeboda huserls azris siR-
rmiT, gabedulebiTa da mniSvnelobiT.
Cveni piradi nacnoboba gacilebiT gvian
Sedga, mas Semdeg, rac „Revue Philosophique”3-
Si gamoqveynda Cemi statiebi mis Sesaxeb. am
ociode wlis winaT amsterdamSi mimiwvies,
filosofiur sazogadoebaSi moxsenebebis
wasakiTxad. roca Cavedi miTxres, rom
Cemi moxsenebis Semdeg huserlis moxsene-
ba iqneboda. Seityo ra huserlma Cemi iq
yofnis Sesaxeb, CemTan Sexvedris survili
gamoTqva da mTxova davrCeniliyavi vidre
2 „logikuri gamokvlevebi“ gamoica 1900 wels.
3 Jurnali „filosofiuri mimoxilvebi“.
12
amsterdamSi Camovidoda.
laparakic zedmetia imaze, rom mis wi-
nadadebas, ramdenime dRiT gadamedo Cemi
gamgzavreba, sixaruliT davTanxmdi. jer
kidev maSin sasiamovnod gamaoca huserlis
survilma, Semxvedroda me, mis principul
mowinaaRmdeges, aseTi ram xom Zalzed iS-
viaTad an TiTqmis arasdros xdeba.
Cveni pirveli Sexvedra filosofiur
sazogadoebaSi saRamos, misi moxsenebiT
gamosvlis win Sedga. cxadia, maSin fi-
losofiuri saubrebi ar gagvibams. hu-
serli Tavisi moxsenebiT iyo dakavebuli,
romelic or saaTze met xans gagrZelda
da araCveulebrivi simsubuqiT, fexze md-
gomma, iseTi ostatobiT da iseTi ZaliT
waikiTxa, TiTqos 70 wlisa ki ara, 40 wli-
sa yofiliyo. maSin man TxovniT mimarTa
filosofiuri sazogadoebis im wevrs,
romelTanac is amsterdamSi meuRliTurT
cxovrobda (aseTi adaTia amsterdamSi,
momxseneblebi sastumroebSi ki ar cxov-
roben, aramed filosofiuri sazogadoe-
bis wevrTa saxlebSi), Semdegi dRisTvis
sadilze mivewvie. ra Tqma unda, sadilis
dros filosofiaze ar gvisaubria, magram
sadilis Semdeg, rogorc ki maspinZlis
kabinetSi gadavinacvleT, huserlma fi-
losofiur Temebze saubari wamoiwyo da
pirdapir gadavida In medias res (laT. _ saqmis
13
arsi). es mxolod huserlisaTvis iyo damax-
asiaTebeli. damamaxsovrda, rom ramdenime
dRis Semdeg, rodesac erTad vsadilob-
diT filosofiuri sazogadoebis erT-erT
wevrTan, maspinZelma, Zalian mdidarma
kacma da vnebianma bibliofilma huserls
misi biblioTekis unikumTa Cveneba dauwyo,
maT Soris, iseTi wignebisac, rogoricaa
kantis „wminda gonebis kritikis“ pirveli
gamocema, spinozas „eTikis“ aseTive gamo-
cema. maspinZeli saxtad darCa, rodesac
huserlma iSviaTi wignebi uyuradRebod
gadaaTvaliera, ramdenime wuTSi gverdiT
mixmo da filosofiur Temebze gaaba sau-
bari. aseTive gulisyuriT miudga misTvis
Zalzed saintereso sakiTxebs, maSin, rode-
sac me gansvenebuli profesori Andler-is TxovniT daviwye niadagis mosinjva _ xom
ar daTanxmdeboda huserli parizSi Casv-
lis winadadebas, Tu sorbonadan miwvevas
miiRebda.
erTaderTi sakiTxi, romelic man
damisva iyo Semdegi: „Tqven fiqrobT, rom
parizSi moiZebnebian germanulis mcodne
adamianebi, romlebic mzad arian CauR-
rmavdnen Cems problematikas?“ huserli
mTlianad moculi iyo mis winaSe dasmuli
filosofiuri amocanebiT. es iyo, ra Tqma
unda, yvela Cveni filosofiuri saubris
ganmsazRvreli amsterdamSi, da Semdeg,
14
fraiburgSi da parizSic. yvelaze sain-
tereso da mniSvnelovani aRiareba movis-
mine misgan, ukve Cveni pirvelive saubrisas
amsterdamSi: „Tqven marTali ar iyaviT, _
daiwyo man, _ roca Tavs damesxiT aseTi
simZafriTa da gatacebiT. Tqven pirdapir
qvis qandakebad maqcieT, damayeneT maRal
piedestalze, xolo Semdeg, CaquCis da-
kvriT namsxvrevebad aqcieT es qandakeba,
magram var ki me zedmiwevniT aseTi qa-
ndakeba? Tqven TiTqos ver SeniSneT ram
maiZula ase radikalurad dameyenebina
Cveni codnis arsebis sakiTxi da gadamexe-
da Cvens droSi gabatonebuli Semecnebis
Teoriebi, romlebic mec aranakleb mak-
mayofilebda vidre sxva filosofosebs.
rac ufro metad vuRrmavdebodi logikis
ZiriTad sakiTxebs, miT ufro vgrZnobdi,
rom Cveni mecniereba, Cveni codna merye-
via, aramyaria da bolos, rac CemTvis
eniT aRuwereli saSineleba iyo, davrw-
mundi, rom Tu Tanamedrove filosofia
aris ukanaskneli sityva, romelic ada-
mianebs unda eTqvaT codnis arsebis Ses-
axeb, maSin Cven codna ar gagvaCnia. iyo
momentebi, roca kaTedridan gadmovcemdi
im ideebs, romlebic Cveni Tanamedrovee-
bisgan aviTvise, me vigrZeni, rom araferi
maqvs saTqmeli, rom me msmenelTa winaSe
carieli xelebiTa da carieli suliT
15
gamovdivar, ai maSin gadavwyvite, rom yve-
la momqmed Semecnebis Teorias im sastiki
kritikis qar-cecxlSi gavatareb, romel-
mac amdeni SeSfoTeba gamoiwvia, xolo
meore mxriv, me daviwye WSmaritebis Zieba
iq, sadac is jer aravis uZebnia, jer ara-
vis mosvlia TavSi azrad, rom iq SesaZle-
beli iyo misi Zieba. aseTia Cemi „Logische Untersuchungen”- is warmomavloba. da Tqven
ar isurveT amisTvis angariSi gagewiaT, ar
isurveT mogesminaT da dagenaxaT Cemi br-
Zola; rom Cemi SeuCerebeli entweder-oder, cnobierebis gamoxatuleba iyo, Tu Cveni
gonebis ZalisxmeviT SeuZlebeli iqnebo-
da CemSi warmoSobili eWvebis gardasaxva,
Tuki Cven isev Zveleburad ganwirulni
varT imisaTvis, rom gaCenili, yovel jer-
ze met-naklebi gulmodginebiT vavsoT
Cvens gnoseologiur konstruqciebSi bza-
rebi da RriWoebi, maSin erT mSvenier dRes
mTeli Cveni Semecneba Tavze dagvemxoba da
Cven aRmovCndebiT Cveni gonebis yofili
didebis taZris sacodav nangrevebTan.“
huserlma es miTxra miaxloebiT aseTi
sityvebiT, magram ufro didi ZaliT da
vnebiT, im sruliad universaluri aRma-
freniT, romelic igrZnoboda yvela mis
SesaniSnav nawersa da sityvaSi. mesaubre-
boda Tavisi esoden gabeduli da origi-
naluri filosofiis wyaroebze, romelic
16
ase daundoblad abaTilebda Tanamedrove
azrovnebis saukeTeso warmomadgenelTa
ZiriTad ideebs. „Logische Untersuchung“-i da misi sxva Txzulebebi, _ me vfiqrob,
da amaSi ar aris gadaWarbeba, _ iyo ara
yrmaTa, (yrmani ra Tqma unda ar filoso-
fosoben) aramed moxucebulTa mowyveta.
amavdroulad misi Txzulebani warmoad-
genen Cveni Semecnebis sayrdenis mopovebi-
saTvis gaweul SesaniSnav da grandiozul
Rvawls. da es iseTi Rvawlia, romelsac, _
Tavs nebas mivcem aseTi metaforisTvis _
bWeni jojoxeTisani ver Semusraven. da is
amis Sesaxeb laparakobda iseTi gulwrf-
elobiTa da gatacebiT, rom vfiqrob TviT
isinic ki, visac filosofiasTan araviTari
Tanaziaroba ar akavSirebT, rom moesmi-
naT maSinve mixvdebodnen, rom huserlis
mier dayenebuli sakiTxebi ar iyo Teori-
uli; iseTi sakiTxebi, romelTa aseTi Tu
iseTi gadawyveta CvenTvis arafers cvlis
da amdenad Tanabrad misaRebia; huserli
laparakobda sakiTxebze, romlebic ro-
gorc Tavad ityoda, sikvdil-sicocxlis
sakiTxi iyo. huserlSi, zustad iseve, ro-
gorc Seqspiris hamletSi, mZvinvarebda
saSineli, sabediswero: „yofna-aryofna“,
an ufro zedmiwevniT rom vTqvaT, mas
ewvia hamletiseburi (Seqspiriseuli) ga-
mocxadeba: dro gadmovida Tavisi kalapo-
17
tidan. razec is laparakobda WeSmaritad
SemZvreli iyo. verasodes daviviwyeb Cems
pirvel Sexvedras huserlTan, iseve ro-
gorc Cemi xsovnidan ar warixoceba Sex-
vedramde oci wliT adre misi Txzulebe-
bidan miReuli STabeWdileba. adamianuri
gonis diad warmomadgenlebTan Sexvedra
Cvens sulze waruSlel nakvalevs tovebs.
me es mas Riad vuTxari: „Tqven marTali
xarT, ra Tqma unda mTeli Cemi energiiT,
romelic gamaCnda da romelic CemSi movi-
Zie, me Tavs davesxi Tqvens ideebs erTad-
erTi mizeziT, me vigrZeni uzarmazari, ve-
rafers rom ver Seadareb, iseTi Zala Tqve-
ni azrovnebisa, tolZali imisa, rac Tqven
me miambeT, Tqveni esoden gabeduli da
originaluri ideebis Sinagan wyaroebze.
eWvi ar mepareba, rom safrangeTSi, _ sadac
Cemi statiebis gamoqveynebamde TiTqmis ar
gicnobdnen _ axla Cemi statiebiT ician,
rom mezobel qveyanaSi cxovrobs didi fi-
losofosi, romelsac jerac yvelasaTvis
uxilavi horizonti gaexsna, aqamde mas
tradiciuli, zogadi Sexedulebebis sqe-
li nisli efareboda~.
Cemi Tavdasxmebis simZafres ki ar am-
cirebs, aramed piriqiT, aZlierebs, imis
uzarmazari mniSvneloba, rac Tqven gaa-
keTeT filosofiisaTvis. TqvenTan Sebr-
ZolebisaTvis saWiro gaxda yvela sulieri
18
Zalis daZabva _ yovelgvari daZabuloba
gulisxmobs vnebas da vnebasTan dakavSire-
bul simZafres. Cem winaSe aRimarTa saSine-
li dilema: Tu ki saiqioSi brals damde-
ben, rom brZola daviwye TavisTavadcxad
ueWvelobebTan da vuRalate filosofias,
_ Tqvenze mivuTiTeb da Tqven daiwve-
biT cecxlSi da ara me. Tqven ise didx-
ans da ise daucxromlad mdevnidiT Tqveni
TviTcxadi ueWvelobebiT, rom sxva gza
aRar mrCeboda: an yvelaferSi dagemor-
CiloT, an ganwiruli suliskveTebiT ga-
davdga sabediswero nabiji. avjanyde, ara
imdenad Tqvens winaaRmdeg, aramed imis
winaaRmdeg, rac iTvleboda da aqamde
iTvileba yovelgvari filosofiis xel-
Seuxebel safuZvlebad: avjanyde TviT
cxadis winaaRmdeg. Tqven Rrmad marTali
iyaviT, roca gvauwyebdiT, rom dro ga-
davida Tavisi kalapotidan, rom dairRva
droTa kavSiri _ droTa kavSiri maSinve
irRveva, rogorc ki Seecdebi ipovo Tun-
dac mcire naprali im safuZvelSi, razec
daSenebulia Cveni codna. magram saWiroa
ki, radac ar unda dagvijdes SevinarCu-
noT Cveni codna? saWiroa ki, dro kvlav
CavayenoT kalapotSi, saidanac is gadmois-
roles? iqneb piriqiT? iqneb saWiroa mas
ise vubiZgoT, rom mTlianad namsxvrevebad
iqces.
19
am saubrebSi (romlebsac uneburad,
ise mokled da mxolod miaxloebiT gad-
movcem, rogorac yovelgvari Semokleba
da mogoneba gulisxmobs) TiTqos Tavi
moiyara yovelivem, rac Cven gvaerTianeb-
da da gvaSorebda. SesaZloa vinmes uc-
nauradac eCvenos, _ magram Cemi pirveli
filosofiis maswavlebeli Seqspiri iyo.
misgan me gavigone esoden amoucnobi da
miuwvdomeli, amavdroulad mrisxane da
SemaSfoTebeli: drom gadalaxa Tavisi na-
pirebi. ra unda vqna, ra unda movimoqm-
edo napirebidan gadasuli drois winaSe,
im saSinelebaTa winaSe, romelic adami-
ans (Seqspirs), exsneba kalapotidan gad-
mosrolil drosTan erTad? Seqspiridan
kantze gadavedi, romelic „wmida gon-
ebis kritikis“ Seudarebeli xelovnebiT
da Tavisi cnobili postulatebiT cdi-
lobda aswleulebiT gaCenili yofierebis
napralebi amoegmana, romelnic Tavisive
`wminda gonebis kritikiT~ iqna aRmoCe-
nili. maSin xedvis mimarTuleba Sevcvale.
mzera wminda werils mivapyari. magram gana
wminda werils ZaluZs gauZlos dakiTxvas,
roca pirze daayeneben TavisTavad cxad
WeSmaritebebs. aseT kiTxvebs maSin me Cems
Tavs ar vusvamdi, jer kidev ver vbedavdi
es kiTxva damesva, iseve rogorc ver be-
daven aseT kiTxvebs isini, vinc aRiarebs
20
romis papis ucdomelobis dogmats. adami-
anebi praqtikuli gonebis postulatebiT
kmayofildebian, raTa Seasuston, ufro
sworad daiviwyon, ar dainaxon Teoriuli
gonebis yovlisdamangreveli qmedeba.
huserlisa da Cemi saubrebis mTavari
Tema swored es iyo. roca is Cemi mowveviT
parizSi Camovida da me mestumra, sadilis
Semdeg (rac TiTqos ver SeniSna, da rac
misTvis TiTqos arc arsebobda) Cven ganvm-
artovdiT Cems kabinetSi da filosofiur
saubars SevudeqiT. es im dros xdeboda,
roca me vmuSaobdi Cems naSromze „aTena
da ierusalimi“, me maSin am wignis pirvel
nawils vwerdi, romelsac „SeboWili par-
menide“ ewodeba. bunebrivia, vcdilobdi
Cems mosaubresTan saubari am wignis Tema-
tikis mimarTulebiT warmemarTa. da ai
TiTqmis sityva-sityviT gavumeore is, rac
Semdeg Cems wignSi davwere: 399 wels mowam-
les sokrate. sokrates darCa moswavle
platoni, da „istoriis mier naiZuleb“ (ar-
istoteles gamoTqma) platons ar SeeZlo
ar efiqra, rom sokrate mowamles. magram
yvela mis nawarmoebSi dgas mxolod erTi
sakiTxi: `sokrate mowamles~ ukanaskneli
instanciis WeSmaritebaa? marTlac arse-
bobs samyaroSi iseTi Zala, romelsac Seu-
Zlia erTxel da samudamod gvaiZulos misi
miReba? aristotelesaTvis aseTi SekiTxva
21
aSkarad uazrobaa, da is aseT sakiTxs arc
ayenebs. is darwmunebuli iyo, rom „WeS-
mariteba“ _ „ZaRli mowamles“ identuria
WeSmaritebisa _ „sokrate mowamles“, da
igi saukunod daculia yovelgvari adami-
anuri da RvTiuri xelyofisagan. logika
ar asxvavebs sokrates ZaRlisagan. Cven
TviT istoria gvaiZulebs, movaleobas
gvakisrebs, aseve ar ganvasxvavoT sokrate
ZaRlisagan, TviT cofiani ZaRlisganac
ki.“ roca es huserls vuTxari, movelo-
di, rom is ganrisxebisgan afeTqdeboda,
magram sruliad sxva ram moxda: is mTli-
anad smenad iqca, sadRac, sulis siRrmeSi
ukve didi xania mwifdeboda azri, rom ar-
istoteleseuli „TviTon istoriis mier
naiZulebi“ Tavis TavSi raRacnairad Sei-
cavda sicrues da Ralats. me miTumetes
gaocebuli viyavi, radgan amis Tqmamde
Cven Soris mimdinareobda mwvave kamaTi,
imis Sesaxeb Tu „ra aris filosofia“. me
vuTxari, rom filosofia aris diadi, da
ukanaskneli brZola _ man Zalzed mkaf-
iod mipasuxa: Nein, Philosopie ist Besinnung.4 magram axla saubarma xasiaTi Seicvala da
sxva mimarTuleba miiRo. man raRacnairad
igrZno, rom aristoteles darwmunebu-
loba qviSazea agebuli. da man ise moawyo,
rom Cemi naSromi „Seborkili parmenide“
4 germ.: ara, filosofia aris Wvreta (kontempla-
cia).
22
gamoqveynda Jurnal „logosSi“, romlisT-
visac rogorc Tematuri aseve Sinaarso-
brivi TvalsazrisiT sruliad miuRebeli
unda yofiliyo Cemi naSromi. miuRebeli
unda yofiliyo Tundac marto imitom,
rom masSi uaryofili iyo adamianuri
rwme na, rom Cven verasodes gavTavisu-
fldebiT iseTi debulebis iZulebisagan,
rogoricaa „sokrate mowamles“. magram
vimeoreb: huserli sulierad gaxsnili iyo
yovelgvari alternatiuli Tvalsazrisi-
sadmi. Cemi „parmenides“ gamoqveynebidan
cota xnis Semdeg momwera: „Tqveni gza _ ar
aris Cemi gza, magram me mesmis da vafaseb
Tqvens problematikas“. sainteresoa, rom
man erTxel miTxra: „Sie treiben, heisse ich auch wissencheft!” („is rasac Tqven akeTebT,
me mas aseve mecnierebas vuwodeb!“) maSin
mivxvdi ratom moiTxovda Cemgan, gavc-
nobodi soren kirkegoris nawarmoebebs.
roca Cemi fraiburgSi stumrobis dros,
huserlma Seityo, rom me kirkegoris Tx-
zulebebi wakiTxuli ar mqonda, ucnauri
kategoriulobiT ki ar mTxovda, dabe-
jiTebiT moiTxovda Cemgan, gavcnobodi
daniel moazrovnes. rogor moxda, rom
adamiani, romelmac mTeli Tavisi cxovre-
ba gonebis gandidebis saqmes miuZRvna, me
mibiZgebda kirkegorisaken, romelmac af-
23
surds umRera himni? TviTon huserli,
rogorc Cans, kirkegoris Semoqmedebas
mxolod Tavisi sicocxlis ukanasknel
wlebSi gaecno: „Entweder-oder”-is avtoris
raime nakvalevsac ki ver ipoviT huser-
lis SromebSi. magram unda vifiqroT, rom
kirkegoris ideebma Rrmad gaidga fesvebi
mis sulSi.
mecniereba WeSmarit sawyisebze
arsebobs Tvalsazrisi, rom huser-
lis fenomenologiis amocana wmindad
meTodologiuria. es savsebiT mcdari
mosazrebaa, romelic mxolod faravs hu-
serlis problematikis sididesa da mniS-
vnelobas. Tavad huserli SekiTxvaze: ra
aris filosofia? _ ase pasuxobs: filoso-
fia aris mecniereba WeSmarit sawyisebze,
safuZvlebze, `rizomata pan ton” (yvelafris
fesvze). ukve am gansazRvrebidan sakmarisi
sicxadiT Cans, ras mieswrafvis huserli.
1910-11w.w. filosofiur Jurnal `logos-
Si” gamoCnda misi mozrdili statia _ `fi-
losofia, rogorc mkacri mecniereba~,
dawerili araCveulebrivi aRmafreniT,
romelic fenomenologiuri skolis Sede-
gebs ki ar ajamebs, aramed mis manifests
warmoadgens. aq Zalzed mokled iyo gadmo-
24
cemuli is, rac adre ase vrclad iyo war-
modgenili mis did SromebSi _ `logikur
gamokvlevebsa“ da `wminda fenomenolo-
giis ideebSi“. iseTi gambedaobiT, ro-
melic im adaminebs uCndebaT, did saqmeTa
aRsasruleblad rom arian dabadebulni,
igi acxadebs: `SesaZloa axal droSi ar ar-
sebobs ufro yovlisSemZle, dauokebeli
da Zlevamosili idea, vidre mecnierebis
ideaa. mis triumfalur msvlelobas ve-
raferi SeaCerebs. is marTlac sruliad
yovlismomcveli Cans Tavisi kanonzomieri
miznebiT. Tu mas idealur sisruleSi ga-
viazrebT, maSin igi Tavad goneba iqneba,
romelsac gverdiT, an Tavis Tavze maRla
SeuZlebelia raime avtoriteti gaaCndes.“
da kidev _ ̀ mecnierebam Tqva Tavisi sityva
_ am momentidan sibrZne valdebulia mis-
gan iswavlos“, acxadebs igi, TiTqos cno-
bil gamoTqmas: `Roma locuta, causa fi nite”-s (laT. _ romma Tavisi saTqmeli Tqva, saqme daxuru-
lia) ejibrebodes. Tumc, swori ar iqne-
boda gvefiqra, rom huserli yvelafers
uaryofs, rac manamde filosofiam gaake-
Ta. piriqiT, igi cocxlad grZnobs Tavis
memkvidreobiT kavSirs warsulis did war-
momadgenlebTan. `sokrate-platoniseul
gadatrialebas filosofiaSi mkacri mec-
nierebisadmi kargad gacnobierebuli neba
axasiaTebs. aseve axali drois dasawyisSi,
samecniero reaqciebi sqolastikis winaaR-
25
mdeg, gansakuTrebiT dekarteseuli gada-
trieleba. maT mier mocemuli biZgi XV-
XVIII saukuneebis did filosofosebze ga-
dadis, radikaluri ZaliT axldeba `wminda
gonebis kritikaSi“ da gavlenas fixtes fi-
losofiazec axdens. huserli mxolod uax-
les filosofias gansjis, romelsac erT-
mniSvnelovnad esxmis Tavs: `aq samecniero
swavlebis sawyisic ki ar aris Cadebuli;
istoriuli filosofia, romelic Tavis
TavSi am ukanasknels anacvlebs, saukeTeso
SemTxvevaSi samecniero naxevarfabrikati,
an gaurkveveli, aradiferencirebuli na-
revia msoflmxedvelobisa da Teoriuli
Semecnebisa“. msoflWvreta, is rasac hu-
serli msoflWvretas uwodebs (es igive si-
brZnea), masSi ukidures aRSfoTebas iwvevs.
`Cven unda gvaxsovdes im pasuxismgeblobis
Sesaxeb, romelsac mTeli kacobriobis wi-
naSe vatarebT. drois uqonlobas msxverp-
lad maradiuloba ar unda SevwiroT. STa-
momavlobas gasaWirze gaWirveba ar unda
davumatoT, rogorc sruliad gardauvali
boroteba. msoflmxedvelobebma SesaZloa
ikamaTon, magram mxolod mecnierebas aqvs
gadawyvetilebebis miRebis ufleba da es
gadawyvetilebani maradiulobis beWeds
atareben.~
yvela es gamomwvevi sityva me-19 sau-
kunis meore naxevris filosofiis da misi
26
cocxali da gardacvlili warmomadgen-
lebis: milis, benis, vundtis,zigvartis,
erdmanis, lipsisa da dilTais sawinaaR-
mdegodaa mimarTuli. yvela maTgans igi
`fsiqologizms“, an sxvagvarad rom vTq-
vaT, relativizms sayvedurobs. jer
kidev Zvelma filosofosebma aRmoaCines
relativizmis Sinagani winaaRmdegobri-
oba. relativizmi Tavis Tavs anadgurebs
_ aristotele amis Sesaxeb laparakobda
rogorc yvelasTvis cnobil WeSmarite-
baze. huserlisTvis es debuleba yvela
misi Ziebis amosavali wertilia. ra Tqma
unda, mis mowinaaRmdegeTaTvisac pro-
tagoras Teza _ `adamiani saganTa sazo-
mia“ _ absoluturad miuRebelia, magram
huserli gvaCvenebs, rom aracnobierad,
an farulad, isini protagoras ideis ty-
veobaSi arian da ver acnobiereben imitom,
rom ara absoluturi, aramed specifiuri
relativistebi arian. isini imis mtkicebis
uazrobas xedaven, rom yovel adamians Ta-
visi WeSmariteba, sakuTari WeSmariteba
SeiZleba hqondes, magram ver xvdebian,
rom aranaklebi sisulelea TiTqos ada-
mians, rogorc saxeobas gaaCndes Tavisi
sakuTari WeSmariteba. yvela Tanamedrove
filosofosisagan gansxvavebiT, maT sapir-
ispirod huserli gansakuTrebuli paTos-
iT acxadebs: `rac WeSmaritia, absolutu-
27
rad WeSmaritia TavisTavad, WeSmariteba
Tavisi Tavis igiveobrivia, imisdamiuxeda-
vad, Tu vin iyenebs mas msjelobisas: ada-
miani, urCxuli, angelozi Tu RmerTi.“
am sityvebSi srulad vlindeba huser-
li, vlindeba uzarmazari, TiTqmis zeada-
mianuri amocana, romelic man sakuTar Tavs
da filosofias dausaxa, romelic yoveli
arsebulis sawyiss, wyarosa da safuZvels
ikvlevs. kantis, sakuTriv misi `wminda
gonebis~ Semdeg, amgvari gancxadeba sru-
liad fantastiuri Cans. absoluturi WeS-
mariteba _ vin SeiZleba ilaparakos aseT
Temebze? huserlma, rasakvirvelia Sesan-
iSnavad icis, rom Tanamedrove azrovne-
bas nebismieri saxis Rrma azrovnebasTan
zarbaznis srolis manZilze miaxlovebi-
sac ki eSinia. udaod, yvela gnoseologi
TviTcxad WeSmaritebebze laparakobs,
magram maTTvis TavisTavad cxadi ueWv-
eloba, Cveni darwmunebuloba saerTo da
aucilebel msjelobaTa arsebobaSi, mxo-
lod isaa, rac zigvartis sityvebiT aris:
`postulati, romlis iqiTac wasvla ar
gviweria~, esaa darwmunebuloba, romelic
mxolod Cvens subieqtur cnobirebaze
dgas, `TavisTavad cxadi ueWvelobebi,
romelebic Cveni azrovnebis Tanmdevia“.
aseve fiqrobdnen da aseve laparakobdnen
axali drois sxva didi moazrovnenic, mag-
28
aliTad erdmani. yvelas eCveneboda da un-
doda, rom am TviTcxadobis gancdaSi, is
sakmarisi safuZveli dagvenaxa, romelic
mecnierul ZiebaTa Sedegebisadmi ndobas
gaamarTlebda. magram huserlma am nebsiT
Tu uneblie uzrunvelobaSi filosofi-
isTvis sabediswero muqara dainaxa. erd-
manisa da zigvartis sapasuxod igi wers:
„rogorc Cans, SesaZlebelni arian gan-
sakuTrebuli saxis arsebani, ase vTqvaT,
logikuri zekacebi, romelTaTvisac Cve-
ni fuZemdebluri debulebani ki ar aris
aucilebeli, aramed sruliad sxva ram.
is rac WeSmaritia CvenTvis, SesaZloa
maTTvis mcadri aRmoCndes. maTTvis WeS-
maritia, rom ganicdian im fsiqologiur
movlenebs, romelsac ganicdian. CvenTvis
SesaZloa WeSmariteba iyos is, rom isini
da Cven varsebobT, maTTvis ki es mcdari
iyos, da a.S. ra Tqma unda, Cven Cveulebri-
vi logikuri adamianebi varT, vTqvaT aseTi
arsebebi moklebulni arian gansjis unars,
isini WeSmaritebaze laparakoben da amav-
droulad, mis kanonebs anadgureben, amt-
kiceben, rom maT Tavisi sakuTari kanonebi
aqvT da im kanonebs uaryofen, romle-
bzec saerTod kanonis SesaZlebloba aris
damokidebuli. ho da ara, WeSmariteba da
mcdaroba, arseboba da ararseboba maT az-
rovnebaSi yovelgvar urTierTgansxvave-
29
bulobas kargavs“.
rasakvirvelia huserli am sazeimo
gancxadebebiT ar ifargleba. Tumca, sagi-
JeTiT muqara, romelic mis zemoTmoyvanil
sityvebSi Cans, ubralo gancxadebis farg-
lebs mniSvnelovnad scildeba. relativ-
izmis mtkicebulebebSi aRmoCenilma uaz-
robam _ sulerTia individualurma Tu
specifikurma _ SeuZlebelia keTilsindis-
ier mkvlevarSi ukiduresi gangaSi ar
gamoiwvios. „logikuri gamokvlevebi“-s
meore tomSi huserli igive azrs Sedar-
ebiT mSvidad, magram aranakleb Zlieri
formulirebiT gamoxatavs: „Cven aras-
dros davuSvebT, rom fsiqologiurad
SesaZlebelia is, rac logikurad an geo-
metriulad uazrobaa. Cven _ ganmartavs
igi, _ vuSvebT faqts, rom logikur cne-
bebs fsiqologiuri warmomavloba gaaC-
niaT, magram uarvyofT daskvnas, romelic
aqedan gamoaqvT“. romeli daskvna? ra-
tom uarvyofT? „Cveni disciplinisTvis
fsiqologiuri sakiTxi Sesabamisi gany-
enebuli warmodgenebis warmoSobis Ses-
axeb yovelgvar interessaa moklebuli“.
aq Tavs iCens Cveni droisTvis sruliad
originaluri da araCveulebrivi huser-
liseuli azrTa wyoba. igi uSiSrad idebs
Tavs xiluli (an idealuri) sagnebis gver-
diT individualuri (an realuri) sagnebis
30
uflebamosilebis dacvas. „am punqtSia _
wers igi _ gansxvaveba relativistursa da
empiriuls Soris, relativizmsa da ide-
alurs Soris da masSia (e.i. Tavis TavSi
winaaRmdegobis armqone) Semecnebis Teo-
riis erTaderTi SesaZlebloba. amis Sesa-
bamisad huserli individualuri adamianis
WSmaritebas WeSmariti gansjis aqtebs up-
irispirebs. me gamovTqvam mosazrebas, rom
2X2=4. es Cemi mosazrebaa, rasakvirvelia,
wmindad fsiqologiuri aqtia da, rogorc
aseTi, SesaZlebelia fsiqologiis kvlevis
sagani iyos, magram fsiqologma ramden-
ic ar unda gvixsnas realuri azrovnebis
kanonebi, am kanonebidan im princips mainc
ver gamoiyvans, romliTac WeSmariteba da
sicrue unda gairCes. piriqiT, mTeli misi
gansja winaswar varaudobs, rom mis gan-
kargulebaSi is kriteriumia, romliTac
WeSmaritebasa da sicrues arCevs. filoso-
foss odnavadac ar ainteresebs ivanesa Tu
petres calkeuli msjeloba, rom 2X2=4.
calkeuli msjelobani erTsa da imave sa-
ganze aTasia, magram WeSmariteba erTi.
„Tu bunebis mkvlevari berketisa an simZi-
mis Sesaxeb kanonebidan da a.S. manqanis mo-
qmedebis saSualebebs adgens, rasakvirve-
lia, igi garkveul subieqtur aqtebs gan-
icdis, magram subieqtur kavSirebs raRac
obieqturi (e.i. adekvaturad gamoyenebadi
31
mocemul obieqtur sicxadeSi) mniSvnelo-
bis erToba Seesabameba, romelic aris is,
rac aris damoukideblad imisgan, axor-
cielebs Tu ara mas vinme azrovnbeaSi.“
igive azri ufro naTladaa gamoxatuli
„logikuri gamokvlevebi“-s pirvel tom-
Si. „erTmaneTisadmi miziduli sxeulebis
gaqrobis SemTxvevaSi mizidulobis kanoni
ar ganadgurdeba, ubralod, faqtobrivi
gamoyenebis miRma darCeba. is xom arafers
ambobs urTierTmiziduli masebis Sesaxeb,
aramed mxolod imas, Tu ra axasiaTebs
mizidul masebs, rogorc aseTebs“. am
gabedul sityvebSi fenomenologiis nervi
SeigrZnoba. am ideiTaa gamsWvaluli hu-
serlis mTeli azrovneba.
Tavis miswrafebaSi sruli ueWvelo-
bis Sesatanad huserls sailustraciod
Semdegi magaliTi mohyavs: „is rasac de-
buleba gamoxatavs _ transcendnturi
ricxvia _ roca mas wignSi amovikiTxavT,
an maSin gvaqvs mxedvelobaSi roca sxvebs
mivmarTavT da es ar gaxlavT individu-
aluri, mudamganmeorebadi, goniTi ganc-
dis Strixi. yovel calkeul SemTxvevaSi
es Strixi individualurad cvalebadia,
magram gamoTqmuli debulebis sazrisi
yovelTvis igiveobrivi unda iyos ganusaz-
Rvrelad mravalferovani individual-
uri gancdebis miuxedavad. is rac maTSia
32
gamoxatuli yvelgan identuria, is igiveo-
brivia am sityvis yvelaze mkacri gagebiT.
ramdenad bevric ar unda iyos msjelobis
aqti da es msjeloba mravalis mier mra-
valjer iqnes gamoTqmuli, amiT debulebis
mniSvneloba ar farTovdeba, gansja ide-
alur, logikur azrSi erTiania da aq sau-
baria ara ubralod hopoTezaze, romelic
misTvis SeTavazebuli ganmartebebis nayo-
fierebaSi hpovebs gamarTlebas. Cven mas
uSualod aRqmad WeSmaritebad viRebT da
am SemTxvevaSi, codnis sakiTxebSi umaRles
instancias _ TviTcxadobas vimowmebT.“ ai,
rogori eniT alaparakda huserli Taname-
drove filosofiis pirispir. sifrTxiliT
gadamala ra Tavisi relativisturi mis-
wrafebani, bundovan neokantianur Teo-
riebs miRma. WeSmariteba erTia: adamian-
TaTvis, angelozTaTvis da RmerTebisTvi-
sac. WeSmariteba TviTcxadobas eyrdnoba
da mis winaSe mokvdavnica da ukvdavnic
uZlurni arian. amitom, filosofia iqidan
iwyeba, rasac huserli fenomenologiur
reduqcias uwodebs. sawyisebTan, pirvel-
wyaroebTan, yvelafris fesvTan misaRw-
evad yovelgvari realurisgan, cvaleba-
di, warmavali movlenebisgan mowyvetaa
saWiro. rogorc huserli ambobs, saWiroa
maTi frCxilebSi Setana. maSin frCxilebs
miRma sufTa, idealuri yofiereba darCe-
33
ba, is, rac filosofiis mier Zebnili WeS-
maritebaa, sruliad ueWveli da Tavad
TviTcxadobiT garantirebuli. amasTan,
huserli mtkiced acxadebs: „TviTcxadoba
cnobierebis aranair mbrZanebels ar war-
moadgens, cnobierebaze Camokidebuli,
TiTqos igi mistikuri, saukeTeso samyaro-
dan movlenili xma iyos, gvauwyebs: aq aris
WeSmariteba, TiTqos da Cven, Tavisuflad
moazrovne adaminebi mzad viyoT amgvari
xmis mosasmenad, mis debulebaTa kanonzo-
mierebis dasabuTebis gareSe“.
ganvmeordebi: Tanamedrove filoso-
fosTagan aravis gaubedavs aseTi simam-
aciT, simwvaviTa da ZaliT elaparaka av-
tonomiuri, yvelasgan damoukidebeli
We S maritebis Sesaxeb. huserli ar cnobs
kompromisebs, romlebic aseT sacdurs
warmoadgens moazrovneTa umetesobisT-
vis. an TviTcxadoba is ukanaskneli in-
stanciaa, sadac adamianis goni srulad
da sabolood daivanebs, an Cveni Semecneba
moCvenebiTi da yalbia da dedamiwaze, adre
Tu gvian, qaosisa da SeSlilobis samefo
daisadgurebs, romelSic gonebis batono-
bis uflebaze, mis skiptrasa da gvirgvinze
yvelas gauCndeba pretenzia, visac ki xe-
lis gawvdena ar daezareba da „WeSmarite-
ba“ odnavadac ar iqneba msgavsi im myari,
uryevi kanonebisa, romelsac zusti mec-
34
nierebani aqamde eZebdnen da poulobdnen
kidec. senekas ekuTvnis warmatebuli
formulireba, romelic Zveli filoso-
fiis ZiriTadi debulebebis STamagoneb-
els warmoadgenda: Ipse creator et conditor mundi semel jussit, sempre paret (laT. _ rac erTx-
el brZana samyaros Semoqmedma da gamrigem mudam
mas unda vmorCilebdeT). azri imis Sesaxeb,
rom viRac, odesRac brZanebebs iZleoda,
ver egueboda berZenTa warmodgenas WeS-
maritebis Sesaxeb. amas pirdapir ar am-
bobdnen, magram darwmunebulebi iyvnen,
rom `Jubere”5-s ideasTan ganuyoflad iyo
dakavSirebuli TviTnebobisa da nebis
idea, romelsac pirdapir `Schwarmerei und Aberglauben”-is im sferoSi mivyavarT, rom-
lisaganac ase gvicavda kanti. arsebiTad
senekac da misi maswavleblebic, Rrmad
iyvnen darwmunebulni, rom arsad da ara-
sodes ar umbrZaneblia _ TviT samyaros
Semoqmedsa da yovlismpyrobelsac ki.
Semoqmedic, yvela gonieri da aragonieri
arseba yovelTvis kanonzomierebis mor-
Cilni iyvnen. amas amowmebs TviTcxadoba,
romelic ar aris sxva samyarodan mosuli
mistiuri xma, romelic Cven, Tavisuflad
moazrovne adamianebs odnav ar mogvwons
da romelic zemoTxsenebuli fenome-
nologiuri reduqciiT aRmoCenad yofi-
erebis maradiul wyobas xsnis. huserli
5 jub.ere, Jubeolat.: brZaneba, direqtiva.
35
laibnicsac imowmebs, romelic `Verites de la raison”-sa (frang. _ racionaluris rwmena da
faqtobrivis rwmena) da `Verites du fait”-s (ger.
_ gatacebisa da crurwmenis) asxvavebs. laib-
nicisTvis gonebis WeSmaritebani Rmer-
Tis cnobierebaSi unebarTvod Sevidnen da
kanti Tavis „wminda gonebis kritika“- Si,
romelic laibnic _ volfis dogmatikis
dasangrevad iyo mowodebuli, uyoymanod
acxadebs, rom gamocdileba (cda), ro-
melic mxolod imas gveubneba, rom raRac
arsebobs, magram arafers ambobs imis
Seaxeb, rom is aucileblobiT aris aseTi
da ara sxvanairi, aramc Tu ar akmayofi-
lebs, aramed aRagznebs kidec Cvens gon-
ebas. gonebas „Zaladobrivi WeSmariteba“
swyuria da Tavisufali `Jubere” samudamod
unda iqnes gaZevebuli filosofiidan, ro-
melic maradiuli morCilebis (parere) same-foa da arc surs raime sxvas warmoadgen-
des. laibnici _ da am sakiTxSi is kantis
winamorbedia _ „parere”-Si, morCilebaSi
adamianis sasurvel mizans xedavs: mara-
diuli WeSmaritebani ara mxolod gvai-
Zuleben, aramed gvarwmuneben kidevac,
magram verc laibnici da verc kanti ver
bedavdnen maradiuli WeSmaritebebis xati,
romelzec isini loculobdnen, wiTel
kuTxeSi moeTavsebinaT. mxolod huserls
xvda wilad imgvarad alaparakebuliyo
36
TviTcxadobis Sesaxeb, rogorc am ideis
gansakuTrebuli mniSvneloba moiTxovda.
„rac WeSmaritebaa, is TavisTavad abso-
luturi WeSmaritebaa. WSmariteba Tavis
TavTan igiveobrivia imisgan damoukide-
blad, Tu vin iyenebs mas msjelobaSi: ada-
miani Tu urCxuli, angelozi Tu RmerTi“.
wminda RmerTebze maRlaa
Tavis swrafvaSi, filosofia gadaaq-
cios absoluturi WeSmaritebis Sesaxeb
mecnierebad, huserli araviTar dab-
rkolebas ar cnobs. Tavis ZiriTad idee-
bs, is mxolod maTematikasa da bunebism-
etyvelebaze rodi avrcelebs (`mizidu-
lobis kanoni ar uqmdeba Tu ki gaqreba
yvela mizidulobis mqone sxeuli~ da
a.S.). mas surs direqtivebi misces isto-
rias _ mas surs fenomenologiuri reduq-
ciiT gansazRvros adamianuri gonis yve-
la gamovlena. aseTi keTilSobiluri da
gamomwvevi gabedulebiT, mTeli Tavisi
moazrovne arsebis ZalmosilebiT, yov-
elTvis ase rom gvatyvevebs, aqac dgeba sa-
kuTari principidan gamomdinare poziciis
sadarajoze. gansakuTrebiT Wkuis saswav-
lebelia misi kamaTi Tavis saxelganTqmul
TanamedrovesTan, dilTaisTan. huserli
37
mas angariSs uwevs, ramdenadac SeiZleba
erTma mecnierma angariSi gauwios meore
mecniers. da amavdroulad, zigvartTan
da erdmanTan erTad mas sagiJeTSi ag-
zavnis _ Tumca am azrs ramdenadme Ser-
bilebuli gamoTqmebiT gamoxatavs, magram
sagiJeTi mainc sagiJeTad rCeba, rasac ar
unda uwodebdnen. dilTais mTavari azri,
rasac aseTi JiniT da vnebiT uaryofs, hu-
serlma Camoayaliba ase ubralod da naT-
lad: miwisa da adamianis mTeli warsulis
momcveli mzeris winaSe qreba sicocxlis
calkeuli sferoebi, filosofiisa da re-
ligiis absoluturi mniSvneloba. isto-
riuli cnobierebis amgvari gageba, ufro
pozitiuri mngrevelia, vidre sistemaTa
kamaTis moxilva; vidre rwmena romelime
filosofiis sayovelTao mniSvnelobis
Sesaxeb, romelic cdilobs aucilebloba-
Si moaqcios yofierebis yovlismomcveli
kavSiri da cnebaTa kompleqsis meSveobiT
gamoavlinos. am sakiTxze huserli mkafio
azrs gamoTqvams: `advili dasanaxia, rom
Tanmimdevrulad gatarebuli istorizmi
gadadis ukidures subieqtivizmSi. am Sem-
TxvevaSi dakargavdnen absolutur mniS-
vnelobas ideebi, WeSmaritebis Teoriebi,
mecnierebebi da yvela idea gaufasurde-
boda. ideis mniSvneloba aseT SemTxvevaSi,
mxolod iqamde iqneboda dayvanili, rom
38
is faqtobrivi sulieri warmonaqmnia, rac
mniSvneladad aris aRiarebuli da Tavisi
am faqtobrivi mniSvneladobiT gansaz-
Rvravs azrovnebas. am viTarebaSi saer-
Tod aRar arsebobs sazrisebi (значимости) rogorc aseTi, mniSvnelobebi Tavis Tav-
Si, _ rac is aris, rac aris, maSinac ki
roca aravis SeuZlia maTi ganxorcieleba
da veranairi istoriuli kacobrioba mas
verasodes ganaxorcielebs. maSasadame
isini aRar arian arc winaaRmdegobis kan-
onisaTvis da arc mTeli logikisaTvis...
maSin SeiZleba iseTi saboloo Sedegi mi-
viRoT, rom winaaRmdegobis SeuZleblobis
logikuri kanoni Tavisive sapirispiroSi
gadabrundes da maSin mTeli dasabuTeba,
rasac axla gamovTqvamT da TviT yvela
SesaZleblobac ki, romelsac ganvixilavT
da mxedvelobaSi viRebT, yovelgvar mniS-
vnelobas moklebulni aRmoCndebodnen
da a.S. ar arsebobs araviTari saWiroeba,
rom kidev ganvavrco es gansazRvrebani,
da aq kidev erTxel gavimeoroT, rac sxva
adgilas ukve iyo naTqvami~. sxva adgilas,
maSasadame, rogorc huserli ganmartavs
`logikuri gamokvlevebis~ pirvel tomSi,
Cven ukve viciT ra aris masSi naTqvami. hu-
serlis ukanaskneli sityvaa, _ amas kidev
erTxel SegaxsenebT, radgan mas Cveni Tem-
isTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs,
39
_ relativizmi sigiJea da yvela relativ-
isti sagiJeTSia Casasmeli, magram is in-
dividualuri sigiJe ki ar aris, aramed
specifikuria. huserli yoymanis gareSe
acxadebs: `istoria, gonis Sesaxeb empiri-
uli mecniereba, uZluria Tavisi saku-
Tari ZalebiT pozitiurad an negatiurad
gadawyvitos sakiTxi: saWiroa Tu ara gan-
vasxvavoT religia rogorc kulturuli
warmonaqmni da religia rogorc idea, e.i.
xelovneba da mniSvneladi xelovnebaSi, is-
toriuli da mniSvneladi samarTalSi, da
bolos, is uZluria dainaxos gansxvaveba
istoriul filosofias da filosofiis
sazriss Soris da, amisdagvarad, arse-
bobs Tu ar arsebobs, platoniseburad
rom gamovTqvaT, ideis mimarTeba misive
dabnelebul, fenomenalur formasTan. mx-
olod filosofiur gansazRvrebas _ da
mxolod mas _ ZaluZs da evaleba gadawyvi-
tos CvenTvis samyarosa da sicocxlis ga-
mocana".
* * *
damowmebul sityvebSi huserlis azri
miyvanilia mis kulminaciur wertilamde.
ai ra aris yvelaze SesaniSnavi: miuxedavad
imisa, rom filosofosTa Soris veravin
gabeda ase Riad da aseTi simamaciT
elaparaka `Schrahkenlosigkeit der Vernunft~
40
(germ. _ uwesrigobis mizezi), _ faqtobrivad
yvelani darwmunebulni arian, rom gonebas
da mxolod gonebas xelewifeba upasuxos
adamianis sulis SemaSfoTebel yvela
kiTxvas. sicxade meduzas TaviviTaa, vinc
mas Sexedavs yvelas sulierad auZlurebs.
qvad aqcevs, radgan uneburad yvelas da
yvelafers garegan zegavlenebs umorCi-
lebs. magram aravis surs sakuTar Tavs an-
gariSi Caabaros imis Taobaze, rom adami-
anebi raRac gamoucnobi da gaugebari bne-
li Zalis morCilebaSi eqcevian, romelic
aiZulebs maT miiRon gonebis msjelobani,
maSinac ki, roca isini xelyofen maTTvis
yvelaze Zvirfassa da Rirebuls, maT siw-
mindes. aristoteles azriT, adamianebi
mkvidroben yofierebis saSualo sartyel-
Si, ver riskaven miaRwion ukidures mij-
nas, sakuTari TviTSTagonebiT Tavs irw-
muneben, rom saSualo zolis SeswavliT
imis gagebac SeuZliaT Tu ra xdeba uki-
dures mijnebzec. magram adamianuri da
msoflio sicocxlis Sua zonebi arafriT
hgavs ekvatorsa da poluss. yofierebis
sazRvrebze rom imsjelo, saWiroa iq iyo
namyofi. yvelaze mcdari daskvnaa: gonebam
ase bevri ram gaakeTa, maSasadame mas Seu-
Zlia yvelaferi gaakeTos. bevri _ ar niS-
nvs yvelafers: bevri da yvelaferi eTma-
neTisgan gansxvavebuli da erTmaneTze
41
dauyvanadi kategoriebia. TviT religiac
ki, da es ukve gavigeT huserlisagan, _ Ta-
vis sazrissa da mniSvnelobas iZens imde-
nad, ramdenadac mas SeuZlia daemyaros
TviTcxads. goneba wyvets, romel reli-
gias aqvs sazrisi da romel religias aqvs
mniSvneloba TavisTavSi, da aqvs Tu ara
religias saerTod sazrisi, romeli reli-
giaa moklebuli RvTis xmas: romel reli-
giaSi saRdeba adamianis xma RmerTis xmad,
_ da rogorc goneba ityvis, isec iqneba:
Roma Locum (laT. _ romis adgili). kvlav vi-
tyvi: huserlis fasdaudebeli damsaxure-
ba imaSia, rom man gabeda ase daeyenebina
sakiTxi. aqaa misi Einstellung, rogorc is
gamoTqvams, da is ukve mimarTulia ara
marto Tanamedrove filosofiisadmi, ar-
amed kantis winaaRmdeg, romelmac miuxe-
davad misi `wminda gonebis kritikis~ mTe-
li radikalurobisa, ver SeZlo Tavis fi-
losofiaSi ar Semoetana kontrabanda _
postulatebi: RmerTis, sulis ukvdavebisa
da Tavisuflebis Sesaxeb. Tavisi amo-
canebis erTguli huserli inarCunebs
platonTan naTesaobis xazs. wminda imito-
maa wminda, rom is RmerTebs uyvarT, Tu
RmerTebs imitom uyvarT wminda, rom is
wmidaa? da, ra Tqma unda, misaRebad meore
pasuxi miaCnia. wminda RmerTebze maRlaa,
iseve rogorc idealuri WeSmaritebani
42
aRematebian mTel qmnilebas. wmida ar aris
Seqmnili, rasac ar unda mogviwodebdes
is, rasac ar unda moiTxovdes Cvengan, _
Cven yvelam unda miviRoT, yvelaferSi
davemorCiloT, _ ara marto Cven, aramed
demonebic, angelozebic, da RmerTebic.
da wminda rCeba wmindad, rogorc ideal-
uri WeSmaritebani _ rCebian WeSmaritebad,
Tumca wmindas, iseve rogorc idealur
WeSmaritebebs, sulac ar enaRvleba,
sWirdebaT Tu ara misi Tavi adamianebs,
aniWebs Tu ara adamianebs (da TviT Rmer-
Tebsac ki) sixaruls an mwuxarebas, imeds
an sasowarkveTilebas: WeSmariteba xom
WeSmaritebaa Tavis Tavad da angariSs ar
abarebs `empirul movlenebs~, romlebic
mTlianad misi Zalauflebis tyveobaSi
arian moqceulni. ai swored aqedan iwyeba
yvelaze gamoucnobi da yvelaze mniS-
vnelovani maT Soris, rac Cven mogvitana
huserlis filosofiam. aqve warmoiqmneba
SekiTxva: ram aiZula huserli, rom aseTi
kategoriulobiT moeTxova Cemgan kirkeg-
oriis Seswavla? kirkegori, romelic hu-
serlis sapirispirod, WeSmaritebas eZebda
ara gonebasTan, aramed absurdTan; kirkeg-
orTan, visTvisac winaaRmdegobis kanoni,
rogorc gaSiSvlebul maxvilosani ange-
lozi, uflis mier samoTxis bWesTan ganwe-
sebuli, arafers ar gvimowmebs WeS-
43
maritebis Sesaxeb da sruliadac ar adgens
mijnas, romelic SesaZlebels gamoyofs
SeuZleblisgan. kirkegorisTvis filoso-
fia (is mas ar uwodebs eqsistencialurs)
iwyeba swored iq, sadac goneba Wvrets
cxad ueWvelobas, rom yovelgvari Sesa-
Zlebloba ukve sabolood amowurulia,
rom yvelaferi damTavrebulia, rom ada-
mians aRaraferi darCenia garda naTelx-
ilvisa da gulgrilobisa. kirkegors am
filosofiaSi Semoaqvs is, rasac uwodebs
`rwmenas~; rasac is uwodebs ugunur brZo-
las SesaZleblisaTvis~. e.i. SeuZlebelis
SesaZleblisaTvis. amas is akeTebs wminda
werilze cxadi operirebiT _ adamianuri
sibrZne sigiJea RmerTis winaSe. adamianebs
xom yvelaze metad swored sigiJisa eSini-
aT. kirkegorma es icis da mudmivad imeo-
rebs, rom adamianis sisustes ar SeuZlia
TvalebSi Caxedos sikvdils da ugunure-
bas da is marTalia. marTalia platonis
`fedonSi~ Cven vkiTxulobT, rom filoso-
fia aris `sikvdilSi wvrTna~. iqvea naTq-
vami, rom es isaa rasac filosofosni
sinamdvileSi akeTeben, Tumca amas sxvaTa
TvalSi gulmodgined malavdnen, maT sxva
veraferi SeZles imis garda, rom emzade-
bodnen mokvdinebisa da sikvdilisaTvis.
unda vifiqroT, rom esoden idumali da
ucnauri azrebi platons STaagona si-
44
cocxlidan gasvlisaTvis mzadebaSi myof-
ma sokratem. Semdeg platoni maT aRar
ubrundeba. is mTlianad CaiZira `saxelm-
wifosa~ da `kanonebis~ problematikaSi;
TviT Rrma moxucebulobaSic ki, aRas-
rulebda Cveulebriv mokvdavTa da gladi-
atorTaTvis dadgenil ganawess: salve Cae-sar, morituri te so llutant.6 TviT sikvdilis wina
wuTebSic ki adamianebs ar SeuZliaT
mowydnen cezars, e.i. imas, rac yvelas mier
aRiarebulia `sinamdviled~. da es `bune-
brivia~! maS, rogor unda gavigoT `wvrTna
sikvdilisa~? xom ar aris es dasawyisi da
mzadeba brZolisaTvis gonebis mtkiceb-
ulebaTa Seuvali Zalis winaaRmdeg; wi-
naaRmdegobaTa kanonis winaaRmdeg; usaz-
Rvro uflebebisa da SeuzRudavi Zalau-
flebis mosurne gonebis winaaRmdeg, ro-
melic TviTneburad gansazRvravs sad
Tavdeba SesaZleblobaTa samefo da sad
iwyeba SeuZlebeli, xom ar aris mzadeba im
angelozTan Sesarkineblad, romelic ce-
cxlis mfrqveveli maxviliT darajobs sa-
moTxis karibWes? gansacdelSi gamoucde-
li azrovnebis TvalsawierSi gonebis es
usazRvro Zalaufleba arc saSiSia da arc
sastiki. sinamdvileSi ki aq saqme sruliad
sxvagvaradaa... yofierebis autaneli da
dauZleveli saSinelebani swored imis
6 laT. `dideba cezars, sasikvdilod ganwirulni
mogesalmebian~.
45
Sedegia, rom gonebis uzenaesi Zalaufle-
ba adamians mTlianad SesaZleblis im saz-
RvrebSi ketavs, romlis sruli TviTmpy-
robelic TviTonaa. rogorc huserlma
Tqva: gonebas SeSvenis meufeba, adamians ki
morCileba _ magram es kidev cotaa, adami-
ani ara marto unda daemorCilos gonebas,
aramed mowiwebiTa da sixaruliT unda
eTayvanos mas. amis magaliTi gvaqvs. odes-
Rac yvela SeaSfoTa nicSes qadagebebma
aRviraxsnili sisastikis Sesaxeb. huserli
dabejiTebiT mirCevda kirkegoris Seswav-
las. mas aseTive daJinebiT SeeZlo erCia
CemTvis nicSes Seswavla, manamde didi xniT
adre rom ar mqonoda Seswavlili, vidre
huserlis saxels gavigonebdi. arsebobs
uRrmesi Sinagani naTesaoba erTi mxriv,
huserlis moZRvrebisa da meore mxriv,
nicSesa da kirkegoris moZRvrebaTa So-
ris. WeSmaritebis absolutizebiT huser-
li iZulebuli iyo moexdina yofierebis,
ufro sworad, adamianuri cxovrebis gare-
latiureba. nicSec iZulebuli iyo igive
gaekeTebina, ramdenadac is eqceoda gon-
ebis Zalauflebis qveS ise, rom ar cnobda
araviTar sxva avtoritets (es mas yovelT-
vis ara, magram xSirad emarTeboda), is
acxadebs: ar ZaluZs ar gamoacxados: `vis
ZaluZs miaRwios raime dids, Tu is ar
grZnobs Tavis TavSi Zalas da mzaobas tan-
46
jvisaTvis? SegeZlos moTmena _ yvelaze
ukanaskneli saqmea: amiT susti qalebi da
TviT monebic ki xSirad aRweven virtuo-
zulobas... magram ar daiRupebian sevdisa
da eWvebisagan, roca uwevT sxvebs miayenon
didi tanjva da isminon maTi godeba _ es
diadia, amaSi vlindeba sidiade.~ saidan
movida nicSesTan darwmunebuloba, rom
Seubralebeli sisastike gvidasturebs si-
dides? da Tanac iseTi sidiadis Sesaxeb,
rom mas unda veswrafoT mTeli Cveni su-
liT da guliT? swored mTeli guliT da
suliT _ rogorc amas moiTxovs wminda
werili _ swored aseTi unda iyos adamia-
nis siyvaruli RmerTisadmi. magram ro-
gorc nicSe gvarwmunebda, adamianebma gon-
ebis moTxovnis mixedviT mokles RmerTi.
me vwuxvar, rom ar SemiZlia aq mTlianad
moviyvano adgili nicSes wignidan,
romelSic is, TviT misTvisac uCveulo Za-
liTa da vnebiT mogviTxrobs amis Sesaxeb.
`danaSaulni danaSaulTa Soris~. magram
gonebam isurva, da Cven mogviwia `RmerTis
mokvla~, yvelafris aRsruleba gviwevs,
rasac ki goneba saWirod da samarTlianad
CaTvlis. goneba Tavis usasrulo
moTxovnebSi Seuvalia `bolos da bolos
xom ar SeiZleba Cven, _ wers sxva adgilze
nicSe, _ msxverplad SevwiroT yovelgvari
wminda, Svebismomgvreli, ganmkurnavi...
47
yvela imedi, yvela rwmena faruli harmo-
niis, momavali netarebisa da samarTliano-
bis Sesaxeb? xom ar unda SevwiroT TviT
RmerTi da sakuTari Tavisadmi sisastikiT
gavaRmerToT qva, sisulele, tvirTmZime-
Ta da maSvralT bedi, arara? RmerTis msx-
verplad Sewirva ararasadmi _ esaa
ukanaskneli sisastikis paradoqsaluri
saidumlo. igi Cveni Taobis wilxvedri
gaxda: Cven yvelam raRac viciT amis Ses-
axeb~. SesaZlebelia, _ albaT asea, _ nicSes
es ukanaskneli sityvebi ar Seesabameba
sinamdviles: yvelam rodi icis, rom gon-
ebis morCilebaSi Cven mogviwevs gavaRmer-
ToT qva, sisulele, arara. ufro piriqi-
Taa (da es Zalze mniSvnelovania): adamian-
Ta umravlesobas eWvic ki ar epareba amaSi.
am uniadagobas, romlis Sesaxebac Cven
nicSem amdeni ram gviambo, andoben Taname-
drove mecnierebisa da filosofiis
yvelaze TvalsaCino warmomadgenlebi sa-
kuTar beds da kacobriobis beds. mTli-
anad mindobilan gonebas, ise rom arc
ician da arc surT icodnen sakuTari Za-
lauflebis sazRvrebi. gonebam isurva da
Cvenc usityvod davTanxmdiT gagveRmer-
Tebina qva, sisulele, arara. yvelani gvai-
Zules uari gveTqva yovelgvar sasoebaze,
imaze, rasac Cven vTvliT wmindad, Svebis-
momgvrelad, raSic Cven vxedvT samarT-
48
lainobas, netarebas. goneba, romelsac
araferi esaqmeba Cvens imedebTan da saso-
warkveTilebasTan umkacresad gvikrZala-
vs aseTi sakiTxebis dayenebasac ki. maS vis
mivmarToT am kiTxvebze pasuxisaTvis?
gonebas? magram man ukve gagvca Tavisi pa-
suxi. Tavisi Tavis garda sxva msajuls is
arasgziT ar scnobs: es misTvis iqneboda
sakuTari suverenuli uflebebis daTmoba.
orgvar `ugunurebas~ Soris
me aq moviyvane nicSes ganazrebani,
Tumca huserlTan nicSes Sesaxeb arasodes
misaubria; SesaZloa, huserli kargad ar
icnobda nicSes da miuxedavad amisa, hu-
serls nicSesTan da kirkegorTan mWidrod
aaxloebda is, rasac isini filosofiis ar-
sebad Tvlidnen _ esaa mzaoba, ufro zus-
tad dauZleveli moTxovnileba mixvide
yovelives sawyisebTan, saTaveebTan, fes-
vebTan. orives usazRvrod sjeroda gon-
ebisa da TiToeuli sakuTari maneriT ax-
orcieldebda princips: `Roma locuta, causa fi nita” da roca gonebam moiTxova yovelive
imis uaryofa, rasac Cven wmindad vTvliT,
sanugeSod, raSic Cven sakuTar imedsa da
netarebas vxedavT, nicSem yvelsaTvis da,
maSasadame, huserlisTvisac udrtvinve-
49
lad da kurTxeuladac ki miiRo yvela
misi moTxovna. gaaRmerTa qva, simZimili,
bediswera, iseve, rogorc mZime, gaqvaveb-
uli, sabediswero morali. aq unda iTqvas:
nicSes mier gamocxadebuli da idealis
rangSi ayvanili sisastike, rogorc bevrs
egona, sruliadac ar yofila filosofi-
isaTvis arnaxuli da manamde argagonili
ram. oRond, nicSes Semdeg ar gvqonia ase-
Ti gamomwvevi pirdapirobiT Camoyalibeb-
uli da amavdroulad amgvari, TiTqmis ze-
adamianuri STagonebiT daculi ulmobeli
sisastikis idea. magram es idea mTlianad
antikur filosofiaSi iqna SemuSavebuli
da igi rogorc ferflis qveS cecxli, ux-
ilavad Rvivoda elinuri geniis yvelaze
gamomwvev qmnilebebSi. platoni, mimarTavs
ra erTeul adamians Tavis `kanonebSi~,
sazeimod acxadebs: `Sen TviTon sabralo
mokvdavo, rac ar unda mcire iyo _ mainc
mniSvnelovani adgili gikavia (yofierebis)
saerTo wesrigSi... magram Sen ar fiqrob
imis Sesaxeb, rom yvela calkeuli war-
monaqmni warmoiSoba saxed yovelTa (ar-
sebulTa), raTa man bednierad icxovros,
rom araferi keTdeba SenTvis da rom Tvi-
Ton Seqmnili xar samyarosaTvis~.7 _ roca
7 platonis `kanonebidan~ es damowmeba Sestovis
mier moyvanilia Zalzed Tavisufali Targmanis sax-
iT; ar aris miTiTebuli arc dedanis, arc rusuli
Targmanis Sesabamisi punqtuacia. (mTargm.).
50
platoni aseTi SemarTebiT akeTebs am ga-
nacxads, is ukve mTlianad aRemateba nic-
Ses. saberZneTis ukanaskneli didi filo-
sofosi plotini am azrs gamoTqvams ufro
konkretuli da amaRlebuli sityvebiT:
Sen vaJebs giklaven, aupatiureben Sens
asulebs, gingreven samSoblos _ araferia
amaSi saSineli da SemaZrwunebeli. es yove-
live aris da unda iyos da swored ami-
tom simSvidiT unda miiRo. marTalia bo-
los da bolos plotinma mogvca gonebaze
gadafrenis genialuri mcdeloba. scada
`codnisa da gonebis~ miRma dadgoma.8
me aq amjerad ar SemiZlia vrclad vim-
sjelo am sakiTxze, radganac sxvagan saSu-
aleba mqonda sakmarisad melaparaka maTze.
magram is rCeboda antikuri azrovnebis
CarCoebSi, raki aerTianebda platons, ar-
istotelesa da stoikosebs.
TviTcxadi ueWvelobebisadmi mor-
Cileba mas aiZulebda adamianuri yofnis
saSinelebani mieRo, rogorc aucile-
blobani, romelnic gamomdinareoben yo-
fierebis sawyisiebidan da fesvebidan, ami-
tomac isini arian sabolooni da amdenadve
8 huserlTan saubrebSi mxolod erTxel mo-
miwia plotins Sevxebodi. magram man Tavisi
saocari gulwrfelobiT, romelic yovelT-
vis mxiblavda, miTxra: `plotini me arasodes
Semiswavlia da mis Sesaxeb sxva araferi vici,
garda imisa, rac Tqvens wignebSi amovikiTxe~.
51
saWironi da kanonierni. da ase grZeldeba
Cvens dRevandelobamde. rogorc senekam
Tqva, udrtvinvelad da sixaruliT dae-
morCilo, rasac goneba gamogvicxadebs
cxovrebaSi, adamianuri da RvTiuri sibrZ-
nis ukanaskneli sityva: Fata volentem Ducunt, nolentem trahunt (laT. _ bediswera marTavs survi-
lebsac da arasurvilebsac). bedisweris idea,
yvelafrisadmi gulgrili, brma da yru
bedisweris idea yvela gonieri arsebis
azrTa ganuyofeli TviTmpryobeli xdeba.
TviTon nicSe, romelic aseTi gaafrTebiT
esxmoda Tavs monaTa morals da ase paTe-
tikurad ganadidebda batonTa morals,
TayvaniscemiT qeds moidreks bedisweris
winaSe. mas miaCnda, rom is iyo bedis mor-
Cili, Seasrulo misi neba, ara SiSis gamo,
aramed sindisis karnaxiT, arc samarcxvi-
noa da arc saSineli. is Riad da STagonebiT
qadagebs ara marto morCilebas, aramed
ukve siyvaruls bediswerisadmi (amor fati), mTeli misi ulmobelobisa da Seubrale-
blobisadmi: Cveni goneba da is codna, rac
CvenTvis gonebas moaqvs, gvicxadeben WeS-
maritebebs, romlebic dauZlevelni arian
ara marto CvenTvis, aramed yvela arsebi-
saTvis, TviT angelozebisa da RmerTebi-
sTvisac ki. yovelgvari mcdeloba Seebr-
Zolo am WeSmartebebs, winaswarve ganwir-
ulia marcxisaTvis. nicSe, iseve, rogorc
52
huserli, TiToeuli Taviseburad rom
gamoTqvams am ideas, grZnobdnen maT Seu-
valobas, rom imyofebian TavisTavad cxa-
di ueWvelobis dacvis qveS.
magram kidev erTxel davsvam kiTxvas,
aseTi daJinebiT ratom magzavnida huser-
li kirkegorTan? kirkegoric aseve xSir-
ad da bevrs laparakobda bedisweraze, da
mTeli Tavisi yovlisganmWvreti unariT
namdvilad aRemateboda huserlsac da nic-
Sesac. is werda: rac ufro Rrmaa adamiani,
rac ufro didia misi masStabi, rac ufro
genialuria igi, miT ufro ganukiTxavad
batonobs masze bedisweris idea. magram
nicSesa da huserlis sapirispirod is ama-
Si ar xedavs `sidiades~. Znelia, acxadebs
is, gamotyde amaSi, magram gviwevs, vTq-
vaT, rom genialuri adamiani aris udidesi
codvili. upirobo ndoba gonebisadmi, ara
marto maSin, roca is Tavis Tavze iRebs
empiriul samyaroSi an yofierebis ganapi-
ra zonebSi gamriges rols, aramed maSinac,
roca Cveni cxovrebis movlenebs gavya-
varT yofierebis ganapira mijnebisaken,
aris codva, aris dacema, udidesi dacema,
yvela dacemaTa Soris, rac ki SeiZleboda
warmogvedgina _ swored amis Sesaxeb gvi-
ambobs biblia dabadebis wignis dasawyis-
Sive: adamianma igema cnobadis xis nayo-
fi da moswyda sicocxlis wyaros. Cveni
53
gonierebisaTvis es _ ugunurebaa. kirkeg-
orma es SesaniSnavad icis, icis ukeTesad,
vidre romelime sxvam. magram es `codna~
mas ver aCerebs. iobi misTvis ubralod
`mravaltanjuli berikaci~ rodia, misT-
vis iobi `moazrovnea~, marTalia is `kerZo
moazrovnea~, magram iseTi, romlisganac
SeiZleba gavigonoT is, rac ar gaxsniaT
arc Tanamedrove filosofiis warmomad-
genlebs (hegels), arc Zveli saberZneTis
brwyinvale simpoziumebs: arsebobs iseTi
saswori, romelzec adamianuri mwuxareba
ufro mets iwonis, vidre yvela zRvaTa
qviSani erTad aRebulni. vimeoreb _ rameTu
ramdenic ar unda vimeoroT, mainc cotaa,
_ kirkegorma SesaniSnavad icis TviTcxadi
ueWvelobebis batonoba adamianebze: man
Tavis Tavze gamoscada is, rac cota vinmes
Tu gamoucdia. da mainc, wminda weriliT
STagonebuli, is axdens grandiozul mcd-
elobas gadalaxos TviTcxadi ueWveloba-
ni. TavisTavad cxad ueWvelobebs rogorc
samxils upirispirebs _ adamianuri mwux-
arebis sidiades da im saSinelebebs, rom-
lebSic gaxlarTulia Cveni cxovreba, ra
Tqma unda, ar SeiZleba uarvyoT: mxolod
mas ar mouwia Tvalaxelili mdgariyo yo-
fierebis saSinelebaTa winaSe, _ sxvanic,
filosofosnic da arafilosofosnic,
imyofebodnen mis mdgomareobaSi. magram
54
swored aq warmoiSva kirkegoris winaSe
diadi da saxifaTo dilema: gavagrZelo
Tu ara Zveleburad yofna yofierebis
saSineli saxis winaSe _ miviRo Tu ara das-
rulebul da saboloo WeSmaritebad is,
rasac Cveni goneba gvTavazobs, rogorc
aseTs, Tu mivyveT biblias da davayenoT
gonebisa da mis mier motanili codnis
kompetenciis sakiTxi: adamianuri sibrZne
ugunurebaa uflis winaSe. gonebiseul
`tvinisWyletas~9 davupirispiroT iobis
`yvirili~, `godeba ieremiasi", winaswarme-
tyvelTa da apokalipsis quxili? es, kidev
erTxel vityvi, ueWvelad _ `ugunurebaa~,
magram gana ugunureba ar aris cxovrebis
saSinelebani, romelnic imis winaSe ix-
sneba, vinc iZulebuli xdeba pirdapir
TvalebSi Caxedos maT? gana gonierebis
sazRvrebSi SeiZleba iyos iobi, Tavisi
saSineli gamocdilebiT, Tavisi bedkruli
xalxis gamo mgodebeli ieremia, ploton-
ic, Tavisi xsovniT mowyvetil ymawvilebze
da namusaxdil gogonebze? Cven vdgavarT
orgvar `ugunurebaTa~ Soris. erTi mxriv,
es aris gonebis ugunureba, romlisTvisac
misive aRmoCenili yofierebis saSinele-
baTa Sesaxeb `WeSmaritebani~ _ dasruleb-
uli, saboloo, yvelasaTvis savaldebulo
maradiuli WeSmaritebania, meore mxriv,
9 dedanSia «умотрения»
55
es aris kirkegoriseuli `absurdi~, ro-
melic bedavs daiwyos brZola maSin, roca
Cvenive gonebis mtkicebulebebisa da misi
sicxadeebis mixedviT, brZola SeuZlebe-
lia, rameTu is ganwirulia samarcxvino
marcxisaTvis. vis gavyveT _ elinuri sim-
poziumis warmomadgenlebs, Tu iobsa da
winaswarmetyvelebs _ romel ugunurebas
mivaniWoT upiratesoba? iobis wigni, ier-
emias godeba, winaswarmetyvelTa quxi-
li, apokalipsis grgvinva eWvs ar tovebs
saimisod, rom bibliurma `kerZo moaz-
rovneebma~ ar damales adamianuri yof-
nis saSinelebani da sakmarisad mtkiceni
da mamacni iyvnen saimisod, rom pirdapir
saxeSi SeexedaT imisaTvis, rac miRebulia
iwodebodes sinamdviled. da mainc, _ Phi-loshopiae perennis _ didi warmomadgenlebis
sapirispirod _ sinamdvilis Zaxili maT ar
uxmobs garduvalobisadmi morCilebisaken.
iq, sadac spekulaturi filosofia yovel-
gvari SesaZleblobebis dasasruls xedavs
da unebisyofod dabla uSvebs xelebs, iq
eqsistencialuri filosofia diad da gad-
amwyvet brZolas iwyebs. eqsistencialuri
filosofia ar aris refleqsia (Besinnung), romelic awarmoebs sinamdvilis `dakiTx-
vas~ da WeSmaritebebs eZebs cnobierebis
uSualo monacemebSi; is aris daZleva
imisa, rac Cvens gonierebas dauZleveli
56
eCveneba. `RmerTisaTvis, _ daucxrom-
lad imeorebs kirkegori, _ araferia Seu-
Zlebeli~. am lakonuri fraziT ajamebs
yvelafers, rac man Seityo wminda weril-
isgan. SesaZleblobani ganisazRvreba ara
ucvleli WeSmaritebebis mier, romlebic
mkvdari an momakvdavi xeliT aris Cawer-
ili qveynierebis wyobaSi, SesaZleblobani
cocxali, usrulyofilesi arsebis xelSia,
romelmac Seqna da akurTxa adamiani. ra-
nairi saSinelebanic ar unda gamogecxa-
don Cvens yofierebaSi (vimeoreb, aravis
ise ar Seucvnia isini, rogorc winaswarme-
tyvelebs, mefsalmuneebs da mociqulebs),
isini mainc ar aSiSvleben Cven winaSe
`WeSmaritebebs~ da ar gveubnebian rom
SeuZlebelia maTi amoWedva. mefsalmune
wamoiZaxebs: `De profundis ad te Domine, cla-mavi~ (laT. _ Cemi dacemidan Semogtiri, RmerTo).
saSineli dacemisa da sasowarkveTilebis
sirRmidan adamians uxmobs uflisaken.
winaswarmetyvelTagan da mociqulTagan
gvsmenia: `sikvdilo, sad ars Seni Zleva,
jojoxeTo, sad ars Seni gamarjveba?~ isi-
ni gvmoZRvraven Cven: RmerTi rom Tanao-
bs yovel cocxal adamianSi da rom sab-
olood zeobs ara sinamdvile, Tavisi us-
amarTlobebiT da daundoblobiT, aramed
RmerTi, romlis mier `yoveli Tmis Reric
daTvlilia adamianis Tavze~. RmerTi, ro-
57
melic aris siyvaruli, romelic sufevs,
raTa SegviSros cremli. saTqmeladac ar
Rirs, rom Cveni gonebisaTvis mTeli es
brZola, yvela aRTqma, aRTqmebTan daka-
vSirebuli yvela gataceba, aris bodviTi
iluzia da siyalbe. sicocxlis kanoni ar
iqmneba cocxali RmerTis mier, sicocxlis
kanoni siyvaruli ki ar aris, aramed mara-
diuli Seurigebeli mtrobaa. ukve elinTa
didma filosofosma `icoda~, rom brZola
aris meufe yovelTa. saWiroa gavaRmer-
ToT ara bibliuri Semoqmedi, aramed qva,
sisulele, arara, xolo qvis gamaRmerTe-
beli adamianisaTvis gmirebi isini ki ar
arian, vinc yovelives sawyiss, saTaves da
fesvs siyvarulSi xedaven, aramed isini,
vinc cxovrebaSi axorcieleben mtrobis
princips: ara mociqulni da winaswarm-
etyvelni, aramed hanibali, romelmac
ukve bavSvobaSi dado fici, rom ukuniTi
ukunisamde SeiZulebda roms; anda kato-
ni, misi Caetamm censeo Carthaginem delendam esse~ (laT. _ garda amisa me vfiqrob, rom karTa-
geni unda daingres). sicxadeebis winaSe qed-
modrekili da WeSmaritebaTa Sesaxeb maTi
damkiTxveli gonebisaTvis mociqulTa da
winaswarmetyvelTa naqadagebis sivyaruli
_bavSvuri mgrZnobeloba, sabralo senti-
mentalobaa, romelic ukvalod ikargeba
istoriis morevSi _ xolo mociqulTa
58
da winaswarmetyvelTa grgvinva-quxili _
Rrublebidan ki ar ismis, aramed istori-
is sanagvidan _ xolo bibliis Tqmuleba
pirveli adamianis codviT dacemis Sesaxeb
_ naivuri da yalbi gamonagonia: sicocxlis
xe ara marto ar nadgurdeba Semecnebis xis
nayofTagan, aramed swored maTgan gamom-
dinareobs da maTiT aris ganpirobebuli.
rogorc huserlma gamogvicxada: goneba
daadgens, sibrZne unda daemorCilos. `wm.
ioanes gamocxadebaSi~ gacxadebulia, rom
RmerTi ara marto yvela cremls mogvw-
mends, aramed im wyalobasac mogvaniWebs,
rom sicocxlis xis nayofi vigemoT. rom-
eli ganaTlebuli adamiani, daTanxmdeba
ioane maxarebelis sityvebis Sewynarebaze,
Tundac imaze, rom seriozulad ganixi-
los isini? yvelas surs `icodes~, yvelas
sjera, rom codna ukanaskneli da das-
rulebuli WeSmaritebis matarebelia _ man
icis Tu ra aris da ra ar aris, ra aris
SesaZlebeli da ra SeuZlebeli. da veravin
bedavs codniT moxveWil WeSmaritebebTan
SekamaTebas. magram rogor gabeda kirkeg-
orma, romelTanac me gamagzavna huserlma,
daewyo kamaTi iq, sadac amas veravin xe-
davs? rogor gadawyvita man ebrZola iq,
sadac yvela nebdeba mters Sewyalebis
59
imediT? am kiTxvaze pasuxi amave dros
iqneba, Cemdami pasuxi maqs Seleris mier
dasmul SekiTxvaze.
an _ an
huserlisaTvis, iseve rogorc kirkeg-
orisaTvis, Sualeduri gadawyvetilebani
filosofiaze uaris Tqmas moaswavebda.
orives winaSe mTeli Tavisi yoflismomcv-
elobiT aRimarTa problema: Entweder-oder. huserli sasowarkveTilebamde mihyavda
azrs, rom Cveni adamianuri codna pirobi-
Tia, SefardebiTi, gardamavali, rom TviT
iseTi maradiuli da uyoymano WeSmarite-
bac ki, rogoric aris `sokrate mowamles~,
SeiZleba Seiryes da rom is ukve Seryeu-
lia da aRar arsebobs angelozebisa da
RmerTebisaTvis; araviTari safuZveli
ara gvaqvs vamtkicoT, rom is odesme ar-
sebobas ar Sewyvets, TviT CvenTvisac,
Cveulebriv mokvdavTaTvisac ki. da aq
is, rogorc mkiTxvels axsovs, gaugonari
ZaliTa da SemarTebiT ayenebs Tavis Ent-weder-oder.10 Cven an yvelani giJebi varT,
an `sokrate mowamles~ aris yvela cnob-
ieri arsebisaTvis Tanabrad savaldebulo,
maradiuli WeSmariteba. aseve mrisxaned
da sabediswerod JRers kirkegorTan misi
10 kirkegorma Tavisi disertaciis Semdeg Seqmnil
pirvel did Sromas swored ase uwoda: `Entweder-Oder”.
60
Entweder-oder: an cnobierebis uSualo mo-
nacemebSi gonebis mier gaxsnili maradi-
uli WeSmaritebani, mxolod gardamavali
WeSmaritebania, xolo is saSinelebani, ro-
melic wilad xvda iobs, an romlebzedac
godebda ieremia, an isini, romelTa Sesaxe-
bac hquxda ioane Tavis `gamocxadebaSi~,
TviT misive nebiT, vinac Sehqmna samyaroc,
adamianebica da samyaros binadarnic, ga-
daiqcevian ararad, landad, iseve, rogorc
ararad iqceva gamoRviZebuli adamian-
isaTvis koSmaruli sizmris saSinelebani,
ganukiTxavad rom epyraT mZinares cno-
biereba, _ an Cven vcxovrobT SeSlil sa-
myaroSi. iobis, ieremias, ioanes da yvela
imaTi moTqmis, godebis, wuTisoflis sam-
duravis ZalisxmeviT, visTvisac `sinamd-
vile~ koSmarad gadaiqca, iwyeba gamom-
JRavneba, rom sicxade (очевидность) _ mis Sesaxeb huserlma gviTxra, rom is ar aris
zeciuri xma, _ arc ise gaudalaxavia da
gaumarTlebelia misi dauZlevelobis pre-
tenzia. kidev erTxel unda iTqvas: TviT
cxadi ueWvelobebis suverenuli ufle-
bebisadmi eWvebi, kirkegors wminda weril-
ma ukarnaxa: adamianuri sibrZne, _ rogorc
iq aris naTqvami, _ sigiJea RmerTis winaSe.
TavisTavad cxadis gadarCena winaaRmde-
gobis kanonsac ar SeuZlia. sizmareul xe-
dvaSi, _ roca adamianze aRiZvreba urCxu-
61
li, romelic mzad aris, mospos da dafer-
62
flos TviTon isic da mTeli samyaroc
da es maSin, roca TviTon Tavs grZnobs
paralizebulad, Tavdacvis unarmoklebu-
lad, romelime organos ganZrevis Zalac
rom ar Seswevs, _ xsna modis winaaRmde-
gobriv cnobierebasTan erTad; rom koS-
mari, romliTac aris adamiani Sepyrobili,
ar aris sinamdvile, aramed mxolod gar-
damavali sneulebaa. cnobiereba ambival-
enturia, rameTu mZinare winaswarmetyve-
lebs, rom sizmarSi myofis cnobiereba
ar aris WeSmariti, _ maSasadame, sakuTari
Tavis gamanadgurebel WeSmaritebas. koS-
maridan rom ganTavisuflde, saWiroa
ukuagdo winaaRmdegobis `kanoni~, rasac
emyareba yvela TavisTavad cxadi ueWv-
eloba da saRi azris mdgomareobani: unda
gabedo uzarmazari Zalisxmeva da gamoiR-
viZo; swored amitomacaa filosofia, ara
Besinnung, rogorc huserli ambobda, ara
refleqsia, romelic Zils gamouRviZeb-
els xdis, aramed brZola (Kampf). amaSia
Cemi ZiriTadi uTanxmoebani huserlTan.
dabadebis `wignTa~ idumal TqmulebaSi
pirveli adamianis sicocxlis xes upirisp-
irdeba sikvdilis matarebeli xe cnobadi-
sa. codniT mopovebuli WeSmaritebani ga-
dailaxeba adamianuri tanjviT.
vici, Zalze kargad vici, rogor
Seacbunebs Tanamedrove adamianis ga-
63
naTlebul azrs, aseTi daSvebis SesaZle-
bloba. ara marto evropuli azri, _ mTe-
li danarCeni samyarosgan himalais gauva-
li mTebiT gamoyofili indusTa azric,
igive kalapotSi miedineboda, romelSic
evropuli. brahmanizmi da ufro metad
budizmi, romelic evropel ganmanaTle-
blebs saTanadod ar auTvisebiaT, mTli-
anad gadis Semecnebaze, romelic emyareba
TavisTavad cxad ueWvelobebs. ar SeiZle-
ba gadailaxos movlenaTa kanonzomieri
mizezobrivi kavSiris principi, ar Sei-
Zleba daudges dasasruli metemfsiqozsa
da karmas, ar SeiZleba maradi WeSmarite-
bebis Secvla; rom yovelives, rasac aqvs
dasawyisi, unda hqondes dasasrulic,
_ yvela am `ar SeiZlebas~ unda damor-
Cileba, isini unda miviRoT da SeveguoT.
marTalia, safuZveli gvaqvs vifiqroT,
rom dasavlurma azrovnebam induri mso-
flmxedveloba im ideebis Targze gamoW-
ra, romelic misive sakuTar istoriaSi
warmoiSvnen da ganviTardnen. indur az-
rovnebaze mefobs ganTavisuflebis anu
gamosyidvis idea, romelsac SeiZleba sul
sxva sazrisi hqondes, vidre Cven gvgonia.
gadmocemis mixedviT, TviTon buda sikvdi-
lis dadgomis Jams, sul imas imeorebda,
rom yvelaferi, rasac aqvs dasawyisi, unda
hqondes dasasrulic _ magram is aranak-
64
leb vnebianad, vidre ieremia an iobi,
laparakobda adamianur tanjvebze: erTad
rom Segvekriba adamianTa mier daRvrili
cremlebi, ufro meti saunje mogrovde-
boda, vidre oTxive did okeaneSi. isic,
iobis msgavsad, xom ar cdilobda zRvaTa
yvela qviSa gaetolebina adamianuri tanj-
vis saSinelebebTan? oRond budam saWirod
CaTvala es daemala `Teoretikosobis ada-
mianebis~ mZlevelis niRbiT. cxadia, aq ar
aris adgili am azris gasaSlelad. me mx-
olod imis xazgasma msurda, rom Tvicxadi
ueWvelobebiT mojadoebuli evorpuli
azrovneba, Tavis Tavs im `gamocxadebul~
WeSmaritebaze `aRmatebulad~ warmoid-
gens, romlisTvisac adamianuri cremlebis
Zalmosileba aRadgens cxad ueWvelobebSi
aRmoCenil aucileblobebs; igi aRgviTq-
vams, rom Semoqmedamde amamaRlebel crem-
lebze da ara uSualo `mocemulobebis~
damkiTxvel gonebaze gadis gza sicocx-
lis sawyisebisaken, pirvelwyaroebisken,
fesvebisaken.
* * *
da swored amaSia Cemi pasuxi maqs
Selerisadmi da amasTanave, Cemi axsna-
ganamrteba imis Sesaxeb, Tu me ase arse-
biTad ratom viTvaliswineb da aseT gan-
sakuTrebul mniSvnelobas ratom vaniWeb
65
huserlis filosofias. huserli iSviaTi
simamaciT da TviT gamoCenil adamianTaT-
visac ki _ uCveulo suliskveTebiT bedavs
daayenos yvelaze arsebiTi, yvelaze Zneli
da amasTanave yvelaze mtkivneuli sakiTxi
codnis `sazrisis~11 Sesaxeb.
Semecnebas rom sazrisi hqondes,
saWiroa misi absoluturad aRiareba _
da yovelive imis miReba, rasac is Cven-
gan moiTxovs. gavaRmerToT qva, miviRoT
daundobeli sisastike. TviTonac gavqvav-
deT, uari vTqvaT yvelaferze, rac Cven
yvelaze metad gvWirdeba da rac CvenTvis
yvelaze Zvirfasia, rogorc amas gvaswav-
lida TviT WeSmaritebis mier naiZule-
bi nicSe. anda ukuvagdoT absoluturi
Semecneba, avjanydeT maiZulebeli WeS-
maritebis winaaRmdeg, romlebic sruliad
gaugebaria, Tu ra uflebiT gvaiZuleben
da daviwyoT brZola TavisTavad cxad mo-
cemulobebTan, romlebic empiriuli ar-
sebobis saSinelebas TviTneburad aqcev-
en yofierebis maradiul kanonebad. axal
droSi pirveli gza airCia huserlma, meo-
re kirkegorma, romelTanac me huserlma
gamagzavna. rogorc ukve vTqvi, mogviw-
evs an gavaabsoluturoT WeSmariteba da
gavarelatiuroT sicocxle, anda uari
vuTxraT maiZulebel WeSmaritebas, raTa
11 dedanSia «Значимость» (mTarg.).
66
vixsnaT adamianuri sicocxle. TavisTavad
cxadi ueWvelobebis winaaRmdeg brZola
da maTi daZleva aris filosofiur enaze
gadaTargmna bibliuri aRTqmisa, Tu gne-
bavT, bibliuri gamocxadebisa: adamianuri
sibrZne ugunurebaa uflis winaSe. hu-
serli amas grZnobda Tavisi yovlismom-
cveli filosofiuri geniiT. swored amis
gamo magzavnida kirkegorTan, romelSic
Cemda gasaocrad, aRmovaCine dostoevskis
oreuli; xolo dostoevski mTeli Tavisi
nawerebiT mexmareboda movmzadebuliyavi
huserlTan sabrZolvelad: vin ifiqreb-
da rom filosofosi gamagzavnida Tavis
ideur mowinaaRmdegesTan? rom gonebisa
da misi ueWvelobebis himnTa mefsalmune
daafasebda adamians, romelic samkvdro-
sasicocxlo brZolaSi Caeba TavisTavad
cxad ueWvelobebTan?
* * *
gaigo da daafaso huserli, SesaZle-
belia mxolod maSin, Tu Cawvdebi mis uR-
rmes Sinagan kavSirs kirkegorTan. pirve-
li qeds udreks maiZulebel WeSmaritebas
da TviT gonebis ueWvelobebSi xedavs ga-
mocxadebas, meore ki `SiSiTa da ZrwoliT~
aRvsili suliT, gamocxadebas mihyveba iq,
sadac gonebisaTvis iwyeba maradiuli ara-
ra. pirvelisaTvis zRvaTa qviSani gadawo-
67
nis adamanur tanjvebs, xolo meorisTvis
adamianur tanjvas ufro meti wona aqvs
zRvaTa qviSaze. pirveli imaleba parere-s ukan, maradiul morCilebaSi, meore _ mi-
iswrafvis adamianuri gonebisagan miviwye-
buli gamoucnobi da idumali `jubere”.SeiZleba Tu ara, imedi viqonioT,
rom huserlisa da kirkegoris gamomwvevi
`Entweder-Oder” gardaqmnis Tanamedrove
azrvonebas, gamoaRviZebs mas maradiuli
Tvlemisagan? ara mgonia. Tanamedrove fi-
losofosebis mTeli Taoba fenomenolo-
giis skolidan gamovida. yvelam uRalata
huserl-kirkegoriseuli Entweder-Oder-s, isini axalgazrdobis wlebidanve ic-
nobdnen nicSesac da kirkegorsac, magram
amjobines dabrunebodnen Zvel lozungs:
`ukan kantisaken~. kantisaken, romlisTvi-
sac kirkegoriseburi absurdi moaswavebda
Schwarmerei und Aberglauben-is sferos da
romelic mas ase sZulda da romelzec ase
afrTxilebda Tavis mkiTxvelebs: `wminda
gonebis kritika~ man aseTi windaxedulo-
biT Searbila `praqtikuli gonebis kriti-
kaSi~. RmerTisa da sulis ukvdavebis pos-
tulatebma adamians unda daucxros Sfo-
Ti, romelic `wminda gonebis kritikidan~
miRebuli `RmerTis sikvdilis~ ambavma mo-
hgvara. magram gana gonebisaTvis misaRebia
es postulatebi? gana goneba yovelgvari
68
yoymanis gareSe ar miakuTvnebs maT Schwar-merei und Aberglauben-is sferos? ori azri
ar SeiZleba arsebobdes: yvelaze fantas-
tikuri crurwmenaa _ dauSvaT RmerTis
arseboba an virwmunoT sulis ukvdaveba,
sul erTia vuwodebT am WeSmaritebebs
aqsiomebs, Tu postulatebs! adamians ar
ZaluZs sicxadeTa SezRudva. dae, wm. weri-
lis alfa da omega _ uwyeba codviT da-
cemis Sesaxeb eweros Zveli aRTqmis da-
sawyisSive, xolo saxarebis bolos aRTqma
imis Sesaxeb, rom RmerTi mogvcems si-
cocxlis xis nayofTa dagemovnebis nebas,
gana yvelasaTvis cxadi ar aris, rom Zveli
aRTqmac da axali aRTqmac fantastikisa
da crurwmenebis sferodan gamovidnen?
ganaTlebuli adamiani arasodes gahyveba
Zveli, veluri xalxis mier Seqmnili wignis
WeSmaritebas, iseve, rogorc ar daTanx-
mdeba iobis moTqma, ieremias godeba da
apokalifsis quxili daupirispiros gon-
ebis ganazrebebs da mis TavisTavad cxad
mocemulobebs. filosofia uars ar ityvis
kantze.
* * *
xom ar niSnavs es imas, rom kirkegor-
huserliseuli Entwader-Oder samudamod
uaryves adamianebma? rom Cven misjili
gvaqvs gavaRmerToT qvebi, viqadagoT daun-
69
dobeli sisastike moyvasisadmi, rogorc
es gamoacxada gonebiT Sepyrobilobis mo-
mentSi nicSem? da rom kirkegoriseuli ab-
surdi adre Tu gvian Zirfesvianad iqneba
amoZirkvuli adamianuri cnobierebidan?
ara mgonia. adamianis sulieri saqmianobis
zogad ekonomiaSi TavisTavad cxdi moce-
mulobebis gadalaxvis mcdelobebs aqvT,
marTalia SeumCneveli, daufasebeli, ma-
gram uzarmazari mniSvneloba. da me, us-
azRvrod davalebulad vTvli Cems Tavs
huserlisagan, romelmac Tavisi azris
dauZleveli ZaliT mimiyvana iqamde, raTa
damewyo brZola iq, sadac yvela `vTvliT~,
rom ar arsebobs gamarjvebis imedi. magram
rom ebrZolo, unda Sewyvito `daTvla~. es
me huserlma maswavla. marTalia, TviT hu-
serlis winaaRmdeg amboxi momiwia, magram
maSinac vxedavdi da axlac vxedav masSi
did, udiades filosofoss Cveni droisa.
70
fraiburgidan gamogzavnili kote baqraZis
werili meuRlis, nino diasamiZisadmi daTariRe-
buli 1924 wlis 27 apriliT, inaxeba kote baqraZis
pirad arqivSi. pirvelad gamoaqveyna prof. eduard
koduam wignSi `eqsistencializmi filosofiis Ses-
axeb~. 1984 Tsu gamomcemloba.
kote baqraZe fraiburgis universitetSi iqna
mivlinebuli Tbilisis universitetidan filoso-
fiis problematikis Sesaswavlad da uaxlesi mim-
dinareobebis gasacnobad. iq is uSualod muSaobda
XX saukunis filosofiis fuZemdeblebTan. Semec-
nebis Teoriis sakiTxebs swavlobda hainrix rik-
ertis seminarebze da leqciebze. fenomenologias
eufleboda edmund huserlis xelmZRvanelobiT;
xolo ontologiis axali gzebis problemebs martin
haidegeris seminarebze ecnoboda. kote baqraZis
gamokvlevebma huserlis fenomenologiis Sesaxeb
mniSvnelovani roli iTamaSa XX saukunis qarTuli
filosofiuri azris ganviTarebaSi, saqarTveloSi
fenomenologiuri kvlevebis aTvisebisa da gaSlis
saqmeSi.
71
kote baqraZe
Sexvedra huserlTan
`mivedi huserlTan... momixda mocda,
ori iaponeli profesori hyavda. gamovida
CemTan, bodiSi moixada, cota unda moiT-
minoTo. isargebleT Cemi wignTsacaviT,
waikiTxeT rameo, erTbaSad iReba kari da
frau huserli gamobrZanda... gaaba lapara-
ki Cemi kaci did raRacas werso, Tavisi
sistema gaaumjobesao. winaT calmxrivad
hqondao dawerili, ise, rogorc, magali-
Tad, TqvenTan TbilisSi yazbegze rom
avides kaci da mere es mTa aRweros mxo-
lod erTi mxridan, saidanac Tbilisiao.
es swori aRweraa, magram calmxrivio, axla
Cemma kacma meore mxarec dainaxa da imazec
werso. bolos gamovidnen iaponelebi da
Sevedi me. daiwyo laparaki, ginda Tu ara,
erTi wlis ganmavlobaSi Cemi wignebi ikiTx-
eo, sxvaSi ar Caixedoo. mkiTxa, Tu waikiTx-
eTo Cemi wignebi kalmiT xelSi, vuTxari _
`logikuri gamokvlevebi~ wavikiTxe-meTqi.
rogor Tu waikiTxeo, or TveSi ras gaigeb-
diTo. dilTaim miTxrao, rom erTi weli-
wadi kiTxulobda da Zlivs gaigoo da Tqven
or TveSi ras gaigebdiTo. filosofosebs
ar esmiTo. sul TavisTavze laparakobda,
rogor wavida win, rogor Secvala cnebebi.
rasakvirvelia, winandeli Secdoma ar iyo,
72
mxolod calmxrivi iyoo. rogorc, magali-
Tad, kaci kavkasiis romelime mTaze avida,
Semdeg SegiZlia amas frau huserlis si-
tyvebi miumato, igive iqneba: sityva-sityviT
huserlis naTqvami daemTxva frau huserl-
isas. mere damiwyo Tavis fenomenologiaze
laparaki. amboben, rom kolumbma amerika
aRmoaCinao. marTla amerika ki ar aRmoaCi-
na, aramed erTi patara kunZuli, miwis pata-
ra nawili da mere ki mTeli amerika sxvebma
daiares da aRwereso, ase rom, yvela Semdeg
mosulma igivenairi aRmoCena gaakeTao. ko-
lumbma mxolod safuZveli miscao. fenom-
enologiac aseao. aq didi samuSao velia.
me mxolod meTodi aRmovaCine da pirvelad
gamoviyene. axla yvelas, Tqvenc SegiZliaT
im uzarmazar velSi Tqveni aRmoCenebi gaa-
keToT. Tqven Cemi wignebi ikiTxeTo. Tu
giTxres, an sadme waikiTxoT, rom me vcde-
bi, ar daijeroTo, vinc amas ityvis, `ver
xedavso~. Cems fenomenologiaSi ki mTeli
saqme `xedvaSiao~. me rom geubnebiT, unda
damijeroT, imitom ki ara, rom me vTqvi,
ara me Zalian bevri Secdoma davuSvio, mag-
aliTad, reduqciebis ganmartebaSi. Zalze
viwrod mesmoda fenomenologia da sxvebic
CamomiTvala. Cemi mowafeebi imisTana rames
dainaxaven, romelsac me ver vxedavdio da
metyvian _ es ase ki ar ar aris, aramed iseo.
73
irakli braWuli
qeTi cxvariaSvili
edmund huserlis fenomenologia da
lev Sestovis `adogmaturi azrovneba~
dialogis saerTo niadagi
`hoi, amao survilebo, kacTa modgmisa
rarig mcdaria eg umweo silogizmebi".
dante aligieri,
samoTxe, qeba XII
lev Sestovisa da edmun huserlis fi-
losofiuri dialogi STagonebulia az-
rovnebis axali orientiriT, romelsac
Sestovi `adogmatur azrovnebas~ uwo-
debda, xolo huserli fenomenologias.
orive filosofosi Tvlida, rom dasav-
luri azrovnebis tradiciaSi kauzalobis
principis gabatonebam mcdar gzaze daay-
ena mTeli evropuli kacobrioba. am prin-
cipis mixedviT, yvalaferi winaswar aris
dadgenili da gadawyvetili _ me arCevani
ara maqvs. huserli ambobda: `calmxri-
vi inteleqtualizmi SeiZleba adamians
ubedurebad eqces~. huserli da Sestovi
gvafrTxileben, rom safrTxe emuqreba Ta-
visuflebis ideas, rac maTi azriT, az-
74
rovnebisa da yofierebis WeSmarit arsebas
Seadgens. Sestovi wers: RmerTi arasodes
gvaiZulebs! es imas niSnavs, rom arsebobs
arCevanis SesaZlebloba, sxvagvarad Ses-
asZleblobis fonze axali arCevanis per-
speqtiviT. ukve ganxorcielebul aqtebs,
ar unda mieniWos absoluturi ucvleli
mniSvneloba, rac imis pirobaa, rom ufro
da ufro maRali xarisxiTa da intensivo-
biT gamovlindes adamianuri yofierebis
axali SesaZleblobani. huserlis fenom-
enologiaca da Sestovis `adogmaturi
azrovnebac~ fokusirebuli arian cno-
bierebis warmomqmnel da gardamqnel aqte-
bze. maT Soris principuli azrTasxvaobaa
imaSi, rom am orientirs Sestovi uwodeb-
da `rwmenas~, xolo huserli azrovnebis
specifikur dispozicias, romlis saSuale-
biTac SesaZloa wminda cnobierebis velze
gaslva da arsTaWvreta (Wesensschau), ar-
sTaTanaziareba, nebismieri gancda-aqtis
reduqcireba (miyvana) wminda arsebamde
(eidos). aseTi `reduqciebi~ mudmivad xe-
laxla unda ganaxldes. huserliseuli
arsTa ganWvreta da Sestoviseuli `rwme-
nac~ gulisxmobs cnoberebis radikalur
sifxizles; dauSvebeli da damRupvelia
gonebis transi, yalbi sqemebis tyveobaSi
yofna. azrovneba mxolod universaluri
eWvis quraSi gamobrZmedili sicxadis gzas
75
unda mihyves. SestovisaTvis upirvelesi
da yvelaze didi sicxadea bibliuri rw-
mena, xolo huserlisTvis filosofiuri
azrovneba, romelic Tavisi arsebis mixed-
viT aris mkacrad eideturi mecniereba
anu fenomenologia.
merab mamardaSvili aRniSnavda, rom
`uazrovnebis zonebi~ kacobriobis isto-
riis mudmivi Tanmxlebia. zogjer isini ko-
losaluri `Savi xvrelis~ saxes iReben da
STanTqmiT emuqrebian cocxali azrovnebis
yovelgvar gamovlenas. Sestovis `adogma-
turi azrovnebis~ amocanaa `azrovnebis
Savi xrelidan~ Tavis daRweva. azrovneba,
romelic TavisTavad cxadi aqsiomebis
wanamZRvrebidan gamomdinareobs Tavis-
motyurebis seniT aris Sepyrobili. uaz-
rovnebis stiqiaSi STanTqmis simptomebia
gavrcelebuli gamoTqmebi: `bunrebrivia~,
`es xom TavisTavad cxadia!~, ̀ ra Tqma unda~
_ es sastiki da damRupveli hiperbolebi
gonebis sruli dabnelebis mauwyebelia.
Sestovi wers: `rac ar unda aiRo azris
ueWvel wanamZRvrad, sawyisad, _ yofi-
ereba, goneba, Tavisufleba, aucileblo-
ba, rwmena, codna, progresi, saRi azri _
saboloo Sedegi erTi iqneba _ TavisTavad
cxadi Tavismotyuebad Semogvibrundeba~
(Л. Шестоа, Апофеоз Безпочвенности, М., 2000).alber kamius cnobil `sizifes miTSi~
76
sagangebo ganxilvis sagani gaxda huserli-
sa da Sestovis koncefciaTa gansxvavebisa
da msgavsebis sakiTxi. roca huserli ar-
sTaWvretaze laparakobs, _ SeniSnavs ka-
miu, _ Cven gveCveneba, rom platons vus-
menT, magram ar arsebobs erTi idea, ro-
melic yvelafers axsnida; aris arsebaTa
usasrulo mravalferovneba, romelnic
sazriss aniWeben usasrulo obieqtebs.
fenomenologia vardeba raRac abstraq-
tul poliTeizmSi `(A. Camus, Le mythe de sisyphe/ Essai; sur l’absurde/ P., Gallimord, 1942 gv. 47-48)~ gonebis absoluturi da mkac-
ri identoba Tavis TavTan, romelsac hu-
serli moiTxovs, CemTvis miuwvdomeli da
absurdulia. aseTia is geometriuli veli,
romlzec RvTiuri goneba adgens Cemi gon-
ebis kanonebs. aq me aRmovaCen igive `meta-
fizikur naxtoms~, rasac religiuri fi-
losofia akeTebs; rac SestovisTvis aris
rwmenis sagani, is huserlisTvis aris mara-
diuli usasrulo goneba.
fenomenologiaSi gvexsneba ara tradi-
ciuli substanciuri tipis universaluri
goneba, aramed usasrulod mravali uni-
versumebis realizaciis veli.
huserlis filosofiis dalageba,
sul erTia, iqneba is saswavlo mizniT Tu
sistematuri gamokvlevebis mizniT, Zalian
Zneli da mZime saqmea. saqme isaa, rom Tvi-
77
Ton huserls ar hqonda Tavidanve yvela-
feri garkveuli. man TandaTan gamoimuSava
fenomenologiuri midgomebi.
Tematuri Semobrunebebi da Sexedule-
baTa ̀ neli zrda~ Cans mis ZiriTad Sromeb-
Si: `logikuri gamokvlevebi~ (1990-1901),
`filosofia rogorc mkacri mecniereba~
(1911), `ideebi wminda fenomenologiisa
da fenomenologiuri filosofiisaTvis~
(1913), `kartezanuli meditaciebi~ (1929),
`evropul mecnierebaTa krizisi da tran-
scendentaluri fenomenologia~ (1936). ar
aris aucilebli huserlis SemoqmedebiTi
biografia warmovidginoT rogorc er-
Tiani filosofiuri sistemis agebis pro-
cesi. mkvlevrebs SeniSnuli aqvT, rom
mis SromebSi gvxvdeba mniSvnelovani da
xSirad Znelad gansamartavi cvlilebebi
(К. Бакрадзе, Очерки по истории новейшей и современной буржуазной философии, 1960, Тб. с. 506-507). huserlis naSromebi Sedgeba
mravali aTeuli paragrafisagan, romle-
bic Tavis mxriv siaxlisa da aRmoCenebis
Semcveli gamokvlevebia. es garemoeba
TiTqmis SeuZlebels xdis, (yovel SemTx-
vevaSi erTi romelime avtorisaTvis) hu-
serlis memkvidreobis srululyofil
sistematiur gamokvlevas.
huserlis filosofiuri Semoqmede-
ba Ziebebis, aRmoCenebisa da axali hori-
78
zontebis gaxsnis dauboloebel process
warmoadgens. huserlis TiTeuli azri
Tu meToduri miTiTeba, Tavidanve ar iyo
(arc SeiZleboda yofiliyo) calsaxad
gansazRvruli. daZabuli da xangrZlivi
meditaciebis Sedegad TandaTan irkveoda
da zustdeboda fenomenologis zogadi
mizandasaxulobac.
mTeli samyaro, romelSic Sedis ada-
miani da adamianuri me-ebi, rogorc kerZo
realobani, Tavisi arsis mixedivT SiSveli
intencionaluri arsia. yvelaferi rac
`aris~, aris imdenad, ramdenadac mimarTe-
baSia. rogorc calke aRebuli nivTebi,
aseve mTeli samyaroc `mimarTebis~ gareSe
realobas moklebulia (Ideen zueiner reinch Phanomenologie und phanomenologiche philoso-phi, Halle, 1913, p. 93).
`samyaro~ raRac jer absoluturad
arsebuli ki ar aris da mere ki ar ukav-
Sirdeba raRacas, `sxvas~, aramed igi sru-
liad araferi ar aris absoluturi azriT.
samyaros sulac ar aqvs `absoluturi
arsi~. mas iseTive `raRacis~ arseba aqvs,
rac principulad mxolod intencional-
uria, anu aris iseTi, rac cnobierebis mi-
eraa warmodgenili da gamovlenili.
79
moZRvreba regionul ontologiebze
meTodologiuri TvalsazrisiT gad-
amwyveti mniSvneloba hqonda huserlis
moZRvrebas `regionuli ontologiebis~
Sesaxeb. huserli araerTxel miuTiTebs,
rom evropul mecnierebaTa ganviTareba
damokidebulia am `uprincipules safuZ-
velze~.
mecnierebaTa kantiseuli `transcen-
dentaluri dafuZneba~ mecnierebaTa er-
Tianobis Sesaxeb moZRvrebaa, romelic
intersubieqturobis unitarul models
emyareba. yoveli mecniereba imdenad aris
mecniereba, ramdenadac `universaluri
maTezisis~ regulaciebs eqvemdebareba.
huserlma mecnierebaTa unitaruli
modeli `regionuli ontologiebis~ mod-
eliT Secvala, ramac gza gauxsna Taname-
drove meTodologiur pluralizms. (d.
litli, socialuri axsnis mravalferovne-
bebi. Sesavali socialur mecnierebaTa fi-
losofiaSi, Tsu gamomcemloba, 2013, gv.
344-342). arsebulTa sxvadasxva regionebis
adekvaturi analizi SesaZlebelia mxolod
Sesabamisi saazrovno warmonaqmnebis meS-
veobiT.
huserlis mixedviT, empiriul saganTa
`regioni~ specifikur regulaciebs eqvem-
debareba. yoveli empiriuli sagnobrivi qm-
80
nis specifikur vels, romelsac unda ikv-
levdnen Sesabamisi regionuli mecniere-
bani anu regionuli ontologiebi. es re-
gionuli mecnierebani SeiZleba gaiSalon
TavianTi usasrulo mravalferovnebiT
da usasrulo aspeqtebiT. maTi amosavalia
`bunebis regionis~ sakuTrivi eideturi
dasabami. am fundamentze SeiZleba daS-
endes yvela faqtismecniereba da bunebi-
smecnierebaTa yvela saxeoba. igive iTqmis
nebismier regionze.
faqtis mecnierebani `faqtis~ re-
alobas gansazRvraven sivrcul-drouli
parametrebis mixedviT. faqtobrivia is,
rasac Tavisi droiTi xangrZlivoba da
sivrculi adgilmdebareoba aqvs. sxe-
ulebrivi `yofna~, mas SeiZleba droisa
da sivrcis nebismier sxva monakveTSic
hqondes (erTiani sxeulebrivi konfigura-
ciiT), sadac aseTive xasiaTis `realuri~
iqneboda. e.i. misi `realobis~, namdvilo-
bis Tu `faqtobriobis~ arsi ar Seicvle-
boda; e.i. SeiZleba Seicvalos ise, rom
misi faqtobrioba uclveli darCes.
amgvari yofiereba `SemTxveviTia~! ra-
tom? imitom, rom Tavisi arsebis mixed-
viT sxvagvarad yofna SeuZlia. aseTi
regulaciebiT mowesrigebuli sagnebi
TavisTavad ganxilulni, `SemTxveviTni~
arian. huserlma gadatrialeba moaxdina
81
gabatonebul SexedulebebSi, rom bunebis
kanonebi obieqturni da aucilebelni ari-
an, sinamdvileSi am `regionis~ faqtobrivi
mdogmareoba WeSmaritebaTa garkveuli
arsebis kuTvnilebaa. rogorc mTel am
`regons~ aqvs Tavisi arsi, aseve yovel in-
dividualur sagansac Tavisi sakuTari ar-
seba aqvs.
huserli akeTebs mniSvnelovan daskv-
nas: ar SeiZleba bunebis kanonTa Sez-
Ruduli sayovelTaoobis aRreva arsis
sayovelTaosTan da e.w. `edetur aucile-
blobasTan~.
amdenad, yoveli individualuri mWvre-
teloba SeiZleba arsis Wvretad (ideacia)
gadaiqces. es SesaZlebloba ganxorcield-
eba mxolod maSin, roca ganWvretis aqtSi
ganiWvriteba wminda arsi anu eidosi.
es iTqmis yvela nivTobrivTan dakav-
SirebiTi. igive iTqmis yvela sxva regionis
Tu `regonul ontologiasTan~ dakavSire-
biTac saerTod. iseve rogorc individu-
aluri empiriuli mWvretelobisaTvis mo-
cemulia individualuri sagani, aseve ar-
sTaWvretisaTvis mocemulia wminda arsi.
`aq adgili aqvs ara marto garegnul ana-
logias, aramed radikalur damTxvevas.
arsisWvretac, ra Tqma unda, mWvretelo-
baa, iseve rogorc eideturi saganic saga-
nia~ (Ideen... p. 10-11).
82
es TviTneburi fantazia ki ar aris,
aramed sagnisa da cnobierebis arsobrivi
korelaciurobis bazisuri WeSmaritebaa.
individualuri sagnis cnobiereba sagans
mis sxeulebriv TvisebaSi swvdeba; amis ms-
gavsad arsisWvretac aris im raRacis cno-
biereba, razec misi Wvretaa mipyrobili;
rac Wvretis aqtSi misive korelaciuri
mocemulobaa. magram is, iseTi `raRa-
caa~ risi warmodgena da naTlad gaaz-
reba SesaZlebelia sxva aqtSi. namdvili
mWvreteloba anu mWvreteloba misi ar-
sebis mixedviT, aris swored arsismWvre-
teloba (Wesensshau). radikaluri naTes-
aoba individualur-empiriul mzerasa da
arsisWvretas Soris imaze miuTiTebs, rom
ar SeiZleba maTi erTmaneTisagan mowyve-
ta. maTi Sexebis wertilebis ignorireba,
magram es arafers ar cvlis im mxriv, rom
mWvretelobis es orive saxe pirncipulad
gansxvavdeba erTmaneTisagan (ldeen, p.12).fenomenologia radikalurad uku-
agdebs sityva `eidosTan~ dakavSirebul
yovelgvar mistikur bundovanebas. ei-
dosis anu wm. arsis Wvreta iseve kargad
SeiZleba ganxorcieldes realur mocemu-
lobebSi, rogorc Tavisufali fantaziiT
warmosaxul velze. warmomsaxvelma mWvre-
telobam SeiZleba ganaxorcielos wminda
arsTa ganWvreta mogonebis, mxatvruli
83
Txzvis, religiuri aqtebis da sxva msgavsi
mocemulobebis `ideirebis~ meSveobiT.
faqtobrivisa da eideturis gamijv-
nis Teziss emyareba meToduri gansxvaveba
faqtismecnierebaTa da arsismecnierebaTa
Soris. gamocdilebis mecnierebani, emyare-
bian cdis, eqsperimentis monacemebs, ga-
mocdileba aris maTi ganuyofeli aqti,
xolo arsismecnierebani sinamdvileebs
ki ar ikvleven, aramed `idealur sinamd-
vileebs~. es qmnis wminda eideturi mec-
nierebis arsebas. geometria da maTematika
praqtikuli mecnierebania da maT unda
gaemijnos wminda logika da fenomenolo-
gia. fenomenologia principulad gamor-
icxavs empiriul mecnierebaTa Semecnebi-
Ti Sedegebis yovel CarTvas eideturSi.
faqtobrivisagan yovelTvis mxolod faq-
tobrivi gamomdinareobs da ara ediose-
bi. fenomenologia mkacrad icavs yvela
eideturi mecnierebis damoukideblobas
faqtis _ mecnierebebisagan. samagierod
arc erT faqtismecnierebas ar SeuZlia
srulyofili ganviTareba eideturi mec-
nierebisagan damoukideblad.
empiriul saganTa yovel `regions~ da
`wminda regionul arss~, Seesatyviseba re-
gionuli eideturi mecniereba anu regio-
nuli ontologa, romelic SeiZleba gaiSa-
los specialuri tipis ontologiur dis-
84
ciplinaTa mTeli kompleqsis saxiT. yovel
faqtismecnierebas Tavisi fundamenti aqvs
eidetur mecnierebaSi.
yvela bunebismetyveluri empiriuli
mecnierebis baziss qmnis saerTod bunebis
Sesaxeb regionuli eideturi ontologia.
igive iTqmis nebismieri regionisaTvis.
yvela empiriuli mecniereba unda daefuZ-
nos mxolod mis Sesabamis regionul on-
tologiebs da ara yvela mecnierebisaTvis
saerTo wminda logikas. yovel individu-
alur movlenas Tavisi arsi aqvs, rom-
lis wvdoma SeiZleba eideturi siwmindiT
(Ideen, p. 60).
bunebrivi ganwyobis dogmatizmi da
misi radikaluri Secvla _
`brWyalebSi Casma~
huserlis mTavari devizi ̀ ukan sagnebi-
saken!~ mogviwodebs WeSmaritebas vwvdeT
dedanSi sagnis mocemulobiT. sagnobrivi
viTarebis intuiciuri xedva WeSmaritebis
wvdomis garantia. am gzas Tu mivyvebiT
veraviTari Teoria, ideologia, crurw-
mena gzidan veRar agvacdens. WeSmaritebis
saxe aris is, rac man gviCvena, gamogviCina,
gamogvimJRavna `intuiciaSi~.
f. bekonis empirizmi iTxovda gonebis
85
gawmendas idolebisagan. erTaderTi avto-
riteti WeSmaritebis sakiTxebSi gaxda av-
tonomiuiri goneba. evropuli azrovneba
bekonis mowodebebma gansazRvra: codna
Zalaa! ukuvagdoT sagnobriv-cdiseul
viTarebasTan SeuTavsebeli yvela `usa-
gno~ crurwmena! empiriuli cdis sarwmu-
nooba emyareba induqciur daskvnas, anu
faqtebis ganzogadebiT miRebul daSvebebs
da varaudebs. ramdenad sarwmunoa aseTi
daskvna? _ kiTxulobs huserli. bekoni
Tanamedrove mecnierebis damwyebi da ma-
mamTavari gaxda. inglisis am lord-kan-
clerma `mecnierebaTa diadi aRorZinebis~
proeqti Seadgina, romlis mizania Semec-
nebiTi gziT bunebaze gabatoneba. mecni-
eruli codna kacobriobis progresisa da
keTildReobis safuZveli xdeba. induqci-
uri logika, aRmoCenaTa logikaa da amitom
winsvlis garantias iZleva. induqcionisti
rom gaxde, unda ganiwmindo TanSobili da
SeZenili crurwmenebisagan, anu idolebi-
sagan. dasaZlevia oTxi mTavari idola:
gvaris, gamoqvabulis, moednis da Teat-
ris. induqcionisti emyareba varauds, rom
`sagnebi xvalac iseve moiqcevian, rogorc
dRes". induqciuri daSvebebi usafuZvloa,
deduqciuri daskvna usasrulo regresis
nakls Seicavs. bertran raselma induq-
cionisti im indaurs Seadara, romelsac
86
fermaSi 9 saaTze sakenks uyrian da am
faqtidan is askvnis, rom `9 saaTze sakenks
miyrian~ WeSmariti debulebaa. magram in-
duqcionisti indauri mwared Secda. Sobis
wina dRes 9 saaTze mas Tavi mohkveTes.
huserlma erTgan SeniSna: namdvili
Tanmimdevruli empiristebi, Cven, fenom-
enologebi varTo, cdis principi, rom bo-
lomde davicvaT bekonisgan gansxvavebuli
gza unda movnaxoT: davkiTxoT uSualod
sagnebi TavianT TviTmocemulobebSi. ver
davemyarebiT cdis ganyenebiT (induqciiT
da deduqciiT) miRebul monacemebs. Cven
ar SegviZlia wanamZRvrad viguloT rame
maCvenebeli. e.i unda gavTavisufldeT
yovelgvari wanamZRvrebisagan. es meTo-
duri skefsisi gamoiyena dekartem da mi-
iRo ueWveli debuleba _ `vazrovneb, ma-
Sasadame varsebob~. huserli dekartesgan
gansxvavebiT, moiTxovs realobis msjelo-
bisagan radikalur Sekavebas (Epohe).`bunebrivi ganwyoba~ myari fiqsire-
buli ganwyobaa, romelic grZeldeba bune-
brivi faqtobrivi arsebobis mTel manZil-
ze. es isaa, rac gamocdilebiseulad aris
CvenTvis cnobili yovelgvar azrovnebamde,
rac kognituri operaciebis uwinaresad
mocemul `yofierebis~ codnas emyareba. aq
da exla mocemulobis ueWvelobis sazrisi
winaswar aris nagulisxmevi. am sazrisis
87
saxelia `kauzaloba~, mizez-Sedegobrivi
kavSirebis sayovelTaooba. es `sazrisi~
miRebulia ukritikod, dogmaturad. esaa
bunebrivi ganwyobis didi wanamZRvari da
`generaluri Tezisi~. sworad am Teziss
emyarebian pozitiuri mecnierebani.
Cven, rogorc moazrovne filoso-
fosebma, swored es didi crurwmena unda
gavfantoT, kritikuli ganxilvis Temad
vaqcioT bunebrivi ganwyobis generaluri
Tezisi. pirveli nabiji (operaciaa) rac
unda gadavdgaT, esaa bunebrivi ganwyobis
generaluri Tezisis `brWyalebSi Casma~
anu misgan Tavis Sekaveba. swored am op-
eracias uwodebs huserli berZnul sityva
Epohe-s.`epoqe~ operaciaa, romlis ZaliTac
Cveni gafilosofoseba xdeba. epoqes meS-
veobiT neitralizdeba faqtiteti (Faktiz-itat). Cven vaTavisuflebT `faqtebis~ tyve-
obidan. epoqes aqvs emansipaciuri (gamaTa-
visuflebeli) funqcia.
bunebriv ganwyobaSi Cven naivurad, uz-
runvelad vcxovrobT aRqmasa da gancdaSi
mocemul garemoSi. epoqeTi Tavi Sevika-
veT samyaros faqtobriobis, namdvilobis
mtkicebulebisagan. ki ar uarvyofT an
veWvobT (rogorc dekarte), aramed saer-
Tod Tavs vikavebT namdvilobis Sesaxeb
yovelgvari bWobisagan. bunebrivi ganwyo-
88
bis generaluri Tezisi antiTezisiT ki ar
CavanacvleT, radikalur skepticizmSi ki
ar gadavanacvleT, aramed saerTod Seva-
CereT am tipis msjeloba da gamovTiSeT
yovelgvari Sesabamisi interesi.
gamoricxva-epoqes mimarTulebiT ise
Rrmad mivdivarT, ramdenadac es aucile-
belia im Tvalsazrisis mosapoveblad, rom
cnobierebas Tavis TavSi aqvs sakuTrivi
arseboba, romelsac epoqe-gamoTiSva ver
Seexeba. rCeba fenomenuri naSTi. esaa prin-
cipulad Taviseburi regioni, igi axali
mecnierebis, _ fenomenologiis _ velia.
epoqe aris srulad gacnobierebuli
da aucilebeli operacia, rac nivTobrivi
obieqturobis azrobriv destruqcias ax-
dens. misi meSveobiT CvenTvis xelmisawv-
domi xdeba wminda cnobierebis veli da
mTeli fenomenologiuri regioni. es `re-
gioni~ ucnobi rCeba bunebriv ganwyobaSi,
radgan bunebriv ganwyobaSi sxva arafris
danaxva ar SeiZleba garda bunebrivi gare-
mosi.
mas Semdeg rac Cven daveufleT fenom-
enologiur ganwyobas da vaxorcielebT
eidetur reduqciebs, amiT mivaRwieT imas,
rom nacvlad naivur aqtTa ganxorcielebi-
sa, cnobierebis aqtividan amovrTeT, Seva-
CereT yvela faqtobrivi nivTi, adamiani,
Tu movlena; Zaladakargulad vaqcieT
89
yvela pozitiur mecnierebaTa monacemebi,
saerTod kulturis yvela konstruqti.
Cven aRar vsargeblobT maTiT, e.i. aqtiu-
rad aRar gvaqvs maTi "regioni" mxedvelo-
bis areSi. mzera mivapyariT imas, razec is
acxadebda pretenzias _ `yofierebas~, anu
movaxdineT `yofierebis sazrisis~ Tem-
atizeba _ Cven amiT araferi dagvikargavs,
mopovebiT ki movipoveT mTeli absolu-
turi arsi. nacvlad aRqmisa da gancdis
naivuri aqtebisa, Cven axla vcxovrobT ab-
solutur gancdaTa usasrulo velze.
Epohe-s meSveobiT xdeba gonebis radi-
kaluri metamorfoza, aqtualuri xedvis
areSi eqceva `faqtitetisgan~ (Faktitat) gan-sxvavebuli ganzomileba _ cnobierebis yo-
fiereba. esaa mocemulobis gansakuTrebu-
li saxe. arsebiTad aq saqme gvaqvs sicxadis
(Evidenc) gancdebTan. sagnobriobis yovel
saxes Tavisi specifikuri TviTmocemulo-
bis (evidenciis) saxe aqvs. cnobierebis nam-
dvili cxovrebis niSania sicxadis gancda
radikaluri refleqsiis pirobebSi (z. kak-
abaZe, `eqsistencialuri krizisis~ prob-
lema da edmund huserlis transtenden-
cialuri fenomenologia~, 1985).
`intencionaluri analizi~ sul sxva
ram aris, vidre analizi am sityvis Cveu-
lebrivi azriT. huserli ase ganmartavs
am rTul cnebas. `intencionaluri anal-
90
izi aris gaxsna (warmoCena) aqtualobebisa
da potencialobebisa, romelSic konsti-
tuirdebian sagnebi, viTarca sazrisis er-
Tianobani~. (e. huserli, parizuli mox-
senebebi, Tb. 2010, Tar. n. naTaZisa gv. 51).
cnobierebis namdvili sicocxle (Be-wusstseinsleben) mdgomareobs mis srul aqti-
ur-aqtiT intensivobaSi, axal intenciaTa,
SesaZleblobaTa aRmoCena-gamomJRavnebis
procesSi. erTi romelime intenciis gafe-
tiSeba iwvevs cnobierebis sicocxlis Se-
ferxebas.
yoveli aqtualuri cda yovelTvis
aris garemoculi SesaZleblobebis hori-
zontiT. huserli mas `inaqtualobaTa me-
diums~ uwodebs. swored am nagulisxmevi
faruli SesaZleblobebis gamomJRavneba,
eqsplikaciaa fenomenologia. gvaxsendeba
rusTavelis cnobili strofi:
`ama saqmes dafarulsa brZeni divnos
gaacxadebs~
`nivTi~ arasdros SeiZleba gaxdes
yovelmxriv aRqmuli, amitom is arasodes
aris samudamod dadgenili. yoveli nivTo-
brivi yovelTvis Seicavs SesaZleblobas
aRqmul iqnes sxva perspeqtivaSi. yoveli
eqplikaciis aqtiT vuaxlovdebiT arsebu-
lis yovelmxriv arsebas, Tumca verasodes
ver mivaRwevT mas.
meToduri miTiTeba winaswar arafers
91
ambobs rogoria momavali perspeqtiva;
gagebis horizontis gaxsna xdeba nabij-
nabij, `ideireba~ gancdis aqtSi gamoav-
lens pirveladi telosis sazriss, ro-
melic winaswar ar gvaqvs da arc aris
erTmniSvnelovnad dadgenili, is TviT
aqtSi dgindeba Tu vlindeba da wminda aq-
tualobaa. wminda aqtualobaSi samyaro sa-
myaroobs cnobierebis korelaciul TviT-
vlenaSi, TviTCenaSi, TviTgamorkvevaSi.
faraoni da misi mumia
sasaflaoni
`sarkofagidan dgeba mumia. ra siCumea.
haeri lurji abreSumia...
is iyo mefe, axlaa mtveri, rom
saukuneT rigi gariyos,
ar SeuZlia iyos pirferi, ar SeuZlia
mtveri ari iyos~.
galaktion tabiZe
faraoni da misi mumia yofnis sruliad
sxvadasxva wess ekuTvnian. romelia ramze-
sis namdvili `arseba~, arsebis mixedviT
yofna _ roca is aris faraoni Tu roca
aris mumia? mumiad yofna misi garkveuli
faqtobrivi arsebobaa. huserlis termi-
nebiT, faqtitetis sferos kuTvnilebaa,
xolo yoveli `faqtobrivi~ SemTxveviTia,
radgan misi sxvagvarad yofnac SesaZlebe-
92
lia. romelia ramzesis arsiseuli, eidosi-
seuli, qvaliteturi arsebobis wesi?
galaktionis qmnileba `sasofloni~
mxat vruli simarTlis ZaliT yofierebis
gamocanas gvatyobinebs. qmnileba azrovne-
bas STaagonebs SesaZleblisa da SeuZle-
belis, zRvardebulisa da usazRvroebis
rTuli kavanZis gaxsnas. qmnileba gveubne-
ba: `ar SeuZlia iyos pirferi, ar SeuZlia
mtveri ar iyos~...
fenomenologia naTelyofs, rom faq-
tobrivi aucilebloba, sinamdvileSi Sem-
TxveviTobaa. `es~ mxolod imitom aris,
rom aris `is~! Sedegi imdenad aris, ramde-
nadac aris mizezi. maSasadame faqtobrivi
aucilebloba SesaZloa zmanebiTi, aranam-
dvili `pirferuli~ aucilebloba iyos.
huserlis sityvebiT, esaa SemTxveviToba,
romelsac faqtobrioba hqvia.
yoveli individualuri movlena `Sem-
Txvevaa~, imitom, rom mas Tavisi arsebis
mixedviT, sxvagvarad yofna SeuZlia. mu-
mia arsebobs aq da axla drois monakveT-
Si, Tumca SeiZleboda drois nebismier
sxva monakveTSi earseba. amiT arsebiTad
araferi Seicvleboda. es ar aris arse-
biTi aucilebloba. arsobrioba arsebobs
TavisTavad, maSasadame eideturi Sesa-
Zlebloba an SeuZlebloba (aucileblo-
ba) ar aris faqtobrivze damokidebuli.
93
amiT ukugdebulia bunebis faqtobriobis
totaloba, mas eniWeba mxolod `regio-
nuli~ sinamdvilis statusi. daZleulia
naturalizmi, relativizmi. faqtobrivad
SeuZlebeli, arsobrivad SesaZlebelia!
galaktionis xedvaSi: `sarkofagidan dgeba
mumia...~.
Sestovi SeniSnavs: azrovneba Caiketa
sxvagvarad SeuZleblobis sferoSi, amaSia
pirvelqmnili codva. RmerTi siyvarulia,
anu is arasodes gvaiZulebs. iZulebiTi
aucilebloba aris arara, man TandaTan
miiTvisa yofierebis predikati. goneba ki
amas dumiliTa da TvlemiT Sexvda. gon-
ebam, romelic RmerTTan gvanaTesavebs,
uRalata Tavis daniSnulebas. amitom
qriste geTsimaniis baRSi Txovs mociqu-
lebs sfixizles, Txovs Tvlemas ar miscen
Tavi.
yvelaferi is, rac nivTobriv samyaro-
Sia mocemuli, mxolod saalbaTo, savarau-
do da SemTxveviTi sinamdivlea. ar arse-
bobs samyaros gamocdilebidan miRebuli
arc erTi sabuTi, romelic samyaros ar-
sebobis utyuarobaSi dagvajerebda. Seu-
Zlebelia ise moxdes, rom gamocdilebis
Semdgomma cdam gamoamJRavnos wina gamoc-
dilebiT dadgenilis siyalbe; gvauwyos,
rom wina dajerebuloba mxolod iluzia,
halucinacia, zmanebiTi samyaro yofila,
94
rogorc es SeemTxva oidiposs, romelmac
SeZrwunebulma aRmoaCina, rom is Tebes
mefe da iokastes qmari ki ar aris, ar-
amed sruliad sxva viTarebis sinamdviles
ekuTvnis.
SemTxveviTobis samyaros Tezas, hu-
serli upirispirebs wminda cnobierebis
`aucilebeli~ samyaros Tezas. nivTo-
brivi sferos SemTxveviTobis sapirispi-
rod, cnobierebis Sinagani me-s gancdis
arsSi mocemulia refleqsiis SesaZle-
bloba, rogorc absoluturi sicxadis qa-
raqteri. SesaZloa cnobierebis Sinagani
refleqsiebi iyos warmosaxviTi fiqciebi,
gamogonili molandebebi, magram TviTon
gamomgonebeli cnobiereba ar aris gamo-
gonebuli.
huserlis mier gakvleuli gziT Tu
wavalT, unda SevZloT istoriis usasru-
lo noematuri sazrisis CarTva sasrul
cnobierebaSi. posthuserlianuri fenom-
enologiis TvalsaCino warmomadeneli, Jak
derida huserlis narkvevis `geometriis
sawyisis~ komentarebSi aRniSnavs: sazrisis
idealuroba ise ar unda gavigoT, TiTqos
is iyos raimenairi obieqti, is arc ara-
nairi subieqti ar aris, arc fantasti-
kuri an mistikuri transia. huserlma xom
araerTxel uaryo fenomenologiis dada-
naSauleba `platonizmSi~.
95
`ideebi~ sxva araferia Tu ara cno-
bierebis ukve ganxorcielebuli an gansax-
orcielebeli aqtebis invariantuli
qvalitetebi. amitom maT ar gaaCniaT ar-
seboba miRmur Tu saiqio samyaroSi. is-
toriis noematuri sazrsisis totaluri
restavracia, aseTi ram SesaZlebelic
rom iyos, rogorc Cans, iseve moaxdenda
geometriis Sinagani istoriis parali-
zebas, rogorc radikaluri SeuZleblo-
ba yovelgvari restavraciisa. (Эдмунд Гуссурль, Начало геометрии, Введение Жака Деррида, 1996 М. с. 175). frangi filoso-
fosi svams kiTxvas, marTlzomieria ki
vilaparakoT geometriis istoriis mxo-
lod erT sawyisze? xom ar aris geome-
tria Sobis usasrulo aqtebis mdinare-
ba: TiToeul aseT Sobis aqtSi farulad
cxaddeba sxva, warsuli da momavali Sobis
aqtebi. derida darwmunebulia, rom Tvi-
Ton huserli ueWvelad dagvTanxmdeboda
misi Tvalsazrisis aseT interpretaciaze,
radgan fenomenologiis fuZemdebelis
miTiTebiT cnobierebis aqtTa noematuri
Sinaaarsi da dasabamieri apriori usasru-
lo teleologiuri sazrisiT arian dakav-
Sirebulni.
XXI saukunis mecnierebam huserlis kv-
alad, radikalurad Secvala mecnieruli
axsnis paradigma, Tanamedrove meTodolo-
96
giuri pluralizmi aRiarebs, rom arsebo-
ben humanitarul da socialur mecniere-
baTa velebi, romelbic ar artikulird-
ebian mizezobrivi axsnis formiT. kvlevis
umniSvnelovanesi speqtri sul ufro me-
tad emyareba sazrisuli interpretaciebis
hermenevtikul meTodikas.
sicocxlis samyaroSi dabruneba
`igi sicocxlea Seni sicocxlisa~
netari avgustine
aristotelem adamiani gansazRvra Ani-mal rationale-d _ gonebiT dajildoebul
cocxal arsebad. goneba (ratio) emsaxureba
sicocxlis samyaros (Animalitas). bunebaSi
arsebobisaTvis brZola miCneulia praq-
tikuli inteleqtis Casaxvisa da ganvi-
Tarebis wyarod. Camoyalibebuli saxiT,
is cnobierebis saxes iRebs. anu xdeba
gancdebis azrebad gaformeba. amis Sede-
gad adamiani xdeba homo faber _ mwarmoe-
beli arseba; cocxali arseba, romelic
TviTon awarmoebs Tavisi sasicocxlo ar-
sebobisaTvis saWiro pirobebs; angariSobs,
zomavs (pirveli mecnierebani iyvnen geo-
metria - `miwismzomeloba~ da astronomia
`varskvlavTmricxveloba~) qcevis Sede-
gebs, qmnis xelovnur xelsawyo-iaraRebis
97
samyaros, magram is mainc rCeba `animalur
arsebad~ da misi gancdebic `animaluri
gancdebia~.
rogorc bergsoni SeniSnavs, intele-
qti sicocxlis samyarosagan ganyenebis
gziT midis erTganzomilebian abstraq-
ciaTa samyarosaken. am gzaze _ TandaTan
afarTovebs sicocxlis samyarosgan gany-
enebis vels da bolos aRwevs universal-
uri maTezisis stadias. ai, swored am mo-
mentSi moxda gadamwyveti mniSvnelobis ga-
datrialeba evropuli kacobriobis isto-
riaSi. bergsonis sityvebiT, `inteleqti
xelidan dausxlta praqtikas~ da daiwyo
adamianuri yofierebis yvela sferoze ga-
batoneba. saSualeba iqca miznad. msaxuri
iqca batonad.
nicSe, bergsoni, dilTai da sxva `si-
cocxlis filosofosebi~ iwyeben moZrao-
bas `calmxrivi inteleqtualizmis~ dasa-
Zlevad, sicocxlis samyaroSi dasabrune-
blad. isini inteleqts upirispireben si-
cocxlis intuicias. sicocxlis simpaTe-
tikur uSualo wvdomas. amitom ambobda
huserli: `namdvili Tanmimdevruli berg-
sonianelebi Cvena varTo~.
sicocxlis samyaroSi (Lebenswelt) dab-
runeba, romelsac fenomenologia axdens,
amave dros, aris bunebriv ganwyobaSi mo-
cemuli zedapirulobis gadalaxva, `an-
98
imaluri gancdebis~ gadaqceva `sulis
gancdebad~ da sicocxliT savse sicocx-
lis sawyisebTan kavSiris aRdgena.
hans-georg gadamerma miuTiTa, rom
huserliseuli `sicocxlis samyaros~
(Lebehswelt) cneba Seicavs orazrovne-
bas da erTgvar paradoqsulobasac. erTi
mxriv, es aris raRac mTeli, romelSiac
Cven vcocxlobT, rogorc istoriulad
cxoveli arsebani; meore mxriv ki es aris
transcendentalurad reducirebuli su-
bi eqturoba, rogorc yovelgvari obieq-
tivaciis safuZveli (Г._Г. Гадамер, Истина и метод, М., 1988, с. 298-299)
`sasicocxlo samyaroSi~ gveZleva ara
marto SiSveli bunebis obieqtebi, aramed
Rirebulebebic. magram aq yvelaferi war-
modgenilia mxolod `mimdinare situaci-
urobaSi~. rogorc herakleze ambobda _
yvelaferi mimdinareobs, erT mdinareSi
orjer ver Sexval. aseTia cnobierebis yo-
fierebis (Sein des Bewuβtsein) Tavisebureba.
Sefasebebis aqtSi Cven mimarTuli
varT Rirebulebebze; sixarulis gancdaSi
imaze, rac gvaxarebs; siyvarulis gancda-
Si imaze, vinc gviyvars; imedis gancdaSi,
risi imedic gvaqvs; sikvdilis SiSis ganc-
daSi, risic gveSinia; magram gancdaTa es
nakadebi `situaciur gancdebad~ rCeba ma-
nam, vidre ar ganxorcieldeba maTi saz-
99
risebis eqsplicireba. `bunebrivi~ gancde-
bi mxolod gamsagnebel TviTcnobierebaSi
iqceva `srul intencionalur gancdebad~.
gancda aqtualurdeba cogito-s (az-
rovnebis) specifikuri formiT. cogito aris
mRviZare `me~, romelic gancdaTa `herak-
liteseburi mdinareebis~ SigniT, uwyvetad
axorcielebs refleqsiebs cnobierebis
mwarmoebel aqtebze, huserlis terminiT,
`kogitaciebze~. aq saqme gvaqvs ormag re-
fleqsiebTan, TviT aqtebze refleqsebT-
an. gancda TivTcnobierebis aqtebiT gan-
icdis radikalur modifikacias.
Sestovs da huserls emigraciaSi
wasvla mouwiaT. Sestovi komunistebma
gaaZeves ruseTidan, xolo huserli 1933
wels nacistebis xelisuflebaSi mosvlis
Semdeg mudmivi safrTxis qveS iyo Tavisi
ebrauli warmoSobis gamo. is praRaSi gae-
qca nacistebs.
huserli Tavis ukanasknel religiur-
filosofiur cdebs uziarebda erT-erT
uaxloes mowafes edit Stains, romelic
monazvnad aRikveca da Tavis did maswav-
lebels uvlida sicocxlis ukanasknel
dReebSi. edit Staini nacistebma sakoncen-
tracio banakSi gagzavnes da iq mowameo-
brivad aResrula. is kaTolikurma ekle-
siam wmindanad Seracxa.
lev Sestovi, semituri warmoSobis
100
rusi moazrovnea, mis TxzulebebSi Cans
dostoevskiseburi qristianobidan miRe-
buli mZafri STabeWdilebebis kvali. hu-
serli semituri warmoSobis germaneli
protestanti qristiania. isini erTmaneTs
dauaxlovdnen Rrma SegnebiT, rom mcdar-
ia gabatonebuli Sexeduleba RmerTze da
mecnierebaze. am Sexedulebis mixedviT,
raki RmerTma erTxel daadgina samyaros
wesrigi, ukve yvelaferi ucvlelia. xom
ar aris RmerTi horizontTa horizon-
tis saxeli, romelic cxaddeba usarulo
ganxorcielebaSi da romliskenac miwyiv
`gzaSi varT~? orive moazrovnisaTvis esaa
RmerTisa da adamianis TanaSemoqmedebi-
sakan gzismaCvenebeli SekiTxva. rogorc
Sestovi miuTiTebs (dostoevskis damowme-
biT), RmerTma gabeda Tavisufali arsebis
_ adamianis Seqmna. adamiani jer ver be-
davs Tavis Tavisuflebas.
101
eqskursi fenomenologiis
arsis gagebisaTvis
`Cven axla iseT aqtebSi vcxovrobT, rom-
lis mocemuloba absoluturi
gancdis usasrulo velia~
e. huserli
huserlis moZRvreba Zalzed rTuli,
`mkacrad mecnieruli~ formiT aris gad-
mocemuli. mis cnebiT aparatSi garkve-
va specialistebsac uWirT. `eideturi
reduqcia~, `ideacia~, `arsTaWvreta~,
`cnobierebis sicocxle~ da sxva, ar aris
erTmniSvnelovnad ganmartebuli posthu-
serlianur fenomenologiaSi. siZneles qm-
nis is garemoebac, rom huserlis cnebebi
Znelad iTargmneba ucxo enebze, huser-
lis Sromebis konteqstidan amoglejili
saxiT, isini TiTqmis kargaven dedniseul
mniSvnelobebs. da mainc, fenomenologiam
uzarmazari gavlena moaxdina mTel in-
teleqtualur kacobriobaze. dRes TiTq-
mis yela kulturul qveyanaSi Seqmnilia
fenomenologiuri sazogadoebani; hu-
serls yvela qveynis inteleqtualebSi hy-
avs mimdevrebi, maT Soris profesionale-
bic da TviTnaswavli, moyvaruli fanebic.
fenomenologiis arsis naTlad gansam-
artavad xSirad mimarTaven magaliTebs
literaturidan, istoriidan, yoveldRi-
102
uri cxovrebidan. Cvenc mivyveT am gamoc-
dilebas da vcadoT rTuli terminologi-
uri aparatis gamoyenebis gareSe cota ram
gavigoT filosofosobis am Taviseburi
nairsaxeobis Sesaxeb.
xose ortega i gaseti gvTavazobs avi-
RoT martivi cxovrebiseuli situacia.
kvdeba adamiani, momakvdavis oTaxSi imy-
ofebian eqimi, mRvdeli, coli, Svilebi,
megobrebi; notariusi, xelovani, romelic
moiwvies aseTi mniSvnelovani movlenis aR-
sabeWdavad. situaciis TiToeul monawiles
aqvs cnobierebis Taviseburi xedva, anu Ta-
viseburad ganicdis situacias. TiToeuli
es mzera-gancda `mimarTulia~ imis mniSvn-
elobaze, Rirebulebaze, rasac ganicdis.
momakvdavis gancda mimarTulia sakuTari
sicocxlis Sewyvetis, gaqrobis, aRar-
yofnis mocemulobaze. axlobelTa mwux-
arebis gancda mimarTulia Rirebul ar-
sebasTan faqtobrivi samudamo ganSorebis
mocemulobaze. eqimi, iuristi, mRvdeli,
mxatvari, TiToeuli Taviseburad ganic-
dis sikvdilis faqtobriv mocemulobas.
momakvdavi, maT mzera-gancdaSi mocemulia
drosa da sivrceSi adgilmdebare arsebu-
lis saxiT, romelsac esaWiroeba samedici-
no, iuridiuli, sakulto-ritualuri Tu
`figuris~ damafiqsirebeli momsaxureoba.
yvela `monawiles~ aseT gansxvavebuli
103
gancdebi aqvT, magram maT erTi didi saer-
To aqvT, isini arsebiTad ar gansxvavdebi-
an erTmaneTisagan. cnobierebis yvela aR-
werili mdgomareoba mocemulia bunebrivi
ganwyobis gulubryvilobaSi; magram yve-
las aqvs SesaZlebloba gafilosofosdes.
amisaTvis yovelma maTganma Tavi unda Sei-
kavos situaciis namdvilobis mimarTebi-
sagan (interesebisagan); warmosaxviT gamo-
vides faqtobriobidan, garedan Sexedos
viTarebas da Tavis Tavs am viTarebaSi.
daikavos sruli dauintereseblobis pozi-
cia `faqtobrivis~ mimarT. mzera Semoa-
brunos (re-fl exio) sakuTar gancdebze. maTi
cnobierebis mdinare sxva kalapotSi dai-
wyebs dinebas. amgvarad `gafilosofoseb-
uli~ xelaxla ibadeba axal ucnob samSob-
loSi. momakvdavi unda daukvirdes saku-
Tari sikvdilis gancdas, romelic aqamde
arasodes hqonia aRqmuli da wvdomili. is
unda gahyves gancdis dinebas maZiebeli
mzeriT; dakiTxos sikvdilis cnobiereba;
aRuqmeli gancda aqcios aRqmul fenom-
enad; imogzauros Tavisive gancdis nakad-
Tan erTad, romelic yovelTvis aris jer-
kidev-ar-damdgarisken dauboloebeli
msvle loba.
analogiurad unda moiqcnen situaciis
sxva monawilenic. maSin gancdebi gardai-
qmneba, cnobierebis aqtebi moeqceva gran-
104
diozul dasabamier panoramaSi.
eqimi da notariusi gaiazreben samedi-
cino da iuridiul `faqtismecnierebaTa~
sazrisul sawyisebs; mRvdlis gancda rw-
menis pirveladi sazrisiT ganaTdeba. xe-
lovanis mzera viTarebis xatovan gamo-
saxulebas gamoamJRavnebs; imedisa da
molodinis nebismieri gancda aRivseba
esqatologiuri sazrisiT da RmerT-
Tan pirispir Sexvedris molodiniT. amis
Sedegad, TviTon gancdaSi moxdeba mniS-
vnelovani cvlileba. `gancdas~ gaexsneba
axali, manamde ucnobi Tvalsawieri; aqamde
`is~ momwyvdeuli iyo sxvagvarad SeuZle-
blobis damTrgunvel, `saSinel~, `saSiS~
gvirabSi. fenomenologiuri refleqsia
aRmoaCens, rom `is~ garemoculi yofila
usasrulo SesaZleblobaTa sinaTliT ga-
naTebuli veliT. am velze sikvdilis
gancda cxadi mocemulobis saxiT Wvrets
sikvdilis `mniSvnelobas~ yofierebis
mTelSi.
105
Lev ShestovTo the memory of great philosopher
Edmund Husserl
Georgian translation, introductionAnd notes by Irakli Bratchuli and
Keti Tskhvariashvili
Summary
The present publication is the essey of famous Russian philosopher Lev Shestov. It represents the dialog and discussion of Shestov and Husserl. In this publication by pro and contra arguments are dem-onstrated two different philosophical paradigms. Shestov protects position wich calls phideizm (cua credo apsurdum) and Husserl protects position called evidencialism. According this position belief needs proovs and arguments. Husserl on the criti-cal version of enliaghtment made wider the consept of maind. Shestov demands redical destruction of maind. For him the belief of god is a great paradox. Husserl’s aim was modernization of enlightment tradition and Shestov’s aim was to overcome this tradition. Shestov interprets Huserl’s one fenom-enology unknown aspect. This is coverd inpact of Soren Kierkegaard’s ideas, on his phenomenologi-cal method. What Kierkegaard called paradox of belief Husserl also calls science. In Shestov’s essay is discovered Husserl’s transcendental phenomelol-
106
ogy’s implicit akin to religious existentialism. The conversations of Shestov’s and Husserl’ are the pet-tern of philosophical dialog and rational discussion. The dialog of these two philosophers shows us the transpormation of religion philosophy. Here is dem-onstrated how the traditional religious philosophy turns to phenomenology of religion. This last one principly rejects scholastic consept. It’s based on re-ligion experience. Phenomenology of religion gives us religion experience of noematic principles. The difference between noematic and existentional is not absolute, but relative. Shestov tries to represent the importance of Husserl’s philosophy to modern europien mankind.
107
daibeWda gamomcemloba `meridiani~-is stambaSi
Tbilisi, cemis q. #3
tel.: 214-77-11
E-mail: [email protected]
lev Sestovi
didi filosofosis xsovnas
(edmund huserli)